welkom op de klimaatexcursie - limburg€¦ · als tijdens de excursie handig aansluit bij de...
TRANSCRIPT
Welkom op de
Klimaatexcursie
1
Wat vooraf ging
2
Perceel II
De Provincie Limburg ontwikkelt samen met Natuurpunt Educatie vzw een uitdagende en interactieve klimaatexcursie voor scholen die begaan zijn met klimaat en milieu. Een zeer praktisch educatief pakket dat zowel voor, na als tijdens de excursie handig aansluit bij de leerplandoelstellingen.
3
De klimaatexcursie in een
notendop
• voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs, richting ASO
• vertrekpunt: Provinciaal Natuurcentrum
• bevat educatieve, interactieve en competitieve spelelementen
• bezit tal van positief activerende meeneemboodschappen
• rode draad: enkele specifieke Limburgse adoptiesoorten (GALS) die invloed ondervinden van het klimaat
4
Wie en wat is er allemaal
nodig?
• 1 klimaatgids
• 2 of 3 leerlingenteams
• minimum 3 en ongeveer maximum 9 à 10 leerlingen per team
• 1 (opgeladen) tablet per team
• wifi-connectie aan het PNC-gebouw
• 1 kubuspuzzel per team• 1 puzzel bestaat uit 6 stuks• samen vormen ze een kubus
• per team 1 set van papieren mistimingschijven5
Hoe gaan we te werk?
• 2 of 3 teams spelen tegen elkaar• de totale duurtijd is 2u • de excursie beslaat een korte wandelroute• er zijn 6 haltes tijdens de volledige excursie, met
ongeveer 20 minuten per halte• per halte: omkadering, groepsopdracht,
herkansingsopdracht• per succesvol uitgevoerde opdracht krijgt 1 team 1
puzzelstuk• de verliezende teams kunnen per halte herkansen• na de eindopdracht: vervolmaking van de puzzel
6
Start en verloop van de
klimaatexcursie
• In het PNC-gebouw
• De klimaatgids geeft een korte uitleg over de klimaatexcursie en de spelregels tijdens de activiteit.
• De groepen worden opgesplitst in teams.
• Elk team heeft een teamnaam.
7
halte 1 (PNC): weer, klimaat & (versterkt)
broeikaseffect
8Bron: SLC Geog Blog
het klimaatverhaal
halte 1: weer, klimaat & (versterkt) broeikaseffect
de groepsopdracht: welke 3 horen er niet bij?
halte 1: weer, klimaat & (versterkt) broeikaseffect
10
de groepsopdracht oplossing: WEL klimaatgerelateerd
halte 1: weer, klimaat & (versterkt) broeikaseffect
11
de groepsopdracht oplossing: NIET exclusief klimaatgerelateerd
12
halte 1: weer, klimaat & (versterkt) broeikaseffect
‘Ik ben de adoptiesoort van Lummen en ik ondervind zeer
zeker invloed van de klimaatverandering. Door het
veranderende klimaat merk ik dat de weersverschijnselen
hier in België langer aanhouden. Het blijft langer nat,
waardoor ik vaak geen vliegende insecten kan verzamelen
en op andere momenten is het dan weer te droog, zodat er
geen geschikte modder is om een nest te bouwen.
Tijdens de wintermaanden verblijf ik ten zuiden van de
Sahara. Vanaf de lente kom ik terug naar mijn
geboorteplek. Door de klimaatverandering kom ik hier in de
lente bovendien liever vroeger aan dan pakweg 40 jaar
geleden en vertrek ik ook vroeger in de herfst.’
de herkansingsvraag
13
halte 1: weer, klimaat & (versterkt) broeikaseffect
Het PNC investeert in het plaatsen van
nestkasten voor huiszwaluw.
de herkansingsvraag: antwoord
14
halte 2: mobiliteit & klimaat
Bron: greenseat.nl
het klimaatverhaal
15
halte 2: mobiliteit & klimaat
reizigerkm duurtijd kg CO2 km duurtijd kg CO2 km duurtijd kg CO2 km duurtijd kg CO2
START: Craenevenne 86, 3600 Genk 0 0 0,00 0 0:00 0,00 - - - - - -
NMBS Station Hasselt 9,7 1:57 0,00 10,3 0:32 0,00 - - - 0 0 0,00
NMBS Station Liège 45,7 9:24 0,00 50,8 2:47 0,00 - - - 53,1 1:00 2,71
Rue du Plan Incliné, Liège (opstap reisbus) 45,3 9:19 0,00 50,4 2:46 0,00 - - - - - -
BRU luchthaven Zaventem 74,9 15:16 0,00 88,2 4:30 0,00 - - - 64,7 1:11 3,30
NMBS Station Brussel-Zuid/ Bruxelles Midi - - - - - - 0 0 0,00 74,9 1:15 3,82
Station Paris Gare du Nord - - - - - - 301 1:28 15,05 - - -
Gare Route Gallieni, Rue Gallieni, Boulogne-Billancourt (Paris) (eindhalte reisbus) 0 0 0,00 0 0:00 0,00 - - - - - -
Luchthaven Parijs-Charles de Gaulle, 95700 Roissy-en-France, Frankrijk 0 - 0,00 0 - 0,00 - - - 0 0 0,00
Gare Rte Gallieni -> Le Bourget 19 4:04 0,00 22,2 1:21 0,00 - - - - - -
CDG -> Le Bourget 14,3 2:54 0,00 16 0:47 0,00 - - - 14 0:23 0,71
Station Paris Gare du Nord -> Le Bourget 9,5 2:01 0,00 10,1 0:38 0,00 - - - - - -
FINISH: Parc des Expositions Paris le Bourget, Carrefour Charles Lindbergh, 93350 Le Bourget, Frankrijk346 23:00 0,00 363 19:44 0,00 - - - - - -
te voet fiets treinHST
de groepsopdracht: Bereken de meest milieuvriendelijke manier om binnen 4 uur
vanuit Genk naar de klimaattop in Parijs te reizen.
16
halte 2: mobiliteit & klimaat
vervoerswijze reizigerkm duurtijd kg CO2
fiets+trein+hst+fiets 374,5 3:38 17,76
auto+trein+hst+taxi 377,3 3:07 22,86
auto + reisbus + metro 436,6 5:10 38,75
auto+hst+taxi 408,8 3:00 38,77
auto + reisbus + taxi 439,5 4:28 42,39
auto 411,0 3:57 90,42
auto+vliegtuig+taxi 397,0 4:37 286,58
de groepsopdracht: antwoord
17
‘Ik ben geadopteerd door de gemeente Borgloon. Wat mijn
persoonlijke mobiliteit betreft, ben ik zelf nogal aan de
weinig mobiele kant: mijn zaadverspreiding is maar beperkt
tot slechts enkele centimeter rond mij. Minder mobiele
soorten zoals ik zouden op termijn moeilijkheden kunnen
ondervinden bij de klimaatverandering en zal ik eerder een
beperkte areaalverschuiving naar het noorden vertonen in
vergelijking met de veel mobielere soorten. Zelf ben ik ook
een voorjaarsbloeier en door de hogere temperaturen in het
voorjaar de laatste jaren valt de gemiddelde bloeidatum bij
ons voorjaarsbloeiers tot wel 15 dagen vroeger in het jaar
dan pakweg 60 jaar geleden.’
de herkansingsvraag
halte 2: mobiliteit & klimaat
18
de herkansingsvraag: antwoord
halte 2: mobiliteit & klimaat
19
halte 3: klimaat & de veestapel
Bron: World Future Council
het klimaatverhaal
20
halte 3: klimaat & de veestapel
de groepsopdracht: Stel een volwaardig klimaatvriendelijk driegangenmenu
samen met lokale producten van dit seizoen.
21
halte 3: klimaat & de veestapel
de groepsopdracht (vervolg)
Bron: Saxifraga
22
halte 3: klimaat & de veestapel
de herkansingsvraag
‘Ik ben een rasechte akkerbewoner, maar sinds kort is mijn aantal er
dramatisch op achteruitgegaan. De belangrijkste reden daarvoor is het
verdwijnen van mijn voornaamste voedsel: tarwekorrels, wilde akkerzaden
en de onontbeerlijke insecten voor het grootbrengen van mijn jongen. Dat
komt omdat de velden de laatste decennia zo drastisch veranderd zijn van
met de hand gezaaide en geoogste tarwe-/gerstakkers naar industriële,
eenzijdige maïsakkers. Deze maïs dient vooral als wintervoeder voor vee.
Na het oogsten van die maïs blijft er geen korreltje meer liggen.
Ook ben ik nogal bemestings- en pesticidegevoelig, misschien zelfs meer
dan andere soorten.
Bovendien heeft mijn soort wat het voedselaanbod betreft meer gemeen
met de mens dan op het eerste zicht gedacht: tarwe wordt nu vanuit het
buitenland, zoals Rusland, ingevoerd. Niet alleen lopen de
voedselkilometers hierdoor hoog op, ook wanneer een oogst mislukt
komen we beide qua tarwevoorraad in nauwere schoentjes terecht.’
23
de herkansingsvraag: antwoord
halte 3: klimaat & de veestapel
24
de groepsopdracht: Reconstrueer op basis van wat de klimaatgids vertelt, het effect
van mistiming met behulp van de draaischijven.
In het voorjaar, met het lengen van de dagen, komen de koolmeesjongen
uit hun ei. Het begin van de lente gaat tevens gepaard met een
temperatuurstijging. Hierdoor ontluiken de verse eikenblaadjes en is er een
piek in de rupsenpopulatie. De rupsen smullen van de vers ontloken
eikenblaadjes, de koolmezen voeden hun jongen met de rupsen.
Door de klimaatverandering krijgt de zomereik sneller blaadjes en komen
de rupsen van de wintervlinder vroeger uit hun eitjes. De mezenjongen
daarentegen, ontlopen hun voedsel: op het moment dat ze uit hun ei
kruipen, zijn de rupsen al veranderd in een onsmakelijke pop en
verschanst tussen de bladeren.
Als gevolg van deze mistiming is er te weinig krachtvoedsel voor de jonge
koolmezen en daalt de overlevingskans. Daarbij moeten volwassen mezen
zoveel energie steken in het zoeken van voedsel dat het soms ten koste
gaat van hun eigen overlevingskansen. Er is hier sprake van een
verstoorde voedselketen, veroorzaakt door mistiming.
halte 4: voedselketens in de war
25
halte 4: voedselketens in de war
de groepsopdracht: oplossing
Normale situatie (vroeger) Verschoven situatie (nu)
Bron: BOS+ en ANB
26
de herkansingsvraag
halte 4: voedselketens in de war
‘Ik ben de adoptiesoort van Tessenderlo die ook aan
mistiming lijdt als gevolg van de klimaatverandering. Lange-
afstandstrekkers zoals wij hebben een extra handicap om
onze broeddata aan te passen aan de klimaatverandering,
omdat we vanuit onze overwinteringsgebieden (Midden-
Afrika) vaak niet kunnen inschatten wanneer de optimale
broedcondities zullen plaatsvinden in onze broedgebieden.
We komen hier de laatste decennia vaak te laat aan in
verhouding tot de lenteontwikkelingen in de natuur. Bij
soorten die in Europa overwinteren is dat anders, die
kunnen reageren op een zacht voorjaar en met de
zuidenwinden hier sneller arriveren. En om die reden gaat
het minder goed met ons. Ook de koekoek ervaart een
gelijkaardig probleem.’
27
de herkansingsvraag: antwoord
halte 4: voedselketens in de war
28
het klimaatverhaal
halte 5: ecologische voetafdruk
Bron: Atlas van de Dagelijkse Wereld
29
de groepsopdracht: Bereken de gemiddelde ecologische voetafdruk per team via de
voetafdrukcalculator van WWF (wifi nodig).
halte 5: ecologische voetafdruk
30
de herkansingsvraag
‘Ik ben de adoptiesoort van As en ook ik ondervind invloed
van de klimaatverandering. Uit Belgische studies blijkt dat
de levensvatbaarheid van mijn zaden negatief beïnvloed
wordt door een verhoogde temperatuur. Hoe warmer het
wordt, des te onvruchtbaarder worden mijn zaden. Net
dezelfde trend doet zich voor met de verhoogde
stikstofafzetting door overbemesting.’
halte 5: ecologische voetafdruk
31
de herkansingsvraag: antwoord
halte 5: ecologische voetafdruk
32
de groepsopdracht: Scan de QR-code. Deze leidt je naar de mini-website van de
klimaatexcursie. Per thema zijn er verschillende opdrachten. Kies per team hieruit
welke opdracht je op klasniveau zou willen uitvoeren op school.
halte 6: eindfase
33
de groepsopdracht: voorbeeld van een mindmap
halte 6: eindfase
Programma: www.eMindMaps.com
34
het klimaatverhaal
halte 6: eindfase
De kubus is nu volledig, beeld je in dat de kubus een
dobbelsteen voorstelt.
Alea iacta est, de teerling is geworpen.
Dat de gemiddelde temperatuur van het aardoppervlak nog
verder zal stijgen is zeker, maar hoeveel graden precies,
1°, 2°, 3°, 4°, 5° of 6° C, ligt volledig in handen van de
mens.
Ook jij hebt het mee in handen.
35
halte 6: eindfase
bedanking
&
teruggave materiaal