80

Topic Review

อ.นพ.สรวเชษฐ รตนชยวงศสาขาวชาโภชนวทยาคลนก ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Wernicke-Korsakoff Syndrome

บทนา Wernicke-Korsakoff syndrome (WKS)

เปนกลมอาการทางระบบประสาททประกอบดวย

Wernicke encepholopathy และ Korsakoff’s

syndrome ซงเกดจากภาวะขาดวตามน B1 ทง

สองโรคจดเปนภาวะฉกเฉนทางอายรศาสตรท

แพทยทวไปควรใหการวนจฉยและใหการรกษาได

ผปวยทไดรบการรกษาอยางทนทวงทจะสามารถ

หายกลบเปนปกตได แตหากใหการรกษาลาชาอาจ

เกดความเสยหายตอระบบประสาทอยางถาวร หรอ

อาจทาใหผปวยเสยชวต ในปจจบนพบวาแพทย

ยงใหการวนจฉย WKS นอยกวาความเปนจรง

เนองจากไมไดตระหนกถงความเสยงในการเกด

ภาวะขาดวตามน B1 ของผปวย รวมกบอาการ

แสดงทอาจไมชดเจน บทความนจงมวตถประสงค

เพอทบทวนความรพนฐานทเกยวของ แนวทางการ

วนจฉย การปองกน ตลอดจนการรกษาของ WKS

เพอใหแพทยไดนาไปใชในการดแลผปวยตอไป

เพอความเขาใจในกลไลการเกด WKS จง

ขอทบทวนความรเกยวกบวตามน B1 ดงน

วตามน B1 วตามน B1 หรอ thiamine เปนวตามนท

ละลายนาได พบมากในอาหารพวกธญพช ราขาว

ขาวทไมไดผานการขดส ถวตางๆ และเนอสตว

เมอรบประทานเขาสทางเดนอาหารจะถกดดซม

ทลาไสเลกโดยเฉพาะสวน jejunum และ ileum

เขาสหลอดเลอดดา portal ตอไป รางกายไมม

กลไกในการเกบสะสมวตามน B1 จงจาเปนตอง

ไดวตามน B1 จากการรบประทานอาหาร โดยใน

ผใหญมความตองการ วตามน B1 1.2 มลลกรม

ตอวนในเพศชาย และ 1.1 มลลกรมตอวนในเพศ

หญง ในหญงตงครรภหรอหญงทใหนมบตรจะม

ความตองการวตามน B1 เพมขนเปน 1.4 มลลกรม

ตอวน1

เมอวตามน B1 เขาสเซลลแลวจะถกเปลยน

ใหอยในรป thiamine diphosphate (TDP)

หรออกชอหนงคอ thiamine pyrophosphate

(TPP) TDP ทาหนาทเปน cofactor ของ en-

zyme ทสาคญในหลายกระบวนการของเซลล

เชน enzyme pyruvate dehydrogenase ใน

8181

Vol.10 No.2

กระบวนการ glycolysis, enzyme alpha-

ketoglutarate dehydrogenase ใน Kreb’s

cycle, enzyme transketolase ใน pentose

phosphate pathway ซงกระบวนการเหลาน

เปนกระบวนการพนฐานทเกยวของกบการสราง

adenosine triphosphate (ATP) เพอใชเปน

พลงงานใหกบเซลล โดยเซลลทตองอาศยพลงงาน

มากในการทางาน เชน เซลลกลามเนอลาย เซลล

กลามเนอหวใจ เซลลตบ และเซลลประสาทกจะม

ความตองการ thiamine สงกวาเซลลอนๆ

นอกจากวตามน B1 จะมบทบาทสาคญ

เกยวกบการสรางพลงงานใหกบเซลลแลว พบวา

วตามน B1 มหนาทเกยวของกบการทางานของ

neurotransmitter บางตวดวย เชน gamma-

aminobutyric acid (GABA), glutamate และ

aspartate

Wernicke encephalopathy Wernicke encephalopathy (WE) เปน

โรคทมอาการเฉยบพลนทางระบบประสาทซงเกด

จากภาวะขาดวตามน B1 จากการศกษาในตาง

ประเทศโดยการ autopsy พบวา WE มความชก

อยระหวางรอยละ 0.8-2.82 พบในเพศชายมากกวา

เพศหญง (อตราสวนเพศชาย : เพศหญง 1.7 : 1)

และมการคาดคะเนอตราการเสยชวตจาก WE ท

รอยละ 17 มเพยงรอยละ 5-14 ของผปวยโรค

WE เทานนทไดรบการวนจฉยกอนทจะเสยชวต3

ซงบงบอกวาแพทยยงใหการวนจฉย WE ในขณะ

ทผปวยยงมชวตอยตากวาความเปนจรง เนองจาก

สวนใหญผปวยไมไดมอาการและอาการแสดง

ครบถวนตามทฤษฎ การวนจฉย WE ผดพลาด

อาจทาใหผปวยไดรบการรกษาลาชา สงผลใหเกด

ความเสยหายตอระบบจตประสาทอยางถาวร หรอ

อาจเปนเหตใหผปวยเสยชวตได

กลไกการเกดโรค Wernicke enceph-alopathy ภาวะขาดวตามน B1จะเรมแสดงอาการกบ

เซลลทตองใชพลงงานมากในการทางานกอนเซลล

อนเนองจากวตามน B1 ทาหนาทเปน cofactor ท

สาคญในกระบวนการสรางพลงงานภายในเซลล

โดยพบวาเซลลในระบบประสาททไดรบผลกระทบ

เปนอนดบแรกคอ astrocyte ตามดวย neuron

cell ภาวะขาดวตามน B1 จะทาให enzyme alpha-

ketoglutarate dehydrogenase ภายในเซลล

ทางานลดลงทาใหเซลลไมสามารถใช glucose ใน

การสรางพลงงานไดอยางเตมท สงผลใหเซลลสญ

เสยการควบคมสมดลความเขมขนของ ion ตางๆ

ระหวาง intracellular และ extracellular space

ไมสามารถควบคมการเกบสารสอประสาทบางตว

ได เชน glutamate เมอเซลลไมสามารถใช aero-

bic glycolysis ไดเนองจากเกด mitochondrial

dysfunction กจะเรมใช anaerobic glycolysis

ซงสงผลใหเกด lactic สะสมภายในเซลล เกด

intracellular free radicals ทาใหเกดการทาลาย

DNA และเกด apoptosis cell death ซงจะทาให

เกดความเสยหายตอระบบประสาทอยางถาวร

8282

Vol.10 No.2

อาการ อาการแสดงของโรค Wer-nicke encephalopathy และการเชอมโยงกบรอยโรคในสมอง อาการแสดงเฉยบพลนทเปน classic tri-

ads ของ WE ไดแก

1. ความผดปกตในการกลอกตา พบได

รอยละ 29 ของผปวย มกพบวาม bilateral lateral

rectus palsy, conjugate gaze palsy รวมกบ

horizontal และ vertical nystagmus ซงบงบอก

ถงรอยโรคท pontine tegmentum, abducens

และ oculomotor nuclei ในรายทเปนรนแรงอาจ

ม complete ophthalmoplegia

2. ความผดปกตในการทรงตว พบไดรอย

ละ 23 ของผปวย ตรวจพบ ataxia, wide-based

gait, ม shot-stepped gait หรอกาวขาไมออก

จากการทผปวยไมมนใจในการทรงตวขณะเดน

ไมสามารถเดน Tandem gait ได บงบอกถงรอย

โรคท cerebellar vermis

3. อาการสบสน พบไดถงรอยละ 82 ของ

ผปวย มกมอาการ confusion, apathy, loss of

attention บงบอกถงรอยโรคท thalamus และ

mammillary body

อาการและอาการแสดงอนๆ ทอาจพบ ไดแก

อาการของภาวะขาดวตามน B1 อนๆ เชน ชาตาม

แขนขาและม hyporefl exia จาก polyneuropa-

thy ซงพบใน dry beriberi สามารถพบรวมกน

ในผปวย WE ไดถงรอยละ 80 อาการของ high

output heart failure ซงพบใน cardiac beriberi

และอาการทไมจาเพาะเจาะจงอนๆ เชน เบออาหาร

คลนไส อาเจยน ออนเพลย ไมมแรง วงเวยนศรษะ

ปวดศรษะ หงดหงดงาย เปนตน หากเกดรอยโรค

บรเวณ brainstem อาจทาใหเสยชวตได อาการ

ของ WE ทพบไดสรปดงตารางท 1

8383

Vol.10 No.2

ตารางท 1 อาการและอาการแสดงของ Wernicke encephalopathy

อาการและอาการแสดง

ทพบบอย

อาการและอาการแสดง

ทพบไดบาง

อาการและอาการแสดง

ใน late stage

- ocular abnormality

- mental status change

- incoordination of gait

and trunk ataxia

- stupor

- hypotension and tachycardia

- hypothermia

- bilateral visual disturbanc-

es and papilloedema

- epileptic seizures

- hearing loss

- hallucinations and behav-

ioural disturbances

- hyperthermia

- increased muscular tone

and spastic paresis

- choreic dyskinesias

- coma

กลมผปวยทมความเสยงตอการเกดโรค Wernicke encephalopathy กลมผปวยทมความเสยงตอการเกดโรค

WE กคอกลมผปวยทมความเสยงตอการเกด

ภาวะขาดวตามน B1 การตระหนกถงความเสยง

ในการเกดภาวะขาดวตามน B1 ของผปวยเปนสง

สาคญทจะทาใหแพทยสามารถใหการวนจฉย หรอ

ตดสนใจใหการปองกนโรค WE ไดอยางทนทวงท

ในทนขอแบงผปวยทมความเสยงตอการเกดภาวะ

ขาดวตามน B1 และโรค WE ออกเปน 2 กลม

หลกๆ คอ กลมผปวยทมประวตดมแอลกอฮอล

เรอรง และกลมทไมมประวตดมแอลกอฮอล

1. กลมผปวยทมประวตดมแอลกอฮอล

เรอรง

จากการศกษาในตางประเทศพบวาผปวย

โรค WE สวนใหญมประวตการดมแอลกอฮอล

เรอรง และ 1 ใน 8 ถง 1 ใน 3 ของผทดม

แอลกอฮอลเรอรงมโอกาสเกด WKS ได4 นอกจาก

ผทตดสราเรอรงจะมความเสยงทจะรบประทาน

วตามน B1 นอยกวาคนปกต และมแนวโนมทจะม

ภาวะ malnutrition รวมดวยแลว เอทานอลยงม

ฤทธยงยงการดดซมวตามน B1 ของ enterocyte

ยบยงการเกบสะสมวตามน B1 ในตบ ยบยงการ

ทางานของ enzyme thiamin pyrophosphoki-

nase ภายในเซลลประสาท5

ความชกของภาวะขาดวตามน B1 ในผท

ดมสราเรอรงมรายงานตงแตรอยละ 30-806 และ

มความรนแรงในการขาดวตามน B1 แตกตางกน

ออกไป ทงนขนกบปรมาณเอทานอลทดม ความ

รนแรงของภาวะทพโภชนาการ ระดบการทางาน

ของตบทลดลงจากการดมสราเรอรง ปจจยทาง

ดานพนธกรรม และวธทใชในการวนจฉยภาวะขาด

วตามน B1

8484

Vol.10 No.2

2. กลมผปวยทไมมประวตดมแอลกอฮอล

เรอรง

2.1 ผปวยทรบประทานอาหารไดนอย

หรอมความผดปกตในการดดซมสารอาหาร

กลมนมกมความเสยงตอการเกดภาวะ

ขาดวตามน B1 เนองจากรบประทานอาหารไดนอย

ไมเพยงพอตอความตองการ ไดแก ผทมภาวะ

severe malnutrition จากสาเหตตางๆ หญงตง

ครรภทมภาวะ hyperemesis gravidarum ผ

ปวยทไดรบการผาตดตดตอลาไส ผปวยทไดรบ

การผาตดเพอลดความอวน (Bariatric surgery)

ผปวยโรคมะเรงทไดรบยาเคมบาบด ผปวย HIV

เปนตน

2.2 ผปวยทไดรบพลงงานไมไดสดสวน

กบการไดรบวตามน B1

เนองจากวตามน B1 มบทบาทสาคญใน

การเผาผลาญสารอาหารกลม carbohydrate เปน

หลกในคนทวไปรางกายควรไดรบวตามน B1 ไม

ตากวา 0.5 mg ตอพลงงาน 1000 kcal7 ในผปวย

ทรบประทานแตอาหารจาพวกแปงในปรมาณมาก

โดยทรบประทานอาหารอยางอนในปรมาณทนอย

กวามาก อาจทาใหเกด relative defi ciency ของ

วตามน B1 ไดเชนกน กลมนหมายรวมถงผปวยงด

อาหารทไดรบ parenteral nutrition ทไมมวตามน

B1 อยางเพยงพอดวย

ปจจยทางดานพนธกรรมมผลตอการเกด Wernicke encephalopathy และ Korsakoff’s syndrome จากการศ กษาพบว าป จจ ยทา งด าน

พนธกรรมมผลตอความเสยงในการเกดโรค WE

และ KS ทแตกตางกน เนองจากม polymorphism

ของยนทควบคมการแสดงออกของ thiamine

transporter ใน enterocyte ยนทควบคมการ

ทางานของ enzyme ทเกยวของกบเมตาบอลสม

ของวตามน B1 และแอลกอฮอล ความสามารถ

ในการ transport วตามน B1 ผาน blood-brain

barrier ปจจยทางพนธกรรมเหลานลวนมผลท

ทาใหผปวยแตละคนมโอกาสเกดโรค และมความ

รนแรงของโรคแตกตางกนโดยอาจไมไดมความ

สมพนธกบระดบความรนแรงของภาวะขาดวตามน

B1 หรอปรมาณแอลกอฮอลทผปวยดมโดยตรง2

การวนจฉยโรค Wernicke encepha-lopathy สงสาคญทควรระลกไวเสมอคอผปวย

WE ไมจาเปนตองมอาการแสดงครบทง 3 อยาง

ตาม classic triads ขางตน พบวามผปวยเพยง

รอยละ 10-16 เทานนทมอาการแสดงตรงตาม

classic triads3 ในขณะทมผปวยถงรอยละ 19

ทไมมอาการใดๆ ทเปน classic triad เลย โดย

เฉพาะในชวงแรกของการดาเนนโรค การวนจฉย

WE นนอาศยประวตของผปวยทมความเสยงตอ

ภาวะขาดวตามน B1 รวมกบมอาการหรออาการ

แสดงบางอยางทเขาไดโดยไมพบสาเหตอนๆทจะ

8585

Vol.10 No.2

อธบายความผดปกตได กเพยงพอแลวทจะตดสน

ใจวนจฉยและใหการรกษาครอบคลม WE ไปกอน

เพอลดโอกาสในการเกดความเสยหายตอระบบ

ประสาทอยางถาวรจากการทใหการรกษาลาชาเกน

ไป และสงทยนยนการวนจฉย WE ไดดทสดคอ

การตอบสนองตอการรกษาดวย thiamine

การสงตรวจทางหองปฏบตการเพอสนบสนนการวนจฉยโรค Wernicke encephalopathy ดงทกลาวไปแลวขางตนวาการวนจฉย WE

นนอาศยประวตและอาการแสดงเปนหลก ผปวย

ควรไดรบการรกษาทนทเมอสงสยโดยไมจาเปน

ตองรอผลตรวจใดเพมเตม การตรวจทางหอง

ปฏบตการนนโดยสวนใหญแลวจงเปนไปเพอการ

ศกษาวจยมากกวาจะใชในการดแลผปวยจรงใน

เวชปฏบต

การตรวจทางหองปฏบตการเพอสนบสนน

การวนจฉย WE นนแบงออกเปน 2 จดประสงค

คอ

1. การตรวจเพอยนยนภาวะขาดวตามน

B1 การตรวจทางหองปฏบตการทใชเปนมาตรฐาน

ในการวนจฉยภาวะขาดวตามน B1 คอ การ

ตรวจ erythrocyte transketolase activity

assay โดยเปนการวดการทางานของ enzyme

transketolase ในเซลลเมดเลอดแดงซงอาศย

วตามน B1 เปน cofactor โดยในผปวยทมภาวะ

ขาดวตามน B1 จะพบวามการทางานของเอนไซม

transketolase ลดลง และหากเตมวตามน B1

ในรปของ thiamine diphosphate (TDP) ลงใน

ตวอยางเลอดของผปวยแลวทาการวดการทางาน

ของเอนไซมซากจะพบวาเอนไซมนมการทางาน

เพมขนอยางชดเจน การแปลผลการเพมขนของ

erythrocyte transketolase activity แสดงดง

ตารางท 2

ตารางท 2 การแปลผลการวด erythrocyte transketolase activity assay

การเพมขนของการทางานของ enzyme transketolase

ในเซลลเมดเลอดแดงหลงจากเตม TDP

การแปลผล

เพมขนนอยกวารอยละ 15 ปกต

เพมขนรอยละ 15-25 มภาวะพรองวตามน B1

เพมขนมากกวารอยละ 25 มภาวะขาดวตามน B1

8686

Vol.10 No.2

1. การตรวจทางรงสวทยาของสมองเพอ

ยนยนรอยโรค

การตรวจ MRI brain อาจพบ sym-

metrical hyperintensity T2 signal บรเวณ

periaqueductal grey matter, fl oor of fourth

ventricle, mammillary bodies, hypothala-

mus, periventricular thalamus และ midline

cerebellum จากการศกษาพบวา MRI brain ม

sensitivity ในการวนจฉย WE รอยละ 53 และม

specifi city ถงรอยละ 93 พบวามผปวยรอยละ

58 เทานนทม typical lesion ของ WE ใน MRI

brain8

การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ เชน CT

brain การเจาะตรวจนาไขสนหลง การตรวจคลน

ไฟฟาสมอง (electroencephalogram) ไมพบวา

มสวนชวยในการยนยนการวนจฉย WE

ลกษณะทางพยาธกายวภาคศาสตรของโรค Wernicke encephalopathy การตรวจทางพยาธวทยาในตาแหนงทม

รอยโรคมกพบ petechial hemorrhages เมอด

ดวยกลองจลทรรศนจะพบ microhemorrhages,

prominent microvascular proliferation และ

endothelial swelling ซงเปนลกษณะเฉพาะของ

โรค WE และบงบอกถงการเกดโรคแบบเฉยบพลน

ในรายทเปนมานานหรอเปนซาหลายครงอาจพบ

hemosiderin-containing perivascular mac-

rophages และ fi brous astrocytes รวมดวย9

การปองกนและการรกษาโรค Wer-nicke encephalopathy ควรใหการปองกนโรค WE ในผปวยทม

ความเสยงตอภาวะขาดวตามน B1 ทยงไมมอาการ

ทางระบบประสาท ในกรณใหการดแลเปนผปวย

นอก ควรใหรบประทาน oral thiamine ขนาด

200 mg ตอวนรวมกบวตามน B รวม3 ในกรณ

ของผปวยทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลควรให

วตามน B1 ในรปของ thiamine hydrochloride

ขนาด 250 mg ฉดเขากลามเนอวนละครงตดตอ

กน 3-5 วน2, 4 หากพจารณาใหการปองกนโรค WE

ตองให thiamine hydrochloride กอนหรอพรอม

กบการใหสารนาทมสวนประกอบของ dextrose

หรอ glucose เนองจากการใหคารโบไฮเดรตในผ

ปวยทมภาวะพรองวตามน B1 อาจกระตนใหเกด

การใชวตามน B1 มากขนจนเกดอาการของภาวะ

ขาดวตามน B1 และเกด WE ตามมาได

การรกษาผปวยทมอาการทางระบบประสาท

ทสงสยโรค WE ควรใหการรกษาดวย thiamine

hydrochloride ขนาด 500 mg ผสมใน normal

saline 100 ml หยดเขาทางหลอดเลอดดาใน 30

นาทวนละครงตดตอกน 2-3 วน แลวจงลดขนาด

ลงเหลอ 250 mg ผสมใน normal saline 100 ml

หยดเขาทางหลอดเลอดดาใน 30 นาทวนละครง

ตดตอกนตอไปอก 3-5 วน หรอจนกวาอาการทาง

ระบบประสาทคงท หลงจากนนควรใหรบประทาน

วตามน B1 เสรมวนละ 30 มลลกรมตอเนองไปอก

หลายเดอน ไมแนะนาใหใช thiamine hydrochlo-

ride ทขนาดตากวา 200 mg ตอวนใหทางหลอด

8787

Vol.10 No.2

เลอดดา เนองจากอาจไมสามารถแกไขภาวะขาด

วตามน B1 ได และอาจไมเพยงพอในการรกษา

โรค WE ควรสงเกตวาการใช thiamine ในการ

รกษาโรค WE นนใชขนาดทสงกวาการรกษาภาวะ

ขาดวตามน B1 ในโรคอนๆ สรปการใช thiamine

ในการรกษาภาวะขาดวตามน B1 ในโรคตางๆไวดง

ตารางท 3

ตารางท 3 สรปและเปรยบเทยบขนาดของ thiamine ทใชในการปองกนและรกษาภาวะหรอโรคทเกด

จากภาวะขาดวตามน B1

โรค/ภาวะ ขนาดของ thiamine ทใชและ

ระยะเวลาในการให

รวมขนาดของ

thiamine

ทใชตอวน

Wernicke

encephalopathy

การปองกน

- กรณผปวยนอก : 200 mg per oral วนละครง รวมกบ vi-

tamin B complex

- กรณผปวยใน : 250 mg intramuscular วนละครง x 3-5 วน

200 mg

250 mg

การรกษา

500 mg + NSS 100 ml intravenous drip in 30 minutes

วนละครง x 2-3 วน ตอดวย

250 mg + NSS 100 ml intravenous drip in 30 minutes

วนละครง x 3-5 วน

500 mg

250 mg

Cardiac beiberi การรกษา

100-200 mg + NSS 100 ml intravenous drip in 30 min-

utes every 6-8 hours x 3-5 วน ตอดวย

100 mg + NSS 100 ml intravenous drip in 30 minutes

วนละครง x 7-10 วน

300-800 mg

100 mg

Dry beriberi การรกษา

- 100 mg + NSS 100 ml IV drip in 30 minutes วนละครง

ตามดวย 100 mg intramuscular วนละครง x 5 วน

100 mg

Alcoholic keto-

acidosis

การรกษา

- 100 mg + NSS 100 ml IV drip in 30 minutes วนละครง

ตามดวย 100 mg intramuscular วนละครง x 5 วน

100 mg

8888

Vol.10 No.2

เนองจากผปวยทมาดวยภาวะขาดวตามน

B1 มกมแนวโนมทจะขาดวตามนอนๆรวมดวย

โดยเฉพาะในรายทมภาวะ severe malnutrition

จงแนะนาใหใหวตามนตวอนเสรมควบคไปดวย

โดยเฉพาะวตามนบ 3 โฟลค และวตามนบ 12

ซงมบางรายงานพบวาอาจมสวนเกยวของกบการ

ตอบสนองตอการรกษาโรค WE4 หากผปวยม

ภาวะ hypomagnesemia กควรไดรบการรกษา

ใหระดบ magnesium อยในเกณฑปกตดวย

เนองจาก magnesium ทาหนาทเปน cofactor

ของ enzyme ในเมตาบอลสมทสาคญรวมกบ

วตามน B1

Korsakoff’s syndrome Korsakoff’s syndrome (KS) หรอ Kor-

sakoff psychosis เปนกลมอาการความจาเสอม

ทมสาเหตจากภาวะขาดวตามน B1 โดยมกเกด

พรอมกนหรอตามหลงโรค WE จงอาจเรยกรวม

กนเปน Wernicke-Korsakoff syndrome โดย

สวนใหญแลวผปวยมกเรมมอาการของ KS หลง

จากทภาวะสบสนของ WE หายไปแลว มผปวย

สวนนอยเทานนทมอาการของ KS เพยงอยางเดยว

โดยไมมอาการของ WE นามากอน พบวาผปวยท

เปน WE จากการดมสราเรอรงมอตราการเกด KS

รวมดวยมากกวาผปวยทไมไดดมสราเรอรง

อาการของ Korsakoff’s syndrome และการเชอมโยงกบรอยโรคในสมอง ในชวงทผปวยยงมอาการสบสนของโรค

WE อยจะยงไมสามารถประเมนเรองความจา

ไดชดเจนนก จนเมอผปวยเรมฟนจากอาการ

สบสนของ WE จงจะสามารถประเมนอาการ

ความจาเสอมไดชดเจนขน อาการเดนของ KS

คอ anterograde amnesia บงบอกถงรอยโรค

ใน mammillothalamic tract โดยผปวยมกเสย

current และ recent memory มากกวา remote

memory โดยทความทรงจาดานความรภาษายง

เปนปกต ผปวยมกจาเหตการณตางๆทเพงเกดขน

ไมได จงอาจพบ confabulation รวมดวยในระยะ

แรกของการดาเนนโรค retrograde amnesia และ

emotional change สามารถพบไดใน KS ซงบง

บอกถง frontal lobe atrophy ผปวยอาจสญเสย

ความทรงจายอนหลงไดถง 20-30 ป มกจาเรองราว

ทเกดขนนานมากแลวไดดกวาเรองราวทผานไปไม

นาน ผปวยมกยงม cognitive function คอนขาง

ปกตเมอเทยบกบอาการ amnesia

ลกษณะทางพยาธกายวภาคศาสตรและ

ลกษณะรอยโรคทพบใน MRI brain ของ Kor-

sakoff’s syndrome นนมลกษณะเดยวกนกบโรค

WE ซงแยกจากกนไดยากวารอยโรคดงกลาวเปน

รอยโรคของ WE หรอ KS เนองจากผปวยอาจม

ทง 2 ภาวะรวมกน จากอาการ amnesia ทเดนชด

ใน KS จงเชอวารอยโรคทนาจะอธบายอาการไดคอ

รอยโรคบรเวณ mammilary bodies, mammilo-

thalamic tract และ anterior thalamus10

8989

Vol.10 No.2

การปองกนและการรกษาโรค Korsa-koff’s syndrome การปองกน KS กคอการใหการวนจฉยโรค

WE ไดและใหการรกษาดวย thiamine อยางทน

ทวงท การตระหนกถงความเสยงในการเกดภาวะ

ขาดวตามน B1 จงเปนสงสาคญททาใหผปวยได

รบการรกษาดวย thiamine เรวขน และลดโอกาส

ทจะเกด KS ตามมา

สาหรบผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปน KS

แลวยงไมมแนวทางในการรกษาทชดเจน ควร

แนะนาใหผปวยเลกเหลา การใหผปวยพบปะกบ

สมาชกในครอบครวและคนรจกจะชวยในการ

กระตนความทรงจาของผปวยไดดขน การจดสง

แวดลอมทเออตอการใชชวต การทาตารางชวต

ประจาวนใหผปวยพกตดตว หรอใชอปกรณชวย

เตอนเวลาและสงทตองทาจะชวยใหผปวยกลบไป

ใชชวตตามปกตและกลบเขาสสงคมไดดขน

การตอบสนองของ Wern i cke encephalopathy และ Korsakoff’s syndrome ตอการรกษาดวย thiamine หลงจากผปวยโรค WE ไดรบ thiamine

อาการความผดปกตในการกลอกตาจะดขนภายใน

ไมกชวโมงจนถง 2-3 วน หากอาการดงกลาวไมด

ขนภายในชวง 2-3 วนแรกของการให thiamine

อาจพจารณาหยดให thiamine ไดและสบคนหา

สาเหตอนๆ เพมเตมนอกจากโรค WE

อาการทางระบบการทรงตวจะดขนภายใน

2-3 วนและภาวะสบสนจะคอยๆ ดขนชาๆ ภายใน

2-3 สปดาห สวนอาการของ polyneuropathy อาจ

ใชเวลาหลายเดอนในการตอบสนองตอการรกษา

มหลายรายงานทพบวาผปวยยงคงมอาการทาง

ระบบประสาทบางอยางหลงเหลออยภายหลงการ

รกษา เชน cognitive impairment และอาการ

หลงลมจาก KS ในผปวยทมประวตดมสราเรอรง

พบวามอาการทางจตประสาทหลงเหลออยไดบอย

กวาผปวยทไมดมสราซงอาจเปนผลจากพษตอ

ระบบประสาทของเอทานอลเองรวมดวย มผปวย

KS เพยงรอยละ 20-25 เทานนทหายเปนปกตโดย

ไมมอาการความจาเสอมหลงเหลออย รอยละ 50 ม

อาการดขน และรอยละ 25 อาการคงตว10, 11

การให thiamine hydrochloride ในผปวยทไมมภาวะขาดวตามน B1 จะมผลเสยหรอไม เนองจากการวนจฉยโรค WE นนอาศย

ประวตของผปวยทมความเสยงตอภาวะขาด

วตามน B1 รวมกบอาการทางระบบประสาทท

สงสยโรค WE และแพทยควรใหการรกษาดวย

thiamine hydrochloride ทนททสงสยโดยไม

จาเปนตองรอผลการตรวจเพอยนยนภาวะขาด

วตามน B1 กอนใหการรกษา จงตองยอมรบวาอาจ

ทาใหมผปวยบางรายไดรบ thiamine ในขนาดสง

โดยไมไดมภาวะขาดวตามน B1

จากการศกษาดานความปลอดภยในการ

ใช thiamine hydrochloride ขนาด 100 mg

ฉดเขาทางหลอดเลอดดาพบวามอาการ general-

ized pruritus รอยละ 0.093 มอาการระคายเคอง

9090

Vol.10 No.2

บรเวณทฉดรอยละ1.022 ซงอาการเหลานมกหาย

เองโดยไมตองใหการรกษา มรายงานการแพแบบ

anaphylaxis และ anaphylactoid reaction ได

บางแตพบนอยมาก สวนใหญมอาการหลงจากได

รบยาหลายครง และสมพนธกบการฉด thiamine

hydrochloride เขาทางหลอดเลอดดามากกวาการ

ใหแบบหยดเขาทางหลอดเลอดดา

สรป WKS เปนกลมอาการทพบไดบอย โดย

เฉพาะในกลมผปวยทมความเสยงตอภาวะขาด

วตามน B1 ปจจยทางพนธกรรมของผปวยและ

ปจจยภายนอก เชน พฤตกรรมในการดมสรา และ

การรบประทานอาหารมผลทาใหผปวยแตละราย

มโอากาสในการเกด WKS มากนอยแตกตางกน

ในผปวยทมความเสยงดงกลาวแตยงไมมอาการ

ทางระบบประสาทควรไดรบ thiamine เสรมเพอ

ปองกนการเกด WKS สวนในรายทมอาการทาง

ระบบประสาทแลว การวนจฉย WKS นนอาศย

ประวตของผปวยทมความเสยงตอการเกดภาวะ

ขาดวตามน B1 รวมกบอาการแสดงบางอยางท

ทาใหสงสย WKS กเพยงพอแลวทจะเปนเหตผล

ในการใหการรกษาดวย thiamine hydrochlo-

ride ในขนาดสง โดยไมจาเปนตองอาศยผลตรวจ

ทางหองปฏบตการหรอภาพถายรงสใดๆเพอชวย

ยนยนการวนจฉย หากใหการวนจฉยลาชาหรอรอ

จนกระทงผปวยมอาการแสดงทชดเจนของ WKS

อาจทาใหเกดความเสยหายตอระบบประสาทอยาง

ถาวร

เอกสารอางอง1. Roger RB. Thiamin. In: Shils ME,

editor. Modern Nutrition in Health

and Disease. 10th ed. United States

of America: Lippincott Williams &

Wilkins; 2006. p. 426-33.

2. Sechi G, Serra A. Wernicke’s en-

cephalopathy: new clinical settings

and recent advances in diagnosis

and management. Lancet Neurology

2007;6:442-55. Epub 2007/04/17.

3. Thomson AD, Cook CC, Touquet R,

Henry JA. The Royal College of Phy-

sicians report on alcohol: guidelines

for managing Wernicke’s encepha-

lopathy in the accident and Emer-

gency Department. Alcohol Alcohol

2002;37:513-21. Epub 2002/11/05.

4. Thomson AD, Marshall EJ. The treat-

ment of patients at risk of develop-

ing Wernicke’s encephalopathy in

the community. Alcohol Alcohol

2006;41:159-67. Epub 2005/12/31.

5. Kiela PR. Unraveling the pathophysiol-

ogy of alcohol-induced thiamin defi -

ciency. American journal of physiol-

ogy Renal Physiology 2010;299:F26-7.

Epub 2010/05/21.

6. Thomson AD, Marshall EJ. The

9191

Vol.10 No.2

natural history and pathophysiology

of Wernicke’s Encephalopathy and

Korsakoff’s Psychosis. Alcohol Alco-

hol 2006;41:151-8. Epub 2005/12/31.

7. Hoyumpa AM, Jr. Mechanisms of

thiamin defi ciency in chronic alcohol-

ism. The American Journal of Clini-

cal Nutrition 1980;33:2750-61. Epub

1980/12/01.

8. Luigetti M, De Paulis S, Spinelli P,

Sabatelli M, Tonali P, Colosimo C,

et al. Teaching NeuroImages: the

full-blown neuroimaging of Wer-

nicke encephalopathy. Neurology

2009;72:e115. Epub 2009/06/03.

9. Olds K, Langlois NE, Blumbergs P,

Byard RW. The pathological features

of Wernicke encephalopathy. Foren-

sic Science, Medicine, and Pathology

2014. Epub 2014/01/29.

10. Kopelman MD, Thomson AD, Guer-

rini I, Marshall EJ. The Korsakoff

syndrome: clinical aspects, psychol-

ogy and treatment. Alcohol Alcohol

2009;44:148-54. Epub 2009/01/20.

11. Roman GC. Nutritional disorders of

the nervous system. In: Shils ME,

editor. Modern Nutrition in Health

and Disease. 10th ed. United States

of America: Lippincott Williams &

Wilkins; 2006. p. 1362-80.