wetenschap? hoogtechnologische machines? razendsnelle en krachtige computers? ingewikkelde formules?...
TRANSCRIPT
Wetenschap?
• Hoogtechnologische machines?
• Razendsnelle en krachtige computers?
• Ingewikkelde formules?
• Sensationele toepassingen?
DNA-structuren en genpatronen
Atomaire structuren innieuwvormige ruimten
Miljardenbudgetten voor experimenteel-militaire lasertechnologie
Menswetenschappen = ά
• Krijgen niet dergelijke budgetten• Niet zo spectaculair• Resultaten zijn
• « nuttelozer »• minder eenduidig• onvoorspelbaarder
grote frustraties
De ά-wetenschappen
• Menswetenschappen in het verweer > < exacte wetenschappen
literatuurwetenschappen spelen leentje-buur bij:– Geformaliseerde logica– Kennistheorieën
De “ingenieur-literatuurwetenschapper”
De obsessie vande mathematisch-exacte
interpretatie
Narratieve scheikunde bij Chaucer
Of molecule-clusters in de Canterbury Tales
De queeste in de Roman van Moriaen (13de eeuw) volgens Janssens, 1976 < de logische zeshoek van Pierre Gallais
Dom, dom…
• Technologie, formaliseren: slechts methodes
• WETENSCHAP = streven naar zindelijk denken
• Deze denkhouding aangeleerd aan UNIVERSITEIT
UNIVERSITAIREDOELSTELLINGEN
• geen genoegen nemen met “definitieve” oordelen
• kritische vraagstelling en onderzoek van de uitgangspunten
• wars van oppervlakkigheid
• komen tot “problem solving” en genuanceerde uitspraken
Kritische verwondering
DE MIDDELEEUWEN
Val van het Val van hetWest-Romeinse Rijk Oost-Romeinse Rijk
476 1453
WEST? OOST?
Kritische vragen vanuitverschillende uitgangspunten
Een complexe realiteit kritisch bevragen vanuit verschillende hoeken om te komen tot genuanceerde uitspraken en… grote nederigheid!
Object uitde
realiteit
Invalshoek 1
Invalshoek 2
Invalshoek … Invalshoek 3
Een voorbeeld
Het einde van de Middeleeuwen?
1453 - vanuit de “histoire bataille”
1492 - sociaal-economische geschiedenis
1517 - religieuze geschiedenis
…
De Middeleeuwen
• De Middeleeuwen: geen homogene periode van 1000 jaar
• De Middeleeuwen: vaak beschouwd als een zondebokperiode– Waarom? (humanisme, anti-clericalisme,
een geruststellend vooruitgangsgeloof)– Hekserij, lijfeigenschap, enz., kortom:
barbaars primitivisme erin geprojecteerd.
Rederijkers?
• Typische literatuur voor deze bekrompen periode
• Stelt literair niets voor (Huizinga)
• Zo snel mogelijk vergeten…
Rederijkers?• Never ending poetry
– Mooie flitsen, maar oh zo langdradig…– Taalacrobatieën en gekunstelde rhetorica
Beter uw leven, zowel man als vrouw,Vrees het helse vuur,Hoed u voor de eeuwige vlammen…Gij wacht enkel op de afschuwelijke dood!
Rederijkers?Rederijkers = kannenkijkers
Het rederijkersgezelschap « In liefde vrij… »
Een ander uitgangspunt
Rede-rijkers
Invalshoek 1
Invalshoek 2
Invalshoek … functionalisme
Historisch functionalisme
• Wat betekenden teksten in hun tijd?
• Hoe functioneerden die?
• Welke ideeën werden door literatuur gevormd en gepropageerd?
• LITERATUUR IN CONTEXT
Het succesboek van Pleij,1988
En retorica houden in alle eere!
Vrouwe Rhetorica
Volgens Martianus Capella
Volgens Matthijs de Castelein
Vrouwe Rhetorica tussen het licht van de vrede, de liefde en derede en de duisternis van de woede, de nijd en de onenigheid
Rede en beheersing tegenover drift en woede
Harmonisch samen-leven
• = zichzelf beheersen
• = hoge arbeidsethiek
• = redelijkheid, mate
• = zich niet laten leiden door driften
• = zich bewust zijn van het vergankelijke van het leven
Ontstaan van de burgermoraal
Boerenplezier bij Dürer en Breughel
HET WAPEN: ironische omkering
Pieter Breughel, Temperantia (Brussel, 1560)
Vrouwe Matigheid
een bril
teugels
temperancia
Rhetorica, volgens Breughel
Man trekt zijn vrouw de broek aan, 1555
Trek mij maar snel de broek aan,Want ze staat mij even goed als u!En zwijg maar in alle talen, Jan,Of anders zult gij mijn vuisten voelen…
Vrouwen aan de macht?
De boer-pantoffelheld met ontblootgeslachtsdeel
Och vrouw, ik trek u graag debroek aan, maar het voorstuk, kan ik moeilijk missen…
Men vindt ter wereld geen groter gekkenDan die hun vrouwen de broek aantrekken
Voor de man Voor de vrouw
Vastberadenheid TederheidKoopmanschap Zorgende moederBeheersing en wijsheid GehoorzaamheidPublieke rol Nauwelijks openbaar levenSociale mobiliteit en carrièrisme Huisvrouw en echtgenote
Individuele zelfhandhaving Hulp van de man
HET BURGERIDEAAL
Rederijkerskamers als mannenclubjes…
De bekrompenheid van de« bourgeois » doorbroken…
Genadeloze ontmaskering van de burgerlijkheid
Sociaal geëngageerd
• Met broederschappen hebben ze het publieke leven in handen
• Dragen burgeridealen uit
• Bijv. bij Blijde Inkomsten
Inkomst van Isabella van Castilië te Brussel in 1496
De stoet van de schuttersgilden met Isabella, op de achter-grond het Brusselse stadhuis versierd met toortsen