wereld in perspectief november 2013
DESCRIPTION
Een maandelijkse visie voor de cliënten van SNS SecuritiesTRANSCRIPT
1
• Inleidende samenvatting • Amerika wat minder gesmeerd • Niet nog zo’n vertoning a.u.b. • Eurozone krijgt hulp / Euro minder duur • Muntunie: zo heerlijk rustig • Actie dringend gewenst / Groeiterugval China, maar wereld beter af • Uitgelicht! • Colofon
Een maandelijkse visie voor de cliënten van SNS Securities
Inleidende samenvatting Inleiding De Amerikaanse economie is het vierde kwartaal wat minder goed van start gegaan. Bedrijven worden een stuk voorzichtiger met investeren en ook over hun werving van personeel bestaan vraagtekens. Gelukkig is de verzwakking te verklaren en lijkt de economie niet echt van slag. In de Eurozone vordert het economisch herstel in een traag tempo. De zone heeft het nadeel van een sterke euro, maar dat nadeel lijkt bij nader inzien niet al te groot te zijn. De ECB heeft de spanningen in de muntunie onder controle gebracht, maar de relatieve rust heeft ook een gevaarlijke kant. Het is nu de beurt aan politieke beleidsmakers om stappen te zetten. Uitgelicht! In ‘Uitgelicht’ kijken we naar de verwachtingen van beleggers over het beleid van de
Amerikaanse centrale bank en de consequenties ervan voor de aandelenmarkten.
Met vriendelijke groet,
SNS Securities NV
Sep Van de Voort Cees Rijsdijk Macro-econoom en strateeg Macro-econoom en strateeg
p1 p2 p2 p3 p4 p5 p6 p7
November 2013 26e editie De Wereld in perspectief
2
Amerika wat minder gesmeerd
Met 0,7% groei in het derde kwartaal ten opzichte van het tweede kwartaal deed de Amerikaanse
economie het best goed, maar recent gaat het wat minder gesmeerd. Dat staat niet los van het
politieke gesteggel in Washington vorige maand en de sluiting van overheidsdiensten. De directe
effecten daarvan zijn beperkt en bovendien te herstellen. Het gaat dan om het tijdelijk wegvallen
van overheidsopdrachten of om de uitval van bestedingen van naar huis gestuurde ambtenaren.
De indirecte effecten zijn echter verraderlijker. We hebben het dan over vertrouwensverlies en
onzekerheid; minder grijpbare, maar cruciale factoren wanneer bedrijven voor de beslissing staan
om belangrijke investeringen te doen of om nieuw personeel aan te nemen.
De investeringen hadden zich na het eerste kwartaal hersteld, maar het verloop van de
kapitaalgoederenorders geeft aan dat ze weer gaan dalen.
Niet nog zo’n vertoning a.u.b.
Intussen loopt ook het herstel van de huizenmarkt vertraging op. Dat komt door de hogere
hypotheekrente. Die maakt, in combinatie met de gestegen huizenprijzen woningen minder
betaalbaar. De woningverkoop valt de laatste tijd wat terug en hoewel aannemers nog
optimistisch zijn, zal het toch gaan doorwerken in de huizenbouw. De woningbouwinvesteringen
zijn goed voor slechts 3% van de totale economie, maar de groeivertraging in dit deel van de
economie is toch belangrijk omdat veel activiteiten weer aan de huizensector gerelateerd zijn.
3
De Amerikaanse economie kan tegen een stootje en we gaan er nog altijd van uit dat ze op het
pad van gematigde groei zal blijven. Pluspunt is dat de monetaire beleidsmakers bij de centrale
bank (Fed) voorzichtig zullen zijn met het terugdraaien van hun stimulerende beleid. Een ander
pluspunt is dat de overheidstekorten hard aan het teruglopen zijn, zodat voor de korte termijn
groeiremmende bezuinigingen minder noodzakelijk worden.
En nu maar hopen dat Amerikaanse politici ons een nieuwe wanvertoning besparen begin
volgend jaar. De volgende ‘deadlines’ voor de begroting en het schuldenplafond zijn op 15 januari
en 7 februari 2014.
Eurozone krijgt hulp
De economie van Euroland heeft de weg omhoog gevonden. Belangrijke aanwijzing vormen de
vertrouwensindicatoren. Ondernemers zijn al langere tijd wat optimistischer, maar
ook het consumentenvertrouwen stijgt, zij het tergend langzaam. De
consumentenbestedingen liggen in veel landen buiten Duitsland nog altijd onder
druk als gevolg van de hoge werkloosheid en overheidsbezuinigingen. De laatstgenoemde
effecten worden echter veel kleiner zo blijkt uit de jongste prognoses van het IMF. Europese
beleidsmakers hechten tegenwoordig meer waarde aan hervormingen die de groei op langere
termijn bevorderen. Nu de ‘fiscale druk’ afneemt, kan de Eurozone gemakkelijker aanhaken bij
beter presterende economieën in andere regio’s.
De zone krijgt extra steun van de kant van de ECB. Naar aanleiding van lage inflatiecijfers
verlaagde de centrale bank begin november namelijk haar rentetarief. En omdat veel rentes voor
consumenten en bedrijven daar indirect aan gekoppeld zijn, is zo’n
stap bevorderlijk voor de economische activiteit. Bankpresident
Draghi maakte duidelijk de steunmaatregelen eerder nog verder uit
te zullen breiden dan af te bouwen. Overigens kan de groeiende
onenigheid tussen vertegenwoordigers van Noordelijke en
Zuidelijke landen – die bij de laatste vergadering aan het licht
kwam - hierbij wel een probleem worden.
Euro minder duur
Mede door de ECB renteverlaging is de waarde van de euro iets teruggevallen. Tegenover de
dollar is de koers nu 1,34, tegen een tweejaars recordstand van 1,38 vorige maand. De daling is
prettig. Een duurdere euro tast namelijk de concurrentiekracht van het bedrijfsleven aan omdat
Europese producten op buitenlandse markten dan duurder worden.
4
Als we het over concurrentieverhoudingen
hebben, kunnen we echter beter naar een
mandje van valuta’s kijken omdat bedrijven niet
alleen naar dollargebieden exporteren. We
worden daarbij op onze wenken bediend door
de ECB die een index samenstelt van de euro
ten opzichte van maar liefst 40 andere valuta’s
(op basis van een gewogen gemiddelde). Ook
hieruit blijkt dat de Europese eenheidsmunt
duur is, maar ook weer niet bijzonder duur. De
euro staat slechts licht boven het lange termijn
gemiddelde (grafiek). De voor inflatiegecorrigeerde index – de beste maatstaf voor de
ontwikkeling van de concurrentiekracht - staat zelf beneden dat meerjarige gemiddelde. Er zijn
vele factoren te bedenken die het economisch herstel van de eurozone kunnen gaan opbreken,
maar de stand van de euro hoort daar niet bij. Dat is toch wel fijn om te weten.
Muntunie: zo heerlijk rustig
En hoe zat het ook alweer met die Europese schuldencrisis? Sinds ECB president Draghi in juli
2012 meldde dat de centrale bank alles zou doen om de euro te beschermen zijn de
systeemspanningen almaar afgenomen. In augustus van dat jaar volgde de aankondiging van de
zogenaamde ‘Outright Monetary Transactions’ waarin de centrale bank toezegde om indien nodig
onder strenge voorwaarden kortlopend schuldpapier van probleemlanden te kopen.
Het instrument is nog nooit toegepast, maar
alleen al het feit dat de ECB kan ingrijpen, is
rustgevend. Eerder had de ECB de
spanningen al flink weten te verminderen door
de introductie van LTRO’s, waarmee banken
de mogelijkheid kregen voor een langere
periode onbeperkt te lenen (tegen onderpand).
Daarmee verdween de vrees voor
liquiditeitsproblemen bij zwakke banken en alle
daarmee samenhangende gevaren voor het
financiële systeem als geheel.
Hoe ver de spanningen zijn weggezakt blijkt
wel uit de indicator voor systeemrisico van de ECB (grafiek), die samengesteld is op basis van
een grote hoeveelheid informatie uit onder andere de geldmarkt, de obligatiemarkt, de
valutamarkt en de aandelenmarkt.
5
Actie dringend gewenst
De rust in de muntunie heeft echter ook een gevaarlijke kant. Het dreigt politici
namelijk in slaap te sussen. En er is nog heel wat werk te verzetten. Een groot
probleem in de zone is dat veel banken niet solvabel genoeg zijn om kredieten te
verstrekken aan het midden- en kleinbedrijf. Die haperende kredietverlening
frustreert het economische herstel. De ECB gaat komend jaar de balansen van
banken doorlichten (Asset Quality Review) zodat banken daarna – met meer duidelijkheid over
hun gezondheid – beter in staat zijn eigen vermogen aan te trekken. Daarna zullen banken
eerder bereid zijn kredieten te verstrekken. De politiek kan nu echter niet wéér alles aan de ECB
overlaten. Ze moet zelf in actie komen. Voordat de uitkomsten van de doorlichting openbaar
worden, moet er duidelijkheid zijn over de vraag hoe eventuele tekorten moeten worden
aangezuiverd. Indien banken namelijk niet goed uit de doorlichting komen en door wantrouwen
op de markten ook niet in staat zijn aandelen uit te geven, zouden financiers zonder
die duidelijkheid in paniek hun geld kunnen weghalen (bank run) en daarmee het
hele financiële systeem aan het wankelen brengen.
Om duidelijkheid te scheppen, dienen er afspraken gemaakt te worden over steun door – in het
uiterste geval - nationale overheden of vanuit een Europees noodfonds.
Dit zijn natuurlijk heikele kwesties omdat het gaat over de inzet van publiek geld. Toch moeten
politieke beleidsmakers deze koe bij de horens vatten. Uiteindelijk gaat het erom de economie
een maximale herstelkans te geven.
Groeiterugval China, maar wereld beter af
De groei van de Chinese economie versnelde in het derde kwartaal tot 7,8% j-o-j van 7,5% in het
tweede kwartaal. Toen afgelopen voorjaar de economie momentum verloor, ging de centrale
overheid er toe over de economie een impuls te geven door extra te investeren in o.a. stedelijke
infrastructuur en transportsystemen. Dit moet gezien worden als een tijdelijke maatregel. Het is
bekend dat de nieuwe regeringsploeg af wil van de overmatige investeringsstimulering omdat het
geleid heeft tot overcapaciteit, hoge schulden bij lokale overheden en staatsbedrijven,
kwetsbaardere banken en een ongecontroleerde kredietexpansie buiten het bankwezen om. De
focus wordt verlegd naar structurele hervormingen. Dit behelst onder meer liberalisatie van
prijzen en rentes, het toelaten van concurrentie voor staatsbedrijven, het overhevelen van
beslissingsbevoegdheden naar lagere overheden, versoepeling van het huishoudens
registratiesysteem, landbouwhervormingen met meer rechten voor kleine boeren en het
aanpakken van corruptie en bureaucratie. Dit alles zal de economie op korte termijn niet
aanjagen. Met het wegvallen van de directe investeringsimpuls verwachten we dan ook dat de
economische groeivertraging zal hervatten. Het betreft dan echter wel een groei die beter
volgehouden kan worden met minder neerwaartse risico’s. En daarmee is China – en dus ook de
wereldeconomie als geheel - uiteindelijk beter af.
6
De Amerikaanse aandelenmarkt is redelijk ongevoelig voor het mindere economische nieuws van
de laatste tijd. Zo bereikte de Amerikaanse Dow Jones index op 11 november een nieuwe
recordstand. De reden van de aanhoudend goede stemming moeten we zoeken bij de
verwachtingen die beleggers hebben over het Fed beleid. In mei kondigde voorman Ben
Bernanke aan dat de centrale bank nog in het huidige jaar het tempo van obligatieaankopen wat
zou gaan verminderen indien de economie zich zou ontwikkelen zoals verwacht. Dat bracht
schrik teweeg op de markten aangezien het ruim-geldbeleid van de Fed een stuwfactor is voor de
aandelenmarkten. In september besloot de Fed echter geheel onverwacht nog geen begin te
maken met de zogenoemde ‘tapering’. En sindsdien hebben beleggers bij elk slecht economisch
bericht de aanvangsdatum in gedachten verder de toekomst ingeschoven.
Dit alles zien we ook terug in de
verwachtingen omtrent het Fed-
fundstarief (een door de Fed bepaalde
basisrente in de geldmarkt). De curve die
het verloop van die verwachte Fed-
fundsrentes weergeeft, schoof fors
omhoog na Bernanke’s opmerkingen in
mei (zie grafiek) omdat na ‘tapering’
renteverhoging de volgende stap van de
beleidsnormalisering zou zijn. Sinds
september is de curve weer helemaal
naar beneden geschoven. En met die
beweging lijkt de rek er wel zo’n beetje
uit. De verwachtingen kunnen nauwelijks
nóg verder naar beneden bijgesteld worden zodat het punt dichtbij komt dat beleggers slecht
macronieuws niet meer van zich af kunnen schudden. Het zou ons dan ook niet verbazen als in
dat geval het aandelensentiment behoorlijke koerscorrecties ziet.
We verwachten echter dat de cijfers een normaal conjunctuurherstel zullen bevestigen. Dat is
uiteindelijk gunstig voor aandelen, ook al is er in dat geval de nodige tussentijdse marktonrust te
verwachten vanwege hernieuwde vrees voor ‘tapering’.
7
COLOFON SNS Securities NV Nieuwezijds Voorburgwal 162 1012 SJ Amsterdam Postbus 235 1000 AE Amsterdam T +31 (0)20 550 85 13 E [email protected] snssecurities.nl Editie 26, November ‘13
Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door SNS Securities NV (SNS Securities). De in dit document aangeboden informatie is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op beleggingsdiensten verleend door SNS Securities kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening SNS Bank N.V. Hoewel SNS Securities tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt SNS Securities expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. SNS Securities aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. SNS Securities is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. SNS Securities aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. SNS Securities, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen mits daarbij de bron (SNS Securities) wordt vermeld.