wereld de pieter van - bart jan de graaf · karel van mander, het schilderboek (1604) ‘de natuur...
TRANSCRIPT
![Page 1: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/1.jpg)
DE WERELD
VAN Pieter
de Oude
![Page 2: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/2.jpg)
De boerenbruiloft 1567 of ‘68
![Page 3: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/3.jpg)
Boerendans 1568
![Page 4: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/4.jpg)
De bruiloftsdans Ca. 1566
![Page 5: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/5.jpg)
De strijd tussen Carnaval en Vasten 1559
![Page 6: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/6.jpg)
De Nederlandse spreekwoorden 1559
![Page 7: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/19.jpg)
‘Onze Grote Interviews: Een half uur met Pieter Bruegel’ door August Vermeylen in het maandblad Vandaag van 15 februari 1929 Wanneer de interviewer hem de vraag stelt of hij zichzelf herkent in het boek, antwoordt hij: ‘Och, mijn persoon, dat heeft geen belang meer. Ik weet toch dat ik veel meer was. Timmermans heeft mij eenvoudig als voorwendsel gebruikt: hij wilde niet anders dan nog eens van zijn Pallietervat tappen, zich nog eens een roes drinken aan zijn bier-zware liefde voor het “koleurige” Vlaanderen. Hij gaat niet uit van mijn geest, maar van mijn onderwerpen, om er zijn eigen verbeeldingen aan te laten wapperen als vaantjes’
![Page 20: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/20.jpg)
Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk getroffen te worden – toen zij in Brabant in een onbekend dorp onder de boeren een kunstenaar geboren liet worden die als geen ander de boeren met het penseel wist uit te beelden en met verf tot leven te brengen, namelijk de geestige en grappige Pieter Bruegel, geboren niet ver van Breda, in een dorp dat Bruegel heet’
‘Hij werkte veel voor een koopman die Hans Franckert heette, die een edel en hoffelijk man was, die graag bij Bruegel was en dagelijks veel tijd met hem doorbracht. Met deze Franckert ging Bruegel dikwijls naar buiten naar de boeren, naar de kermis en naar bruiloften, verkleed in boerenkleren, en ze gaven geschenken net als de anderen, waarbij ze deden alsof ze familie van de bruid of de bruidegom waren’
![Page 21: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/21.jpg)
‘Bruegel hield ervan om de boeren te observeren bij het eten, drinken, dansen, springen, vrijen en andere vrolijke bezigheden, waarna hij die dingen dan heel grappig en aardig met verf wist na te bootsen (…) Deze boeren en boerinnen wist hij ook heel goed in Kempense of andere dracht te kleden, en de boerse aard erg natuurlijk weer te geven, bij het dansen, lopen en staan of bij andere bezigheden’
‘Hij had de manier van Jeroen Bosch goed bestudeerd en maakte zelf ook veel van dergelijke spookachtige taferelen en drôleries, waardoor hij door velen “Pier den Drol” werd genoemd. Men ziet dan ook weinig stukken van hem waarnaar een toeschouwer ernstig, zonder te lachen kan kijken, ja hoe stuurs, grimmig en deftig hij ook is, hij moet op z’n minst meesmuilen of grinniken’
![Page 22: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/22.jpg)
De val van de opstandige engelen, 1562
![Page 23: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/23.jpg)
Dulle Griet, 1563
![Page 24: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/24.jpg)
De triomf van de dood, 1562
![Page 25: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/28.jpg)
Charles Baudelaire, 1857 ‘Ondanks onze ongelovige tijd die voor alles een verklaring heeft, schuilt in het werk van Bruegel een soort mysterie. Ik daag elkeen uit om de heilloze en lachwekkende verwarring in de schilderijen van Bruegel “le Drôle” door iets anders te verklaren dan door een satanisch pandemonium, een soort duivelse gratie’
Bruegel als ‘fotograaf’: consequent eigentijds en daarmee uiterst modern
![Page 29: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/29.jpg)
De aanbidding der koningen in de sneeuw
![Page 30: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/30.jpg)
Winterlandschap met vogelknip 1565
![Page 31: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/31.jpg)
Landschap met de val van Icarus, origineel ca. 1558?
![Page 32: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/36.jpg)
Ontdekkingsreizen: 1471: Fernao Gomes passeert als eerste Europeaan de evenaar 1488: Bartolomeu Dias vaart zuidwaarts langs de Afrikaanse kust (tot de Kaap) 1492: Columbus vaart naar het westen (op zijn zoektocht naar een nieuwe route naar Indië) en ‘ontdekt’ Amerika 1498: Vasco da Gama volgt de kusten van Afrika en ontdekt een nieuwe (zee)route naar India 1500: Pedro Alvares Cabral volgt Columbus en ‘ontdekt’ Brazilië 1519 – 1522: Fernao Magelhaes vaart als eerste om de wereld
![Page 37: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/38.jpg)
De ‘reconquista’ van 914 tot 1492
![Page 39: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/39.jpg)
Het Spanje van de Habsburgers groeit in de 16e eeuw uit tot de dominante kracht in Europa Karel I (Karel V): 1516-1556 Filips II: 1556-1598 Habsburgse Nederlanden: 1482 - 1795
![Page 40: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/40.jpg)
1466/’69 - 1536 1500 – 1536: 818 tot 4.658
![Page 41: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/41.jpg)
Nederlandse spreekwoorden, 1559
![Page 42: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/42.jpg)
Reformatie v.a. 1517
![Page 43: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/43.jpg)
Beeldenstorm 1566; Een altaarstuk (buitenpanelen) in de Sint-Rombouts in Mechelen wordt vernietigd
![Page 44: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/44.jpg)
De prediking van Johannes de Doper, 1565
![Page 45: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/45.jpg)
Frans Hogenberg, De hagenpreek, 1566
![Page 46: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/46.jpg)
Over de omwenteling der hemellichamen (1543)
![Page 47: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/47.jpg)
Vesalius (1543): Zeven boeken over de bouw van het menselijk lichaam
![Page 48: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/49.jpg)
De schilder en de ‘connaisseur’, ca. 1565
![Page 50: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/50.jpg)
Johannes Wierix (?),Portret van Pieter Bruegel, 1572
![Page 51: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: WERELD DE Pieter VAN - Bart Jan de Graaf · Karel van Mander, Het schilderboek (1604) ‘De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen – om vervolgens door hém heerlijk](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041104/5f03c8177e708231d40abd9b/html5/thumbnails/52.jpg)