PRZEDMIOTOWY

SYSTEM

OCENIANIA

W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 1 I GIMNAZUM W DYNOWIEW SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 1 I GIMNAZUM W DYNOWIE

Zatwierdzony na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 29 sierpnia 2013 roku

Rok szkolny 2013/2014

1

2

I. SYSTEM OCENIANIA W KLASACH I – III SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 31. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy pierwszej (zgodne z nową podstawą programową): 32. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy drugiej...................................83. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy trzeciej.................................174. Sprawdzanie osiągnięć w kl. I - III......................................................................................................215. Zasady oceny opisowej..........................................................................................................................227. Kryteria oceniania z religii w klasach I - III.......................................................................................248. Kryteria oceniania z języka angielskiego dla klas I – III szkoły podstawowej...................................34

II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W KL. IV–VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ 36Język polski...............................................................................................................................................36Historia i społeczeństwo...........................................................................................................................42Sztuka – plastyka......................................................................................................................................46Sztuka - muzyka........................................................................................................................................50Język angielski..........................................................................................................................................52Język niemiecki.........................................................................................................................................59Matematyka...............................................................................................................................................63Przyroda....................................................................................................................................................72Zajęcia techniczne/Technika..................................................................................................................109Zajęcia komputerowe - Informatyka......................................................................................................110Wychowanie fizyczne..............................................................................................................................113Religia.....................................................................................................................................................115

III. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W GIMNAZJUM....................119Język polski.............................................................................................................................................119Historia....................................................................................................................................................126Wiedza o społeczeństwie.........................................................................................................................132Sztuka - plastyka.....................................................................................................................................138Zajęcia artystyczne..................................................................................................................................142Sztuka - muzyka......................................................................................................................................145Język angielski........................................................................................................................................147Język niemiecki.......................................................................................................................................205Matematyka.............................................................................................................................................222Fizyka i astronomia................................................................................................................................243Chemia....................................................................................................................................................268Biologia...................................................................................................................................................285Geografia................................................................................................................................................311Zajęcia techniczne..................................................................................................................................337Informatyka............................................................................................................................................344Wychowanie fizyczne..............................................................................................................................354Religia.....................................................................................................................................................362Edukacja dla bezpieczeństwa.................................................................................................................367

3

4

I. SYSTEM OCENIANIA W KLASACH I – III SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1

Ocenianie w edukacji wczesnoszkolnej – to proces gromadzenia informacji o uczniach, który jest integralną częścią procesu uczenia się i nauczania. W edukacji wczesnoszkolnej ocena pełni głównie funkcje diagnostyczne, służy wspieraniu szkolnej kariery uczniów oraz motywuje ich do nauki. Jej celem jest monitorowanie rozwoju dziecka. Ocenie podlega praca i postępy ucznia, a nie tylko stan jego wiedzy. Ocena wskazuje, co uczeń osiągnął, co robił dobrze i ile już potrafi. Ocena, to informacja o aktywności, postępach i trudnościach oraz uzdolnieniach i zainteresowaniach ucznia.

Ocenianie sprzyjające rozwojowi ucznia: daje dziecku informację o tym, co już umie, nad czym musi popracować, jak daleko jest na drodze do osiągnięcia celu. uwzględnia możliwości dziecka bierze pod uwagę wkład pracy dziecka, jego wysiłek włożony w wykonanie zadania nie etykietuje dzieci zachęca do dalszej pracy, uświadamia, że wysiłek się opłaca nie pełni funkcji kary czy nagrody nie zawiera krytyki osoby uwzględnia postęp, jaki dokonał się w dziecku

1. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy pierwszej (zgodne z nową podstawą programową):

I Edukacja polonistyczna

1) w zakresie umiejętności społecznych warunkujących porozumiewanie się i kulturę języka:a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazują; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia,b) w kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą;2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy,b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność graficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafii),d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie,

5

e) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (np. baśni, opowiadań, wierszy), w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela,f) korzysta z pakietów edukacyjnych (np. zeszytów ćwiczeń i innych pomocy dydaktycznych) pod kierunkiem nauczyciela;3) w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:a) uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego,b) rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence,c) odtwarza z pamięci teksty dla dzieci, np. wiersze, piosenki, fragmenty prozy.

II Język obcy nowożytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się z osobami, które mówią innym językiem.

Uczeń kończący klasę I:1) rozumie proste polecenia i właściwie na nie reaguje;2) nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu;3) recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego;4) rozumie sens opowiedzianych historyjek, gdy są wspierane obrazkami, gestami, przedmiotami.

III Edukacja muzyczna. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki: śpiewanie i muzykowanie, słuchanie i rozumienie.

Uczeń kończący klasę I:1) powtarza prostą melodię; śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego, wykonuje śpiewanki irymowanki;2) odtwarza proste rytmy głosem i na instrumentach perkusyjnych; wyraża nastrój i charaktermuzyki pląsając i tańcząc (reaguje na zmianę tempa i dynamiki);3) realizuje proste schematy rytmiczne (ruchem całego ciała);4) wie, że muzykę można zapisać i odczytać;5) świadomie i aktywnie słucha muzyki, potem wyraża swe doznania werbalnie i niewerbalnie;6) kulturalnie zachowuje się na koncercie oraz w trakcie śpiewania hymnu narodowego.

IV Edukacja plastyczna. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby. Wyrażanie własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych. Przygotowanie do korzystania z medialnych środków przekazu.

Uczeń kończący klasę I:1) wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni; posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura;2) ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem, muzyką; korzysta z narzędzi multimedialnych;

6

3) wykonuje proste rekwizyty (np. lalkę, pacynkę) i wykorzystuje je w małych formach teatralnych; tworzy przedmioty charakterystyczne dla sztuki ludowej regionu, w którym mieszka;4) rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę (także architekturę zieleni), malarstwo, rzeźbę, grafikę; wypowiada się na ich temat.

V Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi.

Uczeń kończący klasę I:1) potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi; wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy;2) współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy;3) wie, co wynika z przynależności do rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywiązuje się z powinności wobec nich;4) ma rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę; dostosowuje swe oczekiwania do realiów ekonomicznych rodziny;5) zna zagrożenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc;6) wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie można i dlaczego;7) potrafi wymienić status administracyjny swojej miejscowości (wieś, miasto); wie, czym zajmuje się np. policjant, strażak, lekarz, weterynarz; wie, jak można się do nich zwrócić o pomoc;8) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się w Europie; zna symbole narodowe (flaga, godło, hymn narodowy), rozpoznaje flagę i hymn Unii Europejskiej.

VI Edukacja przyrodnicza. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nieożywionej.

Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie rozumienia i poszanowania świata roślin i zwierząt:a) rozpoznaje rośliny i zwierzęta żyjące w takich środowiskach przyrodniczych, jak: park, las, pole uprawne, sad i ogród (działka),b) zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku: odloty i przyloty ptaków, zapadanie w sen zimowy,c) wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie domowym, w szkolnych uprawach i hodowlach itp.; prowadzi proste hodowle i uprawy (w szczególności w kąciku przyrody),d) wie, jaki pożytek przynoszą zwierzęta środowisku: niszczenie szkodników przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez dżdżownice,e) zna zagrożenia dla środowiska przyrodniczego ze strony człowieka: wypalanie łąk i ściernisk, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów, wyrzucanie odpadów i spalanie śmieci itp.; chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny, zachowuje ciszę w parku i w lesie, pomaga zwierzętom przetrwać zimę i upalne lato,f) zna zagrożenia ze strony zwierząt (niebezpieczne i chore zwierzęta) i roślin (np. trujące owoce, liście, grzyby) i wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia,g) wie, że należy oszczędzać wodę; wie, jakie znaczenie ma woda w życiu człowieka, roślin i zwierząt,

7

h) wie, że należy segregować śmieci; rozumie sens stosowania opakowań ekologicznych;2) w zakresie rozumienia warunków atmosferycznych:a) obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody,b) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, i stosuje się do podanych informacji o pogodzie, np. ubiera się odpowiednio do pogody,c) nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku, podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody,d) zna zagrożenia ze strony zjawisk przyrodniczych, takich jak: burza, huragan, powódź, pożar, i wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia.

VII Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci.

Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki:a) ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w układzie elementów w porównywanych zbiorach,b) układa obiekty (np. patyczki) w serie rosnące i malejące, numeruje je; wybiera obiekt w takiej serii, określa następne i poprzednie,c) klasyfikuje obiekty: tworzy kolekcje np. zwierzęta, zabawki, rzeczy do ubrania,d) w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku intelektualnego zachowuje się rozumnie, dąży do wykonania zadania,e) wyprowadza kierunki od siebie i innych osób; określa położenie obiektów względem obranego obiektu; orientuje się na kartce papieru, aby odnajdować informacje (np. w lewym górnym rogu) i rysować strzałki we właściwym kierunku,f) dostrzega symetrię (np. w rysunku motyla); zauważa, że jedna figura jest powiększeniem lub pomniejszeniem drugiej; kontynuuje regularny wzór (np. szlaczek);2) w zakresie liczenia i sprawności rachunkowych:a) sprawnie liczy obiekty (dostrzega regularności dziesiątkowego systemu liczenia), wymienia kolejne liczebniki od wybranej liczby, także wspak (zakres do 20); zapisuje liczby cyframi (zakres do 10),b) wyznacza sumy (dodaje) i różnice (odejmuje), manipulując obiektami lub rachując na zbiorach zastępczych, np. na palcach; sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie do 10, poprawnie zapisuje te działania,c) radzi sobie w sytuacjach życiowych, których pomyślne zakończenie wymaga dodawania lub odejmowania,d) zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań;3) w zakresie pomiaru:a) długości: mierzy długość, posługując się np. linijką; porównuje długości obiektów,b) ciężaru: potrafi ważyć przedmioty; różnicuje przedmioty cięższe, lżejsze; wie, że towar w sklepie jest pakowany według wagi,c) płynów: odmierza płyny kubkiem i miarką litrową,d) czasu: nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; orientuje się, do czego służy kalendarz i potrafi z niego korzystać; rozpoznaje czas na zegarze w takim zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych zajęć i domowych obowiązków;4) w zakresie obliczeń pieniężnych:a) zna będące w obiegu monety i banknot o wartości 10 zł; zna wartość nabywczą monet i radzi sobie w sytuacji kupna i sprzedaży,

8

b) zna pojęcie długu i konieczność spłacenia go.

VIII Zajęcia komputerowe.

Uczeń kończący klasę I:1) posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z myszy i klawiatury;2) wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia;3) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera.

IX Zajęcia techniczne. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń, obsługiwanie i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci.

Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie wychowania technicznego:a) wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i dziś siły przyrody (wiatr, wodę); majsterkuje (np. latawce, wiatraczki, tratwy),b) zna ogólne zasady działania urządzeń domowych (np. latarki, odkurzacza, zegara), posługuje się nimi, nie psując ich,c) buduje z różnorodnych przedmiotów dostępnych w otoczeniu, np. szałas, namiot, wagę, tor przeszkód; w miarę możliwości konstruuje urządzenia techniczne z gotowych zestawów do montażu np. dźwigi, samochody, samoloty, statki, domy;2) w zakresie dbałości o bezpieczeństwo własne i innych:a) utrzymuje porządek wokół siebie (na swoim stoliku, w sali zabaw, szatni i w ogrodzie), sprząta po sobie i pomaga innym w utrzymywaniu porządku,b) zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego używania narzędzi i urządzeń technicznych,c) wie, jak należy bezpiecznie poruszać się na drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji wypadku, np. umie powiadomić dorosłych, zna telefony alarmowe.

X Wychowanie fizyczne. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci i edukacja zdrowotna.

Uczeń kończący klasę I:1) uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fizyczną, zgodnie z regułami;2) potrafi:a) chwytać piłkę, rzucać nią do celu i na odległość, toczyć ją i kozłować,b) pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne,c) wykonywać ćwiczenia równoważne;3) dba o to, aby prawidłowo siedzieć w ławce, przy stole itp.;4) wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i że można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fizyczną, przestrzeganie higieny; właściwie zachowuje się w sytuacji choroby;5) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości, środków ochrony roślin);6) wie, że dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji i pomaga im.

9

Podane umiejętności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju fizycznym. Umiejętności dzieci niepełnosprawnych ustala się stosownie do ich możliwości.

2. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy drugiej.

Edukacja polonistyczna:– obdarza uwagą rówieśników i dorosłych– słucha wypowiedzi innych – uczestniczy w rozmowach na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym– bierze udział w rozmowach inspirowanych literaturą– rozmawia w kulturalny sposób, zwracając się bezpośrednio do rozmówcy– stosuje formy grzecznościowe– dostosowuje ton głosu do sytuacji– jasno komunikuje swoje potrzeby, spostrzeżenia, odczucia– prezentuje własne zdanie– poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych– poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy– stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym– udziela poprawnych odpowiedzi na pytania innych osób– spójnie i komunikatywnie formułuje udzielane odpowiedzi– zadaje pytania związane z tematem– mówi na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym oraz inspirowane literaturą– wyraża w czytelny sposób emocje, jakie wywołuje tematyka wypowiedzi– systematycznie wzbogaca słownictwo– słucha w skupieniu czytanych utworów– odpowiada na pytania dotyczące treści słuchanych tekstów– ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci– interesuje się książką i czytaniem– czyta poprawnie opracowane teksty podręcznikowe– w miarę swych możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela– rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi– wyszukuje w tekście potrzebne informacje– wymienia (wskazuje) postaci występujące w tekstach– w miarę możliwości korzysta z obrazkowych słowników i encyklopedii– korzysta z pakietów edukacyjnych i innych pomocy dydaktycznych pod kierunkiem nauczyciela

10

– czyta i rozumie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym– przepisuje poprawnie zdania; rozwija zdania– układa samodzielnie i zapisuje proste, krótkie zdania– stosuje właściwy szyk wyrazów w zdaniu– pod kierunkiem nauczyciela redaguje i pisze w różnych formach: wypowiedź kilkuzdaniową, opis, życzenia, zaproszenie– w miarę możliwości samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe– dba o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną– dba o estetykę i poprawność graficzną pisma– stosuje wielką literę i kropkę w zdaniach– stosuje wielką literę w pisowni nazw własnych – imiona, nazwiska, nazwy miast i rzek– pisze z pamięci krótkie zdania– pisze ze słuchu proste zdania w obrębie opracowanego słownictwa– pisze poprawnie z pamięci opracowane wyrazy z „ó”, „rz” niewymiennymi, wyrazy z „ż”, „h”, i „ch”– zna reguły pisowni wyrazów z „ó”, „rz” wymiennymi– posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie– dzieli wyrazy na sylaby, oddziela wyrazy w zdaniach, zdania w tekście– dostrzega różnicę między głoską a literą– rozpoznaje w prostych zdaniach nazwy ludzi, zwierząt, roślin, rzeczy oraz wyrazy oznaczające czynności

Edukacja muzyczna:

– powtarza głosem proste melodie– śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru– wykonuje śpiewanki i rymowanki tematyczne– realizuje proste tematy rytmiczne (tataizacją, ruchem całego ciała)– odtwarza proste rytmy głosem i na instrumentach perkusyjnych– realizuje proste rytmy i wzory rytmiczne za pomocą sylab rytmicznych świadomie i aktywnie słucha muzyki, potem wyraża doznania werbalnie i niewerbalnie– rozpoznaje różne rodzaje muzyki na podstawie nastroju, tempa i innych elementów– dostrzega różnice w charakterze słuchanej muzyki– wyraża swe doznania związane z poznawanymi utworami muzycznymi i ilustruje je za pomocą obrazów, ruchu i słów– wie, że muzykę można zapisać i odczytać– rozpoznaje i nazywa niektóre znaki notacji muzycznej (oznaczenia metrum, klucz wiolinowy, półnuty, ćwierćnuty i odpowiadające im pauzy)

Edukacja plastyczna:

– rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę (w tym architekturę zieleni)11

– wypowiada się na temat poznanych obiektów– podaje przykłady wytworów architektury typowej dla swojej okolicy oraz wskazuje zabytki architektoniczne swego regionu– rozpoznaje wybrane dzieła malarskie– odróżnia techniki malarskie od graficznych– wypowiada się na temat oglądanych dzieł sztuki plastycznej– poznaje wybrane przykłady sztuki rzeźbiarskiej– wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby ludowej typowej dla swojego regionu– wypowiada się w różnych technikach plastycznych na płaszczyźnie– posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura– umie zastosować określone narzędzia i materiały– dba o estetykę prac i dobrą organizację warsztatu pracy– wykonuje prace malarskie i graficzne typowe dla sztuki ludowej regionu, w którym mieszka– wypowiada się w różnych technikach, tworząc przestrzenne prace plastyczne (rzeźby w plastelinie, glinie, modelinie i in.)– wykonuje proste rekwizyty (lalka, pacynka itp.) i wykorzystuje je w małych formach teatralnych– tworzy przedmioty charakterystyczne dla sztuki ludowej regionu, w którym mieszka– ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem, muzyką– korzysta z narzędzi medialnych w swojej działalności twórczej– umie korzystać z przekazów medialnych w zakresie pozyskiwania informacji o wybranych dziedzinach sztuki– posiada elementarną wiedzę o prawach autora i stosuje się do nich

Edukacja społeczna z etyką:

– odróżnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym– wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym– wie, że nie należy krzywdzić słabszych– wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy– zna zasady bycia dobrą koleżanką/dobrym kolegą i respektuje je– zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawdomówność, stara się przeciwdziałać kłamstwu i obmowie– dostrzega, kiedy postaci z legend, baśni, opowiadań nie przestrzegają reguł prawdomówności, uczciwości, koleżeńskości i in.– wie, że nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia, pamięta o oddawaniu pożyczonych rzeczy i nie niszczy ich– współpracuje z innymi w zabawie, nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych – przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej i w świecie dorosłych– grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy– jest uczynny i uprzejmy wobec innych– uczestniczy w szkolnych wydarzeniach w miarę możliwości– wie, że nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia

12

– pamięta o oddawaniu pożyczonych rzeczy i nie niszczy ich– wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie można i dlaczego– zna niektóre zagrożenia ze strony innych ludzi, wie, do kogo i w jaki sposób należy zwrócić się o pomoc– zna numery telefonów: pogotowia, policji, straży pożarnej i numer alarmowy 112– niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych– wie, że nie można dążyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych i kosztem niszczenia otoczenia– stara się chronić przyrodę i szanować ją– wie, że nie można dążyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych i kosztem niszczenia otoczenia– stara się chronić przyrodę i szanować ją– wie, co wynika z przynależności do rodziny– wie, jakie relacje są między najbliższymi– okazuje bliskim miłość i przywiązanie– identyfikuje się z rodziną i jej tradycjami– zna relacje rodzinne między najbliższymi– podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie wywiązuje się z nich– wie, że nie należy dążyć do zaspokajania swoich pragnień kosztem innych członków rodziny– wie, jaki zawód wykonują rodzice i inni członkowie najbliższej rodziny– rozumie, że pieniądze otrzymuje się za pracę– rozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny– dostosowuje własne oczekiwania do realiów ekonomicznych rodziny– wie, że ludzie żyją w różnych warunkach i dlatego nie należy chwalić się bogactwem ani dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach– pomaga innym i umie dzielić się z potrzebującymi– wymienia status administracyjny swojej miejscowości (wieś, miasto)– zna pracę ludzi w swojej miejscowości (wybrane zawody)– zna najbliższą okolicę, ważniejsze obiekty, tradycje– wie, do kogo i w jaki sposób może zwrócić się o pomoc– rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu zamieszkania– wie, że jest Polakiem i że mieszka w Polsce– zna symbole narodowe (flaga, godło, hymn)– zna niektóre, ważne dla Polski, wydarzenia historyczne– wymienia niektóre zwyczaje i obrzędy typowe dla polskiej tradycji i kultury– wie, że Polska znajduje się w Europie– rozpoznaje flagę i hymn Unii Europejskiej– zna nazwy krajów sąsiadujących z Polską i potrafi określić ich położenie w stosunku do Polski

13

Edukacja przyrodnicza:

– rozpoznaje rośliny i zwierzęta żyjące w takich środowiskach przyrodniczych, jak: park, las, pole uprawne, sad i ogród (działka)– nazywa typowe gatunki zwierząt domowych– rozpoznaje i nazywa wybrane ssaki i ptaki hodowane w gospodarstwach wiejskich– zna podstawowe różnice w budowie ciała i sposobie rozmnażania ptaków i ssaków– rozpoznaje wybrane gatunki zwierząt i połączyć z ich młodymi– wie, jakie są warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwach domowych, w szkolnych uprawach i hodowlach– pielęgnuje rośliny i zwierzęta w klasie oraz prowadzić zespołowo i pod kierunkiem nauczyciela proste uprawy i hodowle (w szczególności w kąciku przyrody)– zna sposoby przystosowania zwierząt do poszczególnych pór roku (odloty i przyloty ptaków, zapadanie w sen zimowy)– wie, jak dbać o zwierzęta domowe i hodowlane– zna wybrane elementy typowych krajobrazów Polski i ich wpływ na warunki życia roślin i zwierząt– wie, jaki pożytek przynoszą środowisku zwierzęta (niszczenie szkodników przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez dżdżownice)– orientuje się, jakie korzyści czerpie człowiek z hodowli roślin i zwierząt– zna niektóre właściwości wybranych roślin (ziół)– zna niebezpieczeństwa grożące ze strony roślin (trujące owoce, liście, grzyby)– wie, że niektóre zwierzęta mogą być groźne dla człowieka (np.: niebezpieczne i chore zwierzęta, dzikie drapieżniki, zwierzęta chroniące swoje młode)– zna zagrożenia ze strony zjawisk przyrodniczych (burza, huragan, powódź, pożar)– wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia– zna zagrożenia dla środowiska ze strony człowieka (wypalanie łąk i ściernisk, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów, wyrzucanie odpadów, spalanie śmieci)– chroni przyrodę (nie śmieci, szanuje rośliny, zachowuje ciszę w parku i w lesie)– pomaga zwierzętom przetrwać zimę i upalne lato– wie, dlaczego należy oszczędzać wodę i stara się stosować tę wiedzę w praktyce– rozumie sens stosowania opakowań ekologicznych i potrzebę segregowania śmieci– wie, jakie znaczenie ma woda w życiu ludzi, zwierząt i roślin– wymienia przykłady roślin i zwierząt żyjących w środowisku wodnym– nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku– zna zagrożenia ze strony niektórych zjawisk atmosferycznych i wie, jak zachowywać się w sytuacji zagrożenia– zna kolejne pory roku– zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku: odloty i przyloty ptaków, zapadanie w sen zimowy– rozumie potrzebę pomagania zwierzętom podczas zimy i upalnego lata– ubiera się stosownie do pory roku, nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody

14

– obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody– wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu lub w telewizji– samodzielnie określa stan pogody w danym dniu– stosuje się do komunikatów o pogodzie, np. ubiera się odpowiednio do pogody– podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody

Edukacja matematyczna:

– określa położenie przedmiotów w przestrzeni– określa położenie obiektów względem obranego obiektu– ustawia przedmioty zgodnie z podanymi warunkami– orientuje się na kartce, aby odnajdować informacje (np. w prawym górnym rogu) i rysować strzałki we właściwym kierunku– klasyfikuje obiekty, tworzy kolekcje (np.: zwierzęta, zabawki, ubrania, zbiory zastępcze)– układa obiekty (np. patyczki) w serie rosnące i malejące, numeruje je– wybiera obiekt w serii, wskazuje następne i poprzednie– porównuje przedmioty o cechach przeciwstawnych– porównuje liczebność utworzonych kolekcji i zbiorów zastępczych– ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w układzie elementów porównywanych zbiorów– porównuje liczbę elementów w zbiorach niezależnie od wielkości i układu elementów z wykorzystaniem poznanych znaków matematycznych– w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku intelektualnego zachowuje się rozumnie, dąży do wykonania zadania– rozróżnia lewą i prawą stronę swojego ciała– wyprowadza kierunki od siebie (po prawej stronie, na lewo od)– określa prawą i lewą stronę drugiej osoby, stojącej tyłem i przodem– wyprowadza kierunki od innej osoby– orientuje się na kartce papieru, aby odnajdować informacje i rysować strzałki we właściwym kierunku– dostrzega symetrię (np. w rysunku motyla) i rysuje drugą połowę figury symetrycznej– zauważa zjawisko symetrii w figurach geometrycznych i niektórych elementach otoczenia– kontynuuje regularny wzór (np. szlaczek)– zauważa, że jedna figura jest powiększeniem lub pomniejszeniem drugiej– dostrzega stałe następstwa i regularność– rozpoznaje i nazywa figury: koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt– rozpoznaje figury geometryczne położone nietypowo– układa figury z patyczków, gumy do skakania oraz na geoplanie– klasyfikuje figury według podanej (jednej) cechy– dostrzega i kontynuuje powtarzające się sekwencje

15

– układa rytmy z przedmiotów, klocków i modeli figury– sprawnie liczy obiekty (dostrzega regularność dziesiątkowego systemu liczenia)– wymienia kolejne liczebniki od wybranej liczby, także wspak (zakres do 20, a w miarę możliwości indywidualnych – bez ograniczania zakresu)– zapisuje liczby cyframi (zakres do 100)– liczy dziesiątkami w zakresie 100– porównuje liczby, stosując znaki >, <, = , ustala serie rosnące i malejące– ilustruje położenie liczb na osi liczbowej– rozumie pojęcie liczby w aspekcie głównym, porządkowym i miarowym– wyznacza sumy i różnice, manipulując obiektami– rachuje w obrębie dodawania i odejmowania na zbiorach zastępczych (w miarę możliwości indywidualnych – bez ograniczania zakresu liczbowego)– sprawnie dodaje i odejmuje do 20, poprawnie zapisuje działania– dodaje i odejmuje proste przypadki w zakresie 100, sprawnie dodaje i odejmuje dziesiątkami– mnoży i dzieli w zakresie 30, sprawdza wyniki obliczeń– w formach czynnościowych dokonuje operacji mnożenia i dzielenia liczb w zakresie tabeli mnożenia– podaje iloczyny liczb w obrębie tabeli mnożenia, sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia– radzi sobie w sytuacjach życiowych, których pomyślne zakończenie wymaga dodawania, odejmowania, mnożenia lub dzielenia– oblicza i zapisuje proste działania z okienkiem– rozwiązuje manipulacyjnie proste zadania matematyczne wyrażone w konkretnych sytuacjach, na rysunkach lub w słownie podanej treści– zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji– stosuje zapis cyfrowy i znaki działań w rozwiązywaniu zadań z treścią– rozwiązuje, układa i przekształca łatwe zadania jednodziałaniowe– rozwiązuje zadania złożone łańcuchowo– umie rozwiązywać zadania tekstowe na porównywanie różnicowe– stosuje w rozwiązywaniu zadań proste równania z niewiadomą w postaci okienka– dokonuje pomiarów dowolnie obraną wspólną miarą, porównuje wyniki– mierzy długość, szerokość i wysokość przedmiotów, posługując się linijką– porównuje długości obiektów i określa je, stosując jednostki: centymetr, metr– rysuje odcinki o podanej długości– dokonuje prostych obliczeń dotyczących miar długości (bez zamiany jednostek)– waży przedmioty, używa określeń: kilogram, pół kilograma, dekagram– różnicuje przedmioty lżejsze i cięższe– umie wykonać łatwe obliczenia, używając tych miar (bez zamiany jednostek)– wie, że towar w sklepie pakowany jest według wagi– odmierza płyny kubkiem i miarką litrową– manipulacyjnie (przelewanie) porównuje ilości płynów, wskazuje więcej, mniej, tyle samo– używa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra

16

– dokonuje prostych obliczeń ilości płynów w różnych sytuacjach praktycznych i w prostych zadaniach tekstowych– nazywa dni tygodnia i miesiące w roku– orientuje się, do czego służy kalendarz, i potrafi z niego korzystać– odczytuje, podaje i zapisuje wybrane daty– zna zapis cyfrowy w systemie znaków rzymskich w zakresie I–XII– wykonuje obliczenia kalendarzowe w sytuacjach życiowych– odczytuje czas na zegarze w ramach czasowych zajęć szkolnych i obowiązków domowych– orientuje się we wskazaniach zegarów wskazówkowych i z wyświetlaczem cyfrowym w systemie 12-godzinnym i 24-godzinnym– zna pojęcia: godzina, pół godziny– wykonuje proste obliczenia zegarowe w obrębie pełnych godzin– zna będące w obiegu monety i banknoty– zna wartość nabywczą pieniędzy– wie, co to dług i rozumie konieczność spłacenia go– umie liczyć pieniądze na zbiorach zastępczych– radzi sobie w sytuacjach kupna i sprzedaży– układa i rozwiązuje proste zadania z treścią o kupowaniu i płaceniu– oblicza koszt zakupów na podstawie ilości i ceny towarów– wie, jak obliczyć wartość otrzymanej reszty

Zajęcia komputerowe:

– zna podstawowe elementy budowy stanowiska komputerowego– poprawnie nazywa główne elementy zestawu komputerowego– posługuje się komputerem w zakresie uruchamiania programu– korzysta z myszy i klawiatury– umie posługiwać się wybranymi programami i grami edukacyjnymi– wie, jak korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia– wie, jaka jest prawidłowa pozycja ciała podczas pracy przy komputerze, jaka jest bezpieczna odległość oczu od monitora– rozumie, jakie zagrożenia wynikają z anonimowości kontaktów i podawania swojego adresu w komunikacji multimedialnej– stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera i multimediów

Zajęcia techniczne:

– wie, jak wytworzono niektóre przedmioty codziennego użytku– zna ogólne zasady działania urządzeń domowych

17

– posługuje się urządzeniami domowymi, nie psując ich– wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i wykorzystują dziś siły przyrody (wiatr, woda)– rozpoznaje wybrane rodzaje maszyn i urządzeń wytwórczych– wykonuje prace papierowe zgodnie z podaną instrukcją (wycina, zagina, skleja)– majsterkuje, wykonując np.: latawce, wiatraczki, tratwy– buduje z różnorodnych przedmiotów dostępnych w otoczeniu, np.: szałas, namiot, wagę, tor przeszkód– konstruuje urządzenia techniczne z gotowych zestawów do montażu, np.: dźwigi, samochody, samoloty, statki, domy– wykonuje modele przestrzenne zgodnie z podaną instrukcją, stosując różnorodne materiały– odmierza niezbędne ilości materiału (ekonomicznie gospodaruje materiałami)– pod kierunkiem dorosłego buduje prosty obwód elektryczny z przygotowanych elementów– zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego używania narzędzi i urządzeń technicznych– dobiera właściwie narzędzia pracy i posługuje się nimi zgodnie z instrukcją obsługi– ostrożnie obchodzi się z narzędziami i urządzeniami wykorzystywanymi podczas pracy– ostrożnie obchodzi się z lekami, środkami czystości i ochrony roślin itp., zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego ich używania– wie, jak bezpiecznie poruszać się po drogach (w tym na rowerze)– odczytuje znaczenie wybranych znaków drogowych– rozumie potrzebę znajomości i przestrzegania przepisów ruchu drogowego– zna zasady bezpiecznego i prawidłowego korzystania ze środków komunikacji– orientuje się, jak należy zachować się w razie wypadku, np.: powiadomić dorosłych– zna telefony alarmowe: pogotowia, policji, straży pożarnej i numer 112– utrzymuje porządek wokół siebie (stolik, sala zabaw, szatnia, ogród)– sprząta po sobie i pomaga innym w utrzymywaniu porządku

Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna:

– uczestniczy w zajęciach ruchowych zgodnie z regułami– współpracuje z partnerem i całym zespołem podczas realizacji zadań gimnastycznych– bierze udział w zespołowych zabawach ruchowych i grach sportowych– chwyta piłkę, rzuca nią do celu i na odległość– umie toczyć i kozłować piłkę– sprawnie pokonuje przeszkody naturalne i sztuczne– wykonuje ćwiczenia równoważne– skacze przez skakankę, wykonuje skoki jednonóż i obunóż nad niskimi przeszkodami– pokonuje wyznaczone odległości marszem, biegiem, na czworakach–reaguje ruchem na zmiany rytmu, tempa i głośności (zabawy orientacyjno-

18

–porządkowe z zastosowaniem sygnałów dźwiękowych)– zna zasady wybranych gier zespołowych i stosuje je w praktyce– wie, jak prawidłowo siedzieć w ławce i przy stole– dba o prawidłowy sposób siedzenia w ławce i przy stole– wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie, aktywność fizyczną i przestrzeganie higieny– wie, że należy stosować konieczne dla zdrowia zabiegi higieniczne (np.: mycie włosów i codzienne mycie całego ciała, mycie zębów)– wie, że należy kontrolować stan zębów u stomatologa– zna wartość aktywności fizycznej i właściwego odżywiania się dla prawidłowego funkcjonowania organizmu– właściwie zachowuje się w chorobie– wie, że nie można samodzielnie zażywać żadnych leków ani stosować środków chemicznych– wie, że dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji– rozumie utrudnienia w funkcjonowaniu niepełnosprawnych i pomaga im.

3. Podstawowe kompetencje i umiejętności ucznia po zakończeniu klasy trzeciej.

Edukacja polonistycznaCentralne miejsce w nauczaniu elementarnym zajmuje edukacja polonistyczna. Wynika ono z roli języka w rozwoju umysłowym, funkcji komunikatywnej w życiu społecznym oraz funkcji ogólnokulturalnej i wychowawczej. Celem edukacji polonistycznej jest proces poznawania języka mówionego i pisanego w kontekście kontaktów dziecka ze światem zewnętrznym i z otoczeniem społeczno-przyrodniczym.

W przedstawionym programie realizacja tego celu opiera się na integralnie powiązanych ze sobą podstawowych rodzajach ćwiczeń:- w czytaniu;- w opracowywaniu tekstów;- w mówieniu i pisaniu;- ćwiczeniach gramatyczno-ortograficznych z elementami wiedzy o języku;- ćwiczeniach słownikowo-frazeologicznych i syntaktycznych.Wymienione ćwiczenia wyznaczają ramy początkowej nauki czytania, kształcenia literackiego i kształcenia językowego.Zakres treści kształcenia rozszerza się wraz z kolejnymi etapami nauki, co pozwala na pogłębianie wiadomości i doskonalenie nabywanych sprawności językowych.

W wyniku oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych uczeń kończący I etap edukacyjny, czyli klasę trzecią powinien opanować następujące umiejętności :

19

Edukacja polonistyczna:

- swobodnie posługuje się poprawnym językiem ojczystym, tworząc kilkuzdaniowe wypowiedzi,- uczestniczy w rozmowach, właściwie komunikuje się w różnych sytuacjach społecznych,- dba o kulturę wypowiadania się, poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych,- czyta teksty z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji, zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów,- przejawia wrażliwość estetyczną, ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci,- pisze czytelnie i estetycznie, dba o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną,- przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu, w miarę swych możliwości samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe,- redaguje samodzielnie i zapisuje kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie i opis, list prywatny, życzenia, zaproszenie.

Edukacja muzyczna

Uczeń kończący I etap edukacyjny posiada umiejętności w zakresie różnych form aktywnego odbioru muzyki, potrafi samodzielnie ją tworzyć:

• śpiewa piosenki ze słuchu, tworzy proste ilustracje dźwiękowe do tekstów i obrazów oraz improwizacje ruchowe do muzyki,• aktywnie słucha muzyki i określa jej cechy, rozpoznaje podstawowe formy muzyczne,• realizuje ruchem proste rytmy i układy rytmiczne, reaguje na zmiany tempa, metrum i dynamiki,• rozróżnia podstawowe elementy muzyki i znaki notacji muzycznej,• gra na instrumentach proste melodie i akompaniamenty,• tańczy podstawowe kroki krakowiaka, polki lub innych tańców ludowych.

Edukacja plastyczna

Uczeń kończący klasę trzecią ma przyswojone podstawowe wiadomości w zakresie percepcji i recepcji sztuki oraz posiada umiejętność ekspresji przez różne techniki i środki sztuk plastycznych:

• umie określić swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziedzinami sztuki, zabytkami i tradycjami środowiska, w którym żyje,• rozróżnia dziedziny działalności twórczej człowieka i rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury,• potrafi wskazać wytwory rzemiosła artystycznego i sztuki ludowej oraz określić ich znaczenie w kształtowaniu dziedzictwa kulturowego,• umie korzystać z przekazów medialnych oraz zastosować ich narzędzia i wytwory w kształtowaniu własnego wizerunku oraz upowszechnianiu kultury w środowisku,• prowadzi własną działalność twórczą, stosując różnorodne środki wyrazu w kompozycjach płaskich i przestrzennych.

Edukacja społeczna (z etyką)20

Po pierwszym etapie edukacyjnym uczeń potrafi uczestniczyć w społeczeństwie, przestrzegając obowiązujących norm, zachowując i umiejętnie egzekwując prawa jednostki, utrzymując poprawne relacje z innymi i będąc otwartym na nowe sytuacje:

• zna wartości etyczne (dobro, sprawiedliwość, prawdomówność, odpowiedzialność) i stara się postępować zgodnie z nimi,• zna swoje prawa i obowiązki wobec społeczności rówieśniczej, rodzinnej i środowiskowej, rzetelnie je wypełnia i aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym tych środowisk,• identyfikuje się ze swoją rodziną i jej tradycjami, zna i szanuje tradycje najbliższej okolicy, regionu, kraju ( zna symbole narodowe oraz najważniejsze wydarzenia z historii Polski oraz ludzi dla niej zasłużonych),• wie, jak ważna jest praca w życiu człowieka, zna wybrane zawody wykonywane w rodzinie i najbliższej okolicy, potrafi wskazać osoby i instytucje, do których może zgłosić się o pomoc (zna numery ratunkowe i instytucje służące pomocą),• umie szanować prawa wszystkich ludzi do pracy, wypoczynku i odrębności kulturowej, jest tolerancyjny, nie krzywdzi słabszych, potrafi nieść pomoc potrzebującym.

Edukacja przyrodnicza

Edukacja przyrodnicza w klasach I-III służy wzbogacaniu obrazu świata, kształtującego się w umyśle dziecka. Posiadanie szerokiego zasobu wiedzy przyrodniczej otwiera przed człowiekiem nowe perspektywy i zdecydowanie ułatwia mu funkcjonowanie w świecie, pod warunkiem posiadania również umiejętności praktycznego wykorzystania tej wiedzy w życiu codziennym, a to właśnie osiąga uczeń kończący edukację wczesnoszkolną:

• prowadzi obserwacje i proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i formułuje wnioski,• nazywa typowe krajobrazy i odpowiadające im ekosystemy, podaje przykłady gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych dla tych środowisk,• zna wpływ światła słonecznego, powietrza i wody, wybranych skał i minerałów na cykliczność życia na Ziemi oraz funkcjonowanie ludzi, zwierząt i roślin,• wymienia części ciała i organy wewnętrzne zwierząt i ludzi, określa ich rolę dla właściwego funkcjonowania organizmów, stosuje zasady racjonalnego żywienia i systematycznego kontrolowania stanu zdrowia,• wie, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych, wymienia zagrożenia ze strony roślin i zwierząt, jak również zagrożenia przyrody wynikające z działalności człowieka, propaguje ekologiczny styl życia i podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody,• prowadzi obserwację zjawisk atmosferycznych, dostosowuje swoje formy aktywności do warunków pogodowych, wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku.

Edukacja matematyczna

Opanowanie podstawowych umiejętności matematycznych oraz zapoznanie z symboliką znaków, osiągnięcie sprawności rachunkowej i umiejętności analitycznych pozwala dziecku kończącemu klasę trzecią na dalsze doskonalenie i pogłębianie wiadomości w kolejnych etapach procesu kształcenia.

21

• liczy, porównuje, zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000, dodaje i odejmuje w zakresie 100, podaje iloczyny w zakresie tabliczki mnożenia i sprawdza dzielenie za pomocą mnożenia,• analizuje podaną treść prostych zadań tekstowych lub samodzielnie konstruuje treść do podanych sytuacji lub ilustracji, rozwiązuje zadania, stosując odpowiednie obliczenia,• posługuje się podstawowymi wiadomościami praktycznymi ( odczytuje wskazania zegarów, termometrów, kalendarzy, liczy pieniądze, waży i mierzy przedmioty) i stosuje te wiadomości w rozwiązywaniu prostych zadań tekstowych,• odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim od I do XII, podaje i zapisuje daty oraz porządkuje je chronologicznie, wymienia kolejne dni tygodnia i miesiące roku,• rozpoznaje i nazywa podstawowe figury geometryczne, wymienia ich cechy, oblicza obwody, mierzy i rysuje odcinki, tworzy układy rytmiczne i wskazuje zjawisko symetrii w figurach geometrycznych i w otoczeniu,• rozwiązuje łatwe zadania tekstowe z zastosowaniem równania z niewiadomą w postaci okienka oraz zadania na porównywanie różnicowe.

Zajęcia komputerowe

Wprowadzone do edukacji wczesnoszkolnej nową podstawą programową elementy informatyki są bardzo istotne w realizacji celów ogólnych pierwszego etapu edukacyjnego dla dzieci XXI wieku. Obecne we wszystkich dziedzinach codziennego życia technologie informacyjne stawiają wyzwania i im wcześniej dziecko rozpocznie planowe i ukierunkowane posługiwanie się komputerem jako źródłem informacji, tym łatwiej będzie mu funkcjonować w otaczającym go świecie. Po klasie trzeciej uczeń:

• umie obsługiwać stanowisko komputerowe, nazywając elementy zestawu i posługując się klawiaturą i myszą,• potrafi posługiwać się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, pisze za pomocą klawiatury litery i cyfry, wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafiki,• umie wyszukać i zastosować w praktyce informacje, które znajdują się na wskazanych przez nauczyciela stronach internetowych, dostrzega elementy aktywne, nawiguje po stronach w określonym zakresie,• zna wynikające z niewłaściwego korzystania z komputera zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, Internetu i multimediów.

Zajęcia techniczne

Uczeń kończący klasę trzecią posiada podstawową wiedzę o środowisku technicznym, potrafi realizować „drogę” powstawania przedmiotu od pomysłu do wytworu:

• rozpoznaje rodzaje maszyn i urządzeń transportowych, wytwórczych, informatycznych i elektrycznych, określa ich wartość z punktu widzenia cech użytkowych,• zna sposoby wytwarzania przedmiotów codziennego użytku, wie jak bezpiecznie I ekonomicznie korzystać z nich w gospodarstwie domowym,

22

• rozumie potrzebę organizowania indywidualnych i zespołowych działań technicznych, potrafi zadbać o właściwą organizację materiałów, narzędzi i stanowiska pracy,• potrafi opracować i przedstawić własne pomysły rozwiązań technicznych, zaplanować czynności, zgromadzić materiały i narzędzia niezbędne do ich wykonania,• zna zasady bezpieczeństwa w poruszaniu się w ruchu ulicznym jako pieszy lub rowerzysta, przestrzega reguł bezpieczeństwa komunikacyjnego, wie jak należy zachować się w sytuacji wypadku.

Wychowanie fizyczne

Uczeń po klasie trzeciej ma opanowane podstawowe wiadomości o wpływie aktywności ruchowej na sprawność fizyczną i ogólną kondycję organizmu, rozumie potrzebę ochrony zdrowia i stosowania działań profilaktycznych. W zakresie sprawności ruchowej i treningu zdrowotnego uczeń:

• potrafi przyjmować pozycje wyjściowe i ustawienia właściwe do poszczególnych rodzajów ćwiczeń i prostych układów gimnastycznych, dba o prawidłowe ich wykonanie,• umie realizować marszobiegi na określonych dystansach lub w podanych ramach czasowych, jeździ na rowerze i wrotkach lub rolkach, bierze udział w zabawach i grach terenowych,• potrafi posługiwać się piłką i innymi przyborami, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i respektując reguły gry oraz decyzje sędziego,• zna zasady rywalizacji sportowej i stosuje się do nich w rozgrywkach indywidualnych i zespołowych, dba o bezpieczeństwo miejsca i przebiegu zabaw ruchowych,• umie dbać o higienę osobistą i czystość odzieży, rozumie znaczenie racjonalnego odżywiania, aktywnego sposobu wypoczywania i systematycznej profilaktyki zdrowotnej dla właściwego funkcjonowania organizmu.

Każde dziecko jest uzdolnione i w sferze motywacyjnej nastawione na wszechstronne poznawanie świata. Szkoła i nauczyciel mają odkryć te uzdolnienia i je rozwijać. W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z własnej działalności poznawczej i twórczej, trzeba dać im narzędzia i stworzyć im warunki do prezentowania swych osiągnięć, dlatego szkoła współczesna powinna być „Szkołą na miarę”.

4. Sprawdzanie osiągnięć w kl. I - III.

4.1. Celem pierwszego etapu edukacji szkolnej jest kształtowanie umiejętności dzieci służących zdobywaniu wiedzy na dalszych szczeblach edukacji. Dzieci powinny nauczyć się samokontroli i samooceny wykonywanej pracy. Program edukacji wczesnoszkolnej nie przewiduje oceny cyfrowej, eliminując w ten sposób rywalizację i negatywne odczucia z nią związane.

23

4.2. Ocenianie ma charakter ciągły, odbywa się na bieżąco w klasie, podczas wielokierunkowej działalności ucznia. Nauczyciel sprawdza wykonane prace, chwali za wysiłek, za chęci, za pracę. Nagradza uśmiechem, pochwałą, gestem oraz wskazuje, co uczeń powinien zmienić, poprawić czy wyeksponować. Podkreśla więc osiągnięcia ucznia, ale nie porównuje go z innymi uczniami.

4.3. Nauczyciel stosuje wszystkie dostępne sposoby oceniania wspomagającego, tj.: obserwuje ucznia i jego pracę, rozmawia z nim i motywuje do dalszych wysiłków.

4.4. Nauczyciel obserwuje ucznia i jego rozwój. Gromadzi swoje obserwacje, notuje uwagi, spostrzeżenia. Zbiera również karty pracy ucznia, jego prace dowolne, plastyczne, literackie itp. Na tej podstawie, na półrocze i koniec roku, dokonuje oceny opisowej ucznia, która ma charakter informacyjny, diagnostyczny i motywacyjny. W ocenie opisowej uwzględnia się:- postępy ucznia w edukacji,- postępy ucznia w rozwoju,- osobiste osiągnięcia ucznia.

4.5. Uczniowie są oceniani systematycznie.4.6. Ocenie towarzyszy refleksja i dyskusja na temat doskonalenia dalszej pracy.4.7. Wszyscy nauczyciele stosują jednolity sposób oceniania uczniów. 4.8. Każdej ocenie towarzyszy komentarz słowny.4.9. Ocena motywuje ucznia do dalszej pracy.4.10. Uczniowie i rodzice (prawni opiekunowie) znają kryteria oceniania.

5. Zasady oceny opisowej.

5.1. Ocenianie z religii regulują odrębne przepisy.5.2. Uczeń klasy I - III szkoły podstawowej otrzymuje promocję do klasy programowo wyższej, jeżeli jego osiągnięcia w danym roku szkolnym oceniono

pozytywnie.5.3. Ucznia klasy I - III szkoły podstawowej można pozostawić na drugi rok w tej samej klasie w uzasadnionych przypadkach w porozumieniu z

rodzicami (prawnymi opiekunami).5.4. Ocenianie bieżące odbywa się poprzez zapis symboliczny poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zeszytach uczniowskich,

ćwiczeniach i dzienniku lekcyjnym.Osiągnięcia i postępy ucznia określa się w skali punktowej:6p – celująco, doskonale, znakomicie, wspaniale5p – bardzo dobrze, biegle, prawidłowo4p – dobrze, poprawnie, sprawnie3p – dostatecznie, zadowalająco, wystarczająco, przeciętnie 2p – dopuszczająco, słabo, błędnie, niechętnie1p – niedostatecznie, niewystarczająco, niezadowalająco, negatywnie

24

5.5. Przyjmuje się następujące ogólne kryteria oceniania osiągnięć edukacyjnych:

6p – Uczeń celująco opanował pełen zakres wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania. Samodzielnie inicjuje rozwiązania konkretnych problemów w czasie lekcji, jak i w pracy pozalekcyjnej. Aktywnie bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, wykazuje postawę twórczą lub szczególne umiejętności.

5p – Uczeń bardzo dobrze opanował pełen zakres wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne, potrafi prawidłowo zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach.

4p – Uczeń dobrze opanował zdecydowaną większość wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania, poprawnie rozwiązuje typowe zadania teoretyczne i praktyczne. Korzysta z poznanych w czasie zajęć źródeł informacji, potrafi zastosować zdobytą wiedzę w typowych sytuacjach.

3p – Uczeń wystarczająco i zadowalająco opanował podstawowe wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, stara się rozwiązywać typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności. Potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych informacji.

2p – Uczeń słabo opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać większości zadań o elementarnym stopniu trudności. Posiada poważne braki w wiedzy, które jednak można nadrobić w dłuższym okresie czasu.

1p – Uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania. Nie potrafi rozwiązywać prostych zadań i problemów o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela.5.6. Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, dostosować wymagania

edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom:a) nauczyciel określa na piśmie dostosowane formy wymagań edukacyjnych dla ucznia, zarówno w stosunku do odpowiedzi ustnych, jak i pisemnychb) o dostosowanych wymaganiach edukacyjnych nauczyciele informują rodziców (prawnych opiekunów)c) o obniżeniu wymagań edukacyjnych nauczyciel zawiadamia wychowawcę klasy oraz dyrektora.

5.7. W drugim półroczu klasy III wprowadza się cyfrowy zapis oceniania bieżącego, który jest stosowany w następnych latach nauczania szkolnego.

25

7. Kryteria oceniania z religii w klasach I - III

Kryteria oceniania w klasie I

Do wystawiania ocen w klasie pierwszej podchodzi się jako do narzędzia wspierania ucznia w pracy, wzmacniania w nim pozytywnych postaw, a nie tylko sprawdzania obiektywnych osiągnięć. Przede wszystkim, zgodnie z zaleceniami Podstawy programowej, ocenia się wysiłek ucznia, biorąc pod uwagę indywidualne cechy i zdolności każdego dziecka. Równocześnie dąży się do tego, by w miarę tych indywidualnych możliwości, dziecko w pierwszej klasie zdobyło konkretne wiadomości i umiejętności. Ocenę wystawia się m.in. za poniżej wymienione osiągnięcia ucznia:UmiejętnościUCZEŃ:- ze zrozumieniem wykonuje znak krzyża,- umie modlitwę Aniele Boży, Zdrowaś Maryjo, Chwała Ojcu, Któryś za nas cierpiał rany, Ojcze nasz,- umie pozdrowienie chrześcijańskie: Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus..., Pokój wam, - poprawnie posługuje się dialogami i gestami stosowanymi w liturgii słowa, - umie teksty pieśni i piosenek zaplanowanych przez katechetę, -  umie sformułować prostą modlitwę prośby do Boga i świętych (ustnie lub pisemnie, w zależności od możliwości dziecka, nie wolno bowiem zmuszać do publicznego wyrażania osobistych próśb),- zna postawy i gesty w czasie modlitwy,-  zna z Pisma Świętego scenę Zwiastowania, Bożego Narodzenia, Ofiarowania Pańskiego, wskrzeszenia córki Jaira, uzdrowienie paralityka, przypowieść o siewcy,-  umie wymienić kilku świętych (Maryję, św. Józefa, św. Franciszka),-  umie prowadzić zeszyt na miarę swoich możliwości starannie,-  umie wskazać ołtarz i ambonę.

WiedzaUCZEŃ:-  wie do czego służy chrzcielnica i tabernakulum ( nie musi ostatniego słowa znać na pamięć),- wie co oznacza krzyż,- zna formułę chrztu: N., ja ciebie... i wie, że od chrztu został dzieckiem Bożym,-  wie, że Jezus narodził się, żył w rodzinie, nauczał, czynił cuda, umarł na krzyżu i zmartwychwstał,- wie, że Bóg stworzył świat, jest dawcą życia, że piękno przyrody mówi nam o Bogu Stwórcy,-  wie, że świat jest darem Boga dla człowieka,

26

-  wie, że Pismo Święte jest mową Boga do człowieka,-  umie swoimi słowami powiedzieć, jak rozumie Modlitwę Pańską: że Bóg jest najlepszym, kochającym Ojcem, że nas karmi (daje nam wszystko), że chce dla nas szczęścia (nieba, królestwa Bożego), wybacza nam,- wie, że Jezus zmartwychwstały jest obecny  * w czasie wspólnej modlitwy  * w czasie czytania Pisma Świętego  * w potrzebującym bliźnim  * w znakach sakramentalnych ( nie musi znać słowa: sakramenty)  * w Ciele i Krwi pod postacią Chleba i Wina w czasie Mszy Świętej ( w Eucharystii, Najświętszym Sakramencie)  * gdy przebacza grzechy ( w sakramencie pokuty i pojednania)  * w rodzinie (małżeństwo)  * w kapłanie- wie, że w niedzielę i święta powinniśmy uczestniczyć we Mszy świętej,-  wie, że znak krzyża czynimy w Imię Trójcy Świętej: Ojca i Syna, i Ducha Świętego,- wie, że Jezus nas kocha i uczy nas kochać ludzi ( nie musi znać formuły przykazania miłości).

Interioryzacja wartościUCZEŃ:- godnie zachowuje się w miejscach świętych (katecheta może poznać uczniów od tej strony w czasie wspólnych wyjść do świątyni oraz podczas rekolekcji),- wycisza się w czasie lekcji na modlitwie i w czasie słuchania słowa Bożego na miarę możliwości (katecheta powinien wziąć pod uwagę temperament dziecka i jego możliwości, np. czy nie jest nadpobudliwe),- wykonuje zadania domowe,- pracuje na lekcji w miarę swoich możliwości (widać, że się stara i że mu zależy)W zasadzie nie stawiamy oceny niedostatecznej, szczególnie w klasie pierwszej. Zakładamy, że uczeń nie odmówi całkowicie współpracy i nie zlekceważy przedmiotu ani wiary. Zależy to oczywiście także od postawy rodziców, ale zainteresowanie uczniów lekcją religii to zadanie przede wszystkim katechety.

Kryteria oceniania w klasie II szkoły podstawowejW całym nauczaniu wczesnoszkolnym, a więc także w klasie drugiej, traktujemy ocenę jako środek wspierania ucznia, wzmacniania pozytywnej

postawy wobec ludzi i Boga. Podobnie jak w klasie pierwszej, oceniamy głównie wysiłek dziecka, indywidualizując wymagania zależnie od możliwości i zdolności ucznia.

W drugiej klasie dochodzi jednak ważny aspekt nauczania, który w pewnym sensie zmieni nasz sposób egzekwowania wiedzy i umiejętności ucznia. Katecheta razem z duszpasterzem decydują wszak o tym, czy dziecko jest gotowe do przyjęcia Pierwszej Komunii świętej. Zgodnie z prawem kanonicznym dziecko (człowiek) może przyjąć Komunię świętą, gdy jest zdolne do rozeznania, kogo przyjmuje spożywając Ciało i Krew Chrystusa pod postacią chleba i wina. Jest to wymaganie na poziomie podstawowym, które wystarcza, jeśli ktoś nie może więcej zrozumieć i nauczyć się. Oczekujemy oczywiście od takiej osoby wiary w obecność Jezusa Chrystusa pod postaciami eucharystycznymi i dobrej woli otwarcia się na Jego łaski. 

27

Także przystąpienie do sakramentu pokuty zakłada zrozumienie przez dziecko, czym jest ów znak przebaczenia, zgładzenia grzechu – rzeczywistości, którą niejako stwarza a raczej uobecnia Bóg przez akty penitenta i rozgrzeszenie. Jeśli dziecko rozwija się właściwie, zgodnie ze swoim wiekiem, zakładamy, że jest w stanie opanować pewne formuły i poznać gesty, które pomogą mu w przyjmowaniu sakramentu pokuty i umożliwią uczestnictwo w Eucharystii. Pamiętajmy, że człowiek jest przez Boga kochany i przyjmowany jako jedność cielesno-duchowa. Wynika stąd ważny aspekt przygotowania do przyjmowania sakramentów. Dziecko powinno pełnią swoich możliwości ludzkich: ze swoimi zdolnościami duchowymi (czyli zrozumieniem wyznawanych prawd i przyjęciem ich z wiarą), a także słowami, ustami, głosem oraz gestami, zatem całym ciałem – przyjmować Boga, który daje mu siebie w sakramentach. Będziemy więc od dzieci wymagać, by w miarę swoich możliwości nauczyły się odpowiednich modlitw, prawd wiary, pieśni i  gestów związanych z liturgią Eucharystii i sakramentem pokuty oraz adoracją Najświętszego Sakramentu i nabożeństwami paraliturgicznymi. 

Wymagań dotyczących bezpośrednio przygotowania do sakramentów pokuty i Eucharystii nie ocenia się stopniami. Nie znaczy to, że nie sprawdzimy danych wiadomości i umiejętności. Przeciwnie, należy z całą stanowczością wymagać (forma „zaliczania”), aby dziecko umiało, najlepiej swoimi słowami (wtedy mamy pewność, że rozumie to, co mówi) wytłumaczyć istotne dla przyjęcia sakramentów znaki i  czynności. Nie można jednak egzekwować takich wymagań jak np. „uczeń widzi zło, które może sprawiać swoim postępowaniem” – w formie przyznania się do winy. Zależy nam tylko na sprawdzeniu, czy uczeń ma (na swoim indywidualnym poziomie) rozeznanie dobra i zła. Forma sprawdzenia niżej podanych umiejętności, wiadomości i postaw musi być bardzo delikatna, nie stresować niepotrzebnie dziecka, lecz wspierać jego dobrą wolę. Nie chodzi przy tym o żadną formę egzaminowania. Katecheta ma możliwość przez cały rok obserwować uczniów i systematycznie sprawdzać ich rozumienie wiary oraz sakramentów – również poprzez kontakt z rodzicami. Katecheza, także parafialna, stwarza wiele możliwości do wyznania wiary przez dziecko.

Umiejętności, wiadomości i postawy, które nie podlegają ocenie stopniami, lecz są wymagane do przyjęcia sakramentu

1. Aby wypełnić warunki owocnego korzystania z sakramentu pojednania i pokuty oraz Eucharystii uczeń powinien:– wyznawać wiarę, że jest jeden Bóg (Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty), który posłał swego Syna, Jezusa Chrystusa, aby nas zbawił od zła i prowadził do nieba,– wyznawać wiarę, że Jezus Chrystus z miłości do ludzi umarł na krzyżu, zmartwychwstał po trzech dniach, wniebowstąpił, jest obecny w swojej rodzinie, czyli Kościele, że Duch Święty zstąpił na Apostołów i działa w Kościele.– z wiarą podejmować codzienną modlitwę.

2. Aby wypełnić warunki owocnego korzystania z sakramentu pokuty uczeń powinien: – wierzyć, że Jezus odpuszcza grzechy przez kapłana, – dostrzegać zło, które może sprawiać swoim postępowaniem i widzieć potrzebę odpuszczenia grzechów,– zachować odpowiednie gesty i powiedzieć odpowiednie formuły liturgiczne (przynajmniej własnymi słowami) przystępowania do sakramentu pokuty.

3. Aby móc przyjąć sakrament pokuty uczeń powinien wiedzieć:– co to jest rachunek sumienia, – że żal za grzechy jest konieczny, a jego brak uniemożliwia uzyskanie przebaczenia 

28

– że trzeba wyrażać pragnienie poprawy, – że trzeba wyznać wszystkie grzechy, niczego nie tając (spowiedź szczera) albowiem świadome zatajenie jakiegoś grzechu czyni spowiedź nieważną,, – że trzeba i jak można zadośćuczynić Bogu i bliźnim (odprawić pokutę zadaną przez kapłana, – jak zadośćuczynić (podać przykłady).

4. Aby wypełnić warunki owocnego uczestniczenia w Eucharystii uczeń powinien: – uczestniczyć w niedziele i święta nakazane uczestniczyć we Mszy świętej,– wierzyć, że pod postacią chleba i wina eucharystycznego obecny jest Jezus Chrystus w swoim Ciele i Krwi, – zachować odpowiednie gesty i słowa przy przystępowaniu do Komunii świętej. 

5. Aby móc przystąpić do Komunii świętej uczeń powinien:– być ochrzczony, oraz wiedzieć:– kiedy w czasie Mszy świętej chleb i wino stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, – kiedy człowiek może (gdy nie popełnił grzechu ciężkiego), a kiedy nie powinien przystępować do Komunii świętej,– kiedy może przystępować do Komunii świętej dwa razy w ciągu dnia, – na czym polega post eucharystyczny, – że częste przyjmowanie Komunii uświęca nasze życie, ponieważ zbliża nas coraz bardziej do Jezusa, wspiera w pokonywaniu grzesznych skłonności oraz pomaga być dobrymi i prowadzić chrześcijańskie życie w rodzinie. 

Natomiast w zależności od indywidualnych możliwości ucznia ocenę możemy wystawiać m.in. za następujące osiągnięcia ucznia:

Umiejętności – uczeń: – umie szanować Pismo Święte, – potrafi powiedzieć, co Bóg uczynił dla nas przez Jezusa Chrystusa,– potrafi opowiedzieć o niektórych postaciach z Pisma Świętego, np. o Abrahamie, Mojżeszu, Samuelu, Najświętszej Maryi Pannie, Janie Chrzcicielu (zgodnie z podręcznikiem ucznia),– zna przypowieść o synu marnotrawnym, – potrafi opowiedzieć o Bożym Narodzeniu i tradycjach bożonarodzeniowych, – potrafi wskazać obecność Boga Stwórcy w pięknie przyrody, – potrafi wyjaśnić znaczenie słowa Chrystus jako „namaszczony”, – potrafi powiedzieć modlitwy: Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo, Chwała Ojcu, Święty, Święty(...), Baranku Boży,– potrafi pozdrowić Najświętszy Sakrament, – umie powtórzyć formuły liturgii słowa przed i po czytaniu Pisma Świętego, – potrafi powtórzyć akt wiary, nadziei, ufności i miłości, 

29

– potrafi powtórzyć i wyjaśnić dziesięć przykazań Bożych, – potrafi powtórzyć i wyjaśnić przykazania miłości,– potrafi ułożyć prostą modlitwę,– potrafi śpiewać (np. w grupie) wybrane przez nas pieśni, – potrafi wymienić siedem sakramentów świętych, – potrafi wskazać w kościele tabernakulum i monstrancję, – potrafi prowadzić starannie ćwiczenia, zeszyt i odrabiać zadania domowe,– potrafi być aktywny na katechezie.

Wiedza – uczeń: – wie, że Pismo Święte jest słowem Boga do ludzi,– wie, że Pismo Święte składa się ze Starego i Nowego Testamentu, – zna wydarzenia i historie z Pisma Świętego: o zwiastowaniu, Bożym Narodzeniu, dwunastoletnim Jezusie w świątyni, Chrzcie Pańskim, Zacheuszu, zdradzie Piotra i wybaczeniu Chrystusa, o śmierci na krzyżu i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa, o Ostatniej Wieczerzy, o Zesłaniu Ducha Świętego, – wie, że Boga Ojca poznajemy przez Jezusa Chrystusa, bo „są jedno”, – wie, że Bóg jest Stworzycielem nieba i ziemi, zna sens Hymnu o stworzeniu świata, – wie, że Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo, dlatego człowiek jest zdolny do miłości, – wie, że kto wypełnia przykazania miłości, ten wypełnia wszystkie przykazania, – wie, co znaczy nawrócenie, – zna rodzaje modlitwy: przeproszenia, uwielbienia, dziękczynienia i prośby, – wie, że w drugim człowieku obecny jest Chrystus: dobro i krzywda czynione bliźnim, są czynami względem Chrystusa, – uczeń wie, że zło rani jego samego i innych, oddala od Boga i wspólnoty ludzi (skutki grzechu), – wie, że trzeba prosić o przebaczenie i przebaczać, – wie, że chociaż w sakramencie pokuty i pojednania widzimy kapłana, to sam Bóg odpuszcza nam grzechy,– wie, że Msza święta jest ucztą dziękczynną, na którą zaprosił nas Jezus Chrystus, – wie, kiedy podczas Mszy świętej chleb i wino stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, – wie, że w Adwencie przygotowujemy się do Bożego Narodzenia, w Wielkim Poście do Wielkanocy,– wie, że w Wielki Piątek obchodzimy pamiątkę śmierci Jezusa na krzyżu, – wie, że w Wielką Sobotę wieczorem i w Wielkanoc obchodzimy pamiątkę zmartwychwstania Pana Jezusa, – wie, czego (i kogo) symbolem jest paschał, – wie, że niedziela jest świętowaniem zmartwychwstania, – wie, że Jezus w czasie Ostatniej Wieczerzy ofiarował pod postacią chleba i wina swoje Ciało i Krew i powtarza tę ofiarę w czasie każdej Mszy świętej, – wie, że pokarmem Bożym jest słowo Boże i Komunia święta,– wie, że przystępując w każdy pierwszy piątek miesiąca do Komunii świętej, okazuje szczególnie miłość Jezusowi,– wie, jak modlić się na różańcu (nie wymagamy jednak jeszcze znajomości tajemnic).

30

Kryteria oceniania w klasie III szkoły podstawowej

Ocenę w nauczaniu wczesnoszkolnym traktujemy jako środek wspierania ucznia, wzmacniania pozytywnej postawy wobec ludzi i Boga. Nie jest to więc ocena według tzw. obiektywnych kryteriów typowych dla wewnątrzszkolnego systemu oceniania z innych przedmiotów, związana ze sprawdzaniem osiągnięć według standardów. Podobnie jak w poprzednich klasach oceniamy głównie wysiłek dziecka, indywidualizując wymagania zależnie od możliwości i zdolności ucznia.

Zakładamy, że uczniowie mają opanowaną wiedzę i umiejętności na poziomie klasy drugiej. Ze względu na spiralne ujęcie programu możemy sprawdzać i oceniać wiedzę dotyczącą treści poprzednich klas, np. znajomość siedmiu sakramentów świętych, modlitwy „Ojcze nasz” i  „Zdrowaś Maryjo”, posługiwania się różańcem itd.

W zależności od indywidualnych możliwości ucznia, oceniamy jego umiejętności i wiedzę zgodnie z poniższymi propozycjami. Umiejętności – uczeń:

– umie modlić się w grupie podczas celebracji Eucharystii modlitwami, wezwaniami i gestami liturgicznymi Mszy świętej,– umie skojarzyć konkretne postawy, zachowania i obowiązki z przykazaniami miłości, dziesięcioma przykazaniami Bożymi, pięcioma przykazaniami kościelnymi i Ośmioma Błogosławieństwami, Uwaga! Nie wymagamy od uczniów znajomości formuł przykazań, ale umiejętności wyjaśnienia, jakie postawy, zachowania i obowiązki z nich wynikają. – umie wymienić dwie części Mszy świętej: liturgię słowa i liturgię eucharystyczną, – umie wymienić najważniejsze uroczystości roku liturgicznego (co najmniej Boże Narodzenie i Wielkanoc) i powiedzieć, jaką tajemnicę wiary świętujemy przez nie, – umie opowiedzieć przykłady cudów Jezusa, – umie zaśpiewać pieśni lub piosenki (niekoniecznie indywidualnie), których uczył się na katechezie, – prowadzi starannie ćwiczenia, wykonuje zlecone prace i odrabia zadania domowe,– jest aktywny na katechezie.

Wiedza – uczeń:

– wie, że Bóg stworzył świat, Syn Boży, Zbawiciel, został posłany przez Ojca dla ratowania ludzi, Duch Święty jest Pocieszycielem i działa w Kościele, – wie, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym, który stał się człowiekiem, aby ludzi uratować od zła, obdarzyć szczęściem i zaprowadzić do Boga, – wie, że Jezus nauczał, czynił cuda, umarł na krzyżu i zmartwychwstał dnia trzeciego,– wie, że oddajemy cześć Maryi, gdyż była Matką Boga i wiernie kochała Jezusa Chrystusa, – wie, że podczas Mszy świętej czytane jest Pismo Święte, – wie, że przez czytania liturgiczne przemawia do ludzi sam Jezus Chrystus i głosi Dobrą Nowinę o tym, że zwyciężył zło, śmierć i że dobro dzięki Jezusowi zwycięży,– wie, że w liturgii słowa najpierw przepraszamy Boga i ludzi za przewinienia, potem wielbimy Boga w hymnie, słuchamy czytań (Dobrej Nowiny) i homilii oraz odpowiadamy wyznaniem wiary i modlitwą powszechną, – wie, jakie wydarzenia związane były z męką, śmiercią na krzyżu i zmartwychwstaniem Pana Jezusa,

31

– wie, że Msza święta jest ofiarą, dziękczynieniem i ucztą,– wie, że podczas Mszy świętej Jezus Chrystus składa siebie w ofierze pod postacią chleba i wina, a uczestnicy Mszy świętej współofiarowują się Bogu z Chrystusem, – wie, że podczas Mszy świętej kapłan działa w imieniu Jezusa Chrystusa, – wie, że człowiek potrzebuje sakramentu pokuty i pojednania oraz Eucharystii, a praktykowanie przystępowania do stołu Pańskiego w pierwsze piątki miesiąca pomaga zachować wierność Chrystusowi, – wie, że istnieją przykazania miłości, Dekalog, pięć przykazań kościelnych, Osiem Błogosławieństw, – wie, kto jest papieżem, biskupem diecezjalnym, proboszczem w jego parafii i rodzicami chrzestnymi, – wie, kim byli święci Stanisław Kostka i Teresa od Dzieciątka Jezus.

Powyższe kryteria dotyczą umiejętności i wiedzy ucznia podlegających ocenie. Nie ma w nich wyszczególnionych osiągnięć dotyczących interioryzacji wartości („co uczeń ceni?”). Jedynie ostatnie dwa punkty umiejętności: „Uczeń prowadzi starannie ćwiczenia, wykonuje zlecone prace i odrabia zadania domowe; jest aktywny na katechezie” – wskazują na postawę ucznia na katechizacji i jego stosunek do przedmiotu nauczanie religii.Wartości takie jak wiara ucznia, jego zaufanie Bogu, wola uczestniczenia w liturgii kościelnej, miłość Boga i bliźniego – nie podlegają ocenie takiej, jak inne osiągnięcia.

Elementy wchodzące w zakres oceny z religii:1. Ilość i jakość prezentowanych wiadomości. 2. Zainteresowanie przedmiotem.3. Stosunek do przedmiotu.4. Pilność i systematyczność.5. Umiejętność zastosowania poznanych wiadomości w życiu.6. Postawa.

Ocenie podlegają: 1. Pisemne prace kontrolne.2. Odpowiedzi ustne.3. Wypowiedzi w trakcie lekcji.4. Praca domowa.5. Pacierz: ocena ze znajomości podstawowych prawd wiary.6. Zeszyt: sprawdzany według ustaleń nauczyciela; przynajmniej jeden raz w semestrze kompleksowa ocena zeszytu.7. Pilność, systematyczność, postawy, umiejętności.8. Korzystanie z Pisma Świętego.9. Rozwijanie postawy religijnej, tj. modlitwa, osobiste zaangażowanie w rozwój darów sakramentalnych, udział w niedzielnej Mszy św.,

nabożeństwach.

32

10. Inne możliwości wskazujące na potrzebę wartościowania.

Ocena NIEDOSTATECZNAKatechizowany:

Wykazuje rażący brak wiadomości programowych. Cechuje się brakiem jedności logicznej między wiadomościami. Prezentuje zupełny brak rozumienia uogólnień i nieumiejętność wyjaśniania zjawisk. Wykazuje zupełny brak umiejętności stosowania wiedzy. Podczas przekazywania informacji popełnia bardzo liczne błędy. Cechuje się rażąco niepoprawnym systemem wypowiedzi. Nie wykazuje się znajomością pacierza. Nie posiada zeszytu lub dość często nie przynosi go na lekcję. Lekceważy przedmiot. Nieodpowiednio zachowuje się na lekcji. Opuszcza lekcje religii.

Uwarunkowania osiągania oceny DOPUSZCZAJĄCEJKatechizowany:

Opanował konieczne pojęcia religijne. Wykazuje się luźno zestawionym poziomem wiadomości programowych. Prezentuje mało zadawalający poziom wiadomości programowych. Wykazuje brak rozumienia podstawowych uogólnień. Cechuje się brakiem podstawowej umiejętności wyjaśniania zjawisk. Nie potrafi stosować wiedzy, nawet przy pomocy nauczyciela. Podczas przekazywania wiadomości popełnia liczne błędy, wykazuje niepoprawny styl wypowiedzi, posiada trudności w wysławianiu się. Prowadzi zeszyt. Ma problemy ze znajomością pacierza. Wykazuje poprawny stosunek do religii. Inne możliwości indywidualne ucznia wskazujące na ocenę dopuszczającą.

Uwarunkowania osiągania oceny DOSTATECZNEJKatechizowany:

Opanował łatwe, całkowicie niezbędne wiadomości, postawy i umiejętności. Prezentuje podstawowe treści materiału programowego religii. Wykazuje się wiadomościami podstawowymi, połączonymi związkami logicznymi. Dość poprawnie rozumie podstawowe uogólnienia oraz wyjaśnia ważniejsze zjawiska z pomocą nauczyciela. Potrafi stosować wiadomości dla celów praktycznych i teoretycznych przy pomocy nauczyciela.

33

W przekazywaniu wiadomości z religii popełnia niewielkie i nieliczne błędy. Odznacza się małą kondensacją wypowiedzi. Wykazuje podstawową znajomością pacierza. W zeszycie ucznia sporadyczne braki notatek, prac domowych. Prezentuje przeciętna pilność, systematyczność i zainteresowanie przedmiotem. Inne możliwości indywidualne ucznia wskazujące na ocenę dostateczną.

Uwarunkowania osiągania oceny DOBREJKatechizowany:

Spełnia wymagania określone w zakresie oceny dostatecznej. Opanował materiał programowy z religii. Prezentuje wiadomości powiązane związkami logicznymi. Poprawnie rozumie uogólnienia i związki między nimi oraz wyjaśnia zjawiska inspirowane przez nauczyciela. Stosuje wiedzę w sytuacjach teoretycznych i praktycznych. Wykazuje się dobrą znajomością pacierza. W zeszycie ma wszystkie notatki i prace domowe. Podczas lekcji posiada określone pomoce (podręcznik, zeszyt i inne) i korzysta z nich. Systematycznie uczestnicy w zajęciach religii. Jest zainteresowany przedmiotem. Wykazuje się dobrą umiejętnością zastosowania zdobytych wiadomości. Postawa ucznia nie budzi wątpliwości. Stara się być aktywnym podczas lekcji. Inne osiągnięcia indywidualne ucznia promujące ocenę dobra.

Uwarunkowania osiągania oceny BARDZO DOBREJKatechizowany:

Spełnia wymagania określone w zakresie oceny dobrej. Opanował pełny zakres wiedzy, postaw i umiejętności określony poziomem nauczania religii. Prezentuje poziom wiadomości powiązanych ze sobą w logiczny układ. Umiejętnie wykorzystuje wiadomości w teorii i praktyce bez ingerencji nauczyciela. Wykazuje się właściwym stylem wypowiedzi. Odznacza się pełną znajomością pacierza. Wzorowo prowadzi zeszyt i odrabia prace domowe. Aktywnie uczestniczy w religii. Postępowanie nie budzi żadnych zastrzeżeń. Jest pilny, systematyczny, zainteresowany przedmiotem.

34

Odpowiedzialnie włącza się w dynamikę i przeżycia roku liturgicznego. Stara się być świadkiem wyznawanej wiary. Inne możliwości indywidualne ucznia promujące ocenę bardzo dobrą.

Uwarunkowania osiągania oceny CELUJĄCEJKatechizowany:

Spełnia wymagania określone w zakresie oceny bardzo dobrej. Wykazuje się wiadomościami wykraczającymi poza program religii własnego poziomu edukacji. Prezentuje treści wiadomości powiązane ze sobą w systematyczny układ. Samodzielnie posługuje się wiedzą dla celów teoretycznych i praktycznych. Wykazuje się właściwym stylem wypowiedzi, swobodą w posługiwaniu się terminologią przedmiotową i inną. Angażuje się pozalekcyjnie (np. gazetki religijne, montaże sceniczne, pomoce katechetyczne itp.). Uczestniczy w konkursach wiedzy katechetycznej. Jego pilność, systematyczność, zainteresowanie, stosunek do przedmiotu nie budzi żadnych zastrzeżeń. Poznane prawdy wiary stosuje w życiu. Inne możliwości indywidualne ucznia promujące ocenę celującą.

35

8. Kryteria oceniania z języka angielskiego dla klas I – III szkoły podstawowej

1. Ocenianie bieżące odbywa się poprzez zapis symboliczny poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zeszytach uczniowskich, ćwiczeniach i dzienniku lekcyjnym.

2. Osiągnięcia i postępy ucznia określa się w skali punktowej :

6p – celująco, doskonale, znakomicie , wspaniale5p – bardzo dobrze, biegle, prawidłowo4p – dobrze , poprawnie, sprawnie3p – dostatecznie, zadowalająco, wystarczająco, przeciętnie2p – dopuszczająco, słabo, błędnie, niechętnie1p – niedostatecznie, niewystarczająco, niezadowalająco, negatywnie

3. Ogólnie przyjęte kryteria oceniania osiągnięć edukacyjnych:

6p – Uczeń celująco opanował pewien zakres widomości i umiejętności określonych programem nauczania. Samodzielnie inicjuje rozwiązania konkretnych problemów w czasie lekcji, jak i w pracy pozalekcyjnej. Wykazuje postawę twórczą lub szczególne umiejętności w zakresie języka obcego. W zakresie rozumienia ze słuchu uczeń całkowicie rozumie ćwiczenia słuchowe oraz sens historyjek i bajek prezentowanych na lekcjach. Baza słownikowa ucznia bogata jest w słownictwo z omówionych podczas zajęć działów tematycznych. Uczeń potrafi rozpoznać, wskazać i nazwać wszystkie wprowadzone na lekcjach wyrazy. Uczeń doskonale wymawia zwroty i prawidłowo powtarza słowa w języku angielskim. Potrafi składnie odpowiadać na pytania nauczyciela. Uczeń chętnie śpiewa wszystkie piosenki i wykazuje się ponadprogramową aktywnością. Rozwój emocjonalno – społeczny jest oparty na umiejętności pracy w zespole, łatwej komunikacji z rówieśnikami oraz samoocenie. Uczeń chętnie bierze udział w lekcji i pomaga innym.

5p – Uczeń bardzo dobrze opanował pewien zakres wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne, potrafi prawidłowo zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań językowych. Uczeń bardzo dobrze radzi sobie z ćwiczeniami ze słuchu. Prawidłowo stosuje nowo poznane słowa a wymowa nie sprawia mu trudności. Uczeń sprawnie reaguje na polecenia i pytania nauczyciela oraz wykazuje się aktywnością podczas zajęć.

4p – Uczeń dobrze opanował zdecydowana większość wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania, poprawnie rozwiązuje typowe praktyczne zadania językowe. Korzysta z podanych w czasie zajęć źródeł informacji, potrafi zastosować zdobyta wiedze w typowych sytuacjach. Uczeń dobrze rozumie ćwiczenia ze słuchu, przy wsparciu ze strony nauczyciela rozumie sens historyjek i bajek prezentowanych na lekcjach. Uczeń potrafi

36

wskazać większość wyrazów poznanych podczas zajęć. Uczeń powinien popracować nad wymową zwrotów i wyrazów. Uczeń chętnie śpiewa piosenki, do pracy na lekcji potrzebuje zachęty i wsparcia nauczyciela, ma sporadyczne kłopoty w kontaktach z rówieśnikami.

3p – Uczeń wystarczająco i zadowalająco opanował podstawowe umiejętności określone programem nauczania, stara się rozwiązywać typowe zadania językowe o niewielkim stopniu trudności. Potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych informacji. Uczeń nie rozumie poleceń nauczyciela i ma problem z rozumieniem słuchanego tekstu. Powinien popracować nad zapamiętywaniem słownictwa. Uczeń używa sporadycznie nowo poznanych wyrazów i ma znaczne problemy z ich wymową. Nie chce brać udziału w zabawach językowych i śpiewać piosenek. Uczeń nie wykonuje poleceń nauczyciela i ma problemy z zachowaniem na lekcji.

2p – Uczeń słabo opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać większości zadań o elementarnym stopniu trudności. Posiada poważne braki w wiedzy, które jednak można nadrobić w dłuższym okresie czasu. Uczeń nie bierze aktywnego udziału w lekcji. Nie ma kontaktu z nauczycielem i rówieśnikami. Bardzo słabo rozpoznaje nowo poznane słowa. Ma bardzo duże problemy z rozumieniem słuchanego tekstu oraz wymowa poznanych słów. Nie reaguje na polecenia nauczyciela. Aktywność ucznia jest prowokowana przez działania nauczyciela. Uczeń jest niesystematyczny.

1p – Uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania. Nie potrafi rozwiązywać prostych zadań i problemów o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela. Uczeń nie wypełnia swoich obowiązków. Nie przestrzega zasad grzecznego zachowania w klasie i nie chce brać udziału w ćwiczeniach w grupie. Nie opanował podstawowego słownictwa poznanego na lekcjach oraz nie rozumie słuchanego tekstu i poleceń nauczyciela. Pomimo wsparcia ze strony nauczyciela uczeń odmawia współpracy i nie widać efektów nauki języka.

Ocena sumatywna (podsumowująca) przeprowadzona na zakończenie kolejnych semestrów, na koniec klasy I, II oraz całego etapu wczesnoszkolnego ujmuje informacje na temat wiedzy, umiejętności i aktywności dziecka w odniesieniu do treści nauczania zawartych w podstawie programowej. W klasie I nadrzędne znaczenie mają osiągnięcia dotyczące sprawności rozumienia ze słuchu oraz mówienia. W klasie II i III informacja dotyczy wszystkich sprawności językowych. Natomiast informacje na temat zaangażowania, umiejętności uczenia się i umiejętności pracy w zespole są istotnym elementem na każdym etapie nauczania wczesnoszkolnego.

37

II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W KL. IV–VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Język polski

ADNOTACJA OBOWIĄZUJĄCA KLASY IV-VIKażdy uczeń ma prawo do poprawy oceny w terminie do 7 dni od daty jej otrzymania na zasadach ustalonych przez nauczyciela. Chęć poprawy oceny musi zostać zgłoszona nauczycielowi z co najmniej jednodniowym wyprzedzeniem.

Klasa IV - zgodny z nową podstawą programowąOcena celująca:

- wiedza ucznia wykracza poza obowiązujący program nauczania- uczeń wykazuje zainteresowania czytelnicze i uzdolnienia polonistyczne- czyta i zna dodatkowe teksty- orientuje się w zagadnieniach języka, literatury i kultury- wyróżnia się bardzo bogatym słownictwem oraz umiejętnością posługiwania się ciekawymi i trafnymi związkami frazeologicznymi- zna i rozumie różne pojęcia i terminy z teorii literatury- w stopniu bardzo dobrym opanował wiadomości z nauki o języku i umiejętnie wykorzystuje je w praktyce- bardzo dobrze zna zasady ortograficzne i interpunkcyjne oraz stosuje je w praktyce- podejmuje próby własnej twórczości- jest aktywny, bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

Ocena bardzo dobra:- uczeń interesuje się przedmiotem, posiada uzdolnienia polonistyczne, systematycznie czyta lektury- czytanie głośne jest płynne, wyraźne i wyraziste- sprawnie opisuje świat przedstawiony w utworze literackim, posługuje się właściwą terminologią- potrafi oceniać zachowanie bohaterów, argumentować ocenę i odczytywać sens całości utworów literackich- dobrze zna cechy baśni i potrafi stworzyć własną baśń wykorzystując znane motywy baśniowe- posiada bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje- poprawnie i samodzielnie redaguje list, dialog, życzenia, zaproszenia, przepis gratulacje, opis przedmiotu, postaci, krajobrazu, dziennik, ramowy plan odtwórczy,

opowiadanie twórcze i odtwórcze - umie opisać budowę wiersza, wykorzystując odpowiednie terminy (rym, wers, strofa) oraz wyszukać znane środki stylistyczne (epitet, porównanie, przenośnia)- w pełnym zakresie opanował wiedzę gramatyczną i wykorzystuje ją w ćwiczeniach praktycznych( biegle rozpoznaje poznane części mowy, określa formy

gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, czasownika, poprawnie przedstawia zdania rozwinięte za pomocą wykresów, rozpoznaje rodzaje zdań)- dobrze zna zasady ortograficzne i interpunkcyjne umie je stosować w praktyce- starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w terminie- rozwija swoje zdolności polonistyczne, bierze udział w apelach szkolnych, uczęszcza

38

na zajęcia kółka polonistycznegoOcena dobra:

- uczeń zna dobrze treść lektur obowiązkowych i uzupełniających- czyta płynnie, głośno, ale wyraziście- w dobrym stopniu rozumie sens utworów literackich i wskazuje elementy świata przedstawionego w utworze, odróżnia elementy fantastyczne i realistyczne- wskazuje różnice miedzy prozą a wierszem i zna terminy z nimi związane- potrafi zbudować plan wydarzeń utworu i sprawnie pracować z tekstem- redaguje samodzielnie, poprawnie przewidziane programem wypowiedzi pisemne, naśladuje wzory wypracowań- zna treść baśni i umie wskazać ich charakterystyczne cechy- jego formy wypowiedzi charakteryzują się poprawną kompozycją, odpowiednią treścią, bogatym słownictwem- zna podstawowe terminy z teorii literatury- w dobrym stopniu opanował wiadomości z nauki o języku ( rozróżnia części mowy, odmienia przez przypadki, zna formy czasownika, robi wykresy zdań

rozwiniętych, wskazuje podmiot i orzeczenie, rozwija zdania nierozwinięte)- zna zasady ortograficzne, stosuje je i sporadycznie popełnia błędy ortograficzne- starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy i ćwiczeń- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w terminieOcena dostateczna:- uczeń zna treść lektur obowiązkowych- czyta w miarę płynnie, głośno oraz cicho ze zrozumieniem- rozumie treść niezbyt trudnych tekstów literackich i pod kierunkiem nauczyciela opisuje świat przedstawiony w utworze- umie pracować z tekstem- poprawnie wypowiada się w mowie, redaguje podstawowe wypowiedzi pisemne- posiada podstawowy zasób słownictwa- przy pomocy nauczyciela potrafi opisać budowę wiersza, wyszukać epitet i porównanie- zna podstawowe zasady ortograficzne, lecz rzadko się nimi kieruje, popełnia błędy w pisowni nawet niezbyt trudnych wyrazów- opanował minimum programowe z gramatyki i wykonuje samodzielnie ćwiczenia o średnim stopniu trudności ( odmienia rzeczownik przez przypadki,

czasownik przez osoby i liczby, wskazuje w zdaniu podmiot i orzeczenie, robi wykresy zdań rozwiniętych)- w miarę starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w drugim terminie wyznaczonym przez nauczyciela- uczęszcza na dodatkowe zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze

Ocena dopuszczająca:- uczeń zna treść lektur- technika głośnego i cichego czytania pomimo błędów ( przekręca wyrazy, sylabizuje) pozwala na zrozumienie tekstu- przy pomocy nauczyciela potrafi częściowo opisać świat przedstawiony w utworze- na proste pytania odpowiada najczęściej jednym zdaniem- posiada ubogi zasób słownictwa- niepoprawnie buduje zdania pod względem stylistycznym- opanował w stopniu dopuszczającym zasady ortograficzne- nie potrafi wykorzystać wiedzy w praktyce, wykonuje proste ćwiczenia przy pomocy nauczyciela

39

- ma braki w opanowaniu podstawowych wiadomości, które są możliwe do nadrobienia w dalszym tok nauczania- w miarę starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia- zadania domowe i ćwiczenia zawsze oddaje po terminie wyznaczonym przez nauczyciela- sporadycznie uczęszcza na zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze

Ocena niedostateczna:- uczeń nie zna treści lektur ( krótkich tekstów zadanych przez nauczyciela)- czyta bardzo słabo- nie rozumie sensu utworów czytanych przez nauczyciela oraz cicho i samodzielnie- nie potrafi odpowiedzieć na proste pytania oraz zredagować nawet z pomocą nauczyciela najprostszej wypowiedzi pisemnej- posiada bardzo ubogi zasób słownictwa- pisze niedbale z bardzo licznymi błędami- nie zna zasad ortograficznych- nie opanował podstawowych wiadomości z nauki o języku - uczeń nie rokuje nadrobienia posiadanych braków w wiadomościach i umiejętnościach - nie uczęszczał na dodatkowe zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze- nie prowadzi na bieżąco zeszytu przedmiotowego i ćwiczeń ( brak notatek, zadań domowych, ćwiczeń)

Klasa V – nowa podstawa programowaOcena celująca

- uczeń posiada i rozwija swoje szczególne uzdolnienia polonistyczne oraz bogate zainteresowanie czytelnicze- w szerokim zakresie zna treść wszystkich lektur- wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami wykraczającymi poza program nauczania- bardzo trafnie określa sens trudnych utworów literackich, potrafi samodzielnie redagować różne formy wypowiedzi- samodzielnie wnioskuje, komentuje i argumentuje w związku z treścią poznanych utworów- dostrzega specyfikę różnych środków wyrazu, m. in. muzycznych i plastycznych oraz odczytuje ich sens- interesuje się sztuką filmową, doskonale zna słownictwo związane z filmem, teatrem i operuje nim- samodzielnie dokonuje analizy i interpretacji tekstów poetyckich- tworzy własne teksty informacyjne- dokładnie potrafi wskazać różnice i podobieństwa między baśnią, legendą a mitem- bez pomocy nauczyciela wskazuje charakterystyczne cechy języka poetyckiego- w bardzo dobrym stopniu opanował materiał programowy z gramatyki i ortografii, umiejętnie wykorzystuje wiedzę w praktyce (nie popełnia błędów

gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych, samodzielnie wykonuje trudne ćwiczenia)- podejmuje próby własnej twórczości- jest aktywny, bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych- uczestniczy w kółku polonistycznym- wzorowo prowadzi zeszyt przedmiotowy oraz zeszyt ćwiczeń- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w terminie

Ocena bardzo dobra

40

- systematycznie czyta lektury, zna ich treść, problematykę- uczeń posiada uzdolnienia polonistyczne, chętnie czyta wszystkie lektury oraz inne teksty- trafnie odczytuje sens przeczytanych utworów, potrafi wyjaśniać, komentować i wyrażać własne opinie, refleksje- dostrzega różnicę między prozą a poezją oraz rozumie specyfikę utworu poetyckiego- potrafi samodzielnie, poprawnie zredagować formy wypowiedzi- zna słownictwo związane z filmem, teatrem i umiejętnie się nim posługuje- widzi różnice między baśnią, legendą a mitem- dość sprawnie pod kierunkiem nauczyciela analizuje i interpretuje utwory poetyckie, stosując różne terminy literackie- zna i rozumie pojęcie fikcji literackiej i odróżnia ją od autentyzmu- popełnia sporadyczne błędy językowe, ortograficzne oraz interpunkcyjne- w pełnym zakresie opanował wiadomości gramatyczne i ortograficzne i umiejętnie je stosuje w praktyce (prawie nie robi błędów)- bardzo starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy oraz zeszyt ćwiczeń- rozwija swoje zdolności polonistyczne, bierze udział w apelach szkolnych, uczęszcza na zajęcia kółka polonistycznego- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w terminie

Ocena dobra- zna lektury obowiązkowe - poprawnie czyta różne teksty, rozumie zawarty w nich sens- odróżnia prozę od utworu poetyckiego i umie wskazać ich charakterystyczne cechy- dobrze redaguje wypowiedzi pisemne- zna podstawowe terminy filmowe, teatralne i umie je właściwie stosować- potrafi zanalizować wiersz, stosując odpowiednie terminy i wskazując środki stylistyczne- potrafi sprawnie pracować z tekstem- ma świadomość błędów i potrafi je poprawić - wie, co to jest legenda, mit i odróżnia je od baśni- dobrze opanował wiadomości z gramatyki i w dobrym stopniu wykorzystuje je w praktyce- wykazuje dobrą znajomość zasad ortograficznych, sporadycznie popełnia błędy ortograficzne- starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy i ćwiczeń- zadania domowe i ćwiczenia oddaje w terminie

Ocena dostateczna- uczeń zna lektury obowiązkowe- czyta cicho ze zrozumieniem łatwiejsze teksty, w tym poetyckie i analizuje je przy znacznej pomocy nauczyciela- odróżnia środki stylistyczne oraz najważniejsze terminy, pojęcia literackie- zna treść mitów i legend i potrafi wskazać na ich najbardziej charakterystyczne cechy- w miarę samodzielnie redaguje formy wypowiedzi- zna najbardziej popularne terminy filmowe, teatralne i umie je zastosować- w dostatecznym stopniu opanował wiadomości z gramatyki i ortografii, wykorzystuje je przy wykonywaniu prostych ćwiczeń- w miarę starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy oraz zeszyt ćwiczeń

41

- zadania domowe i ćwiczenia oddaje po terminie wyznaczonym przez nauczyciela

Ocena dopuszczająca- uczeń nie zna wszystkich lektur obowiązkowych- prawie nie rozumie treści tekstów czytanych, ale przy znacznej pomocy nauczyciela wymienia elementy świata przedstawionego, bohaterów- potrafi odróżnić mit od legendy i przedstawić krótko ich treść- wspólnie z nauczycielem redaguje podstawowe formy wypowiedzi, mając gotowy wzór- zna najważniejsze pojęcia literackie - posiada ubogi zasób słownictwa- w stopniu dopuszczającym opanował podstawowe wiadomości z zakresu nauki o języku- robi bardzo dużo błędów ortograficznych, interpunkcyjnych, językowych- w zeszycie przedmiotowym oraz zeszycie ćwiczeń występują liczne braki, błędy- zadania domowe i ćwiczenia oddaje po terminie wyznaczonym przez nauczyciela- ma braki w opanowaniu podstawowych wiadomości, które są możliwe do nadrobienia w dalszym toku nauczania- sporadycznie uczęszcza na zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze

Ocena niedostateczna- uczeń nie zna treści lektur- nie rozumie czytanego tekstu- nie rozumie sensu czytanych utworów i nie odpowiada na żadne pytania, nawet przy znaczącej pomocy nauczyciela- posiada bardzo ubogi zasób słownictwa- nie potrafi poprawnie zredagować, nawet pod kierunkiem nauczyciela łatwiejszych form wypowiedzi pisemnych - nie opanował podstawowych wiadomości z nauki o języku - nie prowadził na bieżąco zeszytu przedmiotowego i ćwiczeń ( brak notatek, zadań domowych, ćwiczeń)- nie uczęszczał na dodatkowe zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze- braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają edukacji w klasie programowo wyższej

Klasa VIOcena celująca

- uczeń posiada uzdolnienia polonistyczne, bardzo dużo czyta- jego wiadomości i umiejętności wykraczają poza program nauczania- potrafi samodzielnie odczytywać sens przeczytanych utworów, wyciągać trafne wnioski, przytaczać argumenty przy wyrażaniu swojej opinii, zabierać głos

w dyskusji- opowiada barwnie, żywo, z wyrazistą artykulacją na podstawie lektur oraz na bliskie tematy- samodzielnie i poprawnie redaguje formy wypowiedzi pisemnych przewidziane programem (charakterystyka postaci, opis krajobrazu, streszczenie oraz notatki

w formie planu, tabeli, wykresu)- umie porównać różne formy przekazu treści i odczytuje je- potrafi ciekawie i różnorodnie przetwarzać tekst, zarówno ustnie i pisemnie- poprawnie określa przewidziane programem gatunki literackie i wskazuje ich cechy

42

- opanował w bardzo dobrym stopniu wiedzę gramatyczną (dokładnie i sprawnie określa części mowy, części zdania, rodzaje zdań złożonych)- doskonale zna wszystkie zasady ortografii i interpunkcji i właściwie je stosuje

Ocena bardzo dobra- uczeń zna wszystkie lektury, interesuje się czytelnictwem i przedmiotem- bardzo dobrze rozumie sens poznanych utworów i wypowiada się na ich temat, odróżniając fantastykę od realizmu, fikcję literacką od rzeczywistości- odróżnia specyfikę różnych tekstów kultury oraz teksty fabularne od informacyjnych- umie przetwarzać różnorodnie tekst- określa znane gatunki literackie- samodzielnie redaguje takie wypowiedzi pisemne, jak: różne formy notatki, charakterystykę postaci, streszczenie, opis krajobrazu i dzieła sztuki- w pewnym zakresie opanował wiadomości z nauki o języku i wykorzystuje je w praktyce (buduje różne zdania złożone, sprawnie określa części mowy i zdania)- dobrze zna zasady ortografii interpunkcji i stosuje je

Ocena dobra- uczeń zna wszystkie lektury- umie czytać cicho, uważnie i ze zrozumieniem oraz samodzielnie wypowiadać się na określony temat- sprawnie wskazuje elementy świata przedstawionego i rozumie je- zna podstawowe terminy literackie, potrzebne do omówienia utworu prozaicznego i poetyckiego i posługuje się nimi- korzysta z różnych źródeł informacji- w miarę samodzielnie redaguje wypowiedzi pisemne przewidziane programem- potrafi odróżnić prozę od poezji, zna podstawowe gatunki literackie i podaje na nie przykłady- pod kierunkiem nauczyciela potrafi przetwarzać tekst- umie odczytywać różne teksty kultury, w tym teksty użytkowe, publicystyczne, przedstawienia teatralne i filmy- w dobrym stopniu opanował wiadomości z gramatyki i ortografii i w miarę dobrze wykorzystuje je w praktyce

Ocena dostateczna- uczeń zna lektury obowiązkowe- czyta ze zrozumieniem łatwe teksty literackie, wychwytuje ich sens i opisuje świat przedstawiany- umie wyszukiwać potrzebne fragmenty oraz korzystać z różnych źródeł informacji (głównie słownika, encyklopedii)- zna najpotrzebniejsze do omówienia budowy utworu literackiego terminy literackie (autor, bohater, świat przedstawiany, akcja, narrator, podmiot mówiący,

zwrotka- wskazuje na elementy fantastyczne i realistyczne- widzi różnicę między prozą a poezją, literaturą piękną a informacyjną- po ukierunkowaniu przez nauczyciela i przy pomocy gotowych wzorów redaguje przewidziane programem wypowiedzi pisemne- potrafi ułożyć wypowiedź kilku – zdaniową na określony temat- zna najbardziej podstawowe gatunki literackie (opowiadanie, mit, nowela, powieść)- wie, co to jest epitet, porównanie, przenośnia i umie je znaleźć w tekście- dostatecznie opanował wiedzę z gramatyki i ortografii, wykonuje samodzielnie ćwiczenia o średnim stopniu trudności

Ocena dopuszczająca- uczeń przeczytał przynajmniej trzy lektury (niewielkie objętościowo)- potrafi samodzielnie wypowiedzieć się na ich temat w kilku zdaniach- czyta ze zrozumieniem krótkie i bardzo łatwe teksty

43

- odpowiada na proste pytania związane z przeczytanym tekstem- potrafi znaleźć w tekście odpowiedni fragment- dostrzega elementy fantastyczne i realistyczne w utworze- umie określić miejsce, czas akcji, wymienić bohaterów utworów i krótko je przedstawić- potrafi skorzystać z encyklopedii, słownika ortograficznego i języka polskiego- rozróżnia prozę od wiersza- przy znacznej pomocy nauczyciela redaguje proste wypowiedzi pisemne- posiada niewielką znajomość zasad ortografii, robi dużo błędów ortograficznych i  nie opanował minimum programowego z gramatyki, lecz jest w stanie nadrobić

brakiOcena niedostateczna

- uczeń nie przeczytał żadnej lektury- po cichym przeczytaniu nawet prostego tekstu, nie potrafi odpowiadać na żadne pytania z nim związane- nie interesuje się w ogóle przedmiotem, zeszyt prowadzi bardzo niedbale- nie potrafi zredagować samodzielnie i poprawnie krótkiej, prostej wypowiedzi pisemnej- ma trudności ze wskazaniem na elementy świata przedstawionego w utworze- nie zna podstawowych terminów literackich- nie umie uważnie słuchać informacji, poleceń- nie radzi sobie dobrze pracując z tekstem, trudno mu znaleźć odpowiedni fragment- nie opanował minimum programowego z kształcenia literackiego, kulturalnego, nauki o języku i ortografii, co uniemożliwia dalszą naukę przedmiotu w

gimnazjum

Historia i społeczeństwo

Klasa IV – zgodnie z nową podstawą programowąOcena celująca - uczeń:

- posiada wiedzę wykraczającą poza obowiązujący program nauczania dla klasy IV- biegle wykorzystuje zdobytą wiedzę, by twórczo rozwiązywać nowe problemy- twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania- aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym- samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji; jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej- potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł oraz informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę historyczną- potrafi uporządkować zebrany materiał, przechowywać go i wykorzystywać- potrafi na forum klasy zaprezentować wyniki swoich prac poznawczych- zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, poprawnie posługuje się kategoriami historycznymi (myślenie przyczynowo-skutkowe)- wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją- posługuje się poprawną polszczyzną, uczestniczy w konkursach historycznych

Ocena bardzo dobra - uczeń:- opanował pełny zakres wiadomości przewidziany programem nauczania dla klasy IV- dociera samodzielnie do źródeł i informacji wskazanych przez nauczyciela

44

- aktywnie uczestniczy w lekcji- postanowione problemy i zadania rozwiązuje samodzielnie- rozwiązuje zadania dodatkowe i potrafi zaprezentować ich wynik na forum klasy- poprawnie posługuje się poznanymi pojęciami, dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń historycznych- potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i właściwie wykorzystać

Ocena dobra - uczeń:- opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania w klasie IV w stopniu zadowalającym - potrafi korzystać z zaprezentowanych na lekcji źródeł informacji- postawione zadania i problemy rozwiązuje samodzielnie lub, w przypadku zadań trudniejszych pod kierunkiem nauczyciela- aktywnie uczestniczy w lekcji- dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń historycznych- podejmuje się samodzielnego wykonania prac o niewielkim stopniu trudności

Ocena dostateczna - uczeń:- opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w programie klasy IV- potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji- potrafi wykonywać proste zadania- w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym

Ocena dopuszczająca - uczeń:- posiada poważne braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości dalszej nauki- przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności- prace wykonuje chętnie, na miarę swoich możliwości- konstruuje krótkie, dwu-, trzyzdaniowe wypowiedzi

Ocena niedostateczna - uczeń:- nie opanował podstawowych wiadomości, a braki są tak duże, że uniemożliwiają mu kontynuację nauki- nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o niewielkim stopniu trudności i wykonać najprostszych zadań

Klasa V – zgodnie z nową podstawą programowąOcena celująca - uczeń:

- posiada wiedzę wykraczającą poza zakres materiału programowego klasy V w odniesieniu do danego zadania- zna dzieje własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznany w czasie lekcji- systematycznie wzbogaca swoją wiedzę przez czytanie książek- jest autorem pracy wykonanej dowolną techniką o różnych wartościach poznawczych i dydaktycznych- aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym- zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny-skutki), ale również umie

powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznanymi w czasie lekcji- wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją

Ocena bardzo dobra - uczeń:- opanował pełny zakres wiadomości przewidziany programem nauczania dla klasy V- posiada wiedzę z dziejów własnego regionu w stopniu zadowalającym

45

- Sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji- wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji- samodzielnie rozwiązuje postawione przez nauczyciela problemy i zadania posługując się nabytymi umiejętnościami- rozwiązuje dodatkowe zadania o średnim stopniu trudności- potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą nie tylko z zakresu historii i społeczeństwa, ale

również przedmiotów pokrewnychOcena dobra - uczeń:- opanował materiał programowy w stopniu zadowalającym- zna najważniejsze wydarzenia z dziejów regionu- potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji- umie samodzielnie rozwiązywać typowe zadania i problemy, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela- rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o stosunkowo niewielkiej skali trudności- jest aktywny w czasie lekcji - poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych

Ocena dostateczna - uczeń:- opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w programie klasy V- zna niektóre wydarzenia i postaci z dziejów regionu- potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji- potrafi wykonywać proste zadania- w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym

Ocena dopuszczająca - uczeń:- posiada poważne braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości dalszej nauki- przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste zadanie wymagające zastosowania podstawowych umiejętności- konstruuje krótkie, dwu-, trzyzdaniowe wypowiedzi

Ocena niedostateczna - uczeń:- nie opanował podstawowych wiadomości, a braki są tak duże, że uniemożliwiają mu kontynuację nauki- nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych wiadomości

Klasa VIOcena celująca - uczeń:

- posiada wiedzę wykraczającą poza zakres materiału programowego klasy VI w odniesieniu do określonej epoki, kraju, zagadnienia- zna dzieje własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznawany w czasie lekcji- potrafi korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela- umie samodzielnie zdobywać wiedzę- systematycznie wzbogaca swoją wiedzę przez czytanie książek- bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna – odnosi w nich sukcesy- aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym- zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny-skutki), ale również umie

powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznanymi w czasie lekcji

46

- umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi- wyraża samodzielny krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określanych zagadnień z przeszłości- potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, mającej podstawy samodzielnie nabytej wiedzy

Ocena bardzo dobra - uczeń:- opanował pełny zakres wiadomości przewidziany programem nauczania dla klasy VI- posiada wiedzę z dziejów własnego regionu w stopniu zadowalającym- sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji, potrafi również, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do

innych źródeł informacji- wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji- samodzielnie rozwiązuje postawione przez nauczyciela problemy i zadania posługując się nabytymi umiejętnościami- bierze udział w konkursach historycznych lub wymagających wiedzy i umiejętności historycznych- rozwiązuje dodatkowe zadania o średnim stopniu trudności- potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą nie tylko z zakresu historii, ale również przedmiotów

pokrewnychOcena dobra - uczeń:

- opanował materiał programowy w stopniu zadowalającym- zna najważniejsze wydarzenia i postacie z dziejów regionu- potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji- umie samodzielnie rozwiązywać typowe zadania i problemy, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela- rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o stosunkowo niewielkiej skali trudności- jest aktywny w czasie lekcji - poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych

Ocena dostateczna - uczeń:- opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w programie klasy VI - zna niektóre wydarzenia i postaci z dziejów regionu- potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji- potrafi wykonywać proste zadania- w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym

Ocena dopuszczająca - uczeń:- posiada poważne braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości dalszej nauki- przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste zadanie wymagające zastosowania podstawowych umiejętności- konstruuje krótkie, dwu-, trzyzdaniowe wypowiedzi

Ocena niedostateczna - uczeń:- nie opanował podstawowych wiadomości, a braki są tak duże, że uniemożliwiają mu kontynuację nauki- nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych wiadomości

47

Sztuka – plastyka

Klasa 4 – zgodnie z nową podstawą programowąOcena celująca (treści wykraczające poza program i realizacja podstawy programowej).Wiedza i umiejętności plastyczne przewyższające swoim zakresem wymagania programowe. Postawa twórcza, poszukująca, samodzielna, oryginalna twórczość plastyczna. Świadome posługiwanie się środkami artystycznego wyrazu w podejmowanych pracach. Analizowanie różnorodnych treści zawartych w dziełach sztuki. Zauważanie różnorodnych powiązań plastyki z innymi dziedzinami życia. Kształtowanie estetyki otoczenia w różnorodnych formach. Rozszerzanie wiedzy poprzez korzystanie z różnych źródeł informacji, mediów, wykraczające poza program. Bardzo aktywne uczestnictwo w kulturze. Żywe zainteresowanie zjawiskami w sztuce i wydarzeniami artystycznymi. Uczestnictwo w konkursach plastycznych dla dzieci.Ocena bardzo dobra (treści dopełniające).Przygotowanie ciekawych materiałów umożliwiających wykonanie oryginalnego ćwiczenia. Spełnianie wszystkich poleceń, bardzo dobre zachowanie na zajęciach. Znajomość wielu zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania prac, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie pełnej, różnorodnej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Bardzo kulturalne zachowanie w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie ciekawych oryginalnych kompozycji, w pełni oddających zadany temat. Celowy dobór środków artystycznego wyrazu w pracy plastycznej. Wykorzystanie różnorodnych możliwości techniki. Omawianie i interpretowanie różnorodnych zagadnień odnoszących się do formy dzieła, niesionych przez nie różnych treści, przekazu dzieła. Pełne przyswojenie treści teoretycznych umiejętności praktycznych. Wykonywanie różnorodnych, oryginalnych kompozycji plastycznych. Bardzo duża aktywność twórcza. Dobre posługiwanie się środkami wyrazu artystycznego w wykonywanych pracach. Znajdowanie licznych powiązań między plastyką a innymi dziedzinami życia. Staranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Aktywne wpływanie na estetykę otoczenia. Rozszerzanie wiedzy poprzez korzystanie z rożnych źródeł informacji, mediów. Bardzo aktywne uczestnictwo w kulturze.Ocena dobra (treści rozszerzone).Przyswojenie treści umożliwiających tworzenie złożonych praktycznych i teoretycznych ćwiczeń plastycznych. Duża aktywność twórcza. Staranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Szukanie różnorodnych rozwiązań. Skupiony udział w lekcjach. Gotowość i zdolność zabierania głosu w dyskusjach. Spełnianie wszystkich poleceń, znajomość wielu zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania prac, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie pełnej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Kulturalne zachowanie w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie ciekawych kompozycji w pełni oddających zadany temat. Przenoszenie wiedzy o plastyce na inne dziedziny życia m.in. kształtowanie estetyki otoczenia. Aktywny udział w wydarzeniach kulturalnych. Wykazywanie zainteresowania oglądaniem wystaw. Uważne zwiedzanie zabytków.Ocena dostateczna (treści podstawowe).Przygotowanie podstawowych materiałów umożliwiających wykonanie prostego ćwiczenia. Wyszukanie prostych informacji umożliwiających udział w lekcji i przygotowujących do realizacji ćwiczeń. Spełnianie podstawowych poleceń, poprawne, odpowiednie zachowanie na zajęciach, znajomość podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania pracy, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie częściowej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Spełnianie podstawowych zasad zachowania w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie prostych, schematycznych kompozycji plastycznych, w luźny sposób związanych z tematem. Wykorzystywanie niektórych możliwości techniki wykonania pracy. Przyswojenie podstawowych treści umożliwiających realizowanie bardzo prostych, schematycznych, stereotypowych kompozycji plastycznych. Średnie opanowanie materiału objętego programem (luki w wiadomościach o charakterze szczegółowym). Uproszczone wypowiedzi o sztuce. Gotowość zabierania głosu w dyskusjach, po zachęcie ze strony nauczyciela. Świadomość potrzeby estetyki otoczenia. Bierny stosunek do kształtowania estetyki otoczenia. Mało aktywne uczestnictwo w kulturze.

48

Ocena dopuszczająca (treści konieczne).Przyswojenie treści dotyczących plastyki, nabycia umiejętności umożliwiających realizację zadań życia codziennego dotyczących posługiwania się językiem plastyki w zakresie elementarnym, odnoszącym się do codziennych sytuacji życiowych, wykonywania schematycznych, znacznie uproszczonych prac związanych z życiem codziennym. Zgodnie z postawionym tematem ale niestaranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Niekształtowanie estetyki otoczenia, skąpe wypowiedzi o plastyce. Spore luki w wiadomościach objętych programem z szansą ich wypełnienia (ewentualnie przy pomocy nauczyciela). Bierne uczestnictwo w kulturze.Ocena niedostatecznaLuki w wiadomościach objętych programem trudne do uzupełnienia (notoryczne nie przygotowywanie się do zajęć). Bierność w zajęciach lekcyjnych. Brak zainteresowania przedmiotem. Niechlujne wykonywanie prac plastycznych. Nieuczestniczenie w kulturze. Poziom opanowanych treści nie umożliwia podjęcia nauki na następnym etapie edukacyjnym.

Klasa V – zgodnie z nową podstawą programowąOcena celująca (treści wykraczające poza program i realizacja podstawy programowej).Ogólne, zauważalne zainteresowania sztuką. Wiedza i umiejętności plastyczne przewyższające swoim zakresem wymagania programowe. Postawa twórcza, poszukująca, samodzielna, oryginalna twórczość plastyczna. Świadome posługiwanie się środkami artystycznego wyrazu w podejmowanych pracach. Analizowanie różnorodnych treści zawartych w dziełach sztuki. Zauważanie różnorodnych powiązań plastyki z innymi dziedzinami życia. Kształtowanie estetyki otoczenia w różnorodnych formach. Rozszerzanie wiedzy poprzez korzystanie z różnych źródeł informacji, mediów, wykraczające poza program. Bardzo aktywne uczestnictwo w kulturze. Żywe zainteresowanie zjawiskami w sztuce i wydarzeniami artystycznymi. Uczestnictwo w konkursach plastycznych dla dzieci.Ocena bardzo dobra (treści dopełniające).Przygotowanie ciekawych materiałów umożliwiających wykonanie oryginalnego ćwiczenia. Wyszukanie bogatych informacji z różnych źródeł umożliwiających aktywny udział w lekcji, bardzo dobrze przygotowujących do realizacji ćwiczeń. Wykonanie zadania domowego w rozbudowanej formie. Spełnianie wszystkich poleceń, bardzo dobre zachowanie na zajęciach. Znajomość wielu zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania prac, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie pełnej, różnorodnej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Bardzo kulturalne zachowanie w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie ciekawych oryginalnych kompozycji, w pełni oddających zadany temat. Celowy dobór środków artystycznego wyrazu w pracy plastycznej. Wykorzystanie różnorodnych możliwości techniki. Pełna wiedza o specyfice, zastosowaniu środków artystycznego przekazu, znajomość wielu zagadnień dotyczących dziedzin plastyki i rodzajów dzieł. Omawianie i interpretowanie różnorodnych zagadnień odnoszących się do formy dzieła, niesionych przez nie różnych treści, przekazu dzieła. Pełne przyswojenie treści teoretycznych umiejętności praktycznych. Wykonywanie różnorodnych, oryginalnych kompozycji plastycznych. Bardzo duża aktywność twórcza. Dobre posługiwanie się środkami wyrazu artystycznego w wykonywanych pracach. Wnikliwe analizowanie treści dzieł. Znajdowanie licznych powiązań między plastyką a innymi dziedzinami życia. Staranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Aktywne wpływanie na estetykę otoczenia. Rozszerzanie wiedzy poprzez korzystanie z rożnych źródeł informacji, mediów. Bardzo aktywne uczestnictwo w kulturze.Ocena dobra (treści rozszerzone).Przyswojenie treści umożliwiających tworzenie złożonych praktycznych i teoretycznych ćwiczeń plastycznych. Duża aktywność twórcza. Staranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Szukanie różnorodnych rozwiązań. Skupiony udział w lekcjach. Gotowość i zdolność zabierania głosu w dyskusjach. Spełnianie wszystkich poleceń, znajomość wielu zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania prac, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie pełnej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Kulturalne zachowanie w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie ciekawych kompozycji w pełni oddających zadany temat. Znajomość wielu zagadnień dotyczących dziedzin plastyki i rodzajów dzieł. Przenoszenie wiedzy o plastyce na inne dziedziny życia m.in. kształtowanie estetyki otoczenia. Aktywny udział w wydarzeniach kulturalnych. Wykazywanie zainteresowania oglądaniem wystaw. Uważne zwiedzanie zabytków.Ocena dostateczna (treści podstawowe).

49

Przygotowanie podstawowych materiałów umożliwiających wykonanie prostego ćwiczenia. Wyszukanie prostych informacji umożliwiających udział w lekcji i przygotowujących do realizacji ćwiczeń. Wykonanie zadania domowego w uproszczonej formie. Spełnianie podstawowych poleceń, poprawne, odpowiednie zachowanie na zajęciach, znajomość podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania pracy, związanych ze stosowanymi materiałami i narzędziami plastycznymi. Podejmowanie częściowej współpracy z innymi uczniami podczas wykonywania zadań grupowych. Spełnianie podstawowych zasad zachowania w galeriach, muzeach, skansenach, podczas zwiedzania zabytków. Tworzenie prostych, schematycznych kompozycji plastycznych, w luźny sposób związanych z tematem, przypadkowy dobór środków wyrazu artystycznego. Wykorzystywanie niektórych możliwości techniki wykonania pracy. Przyswojenie podstawowych treści umożliwiających realizowanie bardzo prostych, schematycznych, stereotypowych kompozycji plastycznych. Średnie opanowanie materiału objętego programem (luki w wiadomościach o charakterze szczegółowym). Uproszczone wypowiedzi o sztuce. Gotowość zabierania głosu w dyskusjach, po zachęcie ze strony nauczyciela. Świadomość potrzeby estetyki otoczenia. Bierny stosunek do kształtowania estetyki otoczenia. Mało aktywne uczestnictwo w kulturze.Ocena dopuszczająca (treści konieczne).Przyswojenie treści dotyczących plastyki, nabycia umiejętności umożliwiających realizację zadań życia codziennego dotyczących posługiwania się językiem plastyki w zakresie elementarnym, odnoszącym się do codziennych sytuacji życiowych, wykonywania schematycznych, znacznie uproszczonych prac związanych z życiem codziennym. Zgodnie z postawionym tematem ale niestaranne wykonywanie ćwiczeń plastycznych. Niekształtowanie estetyki otoczenia, skąpe wypowiedzi o plastyce. Spore luki w wiadomościach objętych programem z szansą ich wypełnienia (ewentualnie przy pomocy nauczyciela). Bierne uczestnictwo w kulturze.Ocena niedostatecznaLuki w wiadomościach objętych programem trudne do uzupełnienia (notoryczne nie przygotowywanie się do zajęć). Bierność w zajęciach lekcyjnych. Brak zainteresowania przedmiotem. Niechlujne wykonywanie prac plastycznych. Nieuczestniczenie w kulturze. Poziom opanowanych treści nie umożliwia podjęcia nauki na następnym etapie edukacyjnym.

Klasa VICelującyOgólne, zauważalne zainteresowania sztuką (kolekcjonowanie książek o sztuce, reprodukcji, pocztówek).Pełne przyswojenie wiadomości objętych programem, uzupełnianych informacjami z innych źródeł.Znajomość średniowiecznych, renesansowych zabytków miejscowych lub najbliższej okolicy.Czynny udział w zajęciach lekcyjnych, dociekliwość podczas wspólnej interpretacji prezentowanych obiektów pod kątem ich formy, znaczeń i emocjonalnego oddziaływania. W działalności plastycznej kompletne, staranne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych, żywe zainteresowanie twórczością swobodną i ewentualnie uczestnictwem w konkursach plastycznych dla dzieci.Bardzo dobryPełne przyswojenie wiadomości objętych programem, uzupełnianych samodzielnie dobranymi lub wskazanymi przez nauczyciela lekturami na temat stanowiący przedmiot nauczania.Wiadomości dotyczące problematyki warsztatowej :- sposoby wyrażania przestrzeni w rysunku i malarstwie. Układ rzędowy, kulisowy, trójwymiarowa perspektywa zbieżna, system planów, perspektywa powietrzna.Umiejętność zastosowania podanych wiadomości w działalności plastycznej. Wiadomości dotyczące dziejów sztuki:1. Wiadomości ogólne - charakterystyka przyczyn przekształceń sztuki w ciągu dziejów. Sztuka średniowiecz i odrodzenia.- rozróżnianie pojęć „ styl epoki ”, „ styl szkoły”, „ styl artysty ”.- w obrębie kultury europejskiej rozpoznawanie objętych programem stylów (romanizm, gotyk, renesans) na podstawie dzieł architektury, rzeźby i malarstwa

najbardziej dla tych stylów charakterystycznych, z uwzględnieniem dzieł dostępnych w regionie.

50

2. Wiadomości szczegółowe - ośrodki w obrębie dawnych kultur lub stylów, z których pochodzą objęte programem obiekty z umiejętnością wskazania tych miejsc na mapie.- określenie przybliżonego czasu pojawienia się danej kultury lub stylu i okres ich trwania. Główne etapy rozwoju w ogólnych zarysach czasowych (sztuka romańska,

gotyk, wczesny i dojrzały renesans we Włoszech ).Aktywny udział w lekcjach i dyskusjach związanych z prezentowanymi obiektami pod kątem ich formy, znaczeń i emocjonalnego oddziaływania. Staranne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych. Zaangażowanie w twórczości swobodnej.DobryPełne przyswojenie wiadomości objętych programem z zakresu :- problematyki warsztatu plastycznego dotyczących sposobów wyrażania przestrzeni w rysunku i malarstwie: układ rzędowy, kulisowy, trójwymiarowa perspektywa

zbieżna, system planów, perspektywa powietrzna (umiejętność zastosowania podanych wiadomości w działalności plastycznej w różnych materiałach, technikach i formach),

- z dziejów sztuki dotyczących wiedzy ze sztuki średniowiecza i odrodzenia – wiadomości ogólne i szczegółowe.Skupiony udział w lekcjach, gotowość i zdolność zabierania głosu w dyskusjach o prezentowanych obiektach, ewentualnie po zachęcie ze strony nauczyciela. Staranne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych. Zaangażowanie w twórczości swobodnej.Dostateczny Średnie opanowanie materiału objętego programem (luki w wiadomościach o charakterze szczegółowym) z zakresu :- problematyki warsztatu plastycznego dotyczącego sposobów wyrażania przestrzeni w rysunku i malarstwie: układ rzędowy, kulisowy, trójwymiarowa perspektywa

zbieżna, system planów, perspektywa powietrzna (umiejętność zastosowania podanych wiadomości w działalności plastycznej w różnych materiałach, technikach i formach),

- z dziejów sztuki dotyczących wiedzy ze sztuki średniowiecza i odrodzenia. Wiadomości ogólne :- charakterystyka przyczyn przekształceń sztuki w ciągu dziejów, znajomość podstawowych przyczyn tych przemian.- rozróżnianie pojęć „ styl epoki”, „styl szkoły”, „styl artysty”.- w obrębie kultury europejskiej rozpoznawanie objętych programem stylów (romanizm, gotyk, renesans) na podstawie dzieł architektury, rzeźby i malarstwa

najbardziej dla tych stylów charakterystycznych.Gotowość zabierania głosu w dyskusjach o prezentowanych obiektach, przede wszystkim w odniesieniu do ich formy, po zachęcie ze strony nauczyciela. Poprawne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych. Zaangażowanie w twórczości swobodnej.DopuszczającySpore luki w wiadomościach objętych programem z szansą ich wypełnienia (ewentualnie przy pomocy nauczyciela ).Z zakresu problematyki warsztatowej :- wskazanie na wybranych przykładach kompozycji w układzie rzędowym (kompozycja pasowa) i kulisowym.- wykonanie ćwiczenia na układ kulisowy z zastosowaniem systemów planów i uwzględnieniem przestrzennego działania barw.Z dziejów sztuki – rozpoznawanie najbardziej znanych dzieł sztuki epoki średniowiecz i odrodzenia.Bierność podczas dyskusji o prezentowanych obiektach. Zgodne z postawionym tematem, ale niestaranne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych.NiedostatecznyLuki w wiadomościach objętych programem, trudne do uzupełnienia (notoryczne nie przygotowanie się do lekcji ). Bierność w zajęciach lekcyjnych. Brak zainteresowania przedmiotem. Niechlujne wykonywanie ćwiczeń obligatoryjnych.

51

Sztuka - muzyka

Klasa IV – zgodnie z nową podstawą programowąOcenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który:

Opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania.Zdobywa dodatkową wiedzę, korzystając z różnych źródeł informacji.Na lekcjach jest bardzo aktywny i zdyscyplinowany, inicjuje różnorodne zadania, projekty.Potrafi zagrać melodie przewidziane w podręczniku oraz inne proste melodie na flecie lub wybranym innym instrumencie.Umie zaśpiewaća capella i z akompaniamentem piosenki z podręcznika oraz spoza niego.Opanował umiejętność łączenia wiedzy z zakresu muzyki z wiadomościami z innych przedmiotów.Potrafi samodzielnie formułować pytania i rozwiązywać problemy muzyczne.Zawsze jest przygotowany do lekcji, odrabia zadane prace domowe.Bierze udział w zajęciach pozalekcyjnych, konkursach, przeglądach, uroczystościach szkolnych, pozaszkolnych itp.Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który:

Opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania.Korzysta z różnych źródeł informacji.Na lekcjach jest bardzo aktywny i zdyscyplinowany.Potrafi zagraćwiększośćmelodii przewidzianych w programie nauczania na flecie lub innym instrumencie.Umie zaśpiewać akompaniamentem większość piosenek przewidzianych w programie nauczania.Odrabia prace domowe.Jest uważnym słuchaczem koncertów muzycznych.Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który:Opanował większość wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania.Korzysta z różnych źródeł informacji.Potrafi zagrać kilka melodii oraz akompaniamentów do piosenek na flecie lub innym instrumencie.Umie zaśpiewać z akompaniamentem pieśni jednogłosowe poprawnie pod względem muzycznym.Na lekcjach jest aktywny i zdyscyplinowany.Odrabia prace domowe.Jest uważnym słuchaczem koncertów muzycznych.Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który: Opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane

w realizowanym programie nauczania.Jest w stanie zrozumieć najważniejsze zagadnienia przy pomocy nauczyciela.Potrafi zagraćniektóre melodie przewidziane w programie nauczania na f1ecie lub innym instrumencie.Umie zaśpiewać z akompaniamentem niektóre piosenki przewidziane w programie nauczania.Odrabia prace domowe.Potrafi się skupić podczas słuchania koncertów muzycznych.Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który:

52

W niewielkim stopniu opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w realizowanym programie nauczania.Jest w stanie wykonać proste ćwiczenie przy pomocy nauczyciela.Potrafi zagraćna instrumencie melodycznym gamę i najprostsze utwory przewidziane w programie nauczania.Umie zaśpiewać z akompaniamentem najprostsze piosenki przewidziane w programie nauczania.Odrabia proste prace domowe.Nie przeszkadza innym słuchaczom podczas koncertów muzycznych.Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który:1. Nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania (co uniemożliwia dalsze kształcenie).2. Nie jest w stanie wykonać prostych ćwiczeń nawet przy pomocy nauczyciela.3. Nie potrafi grać na żadnym instrumencie melodycznym.4. Ma duże trudności z zaśpiewaniem jakiejkolwiek piosenki.5. Jest pasywny na lekcjach, nie uważa.6. Nie odrabia prac domowych.7. Nie wykazuje żadnych chęci nauczenia się czegokolwiek, nadrobienia braków, poprawienia ocen.Ocena niedostateczna nie może wynikać z braku możliwości czy braku uzdolnień ucznia. Należy ją traktować wyłącznie jako skutek całkowitej niechęci ucznia do przedmiotu i do pracy na lekcjach oraz braku zaangażowania.

Klasa V – nowa podstawa programowa

OCENA WARUNKI UZYSKANIA OCENYCelująca 1. Uczeń posiadł wiedzę i umiejętności muzyczne wykraczające poza wymagania ponadpodstawowe, stanowiące efekt samodzielnej pracy ucznia.

2. Wyróżnia się aktywnością na lekcji w śpiewie indywidualnym i zespołowym.3. Biegle posługuje się zdobyta wiedzą i umiejętnościami muzycznymi na forum klasy lub szkoły.4. Aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym szkoły.5. Wzorowo prowadzi zeszyt do muzyki.

Bardzo dobra 1. Uczeń posiadł pełny zakres wiedzy i umiejętności muzycznych na poziomie wymagań ponadpodstawowych.2. Chętnie uczestniczy w zajęciach muzycznych i jest aktywny podczas śpiewu zespołowego.3. Chętnie posługuje się zdobytą wiedzą i umiejętnościami muzycznymi na lekcjach.4. Starannie prowadzi zeszyt do muzyki.

Dobra 1. Uczeń w dużym stopniu opanował wiedzę i umiejętności muzyczne na poziomie wymagań ponadpodstawowych:-śpiewa i zna tekst pieśni obowiązkowych, rozróżnia i grupuje instrumenty strunowe i dęte, zna i umie zdefiniować podstawowe terminy muzyczne (kanon, rondo, znaki chromatyczne, gama, trójdźwięk, dynamika), czyta nuty literowo, zna wartości nut i grupuje je w taktach prostych, rozróżnia polskie tańce narodowe, wykazuje się podstawową wiedzą na temat S .Moniuszki i J.S. Bacha.

2. Uczestniczy bez zastrzeżeń w śpiewie zespołowym klasy.3. Dobrze posługuje się zdobytą wiedzą i umiejętnościami muzycznymi na lekcjach,4. Prowadzenie zeszytu nie budzi zastrzeżeń.

Dostateczna 1. Uczeń posiadł wiedzę i umiejętności muzyczne na poziomie wymagań podstawowych:-zna tekst pieśni obowiązkowych, potrafi wymienić instrumenty strunowe, dęte i polskie tańce narodowe, zna i rozróżnia podstawowe terminy muzyczne, zna wartości i nazwy literowe nut, potrafi przybliżyć sylwetki S. Moniuszki i J.S. Bacha.

2. Udział ucznia w śpiewie zespołowym klasy budzi zastrzeżenia.

53

3. Słabo posługuje się wiedzą i umiejętnościami muzycznymi na lekcjach4. Sposób prowadzenia zeszytu przedmiotowego wykazuje niesystematyczność i braki.

Dopuszczająca 1. Uczeń ma duże braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności muzycznych na poziomie wymagań podstawowych.2. Niechętnie uczestniczy w śpiewie zespołowym klasy.3. Nie potrafi i nie przejawia chęci w posługiwaniu się wiedzą i umiejętnościami muzycznymi na lekcjach.4. Posiada poważne braki w prowadzeniu zeszytu.

Niedostateczna 1. Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności muzycznych na poziomie wymagań podstawowych.2. Nie uczestniczy w śpiewie zespołowym klasy, często opuszcza zajęcia muzyczne.3. Nie prowadzi zeszytu do muzyki.4. Nie przejawia żadnego wysiłku i chęci, aby uzyskać ocenę pozytywną.

Język angielski

KLASA 4 – zgodnie z nową podstawą programową

Umiejętności Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry CelującySłuchanie -uczeń rozumie najprostsze polecenia

nauczyciela i reaguje na nie;-rozumie najprostsze utarte zwroty;-rozumie główne myśli w prostych tekstach ( w miarę potrzeby z pomocą nauczyciela)

-uczeń rozumie sens prostych wypowiedzi nauczyciela (po powtórzeniu);-rozumie większość poleceń i reaguje na nie;-rozumie krótkie teksty –domyśla się znaczenia nieznanych wyrazów z kontekstu;-potrafi rozróżnić większość dźwięków.

-uczeń potrafi zrozumieć kontekst wypowiedzi nauczyciela , proste wypowiedzi rodowitych użytkowników języka; -rozumie wszystkie polecenia i instrukcje nauczyciela; -bez problemu wyszukuje szczegółowe informacje w wypowiedziach i dialogach; potrafi rozróżniać poznane dźwięki.

uczeń rozumie wszystkie komunikaty i wypowiedzi nauczyciela; prawidłowo reaguje na nie; -rozumie teksty monologowe i dialogowe , nagrane przez rodowitych użytkowników języka - potrafi z łatwością rozróżniać dźwięki.

-rozumie ogólny sens wypowiedzi, w tym wypowiedzi tzw. native speakers na tematy wykraczające poza program nauczania.

Mówienie -jest w stanie udzielić odpowiedzi na postawione pytania przy pomocy nauczyciela; -reaguje na najprostsze sytuacje; - z pomocą nauczyciela formułuje krótkie odpowiedzi, których treść jest zasugerowana w pytaniu, popełnia wiele błędów.

-potrafi udzielić odpowiedzi na proste pytania dotyczące poznanego tekstu;-formułuje krótkie wypowiedzi wspierane ilustracją lub podaną leksyką ale popełnia sporo zauważalnych błędów;-dysponuje ograniczonym zakresem słownictwa

-posługuje się prostym słownictwem, wypowiedz jest płynna, komunikatywna;-modyfikuje dialog według wzoru;-umie zadawać proste pytania.

-formułuje pełne, poprawne wypowiedzi, popełniając niewiele błędów;-posługuje się bogatym słownictwem nie wykraczającym poza program;-potrafi opowiedzieć przeczytany/wysłuchany tekst;-umie w naturalny sposób

-formułuje dłuższe kilkuzdaniowe wypowiedzi na określony temat , stosuje w nich poprawne formy gramatyczne;-wypowiedz jest płynna, spójna , wzbogacona leksyką.

54

zabierać głos w rozmowie.Czytanie -potrafi przeczytać tekst w bardzo

wolnym tempie, popełniając błędy, korygowane przez kolegów lub nauczyciela; -rozumie główne myśli czytanych tekstów

-czyta w zwolnionym tempie fragmenty tekstu (znana leksyka) ;-próbuje znaleźć w tekście odpowiedz na postawione pytanie;-umie odszukać w dwujęzycznym słowniku znaczenia nie znanych sobie wyrazów.

-czyta dość płynnie znany tekst, sporadycznie popełniając błędy; -potrafi czytać ze zrozumieniem, w razie potrzeby posłużyć się słownikiem; -domyśla się znaczenia nowych wyrazów z kontekstu; -dokonuje autokorekty popełnionych błędów; -wyszukuje konkretne informacje w czytanym tekście.

-czyta płynnie i z właściwą intonacją teksty podręcznikowe;-wyszukuje konkretne informacje w tekstach podręcznikowych i powszechnie spotykanych dokumentach, np. menu, ogłoszeniu, zaproszeniu, rozkładzie jazdy, liście.

-czyta teksty z nową leksyką bez przygotowania , w normalnym tempie z zachowaniem zasad fonetyki i intonacji.

Pisanie -umie wypełnić formularz wpisując dane o sobie, ale wymaga pomocy.-używa nieprawidłowej pisowni i interpunkcji.

-próbuje samodzielnie skonstruować- zapisać zdanie -umie w prosty sposób opisać ludzi i miejsca, ale popełnia błędy;

-pisze krótki tekst na określony temat (list, pocztówkę),- umie wypełnić formularz wpisując dane o sobie.

potrafi zbudować pełną samodzielną wypowiedź poprawną pod względem leksykalno-gramatycznym i ortograficznym (opis ludzi, zwierząt, miejsc, zdarzeń, ulubionego filmu, codziennych czynności, ulubionych zajęć, list z wakacji );

potrafi na piśmie wyrazić własne myśli w formie opowiadania lub w pismach użytkowych, np. w liście do kolegi;-zadanie zawiera poprawne struktury i bogate słownictwo;-samodzielnie rozwija umiejętności językowe;

Słownictwo/Gramatyka

-dysponuje ubogim zakresem słownictwa, czasami używa go niepoprawnie;-próbuje używać czasów teraźniejszych, ale ma trudności z zadawaniem pytań.

ma ograniczony zasób słownictwa;-buduje pytania za pomocą inwersji; ale ma trudności z zadawaniem pytań z czasownikami posiłkowymi (do, does).

-stosuje poprawny szyk, buduje zdania twierdzące, przeczące i pytające w znanych mu czasach , a gdy zdarzy mu się błąd, umie go poprawić;-zna poznanesłownictwo ale ma trudności z doborem słów.

-stosuje poprawny szyk wyrazów w zdaniu;-opanował struktury dla teraźniejszości, przeszłości i przyszłości (formy twierdzące, przeczące, pytające);-zna słownictwo związane z pogodą, nazwy ubrań, nazwy mebli i pomieszczeń w domu, nazwy potraw, dyscyplin sportowych, środków transportu, egzotycznych zwierząt, zawodów, świąt, liczebniki

zna struktury gramatyczne i słownictwo wykraczające poza program nauczania.

55

porządkowe.

Ocena niedostateczny: uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, jeśli nie spełnia kryteriów z poszczególnych umiejętności na ocenę dopuszczającą. Uczeń:

- nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności- nie posiadł wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej. Braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsza naukę

KLASA V – nowa podstawa programowa

Umiejętności Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry CelującySłuchanie -rozumie najprostsze

utarte zwroty;-rozumie proste teksty ( w miarę potrzeby z pomocą nauczyciela );-potrafi rozróżnić niektóre dźwięki.

-uczeń rozumie sens prostych wypowiedzi nauczyciela (po powtórzeniu);-rozumie większość poleceń i reaguje na nie;-rozumie krótkie teksty –domyśla się znaczenia nieznanych wyrazów z kontekstu;-potrafi rozróżnić większość dźwięków.

uczeń potrafi zrozumieć kontekst wypowiedzi nauczyciela , proste wypowiedzi rodowitych użytkowników języka;-rozumie wszystkie polecenia i instrukcje nauczyciela;- wybiera właściwą odpowiedź na podstawie relacji kilku osób;-potrafi rozróżniać dźwięki.

-uczeń rozumie wszystkie komunikaty i wypowiedzi nauczyciela i kolegów;-prawidłowo reaguje na nie;-rozumie teksty monologowe i dialogowe, wypowiadane (nagrane) przez rodowitych użytkowników języka w tempie dostosowanym do celów dydaktycznych;-uzupełnia słowa usłyszanych piosenek;-dopasowuje zdjęcia do fragmentów wysłuchanego tekstu;-potrafi z łatwością rozróżniać dźwięki.

-rozumie ogólny sens wypowiedzi, w tym wypowiedzi tzw. native speakers na tematy wykraczające poza program nauczania.

Mówienie -jest w stanie udzielić odpowiedzi na postawione pytania przy pomocy nauczyciela;-reaguje na najprostsze sytuacje;- z pomocą nauczyciela formułuje krótkie odpowiedzi, których treść jest zasugerowana w pytaniu, popełnia

-potrafi udzielić odpowiedzi na pytania dotyczące poznanego tekstu;-formułuje krótkie wypowiedzi wspierane ilustracją lub podaną leksyką ale popełnia sporo zauważalnych błędów;-dysponuje ograniczonym

-posługuje się prostym słownictwem, wypowiedz jest płynna, komunikatywna;-modyfikuje dialog według wzoru;-formułuje krótkie wypowiedzi na tematy przewidziane programem;-stawia pytania do zadań.

-formułuje pytania i pełne, poprawne wypowiedzi na temat planów dotyczących przyszłości, -umie pytać o drogę i udzielać wskazówek, określać położenie miejsc i budynków, wyrażać prośby i sugestie dotyczące spędzania wolnego czasu, życzenia i pragnienia, nakazy i zakazy, porównywać osoby i

-formułuje dłuższe kilkuzdaniowe wypowiedzi na określony temat , stosuje w nich poprawne formy gramatyczne;-wypowiedz jest płynna, spójna , wzbogacona leksyką.

56

wiele błędów zakresem słownictwa

rzeczy, udzielać rad, składać zamówienia w restauracji, wyrażać opinie, pozwolenia, natychmiastowe decyzje, pytać o ilość i cenę, opisać wygląd zewnętrzny i charakter, oferować pomoc, opisać codzienne zajęcia w szkole).

Czytanie -potrafi przeczytaćpoznany tekst w bardzo wolnym tempie, popełniając błędy, korygowane przez kolegów lub nauczyciela.

czyta w zwolnionym tempie fragmenty opracowanego tekstu (znana leksyka) ;-próbuje znaleźć w tekście odpowiedź na postawione pytanie.

-czyta dość płynnie znany tekst, sporadycznie popełniając błędy;-potrafi czytać ze zrozumieniem, w razie potrzeby posłużyć się słownikiem;-domyśla się znaczenia nowych wyrazów z kontekstu;-dokonuje autokorekty popełnionych błędów;-wyszukuje konkretne informacje w czytanym tekście.

-czyta płynnie i z właściwą intonacją teksty podręcznikowe;-wyszukuje konkretne informacje w tekstach podręcznikowych (dopasowuje nagłówki do fragmentów tekstu, porządkuje wydarzenia, odpowiada na pytania dotyczące tekstu, streszcza treść artykułu, układa zdania w odpowiedniej kolejności, uzupełnia luki w tekście);-posługuje się słownikiem.

-czyta teksty z nową leksyką bez przygotowania , w normalnym tempie z zachowaniem zasad fonetyki i intonacji.

Pisanie -ma trudności z samodzielnym napisaniem konstrukcji składniowych;-używa nieprawidłowej pisowni i interpunkcji.

-pisze ze słuchu z nielicznymi błędami w zakresie materiału poznanego na lekcjach;-opisy zawierają większość istotnych punktów, ale słownictwo jest ubogie.

-pisze krótki tekst na określony temat,-pisze teksty na ogół dobrze zorganizowane i spójne;-dostrzega różnicę miedzy fonetyczną a graficzną formą wyrazu;-pisze prawie bezbłędnie krótki tekst ze słuchu;-w zadaniu pisemnym zawiera wszystkie istotne punkty.

-potrafi zbudować pełną samodzielną wypowiedź poprawną pod względem leksykalno - gramatycznym i ortograficznym (informacje o sobie i swoich zainteresowaniach, pocztówkę z wakacji: opis pogody, osoby, miejsca, ulubionego programu, opis spotkania z przybyszem z innej planety, list do redakcji);-w zad. pisemnym zawiera wszystkie istotne punkty.

potrafi na piśmie wyrazić własne myśli w formie opowiadania lub w pismach użytkowych, np. w liście do kolegi;-zadanie zawiera poprawne struktury i bogate słownictwo;-samodzielnie rozwija umiejętności językowe;

Słownictwo/Gramatyka

-dysponuje ubogim zakresem słownictwa, czasami

-ma ograniczony zasób słownictwa;-buduje pytania za

-stosuje poprawny szyk, buduje zdania twierdzące, przeczące

-stosuje poprawny szyk wyrazów w zdaniu;-opanował struktury dla

zna struktury gramatyczne i słownictwo

57

używa go niepoprawnie;-próbuje używać czasów teraźniejszych, ale ma trudności z zadawaniem pytań.

pomocą inwersji; ale ma trudności z zadawaniem pytań z czasownikami posiłkowymi (do, does).

i pytające w znanych mu czasach , a gdy zdarzy mu się błąd, umie go poprawić;-zna poznanesłownictwo ale ma trudności z doborem słów.

teraźniejszości, przeszłości i przyszłości (formy twierdzące, przeczące, pytające);-zna słownictwo związane z pogodą, nazwy ubrań, nazwy mebli i pomieszczeń w domu, nazwy potraw, dyscyplin sportowych, środków transportu, egzotycznych zwierząt, zawodów, świąt, liczebniki porządkowe

wykraczające poza program nauczania.

Ocena niedostateczny: uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, jeżeli nie spełnia kryteriów z poszczególnych umiejętności na ocenę dopuszczającą. Uczeń:

- nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności- nie posiadł wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej. Braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsza naukę

Klasa VI

Ocena celującaGramatyka i słownictwo. Mówienie. Słuchanie. Czytanie. Pisanie

Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą plus wiadomości i umiejętności wykraczające trudnością poza wymagania programowe

Ocena bardzo dobraGramatyka i słownictwo : uczeń potrafi poprawnie operować prostymi strukturami

potrafi budować spójne zdania zna i potrafi się posługiwać czasem: Present Simple, Present Continuous, Simple Past, Past Continuous i Present Perfect zna i potrafi zastosować formy czasowników stosuje szeroki zakres słownictwa

Mówienie potrafi z powodzeniem przekazać wiadomości wyraża swoje myśli, opinie swobodnie używając znanych mu struktur relacjonuje wydarzenia opowiada o swoim hobby i dokonaniach

Słuchanie rozumie słuchany tekst potrafi wydobyć potrzebne informacje i przekształcić je w formę pisemną potrafi odpowiedzieć na pytania do usłyszanego tekstu potrafi z łatwością zrozumieć polecenia nauczyciela

Czytanie rozumie tekst czytany, potrafi z niego wydobyć szczegółowe informacje czyta płynnie z uwzględnieniem zasad interpunkcji i zachowaniem odpowiedniej intonacji

58

opowiada, streszcza przeczytany tekst potrafi odpowiedzieć na pytania dotyczące przeczytanego tekstu

pisanie formułuje dłuższy tekst np. list do przyjaciela potrafi napisać przepis na ulubioną potrawę pisze artykuł do gazetki używa prawidłowej pisowni i interpunkcji

Ocena dobraGramatyka i słownictwo potrafi poprawnie operować większością prostych struktur

zna i potrafi zastosować stronę bierną + przyimek „by” zna i stosuje czasownik should/shouldn’t do wyrażenia powinności na ogół używa szerokiego zakresu słownictwa potrafi budować zdania w większości przypadków spójne

słuchanie uzupełnia luki w tekście potrafi streścić wysłuchany tekst rozumie ogólny sens wysłuchanego tekstu potrafi zwykle rozpoznać uczucia i reakcje mówiącego

mówienie umie zazwyczaj w naturalny sposób zabierać głos w rozmowie bierze udział w dyskusji na temat ochrony środowiska posługuje się w miarę poprawnym językiem, można go zrozumieć zadaje pytania i udziela odpowiedzi na temat czynności odbywających się w danym momencie przeszłości

czytanie rozumie dłuższe fragmenty tekstu i odpowiada na pytania do tego tekstu wyszukuje szczegółowe informacje w tekście potrafi uporządkować kolejność zdań czyta płynnie z niewielkimi błędami

pisanie tworzy własny tekst stosując poprawnie znane mu struktury i słownictwo opisuje własne zainteresowania używa przeważnie prawidłowej pisowni i interpunkcji popełniając niewiele błędów

Ocena dostatecznaGramatyka i słownictwo potrafi operować niektórymi prostymi strukturami (Present Simple, Past Simple, Present Perfect)

potrafi budować zdania niekiedy spójne używa poprawnie ograniczonego zakresu słownictwa zna czasowniki nieregularne oraz ich formy

słuchanie potrafi zazwyczaj zrozumieć ogólny sens prostych tekstów i rozmów potrafi zrozumieć część kluczowych informacji potrafi zazwyczaj zrozumieć polecenia nauczyciela potrafi uporządkować obrazki

mówienie czasem potrafi z powodzeniem przekazać wiadomości posługuje się częściowo poprawnym językiem, ale popełnia sporo błędów można go zazwyczaj zrozumieć potrafi zadawać proste pytania potrafi zbudować dialog według podanego schematu

czytanie rozumie ogólny sens czytanego tekstu

59

uzupełnia tabelkę po przeczytaniu tekstu z zawartymi w nim informacjami łączy obrazki i podpisy

pisanie potrafi dokończyć zdanie posługując się tekstem potrafi opisać swój dzień używa czasem nieprawidłowej pisowni i interpunkcji

Ocena dopuszczającaGramatyka i słownictwo potrafi poprawnie operować niedużą ilością prostych struktur

potrafi budować zdania, ale przeważnie niespójne dysponuje niewielkim zakresem słownictwa czasami niepoprawnie używa słownictwa

słuchanie potrafi od czasu do czasu zrozumieć ogólny sens prostych tekstów i rozmów potrafi zrozumieć kilka kluczowych informacji potrafi zazwyczaj zrozumieć polecenia nauczyciela, ale może potrzebować pomocy lub podpowiedzi potrafi rozróżnić niektóre dźwięki

mówienie czasem potrafi przekazać wiadomości, ale z trudnościami potrafi opowiedzieć o swoich zainteresowaniach potrafi udzielić prostych informacji dysponuje bardzo ograniczonym zakresem słownictwa rzadko próbuje zabierać głos w rozmowie, można go zazwyczaj zrozumieć, ale z pewną trudnością

czytanie uzupełnia luki w tekście słowami z tabelki dopasowuje nagłówki do grupy zdań ma trudności z przeczytaniem słów, z zachowaniem odpowiedniej intonacji w zdaniu

pisanie ma trudności z napisaniem zdania zawierającego pełne zdania, proste struktury i słownictwo pisze odpowiedzi do tekstu używając struktur podanych przez nauczyciela używa w większości nieprawidłowej pisowni i interpunkcji

Ocena niedostatecznaGramatyka i słownictwo wykazuje poważne braki w zakresie gramatyki i słownictwasłuchanie ma kłopoty ze zrozumieniem tekstu słuchanegomówienie nie potrafi przekazać wiadomości w języku angielskim

nie zabiera głosu w rozmowieczytanie nie potrafi poprawnie przeczytać krótkiego tekstu bez pomocy nauczycielapisanie nie potrafi napisać poprawnie zadania w języku angielskim

Język niemiecki

Klasa VI

Ocena celującaSprawności językowe Wymagania

60

Rozumienie ze słuchu Uczeń odpowiada na szczegółowe pytania do dłuższego tekstu streszcza w języku obcym wysłuchany tekst poprawnie reaguje na wypowiedzi nauczyciela lub na kasecie rozumie szczegółowo wypowiedziany komunikat z zewnętrznymi zakłóceniami bezbłędnie wykonuje polecenia ćwiczeń do usłyszanego tekstu

Mówienie Uczeń: bierze aktywny udział w dyskusji formułuje dłuższe wypowiedzi opisujące zachowania, problemy, ludzi, zjawiska relacjonuje zdarzenia, opisuje sytuacje wykorzystując bogaty zasób słownictwa i struktur gramatycznych (czas przeszły Perfekt,

przymiotnik w funkcji orzecznika, zdania współrzędnie złożone) posługuje się poprawną wymową i intonacją potrafi inicjować i podtrzymywać rozmowę na określony temat

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń przekazuje szczegółowe informacje zawarte w autentycznych, dłuższych artykułach prasowych tłumaczy wyszczególnione w tekście zdania udziela szczegółowych odpowiedzi na pytania do tekstu uzupełnia luki w tekście zgodnie z treścią streszcza lub komentuje treść tekstu wyszukuje w tekście słów kluczowych, które mogą być tytułami do poszczególnych części tekstu

Pisanie Uczeń: tworzy własne teksty o bogatej treści językowej w formie pisemnej buduje własne teksty wykorzystując dotychczasowo zdobytą wiedzę poprawia własne błędy i innych zestawia argumenty pro/contra do określonego tematu interpretuje zdarzenie wyrażone w formie obrazkowej tworzy teksty użytkowe zachowując ich formę np. zaproszenie, list, formularz itp.

Ocena bardzo dobraSprawności językowe WymaganiaRozumienie ze słuchu Uczeń

uczeń uzupełnia luki zgodnie z sensem zasłyszanej wypowiedzi przekazuje szczegółowe informacje i odpowiada na pytania do wysłuchanego tekstu potrafi wyszukać żądane informacje w autentycznych nagraniach opisuje w języku obcym zasłyszane informacje (streszczenie, dyskusja)

Mówienie Uczeń: bierze udział w dyskusji argumentując swoje zdanie wyraża opinie, sądy na podany temat inicjuje rozmowę i podtrzymuje ją na tematy związane z artykułami, przyszłymi i przeszłymi zdarzeniami

61

odgrywa przypisane mu role używa różnorodnych struktur i słownictwa w swobodnych wypowiedziach zdobywa informacje i udziela informacji w sytuacjach życia codziennego w swobodnych wypowiedziach prawidłowo intonuje zdania i poszczególne wyrazy

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń domyśla się znaczenia nieznanych słów korzystając z kontekstu jest w stanie przekazać informacje zawarte w tekście własnymi słowami rozpoznaje i śledzi główną myśl tekstu jak i towarzyszące jej szczegóły udziela wyczerpujących odpowiedzi na pytania do tekstu sporządza notatkę do przeczytanego tekstu

Pisanie Uczeń: tworzy różnego rodzaju teksty (opowiadania, streszczenia, list użytkowy itp.) posługując się bogatym słownictwem wypowiedzi pisemne charakteryzują się bogatym słownictwem i strukturami gramatycznymi (dopuszczalne drobne błędy

gramatyczne i leksykalne, które nie zakłócają komunikacji) uzupełnia, rozwiązuje testy leksykalno – fonetyczne

Ocena dobraSprawności językowe WymaganiaRozumienie ze słuchu Uczeń

odpowiada na pytania do wysłuchanego dłuższego tekstu uzupełnia luki w tekstach dłuższymi wyrażeniami zasłyszanymi w nagraniu potrafi dokończyć przerwaną wypowiedź zgodnie z sensem nagrania wykonuje czynności zgodnie z poleceniami wydawanymi ustnie przez nauczyciela lub z nagrania magnetofonowego rozumie różnego rodzaju teksty zawierające znajome zwroty w różnych kontekstach

Mówienie Uczeń: prowadzi rozmowę w obrębie znanej mu tematyki na podstawie diagramu / schematu bierze udział w konwersacji na podstawowe tematy, wyrażając swoje uczucia, życzenia i opinie z zastosowaniem prostych

środków językowych zadaje proste pytania i zna odpowiedzi na nie opisuje zdjęcie obrazek na bazie słownika pomocniczego wypowiada się ustnie na określony temat stosując proste struktury i słownictwo

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń rozumie ogólny sens tekstu pisanego uzupełnia luki w tekście, tabelą lub diagram na podstawie wyczytanych informacji rozwija informacje zawarte w tekstach użytkowych porządkuje fragmenty tekstu w jedną całość (puzzle językowe) prawidłowo selekcjonuje informacje przy wykonywaniu ćwiczeń z karty pracy ucznia

Pisanie Uczeń:

62

tworzy dłuższe teksty różnorodnego rodzaju w oparciu o znane mu lub podane słownictwo stosuje właściwy szyk zdania w wypowiedziach (dość liczne błędy leksykalne nie zakłócające komunikacji) tworzy dialogi poprzez uzupełnianie zgodnie z treścią wcześniejszej wypowiedzi potrafi napisać zwarty tekst wyrażający jego pomysły, opinie i uczucia

Ocena dostatecznaSprawności językowe WymaganiaRozumienie ze słuchu Uczeń

podkreśla zasłyszaną odpowiedź przekazuje najważniejsze informacje z usłyszanego przekazu potrafi uszeregować obrazki, słowa, sytuacje do wysłuchanego tekstu uzupełnia luki w tekście wyrazami usłyszanymi odtwarza zasłyszane zdania, słowa

Mówienie Uczeń: prowadzi dialog, rozmowę na podany temat w obrębie znanej mu tematyki popełnia nieliczne błędy w krótkich wypowiedziach potrafi zdobywać informacje i udzielać informacji w typowych sytuacjach dnia codziennego odpowiada na postawione mu pytania opisuje sytuację na obrazku, wykorzystując podane słownictwo rozwija historyjkę obrazkową poprzez wybór pasującego słownictwa

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń odpowiada na pytania do tekstu (dopuszczalne błędy gramatyczne) uzupełnia rozpoczęte zdania zgodnie z tekstem potrafi wybrać z tekstu żądane proste informacje rozumie główną myśl czytanego tekstu i potrafi to wykorzystać do wykonywania prostych ćwiczeń

Pisanie Uczeń: pisze list, kartkę, telegram zgodnie z intencją wypowiedzi pisemne charakteryzują się prostym słownictwem i licznymi błędami gramatycznymi tworzy teksty użytkowe wg wzoru prawidłowo stosuje zasady ortografii w tekstach o niewielkim stopniu trudności

Ocena dopuszczającaSprawności językowe WymaganiaRozumienie ze słuchu Uczeń

rozumie i reaguje na proste polecenia nauczyciela w sytuacjach z życia codziennego zaznacza na schemacie odpowiedzi prawda / fałsz do usłyszanego tekstu wypełnia luki, tabelkę jednym wyrazem lub krótkimi wyrażeniami zasłyszanymi w tekście odpowiada na proste pytania do wysłuchanego tekstu

Mówienie Uczeń: formułuje proste pytania i odpowiedzi na nie

63

prowadzi rozmowę, dialog na podstawie wysłuchanego tekstu lub podanego słownictwa wymienia znane mu słówka z danego obszaru tematycznego formułuje krótkie wypowiedzi na określony temat

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń podkreśla słowa – klucze posługuje się słownikiem dwujęzycznym rozumie ogólny sens dłuższego tekstu i potrafi wypunktować kolejność zdarzeń rozwiązuje ćwiczenia typu zamkniętego do czytanego tekstu poprawnie fonetycznie czyta teksty o znanej mu tematyce zaznacza odpowiedzi typu „prawda / fałsz”

Pisanie Uczeń: poprawnie wykonuje ćwiczenia w książce ćwiczeń (niewielki stopień trudności) tworzy krótkie teksty o ubogim słownictwie przekształca zdania wg poleceń i wg wzoru tworzy krótkie teksty o tematyce z życia codziennego układa zdania z rozsypanki wyrazowej prawidłowo odwzorowuje wyrazy, a następnie prawidłowo wpisuje je w luki, krzyżówki itp.

Ocena niedostatecznaStopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który: nawet w minimalnym stopniu nie opanował programu nauczania w klasie VI, a braki w wiadomościach i poszczególnych sprawnościach językowych

uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności w poszczególnych sprawnościach językowych, które umożliwiłyby wystawienie oceny

pozytywnej

Matematyka

Klasa IV - zgodnie z nową podstawą programową

Celujący:- samodzielnie rozwiązywać zadania dodatkowe, wykraczające poza realizowany program - stosować prawidłowy i przejrzysty sposób zapisu rozwiązania oraz oryginalne metody (prostsze) rozwiązań zadań o znacznym stopniu trudności,- samodzielnie rozwijać swoje zainteresowania,- matematyzować problemy praktyczne dotyczące sytuacji z życia codziennego.

Bardzo dobry:- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką matematyczną w zakresie liczb naturalnych, ich porównywania, dodawania i odejmowania,- samodzielnie analizować, wnioskować i rozwiązywać zadania o dużym stopniu trudności oraz zadania nietypowe,- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką matematyczną w zakresie czterech działań na liczbach naturalnych,

64

- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką matematyczną w zakresie cech podzielności, dzielników i wielokrotności liczb naturalnych oraz rozkładu liczby na czynniki pierwsze,

- sprawnie rozwiązywać zadania typowe w tym zakresie,- skracać, rozszerzać, sprowadzać do wspólnego mianownika, porównywać, dodawać i odejmować ułamki zwykłe,- sprawnie posługiwać się regułami, terminologią i symboliką matematyczną dotyczącą ułamków zwykłych,- posługiwać się wiedzą i umiejętnościami dotyczącymi ułamków dziesiętnych, ich porównywania, dodawania, a także mnożenia przez potęgi liczby 10,- sprawnie posługiwać się regułami, terminologią i symboliką matematyczną w zakresie ułamków dziesiętnych,- pełny zakres wiedzy i umiejętności dotyczących znajomości figur geometrycznych objętych realizowanym programem,- sprawnie posługiwać się terminologią, definicjami i symboliką matematyczną w zakresie figur geometrycznych,- sprawnie rozwiązywać zadania typowe i samodzielnie rozwiązywać zadania nietypowe w tym zakresie,- pełny zakres wiedzy i umiejętności dotyczących mierzenia odcinków i kątów oraz figur w skali,- sprawnie posługiwać się definicjami, terminologią i symboliką matematyczną w zakresie mierzenia i jednostek długości,- samodzielne rozwiązywanie zadań nietypowych, np.: Oblicz sumę długości wszystkich krawędzi prostopadłościanu o wymiarach 2 cm x 3 cm x 4 cm. Jaką liczbą

będzie ta suma dla prostopadłościanu w skali 5:1?,- pełny zakres wiedzy uwzględniający: pojęcia oraz jednostki pola i objętości, pole prostokąta, pole powierzchni i objętość prostopadłościanu,- sprawnie rozwiązywać zadania typowe dotyczące pola i objętości,- samodzielnie rozwiązywać zadania nietypowe, np.: Oblicz pole kwadratu, którego obwód wynosi 24 cm. Wyłożenie 1 m2 basenu kosztuje 40 zł. Ile będzie

kosztowało wyłożenie basenu w kształcie prostopadłościanu o długości 25 m, szerokości 8 m i głębokości 30 dm?Dobry:

- dodawać i odejmować liczby w zakresie miliardów,- stosować prawa i własności dodawania,- sprawnie wykonywać obliczenia wymagające rachunku pisemnego,- przedstawiać treść zadania za pomocą wyrażenia, np. różnicę liczb 3089 i 1595 powiększ o 63,- sprawnie wykonywać cztery działania w rachunku pamięciowym oraz pisemnym- na liczbach wielocyfrowych przestrzegając kolejności działań, wykorzystując

prawa i własności działań,- rozwiązywać zadania tekstowe uwzględniające porównywanie różnicowe i ilorazowe,- zapisywać treści zadań za pomocą: wyrażenia, - cechy podzielności liczb i stosować je do tworzenia liczb podzielnych przez np. 2 i 5,- sprawnie rozkładać liczby naturalne na czynniki pierwsze,- rozróżniać liczby pierwsze i złożone,- znajdować NWD dwóch liczb oraz NWW dwóch liczb,- sprawnie przedstawiać ułamki zwykłe (liczby mieszane) na osi liczbowej,- sprawnie porównywać i porządkować ułamki zwykłe (liczby mieszane),- swobodnie dodawać i odejmować ułamki zwykłe (liczby mieszane) przedstawiając wynik w najprostszej postaci,- wykonywać mnożenie jednocyfrowej liczby naturalnej przez ułamek,- przedstawiać ułamki dziesiętne na osi liczbowej,- sprawnie porządkować, dodawać i odejmować ułamki dziesiętne,- posługiwać się terminologią i symboliką przewidzianą realizowanym programem w zakresie figur płaskich i przestrzennych,- znać określenia: łuk, półokrąg, półkole,

65

- rozróżniać kąty zerowe, półpełne, pełne,- wymieniać własności prostokąta (kwadratu),- rozpoznawać na rysunku prostopadłościanu krawędzi i ścian równoległych oraz prostopadłych, przekątnych ścian i przekątnych prostopadłościanu,- sprawnie posługiwać się przyrządami i kreślić figury płaskie,- sprawnie posługiwać się jednostkami długości w zakresie kilometra,- obliczać obwody prostokątów,- obliczać długości boku prostokąta w sytuacji, gdy dany jest jego obwód i długość drugiego boku,- projektować siatki i sklejać modele prostopadłościanu,- mierzyć i rysować kąty większe od kąta półpełnego, np. 2200, 3500,- kreślić w skali okręgi i koła,- poprawnie rozwiązywać typowe zadania uwzględniające, np. przeliczenia jednostek długości, obwód prostokąta, odcinki w kole, skalę,- sprawnie posługiwać się jednostkami pola i objętości obliczając pole powierzchni i objętość prostopadłościanu,- obliczać pole prostokąta o danym obwodzie i długości jednego boku,

Dostateczny:- czytać, zapisywać w systemie dziesiątkowym, a także porównywać liczby w zakresie miliarda,- czytać, zapisywać w systemie rzymskim oraz słowami liczb w zakresie dwóch tysięcy,- odczytywać i zaznaczać na osi liczbowej punkty o współrzędnych naturalnych przy różnym odcinku jednostkowym,- dodawać i odejmować liczby naturalne w zakresie milionów,- obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych, w których występuje dodawanie i odejmowanie z nawiasami i bez nawiasów, pamięciowo w zakresie 100 i pisemnie w

zakresie milionów,- obliczać niewiadomy składnik, gdy dana jest wartość sumy dwuskładnikowej i drugi składnik,- obliczać odjemną, gdy dana jest wartość różnicy i odjemnik,- stosować algorytmy pisemnego sposobu działań (mnożenie przez liczbę trzycyfrową z zerami na końcu i w środku czynników, dzielenie przez liczbę

dwucyfrową),- rozwiązywać typowe zadania dotyczące porównywania różnicowego i ilorazowego, np. napisz liczbę o 12 większą (mniejszą) lub 12 razy większą (mniejszą) od

danej liczby,- wykonywać i sprawdzać dzielenie z resztą,- zastosować cechy podzielności przez 2, 3, 4, 5, 9, 10, 25, 100,- rozumieć pojęcia dzielnika i wielokrotności liczby,- wskazać wspólny dzielnik liczb, np. 6 i 10, 8 i 16, 30 i 40,- poprawnie rozkładać liczby złożone na czynniki pierwsze i zapisywać rozkłady w postaci iloczynu liczb pierwszych,- skracać i rozszerzać ułamki zwykłe,- sprowadzać ułamki do wspólnego mianownika,- zaznaczać punkty o współrzędnych ułamkowych na osi liczbowej,- porównywać ułamki zwykłe (liczby mieszane),- zapisywać ułamki dziesiętne w postaci zwykłej i zamieniać ułamki typu: ½ , 4/5, 8/20, 4/50 na dziesiętne,- dodawać i odejmować ułamki o równych mianownikach i odejmować od liczb naturalnych,- poprawnie odczytywać i zapisywać ułamki dziesiętne,- zapisywać wyrażenia dwumianowane za pomocą ułamka dziesiętnego,

66

- przedstawiać na osi liczbowej ułamki dziesiętne typu:1,3,- sprawnie porównywać ułamki dziesiętne,- swobodnie dodawać i odejmować ułamki dziesiętne,- mnożyć i dzielić ułamki dziesiętne przez potęgi liczby 10,- rozpoznawać proste, półproste i odcinki,- rozpoznawać wśród modeli brył sześciany, rozróżniać kule i sfery,- podawać opis prostokąta (wierzchołki, boki, kąty, przekątne) i prostopadłościanu (wierzchołki, ściany, podstawy, krawędzie, przekątne),- określać: promień, średnicę, cięciwę okręgu (koła),- kreślić na gładkim papierze, korzystając z odpowiednich przyrządów (linijka, ekierka, cyrkiel):łamaną otwartą i zamkniętą, odcinki prostopadłe i równoległe,

prostokąt, kąt ostry, prosty, rozwarty, okrąg (koło) o danym promieniu lub średnicy,- jednostki i umieć je zamieniać,- kreślić prostokąty o podanych długościach boków,- sprawnie posługiwać się kątomierzem przy mierzeniu i kreśleniu kątów o podanych miarach,- obliczyć obwód prostokąta o długościach boków wyrażonych w różnych jednostkach,- obliczyć długości boków kwadratu, gdy dany jest jego obwód,- kreślić siatki prostopadłościanu,- kreślić prostokąt (kwadrat) w skali,- obliczyć pole prostokąta, przy danych długościach jego boków,- obliczyć pole powierzchni prostopadłościanu na podstawie jego siatki,- obliczyć objętość prostopadłościanu o podanych wymiarach,

Dopuszczający:- czytać i zapisywać za pomocą cyfr arabskich liczby w zakresie miliona,- czytać liczby w zapisie rzymskim w zakresie dwudziestu,- pamięciowo wykonywać cztery działania w zbiorze liczb naturalnych w zakresie 100,- stosować algorytmy dodawania i odejmowania liczb naturalnych sposobem pisemnym,- pisemnie mnożyć i dzielić liczby naturalne przez liczby jednocyfrowe i dwucyfrowe, - obliczać wartości prostych wyrażeń arytmetycznych z uwzględnieniem kolejności działań,- stosować cechy podzielności przez 2, 5, 10, 25, 100 przy pomocy nauczyciela,- rozróżniać pojęcia „dzielnik”, „wielokrotność”,- wymienić dzielniki liczb mniejszych od 20,- rozumieć pojęcie ułamka jako części (np. zamalowuje podaną część figury),- zaznaczać na osi liczbowej punkty o współrzędnych mniejszych od 1 o mianowniku jednocyfrowym,- porównywać ułamki o równych mianownikach lub licznikach,- dodawać i odejmować ułamki zwykłe o jednakowych mianownikach - rozumieć pojęcie ułamka dziesiętnego,- zapisywać proste wyrażenia dwumianowane w postaci ułamków dziesiętnych,- przedstawiać na osi liczbowej proste ułamki dziesiętne, np. 0,2.- stosować algorytmy dodawania i odejmowania ułamków dziesiętnych z taką samą ilością cyfr po przecinku,- rozpoznawać prostokąty (kwadraty), okręgi, koła,

67

- rozpoznawać łamane, odcinki równoległe i prostopadłe, kąty proste, ostre i rozwarte,- kreślić okręgi o danym promieniu przy użyciu cyrkla,- wskazywać środek okręgu, promień, średnicę,- wymienić jednostki długości – mm, cm, m i umie posługiwać się nimi,- kreślić prostokąty o podanych wymiarach,- mierzyć długość odcinka,- kreślić łamane o podanej długości, obliczać długości łamanych,- obliczać obwody prostokątów i kwadratów,- kreślić siatki sześcianu na papierze w kratkę,- kreślić odcinki w skali,- rozróżniać jednostki pola i objętości. Obliczać pole prostokąta podzielonego na kwadraty jednostkowe,- obliczyć pole powierzchni sześcianu o krawędzi 1 cm na podstawie jego siatki, a sześcianu o krawędzi 2 cm korzystając z pomocy nauczyciela,- obliczyć objętość prostopadłościanu o długościach krawędzi wyrażonych liczbami 1, 2, 3 w oparciu o model klockowy,

Niedostateczny otrzymuje uczeń, który:- nie opanował wiadomości i umiejętności określonych minimum programowym w klasie IV (tzn. wymagań na ocenę dopuszczający), a braki w wiadomościach

i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy,- nie jest w stanie rozwiązać zadań o niewielkim stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela,- podczas zajęć lekceważy polecenia i wskazówki nauczyciela, nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, opuszcza zajęcia.

Klasa V – - zgodnie z nową podstawą programowąCelujący:

- samodzielnie rozwiązywać zadania dodatkowe, wykraczające poza realizowany program,- stosować prawidłowy i przejrzysty sposób zapisu rozwiązania oraz oryginalne metody (prostsze) rozwiązania o znacznym stopniu trudności,- ustawicznie samodzielnie rozwijać swoje zainteresowania matematyczne.- rozwiązywać zadania uwzględniające rozwiązywanie równań,- osiągać sukcesy w konkursach matematycznych organizowanych w szkole,

Bardzo dobry:- pełny zakres wiedzy i umiejętności dotyczących czterech działań na liczbach naturalnych,- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką matematyczną w zakresie czterech działań na liczbach naturalnych,- samodzielnie rozwiązywać zadania nietypowe, np. uwzględniające średnią arytmetyczną; polegające na wyznaczaniu dzielnej w dzieleniu z resztą itp.- pełny zakres wiedzy uwzględniający poznane wiadomości o ułamkach zwykłych,- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką matematyczną w zakresie ułamków zwykłych,- sprawnie rozwiązywać zadania typowe, zadania nietypowe, przy biegłym stosowaniu zdobytej wiedzy, np. układanie (i rozwiązywanie) wyrażeń do zadań,

operowanie skróconymi sposobami liczenia,- pełny zakres wiedzy dotyczący czterech działań na ułamkach dziesiętnych,- sprawnie posługiwać się definicjami, terminologią i symboliką matematyczną w zakresie ułamków dziesiętnych,- sprawnie posługiwać się terminologią i symboliką z zakresu procentów,- podawać i dowodzić poznane twierdzenie o sumie kątów trójkąta,- podawać (i uzasadniać) sumy miar kątów wewnętrznych czworokątów i pięciokątów,

68

- rozwiązywać zadania rachunkowe o złożonej treści dotyczące kątów wewnętrznych i zewnętrznych wielokątów,- sprawnie posługiwać się wzorami na pola wielokątów,- rozwiązywać zadania typowe dotyczące pól wielokątów, układając i rozwiązując równania,- obliczać pola wielokątów, których pole jest równe sumie pól trójkątów, równoległoboków lub trapezów,- rozwiązywać zadania tekstowe wymagające obliczania wysokości lub pola podstawy przy danej objętości lub pola powierzchni,- układać równania do zadań i ich rozwiązywać,

Dobry:- sprawnie wykonywać cztery działania w rachunku pamięciowym oraz pisemnym – na liczbach wielocyfrowych przestrzegając kolejności działań, wykorzystując

prawa i własności działań,- rozwiązywać zadania tekstowe uwzględniające porównywanie różnicowe i ilorazowe,- zapisywać treść zadania za pomocą: grafu, wyrażenia,- objaśniać algorytmy i wykonywać cztery działania na ułamkach zwykłych,- sprawnie obliczać wartości wyrażeń w zakresie ułamków zwykłych przedstawiając wynik w najprostszej postaci,- sprawnie objaśniać algorytmy i wykonywać cztery działania na ułamkach dziesiętnych,- sprawnie wykonywać działania łączne na ułamkach dziesiętnych,- sprawnie objaśniać algorytmy dotyczące obliczeń procentowych,- obliczać miary kąta przyległego z uwzględnieniem porównywania różnicowego i ilorazowego,- kreślić przy pomocy linijki i cyrkla trójkąty i czworokąty na podstawie danych- rozwiązywać zadania rachunkowe dotyczące obliczeń kątów wewnętrznych i zewnętrznych trójkątów i czworokątów,- sprawnie obliczać pola i obwody wielokątów, przy zapisywaniu wzorów zgodnie z oznaczeniami na rysunku lub podanymi w zadaniu,- przeliczać jednostki pola,- obliczać przy danym polu długości wysokości lub długości boku danego wielokąta,- zaprojektować siatkę dowolnego graniastosłupa prostego,- obliczać pole i objętość graniastosłupa, przy zastosowaniu poprawnych wzorów literowych,- sprawnie operować jednostkami pola i objętości,

Dostateczny:- obliczać wartości wyrażeń arytmetycznych, w których występują cztery działania: w pamięci (w zakresie 100) i pisemnie (w zakresie milionów),- podać znaczenie liczb 0 i 1 w działaniach,- poprawnie stosować algorytmy pisemnego sposobu działań (mnożenie przez liczbę trzycyfrową z zerami na końcu i w środku czynników, dzielenie przez liczbę

dwucyfrową),- skracać ułamek zwykły przez NWD licznika i mianownika,- zaznaczać na osi liczbowej punkty o współrzędnych wymiernych,- porządkować liczby wymierne,- sprawnie stosować algorytmy w zakresie czterech działań na ułamkach zwykłych,- poprawnie obliczać ułamek z danej liczby,- sprawnie stosować algorytmy w zakresie czterech działań na liczbach dziesiętnych,- wykonywać działania łączne o małym stopniu złożoności na liczbach wymiernych,- zamieniać ułamki dziesiętne na zwykłe i przedstawiać ich w najprostszej postaci,- rozwiązywać typowe zadania dotyczące porównywania różnicowego i ilorazowego,

69

- sprawnie przedstawiać ułamki w postaci procentów i odwrotnie,- poprawnie obliczać procent danej liczby i liczbę z danego jej procentu,- wskazywać kąty odpowiadające i naprzemianległe,- obliczać miarę kąta przyległego (kąta wierzchołkowego),- podawać określenia i własności poznanych wielokątów,- nazywać różne trójkąty,- nazywać i pokazywać boki trójkąta prostokątnego,- podawać własności poznanych czworokątów,- obliczać pola i obwody poznanych wielokątów, wykorzystując wzory literowe,- opisywać graniastosłupy, używając właściwej terminologii,- rysować siatki graniastosłupa prostego,- obliczać pola powierzchni i objętości graniastosłupa trójkątnego i czworokątnego,

Dopuszczający:- pamięciowo wykonywać cztery działania w zakresie 100,- pisemnie dodawać i odejmować liczby naturalne- pisemnie mnożyć i dzielić liczby naturalne przez liczby dwucyfrowe – dopuszczalne pomyłki,- obliczać wartości prostych wyrażeń arytmetycznych z uwzględnieniem kolejności działań,- rozróżniać ułamki zwykłe jako części, np. 1/2m – ile to centymetrów? , 1/3 godz. – ile to minut?,- zaznaczać na osi liczbowej punkty o współrzędnych, np.: ¾, ½,- skracać i rozszerzać ułamki zwykłe (proste przykłady),- dodawać i odejmować ułamki zwykłe (proste przykłady),- porównywać ułamki o tych samych mianownikach,- zamieniać liczby mieszane na ułamki niewłaściwe i wyłączać całości z ułamka,- poprawnie stosować algorytmy w zakresie czterech działań na ułamkach (proste przykłady),- zaznaczać na osi liczbowej punkty o współrzędnych, np. 0,3; 1,9,- czytać, zapisywać i porównywać ułamki dziesiętne,- skracać i rozszerzać ułamki dziesiętne (proste przykłady),- sprawnie mnożyć i dzielić ułamki dziesiętne przez 10, 100, 100,- poprawnie stosować algorytmy w zakresie działań na ułamkach dziesiętnych (proste przykłady),- obliczać wartość prostych wyrażeń arytmetycznych,- zamieniać ułamki zwykłe na procenty i odwrotnie,- obliczyć procent danej liczby (proste przykłady),- wskazywać kąty przyległe i wierzchołkowe,- rozpoznawać wśród innych figur trójkątów i czworokątów,- rysować trójkąty, prostokąty, kwadraty, równoległoboki i trapezy przy pomocy ekierki,- obliczać jeden z kątów trójkąta, gdy dane są dwa pozostałe,- obliczać pola trójkąta, prostokąta, równoległoboku przy danej długości boku i wysokości do niego poprowadzonej,- podawać jednostki pola,- rysować wysokości w dowolnym trójkącie, równoległoboku i trapezie,

70

- rozróżniać wśród brył: sześciany, prostopadłościany, graniastosłupy o danej podstawie,- wskazywać ściany prostopadłe i równoległe,- podawać podstawowe jednostki pola i objętości,- obliczać pole powierzchni i objętość graniastosłupa przy danych polach jego ścian,

Niedostateczny otrzymuje uczeń, który:- nie opanował wiadomości i umiejętności określonych minimum programowym w klasie V (tzn. wymagań na ocenę dopuszczający), a braki w wiadomościach

i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy,- nie jest w stanie rozwiązać zadań o niewielkim stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela,- podczas zajęć lekceważy polecenia i wskazówki nauczyciela, nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, opuszcza zajęcia.

KLASA VI

Celujący- wykorzystuje prawa działań do sprawnego obliczania wartości wyrażeń arytmetycznych, w których występują potęgi i ułamki piętrowe.- rozwiązuje równanie z bezwzględną wartością, np. IxI = 2; IxI = -2.- rozwiązuje zadania dotyczące zawartości poszczególnych składników w roztworach lub stopach.- przedstawia ułamek okresowy w postaci ułamka zwykłego (z uzasadnieniem).- mnoży sumę algebraiczną przez jednomian i przez sumę algebraiczną.- podnosi do kwadratu sumę algebraiczną.- rozwiązuje zadania konstrukcyjne o złożonej treści, wymagające dobrej znajomości właściwości konstruowania figur, a także uzasadniania poprawności konstrukcji.- zaznacza zbiory punktów opisane kilkoma warunkami.- potrafi znaleźć warunki opisujące położenie punktów danych na rysunku. - rozwiązuje za pomocą równań i nierówności zadania tekstowe o dużym stopniu trudności.- bierze udział w konkursach przedmiotowych odnosząc sukcesy.- aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym.Bardzo dobry- wykonuje działania łączne wielodziałaniowe (z nawiasami i potęgami).- rozwiązuje zadania z treścią wymagające znajomości i zrozumienia takich pojęć jak; wartość bezwzględna liczby, liczby przeciwne, odwrotność liczby danej.- rozwiązuje równanie lub nierówność, np. 3,5x + 7 = -21/2, zaznacza na osi liczby IxI > 3.- rozwiązuje zadania tekstowe, w których występują obliczenia procentowe i ilościowe. - rozwiązuje zadania tekstowe wymagające ułożenia odpowiedniego wyrażenia algebraicznego i obliczenie jego wartości liczbowej.- opisuje zaznaczone w układzie współrzędnych zbiory punktów.- rozwiązuje równanie i nierówność wymagające większej ilości przekształceń tożsamościowych.- sprawnie rozwiązuje zadanie tekstowe wymagające powiązania pewnych zależności.- rozwiązuje zadania dotyczące pola powierzchni i objętości graniastosłupów i pola powierzchni ostrosłupów.- uczestniczy aktywnie w procesie lekcyjnym.Dobry- oblicza wartość wyrażenia arytmetycznego z uwzględnieniem kolejności działań.- właściwie interpretuje położenie liczb wymiernych na osi liczbowej.

71

- rozwiązuje zadania z treścią wymagające tworzenia działań łącznych.- rysuje różne diagramy procentowe.- oblicza jakim procentem jednej liczby jest druga liczba.- rozwiązuje zadania tekstowe, w którym występują obliczenia procentowe.- mnoży i dzieli sumy algebraiczne przez liczbę.- konstruuje trójkąt o danym boku i kątach do niego przyległych.- buduje równoległobok i trapez.- rozwiązuje proste zadania o treści geometrycznej wymagające stosowania poznanych konstrukcji.- rozwiązuje zadania konstrukcyjne dotyczące trójkątów i czworokątów o danych wysokościach.- stosuje poznane własności kątów środkowych i wpisanych do rozwiązywania zadań tekstowych.- zaznacza w układzie współrzędnych punkty.- podaje przykłady funkcji.- rozwiązuje sprawnie równanie wymagające przekształceń.- rozpoznaje równania równoważne.- przekształca równania zgodnie z twierdzeniami o równaniach równoważnych.- samodzielnie rozwiązuje proste zadania tekstowe z wykorzystaniem równań.- oblicza pole powierzchni i objętość graniastosłupów prawidłowych.- umie zaprojektować siatkę ostrosłupa w skali.- stosuje uogólnienia przy obliczaniu pól powierzchni ostrosłupów prawidłowych i potrafi zapisać to za pomocą wzoru.- rozwiązuje zadania tekstowe wymagające pełnej wiedzy o ostrosłupach.- wykazuje się aktywnością w stopniu zadowalającym.Dostateczny- wykonuje sprawnie dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie dwóch liczb wymiernych.- oblicza wartość wyrażenia, w którym występują dwa lub trzy działania.- podaje przykłady liczb odwrotnych.- podaje wartości bezwzględne liczb wymiernych.- podnosi do potęgi liczbę naturalną, ułamek zwykły i ułamek dziesiętny.- oblicza liczbę z danego jej procentu.- potrafi narysować diagram procentowy kwadratowy i prostokątny.- umie odczytać diagramy procentowe.- rozpoznaje rozwinięcia dziesiętne okresowe i nieokresowe, skończone i nieskończone.- zaokrągla ułamki dziesiętne do podanego rzędu.- dodaje i odejmuje sumy algebraiczne.- oblicza wartość liczbową prostego wyrażenia algebraicznego.- konstruuje różnicę odcinków.- buduje sumę i różnicę kątów.- potrafi skonstruować trójkąt o danych dwóch bokach i kącie między nimi zawartym.- umie wykreślić prostą (odcinki) równoległą do danej prostej przez punkt leżący poza daną prostą.- umie tw. dotyczące kątów w okręgu.

72

- rozpoznaje założenie i tezę w twierdzeniu.- rozwiązuje proste zadania rachunkowe dotyczące miar kątów w okręgu.- zaznacza w układzie współrzędnych punkty o danych współrzędnych.- określa położenie figur geometrycznych za pomocą współrzędnych.- umie opisać funkcję kilkoma sposobami.- poprawnie stosuje nazewnictwo przy omawianiu funkcji.- rozwiązuje równanie.- układa i rozwiązuje równanie do zadania tekstowego o niskim stopniu złożoności - opisuje ostrosłup, wskazuje jego elementy.- umie zaprojektować siatkę ostrosłupa prawidłowego czworokątnego i trójkątnego.- potrafi obliczyć pole powierzchni i objętość.Dopuszczający- zaznacza na osi liczbowej 2 liczby całkowite i porównuje je.- podaje przykłady liczb przeciwnych.- zamienia ułamek dziesiętny na zwykły i odwrotnie (proste przykłady).- wykonuje dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie liczb całkowitych.- oblicza wartość wyrażenia dwu i trzydziałaniowego, w którym występują liczby wymierne np. (-2) + 3:1/2.- zamienia liczbę na procent i procent na liczbę w prostym przypadku.- oblicza procent z danej liczby.- podaje rozwinięcie dziesiętne w prostych przypadkach, ½ = 0,5.- zapisuje proste wyrażenia na podstawie opisu słownego.- wyróżnia wyrazy podobne w sumie algebraicznej- redukuje wyrazy podobne (proste przykłady).- potrafi konstrukcyjnie dodawać odcinki.- buduje kąty przystające do danego.- konstruuje prostą prostopadłą do danej prostej, przechodzącą przez punkt leżący poza prostą.- konstruuje trójkąt o trzech danych bokach.- rozpoznaje kąty wpisane i środkowe.- umie przynajmniej jedno twierdzenie dotyczące kątów w okręgu.- umie narysować i poprawnie opisać prostokątny układ współrzędnych na płaszczyźnie.- odczytuje z rysunku współrzędne punktów.- umie narysować graf przedstawiający funkcję.- potrafi podać przykład funkcji i wyszczególnić jej dziedzinę oraz zbiór wartości funkcji.- rozwiązuje proste równanie i nierówność i – ego stopnia z jedną niewiadomą.- sprawdza, czy podana liczba jest , czy też nie jest rozwiązaniem równania (nierówności).- rozpoznaje ostrosłupy wśród innych brył.- oblicza pole i objętość ostrosłupa (mając wszystkie dane) przez podstawienie do wzoru.Niedostateczny

73

- nie opanował minimum programowego dla kl. VI, nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi rozwiązać prostych zadań, braki w wiedzy są na tyle duże, że uniemożliwiają kontynuację nauki w klasie programowo wyższej.

Przyroda

Klasa IV - zgodnie z nową podstawą programową

Tytuł w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne(ocena dopuszczająca).

Uczeń:

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające(ocena dobra).

Uczeń:

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające(ocena celująca).

Uczeń:

1. Lekcja organizacyjna. W jaki sposób będziemy pracować na lekcjach przyrody?

określa, za co może uzyskać ocenę na lekcjach przyrody; wymienia możliwości poprawy oceny niedostatecznej; wymienia zasady pracy na lekcjach przyrody; podaje przykłady zajęć, na których będą obowiązywały szczególne zasady bezpieczeństwa

Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie

1. Pierwsza lekcja przyrody

2. Jak będziemy poznawać przyrodę?

wymienia źródła informacji o przyrodzie (B); korzysta z płyty dołączonej do podręcznika (D); omawia podstawowe zasady pracy i bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni przyrodniczej (B)

wymienia elementy tworzące świat przyrody (A); omawia, czym zajmuje się przedmiot przyroda (C); korzysta ze wskazanej przez nauczyciela edukacyjnej strony internetowej (D)

podaje przykłady wykorzystania pomocy dydaktycznych znajdujących się w pracowni przyrodniczej (C); wyjaśnia celowość istnienia regulaminu pracowni przyrodniczej (D)

podaje przykłady zagadnień, które będzie miał możliwość poznać na lekcjach przyrody (C); wyjaśnia zasady, którymi powinni kierować się kolekcjonerzy okazów przyrodniczych (B)

przygotowuje krótką notatkę na temat różnych informacji znajdujących się we wskazanych przez nauczyciela dodatkowych źródłach, np. atlasach, albumach, encyklopediach itp. (D)

74

2. Dobrze się czujemy w szkole i w domu

3. Co wpływa na dobre samopoczucie w szkole i w domu?

proponuje sposoby bezpiecznego spędzania przerw (C); wyjaśnia, na czym polega zachowanie asertywne (nie używając terminu „asertywność”) (C); podaje przykłady obowiązków domowych, które może wykonywać uczeń 4 klasy (B)

omawia sposób właściwego przygotowania miejsca do nauki (B); wymienia zasady skutecznego uczenia się (B); wymienia osoby, do których może się zwrócić uczeń mający problemy (B); podaje przykłady czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na samopoczucie w szkole i w domu (B)

omawia zasady skutecznego uczenia się (B); wyjaśnia, dlaczego w sytuacjach trudnych warto zwrócić się o pomoc do innych (B); podaje przykłady sytuacji, w których może służyć pomocą innym (C)

omawia wpływ hałasu na samopoczucie w szkole (B); charakteryzuje czynniki wpływające na tworzenie dobrej atmosfery w szkole i w domu (C)

analizuje wybrane 2–3 cechy charakteru i zachowania, które ułatwiają lub utrudniają kontakty z rówieśnikami (D)

3. Uczymy się planować

4. Dlaczego planowanie zajęć jest ważne?

analizuje przykładowy plan dnia (C); podaje przykłady form wypoczynku aktywnego (B); podaje przykłady form wypoczynku biernego (B)

omawia zasady zdrowego stylu życia (B); wyjaśnia, dlaczego należy planować codzienne czynności (B); planuje formy wypoczynku dostosowane do codziennych czynności (C)

wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia (B); konstruuje własny plan dnia (D); wyjaśnia, dlaczego ważne jest stosowanie różnorodnych form wypoczynku (D)

uzasadnia, że planowanie codziennych czynności jest elementem zdrowego stylu życia (D)

proponuje, wraz z uzasadnieniem, ciekawe formy wypoczynku dla swojej rodziny, możliwe do zrealizowania w dniu wolnym od pracy (D)

Podsumowanie działu 1

5., 6. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Poznajemy najbliższe otoczenie”

Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika

1. Przyroda i jej składniki

7. Poznajemy składniki przyrody

wymienia 3–4 elementy przyrody nieożywionej (A); podaje 3–4 elementy przyrody ożywionej (A)

wyjaśnia znaczenie pojęcia „przyroda nieożywiona” (B); wymienia 3 składniki przyrody nieożywionej niezbędne do życia (A); podaje 3 przykłady wytworów działalności człowieka (B)

wymienia cechy ożywionych elementów przyrody (A); wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady wytworów działalności człowieka (C)

podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej i ożywionej (A); klasyfikuje wskazane elementy na ożywione i nieożywione składniki przyrody oraz wytwory działalności człowieka (C)

wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego elementu przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane elementy (B)

2. Jak poznawać przyrodę?

8. Jakimi sposobami poznajemy przyrodę?

wymienia zmysły umożliwiające poznawanie otaczającego świata (B); omawia dowolną cechę przyrodnika (C)

omawia rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata (B); wymienia cechy przyrodnika (B)

porównuje ilość i rodzaj informacji uzyskiwanych za pomocą poszczególnych zmysłów (C); określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody (B); omawia etapy doświadczenia (A)

na podstawie obserwacji podejmuje próbę przewidzenia niektórych sytuacji i zjawisk (np. dotyczących pogody, zachowania zwierząt) (D); wyjaśnia, czym jest doświadczenie (B)

przeprowadza dowolne doświadczenie wraz z zapisem wyników obserwacji (D); wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch zestawów (D)

75

3. Przyrządy i pomoce przyrodnika

9. Przyrządy i pomoce ułatwiające prowadzenie obserwacji w terenie

podaje nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji w terenie (A); przeprowadza obserwację za pomocą lupy lub lornetki (C); notuje 2–3 spostrzeżenia dotyczące obserwowanych obiektów (C); wykonuje schematyczny rysunek obserwowanego obiektu (C)

przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu (C); proponuje przyrządy, jakie należy przygotować do prowadzenia obserwacji w terenie (D); określa charakterystyczne cechy obserwowanych obiektów (C)

planuje miejsca 2–3 obserwacji (C); dobiera przyrząd do obserwowanego obiektu (C)

planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie (D); uzasadnia celowość zaplanowanej obserwacji (D)

przygotowuje informacje na temat innych przyrządów służących do prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin) (D)

9a. Lekcja w terenie –Przyrządy i pomoce przyrodnika10. Poznajemy budowę i działanie mikroskopu

podaje przykłady obiektów, które można obserwować za pomocą mikroskopu (B); wykonuje schematyczny rysunek obserwowanego obiektu (C)

omawia przeznaczenie mikroskopu (B); przygotowuje mikroskop do prowadzenia obserwacji (C)

podpisuje na schemacie poszczególne części mikroskopu (C); przeprowadza obserwację mikroskopową zgodnie z instrukcją (D)

określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu (C)

samodzielnie wykonuje prosty preparat mikroskopowy (D); przygotowuje informacje na temat mikroskopu elektronowego (D)

4. Określamy kierunki geograficzne

4. Określamy kierunki geograficzne cd.

11. W jaki sposób określamy kierunki geograficzne?

podaje nazwy wskazanych przez nauczyciela głównych kierunków geograficznych (C)

podaje nazwy głównych kierunków geograficznych (C)

wyjaśnia, co to jest widnokrąg (B); omawia budowę kompasu (B)

podaje przykłady wykorzystania w życiu umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych (B)

podaje historyczne i współczesne przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych (D)podaje historyczne i współczesne przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych (D)

12. Określamy kierunki geograficzne za pomocą kompasu i gnomonu

wyznacza kierunki geograficzne za pomocą kompasu (C)

posługując się instrukcją, wyznacza kierunki geograficzne za pomocą gnomonu (C)

omawia sposób wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą gnomonu (B)

porównuje dokładność wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu (D)

13. Inne sposoby wyznaczania kierunków geograficznych

rysuje różę głównych kierunków geograficznych (B)

podaje nazwy pośrednich kierunków geograficznych (A); rysuje różę głównych

wyznacza kierunki geograficzne, stosując poznane wcześniej sposoby (C)

omawia sposoby wyznaczania kierunku północnego na podstawie obserwacji obiektów

odszukuje ukryty obiekt, poruszając się według instrukcji podanej przez nauczyciela (D)

76

i pośrednich kierunków geograficznych (B)

przyrodniczych i wytworów człowieka (C)

13a. Lekcja w terenie – Ćwiczenia w wyznaczaniu kierunków geograficznych

5. Mapa –niezbędna pomoc dla przyrodnika

14. Jak czytać mapę?

wymienia rodzaje map (A); odczytuje informacje zapisane w legendzie planu (C)

wyjaśnia pojęcie „legenda” (B); określa przeznaczenie różnych rodzajów map (B); dobiera rodzaj mapy do określonego zadania (C); rozpoznaje obiekty przedstawione na planie za pomocą znaków topograficznych (C/D)

opisuje słowami fragment terenu przedstawiony na planie (D); przygotowuje „zbiór” znaków topograficznych dla najbliższej okolicy (C)

porównuje dokładność poszczególnych rodzajów map (D); odszukuje na mapie wskazane obiekty (C/D)

rysuje fragment drogi do szkoły, np. ulicy, zmniejszając jej wymiary (np. 1000 razy), używając właściwych znaków topograficznych (D)

6. Jak się orientować w terenie?

15. Jak się orientować w terenie?

wskazuje kierunki geograficzne na mapie (C)

określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego obiektu (C)

wyjaśnia, na czym polega orientowanie mapy (B); orientuje mapę za pomocą kompasu (C)

orientuje mapę za pomocą obiektów w terenie (C)

dostosowuje sposób orientowania mapy do otaczającego terenu (D)

15a. Lekcja w terenie – Jak się orientować w terenie?

7. Obserwujemy i pielęgnujemy rośliny

16. Poznajemy zasady pielęgnacji roślin

wymienia zasady pielęgnacji roślin (B)

omawia zasady pielęgnacji roślin (B); podaje przykłady roślin stosowanych jako przyprawy do potraw (B)

rozpoznaje wybrane rośliny doniczkowe (C); wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość wymagań życiowych uprawianych roślin (D)

wymienia kilka powodów, dla których uprawiamy rośliny (B); porównuje wymagania dwóch roślin doniczkowych (np. kaktusa i paproci) (D)

prezentuje jedną egzotyczną roślinę (ozdobną lub przyprawową), omawiając jej wymagania życiowe (D)

17. Poznajemy etapy kiełkowania fasoli

na podstawie instrukcji zakłada i prowadzi uprawę fasoli (C); dzieli rośliny na drzewa, krzewy i rośliny zielne (B); wykonuje zielnik zawierający 5 roślin (D)

prezentuje wyniki obserwacji rozwoju uprawianej fasoli (D); podaje przykłady drzew, krzewów i roślin zielnych rosnących w ogrodach (C); wykonuje zielnik zawierający 10 roślin (D)

podaje nazwy etapów rozwoju rośliny (A); rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące w najbliższym otoczeniu (C); wykonuje zielnik zawierający rośliny rosnące na określonym siedlisku, np. na poboczach dróg (D)

określa warunki niezbędne do prowadzenia uprawy roślin (C); porównuje budowę zewnętrzną drzew, krzewów i roślin zielnych (C); wykonuje zielnik zawierający rośliny rosnące w kilku różnych siedliskach (D)

przygotowuje informację na temat roślin leczniczych uprawianych w domu lub w ogrodzie (D)

17a. Lekcja w terenie –Rozpoznawanie drzew, krzewów i roślin zielnych

77

8. Obserwujemy i pielęgnujemy zwierzęta

18. Poznajemy zasady opieki nad hodowanymi zwierzętami

podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka (B); omawia wymagania zwierzęcia hodowanego w domu lub w pracowni przyrodniczej (B); opowiada o hodowanym zwierzęciu (D)

wyjaśnia, dlaczego decyzja o hodowli zwierzęcia powinna być dokładnie przemyślana (D); omawia zasady opieki nad zwierzętami (B)

określa cel hodowli zwierząt (B); wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu (B); wskazuje źródła informacji na temat hodowanych zwierząt (C)

formułuje apel do osób mających zamiar hodować zwierzę lub podarować je w prezencie (D)

przygotowuje ciekawostki i dodatkowe informacje na temat zwierząt (np. najszybsze zwierzęta) (D)

Podsumowanie działu 2

19., 20. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika”

Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych

1. Woda występuje w trzech postaciach

21. Poznajemy stany skupienia wody

wymienia stany skupienia wody w przyrodzie (A); podaje przykłady występowania wody w różnych stanach skupienia (B); odczytuje wskazania termometru (C)

omawia budowę termometru (B); przeprowadza, zgodnie z instrukcją, doświadczenia wykazujące wpływ: – temperatury otoczenia na parowanie wody (C),– wielkości powierzchnina parowanie wody (C);wyjaśnia pojęcia: parowanie i skraplanie wody (B)

wyjaśnia zasadę działania termometru (B); formułuje wnioski do przeprowadzonych doświadczeń (D)

dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu (D)

wyjaśnia, popierając przykładami, zjawiska sublimacji i resublimacji (D)

2. Kiedy wodazamarza, kiedy lód się topi?

22. Obserwujemy zmiany stanu skupienia wody w przyrodzie

podaje warunki krzepnięcia wody (B); podaje nazwy przemian stanów skupienia wody (C); przyporządkowuje stany skupienia wody do właściwych przedziałów temperaturowych (B)

przeprowadza doświadczenie wykazujące zmianę objętości wody podczas krzepnięcia (C); przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ temperatury na proces topnienia (C); obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne występujące w Polsce (C)

formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń (D); rysuje schemat przedstawiający zmiany stanu skupienia wody (C)

dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu (D)

uzasadnia, że obieg wody w przyrodzie pozwala zachować jej stałą ilość na Ziemi (może zaproponować doświadczenie) (D); omawia obieg wody w przyrodzie (B)

3. Obserwujemypogodę

23. Poznajemyskładniki pogodyi sposoby ichpomiaru

wymienia składniki pogody (A);rozpoznaje rodzaje opadów (C)

zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną (C); na podstawie obserwacji określa stopień zachmurzenia nieba (C);

wymienia przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych (A); omawia zmiany temperatury powietrza w ciągu roku (B);

analizuje wpływ zmian temperatury powietrza na życie organizmów żywych (C); wykazuje związek pomiędzy porą roku

wykazuje związek rodzajów chmur z możliwością wystąpienia opadów (B); wyjaśnia różnice między

78

omawia sposób pomiaru ilości opadów (B); podaje nazwy osadów atmosferycznych (B); określa jednostki, w których wyraża się składniki pogody (B)

omawia sposób powstawania chmur (B); rozróżnia rodzaje osadów atmosferycznych (C)

a występowaniem określonego rodzaju osadów (D); rozpoznaje rodzaje chmur (D)

opadami a osadami atmosferycznymi (D)

23a. Lekcja w terenie – Obserwacja i pomiar składników pogody

4. Skąd się bierzewiatr?

24. Badamy obecność powietrza i ciśnienia atmosferycznego

przyporządkowuje nazwy 3 przyrządów do rodzajów obserwacji meteorologicznych (C)

przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność powietrza (C); podaje nazwę jednostki pomiaru ciśnienia (A); przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność ciśnienia atmosferycznego (C); podaje nazwę jednostki, w której wyraża się prędkość wiatru (A)

wyjaśnia, czym jest ciśnienie atmosferyczne (B); formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń (D)

dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu (D); wyjaśnia, jak powstaje wiatr (B)

omawia związek zmian ciśnienia atmosferycznego z aktywnością psychofizyczną człowieka (D)

25. Wiatr i jego pomiar

odczytuje symbole umieszczone na mapie pogody (C); prowadzi kalendarz pogody na podstawie obserwacji wybranych składników pogody (C)

na podstawie instrukcji buduje wiatromierz (C); dokonuje pomiaru składników pogody – prowadzi kalendarz pogody (C)

omawia budowę wiatromierza (B); przygotowuje możliwą prognozę pogody na dzień następny dla swojej miejscowości (C)

na podstawie obserwacji określa kierunek wiatru (C)

przygotowuje informację na temat rodzajów wiatru (C)

5. Słońce zmienia położenie nad widnokręgiem

26. Jak zmienia się położenie Słońca nad widnokręgiem?

wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca (B)

omawia pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem (B); wskazuje zależności między wysokością Słońca a długością cienia (C)

omawia zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia (B); wyjaśnia, czym są górowanie Słońca i południe słoneczne (B)

omawia zmiany długości cienia w ciągu dnia (B)

podaje przykłady praktycznego wykorzystania wiadomości dotyczących zmian temperatury i długości cienia w ciągu dnia (np. wybór ubrania, pielęgnacja roślin, ustawienie budy dla psa) (B)

6. Obserwujemy pory roku

27. Jak zmienia się pogoda i przyroda w ciągu roku?

wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A); podaje po

wyjaśnia pojęcia: równonoc jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie, przesilenie zimowe (B);

omawia zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem

porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem oraz długość cienia

wymienia fenologiczne pory roku, czyli te, które wyróżnia się na podstawie

79

3 przykłady zmian zachodzących w przyrodzie w poszczególnych porach roku (C); proponuje sposoby opieki nad zwierzętami w okresie zimy (C)

omawia cechy pogody w poszczególnych porach roku (B)

w poszczególnych porach roku (B)

w poszczególnych porach roku (C)

fazy rozwoju roślinności (A)

27a. Lekcja w terenie – Jak zmienia się pogoda i przyroda w ciągu roku?

Podsumowanie działu 3

28., 29. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych”

Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia

1. Wspólne cechy organizmów

30. Poznajemy budowę i czynności życiowe organizmów

wyjaśnia pojęcia: organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy (B); odróżnia organizmy jednokomórkowe od wielokomórkowych (C); omawia dwie wybrane czynności życiowe organizmów (B)

podaje charakterystyczne cechy organizmów (B); rozpoznaje na ilustracji wybrane organy/narządy (C); wymienia czynności życiowe organizmów (A)

omawia hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych (B); charakteryzuje czynności życiowe organizmów (C); omawia cechy rozmnażania płciowego i bezpłciowego (B)

podaje przykłady różnych sposobów wykonywania tych samych czynności przez organizmy (np. ruch, wzrost) (C); porównuje rozmnażanie płciowe i bezpłciowe (C)

przygotowuje informacje na temat najmniejszych i największych organizmów żyjących na Ziemi (D)

2. Różnorodność organizmów

31. W jaki sposób uporządkowano organizmy?

omawia cechy przedstawicieli dwóch dowolnych królestw organizmów (B)

podaje nazwy królestw organizmów (A); omawia cechy roślin, zwierząt i grzybów (B); opisuje wybranych przedstawicieli roślin, zwierząt i grzybów, uwzględniając środowisko, w którym żyją (C)

omawia cechy przedstawicieli poszczególnych królestw organizmów (B); charakteryzuje królestwo protistów (B)

porównuje sposoby odżywiania się roślin, zwierząt i grzybów (C)

uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów (C); charakteryzuje wirusy (C); wymienia nazwy jednostek systematycznych (A); omawia zasady nazewnictwa organizmów (B); przygotowuje informacje na temat długości życia wybranych organizmów (żyjących najdłużej i najkrócej) (D)

3. Organizmy różnią się sposobem odżywiania

32. Jak odżywiają się rośliny i dla jakich organizmów są pożywieniem?

przyporządkowuje podane organizmy do grup troficznych (samożywne, cudzożywne) (B); podaje przykłady organizmów cudzożywnych (B)

dzieli organizmy na samożywne cudzożywne (C); podaje przykłady organizmów roślinożernych (B)

wyjaśnia pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny (B); wymienia cechy roślinożerców (B)

omawia sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny (B)

przygotowuje informacje na temat pasożytnictwa w świecie roślin (D)

80

33. W jaki sposób zdobywają pokarm zwierzęta mięsożerne i wszystkożerne?

wymienia przedstawicieli mięsożerców żyjących w Polsce (B); wymienia przedstawicieli wszystkożerców (B); wymienia, na podstawie ilustracji, charakterystyczne cechy drapieżników (B)

dzieli mięsożerców na drapieżniki i padlinożerców (B); wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność (B)

podaje przykłady zwierząt odżywiających się szczątkami glebowymi (B); wymienia przedstawicieli pasożytów (B)

określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami glebowymi (C); wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo (B)

przygotowuje informacje na temat pasożytnictwa w świecie bakterii, grzybów, protistów (D)

4. Zależności pokarmowe w przyrodzie

34. Poznajemy zależności pokarmowe między organizmami

układa łańcuch pokarmowy z podanych organizmów (C)

wyjaśnia, czym są zależnościpokarmowe (B); podaje nazwy ogniw łańcucha pokarmowego (A)

wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego (B); wyjaśnia, co to jest sieć pokarmowa (B)

uzasadnia, że rośliny nie mogłyby istnieć bez obecności zwierząt (D)

podaje przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin i zwierząt (C); uzasadnia, że zniszczenie jednego elementu przyrody może doprowadzić do wyginięcia innych (D)

Podsumowaniedziału 4

35., 36. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice życia”

Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka1. Odżywianie się 37. Poznajemy

składniki pokarmudzieli pożywienie ze względu na pochodzenie (B); podaje przykłady produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (C); omawiaznaczenie wody dla organizmu (B)

wymienia składniki pokarmowe (A); podaje przykłady produktów zawierających duże ilości białek, cukrów, tłuszczów (B)

omawia rolę składnikówpokarmowych w organizmie (B); wymienia produkty zawierające sole mineralne (B)

omawia rolę witamin (B); omawia skutki niedoboru i nadmiernego spożycia poszczególnych składników pokarmowych (B); wymienia wybrane objawy niedoboru jednej z poznanych witamin (B)

przedstawia krótkie informacje na temat sztucznych barwników, aromatów identycznych z naturalnymi, konserwantów znajdujących się w żywności (D)

38. Poznajemy zasady przygotowywania i spożywaniaposiłków

omawia zasady przygotowywania posiłków (B)

wymienia zasady spożywania posiłków (B)

wyjaśnia, na czym polega estetyczne nakrycie stołu (B)

na podstawie analizy piramidy pokarmowej układa dzienny jadłospis dla ucznia 4 klasy (D)

przedstawia krótkie informacje na temat wpływu napojów energetyzujących na organizm człowieka (D); omawia objawy i skutki anoreksji (B)

81

2. Trawieniei wchłanianiepokarmu

39. Jak przebiega trawienie i wchłanianie pokarmu?

wskazuje na modelu położenie poszczególnych narządów przewodu pokarmowego (C); wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm (B); uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym posiłkiem (C)

wymienia narządy budujące przewód pokarmowy (B); omawia rolę układu pokarmowego (B); omawia zasady higieny układu pokarmowego (C)

opisuje drogę pokarmu w organizmie (B); omawia, co dzieje się z pokarmem po zakończeniu trawienia (B)

wyjaśnia rolę enzymów trawiennych (B); wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne i chemiczne przekształcanie pokarmu (B)

omawia rolę narządów wspomagających trawienie (B); wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie wątroby lub trzustki (A)

3. Krążenie krwi 40. Jaką rolęodgrywa układkrwionośny?

wskazuje na schemacie serce naczynia krwionośne (C);mierzy puls (D); liczy ilość uderzeń serca na minutę (D)

omawia rolę serca i naczyńkrwionośnych (B); omawiarolę układu krwionośnegow transporcie substancjiw organizmie (C)

wymienia funkcje układukrwionośnego (B); wyjaśnia,czym jest tętno (B); proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego (D)

wyjaśnia, jak należy dbaćo układ krwionośny (B);podaje przykłady produktów żywnościowych korzystniewpływających na pracę układu krwionośnego (C)

przygotowuje informacjena temat grup krwi lub chorób krwi (D); charakteryzuje rolę poszczególnych składników krwi (B)

4. Jak oddychamy? 41. Jak oddychamy?

na modelu pokazuje położenie narządów budujących układ oddechowy (C); wymienia zasady higieny układu oddechowego (B)

wymienia narządy budujące drogi oddechowe (B); określa rolę układu oddechowego (A); opisuje zmiany w wyglądzie części piersiowej tułowia podczas wdechu i wydechu (C)

określa cel wymiany gazowej (B); omawia budowę płuc (B)

omawia wymianę gazową zachodzącą w płucach (B)

porównuje wielkość płuca lewego i prawego – wyjaśnia przyczynę różnicy (B)

5. Energia jest niezbędna do życia

42. Jak organizm uzyskuje energię niezbędną do życia?

podaje przykłady czynności, do wykonywania których niezbędna jest energia (B)

wymienia produkty oddychania komórkowego (A)

wyjaśnia, na czym polega oddychanie komórkowe (B)

wyjaśnia, na czym polega współdziałanie układów: pokarmowego, oddechowego i krwionośnego w procesie uzyskiwania energii przez organizm (C)

uzasadnia konieczność regularnego odżywiania się dla prawidłowego funkcjonowania organizmu (D)

82

43. Jakie substancje powstają w wyniku oddychania i spalania?

wykonuje, zgodnie z instrukcją, doświadczenie wykazujące obecność dwutlenku węgla i pary wodnej w wydychanym powietrzu (C); podaje nazwy substancji powstających w procesie oddychania (B)

poprawnie opisuje przebieg doświadczenia wykazującego obecność dwutlenku węgla i pary wodnej w wydychanym powietrzu (C)

porównuje zapotrzebowanie energetyczne organizmu człowieka w zależności od podanych czynników (np. stan zdrowia, wiek, płeć, wysiłek fizyczny) (C)

formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń (D); analizuje wartości energetyczne wybranych produktów spożywczych (D)

przygotowuje informacje na temat dziennego zapotrzebowania energetycznego człowieka w zależności od płci, wieku, rodzaju wykonywanej pracy (D)

6. Szkielet i mięśnie umożliwiają ruch

44. Jakie układy narządów umożliwiają ruch organizmu?

wskazuje na modelu lub planszy elementy szkieletu (C); wyjaśnia pojęcie „stawy” (B); omawia 2 zasady higieny układu ruchu (C)

wymienia elementy budujące układ ruchu (A); podaje nazwy głównych elementów szkieletu (B); wymienia 3 funkcje szkieletu (A); wymienia zasady higieny układu ruchu (B)

rozróżnia rodzaje połączeń kości (C); podaje nazwy głównych stawów organizmu człowieka (A)

na modelu lub planszy wskazuje kości o różnych kształtach (C); omawia pracę mięśni szkieletowych (C)

wyjaśnia, dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę (B); omawia działanie mięśni narządów wewnętrznych (B)

7. Jak organizm odbiera informacje z otoczenia

45. Jak organizm odbiera informacje z otoczenia? Narząd wzroku

wymienia narządy zmysłów (A); na planszy lub modelu wskazuje elementy oka służące jego ochronie przed zanieczyszczeniami: brwi, powieki, rzęsy (C)

omawia rolę poszczególnych narządów zmysłów (B); podaje nazwy elementów budowy oka, służących do jego ochrony (A)

wskazuje na planszy elementy budowy oka (C); wymienia zadania mózgu (B)

wymienia narządy budujące układ nerwowy (B); wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy odbiera informacje z otoczenia (B)

podaje przykłady skutków uszkodzenia układu nerwowego (A)

46. Jak organizm odbiera informacje z otoczenia? Narządy: węchu, smaku, słuchu i dotyku

omawia rolę ucha (B); wymienia zadania narządów smaku i powonienia (A); wymienia rodzaje smaków (A)

wskazuje na planszy małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę bębenkową (C); omawia rolę skóry jako narządu zmysłu (B); wymienia zasady higieny oczu i uszu (B)

wskazuje na planszy pozostałe elementy wnętrza ucha (C); wskazuje na planszy drogę informacji dźwiękowych (C)

uzasadnia, że układ nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów zmysłów (D)

przygotowuje informacje na temat wad wzroku lub słuchu (D)

8. Kobieta i mężczyzna

47. Różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny

przyporządkowuje podane cechy budowy zewnętrznej do sylwetki kobiety lub mężczyzny (C); wskazuje na planszy położenie narządów układu rozrodczego (C)

wymienia narządy tworzące żeński i męski układ rozrodczy (A); określa rolę układu rozrodczego (A); omawia zasady higieny układu rozrodczego (B)

wskazuje różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny (C); omawia rolę poszczególnych narządów układu rozrodczego (C)

wyjaśnia przyczyny różnic w budowie układu rozrodczego żeńskiego i męskiego (D)

przygotowuje przykładowe informacje na temat roli kobiet i mężczyzn w rodzinie i społeczeństwie na przestrzeni kilku pokoleń (np. zajęcia prababci, babci, mamy, starszej siostry, itp.) (D)

83

9. Od poczęcia do narodzin

48. Od poczęcia do narodzin

rozpoznaje komórki rozrodcze: męską i żeńską (C); wyjaśnia pojęcie „zapłodnienie” (B)

na planszy wskazuje miejsce rozwoju zarodka (C); wyjaśnia pojęcie „ciąża” (B)

na planszy wskazuje miejsce zapłodnienia (C); omawia główne etapy rozwoju dziecka wewnątrz organizmu matki (A)

omawia rozwój zygoty od momentu zapłodnienia do chwili zagnieżdżenia się w macicy (A); wyjaśnia, jaką rolę pełni łożysko (B)

podaje przykłady czynników, które mogą zakłócić rozwój płodu (A)

10. Od narodzin do starości

49. Od noworodka do ucznia

podaje nazwy etapów życia po narodzeniu (A); charakteryzuje dowolny etap rozwojowy (C)

podaje przykłady zmian zachodzących w organizmie w poszczególnych etapach rozwojowych (A)

omawia zmiany zachodzące w dwóch dowolnie wybranych etapach rozwojowych człowieka (A)

omawia zmiany zachodzące w poszczególnych etapach rozwojowych (A)

wykonuje oś czasu przedstawiającą okresy życia człowieka (D)

50. Od okresu dojrzewania do starości

podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania u własnej płci (B)

wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców (B); podaje nazwy kolejnych okresów rozwojowych (A)

charakteryzuje okres wieku dorosłego i okres starości (A)

porównuje funkcjonowanie organizmu w poszczególnych okresach życia (D)

wykonuje oś czasu przedstawiającą okresy życia człowieka (D)

Podsumowanie działu 5

51., 52. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice ciała człowieka”

Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia1. Choroby zakaźne

53. Poznajemy choroby zakaźne

wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów chorobotwórczych (A); odczytuje informacje umieszczane na opakowaniach żywności (skład, data przydatności do spożycia, sposób przechowywania) (C); wymienia miejsca występowania kleszczy(A); wskazuje sposoby zabezpieczania się przed kleszczami (B)

wymienia przyczyny chorób zakaźnych (A); wyjaśnia, co to jest gorączka (B); omawia przyczyny zatruć (B); określa zachowania zwierzęcia, które mogą świadczyć o tym, że jest ono chore na wściekliznę (C)

wymienia objawy towarzyszące gorączce (A); wymienia sposoby zapobiegania zatruciom pokarmowym (B); omawia zasady przechowywania żywności (C)

opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych (B); omawia sposób postępowania w przypadku chorób zakaźnych (C); wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu przez uszkodzoną skórę (B)

wyjaśnia istotę działania szczepionek (B); przygotowuje informacje na temat objawów boreliozy i sposobów postępowania w przypadku zachorowania (D)

84

2. Choroby pasożytnicze

54. Poznajemy choroby pasożytnicze

wymienia pasożyty wewnętrzne człowieka (A); omawia sposoby zapobiegania zarażeniu się wybranym pasożytem wewnętrznym (C); wymienia pasożyty zewnętrzne (A)

rozpoznaje wszy i kleszcze (C); omawia sposoby zapobiegania zarażeniu się pasożytami wewnętrznymi (C); omawia sytuacje sprzyjające zarażeniom pasożytami zewnętrznymi (C)

wyjaśnia pojęcie „pasożyty wewnętrzne” (B); podaje przykłady pasożytów zewnętrznych (B); wyjaśnia pojęcie „pasożyty zewnętrzne” (B); omawia zasady zapobiegania chorobom przenoszonym przez zwierzęta domowe (C)

dzieli pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne, podając przykłady (C); charakteryzuje objawy mogące świadczyć o obecności pasożyta wewnętrznego (C);

przygotowuje informacje na temat pasożytów wewnętrznych, innych niż omówione na lekcji (D)

3. Jak dbaćo higienę?

55. Jak dbaćo higienę?

omawia lub demonstrujesposób mycia rąk (C); wyjaśnia, dlaczego ważna jest czystość rąk (B); omawia sposób mycia zębów (C)

wyjaśnia, dlaczego należy dbać o higienę skóry (B); omawia sposób mycia włosów (C); opisuje sposób pielęgnacji paznokci (C); wyjaśnia, na czym polega właściwy dobór odzieży (C)

opisuje sposób pielęgnacjiskóry ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania (C); wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej (B)

omawia zmiany, jakie mogą pojawić się na skórze w okresie dojrzewania (B); wyjaśnia,na czym polega higiena osobista (C)

przygotowuje informacjeo znaczeniu filtrów UV,rozsądnym korzystaniu z kąpieli słonecznych i solariów (D)

4. Jak sobie radzićw sytuacjachniebezpiecznychw domu?

56.Niebezpieczeństwa i pierwsza pomoc w domu

wymienia przyczyny upadków (B); wyjaśnia, dlaczego nawet drobne zranienia powinnyzostać zdezynfekowane (B); wymienia numery telefonów alarmowych (A)

omawia skutki upadków (B); omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadkuskaleczeń (C); omawia zasady udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach (C)

charakteryzuje objawy stłuczeń i złamań (C); omawia objawy oparzeń (C)

demonstruje sposób zakładania opatrunków (C); demonstruje sposób unieruchamiania kończyn (C)

wykonuje plakat lub gazetkęze wskazówkami, jak uniknąć niebezpiecznych sytuacjiw domu (D)

57. Jak uniknąćniebezpiecznychsytuacji w domu?

omawia zasady bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń elektrycznych (C)

omawia zasady pielęgnacji ozdobnych roślin trujących i silnie drażniących (C)

odczytuje symbole umieszczane na opakowaniach substancji niebezpiecznych (C)

omawia zasady postępowania w przypadku zatruć środkami chemicznymi (C)

85

5. Uważaj na siebie i innych również poza domem

58. Jak dbaćo bezpieczeństwo poza domem?

wymienia przyczyny wypadków drogowych (B); omawia zasady poruszania się po drogach (B); objaśnia znaczenie kilku znaków dotyczących bezpieczeństwa na drogach (C)

omawia zagrożenia związane z przebywaniem nad wodą (B); podaje przykłady wypadków, które mogą się zdarzyć na wsi (B); wyjaśnia, na czym polega bezpieczeństwo podczas zabaw ruchowych (B); omawia sposób postępowania w przypadku pożaru (B); wyjaśnia, jak należy postępować z zardzewiałymi przedmiotami niewiadomego pochodzenia (B)

wyjaśnia, czym są niewypałyi niewybuchy (B); omawiazagrożenia ze strony owadówi roślin (B)

charakteryzuje rodzajezagrożeń występującychpoza domem (C); rozpoznaje 2–3 dziko rosnące roślinytrujące (C)

przygotowuje dane statystyczne dotyczące np. liczby pożarów, liczby wypadków drogowych z udziałem pieszych, dzieci itp.(D)

6. Uzależnienia sągroźne

59. Uzależnieniai ich skutki

podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka (B); prezentuje właściwe zachowanie asertywnew wybranej sytuacji (C)

podaje przykłady substancji, które mogą uzależniać (B); podaje przykłady sytuacji, w których należy zachować się asertywnie (C)

wyjaśnia, na czym polega palenie bierne (B); wymieniaskutki przyjmowania narkotyków (B); wyjaśnia, czym jest asertywność (B)

wyjaśnia, czym jest uzależnienie (B); charakteryzuje substancje znajdujące się w dymie papierosowym (C);uzasadnia koniecznośćzachowań asertywnych (D)

przygotowuje informacje na temat pomocy osobom uzależnionym (D); przygotowuje informacje na temat możliwych przyczyn, postaci i profilaktykichorób nowotworowych (D)

Podsumowaniedziału 6

60., 61. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice zdrowia”

Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie1. Wody słodkie i wody słone

62. Wody słodkie i wody słone

wskazuje na mapie lądy oraz morza i oceany (C); podaje przykłady wód słonych (B)

podaje przykłady wód słodkich (w tym wód powierzchniowych) i wód słonych (B); wyjaśnia, jak powstają rzeki (B); wskazuje różnice między oceanem a morzem (C)

wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone (B); charakteryzuje wody powierzchniowe (C); omawia warunki niezbędne do powstania jeziora (B)

charakteryzuje wody słodkie występujące na Ziemi (C); omawia, jak powstają bagna (B)

wyszukuje i prezentuje informacje typu „naj” (najdłuższa rzeka, największe jezioro, największa głębia oceaniczna) (D)

86

2. Warunki życia w wodzie

63. Warunki życia w wodzie – ruch i opór wody

wymienia przystosowania wybranych zwierząt, np. ryb, delfinów, do życia w wodzie (C); rysuje liście roślin wodnych, np. wywłócznika (C)

charakteryzuje warunki życia w wodzie (B); omawia przystosowania roślin do życia w wodzie (C); wyjaśnia, co to jest plankton (B)

wymienia cechy budowy zwierząt wodnych ułatwiające pokonywanie oporu wody (B); podaje przykłady zwierząt unoszonych przez prąd wody, pływających, przytwierdzonych pod wodą i żyjących na dnie (B)

omawia, popierając przykładami, wpływ ruchu wody na aktywność ruchową organizmów (B)

przygotowuje informacje na temat przystosowań organizmów wodnych (np. żaby) do przetrwania zimy (D)

64. Warunki życia w wodzie –zawartość tlenu, temperatura, naświetlenie

podaje 2–3 przykłady zwierząt oddychających tlenem rozpuszczonym w wodzie (B); podaje przykłady organizmów żyjących na dnie zbiornika wodnego (B)

wymienia źródła tlenu rozpuszczonego w wodzie (B); opisuje sposoby pobierania tlenu przez organizmy żyjące w wodzie (C)

wyjaśnia, dlaczego większość organizmów wodnych może przetrwać zimę (B); omawia warunki świetlne panujące w zbiorniku wodnym (B)

wyjaśnia, dlaczego zbiornik wodny nie zamarza do dna (B); wymienia czynniki wpływające na ilość światła i głębokość, na jaką ono przenika (B)

64a. Lekcja w terenie – Warunki życia w wodzie

3. Obserwujemy rzekę

65. Poznajemy rzekę

na planszy lub schematycznym rysunku przyporządkowuje (lub opisuje): koryto rzeki, obszar zalewowy, dolinę, brzeg prawy i lewy (C); opisuje schemat rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy, dolny, ujście (C)

na planszy lub schematycznym rysunku podpisuje elementy doliny rzeki (C); podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki (B)

omawia budowę doliny rzecznej (B); wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki (C); omawia przystosowania organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki (C)

omawia rzeźbotwórczą działalność rzeki (B)

podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę człowieka (D)

66. Z jaką prędkością i dokąd płynie rzeka?

wskazuje na mapie rzekę główną i jej dopływy (C)

wskazuje na mapie dorzecze (C); wyjaśnia pojęcia: rzeka główna, dopływ, dorzecze (B)

omawia sposób pomiaru prędkości wody w rzece (B)

oblicza prędkość z jaką woda płynie w rzece (C)

przygotowuje informacje na temat rzek, np. największych, najdłuższych, okresowych (D)66a. Lekcja

w terenie – Z jaką prędkością i dokąd płynie rzeka?

87

4. Mniej znane organizmy wód –glony i pierwotniaki

67. Poznajemy glony i pierwotniaki

rozpoznaje na rysunku glony jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe (C); odróżnia glony jednokomórkowe od pierwotniaków (C); rozpoznaje amebę i pantofelka (C)

wymienia cechy glonów (A); podaje nazwy przedstawicieli glonów jednokomórkowych, kolonijnych i wielokomórkowych (C); wymienia sposoby poruszania się pierwotniaków (B)

wyjaśnia pojęcie „glony” (B); wskazuje poszczególne elementy budowy glonów wielokomórkowych (C); omawia znaczenie glonów (B); omawia znaczenie pierwotniaków (A)

wyjaśnia pojęcie „plecha” (B); omawia odżywianie się pierwotniaków (B); omawia rolę pierwotniaków w łańcuchach pokarmowych (C)

podaje przykłady pozytywnej i negatywnej roli glonów morskich (B)

5. Życie w jeziorze 68. Poznajemy warunki życia w jeziorze

opisuje, np. na schematycznym rysunku, nazwy stref życia w jeziorze (C); odczytuje z ilustracji nazwy 2–3 organizmów żyjących w poszczególnych strefach jeziora (C)

podaje nazwy stref życia w jeziorze (A)

omawia warunki życia w jeziorze w zależności od pory roku (C); wymienia czynniki warunkujące życie w poszczególnych strefach jeziora (A)

wyjaśnia wpływ mieszania się wód jeziora na życie organizmów wodnych (B)

przygotowuje krótki opis najbliższego jeziora (D)

69. Poznajemy strefy życia w jeziorze

uzupełnia brakujące nazwy organizmów tworzących łańcuch pokarmowy w jeziorze (C); podaje przykłady ryb żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora (B); podaje przykłady innych zwierząt żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora (B); wymienia po 1 przykładzie zwierząt żyjących w strefie toni wodnej i strefie wód głębokich jeziora (B)

z podanych organizmów układa łańcuch pokarmowy w jeziorze (C); omawia warunki panujące w strefie przybrzeżnej jeziora (B); podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora (B); podaje nazwy organizmów tworzących plankton (B); podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie toni wodnej lub strefie wód głębokich jeziora (B)

charakteryzuje roślinność strefy przybrzeżnej jeziora (B); omawia warunki panujące w strefie otwartej toni wodnej jeziora (B); wyjaśnia, dlaczego w strefie wód głębokich jeziora nie występują rośliny (B)

wyjaśnia, dlaczego w strefie przybrzeżnej jeziora występuje bogactwo organizmów żywych (B); charakteryzuje zależności pokarmowe występujące w strefie otwartej toni wodnej jeziora (C); omawia sposób odżywiania się małży (B)

69a. Lekcja w terenie – Życie w jeziorze

88

6. Życie w morzu i oceanie

70. Strefy życia w morzu i oceanie

podaje nazwy stref życia w morzach i oceanach (A); podaje nazwy organizmów tworzących plankton (A); podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie przybrzeżnej mórz i oceanów (B)

wymienia czynniki wpływające na obecność organizmów żyjących w morzach i oceanach (A); omawia piętrowe rozmieszczenie glonów w morzach i oceanach (B); podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie otwartej toni wodnej mórz i oceanów (B)

wyjaśnia, dlaczego glony są rozmieszczone piętrowo w morzach i oceanach (B); omawia warunki panujące w strefie głębinowej mórz i oceanów (B); podaje przykłady zależności pokarmowych występujących w morzach i oceanach (C)

wyjaśnia przyczyny różnic w zasoleniu w mórz i oceanów (C); opisuje cechy przystosowujące organizmy do życia w strefie głębinowej mórz i oceanów (B)

przygotowuje ciekawostki na temat organizmów żyjących w morzach (B); wskazuje na mapie położenie morza najbardziej i najmniej zasolonego (C)

Podsumowanie działu 7

71., 72. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice życia w wodzie”

Klasa 5. Kryteria ocen– Tajemnice przyrody.

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

1.Lekcja organizacyjna. Jak będziemy poznawać przyrodę w klasie 5?

wymienia zasady pracy na lekcjach przyrody; określa, za co może uzyskać ocenę na lekcjach przyrody; wymienia możliwości poprawy oceny niedostatecznej

Dział 1. Odkrywamy tajemnice map1. Skala, plan, mapa 2. Co to jest plan i

skala?wykonuje pomiary przedmiotów w celu narysowania ich planów (C); wykonuje rysunek przedmiotu w podanej skali, mając podane wymiary w skali (C)

oblicza wymiary przedmiotu w skali 1 : 10 (D); wyjaśnia, co to jest podziałka liniowa (B); potrafi korzystać z podziałki liniowej (C)

wyjaśnia, co to jest plan przedmiotu (B); oblicza wymiary przedmiotu w różnych skalach, np. 1 : 5; 1 : 20; 1 : 50 (D)

wyjaśnia, co to jest skala (B); zapisuje skalę różnymi sposobami (C)

przelicza skale planów i map (D)

3. Plan i mapa wyjaśnia, co to jest plan obszaru (B)

wyjaśnia, co to jest mapa (B); odczytuje skale planu najbliższej okolicy (C)

porównuje ilość informacji zawartych na mapach wykonanych w różnych skalach (C)

porównuje skale planów i map (C); wyjaśnia związek odległości na mapie z zastosowaną skalą (większa, mniejsza) (D)

4. Kreślenie planu wykonuje pomiary oblicza wymiary boiska oblicza wymiary boiska sporządza legendę planu 89

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

boiska – lekcja w terenie

długości i szerokości boiska w celu narysowania planu (C)

w skali 1 : 100 (C) w skali 1 : 500; rysuje plan boiska szkolnego (D)

boiska i zapisuje skalę w postaci liczbowej, mianowanej, podziałki liniowej (D)

2. Odległości na planie, mapie i w terenie

2. Odległości na planie, mapie i w terenie cd.

5. Jak obliczyć i oszacować odległość?

oblicza odległość na planie lub mapie za pomocą podziałki liniowej, wykorzystując kroczek cyrkiel lub linijkę (C); szacuje odległość od miejsca obserwacji do wskazanego obiektu, wykorzystując informacje zawarte w podręczniku na s. 18 (D)

oblicza odległość rzeczywistą za pomocą skali liniowej wykorzystując kroczek, cyrkiel lub linijkę (C); oblicza odległość rzeczywistą na planie lub mapie za pomocą skali liniowej, wykorzystując nitkę (C)

wyjaśnia, kiedy do obliczenia odległości użyjemy kroczka, a kiedy nitki (B); oblicza odległości na planie i mapie za pomocą skali liniowej, wykorzystując kroczek, cyrkiel lub linijkę oraz nitkę (C)

oblicza rzeczywiste odległości między wskazanymi miastami, korzystając z podziałki liniowej (D)

oblicza odległość na planie i mapie za pomocą skali liczbowej lub mianowanej (D);sporządza plan terenu (działki, fragmentu osiedla, drogi do szkoły, fragmentu boiska) na papierze formatu A4, dobierając odpowiednią skalę (D)

6. Ćwiczenia w obliczaniu i szacowaniu odległości

oblicza wymiary rzeczywiste obiektów, mając podane ich wymiary w skali i skalę (D)

3. Wysokość w terenie i na mapie poziomicowej

7. Poznajemy wysokość bezwzględną, względną i mapę poziomicową

odczytuje wartość wysokości względnej i bezwzględnej  rys. w podręczniku na s. 19 (C)

wyjaśnia pojęcia: wysokość bezwzględna (B); wysokość względna (B); zapisuje wysokość bezwzględną (C)

wyjaśnia pojęcie poziomica (B)

wyjaśnia pojęcie mapa poziomicowa (B); omawia, jak powstaje mapa poziomicowa

oblicza różnicę wysokości między najwyżej i najniżej położonymi punktami na terenie Polski, Europy i świata (D)

8. Co można odczytać z mapy poziomicowej?

wymienia rodzaje wzniesień (A)

odczytuje wysokość punktu położonego na poziomicy (C); rozróżnia rodzaje wzniesień (C)

odczytuje przybliżoną wysokość punktu położonego między poziomicami (C); odczytuje z mapy poziomicowej wysokość względną (C); rozróżnia rodzaje zagłębień (C)

podaje przykłady informacji, które można odczytać z mapy poziomicowej (B); rozpoznaje na mapie poziomicowej formy terenu (C); omawia ukształtowanie terenu na podstawie mapy poziomicowej (D)

9. Szacowanie wysokości – lekcja w terenie

szacuje wysokość budynku szkoły, mając podaną przybliżoną wysokość jednej kondygnacji (D)

szacuje wysokość budynków kilkupiętrowych (D)

szacuje wysokość drzewa, za pomocą metody cienia (D)

szacuje wysokość względną pagórka, wykorzystując informację o swoim wzroście (D)

90

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

4. Nakładanie barw na mapy poziomicowe

10. Nakładanie barw na mapy poziomicowe

na podstawie legendy przyporządkowuje barwy hipsometryczne do odpowiadających im form ukształtowania powierzchni (C);wskazuje na mapie ogólnogeograficznej miasta wojewódzkie, inne miasta, rzeki, jeziora (C)

omawia barwy stosowane na mapach hipsometrycznych (B);wskazuje formy terenu na mapie ogólnogeograficznej (C); odczytuje na mapie wysokości bezwzględne gór (D)

wyjaśnia pojęcie barwy hipsometryczne (B); klasyfikuje wypukłe formy terenu, wykorzystując przedziały wysokości (C);wyjaśnia pojęcie mapa ogólnogeograficzna (B); wskazuje na mapie ogólnogeograficznej obiekty wymienione w legendzie mapy (C)

wyjaśnia pojęcie: mapa hipsometryczna (B); klasyfikuje wypukłe i wklęsłe formy terenu, wykorzystując przedziały wysokości (C); na podstawie informacji zawartych na mapie charakteryzuje wybrany fragment terenu, uwzględniając ukształtowanie powierzchni oraz składniki przyrody i wytwory człowieka (D)

porównuje zakres informacji zawartych na mapie hipsometrycznej i ogólnogeograficznej (D)

Podsumowanie działu 1

11., 12.Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice map”

Dział 2. Poznajemy naszą ojczyznę i inne kraje europejskie1. Ukształtowanie powierzchni Polski

1. Ukształtowanie powierzchni Polski cd.

13. Jakie siły kształtują powierzchnię ziemi?

omawia rolę w kształtowaniu powierzchni ziemi przez wybraną siłę zewnętrzną (A)

wymienia siły kształtujące powierzchnię ziemi (A); podaje przykłady wpływu człowieka na zmiany zachodzące na powierzchni ziemi (B)

omawia rolę sił zewnętrznych w kształtowaniu powierzchni ziemi (B)

wyjaśnia, na czym polega działanie sił zewnętrznych i wewnętrznych (B)

omawia działalność lodowca na obszarze Polski (A)

14. Pasowe ukształtowanie powierzchni Polski

pokazuje na mapie pasy ukształtowania powierzchni Polski (C); odczytuje z mapy nazwy krain tworzących wybrany pas ukształtowania powierzchni Polski (D)

wyjaśnia, na czym polega pasowość ukształtowania powierzchni Polski (B); wymienia nazwy pasów ukształtowania powierzchni Polski (C)

omawia dowolny pas ukształtowania powierzchni Polski (B)

pokazuje na mapie krainy, które tworzą poszczególne pasy ukształtowania powierzchni Polski (C); na podstawie opisu rozpoznaje pas ukształtowania powierzchni Polski (C)

szacuje, które pasy ukształtowania powierzchni Polski zajmują największą i najmniejszą powierzchnię (D)

15. Pasowe ukształtowanie powierzchni Polski – praca z mapą

pokazuje najwyżej i najniżej położone miejsca w Polsce (C)

charakteryzuje pas ukształtowania powierzchni, w którym położone jest jego

91

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

miejsce zamieszkania (C)

2. Wody powierzchniowe Polski2. Wody powierzchniowe Polski cd.

16. Wody powierzchniowe Polski

pokazuje na mapie Wisłę od źródła do ujścia (C); pokazuje na mapie jeziora (C); odczytuje nazwy wskazanych jezior (C)

pokazuje na mapie Odrę od źródła do ujścia (C); wymienia typy zbiorników wodnych występujących w Polsce (A); pokazuje na mapie naturalne zbiorniki wodne, takie jak jeziora polodowcowe górskie polodowcowe, przybrzeżne (C)

pokazuje na mapie główne dopływy Wisły i Odry (C); pokazuje na mapie jeziora zaporowe (C); pokazuje na mapie największe obszary bagienne w Polsce (C); wyjaśnia, dlaczego najwięcej jezior występuje w północnej Polsce (B)

pokazuje na mapie dorzecze Wisły i Odry (C); wyjaśnia, w jakich celach tworzy się sztuczne zbiorniki wodne (B)

omawia, w jaki sposób powstają bagna (B)

3. Lasy Polski 17. Poznajemy lasy Polski

wymienia przykłady drzew iglastych i liściastych rosnących w polskich lasach (A)

pokazuje na mapie położenie największych obszarów leśnych w Polsce (C)

wyjaśnia, dlaczego rozmieszczenie lasów w Polsce jest nierównomierne (B)

omawia zmiany lesistości Polski na przestrzeni dziesięciu wieków (A)

wyjaśnia, dlaczego niekorzystne jest sadzenie lasów jednogatunkowych (B); prezentuje informacje na temat najgroźniejszych szkodników lasów Polski (C)

4. Podział administracyjny Polski

4. Podział administracyjny Polski cd.

18. Podział administracyjny Polski

wymienia nazwę województwa, powiatu, gminy, w której mieszka (A); pokazuje na mapie województwo i powiat, w którym mieszka (C)

wymienia jednostki podziału administracyjnego Polski (A)

pokazuje na mapie największe i najmniejsze województwo (C); odczytuje z mapy nazwy województw sąsiadujących z tym, w którym mieszka (C)

uzasadnia konieczność podziału administracyjnego kraju (B); analizuje informacje (wykres) dotyczący liczby mieszkańców w poszczególnych województwach (D)

omawia sposób sprawowania władzy na terenie województwa, powiatu, gminy (B); przygotuje informacje na temat podziału administracyjnego Polski, uwzględniając np.: największe i najmniejsze jednostki administracyjne, województwa najmniej i najbardziej zaludnione, województwa najmniej i najbardziej zurbanizowane itp. (C)

5. Polska w Europie 19. Polska w Europie pokazuje Polskę na mapie Europy i świata

omawia położenie Polski w Europie (B);

wymienia nazwy stolic krajów sąsiadujących

analizuje informacje (wykresy) dotyczące

wskazuje na mapie skrajne punkty Europy (najbardziej

92

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

(C); pokazuje na mapie kraje sąsiadujące z Polską (C)

wymienia nazwy krajów sąsiadujących z Polską (A)

z  Polską (A) powierzchni i liczby mieszkańców wybranych krajów europejskich (D)

wysunięte na: północ, południe, zachód i wschód) (C)

20. Poznajemy kraje sąsiadujące z Polską

wymienia przynajmniej trzy kraje sąsiadujące z Polską (A); odczytuje z mapy nazwy stolic tych krajów, główne rzeki, główne miasta (C)

charakteryzuje jeden kraj sąsiadujący z Polską (C)

charakteryzuje kraje sąsiadujące z Polską (C)

przygotowuje prezentację na temat krajów sąsiadujących z Polską (D)

przygotuje informacje: na temat państw europejskich, uwzględniając np.: największe i najmniejsze państwa, państwa najmniej i najbardziej zaludnione itp. (C)

6. Zjednoczona Europa

21. Polska w Unii Europejskiej

wymienia 3–4 największe kraje Unii Europejskiej (A); rozpoznaje symbole UE (flaga, hymn, waluta) (C)

wymienia cele Unii Europejskiej (A); podaje trzy przykłady praw, jakie mają obywatele UE (A)

wyjaśnia, w jakim celu państwa UE podejmują wspólne działania (B); wyjaśnia, czym jest strefa Schengen (B)

podaje przykłady działań UE mających na celu wsparcie krajów słabiej rozwiniętych (B)

przedstawia sylwetki dwóch Polaków działających we władzach Unii Europejskiej (D)

22. Poznajemy wybrane kraje Unii Europejskiej

odczytuje z mapy nazwy stolic trzech państw należących do Unii Europejskiej, główne rzeki, główne miasta (C)

prezentuje jedno państwo należące do Unii Europejskiej (C)

charakteryzuje trzy wybrane kraje Unii Europejskiej (C)

przygotuje prezentację na temat wybranych krajów Unii Europejskiej (C)

prezentuje informacje na temat terytoriów zamorskich wybranych państw europejskich (C)

Podsumowanie działu 2

23., 24. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy naszą ojczyznę i inne kraje europejskie”

Dział 3. Poznajemy sposoby ochrony przyrody1. Co zagraża przyrodzie?

25. Jak działalność człowieka wpływa na stan powietrza?

wymienia rodzaje zanieczyszczeń środowiska (A); wyjaśnia, dlaczego opadające pyły są szkodliwe dla środowiska (B)

wymienia źródła zanieczyszczeń (A); podaje przykłady miejsc, w których powstają trujące pyły i gazy (B); wyjaśnia, dlaczego nie należy uprawiać ziemi i wypasać bydła w pobliżu ruchliwych tras

wyjaśnia, dlaczego lokalne zanieczyszczenia mogą stanowić zagrożenie dla odległych obszarów (B); podaje przykłady zagrożenia środowiska wynikające z rozwoju transportu samochodowego (B)

wyjaśnia, dlaczego zanieczyszczenie środowiska jest groźne dla wszystkich organizmów (B); omawia sposób powstawania kwaśnych opadów (B); omawia sposób powstawania smogu (B)

przygotuje informacje na temat zagrożeń lokalnego środowiska (D)

93

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

komunikacyjnych (B)26. Jak działalność człowieka wpływa na stan wód i gleb?

wymienia źródła zanieczyszczeń gleby i wody (A); wyjaśnia, co to są dzikie składowiska śmieci (B)

wymienia źródła powstawania ścieków (A); wyjaśnia, dlaczego wysypiska stanowią zagrożenie dla środowiska (B); podaje przykłady bogactw przyrody wykorzystywanych przez człowieka (A)

wyjaśnia, dlaczego ścieki stanowią zagrożenie dla środowiska (B); wyjaśnia pojęcie bogactwa przyrody (B)

wyjaśnia, dlaczego ścieki mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka (B); uzasadnia potrzebę racjonalnego wykorzystywania bogactw przyrody (C)

2. Jak ratować przyrodę?

27. Jak ratować przyrodę?

podaje 2–3 przykłady działań lokalnych służących ochronie przyrody (B)

podaje 2–3 przykłady działań człowieka służących ochronie przyrody (B)

wymienia działania człowieka służące ochronie przyrody (A)

podaje przykłady unieszkodliwiania zanieczyszczeń przez przyrodę (B)

przedstawia idee akcji służących ochronie przyrody (A)

28/29. Badanie i opis stanu czystości środowiska – lekcje w terenie

wykonuje wybrane czynności zgodnie z poleceniem nauczyciela (C)

wykonuje wybrane czynności zgodnie z instrukcją (C)

wykonuje wszystkie czynności zgodnie instrukcją (C)

podejmuje dodatkowe czynności, uzasadnia ich celowość (D)

przygotuje informacje na temat lokalnych działań służących ochronie środowiska (D)

3. Obszary i obiekty chronione w Polsce3. Obszary i obiekty chronione w Polsce cd.

30. Poznajemy obszary i obiekty chronione w Polsce

wymienia 2–3 formy ochrony przyrody w Polsce (A); podaje 2–3 przykłady ograniczeń obowiązujących na obszarach chronionych (B)

wyjaśnia, co to są parki narodowe (B); podaje przykłady obiektów chronionych (B); omawia sposób zachowania się na obszarach chronionych (B)

wyjaśnia cel ochrony przyrody (B); wyjaśnia, co to są rezerwaty przyrody (B); wyjaśnia, na czym polega ścisła i częściowa ochrona danego obszaru (B)

wskazuje różnice między parkiem narodowym a parkiem krajobrazowym (C)

przygotowuje informacje na temat obszarów i obiektów chronionych uwzględniając np.: największe i najmniejsze obszary, najstarsze i najmłodsze, obejmujące ochroną największą i najmniejszą liczbę gatunków itp. (D)

31. Przegląd wybranych obiektów i obszarów chronionych w Polsce

przygotowuje prezentację o wybranym obszarze lub obiekcie chronionym leżącym na terenie województwa (D)

przygotowuje informacje na temat najstarszego parku narodowego na świecie (D)

4. Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt4. Ochrona

32. Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt

wyjaśnia, na czym polega ochrona całkowita (B); rozpoznaje rośliny

wyjaśnia, na czym polega ochrona częściowa (B); rozpoznaje wybrane

podaje przykłady organizmów objętych ochroną częściową (B); porównuje zasady

wyjaśnia, na czym polega ochrona gatunkowa (B)

przygotowuje informacje na temat okresów ochronnych kilku gatunków ssaków (np. sarny, dzika) i ryb (D)

94

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt cd.

chronione, które może spotkać w najbliższej okolicy (C); rozpoznaje zwierzęta chronione, które może spotkać w najbliższej okolicy (C)

gatunki roślin chronionych (C); rozpoznaje wybrane gatunki zwierząt chronionych (C)

ochrony ścisłej i częściowej (C)

33/34. Obszary i obiekty chronione w najbliższej okolicy – lekcje w terenie

wykonuje wybrane czynności zgodnie z poleceniem nauczyciela (C)

wykonuje wybrane czynności zgodnie z instrukcją (C)

wykonuje wszystkie czynności zgodnie z instrukcją (C)

podejmuje dodatkowe czynności, uzasadnia ich celowość (D)

przygotuje informacje na temat osobliwości przyrodniczych regionu (D)

Podsumowanie działu 3

35., 36. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy sposoby ochrony przyrody”

Dział 4. Poznajemy krajobrazy nizin1. Co to jest krajobraz?

37. Co to jest krajobraz?

rozpoznaje na zdjęciach rodzaje krajobrazów (C); podaje przykłady krajobrazu naturalnego (B); określa rodzaj krajobrazu najbliższej okolicy (D)

wymienia rodzaje krajobrazów (A); podaje przykłady krajobrazów kulturowych (B); wskazuje w krajobrazie najbliższej okolicy przez składniki, które są wytworami człowieka (D)

wyjaśnia pojęcie krajobraz (B); wymienia składniki, które należy uwzględnić, opisując krajobraz (A); omawia cechy krajobrazu kulturowego (B); wskazuje w krajobrazie najbliższej okolicy składniki naturalne (D)

podaje przykłady działalności człowieka skutkujące przekształcaniem krajobrazu (B); opisuje krajobraz najbliższej okolicy (D)

wskazuje pozytywne i negatywne skutki przekształcenia (lub nie) krajobrazu najbliższej okolicy (D)

2. Morze Bałtyckie 38. Morze Bałtyckie pokazuje na mapie Polski, Europy, świata Morze Bałtyckie (C)

wyjaśnia pojęcie morze śródlądowe (B); podaje przykłady organizmów występujących w Morzu Bałtyckim (A); rozpoznaje wybrane gatunki ptaków żyjących nad Morzem Bałtyckim (C)

wyjaśnia pojęcie cieśnina (B); wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie jest morzem słabo zasolonym (B); podaje przykłady organizmów samożywnych występujących w Morzu Bałtyckim (A)

wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie należy do mórz chłodnych (B); charakteryzuje rozmieszczenie organizmów żyjących w Morzu Bałtyckim, uwzględniając głębokość i zasolenie (C)

przygotowuje informacje na temat połowów ryb w Morzu Bałtyckim (C)

3. Tam, gdzie ląd 39. Poznajemy pas pokazuje na mapie omawia cechy wyjaśnia pojęcie wydmy omawia, w jaki sposób omawia sposób powstawania

95

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

styka się z morzem

3. Tam, gdzie ląd styka się z morzem cd.

pobrzeży pas pobrzeży (C); pokazuje na mapie jeziora przybrzeżne (C); rozpoznaje na zdjęciu typ wybrzeża (C); pokazuje na mapie Żuławy Wiślane (C); pokazuje na mapie 3–4 miejscowości turystyczne i wypoczynkowe (C)

wybrzeża niskiego i wybrzeża wysokiego (B); wyjaśnia pojęcie wydmy (B); omawia sposób gospodarowania na pobrzeżach (B)

ruchome (B); wyjaśnia, na czym polega niszcząca działalność morza (B); opisuje wybrzeże wysokie (A); wyjaśnia pojęcie depresja (B)

powstały jeziora przybrzeżne (B); omawia, w jaki sposób Wisła kształtowała krajobraz Żuław (B); wyjaśnia, dlaczego obserwujemy cofanie się wybrzeża wysokiego (B)

bryzy (B)

4. Gdańsk – jedno z najstarszych miast Polski

40. Poznajemy walory turystyczne Gdańska

pokazuje na mapie Gdańsk (C)

posługując się planem, wymienia atrakcje turystyczne Gdańska (C)

omawia wygląd współczesnego Gdańska (A)

prezentuje (np. na osi czasu) dzieje Gdańska od X w. do czasów współczesnych (D)

przygotuje informacje na temat atrakcji turystycznych Gdyni i Sopotu (D)

5. Pojezierza – krainy jezior

41. Pojezierza – krainy jezior

pokazuje na mapie Pojezierze Mazurskie (C); pokazuje na mapie największe jezioro i najgłębsze jezioro (C)

wymienia cechy krajobrazu pojezierzy (A); pokazuje na mapie Krainę Wielkich Jezior Mazurskich (C)

opisuje krajobraz Pojezierzy Suwalskich (B)

wymienia siłę, która ukształtowała krajobraz pojezierzy (A); wyjaśnia, w jaki sposób kształtował się krajobraz pojezierzy (B); omawia osobliwości przyrodnicze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich (A); planuje wycieczkę po Pojezierzu Mazurskim lub Pojezierzach Suwalskich (D)

przygotowuje informację na temat osobliwości przyrodniczych wybranego pojezierza (C)

6. Krajobrazy Nizin Środkowopolskich

42. Poznajemy Niziny Środkowopolskie

pokazuje na mapie pas Nizin Środkowopolskich (C); wymienia dwie cechy krajobrazu nizinnego (A); pokazuje na mapie Niziny Mazowieckie (C)

pokazuje na mapie największe obszary leśne Nizin Środkowopolskich (C); opisuje krajobraz nizinny (B)

wskazuje składniki krajobrazu naturalnego na Nizinach Środkowopolskich (B); opisuje krajobraz Nizin Mazowieckich (B)

omawia zmiany, jakie zaszły w krajobrazie Nizin Środkowopolskich (D); podaje przykłady występujących na Nizinach Mazowieckich składników krajobrazu naturalnego i kulturowego (C)

odszukuje na mapie geometryczny środek Polski (C)

7. Krajobraz wielkomiejski

43. Krajobraz wielkomiejski

wymienia dwie cechy krajobrazu

pokazuje na mapie inne miasta, w których

opisuje krajobraz wielkomiejski (B)

omawia zmiany zachodzące w krajobrazie

przygotowuje notatkę prasową zachęcającą do odwiedzenia

96

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

Warszawy

7. Krajobraz wielkomiejski Warszawy cd.

Warszawy wielkomiejskiego (A); pokazuje na mapie Warszawę (C)

dominuje krajobraz wielkomiejski (C)

wielkomiejskim Warszawy (A)

Warszawy (D)

44. Najważniejsze atrakcje turystyczne Warszawy

wymienia trzy zabytki, które warto obejrzeć, będąc w Warszawie (A)

posługując się planem, wymienia atrakcje turystyczne Warszawy (C)

proponuje trasę wycieczki po Warszawie (D)

proponuje tematyczną wycieczkę po Warszawie (D)

8. Wędrujemy po parkach narodowych na nizinach

45. Poznajemy parki narodowe pobrzeży i pojezierzy

pokazuje na mapie parki narodowe w pasie pobrzeży i pasie pojezierzy (C); rozpoznaje symbole dwóch z tych parków (C)

omawia wybrany park narodowy z pasa pobrzeży lub pasa pojezierzy (B)

charakteryzuje wybrany park narodowy z pasa pobrzeży lub pasa pojezierzy (B); rozpoznaje symbole parków narodowych pasa pobrzeży i pasa pojezierzy (C)

charakteryzuje parki narodowe pobrzeży i pojezierzy (B)

przygotuje informacje na temat rzadkich gatunków występujących w parkach narodowych pasa pobrzeży i pasa pojezierzy (D)

46. Poznajemy parki narodowe Nizin Środkowopolskich

pokazuje na mapie parki narodowe pasa Nizin Środkowopolskich (C); rozpoznaje symbole dwóch z tych parków (C)

omawia wybrany park narodowy pasa Nizin Środkowopolskich (B)

charakteryzuje wybrany park narodowy pasa Nizin Środkowopolskich (B); rozpoznaje symbole parków narodowych pasa Nizin Środkowopolskich (C)

wyjaśnia, dlaczego Puszczę Białowieską nazywamy „lasem pierwotnym” (B)

Podsumowanie działu 4

47., 48. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy krajobrazy nizin”

Dział 5. Poznajemy krajobrazy wyżyn1. Miejsko-przemysłowy krajobraz Wyżyny Śląskiej

49. Miejsko-przemysłowy krajobraz Wyżyny Śląskiej

pokazuje na mapie Polski pas wyżyn i Wyżynę Śląską (C); odczytuje z mapy nazwy miast leżących na Wyżynie Śląskiej (C); na podstawie zdjęcia

wymienia cechy krajobrazu miejsko-przemysłowego (A); podaje przykłady wpływu rozwoju przemysłu na stan środowiska (B)

podaje przyczyny przekształcenia krajobrazu naturalnego Wyżyny Śląskiej w krajobraz miejsko-przemysłowy (A); podaje przykłady działań człowieka służących

omawia proces przekształcania krajobrazu Wyżyny Śląskiej z naturalnego w miejsko-przemysłowy (B); podaje przykłady zmian w środowisku spowodowanych

podaje przykłady wpływu środowiska na zdrowie ludzi (B); wymienia różne postaci, w jakich węgiel występuje w skorupie ziemskiej i omawia sposób ich wykorzystania (B)

97

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

1. Miejsko-przemysłowy krajobraz Wyżyny Śląskiejcd.

wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu miejsko-przemysłowego Wyżyny Śląskiej (B)

poprawie stanu środowiska (B)

działalnością człowieka (B)

2. Na wapiennej Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

50. Na wapiennej Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

pokazuje na mapie Polski Wyżynę Krakowsko-Częstochowską (C); na podstawie zdjęcia wymienia 2–3 cechy charakteryzujące nietoperze (B)

pokazuje na mapie Polski Prądnik i Ojców (C); omawia tryb życia nietoperzy (B)

wymienia cechy krajobrazu krasowego (A); wyjaśnia, w jaki sposób powstają jaskinie (B); omawia cechy suchorośli (B); uzasadnia, że Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest atrakcyjna turystycznie (D)

wyjaśnia pojęcie krasowienia (B); opisuje wygląd jaskini krasowej (C); wymienia przyczyny różnorodności świata roślin Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (A)

na podstawie dodatkowych źródeł opisuje historię jednego z zamków położonych na „Szlaku Orlich Gniazd” (D)

3. Wśród pól i wąwozów Wyżyny Lubelskiej

51. Poznajemy Wyżynę Lubelską

pokazuje na mapie Polski Wyżynę Lubelską (C); rozpoznaje rośliny uprawiane na Wyżynie Lubelskiej (C)

wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej (A); pokazuje na mapie główne miasta Wyżyny Lubelskiej (C)

wyjaśnia, w jaki sposób powstają wąwozy (B)

omawia czynniki, dzięki którym na Wyżynie Lubelskiej intensywnie rozwinęło się rolnictwo (B); opisuje atrakcje turystyczne wybranego miasta leżącego na Wyżynie Lubelskiej (C)

proponuje plan wycieczki po Wyżynie Lubelskiej (D)

4. Kraków – dawna stolica Polski

4. Kraków – dawna stolica Polski cd.

52. Kraków – dawna stolica Polski

pokazuje na mapie Polski Kraków (C)

wymienia główne wydarzenia z historii Krakowa (A)

omawia, wykorzystując mapę, położenie Krakowa (C); zaznacza na osi czasu główne wydarzenia z historii Krakowa (C); omawia osobliwości Wawelu (A)

wyjaśnia pojęcie kotlin podkarpackich (B); omawia wkład wybranych władców w rozwój Krakowa (B)

przygotowuje prezentację na temat Ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim (D)

53. Poznajemy skarby Krakowa

rozpoznaje na zdjęciach 2–3 zabytki Krakowa (C)

wskazuje na planie miasta główne zabytki Krakowa (C); opisuje dowolny zabytek

opracowuje plan zwiedzania Rynku Głównego w Krakowie (D)

opracowuje plan wycieczki po Starym Mieście i po Kazimierzu w Krakowie (D)

98

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

Krakowa (C) 5. Wędrujemy po parkach narodowych na wyżynach

54. Poznajemy parki narodowe wyżyn

pokazuje na mapie parki narodowe chroniące obszary wyżynne (C); rozpoznaje symbole omawianych parków narodowych (C)

podaje przykłady 2–3 zwierząt żyjących w Ojcowskim PN (C); podaje przykłady 2–3 zwierząt żyjących w Roztoczańskim PN (C)

opisuje roślinność Ojcowskiego PN (C); opisuje krajobraz Roztoczańskiego PN (C)

uzasadnia celowość utworzenia Ojcowskiego PN i Roztoczańskiego PN (D)

omawia wpływ turystyki na przyrodę parków narodowych (B); przygotowuje informacje na temat rzadkich gatunków roślin i zwierząt występujących w omawianych parkach narodowych (D)

Podsumowanie działu 5

55., 56. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Poznajemy krajobrazy wyżyn”

Dział 6. Poznajemy krajobrazy gór1. Góry niskie, średnie i wysokie

57. Poznajemy krajobraz gór niskich

pokazuje na mapie Polski Góry Świętokrzyskie (C)

pokazuje na mapie Polski Łysogóry (C)

wyjaśnia, jak powstały gołoborza (B); opisuje krajobraz Gór Świętokrzyskich (C)

wymienia czynniki zewnętrzne, które ukształtowały krajobraz Gór Świętokrzyskich (A)

na podstawie dodatkowych źródeł wiedzy przygotowuje informacje na temat historycznych przyczyn wycinania lasów w Górach Świętokrzyskich (C)

58. Poznajemy krajobraz gór średnich i wysokich

pokazuje na mapie Polski Sudety i Karpaty (C); na podstawie obserwacji okazów skał wymienia po dwie cechy skał występujących w górach (np. granitu i piaskowca) (C)

wymienia trzy cechy krajobrazu Karkonoszy (A); przyporządkowuje nazwy do zaprezentowanych okazów skał (C)

pokazuje na mapie Polski Kotlinę Jeleniogórską i Kotlinę Kłodzką (C); opisuje krajobraz Karkonoszy (B); pokazuje na mapie Polski pasma górskie tworzące Karpaty (C)

porównuje krajobraz Sudetów z krajobrazem Gór Świętokrzyskich (C); charakteryzuje skały występujące w górach (B)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji prezentuje atrakcje turystyczne Karkonoszy (D)

2. Tatry – kraina turni i grani

59. Tatry – kraina turni i grani

pokazuje na mapie Polski Tatry (C); na podstawie zdjęcia wymienia 2–3 cechy krajobrazu wysokogórskiego (B)

pokazuje na mapie Polski Rysy – najwyższy szczyt polskiej części Tatr Wysokich (C); wymienia 2–3 cechy krajobrazu wysokogórskiego (A)

pokazuje na mapie Tatr Tatry Wysokie i Tatry Zachodnie (C); wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego (A)

omawia formy skalne występujące w Tatrach Wysokich (A); wymienia nazwy dużych tatrzańskich jezior, jaskiń i dolin (A); porównuje krajobraz Tatr Wysokich z krajobrazem Tatr Zachodnich (C)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji przygotowuje opis miejsc, które warto zobaczyć będąc w Tatrach (D)

3. Pogoda i roślinność Tatr

60. Pogoda i roślinność Tatr

wymienia 2–3 cechy tatrzańskiej pogody (A); podaje nazwy

wyjaśnia, dlaczego w wyższych partiach gór dłużej zalega śnieg (B);

wyjaśnia, dlaczego roślinność w górach jest rozmieszczona piętrowo

omawia cechy wiatru halnego i jego wpływ na warunki pogodowe w

opracowuje spis zasad, których należy przestrzegać, wybierając się w góry (D)

99

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

pięter roślinności w Tatrach (A); omawia wybrane piętro roślinności w Tatrach (B)

porównuje roślinność regla dolnego i regla górnego (C)

(B); oblicza temperaturę powietrza na szczytach, znając temperaturę powietrza u podnóża gór (D)

Tatrach (A); charakteryzuje piętra roślinności w Tatrach (B); omawia cechy budowy roślin z poszczególnych pięter umożliwiające im życie na danej wysokości (C)

4. Wędrujemy po parkach narodowych w górach

61. Poznajemy parki narodowe gór

pokazuje na mapie Polski parki narodowe w Górach Świętokrzyskich, Sudetach i Karpatach (C); rozpoznaje symbole omawianych parków narodowych (C)

wymienia nazwy parków narodowych położonych w Górach Świętokrzyskich, Sudetach i Karpatach (A); wymienia 2–3 osobliwości wybranego parku narodowego (A); podaje po dwa przykłady organizmów chronionych w poznanych parkach narodowych (B)

charakteryzuje wybrany park narodowy (B)

charakteryzuje parki narodowe Gór Świętokrzyskich i Sudetów (B)

przygotowuje informacje na temat rzadkich gatunków roślin i zwierząt żyjących w omawianych parkach narodowych (D)

62. Prezentujemy parki narodowe gór

Podsumowanie działu 6

63., 64. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Poznajemy krajobrazy gór”

Dział 7. Odkrywamy tajemnice świata roślin i grzybów1. Mchy – rośliny wilgotnych środowisk lądowych

65. Poznajemy mchy wskazuje na planszy części ciała mchu (C); wymienia miejsca występowania mchów (A)

omawia budowę zewnętrzną mchu (B); omawia znaczenie mchów w przyrodzie (B)

wyjaśnia związek budowy mchów ze sposobem pobierania przez nie wody (C); podaje przykłady wykorzystywania mchów przez człowieka (A)

omawia proces rozmnażania się mchów przez zarodniki (B); omawia rolę poszczególnych części ciała mchu (B); wyjaśnia, dlaczego mchy nazywamy organizmami pionierskimi (B)

omawia budowę komórki roślinnej (B); omawia rolę wybranych struktur komórkowych (B)

2. Paprotniki – rośliny o zróżnicowanej budowie

66. Poznajemy paprotniki

wymienia grupy paprotników (paprocie, skrzypy, widłaki) (A); wymienia miejsca

omawia budowę zewnętrzną paproci (B); dokumentuje obserwację zarodni i zarodników paproci

podaje przykłady znaczenia paprotników (A); omawia budowę zewnętrzną skrzypów (B); omawia budowę

wskazuje cechy wspólne w procesie rozmnażania mchów i paprotników (C); wskazuje cechy wspólne paproci, skrzypów i widłaków (D)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji omawia sposób powstania węgla kamiennego (B)

100

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

występowania paprotników (A); rozpoznaje przedstawicieli paprotników (C)

(C) zewnętrzną widłaków (B)

67/68. Poznajemy środowiska mchów i paprotników – lekcje w terenie

opisuje miejsca występowania mchów i paprotników (C); rozpoznaje wybranych przedstawicieli mchów, paproci, skrzypów, widłaków (D)

na okazach naturalnych wskazuje poznane części ciała roślin (D)

wskazuje położenie zarodni u obserwowanych roślin (D); dokumentuje prowadzone obserwacje (D)

rozpoznaje obserwowane mchy i paprotniki, posługując się atlasem roślin (D)

przygotowuje informacje na temat chronionych gatunków paprotników (D)

3. Rośliny wytwarzające kwiaty i nasiona

3. Rośliny wytwarzające kwiaty i nasionacd.

69. Rośliny wytwarzające kwiaty i nasiona

pokazuje na planszy organy rośliny nasiennej (C); wymienia trzy przykłady znaczenia roślin nasiennych (A)

rozpoznaje nasiona kilku wybranych roślin nasiennych (C); podaje 3–4 przykłady znaczenia roślin nasiennych w przyrodzie i dla gospodarki człowieka (B)

wyjaśnia pojęcie rośliny nasienne (B); wyjaśnia pojęcia: rośliny nagonasienne i okrytonasienne (B); omawia występowanie roślin nasiennych na Ziemi (A)

rozpoznaje typy kwiatostanów (C); omawia wady i zalety rozmnażania się przez zarodniki i nasiona (B)

przygotowuje informacje na temat roślin nasiennych, uwzględniając np. najstarsze rośliny, największe, najmniejsze, itp. (C)

70. Jak odróżnić rośliny nagonasienne od okrytonasiennych? – lekcja w terenie

na podstawie obserwacji wskazuje dwie cechy rośliny nagonasiennej (C); na podstawie obserwacji wskazuje dwie cechy rośliny okrytonasiennej (C); rozpoznaje 2–3 rośliny nagonasienne (C); rozpoznaje 2–3 rośliny okrytonasienne (C)

wskazuje cechy budowy pozwalające odróżnić od siebie wybrane rośliny nagonasienne (D); wskazuje cechy budowy pozwalające odróżnić od siebie wybrane rośliny okrytonasienne (D)

porównuje położenie nasion u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych (C); wskazuje na okazach naturalnych roślin nago- i okrytonasiennych położenie kwiatostanów (np. u sosny i u leszczyny) (D)

wyszukuje rośliny okrytonasienne posiadające poznane na lekcji typy kwiatostanów (D); rozpoznaje typy kwiatostanów wskazane przez nauczyciela (D)

przygotowuje dokumentację fotograficzną (lub prezentację multimedialną) pt. „Rośliny nasienne rosnące w najbliższej okolicy” (D)

4. Budowa roślin 71. Budowa roślin wymienia główne podaje przykłady roślin omawia funkcje pędów: omawia sposób podaje przykłady

101

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

nasiennych

4. Budowa roślin nasiennychcd.

nasiennych i funkcje łodygi

części ciała rośliny nasiennej (A); opisuje budowę pędu nadziemnego (B); porównuje wygląd łodygi drzewa i rośliny zielnej (2–3 cechy) (C)

mających pędy podziemne (A); omawia rolę łodygi (A); na podstawie obserwacji przekroju drzewa iglastego, np. sosny, oblicza jego wiek (D)

nadziemnego i podziemnego (A)

przewodzenia wody i soli mineralnych oraz produktów fotosyntezy (A)

przekształceń łodygi (A); podaje przykłady wykorzystywania łodyg roślin nasiennych przez człowieka (B)

72. Funkcje liści i korzeni

opisuje budowę zewnętrzną liścia (C); wymienia dwie funkcje korzeni (A)

wymienia funkcje liścia (A); omawia cechy palowego systemu korzeniowego (A)

omawia rolę aparatu szparkowego u roślin (A); porównuje systemy korzeniowe palowy i wiązkowy (C)

omawia rodzaje i różne kształty liści, podając przykłady (C); wymienia przykłady roślin mających: system korzeniowy palowy, system korzeniowy wiązkowy (B)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji podaje przykłady przekształceń liści i korzeni (B)

73/74. Obserwujemy rośliny nasienne najbliższej okolicy – lekcje w terenie

wskazuje poznane części ciała rośliny na okazach naturalnych (D); porównuje elementy budowy zewnętrznej dwóch rodzajów liści (np. brzozy i kasztanowca) (D)

rozpoznaje rodzaje pędów podziemnych (D); rozpoznaje typy systemów korzeniowych roślin (C)

wskazuje poznane rodzaje liści na okazach naturalnych (C)

porównuje budowę dwóch roślin okrytonasiennych np. tulipana i mniszka lekarskiego (D)

wskazuje okazy roślin w środowisku przyrodniczym, u których można zaobserwować zmodyfikowane części ciała (D)

5. Jak rozmnażają się rośliny nasienne?

75. Jak rozmnażają się rośliny nasienne?

omawia kolejne czynności rozmnażania rośliny ozdobnej przez podział (A);na modelu lub planszy wskazuje poszczególne części kwiatu (C)

wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe roślin (B); podaje nazwy części kwiatu (A); rysuje pręcik i słupek (C)

wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie płciowe roślin (B);omawia rolę poszczególnych części kwiatu (C); omawia budowę pręcika i słupka (A)

wyjaśnia pojęcie kwiaty obupłciowe (B)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji podaje przykłady różnych przystosowań kwiatów do zapylania (B)

76. Jak przebiega rozwój rośliny nasiennej?

wymienia warunki niezbędne do kiełkowania roślin (A); podaje przykłady sposobów

korzystając ze schematu, omawia cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej (D);opisuje rysunek

wyjaśnia znaczenie pojęć: zapylenie i zapłodnienie (B); charakteryzuje przystosowania owoców

omawia proces zapylenia i zapłodnienia u roślin okrytonasiennych (B); omawia budowę owocu (C)

przygotuje informacje na temat wartości odżywczych wybranych nasion (D)

102

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

5. Jak rozmnażają się rośliny nasienne? cd.

rozprzestrzeniania nasion znajdujących się w owocach (A)

budowy nasienia (C) do różnych sposobów rozprzestrzeniania zawartych w nich nasion (C)

77. Obserwujemy fazy rozwoju roślin nasiennych – lekcja w terenie

wskazuje na okazach naturalnych kwiaty i kwiatostany (C);wskazuje na okazach naturalnych poznane części kwiatu (C)

porównuje budowę kwiatów tulipana i jabłoni (D)

wskazuje zmiany w wyglądzie kwiatu świadczące o tym, że nastąpił już proces zapłodnienia (D)

na podstawie obserwacji omawia zmiany wyglądu rośliny na różnych etapach rozwoju (np. występowanie liścieni, czyli pierwszych liści różniących się od liści właściwych, liczba liścieni) (D)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji wyjaśnia, czym jest bielmo (B)

6. Budowa i różnorodność grzybów

78. Budowa i różnorodność grzybów

na podstawie obserwacji rysuje owocnik grzyba kapeluszowego (D); podaje nazwy części grzyba (A)

wymienia miejsca występowania grzybów (A)

wyjaśnia, dlaczego grzyby tworzą odrębne królestwo (B); podaje przykłady grzybów jedno- i wielokomórkowych (A); omawia budowę grzybów wielokomórkowych (A)

wymienia różnice między grzybami a roślinami (B); opisuje różne kształty owocników, podając przykłady (B)

charakteryzuje porosty (C)

7. O grzybach dobrze i źle

79. O grzybach dobrze i źle

wyjaśnia, dlaczego należy zbierać tylko grzyby, które się zna (B); na podstawie ilustracji wymienia charakterystyczne cechy muchomora sromotnikowego (C); rozpoznaje 2–3 gatunki grzybów jadalnych (C)

podaje przykłady wykorzystywania grzybów (A); odróżnia gatunki grzybów jadalnych od gatunków grzybów trujących (D); podaje po 2–3 przykłady pozytywnej i negatywnej roli grzybów (B)

wymienia cechy budowy zewnętrznej grzybów ułatwiające ich rozpoznawanie (A); podaje przykłady wpływu grzybów pasożytniczych na rośliny, zwierzęta, ludzi (B)

wymienia objawy, które mogą świadczyć o zatruciu grzybami (A); omawia sposób postępowania w przypadku podejrzenia zatrucia grzybami (A)

wyszukuje w różnych źródłach informacje o chronionych gatunkach grzybów (D); przygotowuje spis zasad obowiązujących podczas grzybobrania (D)

80/81. Obserwacja grzybów w naturalnym środowisku –lekcje w terenie

wskazuje na okazie naturalnym poznane części ciała grzyba kapeluszowego (C)

opisuje (na podstawie obserwacji) warunki, w jakich występują grzyby (D)

wskazuje w środowisku przyrodniczym grzyby pasożytnicze (np. hubę, sporysz) (D)

rozpoznaje poznane kształty owocników grzybów kapeluszowych (D); rozpoznaje, korzystając z

wskazuje w środowisku przyrodniczym porosty (C); wykorzystując skalę porostową, ocenia stan czystości środowiska (D)

103

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

atlasu 2–3 gatunki grzybów (D)

Podsumowanie działu 7

82., 83. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Odkrywamy tajemnice świata roślin i grzybów”

Dział 8: Odkrywamy tajemnice materii1. Z czego jest zbudowany otaczający nas świat?

84. Z czego jest zbudowany otaczający nas świat?

wykonuje z plasteliny modele drobin (C); wykonuje z plasteliny modele dwóch różnych substancji zbudowanych z drobin (C); na podstawie obserwacji wymienia właściwości 2–3 wybranych substancji (C); podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów (B); rysuje ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach (C)

wyjaśnia, czym są drobiny (B); wyjaśnia pojęcie właściwości substancji (B); omawia wpływ temperatury na zmiany stanu skupienia substancji (A); rozpoznaje stan skupienia substancji na podstawie ułożenia drobin C)

porównuje właściwości wody w trzech stanach skupienia (C); omawia ułożenie drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach (B)

wyjaśnia, podając przykłady, czym jest materia (B); wyjaśnia, od czego zależą właściwości substancji (B); porównuje ruch drobin w ciałach stałych, cieczach i gazach (C)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji wyjaśnia, czym jest atom (D)

2. Właściwości ciał stałych

85. Badamy właściwości ciał stałych

bada doświadczalnie możliwość zmniejszenia objętości ciała stałego (C); podaje przykłady ciał twardych, kruchych i plastycznych (B); bada doświadczalnie właściwości mechaniczne wybranych ciał

bada doświadczalnie wpływ rozdrobnienia substancji na jej objętość (C); określa właściwości ciał stałych w zakresie kształtu i ściśliwości (A); wymienia właściwości mechaniczne ciał stałych (A)

wyjaśnia, co nazywamy nieściśliwością ciał stałych (B)

wyjaśnia, dlaczego ciała stałe mają określony kształt i określoną objętość (B)

omawia, popierając przykładami, wpływ sposobów ułożenia drobin w ciałach stałych na ich właściwości (B)

104

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

2. Właściwości ciał stałychcd.

stałych (C)86.Właściwości magnetyczne ciał stałych; wykorzystywanie właściwości ciał stałych

wskazuje bieguny magnetyczne w magnesie (C); podaje przykłady przedmiotów wykonanych z substancji kruchych, twardych i sprężystych (A)

bada oddziaływanie magnesów na siebie i inne substancje (C); podaje przykłady wykorzystania w życiu właściwości plastycznych i magnetycznych ciał stałych (A)

wyjaśnia, czym jest magnes (B); podaje przykłady ciał przyciąganych i nieprzyciąganych przez magnes (B); określa właściwość mechaniczną wskazanego ciała stałego (np. węgla, materaca) (B)

omawia wzajemne oddziaływanie magnesów (B); podaje przykłady przedmiotów (inne niż w podręczniku), do których wykonania wykorzystano właściwości mechaniczne i magnetyczne ciał stałych (B)

korzystając z dodatkowych źródeł informacji, podaje przykłady wykorzystania najtwardszych ciał stałych (C)

3. Właściwości cieczy

87. Badamy właściwości cieczy

bada doświadczalnie wpływ wielkości naczynia na objętość cieczy (C)

określa właściwości cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości (A); bada doświadczalnie możliwość zmiany objętości cieczy (C)

wyjaśnia, dlaczego ciecze nie mają własnego kształtu (B); porównuje właściwości ciał stałych i cieczy w zakresie kształtu i ściśliwości (C)

wyjaśnia, dlaczego ciecze mają stałą objętość (B); wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji w cieczach (B)

na podstawie dodatkowych źródeł informacji podaje przykłady dwóch cieczy, w których nie zaobserwujemy zjawiska dyfuzji, np. woda i olej; woda i benzyna (B)88. Od czego zależy

szybkość dyfuzji i szybkość parowania?

wymienia czynniki wpływające na szybkość parowania cieczy (A); podaje przykłady cieczy, których pary są łatwopalne (A)

porównuje, przeprowadzając doświadczenie, wpływ rodzaju cieczy na szybkość parowania (C)

bada doświadczalnie wpływ temperatury cieczy na ich dyfuzję (C)

4. Zależności między masą a objętością substancji

89. Zależności między masą a objętością substancji

wymienia nazwy jednostek masy (A)

podaje sposób wyznaczenia masy (A); doświadczalnie porównuje masy różnych substancji o tej samej objętości (C)

oblicza masę substancji o danej objętości, mając daną masę 1 cm3 tej substancji (C)

wyjaśnia, dlaczego substancje o tej samej objętości różnią się masami (B); wyjaśnia związek objętości substancji z jej masą (B)

wyjaśnia pojęcie gęstości substancji (B)

5. Właściwości gazów

90. Badamy właściwości gazów

bada doświadczalnie możliwość zmiany objętości gazu (C); podaje przykłady wykorzystania w życiu codziennym ściśliwości

określa właściwości gazów w zakresie kształtu i ściśliwości (A); podaje przykłady dyfuzji w gazach (B)

wyjaśnia, dlaczego gazy nie mają stałego kształtu i stałej objętości (B); wyjaśnia, na czym polega ściśliwość gazów (B); wyjaśnia, na czym polega rozprężliwość

porównuje przebieg dyfuzji w cieczach i w gazach (C)

wyjaśnia, co to jest próżnia (B); omawia zasady bezpieczeństwa podczas posługiwania się urządzeniami, w których wykorzystano zjawisko ściśliwości gazów (A)

105

Tytuł rozdziału w podręczniku

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:

Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:

Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:

i rozprężliwości gazów (B)

gazów (B)

6. Przekazywanie ciepła przez ciała stałe, ciecze i gazy

91. Przekazywanie ciepła przez ciała stałe, ciecze i gazy

podaje przykłady ciał stałych dobrze i źle przewodzących ciepło (C)

wyjaśnia, dzięki czemu jest możliwe ogrzewanie mieszkań za pomocą kaloryferów (B)

wyjaśnia pojęcia: przewodnik ciepła, izolator ciepła (B); podaje przykłady zastosowania gazu jako izolatora ciepła (B)

podaje przykłady zastosowania przewodnictwa cieplnego ciał stałych (B); porównuje przekazywanie ciepła przez ciecze, gazy i ciała stałe (C)

wyjaśnia zasadę działania termosu (D); wyjaśnia, czy powiedzenie „futro grzeje” jest prawdziwe (D)

7. Wpływ zmian temperatury na ciała stałe, ciecze i gazy

92. Jak zmiany temperatury wpływają na właściwości ciał stałych?

podaje przykłady z życia codziennego potwierdzające zjawisko rozszerzalności cieplnej ciał stałych (A)

wyjaśnia, dlaczego latem na jezdniach powstają koleiny (B)

podaje przykłady świadczące o tym, że konstruktorzy i projektanci uwzględniają zjawisko rozszerzalności cieplnej ciał stałych (B)

wyjaśnia związek rozszerzalności cieplnej ciał stałych z ich budową drobinową (C)

wyjaśnia wpływ temperatury powietrza na dokładność pomiarów wykonywanych przy użyciu metalowej taśmy mierniczej (B)

93. Jak zmiany temperatury wpływają na właściwości cieczy i gazów?

podaje przykłady wykorzystania w praktyce zjawiska rozszerzalności cieplnej cieczy (A)

bada doświadczalnie rozszerzalność cieplną cieczy (C); bada doświadczalnie wpływ temperatury na objętość gazów (C)

wyjaśnia, na czym polega nietypowa rozszerzalność cieplna wody (B); porównuje zjawiska parowania i wrzenia (C); wyjaśnia, na jakiej zasadzie zamyka się szczelnie słoiki z przetworami (B)

wyjaśnia, dlaczego szybkość parowania cieczy zależy od jej temperatury (B)

wyjaśnia, dlaczego zamarzanie i rozmarzanie wody w szczelinach jezdni wpływa niekorzystnie na stan dróg (B)

Podsumowanie działu 8

94., 95. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Odkrywamy tajemnice materii”

Klasa VI

Ocena niedostatecznaNawet przy dużej pomocy nauczyciela uczeń nie potrafi:

- odtworzyć przez innych rozwiązań, wiadomości- odwzorować podanych zastosowań praktycznych wiedzy podawanej na lekcjach- nie zna podstawowych pojęć i zagadnień omawianych na zajęciach- nie orientuje się w problematyce przyrodniczej- nie włącza się do realizacji zadań na lekcjach

106

- nie współpracuje z grupą, wręcz przeciwnie, swoim zachowaniem przeszkadza innym w realizowaniu zadańPoziom konieczny: na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:

- omówić budowę i zastosowanie kalendarza - podać różnice między planetami a gwiazdami- podać przykłady istnienia wokół Ziemi pola grawitacyjnego- podać przykłady wykorzystania sztucznych satelitów- wyjaśnić, popierając przykładami, na czym polegają oddziaływania magnetyczne- wskazywać: południki, równoleżniki, równik, półkule północną i południową, bieguny i oś Ziemi- wymienić źródła światła- wyjaśnić, jak się zachować w czasie burzy- podać przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych - wyjaśnić zjawisko występowania dnia i nocy- obliczyć długość dnia i nocy, znając godzinę wschodu i zachodu Słońca- narysować odbicie światła od powierzchni lustrzanych płaskich- wyjaśnić następowanie zmian pór roku- odczytać z mapy nazwy kontynentów, oceanów i mórz- odszukać na mapie rowy oceaniczne, wyspy, podmorskie łańcuchy górskie- narysować falę- nazwać strefy życia w morzu- narysować chełbię- opisać budowę zewnętrzną ryby- opisać budowę zewnętrzna skorupiaków na przykładzie homara- wymienić źródła dźwięków- wyjaśnić powstawanie echa- opisać znaczenie mórz i oceanów dla człowieka- omówić budowę komórki zwierzęcej- wskazać zwierzęta żyjące w jeziorze- opisać budowę zewnętrzną żaby- podać 2-3 przykłady płazów chronionych - porównać warunki życia w wodzie i na lądzie- opisać budowę zewnętrzną ptaka- odróżnić ptaki drapieżne od innych - określić rolę ptaków w przyrodzie- wymienić charakterystyczne cechy ssaków- podać przykłady ssaków z różnych środowisk- opisać rolę dżdżownic w przyrodzie- opisać sposób postępowania w wypadku przyczepienia się kleszcza- nazywać części owada- wymienić podstawowe elementy klimatu

107

- odczytywać dane z wykresów- pokazać na mapie położenie stref geograficznych- wymienić 3-4 gatunki zwierzęce charakterystyczne dla danej strefy- opisać cechy klimatu pustynnego, arktycznego- wymienić przyczyny zmian w krajobrazie naturalnym- opisać skutki zanieczyszczeń środowiska

Poziom podstawowy: na ocenę dostateczną uczeń powinien ponadto: - wykazać istnienie pola grawitacyjnego Ziemi- wyjaśnić pojęcie galaktyki- podać przykłady oddziaływań elektrostatycznych- rysować linie pola magnetycznego- podać przykłady zjawiska mającego związek z istnieniem pola magnetycznego Ziemi- określać długość i szerokość geograficzną na wskazanej półkuli - klasyfikować źródła światłą na naturalne i sztuczne- zbudować prosty obwód elektryczny- wyjaśnić zjawisko załamania światła - wskazać występowanie w przyrodzie zjawiska rozszczepienia światłą- wyjaśnić powstawanie barw widzianych ciał- pokazać na globusie strefy oświetlenia Ziemi- wyjaśnić dlaczego na głębokości poniżej 100m panują ciemności - opisać warunki panujące na szelfie- opisać warunki świetlne panujące w poszczególnych strefach morskich- odróżnić polipa o meduzy- wymienić przystosowania w budowie zewnętrznej ryb do życia w wodzie- podać przykłady skorupiaków morskich- wyjaśnić do czego służą echosonda, batyskaf- podać przykłady innych zwierząt żyjących w morzach- opisać budowę pierwotniaków na przykładzie pantofelka - omówić budowę stułbi- opisać wybrane czynności życiowe płazów- podać przykłady zależności pokarmowych w jeziorze - scharakteryzować czynności życiowe płazów- omówić cechy budowy przystosowujące gady do życia na lądzie- wymienić cechy przystosowujące ptaka do lotu- podać przykłady ptaków odlatujących oraz chronionych- rozpoznać wybrane gatunki ssaków chronionych w Polsce- opisać budowę zewnętrzną pająka - wskazać przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia owadów - nazwać części ciała winniczka

108

- wymienić charakterystyczne cechy poszczególnych typów klimatów - podać przykłady roślin uprawianych w poszczególnych strefach klimatycznych- opisać przystosowania zwierząt do danych warunków klimatycznych- opisać zajęcia mieszkańców wybranych stref klimatycznych- scharakteryzować zanieczyszczenia środowiska- podać przykłady gatunków chronionych- wymienić dwa światowe parki narodowe

Poziom rozszerzony: na ocenę dobrą uczeń powinien ponadto potrafić: - opisać zasługi M. Kopernika dla rozwoju nauk przyrodniczych- wyjaśnić, co nazywamy polem grawitacyjnym- uporządkować planety układu słonecznego- wyjaśnić, w jakim celu prowadzone są loty kosmiczne- wyjaśnić, na czym polega elektryzowanie ciał- wyjaśnić pojęcie pola magnetycznego- sklasyfikować oddziaływania między magnesami- pokazać położenie biegunów magnetycznych i geograficznych- określić położenie geograficzne- narysować schemat prostego obwodu elektrycznego- wyjaśnić pojęcie promienia świetlnego- określić podstawowe właściwości przewodników i izolatorów - narysować promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka- objaśnić, dlaczego światło białe ulega rozszczepieniu- narysować oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku- wyjaśnić przyczyny zróżnicowanego zasolenia wód morskich - opisać falę- wyjaśnić przyczyny przypływów i odpływów- scharakteryzować warunki panujące w poszczególnych strefach oceanicznych- opisać przystosowania chełbi do życia w morzu- opisać budowę stułbi- scharakteryzować koralowce- rozpoznać wybrane skorupiaki morskie- wyjaśnić pojęcie fali dźwiękowej- wymienić ośrodki różniące się prędkością rozchodzenia się fal dźwiękowych- opisać wykorzystanie mórz i oceanów prze człowieka - odróżnić komórkę zwierzęcą od roślinnej- scharakteryzować przystosowania stułbi do warunków i trybu życia- rozpoznawać wybrane zwierzęta występujące w jeziorze - wymienić cechy budowy zewnętrznej przystosowujące płazy do życia na lądzie- omówić proces rozmnażania gadów

109

- wskazać podobieństwa i różnice między ptakami a gadami- wymienić przyczyny wędrówek ptaków - opisać cechy przystosowujące dżdżownicę do życia w glebie- rozpoznać typy aparatów gębowych owadów- scharakteryzować rolę owadów w przyrodzie- wyjaśnić, w jaki sposób określa się klimat danego obszaru- wykonywać obliczenia, wykorzystując dane z wykresów - opisać zróżnicowanie krajobrazowe Europy - wykazać związki miedzy warunkami klimatycznymi a światem roślinnym i zwierzęcym w poszczególnych strefach - wykazać wpływ warunków klimatycznych na sposób gospodarowania i gęstość zaludnienia w poszczególnych strefach- porównać warunki przyrodnicze różnych rejonów geograficznych - wyjaśnić przyczyny powstawania zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby- scharakteryzować 2-3 wybrane parki narodowe

Poziom dopełniający: na ocenę bardzo dobrą uczeń ponadto powinien:- określać, od czego zależy wartość siły grawitacji - opisać, w jaki sposób powstał Układ Słoneczny- wyjaśnić, dlaczego na księżycu nie ma atmosfery- objaśnić, na czym polegają oddziaływania magnetyczne - wyjaśnić, dlaczego igła magnetyczna ustawia się w kierunku północ-południe- odszukać punkty na mapie, mając dane współrzędne geograficzne- wyjaśnić przyczyny w długości dnia i nocy- wytłumaczyć zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca- wykazać, że światło białe jest mieszaniną świateł barwnych- opisać budowę oka- scharakteryzować strefy oświetleniowe Ziemi- scharakteryzować warunki panujące w głębiach oceanicznych - opisać rafę koralową - wyjaśnić przyczynę powstawania prądów morskich- ocenić możliwości rozwoju świata organicznego w poszczególnych strefach- opisać przystosowania zwierząt do życia w wodzie- wyjaśnić, dlaczego fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni - podać przykłady wykorzystania echa przez zwierzęta- ocenić skutki korzystania z zasobów morskich przez człowieka- wyjaśnić, dlaczego w jeziorach żyją głownie zwierzęta zmiennocieplne- scharakteryzować pierwotniaki - scharakteryzować faunę występującą w różnych strefach jeziora - wymienić gatunki zwierząt, które można spotkać tylko w czystych wodach - porównać czynności życiowe gadów i płazów - opisać rozmnażania ptaków

110

- wykazać związek między budową a trybem życia ptaków - scharakteryzować rozmnażania i rozwój ssaków- opisać czynności życiowe dżdżownicy- scharakteryzować sposoby rozmnażania owadów - omówić rozmnażanie winniczka - na podstawie analizy danych dotyczących rozkładu temperatur i ilości opadów porównać klimaty różnych rejonów geograficznych - wskazać przyczyny odchylania granic stref od równoleżników - przewidywać zmiany, jakie mogą zachodzić w środowisku na skutek eksploatacji bogactw naturalnych i mineralnych- opisać trasy wypraw polarnych ze szczególnym uwzględnieniem wkładu Polaków w badania biegunów - przewidywać skutki niekontrolowanego składowania odpadów radioaktywnych i substancji trujących

Poziom twórczy: na ocenę celującą uczeń powinien ponadto potrafić:- wykraczać poza treści omawiane na lekcjach- posługiwać się bogatym, poprawnym słownictwem- używać poprawnych merytorycznie argumentów w czasie dyskusji na tematy przyrodnicze- dzielić się swoją wiedzą z innymi, organizować pomoc koleżeńską - korzystać z dodatkowych źródeł informacji- sporządzać materiały pomocnicze do realizacji zagadnień na lekcjach- samodzielne prowadzić fragmenty lub całe lekcje przyrody- pełnić funkcję asystenta nauczyciela- uczestniczyć w konkursach o tematyce przyrodniej na terenie szkoły i poza nią- przygotowywać zadania i zabawy sprawdzające stopień opanowania treści na kolejnych spotkaniach z przyrodą, dla kolegów z klasy- organizować konkursy dotyczące tematyki przyrodniczej dla uczniów klas młodszych

Zajęcia techniczne/Technika

Klasa IV, V – nowa podstawa programowa

Ocena Opanowane umiejętności i aktywność Posiadana wiedzacelująca Uczeń posiadł wiedzę i umiejętności

znacznie wykraczające poza program nauczania.Potrafi korzystać ze źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela. Potrafi stosować wiadomości w sytuacji nietypowej.Potrafi myśleć politechnicznie, sam wymyśla zadania i cele, które realizuje z małą pomocą nauczyciela.Proponuje rozwiązania oryginalne.Wykazuje inicjatywę wynalazczą.Osiąga sukcesy w konkursach technicznych szkolnych i pozaszkolnych.

Uczeń posiada wiedzę znacznie wykraczającą poza zakres materiału.Wiedzę tę w znacznym stopniu zdobywa samodzielnie.

bardzo dobra Uczeń samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania posługując się nabytymi umiejętnościami.Opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania.Bierze aktywny udział w lekcjach.Potrafi zaplanować i bezpiecznie przeprowadzić doświadczenie – eksperyment.

Opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności programowe.Uczeń jest samodzielny - realizuje wyznaczone zadania, korzystając z różnych źródeł informacji.

111

dobra Opanował umiejętności określone programem w stopniu zadawalającym.Potrafi korzystać z poznanych w czasie lekcji źródeł informacji, narzędzi i materiałów. Samodzielnie realizuje typowe zadania, problemy, natomiast trudniejsze zadanie pod kierunkiem nauczyciela.Potrafi wykonać bezpiecznie zaplanowane doświadczenie, eksperyment.

Opanował materiał w stopniu zadawalającym.

dostateczna Potrafi pod kierunkiem nauczyciela korzystać z podstawowych źródeł informacji, narzędzi i materiałów.Realizuje zadania (prace) z małą dbałością o estetykę.Wykonuje zadania o średnim stopniu trudności.Potrafi wykonać proste doświadczenie, eksperyment z pomocą nauczyciela.Zna podstawowe nazwy narzędzi, przyborów, sprzętu technicznego.

Opanował podstawową wiedzę programową.

dopuszczająca Przy pomocy nauczyciela, kolegów lub koleżanek potrafi wykonać proste zadania.Ma braki w opanowaniu minimum programowego.

Uczeń posiada poważne braki w wiedzy, możliwe do usunięcia w dłuższym okresie czasu.

niedostateczna Nie opanował wiadomości i umiejętności określonych minimum programowym.Nie potrafi rozwiązać zadań i problemów o elementarnym stopniu trudności.Uczeń wykazuje naganny stosunek do przedmiotu, lekceważy postawione przed nim zadania, polecenia. Nie wykazuje zainteresowania przedmiotem.Nie potrafi bezpiecznie posługiwać się narzędziami, przyborami, sprzętem technicznym

Braki w wiedzy są na tyle duże, że uniemożliwiają zdobywanie dalszych wiadomości.

Zajęcia komputerowe - Informatyka

Zadaniem edukacji informatycznej jest skoncentrowanie uwagi na rozwijaniu samodzielnego myślenia uczniów z jednoczesnym usunięciem nadmiaru wiadomości encyklopedycznych.Ważnym elementem jest celowe stosowanie różnych narzędzi informatycznych, czyli wszelkiego rodzaju oprogramowania użytkowego do rozwiązywania typowych problemów praktycznych i szkolnych.

W kształceniu informatycznym należy położyć szczególny nacisk na społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwoju informatyki, chodzi bowiem o to, by umiejętności informatyczne uczniowie wykorzystywali z zachowaniem obowiązujących przepisów i w godziwych celach.Ustala się następujące wymagania przy ustalaniu ocen z informatyki:

Klasa IV, V – zgodnie z nową podstawą programową

Wymagania na poszczególne oceny:CELUJĄCĄUczeń samodzielnie wykonuje na komputerze wszystkie zadania przewidziane w ramach lekcji i zadania dodatkowe. Jego wiadomości i umiejętności wykraczają

poza te, które są zawarte w programie zajęć komputerowych. Jest aktywny na lekcjach i pomaga innym. Bezbłędnie wykonuje ćwiczenia na lekcji, trzeba mu zadawać dodatkowe, trudniejsze zadania. Bierze udział w konkursach informatycznych, przechodząc w nich poza etap wstępny. Wykonuje dodatkowe prace informatyczne, takie jak przygotowanie pomocniczych materiałów na komputerze, pomoc innym nauczycielom w wykorzystaniu komputera na ich lekcjach.

BARDZO DOBRĄ

112

Uczeń samodzielnie wykonuje na komputerze wszystkie zadania przewidziane w ramach lekcji. Opanował wiadomości i umiejętności zawarte w programie zajęć komputerowych. Na lekcjach jest aktywny, pracuje systematycznie i potrafi pomagać innym w pracy. Zawsze zdąży wykonać ćwiczenia na lekcji i robi to bezbłędnie.

DOBRĄ Uczeń samodzielnie wykonuje na komputerze nie tylko proste zadania. Opanował większość wiadomości i umiejętności, zawartych w programie zajęć

komputerowych. Na lekcjach pracuje systematycznie i wykazuje postępy. Prawie zawsze zdąży wykonać ćwiczenia na lekcji i robi to niemal bezbłędnie. W przypadku niższych stopni istotne jest to, czy uczeń osiągnął podstawowe umiejętności wymienione w podstawie programowej. DOSTATECZNĄ Uczeń potrafi wykonać na komputerze proste zadania, czasem z niewielką pomocą. Opanował wiadomości i umiejętności na poziomie nieprzekraczającym

wymagań zawartych w podstawie programowej zajęć komputerowych. Na lekcjach stara się pracować systematycznie, wykazuje postępy. Zazwyczaj zdąży wykonać ćwiczenia na lekcji.

DOPUSZCZAJĄCĄUczeń czasami potrafi wykonać na komputerze proste zadania, opanował część umiejętności zawartych w podstawie programowej. Na lekcjach pracuje nie-

systematycznie, jego postępy są zmienne, nie udaje mu się ukończyć wykonania niektórych ćwiczeń na lekcji. Braki w wiadomościach i umiejętnościach nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy i umiejętności informatycznych w toku dalszej nauki.

NIEDOSTATECZNĄUczeń nie potrafi wykonać na komputerze prostych zadań. Nie opanował podstawowych umiejętności zawartych w podstawie programowej. Nie wykazuje

postępów w trakcie pracy na lekcji, nie pracuje na lekcji lub nie uda-je mu się ukończyć wykonania ćwiczeń na lekcji. Nie ma wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki na wyższym poziomie.

Klasa 6OCENAniedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celującaWymagania w zakresie posługiwania się podstawowymi pojęciami oraz środkami informatyki:

113

otrzymuje uczeń, który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

rozróżniać podstawowe elementy zestawu komputerowego

rozpoczyna i kończy pracę z komputerem korzystając z pomocy nauczyciela

posługuje się myszą i klawiaturą nie wykorzystując ich w pełni

wymienić podstawowe elementy zestawu komputerowego

prawidłowo zorganizować stanowisko pracy

sprawnie rozpocząć i zakończyć pracę z komputerem

znać zasady bezpiecznej pracy z komputerem

znać zastosowanie komputerów

sprawnie posługiwać się myszą i klawiaturą

znać budowę okna systemu Windows

znać elementy pulpitu systemu Windows

znać prawa użytkownika

omówić działanie komputera

omówić przeznaczenie podstawowych elementów zestawu komputerowego

omówić podstawowe urządzenia wewnętrzne i zewnętrzne

znać rodzaje pamięci

omówić jednostki pamięci i sprawnie się nimi posługiwać

korzystać z systemu pomocy Windows

omówić rodzaje urządzeń zewnętrznych i wewnętrznych oraz ich przeznaczenie

szczegółowo omówić rodzaje pamięci

rozwiązywać problemy o wysokim stopniu trudności

samodzielnie montować zestaw komputerowy

korzystać z wielu systemów operacyjnych

Wymagania w zakresie wyszukiwania i uruchamiania programów: otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

uruchomić dowolny program z pomocą nauczyciela

zakończyć działanie programu

znać pojęcie pliku i folderu znać rodzaje plików uruchomić i zakończyć

działanie programu

poruszać się po strukturze danych

odróżnić plik od folderu omówić podstawowe

rodzaje plików wykorzystywać skróty do

uruchamiania programów

odróżniać rodzaje plików

znajdować wybrane pliki na dysku

utworzyć skrót do programu

znać różne rodzaje plików, kojarzyć ich rozszerzenia

tworzyć własną, logiczną strukturę danych komputera

Wymagania w zakresie zapisywania i odczytywania wyników pracy z komputerem – edytor tekstu Word: otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

znać przeznaczenie niektórych klawiszy klawiatury

pisać teksty przy pomocy prowadzącego

znać układ klawiatury uruchomić i zamknąć

edytor tekstu Word napisać dowolny tekst i

poruszać się po nim korzystać z różnych

czcionek i ich krojów przygotować tekst do

wydruku

znać przeznaczenie klawiszy

zachować dokument na dysku

otworzyć istniejące zbiory danych z dysku

wyszukiwać w tekście błędy i poprawiać je

zmieniać wygląd wyróżnionego fragmentu tekstu

zapisać dane na dysku w wyznaczonym miejscu

korzystać ze schowka: kopiować wybrane fragmenty tekstu

ustawić parametry obiektu w tekście

nadać dokumentowi estetyczną formę poprzez wykorzystanie poznanych funkcji edytorskich

tworzyć dokumenty tekstowe wykorzystując własną grafikę komputerową

stosować wszystkie dostępne narzędzia edytora Works do tworzenia oryginalnych dokumentów

114

dołączyć do tekstu grafikę (obiekt ClipArt)

wydrukować dokumentWymagania w zakresie korzystania z dydaktycznych programów multimedialnych: otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

korzystać z programów multimedialnych z pomocą nauczyciela

wyszukiwać podstawowe informacje w internecie

przedstawić podstawowe korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z programów komputerowych i źródeł informacji (internet)

zastosować komputer w nauczaniu innych przedmiotów

korzystać z programów multimedialnych

obsługiwać komputer multimedialny

korzystać z internetu wyszukać dowolną

informację

zainstalować program multimedialny na dysku

wyszukać i przedstawić zadaną informację

przedstawić w oryginalny sposób zebrane informacje

Uwaga:Stopień celujący otrzymuje ponadto uczeń, który posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach informatycznych.

Wychowanie fizyczne

Klasy IV, V – zgodnie z nową podstawą programową

Podstawą oceny jest wysiłek włożony przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć.Będą oceniane:

1. Sumienne i staranne wywiązywanie się z obowiązków wynikających z przedmiotu.2. Zaangażowanie w przebieg lekcji i przygotowanie się do zajęć.3. Stosunek do partnera i przeciwnika.4. Stosunek do własnego ciała.5. Aktywność fizyczna.6. Postęp w opanowaniu umiejętności i wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami i predyspozycjami.7. Osiągnięte wyniki w sportach wymiernych, dokładność wykonania zadań i poziom zdobytej wiedzy.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:- wykazuje się szczególnym zaangażowaniem w pracy, twórczą postawą, umiejętnościami i wiadomościami wykraczającymi poza program nauczania,- prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia, - chętnie uczestniczy w zajęciach sportowo – rekreacyjnych,- bierze udział w konkursach, zawodach i olimpiadach, reprezentując szkołę.

115

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - całkowicie opanował zadania z poziomu rozszerzonego,- bardzo starannie i sumiennie wykonuje zadania, wykazuje duże zaangażowanie na lekcji oraz jest dobrze przygotowany do zajęć,- prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia, - systematycznie doskonali sprawność motoryczną i osiąga duże postępy w osobistym usprawnieniu,- czynnie uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych o charakterze sportowo – rekreacyjnym.Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:- bez zarzutu wywiązuje się z obowiązków, - osiąga postęp w opanowaniu umiejętności i wiadomości na poziomie podstawowym, - przy pomocy nauczyciela realizuje zadania poziomu rozszerzonego,- wysokie są staranność i sumienność w wykonywaniu zadań i zaangażowanie w przebieg lekcji oraz stopień przygotowania do zajęć,- prowadzi higieniczny tryb życia, - uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych o charakterze sportowo – rekreacyjnym.Oceny dostateczną i dopuszczającą otrzymuje uczeń adekwatnie do:- włożonego wysiłku w wywiązywanie się z obowiązków, - stopnia postępu w opanowaniu umiejętności i wiadomości na poziomie podstawowym, - poziomu staranności i sumienności w wykonywaniu zadań, - zaangażowania w przebieg lekcji oraz stopnia przygotowania się do zajęć.Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:- wykazuje szczególnie lekceważący stosunek do obowiązków wynikających ze specyfiki przedmiotu, - nie bierze czynnego udziału w lekcji, - swoim zachowaniem dezorganizuje pracę, stwarzając niebezpieczeństwo dla siebie i innych, - notorycznie jest nieprzygotowany do zajęć, - prowadzi niehigieniczny i niesportowy tryb życia.

Klasa VI Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w klasach IV-VI Szkoły Podstawowej jest realizowana 1 godzina wychowania fizycznego tzw. fakultatywna ukierunkowana na wybraną przez dzieci i młodzież dyscyplinę sportową. Zajęcia obejmują szczegółowe i rozszerzone treści kształcenia z wybranej dyscypliny sportowej. Na zajęciach uczniowie oceniani są przez nauczyciela prowadzącego. Ocenę śródroczną i końcoworoczną z wychowania fizycznego wystawia nauczyciel, który prowadzi 3 godziny wychowania fizycznego w danej klasie, z uwzględnieniem ocen wystawionych przez nauczyciela, który prowadzi zajęcia fakultatywne. Ocenie na zajęciach fakultatywnych podlegają umiejętności i wiadomości ucznia zawarte w programie nauczania dla wybranej dyscypliny sportowej.

Ocena niedostatecznao Uczeń nie spełnia wymagań sprawnościowych i jest daleki od ich spełnienia.o Opuszcza zajęcia obowiązkowe i ma więcej niż 4 godz. nieusprawiedliwionej nieobecności w semestrze.

116

o Nie jest pilny.o Nie bierze udziału w pozalekcyjnych, pozaszkolnych zajęciach sportowo - rekreacyjnych.o Wykazuje znaczące braki w zakresie wychowania społecznego (koleżeńskości, ambicja, zdyscyplinowanie ) i zdrowotnego ( wygląd zewnętrzny, higiena osobista ).o Wykazuje rażące braki w znajomości przepisów sportowych w zakresie dyscyplin sportowych uprawianych w szkole.Ocena dopuszczającao Uczeń jest daleki od spełnienia wymagań stawianych przez programo Posiada bardzo niską sprawność motorycznąo Wykonuje jedynie najprostsze ćwiczenia i w dodatku z rażącymi błędamio Charakteryzuje się niewiedzę w zakresie kultury fizycznejo Ma lekceważący stosunek do zajęć i nie wykazuje żadnych postępów w usprawnieniuo Na zajęciach wychowania fizycznego wykazuje duże i rażące braki w zakresie wychowania społecznegoOcena dostatecznao Uczeń nie opanował materiału programowegoo Jest mało sprawny fizycznieo Ćwiczenia wykonuje z dużymi błędami technicznymio Posiada małe wiadomości z zakresu kultury fizycznej, nie potrafi wykonać prostych zadań związanych z samoocenąo Nie jest pilny i wykazuje małe postępy w usprawnieniuo Na zajęciach wf przejawia poważne braki w zakresie wychowania społecznego, ma niechętny stosunek do ćwiczeńo Ocena dobrao Uczeń opanował materiał programowy na dobrym poziomieo Dysponuje dobrą sprawnością motorycznąo Ćwiczenia wykonuje dobrze z małymi błędami technicznymio Wykazuje postępy w usprawnianiu motorycznymo Jego wiadomości z zakresu kultury fizycznej są dobreo Wykazuje postępy w usprawnianiuo Przejawia pewne braki w zakresie wychowania społecznego, w postawie i stosunku do kultury fizycznejOcena bardzo dobrao Uczeń opanował materiał programowyo Dysponuje dobrą sprawnością motorycznąo Ćwiczenia wykonuje prawidłowoo Posiadane wiadomości potrafi wykorzystać w praktyceo Nie potrzebuje większych bodźców do pracy nad osobistym usprawnieniem, Wykazuje stałe i dobre postępy w tym zakresieo Jego postawa społeczna i stosunek do kultury fizycznej nie budzi zastrzeżeńOcena celującao Uczeń całkowicie opanował materiał programowyo Jest bardzo sprawny fizycznie

117

o Ćwiczenia wykonuje z właściwą techniką, pewni, w odpowiednim tempie i dokładnie, zna założenia taktyczne i przepisy dyscyplin sportowych zawartych w programie

o Posiada duże wiadomości w zakresie kultury fizycznej i umiejętnie wykorzystuje je w praktycznym działaniuo Systematycznie doskonali swoją sprawność motoryczną i wykazuje duże postępy w osobistym usprawnieniuo Jego postawa społeczna, zaangażowanie i stosunek do wychowania fizycznego nie budzą najmniejszych zastrzeżeńo Bierze aktywny udział w zajęciach SKS i zawodach sportowych

Religia

Klasa IV

Celujący:1. Uczeń posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania w klasie IV.2. Twórczo rozwija uzdolnienia, dba o formację religijną.3. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów.4. Bierze aktywny udział w katechezie.5. Jest zainteresowany życiem Kościoła, a swoim postępowaniem daje świadectwo żywej wiary.

Bardzo dobry:1. Uczeń opanował wiadomości objęte programem nauczania w klasie IV.2. Umie wytłumaczyć terminy biblijne poznane w ramach katechezy.3. Posiada bardzo dobrą znajomość wydarzeń zbawczych z kart Starego i Nowego Testamentu.4. Posiada znajomość Małego Katechizmu i potrafi ukazać ich problematykę5. Jest zainteresowany życiem Kościoła.6. Umie powiązać zdobyte wiadomości z życiem.

Dobry:1. Uczeń opanował wiadomości, które umożliwiają mu robienie dalszych postępów.2. Potrafi samodzielnie odpowiedzieć na wszystkie pytania związane z tematem katechezy.3. Dobrze zna Mały Katechizm i rozumie poszczególne przykazania.4. Zna ważne terminy i pojęcia biblijne.5. Dość aktywnie uczestniczy w katechezie.6. Jego zeszyt nie budzi zastrzeżeń.7. W sposób zadawalający interesuje się życiem Kościoła.

Dostateczny:1. Uczeń posiada wiedzę w takim stopniu, iż umożliwia ona zdobycie nowej.2. Uczeń potrafi odtworzyć wniosek z lekcji.3. Jego wiedza jest przeciętna, a w wiadomościach istnieją luki.4. Uczeń nie wykazuje większego zainteresowania przedmiotem.

118

5. Nieregularnie uczestniczy w katechezie.6. Wykonywane przez niego zadania budzą zastrzeżenia.7. Nie bierze udziału w życiu grupy katechetycznej, bądź czyni to niechętnie.

Dopuszczający:1. Uczeń dysponuje minimalną wiedzą z zakresu materiału przewidzianego programem.2. Zna tylko istotne prawdy wiary i podstawowe modlitwy.3. Wiedza ucznia jest fragmentaryczna, mimo to jego wiadomości umożliwiają mu utożsamienie z chrześcijaństwem.4. Proste zadania wykonuje uczeń przy pomocy katechety.5. Uczeń ma lekceważące podejście do wiary i przedmiotu.6. Prowadzony zeszyt jest mało rzetelny.

Niedostateczny:1. Uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą2. Odmawia współpracy.3. Wykazuje negatywny stosunek do prawd wiary chrześcijańskiej.

Klasa V

Celujący:1. Uczeń posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania w klasie V.2. Twórczo rozwija uzdolnienia, dba o formację duchową.3. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami, także w rozwiązywaniu problemów.4. Interesuje się żywo życiem Kościoła, a swoim postępowaniem daje świadectwo wiary.5. Aktywnie działa na rzecz Kościoła, bierze udział w konkursach, inscenizacjach z różnych okazji, czy świąt kościelnych.

Bardzo dobry:1. Uczeń wykazuje biegłość w posługiwaniu się terminami biblijnymi poznanymi w ramach katechez.2. Sprawnie odnajduje wybrane fragmenty w Piśmie Świętym.3. Zna bardzo dobrze wydarzenia zbawcze i ich wymowę. Potrafi ukazać teologię: np. teologia aktu stworzenia, grzechu, obrazy Boga w Piśmie Świętym4. Czynnie uczestniczy w katechezie.5. Posiada bardzo dobrą znajomość Pisma Świętego.

Dobry:1. Uczeń w stopniu zadawalającym opanował wiedzę i umiejętności dające możliwość dalszego rozwoju.2. Formułuje właściwe wnioski związane z tematem katechezy bez pomocy katechety.3. Wykazuje się znajomością skrótów biblijnych Starego i Nowego Testamentu.

Dostateczny:1. Uczeń posiada pewien zasób wiedzy, którą cechują jednak spore luki.2. Potrafi wytłumaczyć tylko fundamentalne pojęcia z zakresu katechez.3. Jego znajomość Małego Katechizmu budzi zastrzeżenia.4. Posiada dostateczną znajomość prawd wiary.5. Wykonywane zadania mogą budzić zastrzeżenia.

119

Dopuszczający:1. Wiedza ucznia w zakresie poznanego materiału jest minimalna.2. Uczeń ma problemy z wyjaśnianiem nawet zasadniczych pojęć, czy zagadnień.3. Bardzo słaba znajomość prawd wiary chrześcijańskiej.4. Uczeń bez pomocy katechety nie radzi sobie nawet z prostymi zagadnieniami.5. Postawę ucznia cechuje bierność, brak zainteresowania przedmiotem.

Niedostateczny:1. Uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą2. Odmawia współpracy.3. Wykazuje negatywny stosunek do prawd wiary chrześcijańskiej.

Klasa VICelujący:

1. Uczeń posiadł wiedzę wykraczającą poza program nauczania religii w klasie VI.2. Potrafi biegle łączyć wiadomości z klas wcześniejszych z aktualnie zdobytymi.3. Sprawnie rozwiązuje sytuacje problemowe.4. Żywo uczestniczy w życiu Kościoła i małych grup formacyjnych.5. Daje świadectwo żywej wiary swym życiem.6. Rozwija życie religijne przez czytanie prasy i książek religijnych.

Bardzo dobry:1. Uczeń posiadł umiejętność trafnego wiązania wiadomości zdobytych w klasach poprzednich z nowo poznanymi.2. Jego wiadomości dotyczące Pisma Świętego są wyczerpujące – posiada znajomość siglów biblijnych Starego i Nowego Testamentu i sprawność w ich

rozwiązywaniu.3. Posiadane wiadomości są na wysokim poziomie.4. Zna Mały Katechizm i prawdy wiary chrześcijańskiej, trafnie je wytłumaczyć, powiązać z życiem.5. Uczeń cechuje się silną, zdrową wiarą, jest aktywny, zainteresowany życiem parafii.6. Jego poznanie głównych prawd wiary cechuje się dojrzałością i zrozumieniem.7. Jego postawa jest świadectwem żywej wiary.8. Dba o rozwój intelektualny i duchowy.

Dobry:1. Wiedza zgłębiona przez ucznia oraz jego postawa na katechezie są zadawalające.2. Posiada zdolność logicznego wiązania zdobytych wiadomości.3. Uczeń cechuje się dobrą znajomością materiału.4. W miarę dokładnie potrafi przybliżyć istotę wydarzeń zbawczych, samodzielnie wyciągać wnioski.5. Jego znajomość Małego Katechizmu nie budzi zastrzeżeń.6. Umie dość sprawnie posługiwać się Pismem Świętym.7. Jest zainteresowany przedmiotem i stara się być na bieżąco przygotowany do lekcji.

Dostateczny:1. Materiał poznany w ramach katechez jest przez ucznia poznany na tyle, by umożliwić mu dalszy rozwój moralno-intelektualny.

120

2. Jednak wiedza zdobyta przez ucznia jest fragmentaryczna, wnioski wyciągane przez ucznia wymagają korekty.3. Uczeń ma problemy z formułowaniem trafnych sądów.4. Znajomość nauki Kościoła i prawd wiary również budzi zastrzeżenia.5. Posiada słabą znajomość siglów biblijnych, nie radzi sobie z ich rozpisywaniem.6. Praca z Pismem Świętym budzi zastrzeżenia.

Dopuszczający:1. Minimalne opanowanie przez ucznia materiału objętego programem nauczania.2. Znajomość wyłącznie najważniejszych terminów, czy zagadnień omawianych na etapie klasy VI.3. Uczeń nie posiada zdolności trafnego formułowania sądów.4. Jego umiejętności w posługiwaniu Pismem Świętym są znikome, wymagają pomocy katechety.5. Brak zainteresowania ze strony ucznia przedmiotem.6. Prowadzony zeszyt jest mało staranny.7. Brak zainteresowania życiem kościoła i wspólnoty parafialnej.

Niedostateczny:1. Uczeń nie opanował wiadomości na ocenę dopuszczającą.2. Przejawia negatywną postawę wobec wiary i przedmiotu.3. Odmawia współpracy.4. Niechętnie bierze udział w katechezie.

121

III. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W GIMNAZJUM

Język polski

Klasa I – zgodnie z nową podstawą programową

Ocena celująca

Stopień celujący otrzymuje uczeń, który:- wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania języka polskiego klasie pierwszej gimnazjum;- samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania i uzdolnienia polonistyczne;- posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;- biegle wypowiada się w różnych formach gatunkowych, redaguje swą wypowiedź przestrzegając cech gatunkowych;- samodzielnie analizuje dzieło literackie, potrafi ukazać jego strukturę, dostrzega związki między elementami tekstu;- umie samodzielnie wykorzystywać wiedzę z różnych źródeł informacji.- osiąga sukcesy w konkursach na szczeblu wojewódzkim.

Wymagania szczegółowe:- dokładna znajomość tekstów literackich analizowanych na lekcjach;- samodzielna lektura;- wysoki stopień oczytania;- wzorowy styl;- prace literackie (domowe, klasowe) – bezbłędne, zawierające dodatkowe informacje na temat i własne przemyślenia poparte argumentami;- sprawdziany gramatyczne – bezbłędne, realizujące 2, 3 dodatkowe polecenia w formie trudniejszych przykładów lub zagadnień;- sprawdziany ortograficzne – bezbłędne.

Ocena bardzo dobra

Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który:- opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem nauczania w pierwszej klasie;- sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami;

122

- rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne zawarte w programie nauczania pierwszej klasy;- wypowiada się w różnych formach gatunkowych, redaguje swą wypowiedź, przestrzegając cech gatunkowych;- potrafi zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach;- rozwija zainteresowania polonistyczne;- popełnia sporadycznie błędy językowe i ortograficzne;- posiada bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje;- aktywnie uczestniczy w zajęciach.

Wymagania szczegółowe:- uzyskanie osiągnięć koniecznych określonych programem nauczania w pierwszej klasie.

Ocena dobra

Stopień dobry otrzymuje uczeń, który:- w dobrym stopniu opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w pierwszej klasie;- poprawnie stosuje wiadomości literackie i z nauki o języku w praktyce;- w dobrym stopniu posługuje się różnymi formami wypowiedzi;- w dobrym stopniu rozumie teksty literackie;- z niewielką pomocą nauczyciela dokonuje analizy utworów literackich.

Wymagania szczegółowe:- poprawne stosowanie wiadomości;- samodzielne wykonanie typowych zadań teoretycznych i praktycznych.

Ocena dostateczna

Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który:- opanował podstawowe wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w pierwszej klasie;- pod kierunkiem nauczyciela potrafi korzystać z podstawowych źródeł informacji;- w miarę poprawnie wypowiada się w mowie i piśmie;- posiada niewielki zasób słownictwa.

Wymagania szczegółowe:- pełne opanowanie programu minimum dla pierwszej klasy.

Ocena dopuszczająca123

Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:- nie potrafi poprawnie wypowiadać się w mowie i piśmie;- przy pomocy nauczyciela wykona proste polecenia;- braki wiedzy są możliwe do nadrobienia w dalszej nauce.

Wymagania szczegółowe:- opanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej.

Ocena niedostateczna

Stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który:- nie opanował wiadomości i umiejętności objętych minimum programowym w pierwszej klasie;- braki w wiadomościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z przedmiotu;- nawet przy pomocy nauczyciela nie wykona najprostszych poleceń.

Ustalenia szczegółowe:- nieopanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej.

W semestrze obowiązują zadania klasowe: dwa literackie, jedno językowe.

. Klasa II - zgodnie z nową podstawą programową

Ocena celująca

Stopień celujący otrzymuje uczeń, który:- posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w drugiej klasie;- samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania i uzdolnienia polonistyczne;- posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;- biegle wypowiada się w różnych formach gatunkowych, redaguje swą wypowiedź przestrzegając cech gatunkowych;- samodzielnie analizuje dzieło literackie, potrafi ukazać jego strukturę, dostrzega związki między elementami tekstu;- umie samodzielnie wykorzystywać wiedzę z różnych źródeł informacji.- osiąga sukcesy w konkursach na szczeblu wojewódzkim.

124

Wymagania szczegółowe:- dokładna znajomość tekstów literackich;- samodzielna lektura;- wzorowy styl wypowiedzi ustnej;- wysoki stopień oczytania;- bezbłędne prace literackie - domowe, klasowe, zawierające własne przemyślenia i dodatkowe informacje na temat;- bezbłędnie napisane sprawdziany gramatyczne realizujące dodatkowe, trudniejsze polecenia;- sprawdziany ortograficzne – bezbłędne, realizujące dodatkowe trudności.

Ocena bardzo dobra

Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który:- opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem nauczania w drugiej klasie;- rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne zawarte w programie nauczania drugiej klasy;- sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami;- potrafi zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach;- rozwija zainteresowania polonistyczne;- popełnia sporadycznie błędy językowe i ortograficzne;- posiada bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje;- aktywnie uczestniczy w zajęciach.

Wymagania szczegółowe:- uzyskanie osiągnięć koniecznych określonych programem nauczania w drugiej klasie.

Ocena dobra

Stopień dobry otrzymuje uczeń, który:- dobrze opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w drugiej klasie;- w praktyce poprawnie stosuje wiadomości literackie i z nauki o języku;- w dobrym stopniu posługuje się różnymi formami wypowiedzi;- prawidłowo rozumie teksty literackie;- z niewielką pomocą nauczyciela dokonuje analizy utworów literackich.

Wymagania szczegółowe:- dobra znajomość wszystkich lektur;

125

- poprawne stosowanie zdobytych wiadomości;- samodzielne wykonanie typowych zadań teoretycznych i praktycznych.

Ocena dostateczna

Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który:- opanował podstawowe wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w drugiej klasie;- w miarę poprawnie wypowiada się w mowie i piśmie;- posiada niewielki zasób słownictwa.- przy pomocy nauczyciela potrafi korzystać z podstawowych źródeł informacji;

Wymagania szczegółowe:- pełne opanowanie programu minimum dla drugiej klasy.

Ocena dopuszczająca

Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:- pod kierunkiem nauczyciela wykona proste polecenia;- nie potrafi poprawnie wypowiadać się w mowie i piśmie;- braki wiadomości są możliwe do nadrobienia w trakcie dalszej nauki.

Wymagania szczegółowe:- opanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej.

Ocena niedostateczna

Stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który:- nie opanował wiadomości i umiejętności objętych minimum programowym w drugiej klasie;- braki w wiadomościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z przedmiotu;- nie jest w stanie rozwiązać zadań o niewielkim stopniu trudności.

Ustalenia szczegółowe:- nieopanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej.

W stosunku do ucznia dyslektycznego stosuje się ocenę ze zwiększoną tolerancją.126

W semestrze obowiązują zadania klasowe: dwa literackie, jedno językowe.

Klasa III - zgodnie z nową podstawą programową

Ocena celująca

Stopień celujący otrzymuje uczeń, który:- wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania języka polskiego w trzeciej klasie;- samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania i uzdolnienia polonistyczne;- posiada bogaty zasób słownictwa, umiejętnie stosuje terminy z teorii literatury i nauki o języku;- posługuje się bogatymi związkami frazeologicznymi;- redaguje wypowiedź, przestrzegając cech gatunkowych;- posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;- samodzielnie analizuje dzieła literackie, potrafi ukazać ich strukturę, dostrzega związki między elementami tekstu;- samodzielnie wykorzystuje wiedzę z różnych źródeł informacji;- osiąga sukcesy w konkursach na szczeblu wojewódzkim.

Wymagania szczegółowe:- wysoki stopień oczytania;- dokładna znajomość tekstów literackich analizowanych na lekcjach;- samodzielna lektura;- wzorowy styl;- dodatkowe wiadomości związane z tematem lub wiadomościami wykraczające poza program trzeciej klasy;- prace literackie (domowe, klasowe) – bezbłędne, zawierające dodatkowe informacje na temat i własne przemyślenia poparte argumentami;- sprawdziany gramatyczne – bezbłędne, realizujące dodatkowe polecenia o większym stopniu trudności;- sprawdziany ortograficzne – bezbłędne, realizujące dodatkowe trudności.

Ocena bardzo dobra

Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który:- opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem nauczania w trzeciej klasie;- samodzielnie rozwija zainteresowania polonistyczne;- sprawnie posługuje się posiadanymi wiadomościami z zakresu literatury, nauki o języku i ortografii;- rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne zawarte w programie nauczania trzeciej klasy;

127

- wypowiada się w różnych formach gatunkowych, redaguje swą wypowiedź, przestrzegając cech gatunkowych;- popełnia sporadycznie błędy językowe i ortograficzne;- posiada bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje;- aktywnie uczestniczy w zajęciach;- uczestniczy w konkursach szkolnych.

Wymagania szczegółowe:

- uzyskanie osiągnięć koniecznych określonych programem nauczania w trzeciej klasie.

Ocena dobra

Stopień dobry otrzymuje uczeń, który:- dobrze opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w trzeciej klasie;- poprawnie stosuje w praktyce wiadomości z zakresu literatury i nauki o języku;- w dobrym stopniu opanował i stosuje różne formy wypowiedzi;- prawidłowo rozumie teksty literackie;- z pomocą nauczyciela dokonuje analizy utworów literackich.

Wymagania szczegółowe:- dobra znajomość wszystkich tekstów, a dodatkowo z zestawu lektur uzupełniających;- zdobycie wszystkich umiejętności określonych programem nauczania i ich względnie sprawne stosowanie w praktyce;- opanowanie wszystkich pojęć określonych programem trzeciej klasy i sporadyczne pomyłki w ich stosowaniu;- dobra orientacja w całości materiału gramatycznego;- znajomość i sprawne stosowanie wszystkich zasad ortograficznych określonych programem nauczania w trzeciej klasie.

Ocena dostateczna

Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który:- opanował podstawowe wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w trzeciej klasie;- w miarę poprawnie wypowiada się w mowie i piśmie;- rozwiązuje typowe zadania teoretyczne i praktyczne o średnim stopniu trudności;- przy pomocy nauczyciela korzysta z podstawowych źródeł informacji;- posiada niewielki zasób słownictwa.

Wymagania szczegółowe:128

- pełne opanowanie programu minimum dla trzeciej klasy.

Ocena dopuszczająca

Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:- nie potrafi poprawnie wypowiadać się w mowie i piśmie;- proste polecenia wykonuje pod kierunkiem nauczyciela;- wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe, o niewielkim stopniu trudności;- braki wiedzy są możliwe do nadrobienia w trakcie dalszej nauki.

Wymagania szczegółowe:- opanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej;- opanowanie co najmniej w połowie zasad ortografii z zestawu podanego w programie minimum

Ocena niedostateczna:

Stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który:- nie opanował wiadomości i umiejętności objętych minimum programowym nauczania w klasie trzeciej;- braki w wiadomościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z przedmiotu;- nie jest w stanie rozwiązać zadań o minimalnym stopniu trudności.

Ustalenia szczegółowe:- nieopanowanie programu minimum w części ustalonej dla oceny dopuszczającej.

W semestrze obowiązują zadania klasowe: dwa literackie, jedno językowe.

UWAGA !W stosunku do ucznia z orzeczeniem lub opinią z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej uwzględnia się indywidualne potrzeby edukacyjne i stosuje się ocenę ze zwiększoną tolerancją.

Historia

Kryteria ocen z zakresu historii w klasie I, II, III gimnazjum

129

Zasady pracy ucznia na lekcji: od ucznia wymaga się systematycznego przygotowania do lekcji /powinien posiadać podręcznik, zeszyt przedmiotowy , przybory do pisania / uczeń systematycznie prowadzi zeszyt, odrabia zadania domowe, uczeń aktywnie uczestniczy w lekcji, prezentuje znajomość problematyki, własne opinie lub ogólnie przyjęte, uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć bez podania przyczyny dwa razy w semestrze, lecz nie dotyczy to zapowiedzianych wcześniej

sprawdzianów pisemnych lub testów, sprawdzanie wiedzy i umiejętności bieżącej obejmuje trzy tematy i może być w formie pisemnej, sprawdziany pisemne oraz testy są zapowiedziane i poprzedzone lekcją powtórzeniową, jeżeli uczeń otrzymał ocenę niedostateczną ze sprawdzianu, zobowiązany jest sprawdzian poprawić w uzgodnionym terminie do dwóch tygodni, uczeń nieobecny na sprawdzianie zalicza go na kolejnej lekcji, w przypadku odmowy otrzymuje ocenę niedostateczną, uczeń ma prawo do poprawy oceny w uzgodnionym terminie do dwóch tygodni, ocenę semestralną i końcoworoczną nauczyciel wystawia na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych przez ucznia, uczniom z dysfunkcjami, posiadającym orzeczenia i opinie Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej dostosowuje się wymagania

indywidualne na podstawie tych orzeczeń i opinii.

Kryteria ocen z zakresu historii w klasie I, II i III gimnazjum

OCENA NIEDOSTATECZNA

Wiedza:

braki wiedzy są duże, nie rokuje nadziei na ich usunięcie przy pomocy nauczyciela, nawet w długim okresie czasu,

nie pamięta prostych faktów, pojęć i terminów historycznych,

nie dostrzega prostych przyczyn, i skutków faktów, wydarzeń, zjawisk,

nie opanował w stopniu minimalnym zagadnień poruszanych na lekcji,

wyraźny brak zainteresowania przedmiotem.

Umiejętności:

nie potrafi nawet przy pomocy nauczyciela wykonać prostych poleceń i prostych umiejętności,

nie umie nazywać faktów, wydarzeń, zjawisk, nie potrafi umieszczać ich w czasie i przestrzeni,

130

nie umie dostrzec prostych przyczyn skutków faktów, wydarzeń i zjawisk,

nie rozumie prostego tekstu źródłowego.

Aktywność:

odmawia wykonywania zadań postawionych przez nauczyciela bądź grupę.

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Wiedza:

uczeń posiada niepełną wiedzę określoną programem nauczania,

przy pomocy nauczyciela jest w stanie zrealizować polecenia dotyczące zastosowania

posiadanej wiedzy,

posiada minimalną wiedzę dotyczącą wydarzeń Polski i świata,

zna proste fakty, pojęcia historyczne i terminy, podstawowe wydarzenia i zjawiska oraz ich przyczyny i skutki,

luki wiedzy jest w stanie uzupełnić w dłuższym okresie czasu.Umiejętności:

przy pomocy nauczyciela umie zastosować umiejętności przewidziane programem i dysponuje umiejętnościami, które pozwolą mu uzupełnić braki w

dalszym procesie uczenia się historii,

umie nazywać fakty, wydarzenia, zjawiska,

umie szeregować wydarzenia w czasie,

dostrzega związki między życiem gospodarczym, położeniem geograficznym,

odczytuje dane kartograficzne,

potrafi posługiwać się podręcznikiem, słownikiem,

czyta ze zrozumieniem treści zawarte w źródle..Aktywność:

bierna postawa na lekcjach,

131

pracuje na lekcjach tylko pod nadzorem nauczyciela i z pomocą kolegów.

WYMAGANIA PODSTAWOWE ( OCENA DOSTATECZNA)Wiedza:

posiada podstawową wiedzę, przewidzianą programem nauczania w stopniu zadawalającym,

nazywa poznane epoki i podaje ich cechy,

rozumie znaczenie złożoności faktów, wydarzeń, zjawisk, procesów oraz zna daty roczne

przełomowych wydarzeń,

rozumie zmienność i ciągłość procesów historycznych,

rozumie rolę źródeł historycznych w poznawaniu historii,

pamięta wybitne jednostki poznanych wydarzeń,

w pracach pisemnych popełnia błędy merytoryczne, ale po uwagach nauczyciela potrafi je poprawić.Umiejętności:

uczeń potrafi wykonać polecenia wymagające zastosowania umiejętności przewidzianych programem o średnim stopniu trudności,

posiada umiejętności dla poziomu wymagań koniecznych, uzupełnionych o nowe kompetencje,

dostrzega zmienność i ciągłość wydarzeń oraz zjawisk,

umieszcza fakty w czasie i przestrzeni historycznej,

dostrzega przyczyny i skutki między faktami, wydarzeniami i zjawiskami,

umie wykorzystać różne źródła wiedzy historycznej,

umie wypowiadać się w formie ustnej i pisemnej na konkretny temat.Aktywność:

bierze udział w pracy zespołowej,

nie pracuje systematycznie, aktywnością wykazuje się sporadycznie.

WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE (OCENA DOBRA) Wiedza:

132

uczeń opanował materiał przewidziany w programie,

zna i rozumie większość pojęć,

zna przyczyny i skutki faktów, wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych,

rozumie związki i zależności pomiędzy historią powszechną i historią Polski,

odtwarza rzeczywistość historyczną na podstawie źródeł historycznych i literackich,

pamięta daty początkowe i końcowe wydarzeń historycznych,

zna postacie historyczne ważne dla dziejów Polski i świata,

uczeń dobrze opanował materiał, ale czasami popełnia błędy.Umiejętności:

posiada umiejętności dla poziomu podstawowego, uzupełnione o nowe kompetencje,

porządkuje fakty według kryterium czasu i przestrzeni,

selekcjonuje fakty i wydarzenia, rozumie związki między nimi,

wykorzystuje zdobytą wiedzę, formułuje oceny, opinie i uzasadnia je,

umie samodzielnie czerpać wiedzę z różnych źródeł informacji i je interpretować z różnorodnymi środkami dydaktycznymi,

poprawnie posługuje się mapą,

przy pomocy nauczyciela poprawnie analizuje teksty źródłowe i porównuje uzyskane informacje z innymi źródłami,

bierze udział w dyskusjach, grach dydaktycznych, formułuje poprawnie wypowiedzi ustne i pisemne.Aktywność:

jest aktywny w czasie lekcji, wykonuje polecenia nauczyciela

zadania mu powierzone wykonuje samodzielnie.

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)Wiedza:

uczeń posiada zasób wiedzy określony programem oraz wiedzę uzyskaną w wyniku dodatkowych zainteresowań historycznych, wiedzę

regionalną i lokalną,

133

zna przyczyny, przebieg i skutki faktów, wydarzeń, zjawisk, procesów,

zna typologię źródeł historycznych, pojęcia i terminy dotyczące problemów badania źródeł historycznych,

pamięta daty, wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne oraz rolę postaci w nich

uczestniczących,

rozumie zmienność i ciągłość procesów,

rozumie przeciwstawne interpretacje wydarzeń.Umiejętności:

posiada umiejętności dla poziomu rozszerzającego i dopełniającego uzupełnione o nowe kompetencje,

operuje wiedzą historyczną,

korzysta z różnych źródeł informacji,

porównuje je i ocenia ich wiarygodność oraz przydatność,

samodzielnie formułuje i definiuje pojęcia oraz posługuje się nimi ze zrozumieniem,

formułuje i rozwiązuje problemy historyczne,

wykorzystuje wiedzę z pokrewnych przedmiotów,

potrafi argumentować swoje wypowiedzi, sądy, opinie, oceny,

rozróżnia prawdę historyczną od fikcji,

zdobytą wiedzę prezentuje w różnych formach: w wypowiedziach ustnych i pisemnych,

przedstawia prace problemowe, przekrojowe, prace w grupie np. metody projektu. Aktywność:

czynnie uczestniczy w lekcjach, bierze udział w dyskusjach, debatach, grach dydaktycznych na forum klasowym,

wykonuje dobrowolnie zadania wykraczające poza program, zdobywając nową wiedzę

i doświadczenia,

wykazuje się pomysłowością, inicjatywą i pracowitością.

134

WYMAGANIA WYKRACZAJĄCE POZA PROGRAM NAUCZANIA ( OCENA CELUJĄCA)Wiedza:

uczeń posiada wiedzę historyczną wyraźnie wykraczającą poza obowiązkowe wymagania programowe, potwierdzając je w toku pracy lekcyjnej i

pozalekcyjnej,

posiada zainteresowania humanistyczne, systematycznie pracuje, czyta książki i artykuły historyczne,

uczestniczy w różnych konkursach historycznych, olimpiadach, osiąga sukcesy, prowadzi samodzielne poszukiwania.Umiejętności:

uczeń posiada umiejętności określone dla poziomu wymagań podstawowych, rozszerzających, dopełniających i uzupełniających o nowe

kompetencje,

samodzielnie zdobywa wiadomości,

wykorzystuje zdobytą wiedzę w nowych sytuacjach poznawczych,

umie dokonać syntezy, analizy materiału oraz powiązać je z zagadnieniami poznanymi w czasie innych przedmiotów,

umie powiązać dzieje własnego regionu z historią własnego kraju lub z dziejami powszechnymi,

krytycznie analizuje treści prezentowane przez media i inne źródła.Aktywność:

bierze aktywny udział w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych,

dodatkowo wykonuje zadania wykraczające poza obowiązkowe czynności procesu lekcyjnego,

opracowuje plany, schematy, biogramy, gromadzi materiał regionalny, przygotowuje inscenizacje, zabawy dydaktyczne,

bierze udział w konkursach pozaszkolnych i olimpiadach historycznych i osiąga sukcesy,

współpracuje z nauczycielem, wykazuje się dociekliwością, własną pomysłowością i inicjatywą, jest twórczy i pracowity.

Wiedza o społeczeństwie

Klasa I - zgodnie z nową podstawą programową

135

Ocena niedostatecznaUczeń:

pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi się wypowiedzieć nie opanował wiedzy i umiejętności w zakresie wymagań koniecznych niezbędnych do dalszego kształcenia nie potrafi wykonać prostego polecenia wykazuje się brakiem systematyczności i chęci do nauki nie interesuje się przedmiotem

Ocena dopuszczająca (poziom wymagań koniecznych)Uczeń:

przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykonać proste polecenia ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności, które są konieczne do dalszego kształcenia; posiada minimum wiedzy nie potrafi sformułować jasnej wypowiedzi na tematy poruszane na lekcjach jego postawa na lekcjach jest bierna, ale wykazuje chęć do współpracy wymienia rodzaje grup społecznych, cechy państwa, podstawowe zasady państwa demokratycznego, podstawowe zasady ustroju RP, charakteryzuje pracę organów szkoły lokalizuje siedzibę władz miejskich wyjaśnia pojęcia: grupa społeczna, gmina, powiat, województwo, państwo, obywatelstwo, monarchia, republika, opozycja, ustawa, prawo, kodeks,

partia polityczna, kampania wyborcza, organizacja pozarządowa, środki masowego przekazu wylicza elementy charakterystyczne dla prawidłowego porozumiewania się, nazwy podstawowych dokumentów dotyczących praw człowieka, partie

istniejące w Polsce wymienia główne zadania szkoły, prawa i obowiązki dziecka i ucznia, zadania Samorządu Uczniowskiego zna: symbole narodowe, największe skupiska polonijne na świecie, wolności, prawa i obowiązki obywateli RP, zasady prawa wyborczego wyjaśnia pojęcia: praca, rynek, gospodarka rynkowa, popyt, podaż, cena, bank, giełda, inflacja, towar, przedsiębiorstwo, pieniądz, moneta, banknot,

budżet, podatek, bezrobocie, pracodawca, pracobiorca, eksport, import, reklama, terroryzm, wie, że celem działalności gospodarczej człowieka jest zaspokajanie własnych potrzeb, praca i umiejętności człowieka są warunkiem rozwoju

jednostki i społeczeństwa, dlaczego obywatele powinni płacić podatki

Ocena dostateczna (poziom wymagań podstawowych)Uczeń:

jest aktywny na lekcjach sporadycznie jego wiedza jest wyrywkowa i fragmentaryczna ma problemy z samodzielnym sformułowaniem i uzasadnieniem swoich wypowiedzi udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela wykonuje samodzielnie proste zadania, które przydzieli mu grupa

136

definiuje pojęcia: potrzeby człowieka, grupy społeczne, samorząd terytorialny, Polonia, naród, państwo totalitarne, autorytarne, demokratyczne, absolutorium, koalicja, elektorat, interpelacja, immunitet,

zna: podstawowe dokumenty, w oparciu o które funkcjonuje szkoła, cele, jakie realizuje państwo, układ treści Konstytucji RP, strukturę władzy centralnej i jej podstawowe uprawnienia

wymienia formy państwa, podstawowe dokumenty określające prawa i wolności człowieka, systemy partyjne na świecie, typy partii odróżnia państwa o ustroju demokratycznym od państw niedemokratycznych i zna w nich sytuacje jednostki charakteryzuje podstawowe zasady państwa demokratycznego, ustroju RP omawia proste diagramy, wykresy, tabele opisuje i kwalifikuje grupy społeczne i warunki przynależności wie, że oprócz praw obywatel ma też powinności, jak się powołuje organy władzy zna mechanizmy gospodarki rynkowej, rodzaje spółek zna system szkolny w Polsce

Ocena dobra (poziom wymagań rozszerzających)Uczeń:

w dużej mierze opanował treści i umiejętności zawarte w programie chętnie pracuje w grupie jest aktywny na zajęciach umiejętnie wykorzystuje zdobyte informacje wykonuje samodzielnie typowe zadania związane z tokiem lekcji i zlecone przez nauczyciela umie formułować proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne potrafi interpretować diagramy, wykresy, mapki tematyczne, tabele poprawnie stosuje pojęcia: naród, państwo, samorząd terytorialny, grupa społeczna, państwo unitarne, federacyjne, niezawisłość sędziowska,

suwerenność omawia formy państwa zna i rozumie różnice między państwem totalitarnym i autorytarnym i mechanizmy funkcjonowania państwa demokratycznego wykazuje różnice między monarchią konstytucyjną a republiką zna rodzaje więzi społecznych w grupie, czynniki, które wyznaczają prawa i obowiązki dziecka- ucznia, władze samorządu uczniowskiego i opisuje

ich działalność rozumie: swoje związki z przyrodą i wie, że jest ona niezbędna do życia oraz funkcjonowania człowieka, że człowiek staje się istotą społeczną dzięki

różnorodnym kontaktom; współzależność między sposobem sprawowania władzy a sytuacją obywatela w państwie; różnicę między władzą ustawodawczą i wykonawczą, podział zadań między organami władzy samorządowej a władzą centralną,

porównuje zachowania pozytywne i negatywne oraz ich wpływ na postawę ludzi prezentuje różne sposoby rozwiązywania konfliktów określa specyfikę działalności organów terytorialnych i organów szkoły charakteryzuje podstawowe zasady ustroju politycznego RP i uprawnienia organów władzy dostrzega różnice w typach partii i systemach partyjny

137

wyjaśnia znaczenie pracy dla rozwoju człowieka wymienia przyczyny i rodzaje bezrobocia rozumie mechanizm powstawania inflacji wyjaśnia funkcje pieniądza i rodzaje pieniądza, charakteryzuje rodzaje podatków potrafi rozróżniać papiery wartościowe

Ocena bardzo dobra (poziom wymagań dopełniających)Uczeń:

bardzo aktywnie uczestniczy w zajęciach sprawnie samodzielnie posługuje się różnymi źródłami wiedzy, uzasadnia odpowiedzi korzystając z wiadomości prasowych i telewizyjnych potrafi posługiwać się wcześniej wymienionymi pojęciami w określonych sytuacjach, tekstem konstytucji, na wybranych przykładach ocenić

funkcjonowanie w praktyce zasad ustroju RP, wykorzystać wiedzę teoretyczną do oceny problemów, które są rozwiązywane przez władze centralne i samorządowe

uzasadnia własne poglądy i stanowiska dokonuje samodzielnej oceny wydarzeń i zjawisk dostrzega związki przyczynowo- skutkowe potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów potrafi interpretować diagramy, wykresy, tabele, mapki tematyczne i wyciągać wnioski interpretuje teksty źródłowe przedstawia obecny stan wiedzy dotyczącej badań socjologicznych rozumie znaczenie pojęć: tolerancja, socjologia porównuje swoje miejsce w społeczeństwie z innymi rozumie, że oprócz praw uczeń ma obowiązki zna i cytuje maksymy filozofów i umie je zinterpretować, wyodrębnia różnice w podziale zadań poszczególnych struktur samorządu oraz organów szkoły wykazuje różnice występujące pomiędzy zadaniami poszczególnych struktur samorządu: gminy, powiatu, województwa. rozumie i potrafi ustalić podobieństwa i różnice w sprawowaniu władzy w monarchii konstytucyjnej i republice potrafi wyjaśnić istotę społeczeństwa obywatelskiego ocenia sytuację obywatela w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym umie określić rodzaje swobód obywatelskich, granice wolności rozumie związek między przedsiębiorczością a funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i gospodarki, znaczenie różnych podmiotów gospodarczych w

funkcjonowaniu rynku, rolę giełdy, banków potrafi wyjaśnić, dlaczego inflacja jest szkodliwa dla gospodarki i konsumentów rozumie rolę monopoli w gospodarce wolnorynkowej rozumie skutki bezrobocia dla gospodarki

138

wykazuje różnice między spółką cywilną a akcyjną

Ocena celująca (poziom wymagań wykraczających poza program)Uczeń:

posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program rozwija własne zainteresowania bierze udział z sukcesami w konkursach jest bardzo aktywny na lekcjach wykonuje szereg zadań dodatkowych z własnej inicjatywy jest żywo zainteresowany tym co dzieje się w Polsce i na świecie angażuje się w akcje o charakterze humanitarnym, ekologicznym, wolontariackim umiejętnie formułuje argumenty, wypowiada się bardzo poprawnym językiem potrafi doskonale zaplanować i zorganizować pracę swoją i innych

Klasa II – zgodnie z nową podstawą programową

Ocena celująca

Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania i kryteria przyjęte na ocenę bardzo dobrą oraz:- potrafi dokonać trafnej konfrontacji teorii z praktyką i wyciągnąć prawidłowe wnioski- swobodnie i poprawnie posługuje się powszechnie stosowaną terminologią przy omawianiu zjawisk i procesów społeczno-politycznych,

samodzielnie je interpretuje, ocenia i uzasadnia, co wyraźnie wykracza poza program klasy drugiej (wykorzystanie okazjonalnych źródeł, indywidualne ćwiczenia)

- aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym- umie analizować akty prawne i posługiwać się nimi- bierze udział w konkursach, odnosi w nich sukcesy- posługuje się poprawną polszczyzną- potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać

Ocena bardzo dobra

Uczeń:- opanował materiał z zakresu następujących zagadnień: formy życia publicznego i kultura polityczna, uprawnienia konstytucyjne władzy centralnej

(Sejm, Senat, Rada Ministrów, Prezydent) oraz funkcjonowanie człowieka w gospodarce rynkowej, a szczególnie jego przedsiębiorczość ekonomiczna, miejsce wartości w życiu człowieka

- dostrzega i docenia specyficzne cechy regionu: tradycji, walory, problemy- sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela

139

- wykazuje aktywną postawę w czasie lekcji- potrafi poprawnie rozumować ważne wydarzenia z życia społecznego, gospodarczego i politycznego kraju- umie prezentować własne poglądy- samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela posługując się nabytymi umiejętnościami- posługuje się poprawną polszczyzną

Ocena dobra

Uczeń spełnia wymagania i kryteria przyjęte na ocenę dostateczną w klasie drugiej oraz:- wykazuje szczegółową wiedzę pochodzącą ze źródeł podstawowych (podręcznik i lekcja)- jest aktywny w czasie lekcji- umie samodzielnie rozwiązać typowe zadania, natomiast o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela- rozwiązuje niektóre dodatkowe zadania o stosunkowo niewielkim stopniu trudności- rozumie związki przyczynowo-skutkowe występujące w życiu społecznym , gospodarczym i politycznym na podstawie wiedzy podręcznikowej

Ocena dostateczna

Uczeń, który spełnia wymagania podstawowe (w stopniu odpowiednim do jego wieku) tj:- rozumie treści wyjaśnianych pojęć w klasie drugiej i na ogół poprawnie używa ich w wypowiedziach- próbuje samodzielnie wykonać proste zadania- posługuje się poprawną polszczyzną- w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym- zna niektóre problemy własnego regionu- korzysta z podstawowych źródeł informacji

Ocena dopuszczająca

Uczeń, który spełnia wymagania nieco poniżej podstawowych tj.:- omawiane treści, pojęcia ćwiczone bądź dyskutowane na lekcjach w klasie drugiej przyswoił sobie w stopniu niewystarczającym i nie jest w stanie z

tego powodu samodzielnie pracować i aktywnie uczestniczyć w zajęciach- przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste zadania wymagające zastosowania podstawowych umiejętności.

Ocena niedostateczna

Uczeń:- nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych zadań obejmujących program klasy drugiej wymagających zastosowania

podstawowych umiejętności- nie opanował określonego minimum programowego klasy drugiej, a braki uniemożliwiają mu kontynuację nauki

140

- nie potrafi skonstruować krótkiej, dwu-trzy zdaniowej wypowiedzi

Sztuka - plastyka

Klasa I - zgodnie z nową podstawą programową

Ocena celująca ( opanowanie treści wykraczających poza program ).Wiedza, umiejętności praktyczne, zamiłowanie artystyczne przewyższające zakres pełnej realizacji programu, a tym samym podstaw programowych; zauważanie złożonych związków kulturowych plastyki z innymi dziedzinami sztuki, nauki, kultury; świadomość wpływu sztuki na rzeczywistość; realizacja prac konkursowych; motywacja i dojrzałość podejścia do nauki plastyki przewyższająca wymagania edukacyjne przewidziane dla młodzieży na tym etapie edukacyjnym; postawa twórcza, aktywna, poszukująca.

Ocena bardzo dobra ( opanowanie treści dopełniających ).Pełna realizacja wymagań programowych oraz podstaw programowych; bardzo dobre przyswojenie treści teoretycznych, zauważanie związków i wpływu plastyki na różne dziedziny sztuki kultury; umiejętność stosowania poznanej wiedzy do wykonywania oryginalnych zadań twórczych, myślenie przekrojowe, analizowanie, wnioskowanie widoczne w realizowanych zadaniach teoretycznych i praktycznych; bardzo duża twórcza aktywnośći zaangażowanie w podejmowaną pracę.Wiedza dotycząca historii sztuki i związanych z nimi tajemnic plastyki ( wypowiedzi ustne, pisemne, ćwiczenia, prezentacje )

– wypowiedzi twórcze – rozbudowany opis, analiza, interpretacja dzieł, porównanie dzieł różnych stylów, epok– podanie wielu przykładów dzieł, umiejętność umiejscowienia w określonym czasie na tle kultury– formułowanie własnych opinii, wniosków na zadany temat– dojrzałe i rozbudowane wypowiedzi.Twórczość plastyczna, doskonalenie umiejętności manualnych, praktyczne zastosowanie pojęć języka plastyki ( działania plastyczne o zróżnicowanym charakterze – tradycyjne nawiązujące do sztuki współczesnej ).

– właściwe, konsekwentne, planowanie i realizowanie pracy plastycznej zgodnie– z zadanym tematem, przemyślane zastosowanie odpowiednich środków wyrazu artystycznego przy zastosowaniu właściwej techniki, przyczyniające się

do bardzo dobrego poziomu pracy, estetyczne wykonanie zadania– dojrzałość refleksji o świecie w pracy plastycznej, oryginalność myślenia, wyobraźnia– i pomysłowość widoczna w wykonywanych pracach i podejmowanych działaniach– prezentowanie twórczej, poszukującej postawyWypowiedzi o charakterze mieszanym – łączące elementy historii sztuki i kultury ( tworzenia, opracowywanie albumów, plansz, plakatów, prezentacji multimedialnych, filmów dotyczących artystów, kierunków w sztuce, prace związane z realizacją ścieżek między przedmiotowych zgodnie z zasadami kompozycji plastycznej ).

141

– umiejętność oryginalnego, graficznego opracowywania tekstu, ilustracji ( reprodukcji ), form graficznych w celu stworzenia pracy o charakterze przekrojowym

– umiejętność dokonywania wyboru najistotniejszych treści, ilustracji ( reprodukcji ), komponowania ich z elementami graficznymi

Postawa na lekcji, motywacja do pracy, aktywność, właściwe postawy społeczne w czasie lekcji ( m.in. podejmowanie współpracy )– podejmowanie aktywnego działania, zainteresowanie tematem, zaangażowanie w podjętą pracę

– umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych– aktywny odbiór i wysoka kultura osobista, właściwe zachowanie podczas bezpośredniego kontaktu z dziełami sztuki w muzeach, galeriach i innych

obiektach kultury– umiejętność określania, planowania i realizowania zadań związanych z promowaniem sztuki w najbliższym otoczeniu, znajomość zasad i zasięgu

promocji sztuki w dużych galeriach i muzeach

Ocena dobra ( opanowanie treści rozszerzonych )Przyswojenie szerszego zakresu praktycznych i teoretycznych treści programowych pozwalających na wykonywanie złożonych ćwiczeń praktycznych i teoretycznych, analizowanie poznawanych treści, przenoszenie wiedzy na inne dziedziny, zauważanie związków wiedzy teoretycznej z praktycznym działaniem i życiem codziennym, kształtowaniem otoczenia, duża aktywność twórcza.1. Wiedza dotycząca historii sztuki i związanych z nimi tajemnic plastyki.– wypowiedzi twórcze – rozbudowany opis, analiza, interpretacja dzieł, porównanie dzieł różnych stylów, epok– podanie wielu przykładów dzieł, umiejętność umiejscowienia w określonym czasie na tle kultury– dojrzałe i rozbudowane wypowiedzi.

2. Twórczość plastyczna, doskonalenie umiejętności manualnych, praktyczne zastosowanie pojęć języka plastyki.– planowanie i realizowanie pracy plastycznej zgodnie z zadanym tematem, przemyślane zastosowanie odpowiednich środków wyrazu artystycznego przy

zastosowaniu właściwej techniki, przyczyniające się do bardzo dobrego poziomu pracy, estetyczne wykonanie zadania– wyobraźnia i pomysłowość widoczna w wykonywanych pracach– i podejmowanych działaniach– prezentowanie poszukującej postawy

3. Wypowiedzi o charakterze mieszanym – łączące elementy historii sztuki i kultury– umiejętność graficznego opracowywania tekstu, ilustracji ( reprodukcji ), form graficznych w celu stworzenia pracy o charakterze przekrojowym– umiejętność dokonywania wyboru najistotniejszych treści, ilustracji ( reprodukcji ), komponowania ich z elementami graficznymi

4. Postawa na lekcji, motywacja do pracy, aktywność, właściwe postawy społeczne w czasie lekcji ( m.in. podejmowanie współpracy )– podejmowanie aktywnego działania, zainteresowanie przedmiotem, zaangażowanie w podjętą pracę niezależnie od prezentowanych zdolności i

umiejętności– dobre przygotowanie do lekcji

142

– umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych– aktywny odbiór i wysoka kultura osobista, właściwe zachowanie podczas bezpośredniego kontaktu z dziełami sztuki w muzeach, galeriach i innych

obiektach kultury– umiejętność określania, planowania i realizowania zadań związanych z promowaniem sztuki w najbliższym otoczeniu, znajomość zasad i zasięgu

promocji sztuki w dużych galeriach i muzeach

Ocena dostateczna ( opanowanie treści podstawowych )Przyswojenie wybranych umiejętności i treści nauczania, wykorzystywanie ich w celu wykonania prostych zadań teoretycznych i ćwiczeń praktycznych o charakterze odtwórczym, stereotypowym i schematycznej formie.

1. Wiedza dotycząca historii sztuki i związanych z nimi tajemnic plastyki.– wypowiedzi odtwórcze – prosty opis dzieła, epoki, umiejętności podania kilku najbardziej typowych przykładów dzieł, określenie przybliżonego przedziału czasowego ich powstanie– proste wypowiedzi na zadany temat- gotowość zabierania głosu dyskusjach o prezentowanych obiektach, przede wszystkim w odniesieniu do ich form

2. Twórczość plastyczna, doskonalenie umiejętności manualnych, praktyczne zastosowanie pojęć języka plastyki.– tworzenie pracy plastycznej bez określonego zamysłu z zachowaniem luźnych związków z tematem, uproszczona forma i technika zadania– przeciętny poziom plastyczny pracy wyrażony poprzez często przypadkowe zastosowanie środków wyrazu artystycznego

– stereotypowe refleksje o świecie zawarte w pracy plastycznej– schematyczność, prostota, stosowanie rozwiązań typowych

3. Wypowiedzi o charakterze mieszanym – łączące elementy historii sztuki i kultury– prostota i przypadkowość połączenia form graficznych, treści i ilustracji ( reprodukcji )

4. Postawa na lekcji– podejmowanie postawy działań koniecznych do wykonania zadania– podejmowanie ograniczonej współpracy przy realizacji zadań grupowych– pełne przyswojenie właściwych form zachowań odpowiednich w trakcie bezpośredniego odbioru kultury w muzeach, galeriach, zabytkach, obiektach sakralnych– podejmowanie przypadkowych, wyrywkowych działań związanych z planowaniem promowania sztuki w najbliższym otoczeniu

Ocena dopuszczająca ( opanowanie treści koniecznych )Przyswojenie prostych informacji, umiejętności i treści przydatnych życiowo umożliwiających realizację zadań życia codziennego nawiązujących do

143

plastyki i kontynuację nauki na następnym stopniu edukacyjnym.

1. Wiedza dotycząca historii sztuki i związanych z nimi tajemnic plastyki– bardzo prosty opis dzieła, epoki, umiejętność podania jednego najbardziej typowego przykładu dzieł– spore luki w wiadomościach objętych programem, z szansą ich wypełnienia ( ewentualnie przy pomocy nauczyciela )

– bierność podczas dyskusji o prezentowanych obiektach– naiwność wypowiedzi na zadany temat

2. Twórczość plastyczna– słaby poziom plastyczny pracy

– niski poziom estetyki pracy ( np. zgodne z podstawowym tematem, ale niestaranne wykonanie ćwiczeń )

3. Wypowiedzi o charakterze mieszanym – łączące elementy historii sztuki i kultury.– prostota i przypadkowość połączenia form graficznych, treści i ilustracji ( reprodukcji )

4.Postawa na lekcji.– bierność, realizowanie zadań w ograniczonym zakresie uwarunkowane słabym przygotowaniem do lekcji– zachowanie utrudniające pełną współprace i właściwy podział zadań w grupie– bierny odbiór sztuki w galerii, muzeum, niepełne przygotowanie właściwych form zachowań odpowiednich w trakcie bezpośredniego odbioru kultury w muzeach, galeriach, zabytkach, obiektach sakralnych– bierność w podejmowaniu działań związanych z planowaniem promowania sztuki w najbliższych otoczeniach.

Ocena niedostatecznaPoziom opanowanych treści nie umożliwia podjęcia nauki na następnym etapie edukacyjnym.– luki w wiadomościach objętych programem, trudne do uzupełnienia ( notoryczne nie– przygotowanie się do lekcji )– bierność w zajęciach lekcyjnych– brak zainteresowania przedmiotem– niechlujne wykonywanie ćwiczeń plastycznych

Zajęcia artystyczne

144

Klasa 2

Ocena celująca

Zauważalne zainteresowanie przedmiotem. Wiedza, umiejętności praktyczne, zamiłowanie artystyczne przewyższające zakres pełnej realizacji programu, a tym samym podstaw programowych. Realizacja prac konkursowych, kreatywność, pomysłowość, postawa poszukująca.

Ocena bardzo dobra

Pełna realizacja wymagań programowych oraz podstaw programowych. Pełne przyswojenie treści teoretycznych. Opracowanie i opanowanie zagadnień teoretycznych poprzedzających wykonanie prac. Bardzo duża twórcza aktywność i zaangażowanie w podejmowaną pracę. Umiejętność stosowania poznanej wiedzy do wykonywania oryginalnych zadań twórczych.Właściwe, konsekwentne planowanie i realizowanie pracy plastycznej zgodnie z zadanym tematem, przemyślane stosowanie odpowiednich środków wyrazu artystycznego przy zastosowaniu właściwej techniki, przyczyniające się do bardzo dobrego poziomu pracy, estetyczne wykonanie zadania. Systematyczność, wytrwałość w pracy, oryginalność myślenia, wyobraźnia i pomysłowość widoczna w wykonywanych pracach i podejmowanych działaniach. Prezentowanie twórczej poszukującej postawy.Podejmowanie aktywnego działania, zainteresowanie tematem, zaangażowanie w podjętą pracę. Umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych. Aktywny odbiór dzieł i wysoka kultura osobista, odpowiednie zachowanie podczas pracy.

Ocena dobra

Przyswojenie szerszego zakresu treści teoretycznych. Duża aktywność i zaangażowanie w podejmowaną pracę. Umiejętność stosowania poznanej wiedzy do wykonywania zadań twórczych. Planowanie i realizowanie pracy plastycznej zgodnie z zadanym tematem, przemyślane zastosowanie odpowiednich środków wyrazu artystycznego przy zastosowaniu właściwej techniki, przyczyniające się do dobrego poziomu pracy, estetyczne wykonanie zadania. Wyobraźnia i pomysłowość widoczna w wykonywanych i podejmowanych działaniach. Systematyczność, wytrwałość w pracy, prezentowanie poszukującej postawy.Podejmowanie aktywnego działania, zainteresowanie przedmiotem, zaangażowanie w podjętą pracę niezależnie od prezentowanych zdolności i umiejętności. Dobre przygotowanie do lekcji. Umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych. Aktywny odbiór dzieł, wysoka kultura osobista, właściwe zachowanie podczas pracy.

Ocena dostateczna

Przyswojenie, opracowanie i opanowanie tylko wybranych zagadnień teoretycznych (lukiw wiadomościach o charakterze szczegółowym). Wykorzystanie ich w celu wykonania prostych zadań plastycznych o charakterze odtwórczym, stereotypowym i schematycznej formie.

145

Tworzenie pracy plastycznej bez określonego zamysłu z zachowaniem luźnych związków z tematem, uproszczona forma i technika zadania. Przeciętny poziom plastycznej pracy wyrażony poprzez często przypadkowe zastosowanie środków wyrazu artystycznego. Schematyczność, prostota, stosowanie rozwiązań typowych.Podejmowanie postawy działań koniecznych do wykonania zadania. Podejmowanie ograniczonej współpracy przy realizacji zadań grupowych. Pełne przyswojenie właściwych form zachowań odpowiednich podczas pracy.

Ocena dopuszczająca

Przyswojenie prostych informacji, umiejętności i treści teoretycznych przydatnych do realizacji zadań. Słaby poziom plastyczny prac, niski poziom estetyki pracy (np. zgodnie z postawionym tematem, ale niestaranne wykonanie ćwiczeń ). Bierność, realizowanie zadań w ograniczonym zakresie uwarunkowane słabym przygotowaniem do zajęć.Zachowanie utrudniające pełną współpracę i właściwy podział zadań w grupie. Bierny odbiór dzieł sztuki, niepełne przygotowanie właściwych form zachowań odpowiednich podczas pracy.

Ocena niedostateczna

Luki w wiadomościach objętych programem, trudne do uzupełnienia ( notoryczne nie przygotowywanie się do lekcji ). Bierność w zajęciach lekcyjnych. Nieodpowiednie zachowanie podczas pracy. Brak zainteresowania przedmiotem. Niechlujne wykonywanie zadań plastycznych.

Klasa 3

Ocena celująca

Zauważalne zainteresowanie przedmiotem. Wiedza, umiejętności plastyczne, zamiłowanie artystyczne przewyższające zakres pełnej realizacji programu, a tym samym podstaw programowych. Realizacja prac konkursowych, kreatywność, pomysłowość, postawa poszukująca.

Ocena bardzo dobra

Pełna realizacja wymagań programowych. Bardzo dobra aktywność, obecność na zajęciach. Przygotowanie materiałów do pracy zarówno plastycznych jak i zdobywanie informacji, sumienność, wytrwałość podczas realizowania prac plastycznych, projektów. Umiejętność dyskutowania i dochodzenia do porozumienia podczas pracy. Kulturalne analizowanie i recenzowanie dzieł, zjawisk artystycznych. Wysoka kultura tworzenia i odbioru ekspozycji, odpowiednie zachowanie na zajęciach, wystawach, imprezach kulturalnych, podczas zwiedzania. Umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych. Zainteresowanie tematem, pomysłowość, twórcze, oryginalne podejście do realizowania projektów i prac plastycznych. Systematyczność, wytrwałość w pracy. Prezentowanie twórczej poszukującej postawy. Zaangażowanie w podjętą pracę. Aktywny odbiór dzieł i wysoka kultura osobista, odpowiednie zachowanie podczas pracy.

146

Ocena dobra

Realizacja w znacznym zakresie wymagań objętych programem nauczania. Obecność na zajęciach. Duża aktywność i zaangażowanie w podejmowaną pracę. Dobre przygotowanie do pracy (przygotowanie materiałów, zdobywanie informacji). Wyobraźnia i pomysłowość widoczna w wykonywanych i podejmowanych działaniach. Skupiony udział w zajęciach. Gotowość i zdolność zabierania głosu w dyskusjach o prezentowanych dziełach, obiektach i zjawiskach artystycznych. Systematyczność, wytrwałość w pracy, prezentowanie poszukującej postawy. Zainteresowanie przedmiotem. Umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych. Aktywny odbiór dzieł, wysoka kultura osobista, właściwe zachowanie podczas pracy.

Ocena dostateczna

Średnie opanowanie materiału objętego programem. Obecność na zajęciach. Gotowość zabierania głosu w dyskusjach o prezentowanych dziełach, obiektach, zjawiskach artystycznych, po zachęcie ze strony nauczyciela. Wykonywanie prostych zadań plastycznych. Przeciętny poziom plastycznej pracy wyrażony poprzez czysto przypadkowe zastosowania środków wyrazu artystycznego. Schematyczność, prostota, stosowanie rozwiązań typowych. Podejmowanie postawy działań koniecznych do wykonania zadania. Podejmowanie ograniczonej współpracy przy realizacji zadań grupowych. Pełne przyswojenie właściwych form zachowań odpowiednich podczas pracy.

Ocena dopuszczająca

Spore luki w przyswojeniu i opanowaniu materiału objętego programem. Nieobecność na zajęciach bez usprawiedliwienia. Częste nieprzygotowywanie się do zajęć – brak wymaganych materiałów edukacyjnych i plastycznych. Bierność, realizowanie zadań w ograniczonym zakresie uwarunkowane słabym przygotowaniem do zajęć. Przyswojenie prostych informacji, umiejętności przydatnych do realizacji zadań. Słaby poziom plastyczny prac, niski poziom estetyki pracy. Zachowanie utrudniające pełną współpracę i właściwy podział zadań w grupie. Bierny odbiór dzieł sztuki, niepełne przygotowanie właściwych form zachowań odpowiednich podczas pracy.Ocena niedostateczna

Luki w wiadomościach objętych programem, trudne do uzupełnienia. Notoryczne nieprzygotowywanie się do zajęć. Bierność w zajęciach lekcyjnych. Niechlujne wykonywanie zadań plastycznych. Nieodpowiednie zachowanie podczas pracy. Brak zainteresowania przedmiotem.

Sztuka - muzyka

Klasa III

147

Ocena celująca. Uczeń:- szczególnie interesuje się muzyką, jego wiedza wykracza poza ramy programu,- rozwija swoje uzdolnienia biorąc udział w zajęciach pozalekcyjnych (nauka gra na instrumentach, zespoły artystyczne) i jednocześnie prezentuje swoje umiejętności na szkolnych uroczystościach i konkursach muzycznych,- uczeń odczytuje i stosuje w praktyce podstawowe sposoby zapisu muzyki, korzysta z programów komputerowych służących do nagrywania i przetwarzania dźwięków,- wykorzystuje źródła informacji o muzyce (słowniki, encyklopedie, internet),- opanował wiadomości i umiejętności muzyczne określone programem nauczania co najmniej w stopniu bdb,- czynnie uczestniczy w zajęciach lekcyjnych,- wykazuje zainteresowanie muzyką (np. bierze udział w koncertach).- prowadzi zeszyt ćwiczeń.

Ocena bardzo dobra:- opanował w pełni treści programowe i samodzielnie wykorzystuje wiedzę w praktyce,- prawidłowo i ze zrozumieniem posługuje się terminami w zakresie muzyki,- śledzi na bieżąco wydarzenia artystyczne i wyraża opinię na ich temat,- potrafi wyodrębnić na podstawie wybranych dzieł muzyki klasycznej charakterystyczne cechy epoki oraz przyporządkować je do materiałów dźwiękowych,- rozpoznaje instrumenty muzyczne po ich brzmieniu,- wykazuje się wiadomościami na temat poznanych kompozytorów,- posiada wiadomości na temat gatunków muzyki,- wykorzystuje źródła informacji o muzyce (słowniki, encyklopedie, internet),- posiada wiadomości na temat podstawowych instrumentów, form muzycznych i elementów muzyki,- opanował obowiązkowy repertuar piosenek,- jest aktywny, sumienny,- starannie wykonuje ćwiczenia praktyczne,- opanował wiedzę z historii muzyki określoną programem nauczania,- prowadzi zeszyt ćwiczeń.

Ocena dobra:- potrafi przy pomocy nauczyciela zaśpiewać obowiązujące pieśni, - jest aktywny, - stara się wywiązywać ze swoich obowiązków, - zna wybrane utwory z literatury obowiązkowej, - opanował podstawową wiedzę z historii muzyki, - rozpoznaje niektóre instrumenty, formy muzyczne,

148

- rozpoznaje polskie tańce narodowe, - zna podstawowe rodzaje muzyki, - wykorzystuje źródła informacji o muzyce(słowniki, encyklopedie, internet) - potrafi wykonywać proste ćwiczenia praktyczne,- potrafi wymienić i usytuować w czasie wybrane dzieła muzyczne,- prowadzi zeszyt ćwiczeń.

Ocena dostateczna:- w niewielkim stopniu opanował podstawowy repertuar piosenek, - w niewielkim stopniu opanował wiadomości o muzyce i wybitnych kompozytorach, - przy pomocy nauczyciela realizuje proste ćwiczenia praktyczne, - zna wybrane pojęcia z dziedziny muzyki, - rozpoznaje wybrane instrumenty i polskie tańce narodowe,- opanował w części wiedzę i umiejętności zgodnie ze swoimi możliwościami, - rozpoznaje utwory z literatury obowiązkowej, - pamięta i rozumie najważniejsze elementy charakteryzujące muzykę,- zna grupy instrumentów i ich brzmienie, - realizuje ćwiczenia praktyczne, - prowadzi na bieżąco notatki w zeszycie przedmiotowym,- prowadzi zeszyt ćwiczeń.

Ocena dopuszczająca:- trudno organizuje swój warsztat pracy (nie prowadzi na bieżąco zeszytu oraz zeszytu ćwiczeń, nie wywiązuje się z obowiązków ucznia), - nie wykazuje zaangażowania, - potrafi zaśpiewać lub powiedzieć tekst wybranych piosenek, - przy pomocy nauczyciela realizuje proste ćwiczenia praktyczne, - wiedzę muzyczną opanował w minimalnym zakresie, - wykazuje minimum aktywności, - pamięta najważniejsze elementy charakteryzujące konkretne zjawiska, epokę, styl,- rozumie podstawowe terminy z zakresu muzyki.

Ocena niedostateczna:Ocena ta nie wynika z możliwości, czy z braku uzdolnień ucznia, lecz z całkowitej niechęci do przedmiotu oraz pracy na lekcjach.- pomimo starań nauczyciela nie przejawiał zainteresowania przedmiotem oraz żadnej aktywności, - nie opanował żadnych umiejętności muzycznych, - nie potrafi zaśpiewać żadnej piosenki,

149

- nie opanował minimum wiadomości określonych programem nauczania. - nie wykazuje chęci poprawy- nie prowadzi zeszytu przedmiotowego oraz zeszytu ćwiczeń.

Język angielski

 Klasa I poziom początkujący III.0

 Ocena celująca Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą oraz samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

 Ocena bardzo dobra Całkowicie poprawnie literuje i rozumie ze słuchu literowane wyrazy. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – w pełni poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. Samodzielnie prowadzi podobne rozmowy – wita się, żegna, przedstawia się.

W pełni poprawnie podaje i zapisuje usłyszaną datę dzienną. Zna i poprawnie zapisuje nazwy miesięcy.

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi zaimki dzierżawcze.

Zna i stosuje poznane nazwy przedmiotów. Tworzy i używa form liczby mnogiej rzeczowników, w tym form nieregularnych. Prawidłowo opisuje położenie przedmiotów, stosując przyimki miejsca

Rozmawia o sobie i swojej rodzinie, pyta i odpowiada na pytania o wiek i daty urodzenia, swobodnie posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi.

Rozmawia na temat planu lekcji i przedmiotów szkolnych. Wymienia swoje ulubione przedmioty.

Swobodnie podaje i poprawnie zapisuje godziny (wszystkie); poprawnie pyta o godziny rozpoczęcia lekcji.

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Wydaje polecenia (nakazy i zakazy) w trybie rozkazującym.

Poprawnie stosuje zaimki w funkcji dopełnienia i zaimki wskazujące (w mowie i piśmie).

Nazywa poznane przedmioty. Poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych i w mowie zaimki wskazujące: this, that , these, those.

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the. W większości poprawnie stosuje je w zadaniach gramatycznych.

150

Swobodnie i przy użyciu bogatego słownictwa opisuje osoby.

Płynnie rozmawia na temat umiejętności. Swobodnie zadaje poprawne pytania z użyciem czasownika can. Używa słów and/but

Swobodnie tworzy pytania z zastosowaniem zaimków pytających, zachowując pełną poprawność gramatyczną.

Swobodnie rozmawia na różne tematy, stosując różnorodne konstrukcje służące do wyrażania opinii, np. I’m into painting.

Poprawnie wypełnia formularz i na jego podstawie zadaje pytania.

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. Rozmawia na temat wyglądu zewnętrznego, szczegółowo go opisuje oraz zadaje pytania.

W pełni poprawnie stosuje dopełniacz saksoński z rzeczownikami w liczbie pojedynczej i mnogiej, w tym z nieregularnymi (np. men). Bezbłędnie rozpoznaje użycie ‘s jako formę dopełniacza lub czasownika to be (Tom’s car. / Tom’s tall.).

Swobodnie i poprawnie zadaje pytania z how i odpowiada na nie, stosując odpowiednią intonację.

Swobodnie, wyczerpująco i w pełni poprawnie rozmawia na temat życia codziennego i pracy osób wykonujących różne zawody.

Obszernie i ciekawie opisuje upodobania swoje i innych osób. Poprawnie stosuje formy czasu Present Simple oraz formę gerund.

Swobodnie rozmawia na temat spędzania wolnego czasu, stosuje bogate słownictwo, zadaje pytania i odpowiada na nie.

Poprawnie układa zdania z przysłówkami częstotliwości, w tym zdania z formami czasownika to be.

Płynnie i w pełni poprawnie rozmawia na temat miejsc / obiektów, zadaje pytania przy użyciu konstrukcji there is / are, z zastosowaniem słówek: some / any. Stosuje bogate słownictwo.

Pyta o drogę, podąża za prostymi wskazówkami, upewnia się, że rozumie informacje oraz samodzielnie opisuje drogę dojścia do różnych miejsc w mieście.

Szczegółowo opisuje pogodę w danej chwili oraz typową pogodę poszczególnych pór roku. Prawidłowo stosuje rzeczowniki i przymiotniki związane z pogodą.

Poprawnie używa a, some i any przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi – zarówno w zadaniach gramatycznych jak i w wymowie

Poprawnie i swobodnie stosuje formy czasu Present Continuous w wypowiedzi.

Odgrywa scenkę w sklepie (w roli klienta i sprzedawcy), prawidłowo zadaje pytania, prawidłowo reaguje w określonej sytuacji językowej.

Pisze kartkę z wakacji, stosuje bogate słownictwo i zachowuje poprawność gramatyczną

Opisuje wydarzenia z przeszłości. Prawidłowo stosuje formy czasownika to be w mowie.

Opanował wszystkie poznane czasowniki nieregularne.

Swobodnie i poprawnie opowiada o wydarzeniach przeszłych, stosuje czas Past Simple (zdania twierdzące), w tym formy czasowników nieregularnych

151

Umawia się na spotkanie, stosuje różnorodne zwroty, w przypadku odmowy podaje przyczynę i proponuje inny termin lub miejsce spotkania.

Samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie. Odpowiada na podobną wiadomość, sugerując różne rozwiązania problemu.

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńodpowiada na pytania do wysłuchanego tekstu;rozumie szczegółowo krótki zasłyszany tekst, potrafi podać żądane informacje;rozumie sens wypowiedzi w różnych warunkach odbioru;uzupełnia brakujące słowa do zasłyszanego tekstu (uzupełnia luki);potrafi dokończyć przerwaną wypowiedź;

uczeńuczestniczy w dialogu na podany temat;formułuje krótkie wypowiedzi,stawia hipotezy dotyczące zakończenia historyjki;rozwija historyjkę obrazkową wyraża przynależność;samodzielnie konstruuje mini dialogi dot. dnia codziennego;odpowiada na pytania, stosując poznane struktury, słownictwo;

uczeńrozumie ogólny sens dłuższego tekstu,rozumie dłuższy tekst o bliskiej mu tematyce i potrafi selektywnie wybrać pożądane informacje;rozumie teksty użytkowe;udziela szczegółowych informacji do krótkiego tekstu o znanej tematyce;potrafi wyłonić we własnym tekście błędy i je skorygować;

uczeńprawidłowo stosuje zasady ortografii w produkowanych przez siebie krótkich tekstach;umie napisać krótki list, kartkę z pozdrowieniami;umie wypełnić prosty formularz;sporządza krótką notatkę z lekcji;

Ocena dobra Prawidłowo literuje wyrazy, popełnia błędy przy rozumieniu ze słuchu literowanych wyrazów. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – w pełni poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. W większości poprawnie prowadzi podobne rozmowy – wita się, żegna, przedstawia się.

Podaje datę dzienną, nie zawsze rozumie datę usłyszaną. Zna i w większości poprawnie zapisuje nazwy miesięcy

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi zaimki dzierżawcze.

Zna i stosuje większość nazw poznanych przedmiotów. Tworzy i używa form liczby mnogiej rzeczowników. W większości poprawnie określa położenie przedmiotów, stosując przyimki miejsca.

Rozmawia o sobie i swojej rodzinie, pyta o wiek i daty urodzenia, posługuje się liczebnikami głównymi

Rozmawia na temat planu lekcji i przedmiotów szkolnych. Wymienia swoje ulubione przedmioty.

Dość swobodnie podaje godziny (wszystkie).

152

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Wydaje polecenia w trybie rozkazującym.

Poprawnie stosuje zaimki w funkcji dopełnienia i zaimki wskazujące

Nazywa proste przedmioty. W większości poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych i w mowie zaimki wskazujące: this, that, these, those

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the. W większości poprawnie stosuje je w zadaniach gramatycznych.

Poprawnie, przy użyciu średnio rozbudowanego słownictwa, opisuje osoby.

Swobodnie wypowiada się na temat umiejętności swoich i innych osób, stosując czasownik can, bogate słownictwo i słowa and/but.

Poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi i stosuje w wypowiedzi.

Wyraża opinie, używając poznanych przymiotników oraz wybranych struktur

Poprawnie wypełnia formularz i na jego podstawie częściowo poprawnie zadaje pytania.

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. Właściwie poprawnie wygląd zewnętrzny.

Stosuje dopełniacz saksoński w rzeczownikami w liczbie pojedynczej i mnogiej.

Zadaje pytania z how i odpowiada na nie.

Wykonuje projekt, prezentujący ulubioną dyscyplinę sportu.

W większości poprawnie uzupełnia zdania podanymi czasownikami w odpowiedniej formie. Zna zasady pisowni czasowników z końcówką -s

Częściowo poprawnie stosuje czas Present Simple, wypowiadając się na temat życia codziennego osób, wykonujących różne zawody.

W większości poprawnie formułuje pytania ogólne i szczegółowe w czasie Present Simple

Dość swobodnie i poprawnie opisuje upodobania swoje i innych osób. Czasami nie zachowują pełnej poprawności przy zastosowaniu formy gerund.

W prosty sposób rozmawia na temat spędzania wolnego czasu, prawidłowo odpowiada na pytania. W prosty sposób wyraża swoje preferencje.

W większości poprawnie układa proste zdania z przysłówkami częstotliwości, w tym zdania z formami czasownika to be: My teachers are usually helpful.

Opisuje miejsca, stosując konstrukcję there is / are oraz słówka: some / any.

Pyta o drogę, podąża za prostymi wskazówkami, częściowo poprawnie opisuje drogę dojścia do wybranych przez siebie miejsc

Przedstawia raport pogodowy na podstawie usłyszanej prognozy pogody.

W większości poprawnie uzupełnia zdania, używając: a, some, any odpowiednio przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi.

Poprawnie uzupełnia tekst czasownikami w czasie Present Continuous.

153

W większości poprawnie używa form czasu Present Continuous w wypowiedzi; czasami popełnia błędy, tworząc pytania

Potrafi odegrać scenkę w sklepie w roli kupującego, pyta o podstawowe informacje.

Pisze kartkę z wakacji, poprawnie stosuje czas Present Continuous.

Prawidłowo stosuje formy przeszłe czasownika to be w zadaniach gramatycznych.

Opisuje wydarzenia z przeszłości. Prawidłowo stosuje formy czasownika to be w mowie, czasami popełnia błędy przy zadawaniu pytań.

Opanował większość poznanych czasowników nieregularnych.

Opowiada o wydarzeniach przeszłych (zdania twierdzące), nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu czasowników nieregularnych.

Wyraża propozycje, stosuje kilka wyrażeń: Why don’t we…, Let’s…, We can… i w odpowiedni sposób odpowiada

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego

pisanie

uczeńzakreśla odpowiedzi do zasłyszanego tekstu porządkuje obrazki zgodnie z informacjami zasłyszanymi w tekście;wykonuje czynności zgodnie z poleceniem/ wypowiedzią;

Uczeń prowadzi prostą rozmowę prowadzi dialog;formułuje wypowiedzi wyrażające aprobatę/ dezaprobatę;odpowiada na pytania nauczyciela w zakresie znanej mu tematyki

uczeńrozumie dłuższe fragmenty tekstu z życia codziennego i umie wyłonić z niego najważniejsze informacje;rozumie selektywnie teksty użytkowe;porządkuje fragmenty tekstu w jedną całość;

uczeńuzupełnia luki wyrazami z tekstu;potrafi napisać krótką historyjkę na podstawie obrazków;opisuje obrazki za pomocą podanego słownictwa;formułuje krótkie teksty o tematyce życia codziennego;

W większości samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie. Odpowiada na podobną wiadomość, sugerując rozwiązanie problemu.

Ocena dostateczna Literuje wyrazy, popełniając pojedyncze błędy. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – częściowo poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. Potrafi przedstawić się w prosty sposób.

Częściowo poprawnie podaje datę dzienną. Zna większość nazw miesięcy – popełnia liczne błędy w ich zapisie.

Prawidłowo uzupełnia zdania z zaimkami dzierżawczymi, popełnia błędy w wypowiedzi

Zna większość nazw poznanych przedmiotów. Tworzy formę mnogą rzeczowników, w tym formy nieregularne. Opisuje położenie przedmiotów przy użyciu większości poznanych przyimków miejsca.

154

Prowadzi krótka rozmowę, formułuje proste pytania: What’s your name?, Where are you from?

Wymienia przedmioty szkolne, używając pełnego zdania: My favourite subjects are (French) and (history).

Podaje godziny pełne i wpół do; częściowo poprawnie zapisuje usłyszane godziny.

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Uzupełnia instrukcje czasownikami w trybie rozkazującym.

Częściowo poprawnie stosuje w wypowiedzi zaimki w funkcji dopełnienia

Nazywa proste przedmioty. Uzupełnia zdania zaimkami wskazującymi: this, that, these, those, ale nie stosuje poprawnie w wypowiedzi zaimków w liczbie mnogiej

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the

Prostymi, pojedynczymi zdaniami opisuje osoby: He’s tall., She’s young.

Poprawnie buduje zdania twierdzące i przeczące na temat umiejętności. Poprawnie stosuje słowa and/but.

Poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi, częściowo poprawnie stosuje je w wypowiedzi.

W prosty sposób wyraża opinie: It’s interesting.

Poprawnie wypełnia formularz

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. W prosty sposób opisuje wygląd zewnętrzny, budując pojedyncze zdania z czasownikiem have got: She has got blue eyes.

W wypowiedzi częściowo poprawnie stosuje dopełniacz saksoński.

W większości poprawnie zadaje pytania z how i odpowiada na nie

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania podanymi czasownikami w odpowiedniej formie

Układa proste zdania dotyczące swojego życia oraz życia swojej rodziny i przyjaciół

Zadaje proste pytania ogólne w czasie Present Simple w 2 os. l. poj.: Do you play tennis? i odpowiada na nie.

W prosty sposób przedstawia upodobania swoje i innych osób. Czasami nie zachowuje poprawności w użyciu form 3. os. l. poj. oraz formy gerund

W prosty sposób wymienia swoje ulubione sposoby spędzania wolnego czasu

Z rozsypanych słów układa zdania z przysłówkami częstotliwości: I often play football.

Na podstawie przeczytanego i wysłuchanego tekstu, Układa proste zdania z konstrukcją: there is / there are. W większości poprawnie uzupełnia zdania słowami: some / any.

Pyta o drogę i podąża za prostymi wskazówkami

155

Prostymi zdaniami opisuje pogodę.

W większości poprawnie rozpoznaje typowe rzeczowniki policzalne i niepoliczalne. Zna zasady użycia z nimi a, some, any.

W większości poprawnie uzupełnia tekst czasownikami w czasie Present Continuous

Tworzy proste zdania w czasie Present Continuous we wszystkich osobach; czasami zapomina o użyciu formy czasownika to be

Potrafi zapytać o cenę i powiedzieć, co chciałby kupić: I’d like ... please. How much is it?

Pisze kartkę z wakacji, stosuje podstawowe słownictwo i częściowo poprawnie czas Present Continuous.

W większości poprawnie uzupełnia zdania formami czasownika to be.

Opisuje wydarzenia z przeszłości, układając proste zdania z zastosowaniem czasownika to be, ale popełnia błędy przy zadawaniu pytań.

Zna połowę przeznaczonych do opanowania czasowników nieregularnych.

W prosty sposób opisuje wydarzenia przeszłe (zdania twierdzące), np. wakacje, ale nie zachowuje poprawności gramatycznej.

Proponuje spotkanie, wyjście i prawidłowo reaguje na podobną propozycję: Let’s go… That’s (not) a good idea.

W większości samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie.

Rozumienie ze słuchu Mówienie Rozumienie tekstu czytanego Pisanieuczeńrozumie proste wypowiedzi rodzimych użytkowników języka, dotyczące sytuacji życia codziennego

uczeńpotrafi zdobywać informacje i udzielać informacji w typowych sytuacjach dnia codziennego;opowiada krótką historyjkę za pomocą podanych struktur

uczeńpotrafi dopasować fragmenty krótkiego tekstu do obrazków;rozumie ogólny sens tekstu z lukami o znanej mu tematyce i potrafi uzupełnić brakujące wyrazy;potrafi ułożyć zdanie z rozsypanki;

uczeńprawidłowo stosuje zasady ortografii w krótkich zdaniach, pytaniach i odpowiedziach;opisuje zdjęcia, obrazki zdaniami z tekstu lub za pomocą podanego słownictwa;formułuje krótkie teksty typu: dialog, list wg wzoru

Ocena dopuszczająca Zna alfabet, wymienia litery w kolejności. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – częściowo poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp.

Popełnia sporo błędów przy podawaniu daty dziennej. Rozpoznaje nazwy miesięcy

Zna niektóre zaimki dzierżawcze, w wypowiedzi prawidłowo stosuje formy: my, your

156

Nazywa niektóre z poznanych przedmiotów. Tworzy regularną liczbą mnogą.

Odpowiada na proste pytania: What’s your name?, Where are you from?

Rozpoznaje część przedmiotów szkolnych.

Podaje pełne godziny

Rozumie niektóre proste polecenia w trybie rozkazującym.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania zaimkami w funkcji dopełnienia.

Nazywa proste przedmioty, używa zaimków wskazujących w liczbie pojedynczej

Zna zasadę użycia przedimka a / an.

Z pomocą nauczyciela tworzy proste zdania, opisujące osoby:He is a boy.

Potrafi w prosty sposób powiedzieć, które czynności umie wykonać: I can play football.

Częściowo poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi.

Potrafi powiedzieć, czy wybrane przymiotniki wyrażają opinię pozytywną, negatywną czy neutralną

Częściowo poprawnie wypełnia formularz.

Zna formy czasownika have got. Stosuje w wypowiedzi formę have got dla 1 os. l. poj.: I have got black hair.

Tworzy pojedyncze wyrażenia z dopełniaczem saksońskim typu: Tom’s car.

Z pomocą nauczyciela zadaje pytania z how

Zna zasady tworzenia i użycia czasu Present Simple

Układa proste zdania na swój temat w czasie Present Simple: I get up at 7.

Odpowiada na proste pytania w czasie Present Simple: Yes, I do. / No, I don’t.

W prosty sposób mówi o swoich upodobaniach: I like sport.

Tworzy pojedyncze zdania, opisujące spędzanie wolnego czasu: I go to the disco in my free time.

Zna znaczenie przysłówków częstotliwości.

Na podstawie przeczytanego tekstu uzupełnia zdania z konstrukcją: there is / there are.

Zadaje pytanie o drogę: Can you tell me how to get to…?

157

Z pomocą nauczyciela uzupełnia notatkę – opis drogi

W prosty sposób opisuje pogodę: It is cold.

Zna kategorie policzalności rzeczowników, potrafi podać przykłady rzeczowników z każdej kategorii.

Częściowo poprawnie uzupełnia tekst formami czasu Present Continuous. Czasami zapomina o użyciu formy czasownika to be lub popełnia błędy w zapisie formy ciągłej czasownika.

Tworzy proste zdania w czasie Present Continuous w 1. os. l. poj.: I’m reading.

Rozpoznaje język sprzedawcy i klienta

Na podstawie podanego wzoru pisze kartkę z wakacji, w bardzo ograniczonym stopniu stosuje formy czasu Present Continuous.

Zna formy czasownika to be w czasie przeszłym

Prawidłowo stosuje czasownik to be w 1. os. l.poj.: I was at home at 6.00 a.m

Zna kilka czasowników nieregularnych.

Krótko opisuje swoje ostatnie wakacje (zdania twierdzące), popełnia sporo błędów przy stosowaniu czasu przeszłego.

Potrafi zaproponować spotkanie, wyjście przy użyciu konstrukcji Let’s

Z pomocą nauczyciela pisze krótką wiadomość z prośbą o sugestie.

Rozumienie ze słuchu Mówienie Rozumienie tekstu czytanego Pisanieuczeń rozumieproste, nieskomplikowane wypowiedzi kierowane bezpośrednio do niego powoli i wyraźnie przez nauczyciela/ ucznia;rozumie ogólny sens prostych sytuacji komunikacyjnych;

uczeńpotrafi zadawać proste pytania i udzielać prostych odpowiedzi;wylicza/ wymienia/ nazywa np. zwierzęta, części ciała, kierunki;

uczeńpodkreśla najważniejsze słowa;poprawnie czyta krótkie teksty, dialogi o znanej mu tematyce;

uczeńprawidłowo odpisuje słowa, zdania;odpowiada na zawarte w ćwiczeniach polecenia (odtwórczo);odwzorowuje wyrazy, a następnie wpisuje je w krzyżówki, luki;

Ocena niedostateczna158

Uczeń nie spełnia kryteriów na ocenę dopuszczającą, czyli nie ma opanował podstawowej wiedzy i umiejętności określonych w nowej podstawie programowej (obowiązującej od września 2009 roku), a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalszą naukę oraz nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Klasa I poziom rozszerzony III.1

Ocena celująca Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą oraz samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

Ocena bardzo dobra Swobodnie i poprawnie stosuje czas Present Simple w zadaniach gramatycznych.

Swobodnie rozmawia na temat komunikowania się, zadaje pytania, odpowiada. Używa przysłówków częstotliwości.

Szczegółowo opisuje przyjaciela, prawidłowo stosuje czas Present Simple przymiotniki opisujące charakter oraz czasowniki złożone.

Swobodnie rozmawia na temat zainteresowań i upodobań, stosuje różnorodne konstrukcje i czasowniki: love, like, hate, don’t mind, can’t stand (także w formie pytającej) z poprawną formą gerund.

Samodzielnie i poprawnie tworzy zdania opisujące swój kraj.

Poprawnie uzupełnia zdania czasownikami w czasach Present Simple i Present Continuous

Opisuje ludzi i ich upodobania. W pełni poprawnie posługuje się czasami teraźniejszymi: Present Simple i Present Continuous

Swobodnie rozmawia na temat gier komputerowych. Wypowiedź jest w całości poprawna językowo.

Prowadzi dialog w restauracji (w roli klienta i kelnera), prawidłowo zadaje pytania i odpowiada na nie. Potrafi podtrzymać rozmowę

Pisze maila, stosuje bogate słownictwo, zachowuje poprawność gramatyczną

Prawidłowo stosuje przedimki: a / an, the lub zero article.

W pełni poprawnie podaje daty dzienne i roczne.

Poprawnie uzupełnia opisy życia słynnych osób czasownikami w odpowiedniej formie czasu Past Simple, w tym czasownikami nieregularnymi.

Swobodnie rozmawia na temat wydarzeń przeszłych, prawidłowo stosuje czasowniki nieregularne.

Opanował wszystkie poznane czasowniki nieregularne

Rozmawia na temat zdjęcia rodzinnego, szczegółowo je opisuje, stosuje bogate słownictwo i przyimki miejsca

Zna różnice w zastosowaniu czasów: Past Simple i Past Continuous Relacjonuje wydarzenia z przeszłości: swobodnie i poprawnie posługuje się tymi 159

czasami w zadaniach gramatycznych.

W większości poprawnie używa form czasu Past Continuous w wypowiedzi, w tym zadaje pytania i odpowiada na nie.

Swobodnie opowiada interesującą historię, stosuje bogate słownictwo oraz wyrazy budujące napięcie i wskazujące na chronologie.

Samodzielnie i poprawnie pisze opowiadanie, stosuje bogate słownictwo

Poprawnie uzupełnia zdania zaimkami: one, ones, another, another one i stosuje je w wypowiedzi.

Swobodnie opisuje wygląd zewnętrzny. Stosuje bogate słownictwo.

Poprawnie uzupełnia zdania przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. Zna formy nieregularne.

Porównuje osoby, stosuje bogate słownictwo i konstrukcje z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym

Płynnie wypowiada się na temat obejrzanych filmów, poprawnie stosując przymiotniki zakończone na –ing / –ed, stopniuje przymiotniki, zadaje pytania, odpowiada: Which is the most exciting film ever?, I didn’t like … .

Poprawnie używa słów: too / enough w zadaniach gramatycznych. W prosty sposób mówi, że coś jest za duże/małe: It’s too small. Lub odpowiednie: It’s fine.

Odgrywa scenkę kupna ubrania (w roli klienta i sprzedawcy), stosuje różnorodne konstrukcje, mówi, że coś jest za duże lub odpowiednie (It’s too short. It isn’t long enough).

Prawidłowo stosuje rzeczowniki policzalne i niepoliczalne oraz bezbłędnie używa: some, any, no, a lot of.

Swobodnie rozmawia na temat wakacji, zadaje pytania, odpowiada, podtrzymuje rozmowę.

Opisuje miejsca: stosuje w wypowiedzi pytania: how much / how many oraz odpowiada przy użyciu konstrukcji: there is / there are.

Odgrywa rozmowę w informacji turystycznej (w roli turysty i pracownika biura), uzyskuje szczegółowe informacje, udziela pełnych i poprawnych odpowiedzi.

Pisze kartkę z wakacji, zachowuje pełna poprawność gramatyczną i leksykalną.

W pełni poprawnie stosuje zaimki nieokreślone w zdaniach twierdzących, pytających i przeczących.

Poprawnie uzupełnia zdania czasownikami: can / can’t, have to / not have to.

Swobodnie rozmawia na temat zawodów, stosując czasowniki: can / can’t, have to / not have to.

Opisuje zasady panujące w domu oraz obowiązki domowe; stosuje bogate słownictwo, zadaje pytania, wyczerpująco odpowiada.

Dokładnie opisuje występ, wyraża swoja opinie.

Proponuje wyjście do kina, negocjuje: Would you like to go to the cinema? – Well, I don’t like going to the cinema..., Why don’t we go to...?

160

Obszernie opisuje wykorzystanie współczesnej technologii, stosuje bogate słownictwo, prowadzi rozmowę.

Swobodnie rozmawia na temat przyszłości i rozwoju technologii, zadaje pytania, odpowiada: Will people do more shopping on the net?...

Samodzielnie i poprawnie pisze krótkie teksty do swojego bloga. Praca jest ciekawa i bogata językowo.

Poprawnie stosuje w wypowiedzi I tryb warunkowy w zdaniach twierdzących, pytających i przeczących.

Dokładnie i swobodnie opisuje przedmioty.

Poprawnie uzupełnia zdania  i pytania formami czasu Present Perfect.

Zna wszystkie formy past participle

Swobodnie stosuje czas Present Perfect w wypowiedzi,

Przedstawia swoje poglądy, ocenia, wyraża opinie. Stosuje bogate słownictwo.

Szczegółowo opisuje drogę, poprawnie stosuje przyimki, udziela dodatkowych wskazówek, rozmawia: I think you should take the bus. I’ll show you…

Swodobnie i poprawnie używa czasownika should, by udzielić rady.

Poprawnie przedstawia ulubione dyscypliny sportu, sportowców.

Swobodnie stosuje czas Present Continuousus oraz konstrukcję going to w zadaniach gramatycznych.

Rozmawia na temat planów na przyszłość, stosuje konstrukcje going to i czas Present Continuousus, zadaje pytania, odpowiada.

Przeprasza, dziękuje, tłumaczy winę.

Samodzielnie pisze mail do kolegi lub koleżanki. Wyraża prośby lub  przekazuje informacje. Praca jest poprawna językowo i bogata leksykalnie.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

Poprawnie określa główną myśl wszystkich części tekstu. Uzasadnia swój wybór (po polsku lub angielsku). Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania na czytanie. Poprawnie rozwiązuje zadanie na czytanie. W tekście wskazuje odpowiednie fragmenty. Poprawnie określa intencje autorów tekstów oraz dopasowuje komunikaty do kontekstów

Poprawnie dobiera obrazki do wypowiedzi. Potrafi uzasadnić swój wybór (po polsku lub angielsku).Poprawnie rozwiązuje zadania na słuchanie. Poprawnie rozwiązuje test typu prawda/fałsz oraz dobiera wydarzenia do usłyszanych wypowiedzi. Określa główną myśl wypowiedzi oraz poprawnie uzupełnia informacje na podstawie

Poprawnie rozwiązuje zadania egzaminacyjne – odpowiedzi są poprawne językowe, zgodne z materiałem ikonograficznym oraz kontekstem sytuacyjnym.Poprawnie reaguje językowo w określonych sytuacjach.

161

sytuacyjnych. Samodzielnie i poprawnie dobiera fragmenty tekstu do luk.

usłyszanych nagrań.

Ocena dobra W większości poprawnie stosuje formy czasu Present Simple w zadaniach gramatycznych. Popełnia sporadyczne błędy.

W prosty sposób wypowiada się na temat komunikowania się. Używa przysłówków częstotliwości. Popełnia pojedyncze błędy przy zastosowaniu 3. os. l. poj.

W większości poprawnie i samodzielnie opisuje siebie i swojego przyjaciela, jego charakter i zainteresowania. Stosuje przymiotniki opisujące charakter.

Opisuje upodobania swoje i innych osób, stosuje różnorodne konstrukcje (I am into…, I am interested in…, My favourite…) oraz czasowniki: like, love, hate, don’t mind, can’t stand. Sporadycznie zapomina o zastosowaniu formy gerund.

Samodzielnie i większości poprawie tworzy zdania opisujące swój kraj.

Poprawnie uzupełnia czasownikami zdania w czasie Present Simple i w czasie Present Continuous

Opisuje ludzi i ich upodobania. W większości przypadków prawidłowo stosuje oba czasy teraźniejsze.

Krótko wypowiada się na temat gier komputerowych. Popełnia nieliczne błędy

Zamawia jedzenie w restauracji, stosuje różnorodne wyrażenia.

Pisze maila, stosuje bardziej urozmaicone konstrukcje i słownictwo, popełnia sporadyczne błędy językowe

W większości poprawnie uzupełnia zdania przedimkami:a / an, the.

Podaje daty dzienne i roczne, popełnia sporadycznie błędy.

W większości poprawnie uzupełnia opisy życia słynnych osób czasownikami w odpowiedniej formie czasu Past Simple, w tym czasownikami nieregularnymi.

Rozmawia na temat wydarzeń przeszłych, w większości poprawnie stosuje czasowniki nieregularne, czasem popełnia błędy przy zadawaniu pytań.

Opanował większość poznanych czasowników nieregularnych.

Opisuje zdjęcie rodzinne, stosuje urozmaicone słownictwo, popełnia sporadyczne błędy w zastosowaniu przyimków w wyrażeniach: on the left / right, in the middle, at the back / front.

Zna różnice w zastosowaniu czasów: Past Simple i Past Continuous Relacjonuje wydarzenia z przeszłości: w większości poprawnie uzupełnia zdania

162

czasownikami w tych czasach.

W większości poprawnie używa form czasu Past Continuous w wypowiedzi.

Opowiada ciekawą historię, prawidłowo stosuje wyrażenia typu: one day, suddenly, honestly, then, when, częściowo poprawnie stosuje czasy przeszłe.

W większości poprawnie pisze opowiadanie. Praca jest samodzielna.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania zaimkami: one, ones, another, another one, sporadycznie stosuje je w wypowiedzi.

Dokładnie opisuje wygląd zewnętrzny.

W większości poprawnie uzupełnia zdania przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. Zna formy nieregularne.

Porównuje osoby, popełnia sporadyczne błędy w zastosowaniu przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym.

Wypowiada się na temat obejrzanych filmów, stosuje różnorodne słownictwo, popełnia sporadyczne błędy przy stosowaniu par przymiotników: boring / bored.

Poprawnie używa słów: too / enough w zadaniach gramatycznych. W prosty sposób mówi, że coś jest za duże/małe: It’s too small.

W większości poprawnie odgrywa scenkę kupna ubrania (w roli klienta), stosuje odpowiednie słownictwo. Potrafi powiedzieć, że coś jest za duże/małe

Stosuje w wypowiedzi rzeczowniki policzalne i niepoliczalne, popełnia sporadyczne błędy przy użyciu: a / an, some, any, a lot of.

Wypowiada się na temat wakacji, stosuje urozmaicone wyrażenia, popełnia kilka błędów językowych.

Opisuje miejsca: w większości poprawnie stosuje pytania: how much / how many, odpowiada przy użyciu: there is / there are, popełnia sporadyczne błędy.

Uzyskuje informacje w informacji turystycznej, stosuje różnorodne konstrukcje, próbuje udzielić odpowiedzi, pojawiają się sporadyczne błędy językowe.

Pisze kartkę z wakacji, zdania i konstrukcje są nieskomplikowane, ale nie zawierają poważniejszych błędów językowych.

Zasadniczo poprawnie stosuje w wypowiedzi zaimki nieokreślone, popełnia sporadyczne błędy w pytaniach i przeczeniach przy użyciu przedrostków: no– / any–.

W większości poprawnie uzupełnia zdania czasownikami: can / can’t, have to / not have to

Opisuje zawody, prawidłowo stosuje czasowniki: can, have to: Magicians have to practice a lot. They can’t make mistakes.

Opisuje zasady panujące w domu, stosuje urozmaicone słownictwo i czasowniki: can, have to.

Dość dokładnie opisuje występ i wyraża swoje opinie. Popełnia nieliczne błędy językowe. 163

Proponuje wspólne wyjście, w prosty sposób reaguje na propozycje.

Opisuje rozwój technologiczny i osiągnięcia, porównuje: Our grandparents didn’t have CD players, now we have...

W większości poprawnie stosuje czasownik will w zadaniach gramatycznych i w mowie, by wyrazić przypuszczenia dotyczące przyszłości.

W większości poprawnie pisze krótkie teksty do  swojego bloga. Popełnia nieliczne błędy. Praca jest ciekawa.

Poprawnie stosuje I tryb warunkowy w zdaniach twierdzących, popełnia sporadyczne błędy 1w pytaniach.

Dokładnie opisuje przedmioty, popełnia sporadyczne błędy językowe

W większości poprawnie uzupełnia zdania i pytania formami czasu Present Perfect

Zna większość 70% form past participle.

W większości poprawnie stosuje w wypowiedzi czas Present Perfect

Obszernie wypowiada się na temat mody. Formułuje zdania proste, ale w większości poprawne. Wyraża swoja opinie, krótko uzasadnia.

Wskazuje drogę, stosuje wyrażenia przyimkowe oraz czasownik should

W większości poprawnie używa czasownika should, by udzielić rady.

Przedstawia ulubione dyscypliny sportu, sportowców, formułuje proste, ale w większości poprawne zdania.

W większości poprawnie stosuje czas Present Continuousus oraz konstrukcję going to w zadaniach gramatycznych.

W większości poprawnie przedstawia plany różnych osób przy użyciu czasu Present Continuousus oraz konstrukcji going to.

Przeprasza, dziękuje, w prosty sposób reaguje.

Pisze mail do kolegi lub koleżanki. Wyraża prośby lub  przekazuje informacje. Praca jest w większości poprawna i bogata leksykalnie.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

W większości poprawnie dobiera fragmenty tekstu do luku. W większości poprawnie określa intencje autorów tekstów oraz dopasowuje komunikaty do kontekstów sytuacyjnych. Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadanie na czytanie

Określa główną myśl wypowiedzi oraz zasadniczo poprawnie uzupełnia informacje na podstawie usłyszanych nagrań. W większości poprawnie rozwiązuje test typu prawda/fałsz oraz dobiera wydarzenia do usłyszanych wypowiedzi. W większości poprawnie dobiera obrazki do usłyszanych wypowiedzi.

W większości poprawnie rozwiązuje wszystkie zadania egzaminacyjne, w tym zadanie sprawdzające struktury leksykalno-gramatyczne.

W większości poprawnie reaguje językowo w określonych sytuacjach

164

Ocena dostateczna Układa proste pytania i przeczenia w czasie Present Simple, ale ma problem z prawidłowym zastosowaniem tych form w wypowiedzi.

Układa proste zdania w czasie Present Simple na temat sposobów komunikowania się: I use the Internet., I don’t send text messages.

Przy użyciu prostych zdań opisuje siebie i swojego przyjaciela, jego charakter i zainteresowania: Tom is my friend. His favourite… is...

W prosty sposób wyraża upodobania i innych osób, stosując czasowniki: love, like, hate. Często zapomina o zastosowaniu formy gerund.

Rozumie zdania opisujące jego kraj i potrafi zdecydować, czy są prawdziwe czy fałszywe

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami w czasach: Present Simple i Present Continuous

Opisuje ludzi i ich upodobania. Potrafi podać pary zdań, prezentujących różnice w użyciu tych czasów: I like sport. I'm wearing black shoes

Odpowiada na większość pytań o gry komputerowe. W jego wypowiedzi występują liczne błędy, które nie zakłócają komunikatywności.

Zamawia jedzenie w restauracji, zna wyrażenia: I’d like…, Can I have…? The same for me, please.

Pisze maila. Ma ograniczony zasób leksykalny, używa prostych zdań, popełnia sporo błędów językowych.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania przedimkami:a / an, the.

Poprawnie podaje daty roczne, popełnia liczne błędy przy podawaniu dat dziennych.

Częściowo poprawnie uzupełnia opisy życia słynnych ludzi czasownikami w odpowiedniej formie czasu Past Simple.

Opowiada o wydarzeniach przeszłych, popełnia liczne błędy przy użyciu czasowników nieregularnych.

Zna połowę przeznaczonych do opanowania czasowników nieregularnych.

W prosty sposób opisuje zdjęcie rodzinne, stosuje wyrażenia: on the left / right, this is…

Zna różnice w zastosowaniu czasów: Past Simple i Past Continuous Relacjonuje wydarzenia z przeszłości: częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami w czasach przeszłych.

Tworzy zdania twierdzące i przeczące w czasie Past Continuous Popełnia częste błędy w wypowiedzi.

Opowiada krótka historie w czasie przeszłym, stosuje wyrażenia typu: one day, suddenly, when, buduje proste zdania. Popełnia liczne błędy, które nie zakłócają komunikacji.

Pisze opowiadanie. Praca jest w większości odtwórcza i zawiera liczne błędy.

Zna zasady użycia zaimków: one / ones, zamienia w zdaniach rzeczowniki na zaimki, nie stosuje ich jednak w wypowiedzi.

Prostymi zdaniami opisuje wygląd zewnętrzny.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym.

165

W kilku prostych zdaniach porównuje osoby

W kilku prostych zdaniach wypowiada się na temat filmów, popełnia częste błędy przy stosowaniu par przymiotników: interesting / interested.

Poprawnie uzupełnia zdania słówkami: too / enough

Kupuje ubranie, potrafi zapytać o cenę (także w liczbie mnogiej): How much are they / these shoes?

Poprawnie uzupełnia zdania słówkami: a / an, some, any, no, a lot of przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi, ale popełnia błędy w wypowiedziach.

W prosty sposób opowiada o wakacjach, nie zachowuje poprawności językowej.

Uzupełnia  pytania wyrażeniami: how much / how many.

Potrafi uzyskać informacje: I’d like some information…, Can you tell us about…? How can we get to…?

Prostymi zdaniami pisze kartkę z wakacji, wykazuje większy stopień samodzielności, popełnia kilka błędów językowych.

Poprawnie uzupełnia zdania zaimkami nieokreślonymi, ale ma problem z zastosowaniem ich w wypowiedzi.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami: can / can’t, have to / not have to.

W prosty sposób przedstawia zasady, stosując czasownik can / can’t.

Opisuje zasady panujące w domu.

Opisuje występ (aktor, piosenkarz, cyrkowiec), używa podstawowego słownictwa, krótko ocenia.

Proponuje wyjście, w prosty sposób reaguje Let’s go…, Great idea!

Krótko opisuje, do czego wykorzystuje osiągnięcia technologii: I download programs from the Internet., I can use a mobile phone.

W większości poprawnie używa czasownika will w zadaniach gramatycznych oraz tworzy proste zdania na temat własnej przyszłości: In five years time I’ll be a student.

Częściowo poprawnie pisze krótkie teksty do swojego bloga. Popełnia liczne błędy, które jednak nie zakłócają komunikacji.

Poprawnie uzupełnia zdania w I trybie warunkowym, popełnia błędy w wypowiedzi.

Dość dokładnie opisuje przedmioty, popełnia liczne drobne błędy językowe.

Uzupełnia zdania twierdzące i przeczące formami czasu Present Perfect.

Zna przynajmniej połowę przeznaczonych do opanowania form past participle.

Częściowo poprawnie stosuje czas Present Perfect w wypowiedziach. Zdania są bardzo proste.

W kilku zdaniach wypowiada się na temat mody, wyraża swoja opinie, popełnia liczne błędy językowe. 166

W prosty sposób opisuje drogę

Tworzy pojedyncze zdania z czasownikiem should.

W prosty sposób opisuje ulubione dyscypliny sportu, ulubionych sportowców, popełnia liczne błędy językowe.

Uzupełnia zdania z zastosowaniem konstrukcji going to oraz czasu Present Continuous dla wyrażenia przyszłości.

Układa proste zdania z zastosowaniem konstrukcji going to oraz czasu Present Continuous, niekiedy zapomina o użyciu czasownika to be.

Potrafi utworzyć rzeczowniki od niektórych czasowników.

Potrafi przeprosić i podziękować

Pisze mail do kolegi lub koleżanki. Wyraża prośby lub  przekazuje informacje. Popełnia liczne błędy, które jednak nie zakłócają komunikacji.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

Potrafi wskazać główną myśl większości części tekstu Dopasowuje większość nagłówków do fragmentów tekstu. Potrafi wskazać pierwszy lub ostatni paragraf w zadaniu na układanie tekstu w kolejności. W większości poprawnie rozwiązuje zadanie na czytanie.

Potrafi dobrać obrazki do niektórych usłyszanych wypowiedzi. Poprawnie dopasowuje główną myśl niektórych usłyszanych wypowiedzi.

Częściowo poprawnie rozwiązuje zadania wymagające przetwarzania informacji i reagowania w określonych kontekstach sytuacyjnych. Zadanie sprawdzające struktury leksykalno-gramatyczne sprawia mu trudność. Częściowo poprawnie reaguje językowo w określonych sytuacjach oraz rozwiązuje test wyboru.

Ocena dopuszczająca Uzupełnia zdania czasownikami w czasie Present Simple, często zapomina o poprawnej formie w 3 os. l. poj. i do/does w pytaniach.

Układa proste zdania w czasie Present Simple na temat sposobów komunikowania się: I use the Internet., I send text messages.

W kilku prostych zdaniach przedstawia się i mówi o swoich zainteresowaniach: I am 14. I can…

Stosuje czasownik like z rzeczownikami do wyrażenia swoich upodobań: I like sport.

Potrafi uzupełnić przyimkami zdania opisujące państwo.

Zna zasady użycia czasów: Present Simple i Present Continuous

Opisuje ludzi i ich upodobania. Układa pojedyncze zdania w  czasach Present Simple i Present Continuous, ale nie zachowuje poprawności gramatycznej.

167

Odpowiada na niektóre pytania o gry komputerowe. Używa pojedynczych wyrazów lub bardzo krótkich wyrażeń.

W prosty sposób potrafi zamówić jedzenie w restauracji: I’d like a kebab, please.

Pisze maila. Praca jest w większości odtwórcza. Popełnia liczne błędy leksykalne i gramatyczne.

Prawidłowo stosuje przedimek a / an.

Prawidłowo podaje miesiące w datach, ma problem z poprawnym stosowaniem liczebników porządkowych.

Zna zasady tworzenia i użycia czasu Past Simple.

Opowiada o wydarzeniach przeszłych, stosuje proste zdania, nie zachowuje poprawności przy użyciu czasowników nieregularnych.

Zna kilka czasowników nieregularnych.

Opisuje zdjęcie rodziny, nazywa osoby na zdjęciach, ma problem z prawidłowym zastosowaniem przyimków miejsca.

Tworzy proste zdania twierdzące w czasie Past Continuous, ale nie zawsze pamięta o użyciu formy to be w wypowiedzi.

Popełnia liczne błędy językowe, które zakłócają komunikację.

W prosty sposób opisuje wygląd zewnętrzny: He is tall. He’s got short hair.

Zna podstawowe zasady stopniowania przymiotników.

Tworzy proste zdania porównujące, nie zawsze poprawne: I’m taller than Tom.

Krótko wypowiada się na temat przedstawionych filmów, stosuje przymiotniki zakończone na –ing: The film was boring / interesting.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania słówkami: too / enough.

Używa prostych zdań kupując ubrania: Can I have…? Pyta o cenę: How much is it?

Zna kategorie rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych, potrafi podać ich przykłady, częściowo poprawnie uzupełnia zdania słówkami: a / an, some, any, no, a lot of.

Krótko opowiada o wakacjach, stosuje podstawowe słownictwo, popełnia liczne błędy.

Częściowo poprawnie uzupełnia pytania wyrażeniami: how much / how many.

W podstawowy sposób uzyskuje informacje: I’d like some information about…

Pisze kartkę z wakacji. Praca ma, w przeważającym stopniu, charakter odtwórczy. Popełnia liczne błędy językowe.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania zaimkami nieokreślonymi typu: somebody / anybody / nobody itd.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami: can / can’t

168

Układa proste zdania twierdzące i przeczące z czasownikiem can.

W prosty sposób, przy pomocy podstawowego słownictwa, opisuje swoje domowe obowiązki: I have to hoover.

Proponuje wyjście: Let’s go

Odpowiada na proste pytania związane z technologią: What can you do on a computer / Internet?

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami z will (dla wyrażenia przypuszczeń).

Z pomocą nauczyciela pisze kilka zdań do swojego bloga. Popełnia liczne poważne błędy.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania w I trybie warunkowym.

Prostymi słowami opisuje przedmioty: This watch is bright red. It’s square.

Zna zasady tworzenia czasu Present Perfect.

Zna kilka form past participle.

Tworzy pojedyncze zdania w czasie Present Perfect, ale nie potrafi zastosować tego czasu w wypowiedzi.

W podstawowy sposób wyraża opinie: I like it. / I don’t like it.

Uzupełnia prosty opis drogi słowami: left, right, along, over, past.

Rozumie, że czasownika should używa się, by udzielić rady.

Przedstawia, które dyscypliny sportu lubi: I like…, I play…

Zna zasady użycia czasu Present Continuousus dla wyrażenia przyszłości.

Układa proste zdania na temat swoich planów: I’m playing tennis today. Stosuje formę going to w odniesieniu do własnych zamiarów: I’m going to… Popełnia liczne błędy.

Zna kilka rzeczowników utworzonych od czasowników.

Zna podstawowe zwroty służące do przepraszania i dziękowania.

Z pomocą nauczyciela pisze mail do kolegi lub koleżanki. Wyraża prośby lub  przekazuje informacje. Praca jest w większości odtwórcza i zawiera liczne błędy

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe językowe

Potrafi wskazać główną myśl niektórych części tekstu.

Z pomocą nauczyciela potrafi dobrać obrazki do niektórych usłyszanych wypowiedzi.

Częściowo rozumie teksty pojawiające się w zadaniach egzaminacyjnych. W wielu

169

Dopasowuje część nagłówków do fragmentów tekstu. Rozumie główną myśl tekstu, ale ma problem z wyborem właściwych odpowiedzi.

Potrafi wskazać główną myśl nielicznych usłyszanych wypowiedzi.

wypadkach ma jednak trudność ze wskazaniem prawidłowych odpowiedzi. Częściowo poprawnie reaguje w określonych sytuacjach.

Ocena niedostateczna Uczeń nie spełnia kryteriów na ocenę dopuszczającą, czyli nie ma opanował podstawowej wiedzy i umiejętności określonych w nowej podstawie

programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalszą naukę oraz nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Klasa II poziom początkujący III.0

 Ocena celująca Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą oraz samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

Ocena bardzo dobra Całkowicie poprawnie literuje i rozumie ze słuchu literowane wyrazy. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – w pełni poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. Samodzielnie prowadzi podobne rozmowy – wita się, żegna, przedstawia się.

W pełni poprawnie podaje i zapisuje usłyszaną datę dzienną. Zna i poprawnie zapisuje nazwy miesięcy.

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi zaimki dzierżawcze.

Zna i stosuje poznane nazwy przedmiotów. Tworzy i używa form liczby mnogiej rzeczowników, w tym form nieregularnych. Prawidłowo opisuje położenie przedmiotów, stosując przyimki miejsca

Rozmawia o sobie i swojej rodzinie, pyta i odpowiada na pytania o wiek i daty urodzenia, swobodnie posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi.

Rozmawia na temat planu lekcji i przedmiotów szkolnych. Wymienia swoje ulubione przedmioty.

Swobodnie podaje i poprawnie zapisuje godziny (wszystkie); poprawnie pyta o godziny rozpoczęcia lekcji.

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Wydaje polecenia (nakazy i zakazy) w trybie rozkazującym.

Poprawnie stosuje zaimki w funkcji dopełnienia i zaimki wskazujące (w mowie i piśmie).

Nazywa poznane przedmioty. Poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych i w mowie zaimki wskazujące: this, that , these, those.

170

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the. W większości poprawnie stosuje je w zadaniach gramatycznych.

Swobodnie i przy użyciu bogatego słownictwa opisuje osoby.

Płynnie rozmawia na temat umiejętności. Swobodnie zadaje poprawne pytania z użyciem czasownika can. Używa słów and/but

Swobodnie tworzy pytania z zastosowaniem zaimków pytających, zachowując pełną poprawność gramatyczną.

Swobodnie rozmawia na różne tematy, stosując różnorodne konstrukcje służące do wyrażania opinii, np. I’m into painting.

Poprawnie wypełnia formularz i na jego podstawie zadaje pytania.

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. Rozmawia na temat wyglądu zewnętrznego, szczegółowo go opisuje oraz zadaje pytania.

W pełni poprawnie stosuje dopełniacz saksoński z rzeczownikami w liczbie pojedynczej i mnogiej, w tym z nieregularnymi (np. men). Bezbłędnie rozpoznaje użycie ‘s jako formę dopełniacza lub czasownika to be (Tom’s car. / Tom’s tall.).

Swobodnie i poprawnie zadaje pytania z how i odpowiada na nie, stosując odpowiednią intonację.

Swobodnie, wyczerpująco i w pełni poprawnie rozmawia na temat życia codziennego i pracy osób wykonujących różne zawody.

Obszernie i ciekawie opisuje upodobania swoje i innych osób. Poprawnie stosuje formy czasu Present Simple oraz formę gerund.

Swobodnie rozmawia na temat spędzania wolnego czasu, stosuje bogate słownictwo, zadaje pytania i odpowiada na nie.

Poprawnie układa zdania z przysłówkami częstotliwości, w tym zdania z formami czasownika to be.

Płynnie i w pełni poprawnie rozmawia na temat miejsc / obiektów, zadaje pytania przy użyciu konstrukcji there is / are, z zastosowaniem słówek: some / any. Stosuje bogate słownictwo.

Pyta o drogę, podąża za prostymi wskazówkami, upewnia się, że rozumie informacje oraz samodzielnie opisuje drogę dojścia do różnych miejsc w mieście.

Szczegółowo opisuje pogodę w danej chwili oraz typową pogodę poszczególnych pór roku. Prawidłowo stosuje rzeczowniki i przymiotniki związane z pogodą.

Poprawnie używa a, some i any przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi – zarówno w zadaniach gramatycznych jak i w wymowie

Poprawnie i swobodnie stosuje formy czasu Present Continuous w wypowiedzi.

Odgrywa scenkę w sklepie (w roli klienta i sprzedawcy), prawidłowo zadaje pytania, prawidłowo reaguje w określonej sytuacji językowej.

Pisze kartkę z wakacji, stosuje bogate słownictwo i zachowuje poprawność gramatyczną

Opisuje wydarzenia z przeszłości. Prawidłowo stosuje formy czasownika to be w mowie.

Opanował wszystkie poznane czasowniki nieregularne.

171

Swobodnie i poprawnie opowiada o wydarzeniach przeszłych, stosuje czas Past Simple (zdania twierdzące), w tym formy czasowników nieregularnych

Umawia się na spotkanie, stosuje różnorodne zwroty, w przypadku odmowy podaje przyczynę i proponuje inny termin lub miejsce spotkania.

Samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie. Odpowiada na podobną wiadomość, sugerując różne rozwiązania problemu.

Ocena dobra Prawidłowo literuje wyrazy, popełnia błędy przy rozumieniu ze słuchu literowanych wyrazów. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – w pełni poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. W większości poprawnie prowadzi podobne rozmowy – wita się, żegna, przedstawia się.

Podaje datę dzienną, nie zawsze rozumie datę usłyszaną. Zna i w większości poprawnie zapisuje nazwy miesięcy

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi zaimki dzierżawcze.

Zna i stosuje większość nazw poznanych przedmiotów. Tworzy i używa form liczby mnogiej rzeczowników. W większości poprawnie określa położenie przedmiotów, stosując przyimki miejsca.

Rozmawia o sobie i swojej rodzinie, pyta o wiek i daty urodzenia, posługuje się liczebnikami głównymi

Rozmawia na temat planu lekcji i przedmiotów szkolnych. Wymienia swoje ulubione przedmioty.

Dość swobodnie podaje godziny (wszystkie).

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Wydaje polecenia w trybie rozkazującym.

Poprawnie stosuje zaimki w funkcji dopełnienia i zaimki wskazujące

Nazywa proste przedmioty. W większości poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych i w mowie zaimki wskazujące: this, that, these, those

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the. W większości poprawnie stosuje je w zadaniach gramatycznych.

Poprawnie, przy użyciu średnio rozbudowanego słownictwa, opisuje osoby.

Swobodnie wypowiada się na temat umiejętności swoich i innych osób, stosując czasownik can, bogate słownictwo i słowa and/but.

Poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi i stosuje w wypowiedzi.

Wyraża opinie, używając poznanych przymiotników oraz wybranych struktur

Poprawnie wypełnia formularz i na jego podstawie częściowo poprawnie zadaje pytania.

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. Właściwie poprawnie wygląd zewnętrzny.

Stosuje dopełniacz saksoński w rzeczownikami w liczbie pojedynczej i mnogiej.

172

Zadaje pytania z how i odpowiada na nie.

Wykonuje projekt, prezentujący ulubioną dyscyplinę sportu.

W większości poprawnie uzupełnia zdania podanymi czasownikami w odpowiedniej formie. Zna zasady pisowni czasowników z końcówką -s

Częściowo poprawnie stosuje czas Present Simple, wypowiadając się na temat życia codziennego osób, wykonujących różne zawody.

W większości poprawnie formułuje pytania ogólne i szczegółowe w czasie Present Simple

Dość swobodnie i poprawnie opisuje upodobania swoje i innych osób. Czasami nie zachowują pełnej poprawności przy zastosowaniu formy gerund.

W prosty sposób rozmawia na temat spędzania wolnego czasu, prawidłowo odpowiada na pytania. W prosty sposób wyraża swoje preferencje.

W większości poprawnie układa proste zdania z przysłówkami częstotliwości, w tym zdania z formami czasownika to be: My teachers are usually helpful.

Opisuje miejsca, stosując konstrukcję there is / are oraz słówka: some / any.

Pyta o drogę, podąża za prostymi wskazówkami, częściowo poprawnie opisuje drogę dojścia do wybranych przez siebie miejsc

Przedstawia raport pogodowy na podstawie usłyszanej prognozy pogody.

W większości poprawnie uzupełnia zdania, używając: a, some, any odpowiednio przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi.

Poprawnie uzupełnia tekst czasownikami w czasie Present Continuous.

W większości poprawnie używa form czasu Present Continuous w wypowiedzi; czasami popełnia błędy, tworząc pytania

Potrafi odegrać scenkę w sklepie w roli kupującego, pyta o podstawowe informacje.

Pisze kartkę z wakacji, poprawnie stosuje czas Present Continuous.

Prawidłowo stosuje formy przeszłe czasownika to be w zadaniach gramatycznych.

Opisuje wydarzenia z przeszłości. Prawidłowo stosuje formy czasownika to be w mowie, czasami popełnia błędy przy zadawaniu pytań.

Opanował większość poznanych czasowników nieregularnych.

Opowiada o wydarzeniach przeszłych (zdania twierdzące), nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu czasowników nieregularnych.

Wyraża propozycje, stosuje kilka wyrażeń: Why don’t we…, Let’s…, We can… i w odpowiedni sposób odpowiada

W większości samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie. Odpowiada na podobną wiadomość, sugerując rozwiązanie problemu.

Ocena dostateczna Literuje wyrazy, popełniając pojedyncze błędy. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – częściowo poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp. Potrafi przedstawić się w 173

prosty sposób.

Częściowo poprawnie podaje datę dzienną. Zna większość nazw miesięcy – popełnia liczne błędy w ich zapisie.

Prawidłowo uzupełnia zdania z zaimkami dzierżawczymi, popełnia błędy w wypowiedzi

Zna większość nazw poznanych przedmiotów. Tworzy formę mnogą rzeczowników, w tym formy nieregularne. Opisuje położenie przedmiotów przy użyciu większości poznanych przyimków miejsca.

Prowadzi krótka rozmowę, formułuje proste pytania: What’s your name?, Where are you from?

Wymienia przedmioty szkolne, używając pełnego zdania: My favourite subjects are (French) and (history).

Podaje godziny pełne i wpół do; częściowo poprawnie zapisuje usłyszane godziny.

Rozumie i reaguje na proste polecenia. Uzupełnia instrukcje czasownikami w trybie rozkazującym.

Częściowo poprawnie stosuje w wypowiedzi zaimki w funkcji dopełnienia

Nazywa proste przedmioty. Uzupełnia zdania zaimkami wskazującymi: this, that, these, those, ale nie stosuje poprawnie w wypowiedzi zaimków w liczbie mnogiej

Zna zasadę użycia przedimków: a / an, the

Prostymi, pojedynczymi zdaniami opisuje osoby: He’s tall., She’s young.

Poprawnie buduje zdania twierdzące i przeczące na temat umiejętności. Poprawnie stosuje słowa and/but.

Poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi, częściowo poprawnie stosuje je w wypowiedzi.

W prosty sposób wyraża opinie: It’s interesting.

Poprawnie wypełnia formularz

Uzupełnia zdania formami czasownika have got. W prosty sposób opisuje wygląd zewnętrzny, budując pojedyncze zdania z czasownikiem have got: She has got blue eyes.

W wypowiedzi częściowo poprawnie stosuje dopełniacz saksoński.

W większości poprawnie zadaje pytania z how i odpowiada na nie

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania podanymi czasownikami w odpowiedniej formie

Układa proste zdania dotyczące swojego życia oraz życia swojej rodziny i przyjaciół

Zadaje proste pytania ogólne w czasie Present Simple w 2 os. l. poj.: Do you play tennis? i odpowiada na nie.

W prosty sposób przedstawia upodobania swoje i innych osób. Czasami nie zachowuje poprawności w użyciu form 3. os. l. poj. oraz formy gerund

174

W prosty sposób wymienia swoje ulubione sposoby spędzania wolnego czasu

Z rozsypanych słów układa zdania z przysłówkami częstotliwości: I often play football.

Na podstawie przeczytanego i wysłuchanego tekstu, Układa proste zdania z konstrukcją: there is / there are. W większości poprawnie uzupełnia zdania słowami: some / any.

Pyta o drogę i podąża za prostymi wskazówkami

Prostymi zdaniami opisuje pogodę.

W większości poprawnie rozpoznaje typowe rzeczowniki policzalne i niepoliczalne. Zna zasady użycia z nimi a, some, any.

W większości poprawnie uzupełnia tekst czasownikami w czasie Present Continuous

Tworzy proste zdania w czasie Present Continuous we wszystkich osobach; czasami zapomina o użyciu formy czasownika to be

Potrafi zapytać o cenę i powiedzieć, co chciałby kupić: I’d like ... please. How much is it?

Pisze kartkę z wakacji, stosuje podstawowe słownictwo i częściowo poprawnie czas Present Continuous.

W większości poprawnie uzupełnia zdania formami czasownika to be.

Opisuje wydarzenia z przeszłości, układając proste zdania z zastosowaniem czasownika to be, ale popełnia błędy przy zadawaniu pytań.

Zna połowę przeznaczonych do opanowania czasowników nieregularnych.

W prosty sposób opisuje wydarzenia przeszłe (zdania twierdzące), np. wakacje, ale nie zachowuje poprawności gramatycznej.

Proponuje spotkanie, wyjście i prawidłowo reaguje na podobną propozycję: Let’s go… That’s (not) a good idea.

W większości samodzielnie i poprawnie pisze wiadomość z prośbą o sugestie.

Ocena dopuszczająca Zna alfabet, wymienia litery w kolejności. Prosi o przeliterowanie słów, np. Spell 'Greece'.

Uzupełnia proste rozmowy – częściowo poprawnie stosuje formy czasownika to be, przymiotniki opisujące narodowość itp.

Popełnia sporo błędów przy podawaniu daty dziennej. Rozpoznaje nazwy miesięcy

Zna niektóre zaimki dzierżawcze, w wypowiedzi prawidłowo stosuje formy: my, your

Nazywa niektóre z poznanych przedmiotów. Tworzy regularną liczbą mnogą.

Odpowiada na proste pytania: What’s your name?, Where are you from?

Rozpoznaje część przedmiotów szkolnych.

Podaje pełne godziny 175

Rozumie niektóre proste polecenia w trybie rozkazującym.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania zaimkami w funkcji dopełnienia.

Nazywa proste przedmioty, używa zaimków wskazujących w liczbie pojedynczej

Zna zasadę użycia przedimka a / an.

Z pomocą nauczyciela tworzy proste zdania, opisujące osoby: He is a boy.

Potrafi w prosty sposób powiedzieć, które czynności umie wykonać: I can play football.

Częściowo poprawnie uzupełnia pytania zaimkami pytającymi.

Potrafi powiedzieć, czy wybrane przymiotniki wyrażają opinię pozytywną, negatywną czy neutralną

Częściowo poprawnie wypełnia formularz.

Zna formy czasownika have got. Stosuje w wypowiedzi formę have got dla 1 os. l. poj.: I have got black hair.

Tworzy pojedyncze wyrażenia z dopełniaczem saksońskim typu: Tom’s car.

Z pomocą nauczyciela zadaje pytania z how

Zna zasady tworzenia i użycia czasu Present Simple

Układa proste zdania na swój temat w czasie Present Simple: I get up at 7.

Odpowiada na proste pytania w czasie Present Simple: Yes, I do. / No, I don’t.

W prosty sposób mówi o swoich upodobaniach: I like sport.

Tworzy pojedyncze zdania, opisujące spędzanie wolnego czasu: I go to the disco in my free time.

Zna znaczenie przysłówków częstotliwości.

Na podstawie przeczytanego tekstu uzupełnia zdania z konstrukcją: there is / there are.

Zadaje pytanie o drogę: Can you tell me how to get to…?

Z pomocą nauczyciela uzupełnia notatkę – opis drogi

W prosty sposób opisuje pogodę: It is cold.

Zna kategorie policzalności rzeczowników, potrafi podać przykłady rzeczowników z każdej kategorii.

Częściowo poprawnie uzupełnia tekst formami czasu Present Continuous. Czasami zapomina o użyciu formy czasownika to be lub popełnia błędy w zapisie formy ciągłej czasownika.

176

Tworzy proste zdania w czasie Present Continuous w 1. os. l. poj.: I’m reading.

Rozpoznaje język sprzedawcy i klienta

Na podstawie podanego wzoru pisze kartkę z wakacji, w bardzo ograniczonym stopniu stosuje formy czasu Present Continuous.

Zna formy czasownika to be w czasie przeszłym

Prawidłowo stosuje czasownik to be w 1. os. l.poj.: I was at home at 6.00 a.m

Zna kilka czasowników nieregularnych.

Krótko opisuje swoje ostatnie wakacje (zdania twierdzące), popełnia sporo błędów przy stosowaniu czasu przeszłego.

Potrafi zaproponować spotkanie, wyjście przy użyciu konstrukcji Let’s

Z pomocą nauczyciela pisze krótką wiadomość z prośbą o sugestie.

Ocena niedostatecznaUczeń nie spełnia kryteriów na ocenę dopuszczającą, czyli nie ma opanował podstawowej wiedzy i umiejętności określonych w nowej podstawie programowej (obowiązującej od września 2009 roku), a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalszą naukę oraz nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Klasa II poziom rozszerzony III.1

 Ocena celująca Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą oraz samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

Ocena bardzo dobra Całkowicie poprawnie zapisuje nazwy pomieszczeń w szkole za pomocą struktury „There is / are”. Płynnie i bez błędów opowiada o szkole.

W pełni poprawnie stosuje formy czasownika „to be” w czasie Present Simple i Present Continuous , bezbłędnie używa tych czasów w mowie i piśmie oraz potrafi je rozróżnić podczas wykonywania zadań ze słuchu.

W pełni poprawnie potrafi stopniować wszystkie poznane rodzaje przymiotników.

Zna struktury gramatyczne „as….as”, „I’d rather….”, “I’d prefer…..”, “the same as…..” i ich warianty

Zna i poprawnie stopniuje najważniejsze poznane czasowniki frazalne

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi poznane zaimki dzierżawcze

Bezbłędnie wykonuje ćwiczenia ze słuchania związane z czasownikami frazalnymi i zaimkami dzierżawczymi177

Zna i bezbłędnie stosuje w mowie i piśmie poznane czasowniki określające uczucia, takie jak „love”, „like”, „hale”, „I can’t stand…” itp.

Zna i bezbłędnie stosuje poznane liczebniki porządkowe

Prawidłowo opisuje sposoby spędzania wolnego czasu za pomocą poznanych struktur gramatycznych, słownictwa oraz czasów, opowiada o swoim hobby.

Zna i bezbłędnie stosuje poznane formy czasownika w czasie Past Simple, potrafi opowiadać o sobie, rodzinie, czasie wolnym, miejscu zamieszkania w czasie Past Simple

Zna i bezbłędnie stosuje poznane formy czasownika w czasie Past Continuous, potrafi opowiadać o sobie, rodzinie, czasie wolnym, miejscu zamieszkania w czasie Past Continuous

Zna i potrafi łączyć czasy Past Simple i Past Continuous

Zna i potrafi użyć poznanych zwrotów używanych przy zgadzaniu/nie zgadzaniu się z kimś, reaguje językowo na usłyszane opinie, słuchanie ze zrozumieniem

Zna i używać poznane zwroty używane w pisaniu nieformalnym, question tags (potrafi napisać email zawierający te elementy języka)

Swobodnie używa poznanych czasowników posiłkowych, czyta i słucha ze zrozumieniem teksty zawierające poznane dotąd słownictwo i struktury gramatyczne

Zna i poprawnie stosuje poznane przymiotniki opisujące stany emocjonalne, tworzy przymiotniki przeciwstawne, opowiada w parach o samopoczuciu

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące dolegliwości i zalecenia, wyraża opinie, udziela porad

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące egzotyczne potrawy, słucha i czyta ze zrozumieniem teksty z nimi związane Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące życie w mieście, słucha i czyta ze zrozumieniem teksty z nimi związane Zna i poprawnie stosuje poznane czasowniki modalne takie jak can, must, itp., przy ich pomocy opowiada o tym co wolno i trzeba, a czego nie

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące życie w różnych miejscach na świecie (sklepy, miasta, wsie, organizacje, placówki, miejsca użyteczności publicznej itp.), używa poznanych wyrazów wzmacniających very, a bit, quite, really, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas rozmowy telefonicznej, poprawnie słucha i reaguje językowo

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas pisania pocztówki, pisze poprawną językowo pocztówkę z wakacji

Zna i poprawnie stosuje poznane zaimki w dopełnieniu, zaimki dzierżawcze, zamki zwrotne

Używa bezbłędnie poznanych przysłówków first, after, finalny, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna zasadę użycia użycia przysłówków first, after, finally

178

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane ze środkami transportu, używa bezbłędnie „would”, bezbłędnie opowiada o sposobach podróżowania

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zawodów, bezbłędnie posługuje się czasem Present Perfect

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zwierząt, bezbłędnie używa poznanych rzeczowników złożonych, bezbłędnie opisuje zwierzęta

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z podróżowaniem, bezbłędnie pyta, prosi i podaje informacje związane z podróżowaniem

Zna i poprawnie stosuje poznane wyrazy znaczeniowo podobne, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z filmem, bezbłędnie opowiada o ulubionym filmie

Zna i poprawnie stosuje poznane struktury gramatyczne „be going to” i „will” , bezbłędnie mówi o przyszłości

Zna i poprawnie stosuje poznane pytania typu „Wh”, bezbłędnie reaguje językowo

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z książką, zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo typu „linking words’, bezbłędnie opisuje ulubioną książkę

Zna i poprawnie stosuje poznane formy imiesłowowe czasowników

Zna i poprawnie stosuje poznane rzeczowniki odczasownikowe, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z osobowością, bezbłędnie opowiada o sobie i znajomych

Zna i poprawnie stosuje poznane wyrazy opisujące uczucia i stany, opowiadanie o sytuacjach przyszłych, bezbłędne posługiwanie się 1 okresem warunkowym

Zna różnicę pomiędzy czasownikami „do” i „make” i poprawnie je stosuje, czyta ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z wyjazdem, bezbłędnie używa zwrotów „let’s”, „what about”, „shall” oraz udziela sugestii

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z muzyką, bezbłędnie opowiada o muzyce

Zna różnicę pomiędzy „which” i „that” i bezbłędnie stosuje je w mowie i piśmie

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z modą, słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z pisaniem biografii, bezbłędne pisanie krótkiej biografii wybranej osoby

Zna i poprawnie stosuje poznaną nieregularną liczbę mnogą rzeczowników, tworzy bezbłędnie rodziny wyrazów

Zna i poprawnie stosuje zwroty używane w krótkich tekstach użytkowych, bezbłędne czytanie, słuchanie i reagowanie językowe

Zna i poprawnie stosuje mowę zależną

179

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z kosmosem i nauką,

Zna i poprawnie stosuje 2 okres warunkowy

Zna i poprawnie stosuje poznane zwroty używane w prośbach i proponowaniu pomocy

Zna i poprawnie stosuje poznane zwroty używane przy pisaniu krótkich notatek

Zna i poprawnie stosuje poznane rzeczowniki policzalne i niepoliczalne, użycie there is/are

Bezbłędnie wykonuje ćwiczenia ze słuchania, pisania, mówienia i czytania związane z poznanym w klasie trzeciej materiałem leksykalnym i gramatycznym.

Ocena dobra Częściwo poprawnie zapisuje nazwy pomieszczeń w szkole za pomocą struktury „There is / are”. Dość płynnie opowiada o szkole.

Częsciwo poprawnie stosuje formy czasownika „to be” w czasie Present Simple i Present Continuous , używa tych czasów w mowie i piśmie oraz potrafi je rozróżnić podczas wykonywania zadań ze słuchu.

W większości poprawnie potrafi stopniować wszystkie poznane rodzaje przymiotników.

Zna struktury gramatyczne „as….as”, „I’d rather….”, “I’d prefer…..”, “the same as…..” i większość ich wariantów

Zna i częsciowo poprawnie stopniuje najważniejsze poznane czasowniki frazalne

W większości prawidłowo stosuje w wypowiedzi poznane zaimki dzierżawcze

Z małymi błędami wykonuje ćwiczenia ze słuchania związane z czasownikami frazalnymi i zaimkami dzierżawczymi

Zna i w większości poprawnie stosuje w mowie i piśmie poznane czasowniki określające uczucia, takie jak „love”, „like”, „hale”, „I can’t stand…” itp.

Zna i bezbłędnie stosuje poznane liczebniki porządkowe

Prawidłowo opisuje sposoby spędzania wolnego czasu za pomocą poznanych struktur gramatycznych, słownictwa oraz czasów, w miarę płynnie opowiada o swoim hobby.

Zna i częściowo poprawnie stosuje poznane formy czasownika w czasie Past Simple, potrafi opowiadać o sobie, rodzinie, czasie wolnym, miejscu zamieszkania w czasie Past Simple

Zna i w większości poprawnie stosuje poznane formy czasownika w czasie Past Continuous, potrafi opowiadać o sobie, rodzinie, czasie wolnym, miejscu zamieszkania w czasie Past Continuous

Zna i potrafi dość swobodnie łączyć czasy Past Simple i Past Continuous

Zna i potrafi użyć poznanych zwrotów używanych przy zgadzaniu/nie zgadzaniu się z kimś, reaguje językowo na usłyszane opinie, słuchanie ze

180

zrozumieniem

Opanował i potrafi używać poznane zwroty używane w pisaniu nieformalnym, question tags (potrafi napisać krótki i w dużej mierze poprawny email zawierający te elementy języka)

W miarę swobodnie używa poznanych czasowników posiłkowych, czyta i słucha ze zrozumieniem teksty zawierające poznane dotąd słownictwo i struktury gramatyczne

W zadowalającym stopniu opanował poznane przymiotniki opisujące stany emocjonalne, tworzy przymiotniki przeciwstawne, opowiada z niewielką pomocą nauczyciela w parach o samopoczuciu

W większości poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące dolegliwości i zalecenia, wyraża proste opinie, udziela prostych porad

Zna i stosunkowo poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące egzotyczne potrawy, słucha i czyta z ogólnym zrozumieniem teksty z nimi związane

Zna ale nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu słownictwa opisującego życie w mieście, słucha i czyta ze zrozumieniem teksty z nimi związane

Opanował ale nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu czasowników modalnych jak can, must, itp., przy ich pomocy opowiada o tym co wolno i trzeba, a czego nie

Zna i w miarę poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące życie w różnych miejscach na świecie (sklepy, miasta, wsie, organizacje, placówki, miejsca użyteczności publicznej itp.), używa poznanych wyrazów wzmacniających very, a bit, quite, really, czyta i słucha ze zrozumieniem

Przyswoił sobie i stosunkowo poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas rozmowy telefonicznej, poprawnie słucha i reaguje językowo

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas pisania pocztówki, pisze poprawną językowo pocztówkę z wakacji

W zadowalającym stopniu stosuje poznane zaimki w dopełnieniu, zaimki dzierżawcze, zamki zwrotne

Używa z małymi pomyłkami poznanych przysłówków first, after, finalny, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna ogólną zasadę użycia użycia przysłówków first, after, finally

Poprawnie stosuje poznane słownictwo związane ze środkami transportu, używa z małym potknięciami „would”, krótko opowiada o sposobach podróżowania

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zawodów, z pomocą nauczyciela posługuje się czasem Present Perfect

W większości poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zwierząt: używa poznanych rzeczowników złożonych, opisuje zwierzęta

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z podróżowaniem, z wahaniem pyta, prosi i podaje informacje związane z podróżowaniem

W dużym stopniu poprawnie stosuje poznane wyrazy znaczeniowo podobne, czyta i słucha ze zrozumieniem

181

W miarę oprawnie stosuje poznane słownictwo związane z filmem, stosując średnio bogate słownictwo opowiada o ulubionym filmie

Opanował ogólną zasadę użycia struktury gramatycznej „be going to” i „will”, bezbłędnie mówi o przyszłości

Opanował ogólną zasadę użycia tzw. „Wh questions”, z niewielką pomocą nauczyciela reaguje językowo

W większości poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z książką, zna i stosuje „linking words’, opisuje ulubioną książkę stosując w miarę bogate słownictwo

Stosunkowo dobrze opanował ogólną zasadę użycia imiesłowów czasownikowych

Zna i w dużej mierze poprawnie stosuje poznane rzeczowniki odczasownikowe, czyta i słucha z ogólnym zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z osobowością, opowiada o sobie i znajomych

Zna i poprawnie stosuje poznane wyrazy opisujące uczucia i stany, opowiadanie o sytuacjach przyszłych, bezbłędne posługiwanie się 1 okresem warunkowym

Zrozumiał ogólną różnicę pomiędzy czasownikami „do” i „make” i samodzielnie, niemal poprawnie je stosuje, czyta ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z wyjazdem, na zadowalającym poziomie używa zwrotów „let’s”, „what about”, „shall” oraz udziela w większości poprawnych sugestii

Stosuje w dużej mierze poprawnie poznane słownictwo związane z muzyką, opowiada o muzyce

Nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu „which” i „that

W prosty sposób stosuje poznane słownictwo związane z modą, słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z pisaniem biografii, bezbłędne pisanie krótkiej biografii wybranej osoby

Zna i poprawnie stosuje poznaną nieregularną liczbę mnogą rzeczowników, tworzy bezbłędnie rodziny wyrazów

Nie zachowuje pełnej poprawności przy użyciu słownictwa związanego z krótkimi tekstami użytkowymi, czytanie, prezentuje słuchanie i reagowanie językowe na zadowalającym poziomie

Zna i w dużej mierze poprawnie stosuje mowę zależną

W miarę poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z kosmosem i nauką,

Zna i poprawnie stosuje 2 okres warunkowy

Płynnie stosuje poznane zwroty używane w prośbach i proponowaniu pomocy

Zna i poprawnie stosuje poznane zwroty używane przy pisaniu krótkich notatek

Potrafi w większości poprawnie stosować poznane rzeczowniki policzalne i niepoliczalne, „there is/are”

182

W większości samodzielnie i poprawnie wykonuje ćwiczenia ze słuchania, pisania, mówienia i czytania związane z poznanym w klasie trzeciej materiałem leksykalnym i gramatycznym.

Ocena dostateczna Częsciowo poprawnie zapisuje nazwy pomieszczeń w szkole za pomocą struktury „There is / are”. Płynnie i bez błędów opowiada o szkole.

Częściowo poprawnie stosuje formy czasownika „to be” w czasie Present Simple i Present Continuous , używa tych czasów w mowie i piśmie

Potrafi stopniować połowę poznanych rodzaje przymiotników.

Opanował struktury gramatyczne „as….as”, „I’d rather….”, “I’d prefer…..”, “the same as…..”

Stopniuje niektóre poznane czasowniki frazalne

Stosuje w wypowiedzi niektóre poznane zaimki dzierżawcze

Wykonuje z dużą trudnością ćwiczenia ze słuchania związane z czasownikami frazalnymi i zaimkami dzierżawczymi

Zna wybrane czasowniki określające uczucia, takie jak „love”, „like”, „hale”, „I can’t stand…” itp.

Zna połowę liczebników porządkowych

Prostymi słowami opisuje sposoby spędzania wolnego czasu za pomocą poznanych struktur gramatycznych, słownictwa oraz czasów, opowiada o swoim hobby.

Z dużą trudnością stosuje poznane formy czasownika w czasie Past Simple, potrafi opowiadać o sobie i rodzinie

Poznane formy czasownika w czasie Past Continuous opanował z dużymi brakami, potrafi opowiadać o sobie i rodzinie

Zna i potrafi łączyć czasy Past Simple i Past Continuous

Zna i potrafi użyć poznanych zwrotów używanych przy zgadzaniu/nie zgadzaniu się z kimś, w miarę poprawnie reaguje językowo na usłyszane opinie

Stosuje poznane zwroty używane w pisaniu nieformalnym, question tags (potrafi napisać krótki i w miarę poprawny email)

Używa niektórych poznanych czasowników posiłkowych, czyta i słucha z ogólnym zrozumieniem

Pojedynczymi, prostymi zdaniami opisujące stany emocjonalne, opowiada o samopoczuciu ale nie zachowuje pełnej poprawności gramatyczno-leksykalnej

Stosuje poznane słownictwo opisujące dolegliwości i zalecenia, w prosty sposób wyraża opinie, udziela porad

Z trudnością stosuje poznane słownictwo opisujące egzotyczne potrawy, słucha i czyta ze ogólnym zrozumieniem

Zna część poznanego słownictwa opisującego życie w mieście, słucha i czyta ze zrozumieniem teksty z nimi związane

183

Potrafi stosowac tylko wybrane czasowniki modalne takie jak can, must, itp.

Zna część poznanego słownictwa opisującego życie w różnych miejscach na świecie (sklepy, miasta, wsie, miejsca użyteczności publicznej itp.), używa poznanych wyrazów wzmacniających very, a bit, quite, really, czyta i słucha ze zrozumieniem ale nie zachowuje pełnej poprawności gramatyczno-leksykalnej

Zna i w miarę poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas rozmowy telefonicznej,

Częściowo poprawnie stosuje poznane słownictwo używane podczas pisania pocztówki, pisze poprawną językowo pocztówkę z wakacji

Zna i poprawnie stosuje poznane zaimki dzierżawcze, zamki zwrotne

Używa poznanych przysłówków first, after, finalny, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna zasadę użycia użycia przysłówków first, after, finally

Zna poznane słownictwo związane ze środkami transportu, opowiada o sposobach podróżowania ale nie zachowuje pełnej poprawności gramatycznej i leksykalnej

Stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zawodów, częściowo poprawnie posługuje się czasem Present Perfect

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zwierząt, czasami używa poznanych rzeczowników złożonych, częściowo poprawnie opisuje zwierzęta

Słownictwo związane z podróżowaniem zna częściowo, pyta, prosi i podaje informacje związane z podróżowaniem ale sprawia mu to wiele kłopotów

Zna i w miarę poprawnie stosuje poznane wyrazy znaczeniowo podobne, czyta i słucha ze zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z filmem, krótki o prostymi zdaniami opowiada o ulubionym filmie

Zna i w miarę poprawnie stosuje poznane struktury gramatyczne „be going to” i „will” , mówi o przyszłości

Rozpoznaje pytania typu „Wh”, reaguje językowo

Poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z książką, zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo typu „linking words’, opisuje książkę

Zna i częściowo poprawnie stosuje poznane rzeczowniki odczasownikowe, czyta i słucha ze zrozumieniem

Częściowo poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z osobowością, bezbłędnie opowiada o sobie i znajomych ale popełnia liczne błędy

Zna i stosuje poznane wyrazy opisujące uczucia i stany, opowiadanie o sytuacjach przyszłych, częściowo poprawne posługiwanie się 1 okresem warunkowym

Zna różnicę pomiędzy czasownikami „do” i „make” i w miarę poprawnie je stosuje, czyta z ogólnym zrozumieniem

Zna i stosuje poznane słownictwo związane z wyjazdem, używa zwrotów „what about” i „let’s”

Zna stosuje poznane słownictwo związane z muzyką, opowiada o muzyce z licznym błędami gramatycznymi i leksykalnymi 184

Zna ogólną różnicę pomiędzy „which” i „that”

W prosty sposób stosuje słownictwo związane z modą, słucha z ogólnym zrozumieniem

Zna i w prosty sposób stosuje poznane słownictwo związane z pisaniem biografii, pisanie krótkiej biografii wybranej osoby (liczne błędy gramatyczne i leksykalne)

Zna i stosuje poznaną nieregularną liczbę mnogą rzeczowników (najważniejsze)

Zna i e stosuje zwroty używane w krótkich tekstach użytkowych, w czytaniu, słuchaniu i reagowaniu językowym popełnia błędy

Zna ogólne zasady zastosowania mowy zależnej

W prosty sposób stosuje poznane słownictwo związane z kosmosem i nauką,

Opanował częściowo 2 okres warunkowy

Zna i w prosty sposób poprawnie stosuje poznane zwroty używane w prośbach i proponowaniu pomocy

Poznane zwroty używane przy pisaniu krótkich notatek stosuje tylko częściowo poprawnie

Stosuje część poznanych rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych, stosunkowo dobre użycie there is/are

Częściowo poprawnie wykonuje ćwiczenia ze słuchania, pisania, mówienia i czytania związane z poznanym w klasie trzeciej materiałem leksykalnym i gramatycznym ale nie zachowuje poprawności gramatycznej

Ocena dopuszczająca Zapisuje niektóre nazwy pomieszczeń w szkole za pomocą struktury „There is / are”.

Stosuje formy czasownika „to be” w czasie Present Simple i Present Continuous ,

Prawidłowo stosuje w wypowiedzi poznane zaimki dzierżawcze

Z pomocą nauczyciela wykonuje ćwiczenia ze słuchania związane z czasownikami frazalnymi i zaimkami dzierżawczymi

Z pomocą nauczyciela stosuje niektóre poznane czasowniki określające uczucia: „love”, „like”, „hate”

Zna niektóre liczebniki porządkowe

Potrafi w prosty sposób opowiedzieć o swoim hobby.

Zna najważniejsze poznane formy czasownika w czasie Past Simple, potrafi w ograniczonym stopniu powiedzieć o miejscu zamieszkania w czasie Past Simple

Zna najważniejsze poznane formy czasownika w czasie Past Continuous, potrafi w ograniczonym stopniu powiedzieć o sobie, rodzinie, czasie wolnym, miejscu zamieszkania w czasie Past Continuous

Rozpoznaje czasy Past Simple i Past Continuous185

Zna i potrafi użyć poznanych zwrotów używanych przy zgadzaniu/nie zgadzaniu się z kimś, reaguje językowo w bardzo graniczonym stopniu językowo na usłyszane opinie, słuchanie ze zrozumieniem pojedynczych zdań i wyrazów

Potrafi napisać email z pomocą nauczyciela

Potrafi w prosty sposób powiedzieć, które czynności umie wykonać: „I can play football.”

Układa proste zdania na temat swojego samopoczucia: „I have a headache”, „I’m tired”, „I want to go home”

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące dolegliwości i zalecenia, wyraża proste opinie, udziela prostych porad

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo opisujące egzotyczne potrawy, słucha i czyta ze zrozumieniem teksty z nimi związane ze zrozumieniem pojedynczych zdań i wyrazów

Zna słownictwo opisujące życie w mieście, słucha i czyta teksty z nimi związane ze zrozumieniem pojedynczych zdań i wyrazów

Zna i poprawnie stosuje poznane czasowniki modalne takie jak can, must, itp., przy ich pomocy opowiada w bardzo ograniczony o tym co wolno i trzeba, a czego nie

Stosuje poznane słownictwo używane podczas rozmowy telefonicznej, słucha i reaguje językowo w ograniczonym stopniu

Zna i stosuje poznane słownictwo używane podczas pisania pocztówki, pisze krótką pocztówkę z wakacji w pomocą kolegi z ławki

Zna i poprawnie stosuje zaimki dzierżawcze, zamki zwrotne

Używa poznanych przysłówków first, after, czyta i słucha ze zrozumieniem pojedynczych zdań i wyrazów

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane ze środkami transportu,

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z nazwami zawodów, tworzy pojedyncze zdania

Rozpoznaje i używa nazwy zwierząt, w prosty sposób opisuje zwierzęta

Z pomocą nauczyciela stosuje poznane słownictwo związane z podróżowaniem, pyta, prosi i podaje informacje związane z podróżowaniem

Zna i poprawnie stosuje poznane wyrazy znaczeniowo podobne, czyta i słucha ze zrozumieniem

Rozumie i w ograniczonym stopniu stosuje słownictwo związane z filmem, prostymi i krótkimi zdaniami opowiada o ulubionym filmie

Zna i poprawnie stosuje poznane struktury gramatyczne „be going to” i „will”, mówi o przyszłości w sposób częściowo poprawny

Częściowo poprawnie stosuje poznane pytania typu „Wh”, reaguje językowo w ograniczonym stopniu

Rozpoznaje i rozumie zasadę stosowania słownictwa typu „linking words’, opisuje ulubioną książkę stosując proste zdania

Zna niektóre rzeczowniki odczasownikowe, czyta i słucha ze zrozumieniem krótkie teksty

Zna i częściowo poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z osobowością, opowiada o sobie i znajomych krótkimi zdaniami

186

Zna i stosuje poznane wyrazy opisujące uczucia i stany, opowiadanie o sytuacjach przyszłych stosując bardzo ograniczone wiadomości związane z 1 okresem warunkowym

Rozumie ogólną różnicę pomiędzy czasownikami „do” i „make”

Częściowo poprawnie używa zwrotów „let’s”, „what about”, „shall” oraz udziela sugestii

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z muzyką

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z modą, słucha z ogólnym zrozumieniem

Zna i poprawnie stosuje poznane słownictwo związane z pisaniem biografii, pisze krótką biografię wybranej osoby popełniając wiele błędów gramatycznych i leksykalnych

Zna nieregularną liczbę mnogą niektórych rzeczowników

Zna i poprawnie stosuje zwroty używane w krótkich tekstach użytkowych, bezbłędne czytanie, słuchanie i reagowanie językowe

Rozpoznaje w tekście czytanym mowę zależną

Zna poznane słownictwo związane z kosmosem i nauką, częściowo poprawnie jes stosuje w mowie i piśmie

Rozpoznaje 2 okres warunkowy i formy przeszłe czasownika (w tym nieregularne)

Tworzy pojedyncze zdania używane w przypadku prośb i proponowaniu pomocy

Tworzy pojedyncze zdania i zwroty używane przy pisaniu krótkich notatek

Zna i częściowo poprawnie stosuje poznane rzeczowniki policzalne i niepoliczalne, częściowo poprawnie użycwa form „there is/are”

Z pomocą nauczyciela i częściowo poprawnie wykonuje ćwiczenia ze słuchania, pisania, mówienia i czytania związane z poznanym w klasie trzeciej materiałem leksykalnym i gramatycznym.

Ocena niedostatecznaUczeń nie spełnia kryteriów na ocenę dopuszczającą, czyli nie ma opanował podstawowej wiedzy i umiejętności określonych w nowej podstawie programowej (obowiązującej od września 2009 roku), a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalszą naukę oraz nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Klasa III poziom początkujący III.0

 

Ocena celująca

187

 Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą plus samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

Ocena bardzo dobra

Uczeń prawidłowo uzupełnia zdania czasownikami w czasach teraźniejszych.

W pełni poprawnie stosuje w wypowiedzi czasy teraźniejsze, przysłówki częstotliwości, bez problemu rozpoznaje kontekst.

Szczegółowo opisuje szkołę, przedmioty szkolne, podtrzymuje rozmowę, zachowuje poprawność językową i stosuje różnorodne konstrukcje.

Tworzy różnorodne porównania, zachowuje pełną poprawność językową, używając poznanych zwrotów.

Wyraża upodobania, stosuje różnorodne konstrukcje, zachowuje pełną poprawność językową.

Swobodnie rozmawia na temat uzdolnień własnych oraz znanych osób, stosuje bogate słownictwo, zachowuje pełną poprawność językową.

W pełni poprawnie stosuje czasy przeszłe w zadaniach gramatycznych, prawidłowo rozpoznaje kontekst.

Relacjonuje wydarzenia z przeszłości. W pełni poprawnie stosuje czasy przeszłe.

W pełni poprawnie stosuje formy czasowników: had to, didn't have to, could, couldn't w zadaniach gramatycznych i w mowie

W pełni poprawnie zgadza się lub nie z opinią drugiej osoby w czasie teraźniejszym i przeszłym: So do I., Neither do I.

Pisze maila, stosuje bogate słownictwo, popełnia pojedyncze błędy językowe.

Praktycznie bezbłędnie uzupełnia zdania formami question tags, popełnia pojedyncze błędy w wypowiedzi.

Swobodnie rozmawia na temat zdrowego stylu życia, zadaje pytania, używa bogatego słownictwa, podtrzymuje rozmowę, zachowuje poprawność językową.

Całkowicie poprawnie zamienia zdania ze strony czynnej na bierną, w wypowiedzi prawidłowo formułuje zdania twierdzące i pytające w stronie biernej.

Prawidłowo stosuje w zdaniu przymiotniki z przedrostkami.

Swobodnie zadaje pytania na temat stanu zdrowia oraz udziela porad i wskazówek (w roli lekarza), szczegółowo i poprawnie opisuje samopoczucie w roli pacjenta).

Dokładnie opisuje miasto, wyraża swoją opinię i podaje propozycje zmian. Zachowuje poprawność językową.

188

Poprawnie używa czasowników modalnymi w zadaniach gramatycznych i w wypowiedzi.

Wymienia kilka miejsc lub czynności wartych uwagi w swoim mieście. Dyskutuje z kolegą lub koleżanką nad jego/jej propozycjami.

Swobodnie prowadzi rozmowę telefoniczną, w pełni poprawnie stosuje niezbędne zwroty.

Poprawnie i swobodnie pisze email z propozycją spotkania się w czasie weekendu oraz odpowiedź na podobne zaproszenie. Praca jest poprawna językowo. Stosuje bogate słownictwo.

Poprawnie stosuje wszystkie rodzaje zaimków osobowych.

Opisuje doświadczenia swoje i innych. W pełni poprawnie stosuje czas Present Perfect z przysłówkami w zdaniach twierdzących, przeczących i pytających.

Całkowicie poprawnie i ciekawie opisuje ulubione i najmniej ulubione zajęcia. Stosuje formę gerund po poznanych czasownikach oraz jako podmiot zdania.

Uzyskuje niezbędne informacje, prawidłowo formułuje pytania, stosuje formy grzecznościowe.

W pełni poprawnie i swobodnie wypowiada się na temat filmów

W pełni poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych formy, które służą do wyrażania przewidywań dotyczących przyszłości.

W pełni poprawnie wyraża w mowie przewidywania dotyczące przyszłości, używając poznanych struktur.

Prawidłowo stosuje w zadaniach i w wypowiedzi czasowniki złożone.

Prawidłowo wydaje polecenia, potrafi je uzasadnić

Pisze recenzję filmową, stosuje bogate słownictwo, zachowuje poprawność gramatyczną i leksykalną, popełnia pojedyncze błędy.

Prawidłowo uzupełnia zdania i poprawnie stosuje czasy: Present Perfect i Past Simple w wypowiedzi.

Swobodnie opisuje osobowość, wykorzystuje różnorodne słownictwo, zachowuje poprawność językową.

Prawidłowo uzupełnia zdania w I trybie warunkowym.

Poprawnie stosuje formy I trybu warunkowego w wypowiedzi (także w pytaniach). Udziela rad

Zamienia zdania z if na zdania z unless. Prawidłowo stosuje unless w wypowiedzi.

Wyraża sugestie, odpowiada na propozycje, stosuje różnorodne słownictwo.

Swobodnie rozmawia na temat gatunków muzycznych, wyraża opinie, uzasadnia, stosuje bogate słownictwo.189

Poprawnie stosuje zaimki względne w zadaniach gramatycznych i w wypowiedzi.

Swobodnie i poprawnie stosuje konstrukcje: either…or, neither…nor, both…and w zdaniach złożonych.

Swobodnie i poprawnie wypowiada się na temat książek.

Poprawnie zamienia na mowę zależną prośby, polecenia i rozkazy.

Opowiada historię, stosuje różnorodne słownictwo, zachowuje poprawność językową.

Całkowicie poprawnie uzupełnia zdania w II trybie warunkowym, prawidłowo stosuje II tryb warunkowy w wypowiedzi w zdaniach twierdzących, przeczących i pytających.

Tworzy rzeczowniki od wszystkich czasowników

Wykorzystując bogate słownictwo, porównuje zwierzęta, zachowuje pełną poprawność językową.

Poprawnie proponuje i prosi, np. o pomoc, stosuje różnorodne wyrażenia.

W pełni poprawnie stosuje wyrażenia ilościowe.

Samodzielnie pisze mail do kolegi lub koleżanki. Praca jest poprawna językowo i bogata leksykalnie.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

Poprawnie określa główną myśl wszystkich części

tekstu. Uzasadnia swój wybór (po polsku lub

angielsku).

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania na

czytanie.

Poprawnie rozwiązuje zadanie na czytanie. W

tekście wskazuje odpowiednie fragmenty.

Poprawnie określa intencje autorów tekstów oraz

dopasowuje komunikaty do kontekstów

sytuacyjnych.

Poprawnie dobiera obrazki do wypowiedzi.

Potrafi uzasadnić swój wybór (po polsku lub

angielsku).

Poprawnie rozwiązuje zadania na słuchanie.

Poprawnie rozwiązuje test typu prawda/fałsz

oraz dobiera wydarzenia do usłyszanych

wypowiedzi.

Określa główną myśl wypowiedzi oraz

poprawnie uzupełnia informacje na podstawie

usłyszanych nagrań.

Poprawnie rozwiązuje zadania egzaminacyjne –

odpowiedzi są poprawne językowe, zgodne z

materiałem ikonograficznym oraz kontekstem

sytuacyjnym.

Poprawnie reaguje językowo w określonych

sytuacjach.

190

Samodzielnie i poprawnie dobiera fragmenty

tekstu do luk.

Ocena dobra

Prawidłowo uzupełnia zdania czasownikami w czasach teraźniejszych.

W większości poprawnie stosuje czasy teraźniejsze w wypowiedzi.

Dokładnie opisuje swoją szkołę, formułuje proste, ale w większości poprawne zdania, popełnia sporadyczne błędy językowe.

Tworzy porównania, stosuje większość poznanych konstrukcji, popełnia sporadyczne błędy językowe

Wyraża upodobania, stosuje różnorodne konstrukcje, popełnia sporadyczne błędy przy zastosowaniu form gerund / infinitive po czasownikach: love,

like, hate, mind, prefer, rather, can’t stand

Obszernie wypowiada się na temat talentów swoich i innych osób, sporadycznie popełnia błędy językowe.

Prawidłowo uzupełnia zdania czasownikami w czasach przeszłych (sporadycznie popełnia błędy w użyciu czasowników nieregularnych).

Relacjonuje wydarzenia z przeszłości. W większości poprawnie stosuje czasy przeszłe.

Zasadniczo poprawnie stosuje formy: had to, didn’t have to, could, couldn’t w zadaniach gramatycznych i w mowie.

Wyraża opinie. W zasadzie poprawnie zgadza się lub nie z opinią drugiej osoby w czasie Present Simple – So do I. Neither do I. itd.

Pisze maila, formułuje proste, w większości poprawne zdania

Zasadniczo poprawnie uzupełnia zdania formami question tags, popełnia liczne błędy przy ich stosowaniu w wypowiedzi.

Obszernie przedstawia, na czym polega zdrowy tryb życia, stosuje różnorodne słownictwo, formułuje proste, ale w większości poprawne zdania.

W zasadzie poprawnie zamienia zdania na stronę bierną, w wypowiedzi sporadycznie popełnia błędy w zdaniach twierdzących, ma problem z

właściwym zadawaniem pytań.

191

W większości poprawnie stosuje w zdaniach przymiotniki z przedrostkami.

W prosty sposób pyta o samopoczucie, szczegółowo opisuje swój stan zdrowia i udziela prostych rad zdrowotnych. Popełnia pojedyncze błędy

językowe.

W większości poprawnie wyraża opinię na temat życia młodzieży w swoim mieście, podaje propozycje zmian.

Poprawnie uzupełnia zdania czasownikami modalnymi i stara się je stosować w wypowiedzi.

Wymienia kilka miejsc lub czynności wartych uwagi w swoim mieście. Uzasadnia swój wybór.

Prowadzi rozmowę telefoniczną, nie zachowuje pełnej poprawności językowej, ale stosuje większość poznanych zwrotów.

Pisze krótki email do kolegi lub koleżanki z propozycją spotkania się w czasie weekendu oraz odpowiedź na podobne zaproszenie. Praca jest w

większości poprawna.

W większości poprawnie stosuje wszystkie zaimki osobowe, popełnia błędy przy stosowaniu reflexive i reciprocal pronouns.

Opisuje doświadczenia swoje i innych. W większości poprawnie formułuje zdania w czasie Present Perfect z poznanymi przysłówkami.

W większości poprawnie opisuje ulubione i najmniej ulubione zajęcia. Stosuje formę gerund po poznanych czasownikach oraz jako podmiot zdania.

Potrafi uzyskać informacje, popełnia sporadyczne błędy w pytaniach.

Mówi, jakie gatunki filmów lubi oglądać i jaki jest jego ulubiony film. Opowiada o ostatnio obejrzanym filmie.

W większości poprawnie stosuje w zadaniach gramatycznych formy, które służą do wyrażania przewidywań dotyczących przyszłości.

W większości poprawnie wyraża przewidywania dotyczące przyszłości, używa poznanych struktur.

Częściowo poprawnie stosuje w wypowiedzi czasowniki złożone

Samodzielnie wydaje polecenia o większym stopniu złożoności, popełnia pojedyncze błędy

Pisze recenzję filmu. Praca jest w większości samodzielna. Popełnia sporadyczne błędy językowe.

192

Zasadniczo prawidłowo uzupełnia zdania formami czasów: Present Perfect i Past Simple, nie zachowuje poprawności w wypowiedzi.

Opisuje osobowość, popełnia pojedyncze błędy językowe.

Zasadniczo poprawnie uzupełnia zdania w I trybie warunkowym.

Częściowo poprawnie stosuje I tryb warunkowy w wypowiedzi (ma problem z tworzeniem pytań). Udziela prostych rad.

Zamienia zdania z if na zdania z unless.

Wyraża sugestie, stosuje różne konstrukcje i wyrażenia w zależności od sytuacji, popełnia pojedyncze błędy.

W większości poprawnie stosuje zaimki względne w zadaniach gramatycznych i w wypowiedzi.

Poprawnie zamienia zdania pojedyncze na zdania złożone z konstrukcjami: either…or, neither…nor, both…and.

W większości poprawnie wypowiada się na temat książek.

W większości poprawnie zamienia polecenia, prośby i rozkazy na mowę zależną.

Opowiada historie, formułuje proste, ale w większości poprawne zdania.

Zasadniczo poprawnie uzupełnia zdania w II trybie warunkowym, w większości poprawnie stosuje formy II trybu warunkowego w wypowiedzi,

głównie w zdaniach twierdzących i przeczących.

Tworzy rzeczowniki od większości czasowników

Porównuje zwierzęta, stosuje różnorodne konstrukcje, formułuje proste, ale w większości poprawne zdania

Potrafi zaoferować coś i poprosić o coś, w większości poprawnie stosuje poznane wyrażenia.

Poprawnie uzupełnia zdania określnikami ilościowymi, popełnia pojedyncze błędy w wypowiedzi.

Pisze mail do kolegi lub koleżanki. Praca jest w większości poprawna i bogata leksykalnie.

193

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

W większości poprawnie dobiera fragmenty

tekstu do luku.

W większości poprawnie określa intencje autorów

tekstów oraz dopasowuje komunikaty do

kontekstów sytuacyjnych.

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadanie na

czytanie

Określa główną myśl wypowiedzi oraz

zasadniczo poprawnie uzupełnia informacje na

podstawie usłyszanych nagrań.

W większości poprawnie rozwiązuje test typu

prawda/fałsz oraz dobiera wydarzenia do

usłyszanych wypowiedzi.

W większości poprawnie dobiera obrazki

do usłyszanych wypowiedzi.

W większości poprawnie rozwiązuje

wszystkie zadania egzaminacyjne, w tym

zadanie sprawdzające struktury leksykalno-

gramatyczne.

W większości poprawnie reaguje językowo

w określonych sytuacjach

Ocena dostateczna

Uczeń w większości poprawnie uzupełnia zdania formami czasów teraźniejszych (nie potrafi rozróżnić, który czas powinien zostać użyty, ale poprawnie tworzy formy czasownika w obu czasach).

Częściowo poprawnie stosuje czasy teraźniejsze w wypowiedzi.

Opisuje szkołę, wymienia plusy i minusy, popełnia kilka błędów językowych.

Tworzy proste porównania, stosuje część poznanych konstrukcji, popełnia dość częste błędy językowe.

Wyraża upodobania, zachowuje częściową poprawność, stosuje czasowniki: like, love, hate, mind, can’t stand.

Opisuje talenty swoje i innych osób, potrafi zastosować konstrukcję be good at.

W większości poprawnie uzupełnia zdania czasownikami w czasach przeszłych. Zwykle nie popełnia błędów przy tworzeniu formy czasownika.

W większości prawidłowo odpowiada na pytania w czasach przeszłych. Samodzielnie tworzy proste zdania w tych czasach.

Uzupełnia zdania i częściowo poprawnie stosuje czasowniki: could, couldn’t, had to, didn’t have to.

Wyraża opinie. Zgadza się lub nie zgadza się z opinią drugiej osoby: I think… So do I. / I don’t.

194

Pisze maila. Praca ma w większości charakter odtwórczy. Popełnia kilka poważnych błędów językowych.

W większości poprawnie uzupełnia zdania formami question tags, raczej nie stosuje tych form w wypowiedzi.

W prosty sposób przedstawia, na czym polega zdrowy tryb życia, popełnia liczne błędy językowe w wypowiedzi.

W większości poprawnie zamienia zdania ze strony czynnej na bierną, popełnia liczne błędy w wypowiedzi.

Częściowo poprawnie, przy pomocy przedrostków, tworzy przymiotniki o znaczeniu przeciwnym.

W miarę dokładnie opisuje swoje samopoczucie, popełnia jednak sporo błędów językowych.

Prostymi zdaniami wyraża opinię na temat swojego życia młodzieży w swoim mieście, popełnia kilka błędów językowych.

W większości poprawnie uzupełnia zdania czasownikami modalnymi.

Wymienia kilka miejsc lub czynności wartych uwagi w swoim mieście. Krótko je opisuje.

W większości rozumie usłyszana rozmowę telefoniczną. Potrafi poprosić do telefonu oraz poprosić o oddzwonienie.

Pisze krótki email do kolegi lub koleżanki z propozycją spotkania się w czasie weekendu. Praca zawiera błędy, które nie zakłócają komunikacji.

Opisuje swoje doświadczenia. W miarę poprawnie tworzy zdania w czasie Present Perfect z przysłówkami: never, ever, already, yet.

W prosty sposób mówi o rzeczach, które lubi lub nie: I like/can’t stand camping. Poprawnie stosuje formę gerund po poznanych czasownikach.

Pyta o informacje, w większości poprawnie zadaje podstawowe pytania.

Mówi, jakie gatunki filmów lubi oglądać i jaki jest jego ulubiony film.

Zasadniczo poprawnie uzupełnia zdania formami, które służą do wyrażania przewidywań dotyczących przyszłości.

W wypowiedzi częściowo poprawnie stosuje formy, wyrażające przewidywania dotyczące przyszłości.

Samodzielnie wydaje proste polecenia, pojawiają się liczne błędy językowe.

W większości poprawnie uzupełnia zdania w czasach: Present Perfect i Past Simple, popełnia jednak sporo błędów w wypowiedzi.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

Potrafi wskazać główną myśl większości części Potrafi dobrać obrazki do niektórych Częściowo poprawnie rozwiązuje zadania

195

tekstu

Dopasowuje większość nagłówków do

fragmentów tekstu. Potrafi wskazać pierwszy lub

ostatni paragraf w zadaniu na układanie tekstu w

kolejności.

W większości poprawnie rozwiązuje zadanie na

czytanie.

usłyszanych wypowiedzi.

Poprawnie dopasowuje główną myśl niektórych

usłyszanych wypowiedzi.

wymagające przetwarzania informacji i

reagowania w określonych kontekstach

sytuacyjnych. Zadanie sprawdzające

struktury leksykalno-gramatyczne sprawia

mu trudność.

Częściowo poprawnie reaguje językowo w

określonych sytuacjach oraz rozwiązuje test

wyboru.

Ocena dopuszczająca

Zna różnice w zastosowaniu czasów: Present Simple i Present Continuous. Częściowo poprawnie uzupełnia zdania formami tych czasów (ma problem z wyborem czasu i formy czasownika).

W prosty sposób opisuje swoją szkołę, popełnia liczne błędy językowe.

W prosty sposób wyraża upodobania, stosuje czasowniki: like, love, hate, czasami zapomina o zastosowaniu formy gerund.

W prosty sposób opisuje swoje talenty: I can read maps. I like maths.

Zna zasady użycia czasów: Past Simple i Past Continuous. Częściowo poprawnie uzupełnia zdania czasownikami w tych czasach.

Z pomocą nauczyciela prawidłowo odpowiada na pytania w czasach przeszłych (popełnia błędy przy użyciu form nieregularnych).

Tworzy proste zdania z czasownikami: had to, could.

W bardzo prosty sposób wyraża swoje opinie. Popełnia wiele błędów językowych, które mogą zakłócać zrozumienie

Pisze maila odtwórczo i z pomocą nauczyciela. Błędy językowe zakłócają zrozumienie treści.

W prosty sposób, odpowiadając na pytania, przedstawia, w jakim stopniu prowadzi zdrowy styl życia

Zna zasady użycia strony biernej w czasach: Present Simple i Past Simple, częściowo poprawnie uzupełnia zdania odpowiednimi formami czasowników w stronie biernej.

Krótko odpowiada na pytanie dotyczące samopoczucia i stanu zdrowia 196

W bardzo prosty sposób wyraża opinię

Wymienia kilka miejsc lub czynności wartych uwagi w swoim mieście

Częściowo rozumie usłyszaną rozmowę telefoniczną. Potrafi poprosić do telefonu: Can I speak to Matt, please?

Pisze krótki email do kolegi lub koleżanki z propozycją spotkania się w czasie weekendu. Praca jest odtwórcza i zawiera wiele błędów

Zna zasady użycia czasu Present Perfect

Podaje jakie gatunki filmów lubi oglądać.

Układa proste zdania z forma will / won’t.

W większości rozumie wydawane polecenia

Krótko opisuje osobowość, stosuje ograniczone słownictwo, popełnia liczne błędy językowe.

Zna zasady użycia i formy I trybu warunkowego i częściowo poprawnie uzupełnia zdania jego formami.

Tworzy proste zdania w  I trybie warunkowym.

W prosty sposób wyraża sugestie.

W prosty sposób mówi o muzyce, wymienia gatunki, nazywa niektóre instrumenty

Zna zasady tworzenia zdań w II trybie warunkowym.

W prosty sposób porównuje zwierzęta, popełnia liczne błędy językowe.

Zna proste zwroty służące do wyrażania propozycji i próśb.

Częściowo poprawnie uzupełnia zdania określnikami ilościowymi przed rzeczownikami policzalnymi i niepoliczalnymi.

Czytanie Słuchanie Funkcje/Środki językowe

Potrafi wskazać główną myśl niektórych części

tekstu.

Dopasowuje część nagłówków do fragmentów

Z pomocą nauczyciela potrafi dobrać obrazki

do niektórych usłyszanych wypowiedzi.

Potrafi wskazać główną myśl nielicznych

Częściowo rozumie teksty

W wielu wypadkach ma jednak trudność ze

wskazaniem prawidłowych odpowiedzi.

197

tekstu. usłyszanych wypowiedzi. Częściowo poprawnie reaguje w określonych

sytuacjach.

Ocena niedostateczna

Uczeń nie opanował minimum programu przewidzianego do realizacji w klasie trzeciej gimnazjum.

Klasa III poziom rozszerzony III.1

Ocena celująca  Wymagania jak na ocenę bardzo dobrą plus samodzielne opanowanie wiadomości i sprawności w znacznym stopniu wybiegające poza wymagania

programowe.

Ocena bardzo dobra Samodzielnie i poprawnie opisuje wymyśloną przez siebie postać (wygląd, osobowość i ubrania).

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia z działu tematycznego Człowiek.

Uczeń wyraża swoją opinię na temat życia na wsi. Opisuje jego zalety lub wady. Zachowuje poprawność językową i stosuje bogate słownictwo.

Przygotowuje fragment strony internetowej, która opisuje fakty dotyczące polskich domów/mieszkań oraz zwyczajów dotyczących obowiązków domowych.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w dziale Życie rodzinne i towarzyskie

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Szkoła.

Dyskutuje o różnicach między szkołą na obrazku a szkołą ucznia. Zachowuje poprawność gramatyczną.

Poprawnie przygotowuje reklamę swojej szkoły. Stosuje odpowiedni język.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Praca

Dopasowuje przedstawione zawody do nagrań. Samodzielnie i poprawnie opisuje zalety i wady pozostałych zawodów. Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w tym rozdziale.

198

Odgrywa scenkę w restauracji – w roli klienta i kelnera. Zamawia pizzę, pyta o dodatki. Stosuje bogate słownictwo oraz grzeczne pytania.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Zakupy i usługi.

Uczeń nazywa miejsca przedstawione na ilustracjach. Poprawnie określa kontekst sytuacyjny usłyszanych wypowiedzi. Uzasadnia swój wybór.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Podróżowanie i turystyka.

Opisuje swoje ostatnie wakacje. Podaje szczegółowo, gdzie był i co robił. Zachowuje poprawność językową.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Kultura

Wybiera obrazy, które podobają mu się najbardziej/najmniej. Poprawnie dyskutuje o nich w grupach. Poprawnie dobiera wypowiedzi do dzieł sztuki.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Środki masowego przekazu.

Pisze email do kolegi lub koleżanki, w którym rekomenduje program telewizyjny, który widział. Uzasadnia swoje poglądy. Zachowuje poprawność językową.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Sport.

Pisze email do kolegi lub koleżanki, w którym udziela mu/jej rady dotyczącej sportu, który warto uprawiać. Stosuje bogate słownictwo i zachowuje poprawność gramatyczną.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Zdrowie.

Odgrywa rozmowę z kolegą lub koleżanką. Mówi, jaki jest jego problem i/lub udziela rady

Samodzielnie i poprawnie pisze email do kolegi lub koleżanki, udzielając rad dotyczących zdrowego trybu życia.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Nauka i technika.

Pisemnie wyjaśnia babci/dziadkowi jak korzystać z komputera. Wypowiedzi są proste do zrozumienia i poprawne językowo.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Świat przyrody.

Pisze krótki artykuł dotyczący zwierzątek domowych. Podaje, jakie zwierzątka są popularne i jakie są problemy związane z opieką nad nimi. Posługuje się bogatym i poprawnym językiem.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Elementy wiedzy o świecie i krajach anglojęzycznych. Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania na czytanie i słuchanie. Uzasadnia swoje odpowiedzi.

Zna i stosuje słownictwo i wyrażenia wprowadzone w rozdziale Żywność.

199

Wymienia kilka potraw, które powinien oraz których nie powinien spróbować obcokrajowiec w Polsce. Rozmawia na ten temat w małej grupie – przedstawia swój wybór. Szczegółowo uzasadnia swoje opinie.

Pisze email, w którym krótko opisuje dziwne potrawy i produkty, które próbował. Opisuje uzasadnia swój wybór.

Mówi, jakiej organizacji charytatywnej chciałby pomóc i krótko uzasadnia swój wybór. Proponuje różne sposoby zbierania pieniędzy. Rozmawia o swoich pomysłach w małej grupie i opowiada klasie o decyzji grupy.

Samodzielnie i poprawnie pisze pocztówkę. Dokładnie opisuje wydarzenia i swoje wrażenia. Stosuje bogate słownictwo.

Mówi, jakie rodzaje gier lubi i wyjaśnia dlaczego. Opisuje swoje doświadczenia związane z tą grą (np. udział w konkursie).

Samodzielnie i poprawnie pisze ogłoszenie – zaproszenie do udział w konkursie. Praca zachowuje odpowiedni format i styl.

GRAMATYKA: Poprawnie rozwiązuje wszystkie zadania gramatyczne. Poprawnie stosuje wprowadzone konstrukcje we własnych wypowiedziach.

Słuchanie Czytanie/Pisanie Funkcje/Środki językowe

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania na

słuchanie. Uzasadnia swoje odpowiedzi

Zachowuje pełną poprawność językową oraz

stosuje bogate słownictwo.

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania

na czytanie. Uzasadnia swoje odpowiedzi.

Pisze maila, pocztówkę, wiadomość, list.

Zachowuje poprawność gramatyczną.

Samodzielnie i poprawnie odpowiada na pytania

do zdjęcia oraz wybiera odpowiednie reakcje w

podanych po polsku sytuacjach.

W pełni poprawnie wybiera odpowiednie wyrazy,

by uzupełnić teksty.

W pełni poprawnie wskazuje reakcje pasujące do

podanych wypowiedzi.

Ocena dobra

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Człowiek.

W większości poprawnie opisuje wymyśloną przez siebie postać (wygląd, osobowość i ubrania). Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w tym rozdziale.

200

Uczeń wyraża swoją opinię na temat życia na wsi. Opisuje jego zalety lub wady. W większości zachowuje poprawność językową i stosuje odpowiednie słownictwo.

Przygotowuje fragment strony internetowej, która opisuje fakty dotyczące polskich domów/mieszkań oraz zwyczajów dotyczących obowiązków domowych.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Życie rodzinne i towarzyskie

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Szkoła.

Częściowo poprawnie dyskutuje o różnicach między szkołą na obrazku a szkołą ucznia.

W większości poprawnie przygotowuje reklamę swojej szkoły.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Praca.

Dopasowuje przedstawione zawody do nagrań. W większości poprawnie opisuje zalety i wady pozostałych zawodów.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Żywienie.

Odgrywa scenkę w restauracji – w roli klienta i kelnera. Zamawia pizzę, pyta o dodatki. Stosuje odpowiednie słownictwo.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Zakupy i usługi.

Odgrywa scenkę w restauracji – w roli klienta i kelnera. Zamawia pizzę, pyta o dodatki. Stosuje odpowiednie słownictwo.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Podróżowanie i turystyka.

Opisuje swoje ostatnie wakacje. Podaje dość szczegółowo, gdzie był i co robił. W większości zachowuje poprawność językową.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Kultura.

Wybiera obrazy, które podobają mu się najbardziej/najmniej. Częściowo poprawnie dyskutuje o nich w grupach. Częściowo poprawnie dobiera wypowiedzi do dzieł sztuki.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Środki masowego przekazu.

Pisze email do kolegi lub koleżanki, w którym rekomenduje program telewizyjny, który widział. Uzasadnia swoje poglądy. W większości zachowuje poprawność językową.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Sport.

Pisze email do kolegi lub koleżanki, w którym udziela mu/jej rady dotyczącej sportu, który warto uprawiać. W większości stosuje bogate słownictwo

201

i zachowuje poprawność gramatyczną.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Zdrowie.

Odgrywa rozmowę z kolegą lub koleżanką. Mówi, jaki jest jego problem i/lub udziela rady. W większości poprawnie pisze email do kolegi lub koleżanki, udzielając rad dotyczących zdrowego trybu życia.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Nauka i technika.

Pisemnie wyjaśnia babci/dziadkowi jak korzystać z komputera. Wypowiedzi są w większości poprawne językowo.

Zna i stosuje większość słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Świat przyrody.

Pisze krótki artykuł dotyczący zwierzątek domowych. Podaje, jakie zwierzątka są popularne i jakie są problemy związane z opieką nad nimi. Posługuje się bogatym i poprawnym językiem.

Dobiera odpowiednie święta do podanych opisów. Dobiera odpowiednich rozmówców do opinii.

Mówi, jakie jest jego ulubione święto. Uzasadnia swój wybór. Popełnia nieliczne błędy językowe. Dyskutuje na temat polskich tradycji.

Używając wszystkich informacji z podręcznika, opisuje angielskie święto. W większości zachowuje poprawność językową.

Mówi, jakiej organizacji charytatywnej chciałby pomóc i krótko uzasadnia swój wybór. Proponuje różne sposoby zbierania pieniędzy. Rozmawia o swoich pomysłach w małej grupie. W większości zachowuje poprawność językową.

Pisze pocztówkę - dokładnie opisuje wydarzenia i swoje wrażenia. W większości zachowuje poprawność gramatyczną.

Mówi, jakie rodzaje gier lubi i wyjaśnia dlaczego. Opisuje swoje doświadczenia związane z tą grą (np. udział w konkursie). Popełnia nieliczne błędy językowe.

W większości poprawnie pisze ogłoszenie – zaproszenie do udział w konkursie. Praca zachowuje odpowiedni format i styl.

GRAMATYKA: Poprawnie rozwiązuje zadania gramatyczne. W większości poprawnie stosuje wprowadzone konstrukcje we własnych wypowiedziach.

Słuchanie Czytanie/Pisanie Funkcje/Środki językowe

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania

na słuchanie.

Samodzielnie i poprawnie rozwiązuje zadania na

czytanie

W większości poprawnie odpowiada na

pytania do zdjęcia.

202

W większości poprawnie uzupełnia luki w

tekstach.

W pełni poprawnie wskazuje reakcje

pasujące do usłyszanych wypowiedzi.

Ocena dostateczna

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Człowiek.

Częściowo poprawnie opisuje wymyśloną przez siebie postać (wygląd, osobowość i ubrania). Tekst zawiera liczne błędy językowe.

Uczeń wyraża swoją opinię na temat życia na wsi. Opisuje jego zalety lub wady. Popełnia liczne błędy językowe, ale sens wypowiedzi jest zrozumiały.

Zna i stara się stosować część słownictwa i wyrażeń wprowadzone w rozdziale Życie rodzinne i towarzyskie

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Szkoła.

W większości poprawnie opisuje szkołę na obrazku oraz swoją własną szkołę.

Poprawnie opisuje swoją szkołę.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Praca.

Dopasowuje przedstawione zawody do nagrań. Częściowo poprawnie opisuje zalety i wady pozostałych zawodów.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Żywienie.

Zamawia pizzę w restauracji. Mówi, jakie dodatki chciałby zamówić.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Zakupy i usługi.

Uczeń nazywa miejsca przedstawione na ilustracjach. Częściowo poprawnie określa kontekst sytuacyjny usłyszanych wypowiedzi.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Podróżowanie i turystyka.

Bardzo krótko opisuje swoje wakacje – podaje, gdzie był i co robił. Popełnia liczne błędy językowe.

203

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Kultura.

Mówi, który z obrazów jest jego ulubionym. Częściowo poprawnie dobiera wypowiedzi do dzieł sztuki.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Środki masowego przekazu.

Wymienia program telewizyjny, który jest godny polecenia. Podaje kilka podstawowych informacji o nim.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Sport.

Pisze email do kolegi lub koleżanki, w którym udziela mu/jej rady dotyczącej sportu, który warto uprawiać. Popełnia liczne błędy językowe

. Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Zdrowie.

Układa zdania, by udzielić rady. Popełnia liczne błędy językowe.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Nauka i technika.

Krótko wyjaśnia, jak wykonać podane czynności.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Świat przyrody.

Pisze krótki artykuł. Podaje, jakie zwierzątka są popularne i wymienia kilka problemów związanych z opieką nad nimi. Popełnia liczne błędy językowe.

Zna i stara się stosować część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Elementy wiedzy o świecie i krajach anglojęzycznych.

Pisze krótki artykuł. Podaje, jakie zwierzątka są popularne i wymienia kilka problemów związanych z opieką nad nimi. Popełnia liczne błędy językowe. Częściowo poprawnie poprawnie rozwiązuje zadania na czytanie i słuchanie.

Wymienia kilka potraw, które powinien oraz których nie powinien spróbować obcokrajowiec w Polsce. Pisze krótki email, w którym wymienia dziwne potrawy i produkty, które próbował.

Mówi, jakiej organizacji charytatywnej chciałby pomóc i krótko uzasadnia swój wybór. Popełnia liczne błędy.

Pisze krótką pocztówkę – opisuje najważniejsze wydarzenia. Stosuje prosty język, popełnia dość dużo błędów.

Mówi, jakie rodzaje gier lubi i wyjaśnia dlaczego.

Pisze ogłoszenie – zaproszenie do udział w konkursie. Przekazuje wszystkie niezbędne informacje, choć praca zawiera błędy językowe.

GRAMATYKA: W większości poprawnie rozwiązuje zadania gramatyczne. Stara się je stosować we własnych wypowiedziach, ale popełnia liczne błędy.

204

Słuchanie Czytanie/Pisanie Funkcje/Środki językoweCzęściowo poprawnie poprawnie rozwiązuje zadania na słuchanie.Krótko przedstawia swoją opinię. Popełnia liczne błędy językowe.

Częściowo poprawnie poprawnie rozwiązuje zadania na czytanie.Popełnia liczne błędy.Pisze krótką pocztówkę – opisuje najważniejsze wydarzenia. Stosuje prosty język, popełnia dość dużo błędów.

Częściowo poprawnie uzupełnia luki w tekście.W większości poprawnie wskazuje reakcje pasujące do usłyszanych wypowiedzi.

Ocena dopuszczająca

Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Człowiek.

Krótko opisuje wygląd wymyślonej przez siebie postaci. Popełnia liczne błędy, które zakłócają wypowiedź.

Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Dom.

Podaje kilka słów i wyrażeń, które mogą opisać zalety lub wady życia na wsi. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Życie rodzinne i towarzyskie. Częściowo poprawnie układa obrazki w odpowiedniej kolejności. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Szkoła. Częściowo poprawnie opisuje szkołę na obrazku. Częściowo poprawnie opisuje swoją szkołę. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Praca. Częściowo poprawnie dopasowuje przedstawione zawody do nagrań. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Żywienie. Zamawia pizzę w restauracji. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Zakupy i usługi. Uczeń nazywa miejsca przedstawione na ilustracjach. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Podróżowanie i turystyka. Mówi, gdzie spędził ostatnie wakacje. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Kultura. Mówi, który z obrazów jest jego ulubionym. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Środki masowego przekazu. Wymienia program telewizyjny, który jest godny polecenia. Zna podstawowe nazwy sportów.

205

Radzi koledze lub koleżance, który sport warto zacząć uprawiać. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Zdrowie. Układa proste zdania, by udzielić rady. Nie zachowuje poprawności językowej. W kilku prostych zdaniach wyjaśnia, jak wykonać jedną z podanych czynności związanych z techniką. Zna część słownictwa wprowadzonego w rozdziale Świat przyrody. Pisze, jakie zwierzątka domowe są popularne w Polsce. Dobiera święta do nielicznych podanych opisów. Dobiera rozmówców do niektórych opinii. Mówi, jakie jest jego ulubione święto. Zapisuje kilka prostych zdań, używając niektórych informacji z podręcznika. Wymienia kilka potraw, które powinien spróbować obcokrajowiec w Polsce. W kilka zdaniach wymienia dziwne potrawy i produkty, które próbował. Mówi, jakiej organizacji charytatywnej chciałby pomóc. Odpowiednio rozpoczyna i kończy pocztówkę. Mówi, jakie rodzaje gier lubi.

GRAMATYKA: Częściowo poprawnie rozwiązuje proste zadania gramatyczne.

Słuchanie Czytanie/Pisanie Funkcje/Środki językowe

W niewielkim stopniu poprawnie

rozwiązuje zadania na słuchanie.

W niewielkim stopniu poprawnie rozwiązuje

zadania na czytanie.

Pisze kilka bardzo prostych zdań

Praca nie jest kompletna lub nie można jej

zrozumieć z powodu licznych błędów

językowych.

W niewielkim stopniu poprawnie odpowiada na

pytania do zdjęcia.

Z pomocą nauczyciela częściowo poprawnie

uzupełnia luki w tekstach.

Częściowo poprawnie wskazuje reakcje

pasujące do usłyszanych wypowiedzi.

Ocena niedostateczna

Uczeń nie opanował minimum programu przewidzianego do realizacji w klasie trzeciej gimnazjum.

206

Język niemiecki

klasa I- kurs dla początkujących, poziom III.0

stopień celujący:

sprawności:

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńrozumie wypowiedzi w różnych warunkach odbioru (z dodatkowymi odgłosami);rozumie szczegółowo usłyszany tekst/ potrafi podać wszystkie informacje;potrafi dokończyć zasłyszaną sytuację, wypowiedź;reaguje niewerbalnie i werbalnie na dłuższe wypowiedzi nauczyciela/ ucznia,

uczeńudziela rad, stosując czasowniki modalne;wyraża prośbę, intencję, zadowolenie/ niezadowolenie;opisuje obrazek, stosując poznane słownictwo;odpowiada szczegółowo na pytania;reaguje na czyjąś wypowiedź, zadając dodatkowe pytania, komentując;

uczeńobjaśnia piktogramy, tytuły, napisy ułatwiające mu orientację w środowisku;odtwarza informacje zawarte w diagramach, zestawieniach;potrafi uporządkować rozcięty dialog, tekst, historyjkę obrazkową;rozumie ogólny sens tekstu z lukami i potrafi uzupełnić brakujące wyrazy i wyrażenia;

uczeńpotrafi napisać krótki tekst;sporządza krótką notatkę;opisuje krajobraz za pomocą znanego mu słownictwa;buduje rozmowę telefoniczną;układa jadłospis;poprawia swoje błędy/ błędy kolegów;

stopień bardzo dobry:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńodpowiada na pytania do wysłuchanego tekstu;rozumie szczegółowo krótki zasłyszany tekst, potrafi podać żądane informacje;rozumie sens wypowiedzi w różnych warunkach odbioru;

uczeńuczestniczy w dialogu na podany temat;formułuje krótkie wypowiedzi,stawia hipotezy dotyczące zakończenia historyjki;rozwija historyjkę obrazkową np. w czasie Perfekt;

uczeńrozumie ogólny sens dłuższego tekstu,rozumie dłuższy tekst o bliskiej mu tematyce i potrafi selektywnie wybrać pożądane informacje;rozumie teksty użytkowe;udziela szczegółowych informacji do krótkiego tekstu o znanej tematyce;

uczeńprawidłowo stosuje zasady ortografii w produkowanych przez siebie krótkich tekstach;umie napisać krótki list, kartkę z pozdrowieniami;umie wypełnić prosty formularz;sporządza krótką notatkę z lekcji;

207

uzupełnia brakujące słowa do zasłyszanego tekstu (uzupełnia luki);potrafi dokończyć przerwaną wypowiedź;

wyraża przynależność;samodzielnie konstruuje mini dialogi dot. dnia codziennego;odpowiada na pytania, stosując poznane struktury, słownictwo;

potrafi wyłonić we własnym tekście błędy i je skorygować;

stopień dobry:

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńzakreśla odpowiedzi do zasłyszanego tekstu (r/f;ja/nein);porządkuje obrazki zgodnie z informacjami zasłyszanymi w tekście;wykonuje czynności zgodnie z poleceniem/ wypowiedzią;

uczeńinicjuje i podtrzymuje prostą rozmowę wg poznanych struktur – prowadzi dialog;formułuje wypowiedzi wyrażające aprobatę/ dezaprobatę;odpowiada na pytania nauczyciela w zakresie znanej mu tematykiodgrywa wg schematu powierzone mu role,wyraża zadowolenie i niezadowolenie;

uczeńrozumie dłuższe fragmenty tekstu z życia codziennego i umie wyłonić z niego najważniejsze informacje;rozumie selektywnie teksty użytkowe;porządkuje fragmenty tekstu w jedną całość;

uczeńuzupełnia luki wyrazami z tekstu;potrafi napisać krótką historyjkę na podstawie obrazków;opisuje obrazki za pomocą podanego słownictwa;formułuje krótkie teksty o tematyce życia codziennego;

stopień dostateczny:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeń odtwarza zasłyszane słowa, zdania;rozumie proste wypowiedzi rodzimych użytkowników języka, dotyczące sytuacji życia codziennego;opowiada na W-Fragen do zasłyszanego tekstu;

uczeńpotrafi zdobywać informacje i udzielać informacji w typowych sytuacjach dnia codziennego;opowiada krótką historyjkę za pomocą podanych struktur;

uczeńpotrafi dopasować fragmenty krótkiego tekstu do obrazków;rozumie ogólny sens tekstu z lukami o znanej mu tematyce i potrafi uzupełnić brakujące wyrazy;potrafi ułożyć zdanie z rozsypanki;

uczeńprawidłowo stosuje zasady ortografii w krótkich zdaniach, pytaniach i odpowiedziach;opisuje zdjęcia, obrazki zdaniami z tekstu lub za pomocą podanego słownictwa;formułuje krótkie teksty typu: dialog, list wg wzoru/ schematu;

stopień dopuszczający:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienia tekstu czytanego pisanie

uczeńrozumnie proste,

uczeńzna zasadę fonetyki, prawidłowo

uczeńrozumie globalny sens prostych

uczeńprawidłowo odpisuje słowa, zdania;

208

nieskomplikowane wypowiedzi kierowane bezpośrednio do niego powoli i wyraźnie przez nauczyciela/ ucznia;rozumie ogólny sens prostych sytuacji komunikacyjnych;

wypowiada znane mu słowa;potrafi opisać obrazek za pomocą podanego słownictwa/ pytań;potrafi zadawać proste pytania i udzielać prostych odpowiedzi;buduje dialogi na podstawie diagramu, listy wypowiedzi, schematu;

adaptowanych tekstów, podkreśla najważniejsze słowa;poprawnie czyta krótkie teksty, dialogi o znanej mu tematyce;

odpowiada na zawarte w ćwiczeniach polecenia;zapisuje zdania z rozsypanki;prawidłowo odwzorowuje wyrazy, a następnie wpisuje je w krzyżówki, luki;

stopień niedostateczny:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienia tekstu czytanego pisanie

uczeńnie rozumie ogólnego sensu prostych sytuacji komunikacyjnych;nie rozumie prostych wypowiedzi kierowanych do niego powoli i wyraźnie przez nauczyciela i ucznia;

uczeńnie potrafi zadawać prostych pytań i udzielać prostych odpowiedzi;nie zna zasad fonetyki i nieprawidłowo wypowiada znane mu słowa;nie potrafi zainicjować i podtrzymać prostej rozmowy w sytuacji bezpośredniego kontaktu z rozmówcą;

uczeńnie rozumie podstawowych napisów i ogłoszeń ułatwiających orientację w środowisku;nie rozumie ogólnego sensu prostych adaptowanych tekstów;nie potrafi odnaleźć w tekście najważniejszych słówek;

uczeńnie dostrzega różnic między fonetyczną a graficzna formą wyrazu;błędnie odpisuje krótki tekst;nie potrafi odpowiedzieć na zawarte w ćwiczeniach polecenia (pisanie odtwórcze);

klasa I- kurs dla kontynuujących, poziom III.1

stopień celujący:sprawności:

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńrozumie wypowiedzi w różnych

warunkach odbioru (z dodatkowymi odgłosami);rozumie szczegółowo usłyszany tekst/ potrafi podać wszystkie informacje;potrafi dokończyć zasłyszaną sytuację, wypowiedź;reaguje niewerbalnie i werbalnie na dłuższe wypowiedzi nauczyciela/

uczeńudziela rad, stosując czasowniki modalne;wyraża prośbę, intencję, zadowolenie/ niezadowolenie;opisuje obrazek, stosując poznane słownictwo;odgrywa scenki, wczuwając się w powierzone role (gesty, mimika, intonacja);

uczeńobjaśnia piktogramy, tytuły, napisy ułatwiające mu orientację w środowisku;odtwarza informacje zawarte w diagramach, zestawieniach;potrafi uporządkować rozcięty dialog, tekst, historyjkę obrazkową;rozumie ogólny sens tekstu z lukami i potrafi uzupełnić brakujące wyrazy i

uczeńpotrafi napisać krótki tekst np. opowiadanie o sobie/ charakterystykę innych osób, list wg wzoru;sporządza krótką notatkę;opisuje krajobraz za pomocą znanego mu słownictwa;buduje rozmowę telefoniczną;układa jadłospis;

209

ucznia, np. dopytując interesujące go informacje;

odpowiada szczegółowo na pytania;reaguje na czyjąś wypowiedź, zadając dodatkowe pytania, komentując;

wyrażenia;potrafi znaleźć w leksykonie i wypisać najważniejsze informacje dotyczące znanej osoby;

poprawia swoje błędy/ błędy kolegów;

stopień bardzo dobry:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńodpowiada na pytania do wysłuchanego tekstu;rozumie szczegółowo krótki zasłyszany tekst, potrafi podać żądane informacje;rozumie sens wypowiedzi w różnych warunkach odbioru (rozmowa telefoniczna na dworcu);uzupełnia brakujące słowa do zasłyszanego tekstu (uzupełnia luki);potrafi dokończyć przerwaną wypowiedź;

uczeńuczestniczy w dialogu na podany temat;formułuje krótkie wypowiedzi, np. o minionych wydarzeniach, pobycie na wsi, itp.;stawia hipotezy dotyczące zakończenia historyjki;rozwija historyjkę obrazkową np. w czasie Perfekt;wyraża przynależność;samodzielnie konstruuje mini dialogi dot. dnia codziennego;odpowiada na pytania, stosując poznane struktury, słownictwo;

uczeńrozumie ogólny sens dłuższego tekstu, np. z prasy młodzieżowej przy pobieżnym czytaniu;rozumie dłuższy tekst o bliskiej mu tematyce i potrafi selektywnie wybrać pożądane informacje;rozumie teksty użytkowe typu: oferta biura podróży, plakat i potrafi wyłonić informacje szczegółowe;udziela szczegółowych informacji do krótkiego tekstu o znanej tematyce;potrafi wyłonić we własnym tekście błędy i je skorygować;

uczeńzapisuje informacje zawarte na prospekcie, plakacie;prawidłowo stosuje zasady ortografii w produkowanych przez siebie krótkich tekstach;potrafi zrobić własny diagram dialogowy;umie napisać krótki list, kartkę z pozdrowieniami;umie wypełnić prosty formularz;sporządza krótką notatkę z lekcji;

stopień dobry:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńzakreśla odpowiedzi do zasłyszanego tekstu (r/f;ja/nein);porządkuje obrazki zgodnie z informacjami zasłyszanymi w tekście;wypełnia „dymki” zgodnie z zasłyszanymi wypowiedziami;wykonuje czynności zgodnie z poleceniem/ wypowiedzią, np. rysuje drogę na planie miasta;

uczeńinicjuje i podtrzymuje prostą rozmowę wg poznanych struktur – prowadzi dialog;opowiada o swoim dniu/ tygodniu;formułuje wypowiedzi wyrażające aprobatę/ dezaprobatę;odpowiada na pytania nauczyciela w zakresie znanej mu tematyki;potrafi „umeblować” i opisać pokój;odgrywa wg schematu powierzone mu role;

uczeńrozumie dłuższe fragmenty tekstu z życia codziennego i umie wyłonić z niego najważniejsze informacje;rozumie selektywnie teksty użytkowe typu: ulotka do leku, podaje pożądane informacje;porządkuje fragmenty tekstu w jedną całość;potrafi odnaleźć interesujące go hasła w słowniku;

uczeńuzupełnia luki wyrazami z tekstu;potrafi napisać krótką historyjkę na podstawie obrazków;pisze zaproszenie na przyjęcie urodzinowe wg wzoru;wypełnia „dymki” i dialogi;opisuje obrazki za pomocą podanego słownictwa;formułuje krótkie teksty o tematyce życia codziennego;

210

lokalizuje obiekty w mieście;wyraża zadowolenie i niezadowolenie;

stopień dostateczny:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeń odtwarza zasłyszane słowa, zdania;rozumie proste wypowiedzi rodzimych użytkowników języka, dotyczące sytuacji życia codziennego;opowiada na W-Fragen do zasłyszanego tekstu;

uczeńpotrafi zdobywać informacje i udzielać informacji w typowych sytuacjach dnia codziennego, np. usprawiedliwić nieobecność, nazwać swoje dolegliwości, zapytać o drogę, itp.;opowiada krótką historyjkę za pomocą podanych struktur;potrafi złożyć życzenia urodzinowe;prawidłowo podaje daty, tematy;

uczeńpotrafi dopasować fragmenty krótkiego tekstu do obrazków;potrafi wyszukać określone informacje na mapie miasta;umie wyszukać w tekście o przewidywalnej treści (np. Kochrezept) interesujące go informacje;rozumie ogólny sens tekstu z lukami o znanej mu tematyce i potrafi uzupełnić brakujące wyrazy;potrafi ułożyć zdanie z rozsypanki;

uczeńprawidłowo stosuje zasady ortografii w krótkich zdaniach, pytaniach i odpowiedziach;opisuje zdjęcia, obrazki zdaniami z tekstu lub za pomocą podanego słownictwa;uzupełnia słowami, zdaniami tabelkę;formułuje krótkie teksty typu: dialog, list wg wzoru/ schematu;pisze objaśnienia piktogramów;

stopień dopuszczający:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienia tekstu czytanego pisanie

uczeńrozumnie proste, nieskomplikowane wypowiedzi kierowane bezpośrednio do niego powoli i wyraźnie przez nauczyciela/ ucznia;rozumie ogólny sens prostych sytuacji komunikacyjnych;

uczeńzna zasadę fonetyki, prawidłowo wypowiada znane mu słowa;potrafi opisać obrazek za pomocą podanego słownictwa/ pytań;potrafi zadawać proste pytania i udzielać prostych odpowiedzi;wylicza/ wymienia/ nazywa np. zwierzęta, części ciała, osobliwości Wiednia, miejsce położenia, kierunki;buduje dialogi na podstawie diagramu, listy wypowiedzi, schematu;

uczeńrozumie podstawowe symbole, piktogramy, polecenia ułatwiające mu posługiwanie się podręcznikiem;rozumie globalny sens prostych adaptowanych tekstów, podkreśla najważniejsze słowa;poprawnie czyta krótkie teksty, dialogi o znanej mu tematyce;

uczeńprawidłowo odpisuje słowa, zdania;odpowiada na zawarte w ćwiczeniach polecenia (odtwórczo);uzupełnia rozpoczęty asocjogram;sporządza listę przedmiotów potrzebnych np. w podróży;zapisuje zdania z rozsypanki;prawidłowo odwzorowuje wyrazy, a następnie wpisuje je w krzyżówki, luki;

stopień niedostateczny:rozumienie ze słuchu mówienie czytanie i rozumienia tekstu czytanego pisanie

211

uczeńnie rozumie ogólnego sensu prostych sytuacji komunikacyjnych;nie rozumie prostych wypowiedzi kierowanych do niego powoli i wyraźnie przez nauczyciela i ucznia;

uczeńnie potrafi zadawać prostych pytań i udzielać prostych odpowiedzi;nie zna zasad fonetyki i nieprawidłowo wypowiada znane mu słowa;nie potrafi zainicjować i podtrzymać prostej rozmowy w sytuacji bezpośredniego kontaktu z rozmówcą;

uczeńnie rozumie podstawowych napisów i ogłoszeń ułatwiających orientację w środowisku;nie rozumie ogólnego sensu prostych adaptowanych tekstów;nie potrafi odnaleźć w tekście najważniejszych słówek;

uczeńnie dostrzega różnic między fonetyczną a graficzna formą wyrazu;błędnie odpisuje krótki tekst;nie potrafi odpowiedzieć na zawarte w ćwiczeniach polecenia (pisanie odtwórcze);

Klasa II

Klasa II – poziom początkujący III.0

stopień celujący

sprawności:

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńreaguje zgodnie z zawartą w wypowiedzi sugestią;potrafi opowiedzieć zasłyszaną sytuację;bezbłędnie wykonuje polecenia zawarte w podręczniku;podtrzymuje rozmowę z nauczycielem/ uczniem;potrafi sporządzić krótką notatkę na podstawie usłyszanego tekstu;

uczeńwyraża sąd, zdanie, opinię i uzasadnia własnymi słowami;formułuje dłuższe wypowiedzi, np.: streszcza usłyszany bądź przeczytany tekst, zdarzenie;prowadzi krótkie wywiady;samodzielnie buduje dialog, zgodnie z intencją/ tematem;

uczeńrozwiązuje zadania typu Multiple - choice;odpowiada szczegółowo, całymi zdaniami na pytania do tekstu;streszcza, zdarzenia w przeczytanym tekście wykorzystując zawarte w nim słownictwo/ struktury;

uczeńredaguje krótkie wywiady;pisze zaproszenia; streszcza przeczytany tekst;redaguje teksty dłuższe z niewielką ilością błędów gramatycznych, stylistycznych i interpunkcyjnych;

stopień bardzo dobryrozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego; pisanie

uczeń rozumie szczegółowo wysłuchany

uczeńwyraża swoje opinie myśli na dany

uczeńwypisuje w punktach najważniejsze

uczeńformułuje dłuższe zróżnicowane

212

dłuższy tekst oryginalny; potrafi podać wszystkie informacje;zakreśla wysłuchaną informację w teście wyboru (Multiple - choice);potrafi opowiedzieć zasłyszaną sytuację ;

temat, swobodnie używając znanych mu struktur, słownictwa;odgrywa przypisaną mu rolę;stosuje w wypowiedziach nowe słownictwo z całkowitą poprawnością fonetyczną;

informacje z tekstu;porównuje teksty;zaznacza jedną właściwą informację zawartą w czytanym dłuższym tekście-(Multiple - choice);wyszukuje w tekście synonimy podanych wyrazów w ćwiczeniu;

teksty, wyrażając własną opinię, pogląd, zdanie na podany temat;opisuje sytuację własnymi słowami;formułuje dłuższe teksty o znanej mu tematyce z niewielką ilością błędów nie zakłócających komunikacji;

stopień dobryrozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńwyszukuje zdania zgodnie z treścią wysłuchanej wypowiedzi;uzupełnia luki krótkiego tekstu całym zdaniem;potrafi dokończyć przerywaną wypowiedź;potrafi podać szczegółowe informacje do wysłuchanego tekstu;

uczeńodpowiada na pytania stosując różnorodne struktury;opisuje wygląd, cechy osób, przedmiotów;wyraża krótkie opinie o innych;potrafi dokonać zakupu, np. biletu, odzieży;inicjuje rozmowę i prowadzi ją zgodnie z intencją;

uczeńrozumie dłuższy tekst i odpowiada na pytania do tekstu;potrafi nazwać problemy młodzieży;uzupełnia rozpoczęte zdania o informację w czytanym tekście;

uczeńpotrafi napisać list wg instrukcji/ polecenia;tworzy dłuższe teksty typu: opowiadanie na podany temat;opisuje sytuację, posługując się podanym słownictwem;uzupełnia luki w tekście gramatyczno- leksykalnym;opisuje obrazki własnymi słowami;

stopień dostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńreaguje na polecenia zawarte w słuchanym tekście; potrafi uszeregować obrazki, słowa, sytuacje do wysłuchanego tekstu;uzupełnia luki w tekście zasłyszanymi wyrazami;identyfikuje osoby na podstawie ich opisu;rozumie krótki tekst selektywnie podając żądane informacje;rozumie ogólny sens dłuższej

uczeńrozróżnia podstawowe zwroty wyrażające np. sympatię / antypatię, formy spędzania wolnego czasu, itp.rozróżnia podstawowe zwroty używane w dyskusji;wyraża swoje upodobania;prawidłowo wypowiada nowo poznane słowo;

uczeńrozumie ogólny sens dłuższego tekstu przy pobieżnym czytaniu;uzupełnia tabelę o informacje zawarte w czytanym tekście;łączy obrazki, zdjęcia, ilustracje z treścią czytanego tekstu;rozumie teksty o znanej mu tematyce i potrafi podać ogólne informacje;

uczeńtworzy krótkie teksty w obrębie znanego mu słownictwa;tworzy zakończenie historyjki obrazkowej, wysłuchanego tekstu, opowiadania, posługując się podanym słownictwem;uzupełnia luki w tekście, artykule zgodnie z treścią / poleceniem;

213

wypowiedzi;

stopień dopuszczający

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego; pisanie

uczeńrozumie proste wypowiedzi nauczyciela, kolegi i rodzimych użytkowników języka;reaguje na polecenia nauczyciela, wykonuje je zgodnie z instrukcją;prawidłowo szereguje obrazki do zasłyszanego tekstu;zaznacza odpowiedzi „prawda / fałsz” itp.;odpowiada na W-Fragen;

uczeń:reaguje pełnymi zdaniami na polecenia i pytania nauczyciela; formułuje krótkie wypowiedzi na określony temat(ze schematem);opisuje całymi zdaniami obrazki, osoby, sytuacje, posługując się znanym mu słownictwem;prawidłowo wypowiada znane mu słowa;

uczeńdopasowuje tytuły artykułów do krótkich tekstów;rozumie ogólny sens czytanego tekstu i potrafi odpowiedzieć na W-Fragen;podkreśla słowa-klucze w tekście; przyporządkowuje tekst do zdjęcia;rozwiązuje ćwiczenia typu „zamknięte” do czytanego tekstu;

uczeńprzekształca zdania (np. nielogiczne w poprawne);łączy zdania i potrafi je poprawnie zapisać;pisze lub kończy krótkie dialogi dot. sytuacji życia codziennego;wypisuje słówka należące do poszczególnych grup wyrazowych;tworzy pytania do podanych zdań;

stopień niedostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńnie rozumie prostych wypowiedzi nauczyciela, kolegi i rodzimych użytkowników języka;nie potrafi prawidłowo zareagować na proste polecenia nauczyciela;nie potrafi zaznaczyć w ćwiczeniu usłyszane słowa;

uczeńnie potrafi formułować krótkich i spójnych wypowiedzi na określone tematy;nie zna zasad fonetyki w stopniu zapewniającym zrozumiałość wypowiedzi;nie potrafi wziąć udziału w prostej rozmowie i wymianie informacji na znany mu temat;

uczeńnie rozumie dłuższych fragmentów tekstu z życia codziennego i nie potrafi wyłowić z niego najważniejszych informacji;nie potrafi dopasować tytułów artykułów do krótkich tekstów;nie potrafi odszukać w słowniku znaczenia wyrazu, którego nie rozumie;

uczeńnie zna zasad ortografii i interpunkcji;nie potrafi odpowiedzieć na pytania pełnymi zdaniami;nie potrafi ułożyć pytań do podanych zdań;

Klasa II – poziom rozszerzony III.1

stopień celujący sprawności:

214

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńreaguje zgodnie z zawartą w wypowiedzi sugestią;potrafi opowiedzieć zasłyszaną sytuację;bezbłędnie wykonuje polecenia zawarte na karcie pracy/ w podręczniku (globalne, selektywne, szczegółowe rozumienie krótkich tekstów);podtrzymuje rozmowę z nauczycielem/ uczniem;potrafi sporządzić krótką notatkę na podstawie usłyszanego tekstu;

uczeńwyraża sąd, zdanie, opinię i uzasadnia własnymi słowami;porównuje osoby, przedmioty, wydarzenia;rekonstruuje kolejność zdarzeń;formułuje dłuższe wypowiedzi, np.: streszcza usłyszany bądź przeczytany tekst, zdarzenie;prowadzi krótkie wywiady;relacjonuje zdarzenia/ sytuacje; samodzielnie buduje dialog, zgodnie z intencją/ tematem;

uczeńrozwiązuje zadania typu Multiple - choice;odpowiada szczegółowo, całymi zdaniami na pytania do tekstu;układa plan do przeczytanego tekstu;streszcza, relacjonuje zdarzenia w przeczytanym tekście wykorzystując zawarte w nim słownictwo/ struktury;

uczeńredaguje krótkie wywiady;pisze zaproszenia, krótkie wiersze, rymowanki;redaguje plan wypowiedzi lub przeczytanego tekstu;streszcza przeczytany tekst;redaguje teksty dłuższe z niewielką ilością błędów gramatycznych, stylistycznych, interpunkcyjnych;

stopień bardzo dobryrozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego; pisanie

uczeń rozumie szczegółowo wysłuchany dłuższy tekst oryginalny; potrafi podać wszystkie informacje;zakreśla wysłuchaną informację w teście wyboru (Multiple - choice);potrafi opowiedzieć zasłyszaną sytuację ;używa zasłyszane słowa, zdania w dyskusji wokół tekstu;wykonuje ćwiczenia w karcie pracy/ książce do autentycznych, dłuższych nagrań;

uczeńwyraża swoje opinie myśli (np. na temat obejrzanego filmu), swobodnie używając znanych mu struktur, słownictwa;dyskutuje na temat swoich upodobań, ulubionych czasopism, filmów, itp.;opowiada o swoich planach na przyszłość, problemach rodzinnych, itp.;odgrywa przypisaną mu rolę;reklamuje wybrany produkt, film, książką, itp.;stosuje w wypowiedziach nowe słownictwo z całkowitą poprawnością fonetyczną;

uczeńwypisuje w punktach najważniejsze informacje z tekstu;przyporządkowuje rady udzielone przez redakcję poszczególnym osobom; porównuje teksty;zaznacza jedną właściwą informację zawartą w czytanym dłuższym tekście-(Multiple - choice);wyszukuje w tekście synonimy podanych wyrazów w ćwiczeniu;

uczeńformułuje dłuższe zróżnicowane teksty, wyrażając własną opinię, pogląd, zdanie na podany temat;opisuje sytuację własnymi słowami;interpretuje zestawienia, statystyki własnymi słowami;interpretuje wiersz własnymi słowami;wykonuje plakat i przedstawia jego treść;formułuje dłuższe teksty o znanej im tematyce z niewielką ilością błędów nie zakłócających komunikacji;

stopień dobryrozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńwyszukuje zdania zgodnie z treścią

uczeńodpowiada na pytania stosując

uczeńrozumie dłuższy tekst i odpowiada na

uczeńporządkuje chronologicznie

215

wysłuchanej wypowiedzi;uzupełnia informacje zawarte w tabelce (selektywnie);uzupełnia luki krótkiego tekstu całym zdaniem;potrafi dokończyć przerywaną wypowiedź;potrafi podać szczegółowe informacje do wysłuchanego tekstu;

różnorodne struktury, czasy;opisuje wygląd, cechy osób, przedmiotów;wypowiada się na podany temat stosując poznane struktury, np. zdania z „wenn’’;wyraża krótkie opinie o innych;potrafi dokonać zakupu, np. biletu, odzieży;opowiada o własnych problemach w oparciu o znane mu słownictwo;inicjuje rozmowę i prowadzi ją zgodnie z intencją, np.: plany na przyszłość, wybór zawodu;

pytania do tekstu;rozumie listy publikowane w czasopismach młodzieżowych; potrafi nazwać problemy młodzieży;interpretuje zestawienia statystyczne;uzupełnia rozpoczęte zdania o informację w czytanym tekście;

wyrazy, wypowiedzi; tworzy plan wypowiedzi;nazywa swoje mocne/ słabe strony;tworzy listę argumentów;potrafi napisać list wg instrukcji/ polecenia;tworzy dłuższe teksty typu: opowiadanie na podany temat;opisuje sytuację, posługując się podanym słownictwem;uzupełnia luki w tekście gramatyczno- leksykalnym;opisuje obrazy własnymi słowami;

stopień dostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńreaguje na polecenia zawarte w słuchanym tekście; potrafi uszeregować obrazki, słowa, sytuacje do wysłuchanego tekstu;uzupełnia luki w tekście zasłyszanymi wyrazami;identyfikuje osoby na podstawie ich opisu;rozumie krótki tekst selektywnie podając żądane informacje;rozumie ogólny sens dłuższej wypowiedzi;

uczeńrozróżnia podstawowe zwroty wyrażające np. sympatię / antypatię, formy spędzania wolnego czasu, itp.rozróżnia podstawowe zwroty używane w dyskusji;wyraża swoje upodobania;prawidłowo wypowiada nowo poznane słowo;

uczeńrozumie ogólny sens dłuższego tekstu przy pobieżnym czytaniu;przyporządkowuje list do wypowiedzi – hasła danej osoby;uzupełnia tabelę / wykaz o informacje zawarte w czytanym tekście;łączy obrazy , zdjęcia, ilustracje z treścią czytanego wiersza / tekstu;rozumie teksty o znanej mu tematyce i potrafi podać szczegółowe informacje;

uczeńtworzy krótkie teksty w obrębie znanego mu słownictwa;tworzy zakończenie historyjki obrazkowej, wysłuchanego tekstu, opowiadania, posługując się podanym słownictwem;uzupełnia luki w tekście, artykule zgodnie z treścią / poleceniem;wypełnia formularz osobowy, ankietę;łączy części wypowiedzi w zdaniu i zapisuje je poprawnie;rysuje i opisuje rysunek za pomocą znanego mu słownictwa;

stopień dopuszczający

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego; pisanie216

uczeńrozumie proste wypowiedzi nauczyciela, kolegi i rodzimych użytkowników języka;reaguje na polecenia nauczyciela, wykonuje je zgodnie z instrukcją;odpowiada na pytania nauczyciela dot. sytuacji dnia codziennego;prawidłowo zakreśla usłyszaną wypowiedź;prawidłowo szereguje obrazki do zasłyszanego tekstu;zaznacza odpowiedzi „prawda / fałsz” itp.odpowiada na W-Fragen;zaznacza w ćwiczeniu usłyszane słowa;

uczeń:reaguje pełnymi zdaniami na polecenia i pytania nauczyciela śpiewa przeboje i piosenki;formułuje krótkie wypowiedzi na określony temat(ze schematem);wylicza, nazywa rzeczy, problemy, argumenty, gatunki filmów, itp.;opisuje całymi zdaniami obrazki, osoby, sytuacje, posługując się znanym mu słownictwem;prawidłowo wypowiada znane mu słowa;

uczeńdopasowuje tytuły artykułów do krótkich tekstów;rozumie ogólny sens czytanego tekstu i potrafi odpowiedzieć na W-Fragen;podkreśla słowa-klucze w tekście; przyporządkowuje tekst do zdjęcia;rozwiązuje ćwiczenia typu „zamknięte” do czytanego tekstu;uzupełnia luki wyrazami zaczerpniętymi z tekstu;

uczeńprzekształca zdania (np. nielogiczne w poprawne);łączy zdania i potrafi je poprawnie zapisać;pisze lub kończy krótkie dialogi dot. sytuacji życia codziennego;wypisuje słówka należące do poszczególnych grup wyrazowych;tworzy pytania do podanych zdań;

stopień niedostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńnie rozumie prostych wypowiedzi nauczyciela, kolegi i rodzimych użytkowników języka;nie potrafi prawidłowo zareagować na proste polecenia nauczyciela;nie potrafi zaznaczyć w ćwiczeniu usłyszane słowa;

uczeńnie potrafi formułować krótkich i spójnych wypowiedzi na określone tematy;nie zna zasad fonetyki w stopniu zapewniającym zrozumiałość wypowiedzi;nie potrafi wziąć udziału w prostej rozmowie i wymianie informacji na znany mu temat;

uczeńnie rozumie dłuższych fragmentów tekstu z życia codziennego i nie potrafi wyłowić z niego najważniejszych informacji;nie potrafi dopasować tytułów artykułów do krótkich tekstów;nie potrafi odszukać w słowniku znaczenia wyrazu, którego nie rozumie;

uczeńnie zna zasad ortografii i interpunkcji;nie potrafi odpowiedzieć na pytania pełnymi zdaniami;nie potrafi ułożyć pytań do podanych zdań;

Klasa III-poziom podstawowy III.0

stopień celujący

217

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńprowadzi dialog, stosując zasłyszane wyrażenia, zwroty;odpowiada na szczegółowe pytania do dłuższego tekstu;streszcza wysłuchany tekst;

uczeńrelacjonuje zdarzenie, opis sytuacji;prowadzi rozmowę na dany temat, poprawnie używając słownictwa, wyrażeń;bierze udział w dyskusji;

uczeńodpowiada na pytania do dłuższego tekstu;streszcza przeczytany dłuższy tekst;uzupełnia luki w tekście zgodnie z treścią;tłumaczy wyszczególnione zdania w tekście;

uczeńtworzy własne teksty w oparciu o podane wyrażenia, słowa;poprawia własne błędy i innych;interpretuje zdarzenia przedstawione na obrazkach, zdjęciach;zestawia argumenty pro / contra;

stopień bardzo dobry

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńuzupełnia luki zgodnie z sensem zasłyszanej wypowiedzi;wyszukuje żądane informacje w autentycznych nagraniach;

uczeńbierze udział w dyskusji, argumentując swoje zdanie;używa różnorodnych struktur i słownictwa w wypowiedziach na podany temat;prowadzi rozmowę telefoniczną zgodnie z intencją;wyraża opinie, sądy na podany temat;

uczeńposzukuje informacji w różnych źródłach; korzysta z materiałów pomocniczych;domyśla się znaczenia nieznanych słów korzystając z kontekstu;prawidłowo czyta teksty o nieznanej mu tematyce;

uczeńtworzy różnego rodzaju teksty (opowiadanie, streszczenie), posługuje się różnorodnym słownictwem i strukturami;rozwiązuje testy leksykalno – gramatyczne;

stopień dobry

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńodpowiada na pytania do wysłuchanego,

uczeńprowadzi rozmowę telefoniczną w

uczeńodpowiada na pytania do tekstów

uczeńtworzy dłuższe teksty różnego rodzaju w

218

dłuższego tekstu;potrafi określić temat i podać kilka informacji dotyczących szczegółów usłyszanej wypowiedzi;

obrębie znanej mu tematyki;opowiada o swoich przeżyciach, stosując znane mu słownictwo, relacjonuje treści, zdarzenia przedstawione w tekście preparowanym;

preparowanych;rozumie ogólny sens przy pobieżnym czytaniu i potrafi wybrać artykuł wg własnych zainteresowań;

oparciu o znane mu lub podane słownictwo;potrafi napisać zwarty tekst wyrażający jego pomysły, opinie i uczucia;

stopień dostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńpodkreśla zasłyszaną odpowiedź;przyporządkowuje hasła, obrazki do wysłuchanych fragmentów tekstu;uzupełnia luki w zasłyszanym dialogu;przekazuje najważniejsze informacje z usłyszanego dialogu;

uczeńprowadzi dialog, rozmowę na podany temat w obszarze znanej mu tematyki;opisuje sytuację na obrazku;odpowiada na pytania do tekstu;popełnia nieliczne błędy w krótkich wypowiedziach;

uczeńpotrafi wybrać z tekstu żądane informacje;znajduje / podkreśla w tekście pożądane informacje;porządkuje w kolejności fragmenty dłuższego tekstu;ustala kolejność zdań wg wydarzeń w tekście;

uczeńformułuje pytania lub odpowiedzi;opisuje sytuacje na obrazku własnymi słowami;wypełnia formularz, ankietę;pisze list, kartkę, zgodnie z intencją;uzupełnia luki w tekście;

stopień dopuszczający

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńrozumie i reaguje na polecenia nauczyciela w sytuacjach życia codziennego;potrafi wykonać ćwiczenia typu: zamknięte;wypełnia luki, tabelkę jednym wyrazem lub krótkimi wyrażeniami zasłyszanymi w tekście;

uczeńformułuje pytania i odpowiada na nie;prowadzi rozmowę, dialog na podstawie wysłuchanego tekstu lub podanego słownictwa;wylicza / wymienia słówka z danego obszaru tematycznego, wyraża aprobatę / dezaprobatę wg

uczeńpodkreśla słowa – klucze;rozumie ogólny sens krótkiego tekstu;poprawnie czyta krótkie teksty o znanej mu tematyce (prawidłowa fonetyka, intonacja);

uczeńpoprawnie zapisuje słowa / zdania w obrębie znanej mu tematyki;tworzy dialogi na podany temat;tworzy krótkie teksty z zakresu bliskiej mu tematyki / życia codziennego;

219

wzoru;

stopień niedostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńnie rozumie i nie potrafi zareagować na polecenia nauczyciela w prostych sytuacjach życia codziennego;nie rozumie sensu wypowiedzi w różnych warunkach odbioru (np. rozmowa przez telefon);

uczeńnie potrafi formułować pytań i odpowiadać na nie;nie umie wziąć udziału w prostej rozmowie na znany mu temat;nie potrafi wyrazić własnej opinii na określony temat;

uczeńuczeń nie potrafi odnaleźć w tekście słów – kluczy;nie rozumie ogólnego sensu tekstu;nie potrafi poprawnie przeczytać krótkiego tekstu o znanej mu tematyce;

uczeńnie stosuje zasad ortografii i interpunkcji niemieckiej;nie potrafi sformułować prostej wypowiedzi pisemnej na dany temat;

poziom rozszerzony III.1stopień celujący

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńprowadzi dialog, wywiad, stosując zasłyszane wyrażenia, zwroty;odpowiada na szczegółowe pytania do dłuższego tekstu;streszcza wysłuchany tekst;prawidłowo reaguje na wypowiedzi w dyskusji (dopytuje, komentuje);

uczeńrelacjonuje zdarzenie, opis sytuacji;prowadzi rozmowę na dany temat, poprawnie używając słownictwa, wyrażeń;formułuje dłuższe wypowiedzi opisujące zachowania, problemy, ludzi, zjawiska;bierze udział w dyskusji;odgrywa powierzone mu role, zachowując „koloryt” postaci;

uczeńodpowiada na pytania dłuższego tekstu;streszcza przeczytany dłuższy tekst;komentuje treść tekstu;przekazuje informacje zawarte w autentycznych, dłuższych artykułach prasowych;uzupełnia luki w tekście zgodnie z treścią;tłumaczy wyszczególnione zdania w tekście;

uczeńtworzy teksty użytkowe typu: instrukcja obsługi, formularz;tworzy własne teksty w oparciu o podane wyrażenia, słowa;poprawia własne błędy i innych;interpretuje zdarzenia przedstawione na obrazkach, zdjęciach;zestawia argumenty pro / contra;

stopień bardzo dobry

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

220

uczeńuzupełnia luki zgodnie z sensem zasłyszanej wypowiedzi;wyszukuje żądane informacje w autentycznych nagraniach video / programach tv;przekazuje szczegółowe informacje z usłyszanego przekazu telefonicznego / innego z dodatkowymi odgłosami;

uczeńbierze udział w dyskusji, argumentując swoje zdanie;używa różnorodnych struktur i słownictwa w wypowiedziach na podany temat;prowadzi rozmowę telefoniczną zgodnie z intencją;wyraża opinie, sądy na podany temat;opowiada o życiu i dorobku znanych ludzi;inicjuje rozmowę na tematy związane z aktualnymi, przyszłymi i przeszłymi zdarzeniami;tworzy teksty z małymi usterkami językowymi;

uczeńposzukuje informacji w różnych źródłach; korzysta z materiałów pomocniczych;sporządza notatkę do tekstu ulubioną techniką;rozpoznaje i śledzi główną myśl tekstu, jak i towarzyszące jej szczegóły;domyśla się znaczenia nieznanych słów korzystając z kontekstu;prawidłowo czyta teksty o nieznanej mu tematyce;

uczeńtworzy różnego rodzaju teksty (opowiadanie, relacja, raport, streszczenie), posługuje się różnorodnym słownictwem i strukturami;sporządza notatkę na podst. wycinków prasowych;uzupełnia / rozwiązuje teksty leksykalno – gramatyczne;

stopień dobry

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńodpowiada na pytania do wysłuchanego, dłuższego tekstu;uzupełnia luki dłuższymi wyrażeniami zasłyszanymi w tekście;rozumie różnego rodzaju teksty zawierające znajome zwroty w różnych kontekstach;potrafi określić temat i podać kilka informacji dotyczących szczegółów usłyszanej wypowiedzi;

uczeńdyskutuje wg podanych struktur / słownictwa;reaguje werbalnie i niewerbalnie na zaistniałą sytuację;prowadzi rozmowę telefoniczną w obrębie znanej mu tematyki;opowiada o swoich przeżyciach, wrażeniach, stosując znane mu słownictwo, struktury;relacjonuje treści, zdarzenia przedstawione w tekście prasowym / preparowanym;

uczeńrozwija informacje zawarte w tekstach użytkowych, np. planuje wycieczkę na podst. mapy, informacji turystycznych;relacjonuje zdarzenia na podst. wycinków prasowych, zdjęć;odpowiada na pytania do tekstów (literackiego, prasowego) z elementami języka fachowego;rozumie ogólny sens przy pobieżnym czytaniu i potrafi wybrać artykuł wg własnych zainteresowań;

uczeńtworzy dłuższe teksty różnego rodzaju w oparciu o znane mu lub podane słownictwo;konstruuje notatkę z lekcji / do tekstu;potrafi napisać zwarty tekst wyrażający jego pomysły, opinie i uczucia; stosuje właściwy szyk zdania;rozróżnia między stylem formalnym i nieformalnym;

stopień dostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeń uczeń uczeń uczeń

221

podkreśla zasłyszaną odpowiedź;przyporządkowuje hasła, obrazki do wysłuchanych fragmentów tekstu;uzupełnia luki w zasłyszanym dialogu;rozumie komunikaty otrzymywane bezpośrednio lub za pośrednictwem mediów; podtrzymuje rozmowę / wypełnia polecenia;przekazuje najważniejsze informacje z usłyszanego przekazu telefon.;

prowadzi dialog, rozmowę na podany temat w obszarze znanej mu tematyki;udziela rad, stosując znane mu zwroty / struktury / słownictwo;opisuje sytuację na obrazku;odpowiada na pytania do tekstu;rozwija historyjkę obrazkową;popełnia nieliczne błędy w krótkich wypowiedziach;

uzupełnia rozpoczęte zdania zgodnie z tekstem;potrafi wybrać z tekstu żądane informacje;znajduje / podkreśla w tekście pożądane informacje;porządkuje w kolejności fragmenty dłuższego tekstu;ustala kolejność zdań wg wydarzeń w tekście;

tworzy teksty użytkowe wg wzoru, np. jadłospis;formułuje pytania lub odpowiedzi;opisuje sytuacje na obrazku własnymi słowami;wypełnia formularz, ankietę;pisze list, kartkę, telegram zgodnie z intencją;uzupełnia luki w tekście;

stopień dopuszczający

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanie

uczeńrozumie i reaguje na polecenia nauczyciela w sytuacjach życia codziennego;rozumie wypowiedzi rodzimych użytkowników języka i potrafi wykonać ćwiczenia typu: zamknięte;podaje żądane informacje do zasłyszanego dłuższego tekstu;wypełnia luki, tabelkę jednym wyrazem lub krótkimi wyrażeniami zasłyszanymi w tekście;

uczeńformułuje pytania i odpowiada na nie;prowadzi rozmowę, dialog na podstawie wysłuchanego tekstu lub podanego słownictwa;wylicza / wymienia słówka z danego obszaru tematycznego, problemy, argumenty;wyraża aprobatę / dezaprobatę wg wzoru;

uczeńpodkreśla słowa – klucze;rozumie ogólny sens dłuższego tekstu;rozszyfrowuje skróty, piktogramy ułatwiające mu orientację w środowisku;poprawnie czyta krótkie i dłuższe teksty o znanej mu tematyce (prawidłowa fonetyka, intonacja);

uczeńpoprawnie zapisuje słowa / zdania w obrębie znanej mu tematyki;tworzy dialogi na podany temat;tworzy krótkie teksty z zakresu bliskiej mu tematyki / życia codziennego;przekształca zdania wg poleceń;zapisuje / gromadzi słownictwo na dany temat;

stopień niedostateczny

rozumienie ze słuchu mówienie czytanie; rozumienie tekstu czytanego pisanieuczeńnie rozumie i nie potrafi zareagować na polecenia nauczyciela w sytuacjach życia codziennego;nie rozumie sensu wypowiedzi w różnych warunkach odbioru (np. rozmowa przez telefon);

uczeńnie potrafi formułować pytań i odpowiadać na nie;nie umie wziąć udziału w prostej rozmowie i wymianie informacji na znany mu temat z podaniem argumentów;

uczeńuczeń nie potrafi odnaleźć w tekście słów – kluczy;nie rozumie ogólnego sensu dłuższego tekstu;nie potrafi posługiwać się słownikiem dwujęzycznym;

uczeńnie potrafi napisać krótkiego listu (formalnego i nieformalnego) zawierającego opis zdarzeń lub przeżyć;nie stosuje zasad ortografii i interpunkcji niemieckiej;

222

nie potrafi wyrazić własnej opinii na określony temat;

nie potrafi poprawnie przeczytać krótkiego tekstu o znanej mu tematyce;

nie potrafi sformułować prostej wypowiedzi pisemnej na dany temat;

Matematyka

Klasa I – zgodnie z nową podstawą programową

Stopień UmiejętnościUŁAMKI ZWYKŁE I DZIESIĘTNE

nied

osta

tecz

ny

Nie rozpoznaje ułamków właściwe i niewłaściwe. Nie rozszerza i nie skraca ułamków zwykłych. Nie umie sprowadzić dwóch ułamków do wspólnego mianownika. Nie porównuje ułamków zwykłych o jednakowych mianownikach. Nie dodaje i odejmuje ułamków zwykłych w wyrażeniach dwuargumentowych Nie potrafi zamienić ułamka dziesiętnego na zwykły i odwrotnie oraz przybliżać ich z określoną dokładnością. Nie umie dodawać i odejmować ułamków dziesiętnych sposobem pisemnym. Nie umie mnożyć ułamków dziesiętnych sposobem pisemnym. Nie umie obliczyć ułamka danej liczby.

223

dopu

szcz

ając

y

Rozpoznaje ułamki właściwe i niewłaściwe. Rozszerza ułamek zwykły. Skraca ułamek zwykły. Zapisuje ułamek niewłaściwy w postaci liczby mieszanej. Sprowadza dwa ułamki do wspólnego mianownika. Porównuje ułamki zwykłe o jednakowych mianownikach. Stosuje do ułamków porównywanie różnicowe i ilorazowe. Dodaje i odejmuje ułamki zwykłe w wyrażeniach dwuargumentowych. Mnoży ułamki zwykłe w wyrażeniach dwuargumentowych. W zbiorze liczb wskazuje liczby odwrotne. Dzieli ułamki zwykłe w wyrażeniach dwuargumentowych. Zamienia ułamek dziesiętny na zwykły i odwrotnie oraz przybliża je z określoną dokładnością. Dodaje i odejmuje ułamki dziesiętne sposobem pisemnym. Mnoży ułamki dziesiętne sposobem pisemnym. Wykonuje działanie dwuargumentowe na ułamkach zwykłych i dziesiętnych. Stosuje kolejność wykonywania działań przy obliczaniu wartości wyrażenia złożonego z co najwyżej trzech działań. Zapisuje działania sformułowane słownie. Podaje przybliżenia dziesiętne liczb. Szacuje wyniki. Oblicza ułamek z liczby i stosuje ten typ obliczeń w zadaniach praktycznych.

dost

atec

zny Porównuje ułamki zwykłe o jednakowych licznikach i różnych mianownikach.

Sprowadza ułamki zwykłe do najmniejszego wspólnego mianownika. Dodaje i odejmuje ułamki zwykłe w wyrażeniach kilkuargumentowych. Mnoży więcej niż dwa ułamki zwykłe. Znajduje liczbę odwrotną do danej. Oblicza wartość wyrażenia zawierającego więcej niż trzy działania arytmetyczne. Zamienia dowolny ułamek dziesiętny na zwykły i odwrotnie. Dodaje i odejmuje więcej niż dwa ułamki dziesiętne.

dobr

y

Sprowadza więcej niż dwa ułamki zwykłe do wspólnego mianownika. Dobiera najdogodniejszą metodę porównywania ułamków zwykłych. Oblicza liczbę na podstawie jej ułamka. Oblicza, jaką częścią jednej liczby jest druga liczba. Porównuje ułamek zwykły i dziesiętny. Wskazuje okresy rozwinięć dziesiętnych nieskończonych okresowych. Oblicza niewiadomy składnik, odjemnik, odjemną, dzielnik, dzielną, czynnik. Rozwiązuje zadania praktyczne prowadzące do porównywania różnicowego i ilorazowego obliczania ułamka z liczby, liczby na podstawie jej ułamka oraz

wartości wyrażenia.

bard

zo

dobr

y Porządkuje zbiory liczb zawierające ułamki zwykłe i dziesiętne dowolną metodą. Wstawia nawiasy w wyrażeniu tak, by otrzymać równość. Zamienia jednostki, np. długości, masy. Wybiera ze zbioru ułamków zwykłych te, które mają rozwinięcie dziesiętne skończone lub nieskończone okresowe. Rozwiązuje zadania złożone lub problemowe zadania tekstowe, m.in. z zastosowaniem obliczeń na ułamkach.

224

celu

jący

Rozwiązuje zadania-problemy typu: „Trzej strzelcy strzelają do celu. Pierwszy strzela co 6 s, drugi co 8 s, a trzeci co 10 s. Ile razy strzelcy wystrzelą jednocześnie w ciągu 15 minut?” Buduje kwadrat magiczny z wykorzystaniem ułamków. Wyjaśnia, kiedy nie można zamienić ułamka zwykłego na ułamek dziesiętny skończony. Oblicza wartość wyrażenia zawierającego ułamek wielopiętrowy. Zamienia ułamek okresowy na zwykły.

PROCENTY

nied

osta

tecz

ny

Nie umie zapisać ułamków o mianownikach np. 100, 25, 4 w postaci procentów. Nie potrafi zapisać procentu wyrażonego liczbą całkowitą w postaci ułamka. Nie umie odczytać i zaznaczyć wskazanego procentu pola figury (25%, 50%). Nie potrafi stosować algorytmu obliczania procentu danej liczby całkowitej, wykorzystując również kalkulator.

dopu

szcz

ając

y

Zapisuje ułamki o mianownikach np. 100, 25, 4 w postaci procentów. Zapisuje procent wyrażony liczbą całkowitą w postaci ułamka. Odczytuje i zaznacza wskazany procent pola figury (25%, 50%). Stosuje algorytm obliczania procentu danej liczby całkowitej, wykorzystując również kalkulator.

dost

atec

zny Zamienia każdą liczbę na procent.

Zamienia procenty na liczbę. Odczytuje i zaznacza wskazany procent figury (20%, 25%, 50%, 75%). Stosuje obliczanie procentu danej wielkości w zadaniach praktycznych (np. dotyczące ceny). Stosuje wybrany algorytm obliczania liczby na podstawie danego jej procentu. Stosuje wybrany algorytm obliczania, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba.

dobr

y

Zaznacza dowolny procent figury. Odczytuje, jaki procent figury jest zaznaczony − złożone przypadki. Oblicza liczbę na podstawie danego jej procentu oraz jakim procentem jednej liczby jest druga liczba. Rozwiązuje typowe zadania tekstowe dotyczące obliczeń procentowych – obniżki, podwyżki, oprocentowanie lokat i kredytów, stężenia procentowe, próby

złota i srebra. Stosuje wzór na odsetki od kapitału (bez jego przekształcania) przy dowolnej lokacie terminowej.

bard

zodo

bry Stosuje podstawowe obliczenia procentowe w zadaniach złożonych, problemach.

Stosuje w sytuacjach praktycznych wzór na kapitalizację odsetek.

celu

jącu

y Zdobyte wiadomości stosuje w praktyce, np. potrafi efektywnie oszacować oprocentowania w różnych bankach, określić stężenie roztworu. Swobodnie stosuje pojęcie promila w zadaniach praktycznych z zakresu jubilerstwa. Stosuje w sytuacjach praktycznych wzór na procent składany.

FIGURY PŁASKIE, ICH WŁASNOŚCI, OBWODY I POLA

225

nied

osta

tecz

ny

Nie wskazuje i nie nazywa podstawowych figur geometrycznych. Nie umie mierzyć odcinków. Nie rozróżnia rodzajów kątów i nie mierzy kątów ostrych i rozwartych. Nie rozróżnia i nie nazywa trójkątów ze względu na boki i kąty. Nie rozróżnia czworokątów. Nie rozróżnia okręgu od koło, nie zna pojęć: promień, średnica, cięciwa. Nie umie rysować okręgu o podanym promieniu. Nie umie rysować wysokości w trójkącie. Nie oblicza obwodów trójkątów i czworokątów. Nie oblicza pól: trójkąta, kwadratu, prostokąta, równoległoboku, trapezu, korzystając ze wzorów bez ich przekształcania. Nie umie obliczyć pola i obwodu koła, korzystając ze wzorów bez ich przekształcania.

dopu

szcz

ając

y

Wskazuje i nazywa podstawowe figury geometryczne. Mierzy odcinki. Rozróżnia rodzaje kątów i mierzy kąty ostre i rozwarte. Rozróżnia kąty: wierzchołkowe, przyległe, naprzeciwległe i odpowiadające. Rozróżnia i nazywa trójkąty ze względu na boki i kąty. Stosuje twierdzenie o sumie miar kątów wewnętrznych trójkąta. Rozróżnia czworokąty. Rozróżnia okrąg, koło, promień, średnicę, cięciwę. Rysuje okrąg o podanym promieniu. Wskazuje trójkąty przystające. Stosuje podstawowe jednostki pola powierzchni. Oblicza pole, zliczając kwadraty jednostkowe. Rysuje wysokości w trójkącie. Oblicza obwody trójkątów i czworokątów. Oblicza pola: trójkąta, kwadratu, prostokąta, równoległoboku, trapezu, korzystając ze wzorów bez ich przekształcania. Podaje przybliżoną wartość liczby . Oblicza pole i obwód koła, korzystając ze wzorów bez ich przekształcania.

dost

atec

zny Rysuje proste oraz odcinki prostopadłe i równoległe.

Rysuje trójkąty i czworokąty. Rozróżnia kąt zewnętrzny i wewnętrzny. Nazywa boki trójkąta prostokątnego. Wymienia podstawowe własności czworokątów. Stosuje twierdzenie o sumie miar kątów wewnętrznych czworokąta. Rysuje okrąg o podanej średnicy. Określa pojęcia: promień, średnica, cięciwa. Symbolicznie zapisuje przystawanie trójkątów. Sprawdza, czy dwa trójkąty są przystające, korzystając z cech przystawania. Oblicza pole rombu, gdy dane są jego przekątne. Rozwiązuje zadania o treściach praktycznych z wykorzystaniem poznanych wzorów na pola i obwody figur płaskich.

dobr

y

Rysuje figury w skali. Rozróżnia kąty: wklęsłe i wypukłe. Rozwiązuje zadania z wykorzystaniem własności trójkątów i czworokątów. Określa pojęcia koła i okręgu. Wymienia własności trójkątów przystających. Rozwiązuje zadania dotyczące różnego położenia prostych i punktów na płaszczyźnie.

226

bard

zo

dobr

y Rozwiązuje zadania z wykorzystaniem wszystkich własności poznanych wielokątów. Rozwiązuje zadania z wykorzystaniem własności figur przystających. Stosuje biegle przekształcanie wzorów w rozwiązywaniu zadań tekstowych. Oblicza pole koła, gdy zna jego obwód i odwrotnie. Rozwiązuje zadania dotyczące pól i obwodów różnych wielokątów, przekształcając wzory na pola, a także z wykorzystaniem np. obliczeń procentowych.

celu

jąc

y Określa własności wielokątów foremnych. Wyprowadza wzory na obwody i pola wielokątów. Wykorzystuje wiadomości i umiejętności w nowej sytuacji, np. z wykorzystaniem własności figur

płaskich, obliczeń procentowych, przekształcaniem wyrażeń, skali, szacowania…

LICZBY WYMIERNE

nied

osta

tecz

ny

Nie zna pojęcia liczby przeciwnej i nie potrafi podać liczby przeciwnej do danej.

Nie umie porównać dwóch liczb całkowitych. Nie umie dodawać, odejmować, mnożyć i dzielić liczb całkowitych. Nie umie obliczać wartości niezłożonego wyrażenia arytmetycznego

w zbiorze liczb całkowitych. Nie potrafi zapisać iloczynu jednakowych czynników jako potęgę

i odwrotnie.

dopu

szcz

ając

y

Zaznacza liczby całkowite na osi liczbowej. Znajduje liczbę przeciwną do danej. Porównuje dwie liczby całkowite. Dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli liczby całkowite. Wskazuje kolejność wykonywania działań w wyrażeniu. Oblicza wartość niezłożonego wyrażenia arytmetycznego w zbiorze liczb całkowitych. Zapisuje iloczyn jednakowych czynników w postaci potęgi i odwrotnie. Oblicza pierwiastki II i III stopnia z tych liczb naturalnych, które są liczbami naturalnymi.

dost

atec

zny

Zaznacza na osi liczby wymierne, gdy ma odpowiednio dostosowaną jednostkę. Mnoży i dzieli w zbiorze liczb wymiernych. Oblicza wartość niezłożonego wyrażenia arytmetycznego w zbiorze liczb wymiernych z uwzględnieniem kolejności działań. Oblicza potęgi liczb wymiernych o wykładniku naturalnym. Oblicza pierwiastki II i III stopnia z tych liczb wymiernych, które są liczbami wymiernymi.

dobr

y

Samodzielnie ustala jednostkę, by zaznaczyć podane liczby wymierne na osi liczbowej. Porównuje liczby wymierne. Dodaje i odejmuje liczby wymierne. Mnoży i dzieli w zbiorze liczb wymiernych. Rozwiązuje zadania o treści praktycznej z zastosowaniem działań na liczbach wymiernych.

227

bard

zo d

obry

Oblicza wartość złożonego wyrażenia arytmetycznego z wykorzystaniem potęg i pierwiastków. Rozwiązuje złożone zadania z wykorzystaniem działań na liczbach wymiernych.

celu

jący

Rozwiązuje problemy z wykorzystaniem działań na liczbach wymiernych. Odróżnia liczby wymierne od niewymiernych. Wykorzystuje kalkulator do szukania rozwinięć dziesiętnych liczb niewymiernych, obliczania potęg i pierwiastków. Zaokrągla liczby niewymierne.

WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE

nied

osta

tecz

ny

Nie umie nazywać wyrażeń algebraicznych. Nie potrafi zapisać wyrażeń algebraicznych opisanych słownie. Nie umie odczytać współczynników liczbowych wyrazów sumy algebraicznej. Nie umie dodać i odjąć sum algebraicznych. Nie potrafi redukować wyrazów podobnych o współczynnikach całkowitych. Nie umie mnożyć sumy algebraicznej przez liczbę naturalną. Nie potrafi obliczać wartości liczbowych wyrażeń algebraicznych w zbiorze liczb całkowitych.

dopu

szcz

ając

y

Nazywa wyrażenie algebraiczne Zapisuje wyrażenie algebraiczne opisane słownie. Odczytuje współczynniki liczbowe wyrazów sumy algebraicznej. Dodaje i odejmuje sumy algebraiczne. Redukuje wyrazy podobne o współczynnikach całkowitych. Mnoży sumę algebraiczną przez liczbę naturalną. Oblicza wartości liczbowe wyrażeń algebraicznych w zbiorze liczb całkowitych.

dost

atec

zny

Redukuje wyrazy podobne o współczynnikach wymiernych. Oblicza wartości liczbowe prostych wyrażeń algebraicznych w zbiorze liczb wymiernych. Mnoży sumę algebraiczną przez liczbę całkowitą. Wskazuje wspólny czynnik wśród wyrazów sumy.

dobr

y Zapisuje i nazywa złożone wyrażenie algebraiczne (z kilkoma działaniami). Mnoży sumę algebraiczną przez liczbę wymierną. Wyłącza wspólny czynnik przed nawias.

228

bard

zo

dobr

y

Układa wyrażenie algebraiczne do reprezentacji graficznej, rysunkowej i odwrotnie. Rozwiązuje zadanie tekstowe prowadzące do ułożenia wyrażenia algebraicznego. Oblicza wartości liczbowe złożonych wyrażeń algebraicznych w zbiorze liczb wymiernych z uwzględnieniem obliczeń procentowych. Buduje wyrażenia algebraiczne, będące uogólnieniem cyklicznie powtarzającej się zależności między wielkościami.

celu

jący Rozwiązuje zadania-problemy związane z układaniem wyrażeń algebraicznych i obliczaniem ich wartości.

RÓWNANIA I NIERÓWNOŚCI

nied

osta

tecz

ny

Nie potrafi sprawdzić, czy dana liczba całkowita jest pierwiastkiem równania. Nie potrafi rozwiązywać prostych zadań praktycznych z zastosowaniem równań na porównywanie różnicowe i ilorazowe. Nie umie wymienić kilku liczb spełniających daną nierówność. Nie potrafi sprawdzić, czy dana liczba całkowita spełnia nierówność. Niewłaściwie używa znaków >, <, =, .

dopu

szcz

ając

y

Sprawdza, czy dana liczba całkowita jest pierwiastkiem równania. Rozwiązuje proste zadania praktyczne z zastosowaniem równań na porównywanie różnicowe i ilorazowe. Wymienia kilka liczb spełniających daną nierówność. Sprawdza, czy dana liczba całkowita spełnia nierówność. Właściwie używa znaków >, <, =, . Rozwiązuje równanie i nierówność, np. z występującymi po prawej i lewej stronie sumami algebraicznymi. Oblicza stosunek dwóch wielkości wyrażonych tą samą jednostką. Sprawdza prawdziwość prostej proporcji.

dost

atec

zny

Sprawdza, czy dana liczba wymierna jest pierwiastkiem równania. Rozwiązuje równanie pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, np. zawierające nawiasy okrągłe. Przedstawia za pomocą równania sytuację opisaną graficznie. Rozwiązuje typowe zadanie tekstowe z zastosowaniem równań, m.in. z uwzględnieniem wzorów na pola i obwody figur płaskich. Sprawdza, czy dana liczba wymierna spełnia nierówność. Rozwiązuje nierówność zawierającą np. nawiasy okrągłe. Przedstawia graficznie rozwiązanie nierówności na osi liczbowej.

dobr

y

Oblicza stosunek danych wielkości wyrażonych w różnych jednostkach. Wskazuje w proporcji wyrazy skrajne i środkowe oraz stosuje warunek prawdziwości proporcji. Rozwiązuje równanie w postaci proporcji.

229

bard

zo

dobr

y Przekształca wzory, by wyznaczyć dowolną wielkość. Rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem równań, uwzględniające obliczenia procentowe. Rozwiązuje praktyczne zadania tekstowe z zastosowaniem nierówności. Rozwiązuje równanie w postaci proporcji, zawierające np. nawiasy.

celu

jący

Stosuje poznane wiadomości umiejętności w złożonych, nietypowych sytuacjach zadaniowych lub problemach.

TWIERDZENIE PITAGORASA

nied

osta

tec

zny

Nie potrafi odczytywać współrzędnych punktów zaznaczonych w układzie współrzędnych. Nie umie wskazać trójkątów prostokątnych w zbiorze trójkątów. Nie potrafi wskazać przyprostokątnych i przeciwprostokątnej w trójkącie prostokątnym położonym dowolnie na płaszczyźnie. Nie umie zapisać symbolicznie tezy tw. Pitagorasa. Nie umie rysować trójkąta prostokątnego.

dopu

szcz

ając

y

Odczytuje współrzędne punktów zaznaczonych w układzie współrzędnych. Zaznacza punkty w układzie współrzędnych, mając dane ich współrzędne. Wskazuje trójkąty prostokątne w zbiorze trójkątów. W trójkącie prostokątnym położonym dowolnie na płaszczyźnie wskazuje przyprostokątne i przeciwprostokątną. Zapisuje symbolicznie tezę tw. Pitagorasa. Oblicza długość przeciwprostokątnej, gdy dane są długości przyprostokątnych (liczby naturalne). Rysuje trójkąt prostokątny.

dost

atec

zny

Rysuje układ współrzędnych na płaszczyźnie i nazywa jego osie. Wyodrębnia założenia i tezy w twierdzeniach. Konstruuje trójkąt prostokątny, mając dane przyprostokątne. Oblicza długość dowolnego boku trójkąta prostokątnego, znając dwie pozostałe długości. Rozwiązuje proste zadania tekstowe z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa.

dobr

y

Dzieli dowolny wielokąt na trójkąty prostokątne. W układzie współrzędnych dobiera tak trzeci wierzchołek, aby otrzymać trójkąt prostokątny. Uzasadnia graficznie twierdzenie Pitagorasa. Oblicza wysokość w dowolnym trójkącie prostokątnym. Rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa.

bard

zo

dobr

y

Konstruuje trójkąt prostokątny, mając długość przeciwprostokątnej i jednej przyprostokątnej. Stosuje twierdzenie Pitagorasa w zadaniach dotyczących czworokątów. Rozwiązuje złożone zadania tekstowe z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa.

230

celu

jący

Podaje tezę twierdzenia odwrotnego do tw. Pitagorasa. Sprawdza algebraicznie, czy trójkąt jest prostokątny. Odkrywa sposób znajdowania trójkątów pitagorejskich. Rozwiązuje zadania-problemy z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa i twierdzenia odwrotnego.

GRANIASTOSŁUPY PROSTE

nied

osta

tecz

ny

Nie potrafi wskazać graniastosłupów wśród wielościanów. Nie umie wskazać prostopadłościanu i sześcianu wśród graniastosłupów. Nie umie wskazać na modelu krawędzi, wierzchołków i ścian graniastosłupa. Nie umie rysować siatki prostopadłościanu (sześcianu). Nie umie obliczać pola powierzchni całkowitej prostopadłościanu (sześcianu), korzystając z gotowych wzorów. Nie zna podstawowych jednostek objętości. Nie potrafi obliczać objętości sześcianu i prostopadłościanu, korzystając

z gotowych wzorów.

dopu

szcz

ając

y

Wskazuje graniastosłupy wśród wielościanów. Wskazuje wśród graniastosłupów prostopadłościan i sześcian. Wskazuje na modelu krawędzie, wierzchołki i ściany graniastosłupa. Rysuje siatkę prostopadłościanu (sześcianu). Oblicza pole powierzchni całkowitej prostopadłościanu (sześcianu), korzystając z gotowych wzorów. Zna podstawowe jednostki objętości. Oblicza objętość sześcianu i prostopadłościanu, korzystając z gotowych wzorów.

dost

atec

zny

Rysuje siatkę graniastosłupa w skali. Oblicza pole powierzchni dowolnego graniastosłupa prostego w prostych zadaniach o kontekście praktycznym. Oblicza objętość dowolnego graniastosłupa prostego w prostych zadaniach o kontekście praktycznym.

dobr

y

Określa własności graniastosłupów prostych. Zamienia jednostki pola i objętości. Rozwiązuje zadania wymagające przekształcania wzorów na pole powierzchni lub objętość graniastosłupa.

bard

zo

dobr

y Oblicza pole powierzchni graniastosłupa z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa. Rozwiązuje złożone zadania z zastosowaniem wzorów na pole powierzchni i objętość graniastosłupów.

231

celu

jący Wyprowadza wzory na pola powierzchni i objętości graniastosłupów.

Rozwiązuje nietypowe zadania dotyczące pól i objętości graniastosłupów, np. podejmuje decyzję, czy można narysować siatkę graniastosłupa przy określonych warunkach.

ELEMENTY STATYSTYKI OPISOWEJ

nied

osta

tec

zny Nie umie posługiwać się danymi z tabeli, diagramów i ilustracji.

Nie umie sporządzić tabeli i diagramu słupkowego mając gotowe dane.

dopu

szcz

ając

y

Zbiera dane ze wskazanych źródeł. Segreguje gotowe dane. Zapisuje dane w tabeli i w postaci diagramu słupkowego. Odczytuje dane z tabel i diagramów, ilustrujących wyniki prostych analiz.

dost

atec

zny

Zbiera samodzielnie dane statystyczne. Odpowiada na pytania związane z analizą danych przedstawionych różnymi sposobami.

dobr

y

Znajduje różne źródła informacji. Opracowuje narzędzie zbierania informacji. Przedstawia zebrane dane za pomocą diagramów. Interpretuje wyniki przedstawiane różnymi sposobami.

bard

zo

dobr

y Formułuje sytuację problemową i określa cel badania statystycznego. Zadaje pytania do gotowych diagramów.

celu

jący

Wykonuje np. statystyczne zadanie projektowe lub badawcze (sformułuje problem, pytania pośrednie, hipotezy, zaplanuje przebieg badania, stworzy narzędzia badań, zbierze i zapisze dane, uporządkuje je, przedstawi graficznie, zinterpretuje, wyciągnie wnioski, postawi tezę, dokona prezentacji z wykorzystaniem np. multimediów).

232

Klasa II - zgodnie z nową podstawą programową

DZIAŁ I. LICZBY I DZIAŁANIAstopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

dopu

szcz

ając

y

• Zapisuje liczby z systemu dziesiętnego w zakresie 3000 w systemie rzymskim i odwrotnie.• Zaznacza na osi liczbowej liczby o danej wartości bezwzględnej.• Wskazuje podstawę i wykładnik potęgi.• Wskazuje potęgi o tym samym wykładniku lub podstawie.• Oblicza w pamięci potęgę o wykładniku naturalnym - potęgi liczb całkowitych i podstawowych ułamków.• Oblicza wartość dwuargumentowego wyrażenia arytmetycznego, zawierającego potęgi o wykładniku naturalnym.• Stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tym samym wykładniku.• Stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tej samej podstawie.• Stosuje regułę potęgowania potęgi.• Przedstawia iloczyn i iloraz potęg o wykładniku naturalnym w postaci potęgi.• Przedstawia potęgę potęgi za pomocą potęgi.• Stosuje notację wykładniczą do przedstawiania bardzo dużych liczb.• Przekształca proste wyrażenia algebraiczne, np. z jedną zmienną, z zastosowaniem potęgowania.• Oblicza pierwiastek kwadratowy i sześcienny z danej liczby. • Określa przybliżoną wartość liczby, przedstawionej za pomocą pierwiastka drugiego lub trzeciego stopnia.• Podnosi do potęgi pierwiastek tego samego stopnia, co wykładnik potęgi. • Wykorzystuje kalkulator do potęgowania i pierwiastkowania.

dost

atec

zny

• Porównuje liczby, zapisane w systemie rzymskim.• Oblicza wartość bezwzględną, potęgę i pierwiastek kwadratowy i sześcienny dowolnej liczby wymiernej.• Stosuje łącznie wzory, dotyczące mnożenia, dzielenia, potęgowania potęg i pierwiastków do obliczania wartości prostego wyrażenia.• Przedstawia potęgę w postaci iloczynu potęg lub ilorazu potęg, lub w postaci potęgi.• Wyraża za pomocą notacji wykładniczej podstawowe jednostki długości, pola, masy, objętości.• Wyłącza czynnik przed znak pierwiastka i włącza czynnik pod znak pierwiastka. • Oblicza pierwiastek z iloczynu i ilorazu.• Wskazuje liczbę najmniejszą i największą w zbiorze liczb, zawierającym pierwiastki.

dobr

y

• Podaje definicję potęgi i pierwiastka.• Stosuje łącznie wszystkie twierdzenia, dotyczące potęgowania i pierwiastkowania, obliczając wartości złożonych wyrażeń.• Rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem notacji wykładniczej.• Szacuje wartość pierwiastka lub potęgi.

233

bard

zo

dobr

y

• Porównuje wartości potęg lub pierwiastków.• Porządkuje w ciąg, np. rosnący, zbiór potęg lub pierwiastków.• Stosuje łącznie wszystkie twierdzenia, dotyczące potęgowania i pierwiastkowania, obliczając wartości złożonych wyrażeń.• Usuwa niewymierność z mianownika.• Rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem potęg i pierwiastków.

celu

jący

• Oblicza wartości złożonych wyrażeń, wymagających usuwania niewymierności z mianownika.• Oszacowuje bez użycia kalkulatora wartości złożonych wyrażeń, zawierających działania na potęgach i pierwiastkach.• Rozwiązuje zadania-problemy, np. dotyczące znajdowania ostatniej cyfry liczby, przedstawionej w postaci potęgi.• Zapisuje wszystkie wzory z działu Liczby i działania oraz opisuje je poprawnym językiem matematycznym.

DZIAŁ II. WŁASNOŚCI FIGUR PŁASKICHstopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

dopu

szcz

ając

y • Dzieli konstrukcyjnie odcinek i kąt na dwie równe części.• Wskazuje na rysunku kąty środkowe oraz łuki, na których są one oparte.• Rysuje kąt środkowy.• Wskazuje na rysunku proste styczne do okręgu i sieczne okręgu.• Rysuje styczną do okręgu oraz sieczną.• Wskazuje na rysunku okrąg opisany na trójkącie i wpisany w trójkąt.• Rozróżnia i nazywa wielokąty foremne.

dost

atec

zny

• Dzieli konstrukcyjnie odcinek i kąt na parzystą liczbę części.• Oblicza miarę kąta środkowego w zależności od długości łuku, na którym jest oparty.• Wykorzystuje własności kąta środkowego do rozwiązywania prostych zadań.• Określa wzajemne położenie prostej i okręgu.• Wymienia własności stycznej i siecznej na podstawie danego rysunku.• Opisuje okrąg na trójkącie i wpisuje okrąg w trójkąt.• Oblicza pole pierścienia kołowego i wycinka kołowego.• Rysuje wielokąty foremne i określa ich własności.

dobr

y

• Rozwiązuje zadania z zastosowaniem własności symetralnej odcinka i dwusiecznej kąta• Definiuje kąt środkowy.• Konstruuje okrąg opisany na trójkącie oraz wpisany w trójkąt i opisuje te konstrukcje.• Stosuje zależność między wysokością trójkąta równobocznego a promieniami okręgów – wpisanego w trójkąt i opisanego na trójkącie.• Stosuje własności wielokątów foremnych do rozwiązywania zadań.

bard

zo

dobr

y

• Konstruuje styczną do okręgu i opisuje tę konstrukcję• Rozwiązuje złożone zadania, dotyczące: symetralnej odcinka, dwusiecznej kąta, stycznej do okręgu, okręgu opisanego na trójkącie i wpisanego w trójkąt, kąta środkowego oraz wielokątów foremnych.

234

celu

jący

• Stosuje w sytuacjach problemowych poznane wiadomości i umiejętności, związane z pojęciami koła i okręgu.

DZIAŁ III. RACHUNEK ALGEBRAICZNYstopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

dopu

szcz

ając

y

• Rozpoznaje podstawowe wyrażenia algebraiczne.• Zapisuje elementarne wyrażenia algebraiczne.• Oblicza wartość liczbową prostych wyrażeń algebraicznych.• Rozróżnia wyrazy podobne i przeprowadza ich redukcję.• Wskazuje wyrazy sumy algebraicznej.• Dodaje i odejmuje sumy algebraiczne.• Mnoży jednomian przez sumę algebraiczną - proste przypadki.• Wyznacza wspólny czynnik wyrazów sumy algebraicznej.

dost

atec

zny

• Nazywa i buduje wyrażenia algebraiczne. • Zapisuje treść zadania w postaci wyrażenia algebraicznego – proste przypadki.• Przekształca proste wyrażenia algebraiczne.• Stosuje prawo rozdzielności mnożenia względem dodawania do wyłączania wspólnego czynnika przed nawias.

dobr

y

• Nazywa i buduje złożone wyrażenia algebraiczne• Doprowadza wyrażenie algebraiczne do najprostszej postaci.• Oblicza wartość liczbową złożonych wyrażeń algebraicznych. • Dodaje i odejmuje złożone sumy algebraiczne.• Przekształca złożone wyrażenia algebraiczne z zastosowaniem mnożenia sumy przez jednomian.• Wyłącza przed nawias największy wspólny czynnik wyrazów sumy algebraicznej.

bard

zo

dobr

y

• Rozwiązuje złożone zadania tekstowe z zastosowaniem poznanych przekształceń wyrażeń algebraicznych. • Mnoży dwie sumy algebraiczne.

celu

jący

• Stosuje w sytuacjach problemowych poznane wiadomości i umiejętności, związane z rachunkiem algebraicznym

235

DZIAŁ IV. RÓWNANIA, UKŁADY RÓWNAŃ stopień Umiejętności

nied

osta

tecz

nyNie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

dopu

szcz

ając

y • Rozpoznaje równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą.• Sprawdza, czy dana liczba spełnia równanie.• Rozwiązuje proste równania.• Sprawdza, czy dana para liczb jest rozwiązaniem układu dwóch równań z dwiema niewiadomymi.• Rozwiązuje proste układy równań metodą podstawiania i metodą przeciwnych współczynników.• Układa równanie lub układ równań do elementarnego zadania tekstowego.

dost

atec

zny • Rozwiązuje równania i układy równań, zawierające współczynniki całkowite i nawiasy okrągłe oraz sprawdza poprawność otrzymanego rozwiązania.

• Rozwiązuje równania w postaci proporcji.• Przekształca nieskomplikowane wzory.• Rozpoznaje wielkości wprost i odwrotnie proporcjonalne.• Układa równanie lub układ równań, prowadzące do rozwiązania typowego zadania praktycznego i rozwiązuje je.

dobr

y

• Rozwiązuje równania i układy równań, zawierające współczynniki ułamkowe i nawiasy kwadratowe oraz sprawdza poprawność otrzymanego rozwiązania.• Przekształca wzory, stosując twierdzenia o równaniach równoważnych. • Stosuje własności wielkości wprost i odwrotnie proporcjonalnych w zadaniach tekstowych.• Określa zbiór rozwiązań układu równań.• Rozwiązuje zadania tekstowe o podwyższonym stopniu trudności z zastosowaniem równań i układów równań.

bard

zo

dobr

y

• Rozwiązuje złożone równania i układy równań, zawierające m.in. potęgi i pierwiastki oraz sprawdza poprawność otrzymanego rozwiązania.• Rozwiązuje nietypowe zadania tekstowe z zastosowaniem równań i układów równań.• Dobiera równanie do danego równania w celu otrzymania układu równań o określonym zbiorze rozwiązań.

celu

jący

• Stosuje w sytuacjach problemowych poznane wiadomości i umiejętności, związane z rozwiązywaniem równań, nierówności i układów równań.

DZIAŁ V. SYMETRIE stopień Umiejętności

236

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

dopu

szcz

ając

y• Rozpoznaje figury symetryczne względem prostej i względem punktu• Znajduje punkty symetryczne względem prostej i względem punktu.• Rozpoznaje figury osiowosymetryczne i środkowosymetryczne.• Stosuje własności figur symetrycznych w elementarnych zadaniach.

dost

atec

zny

• Podaje przykłady figur symetrycznych względem prostej i względem punktu• Rysuje figurę symetryczną do danej względem prostej, która nie ma punktów wspólnych z tą figurą.• Rysuje figurę symetryczną do danej względem punktu, który nie należy do tej figury.• Podaje przykłady figur osiowosymetrycznych i środkowosymetrycznych.• Rysuje oś (osie) symetrii figury osiowosymetrycznej i wskazuje środek symetrii figury środkowosymetrycznej.• Odczytuje współrzędne punktów symetrycznych względem osi układu współrzędnych i początku układu współrzędnych.• Stosuje własności figur symetrycznych w prostych zadaniach.

dobr

y

• Znajduje prostą (punkt), względem której (którego) punkty są symetryczne.• Rysuje figurę symetryczną do danej względem prostej, która ma punkty wspólne z tą figurą.• Rysuje figurę symetryczną do danej względem punktu, który należy do tej figury.• Zapisuje współrzędne punktów symetrycznych względem osi i początku układu współrzędnych.• Określa własności figur symetrycznych względem prostej i punktu. • Określa liczbę osi symetrii figury i rozstrzyga, czy figura ma środek symetrii.• Stosuje własności figur symetrycznych w zadaniach o podwyższonym stopniu trudności.

bard

zo

dobr

y

• Uzasadnia, że punkty są lub nie są symetryczne względem prostej (punktu).• Rysuje figury, mające określoną liczbę osi symetrii lub środek symetrii.• Wykorzystuje własności symetrii w złożonych zadaniach.

celu

jący

• Wykonuje konstrukcje figur symetrycznych względem prostej i względem punktu.• Wykorzystuje równania do wyznaczenia współrzędnych punktów symetrycznych (symetria osiowa i środkowa).• Wykorzystuje własności symetrii w zadaniach problemowych.

DZIAŁ VI. FUNKCJE stopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

237

dopu

szcz

ając

y

• Rozpoznaje funkcje wśród przyporządkowań określonych: grafem, tabelką, słownie, wykresem.• Funkcję opisaną słownie przedstawia za pomocą grafu lub tabelki.• Rozróżnia argument i wartość funkcji oraz dziedzinę i zbiór wartości funkcji.• Sporządza wykres funkcji liczbowej na podstawie tabelki.• Interpretuje proste zależności funkcyjne, występujące w sytuacjach praktycznych, przedstawione w postaci wykresów, np. między drogą a prędkością.

dost

atec

zny

• Podaje przykłady przyporządkowań, które są lub nie są funkcjami.• Funkcję liczbową, opisaną słownie, przedstawia za pomocą wzoru – proste przypadki.• Wyznacza wartość funkcji dla danego argumentu oraz dziedzinę i zbiór wartości funkcji.• Sporządza wykres funkcji liczbowej, opisanej za pomocą wzoru.• Interpretuje proste zależności funkcyjne, występujące w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym, przedstawione w postaci wykresów.

dobr

y

• Opisuje słownie funkcję, opisaną za pomocą grafu, tabelki, wzoru, wykresu.• Uzasadnia, dlaczego przyporządkowanie określone grafem, tabelką lub opisane słownie jest lub nie jest funkcją.• Przedstawia za pomocą wzoru funkcję liczbową, opisaną słownie, za pomocą grafu, tabelki lub wykresu i określa jej dziedzinę.• Określa monotoniczność funkcji na podstawie jej wykresu.• Interpretuje różne zależności funkcyjne, występujące w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym, przedstawione w postaci wykresów.

bard

zo

dobr

y

• Odczytuje z wykresu funkcji przedziały liczbowe, w których funkcja przyjmuje wartości dodatnie (ujemne).• Odczytuje z wykresu funkcji: miejsca zerowe, dziedzinę, zbiór wartości oraz określa, w jakich przedziałach liczbowych funkcja rośnie, maleje lub jest stała.• Interpretuje złożone zależności funkcyjne, występujące w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym, przedstawione w postaci wykresów.

celu

jący

• Ustala na podstawie wzoru funkcji jej dziedzinę.• Wykonuje wykres funkcji na podstawie jej własności.• Wykorzystuje własności funkcji w zadaniach problemowych.

DZIAŁ VII. GRANIASTOSŁUPY I OSTROSŁUPY stopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

238

dopu

szcz

ając

y

• Wskazuje wśród wielościanów graniastosłupy proste i pochyłe.• Wskazuje na modelu lub rysunku krawędzie, wierzchołki, ściany, wysokość i przekątne graniastosłupa.• Rysuje odręcznie graniastosłup.• Oblicza pole powierzchni i objętość graniastosłupa – proste przypadki.• Wskazuje wśród wielościanów ostrosłupy.• Wskazuje na modelu lub rysunku krawędzie, wierzchołki, ściany i wysokość ostrosłupa.• Rysuje odręcznie ostrosłup trójkątny i czworokątny.• Wyróżnia ostrosłupy prawidłowe, w tym czworościan.• Rysuje siatkę ostrosłupa trójkątnego i czworokątnego.• Oblicza pole powierzchni i objętość ostrosłupa – proste przypadki.

dost

atec

zny

• Definiuje czworościan foremny.• Rysuje siatkę graniastosłupa i ostrosłupa prawidłowego w skali.• Oblicza pole powierzchni oraz objętość graniastosłupa oraz ostrosłupa prawidłowego.

dobr

y

• Definiuje graniastosłup i ostrosłup prawidłowy• Rysuje siatkę dowolnego graniastosłupa i ostrosłupa.• Zamienia jednostki pola powierzchni i objętości.• Rozwiązuje zadania, wymagające przekształcania wzorów na pole powierzchni i objętość graniastosłupa i ostrosłupa.

bard

zo

dobr

y

• Zaznacza na rysunku lub modelu przekroje graniastosłupów i ostrosłupów.• Oblicza pole powierzchni oraz objętość graniastosłupa i ostrosłupa z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa w sytuacjach praktycznych.• Wyprowadza wzór na pole powierzchni lub objętość czworościanu foremnego.

celu

jący

• Wykorzystuje własności graniastosłupów i ostrosłupów w sytuacjach nietypowych• Rozwiązuje zadania, dotyczące obliczania pól oraz objętości graniastosłupów i ostrosłupów w zadaniach problemowych.

DZIAŁ VIII. ELEMENTY STATYSTYKI OPISOWEJstopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

• Nie potrafi odczytać danych z tabel i diagramów – proste przypadki.• Nie umie odczytać danych, przedstawionych za pomocą prostych wykresów.

dopu

szcz

ając

y

• Odczytuje dane z tabel i diagramów – proste przypadki.• Odczytuje dane, przedstawione za pomocą prostych wykresów.• Porównuje dane, przedstawione w tabelach, na diagramach i wykresach.• Wyszukuje w prasie wyniki opinii publicznej, przedstawiane za pomocą tabel, diagramów lub wykresów.• Oblicza średnią arytmetyczną – proste przypadki.

239

dost

atec

zny

• Odczytuje dane z tabel i diagramów oraz sporządza diagramy słupkowe.• Odczytuje dane, przedstawione za pomocą pojedynczych wykresów.• Wykonuje proste obliczenia, korzystając z danych, zawartych w tabelach, na diagramach i wykresach.• Odczytuje i porównuje dane z tablic rozkładu liczebności i tablic częstości.• Oblicza średnią arytmetyczną i medianę danych.

dobr

y

• Interpretuje dane, przedstawione za pomocą tabel, diagramów i wykresów oraz sporządza diagramy kołowe i wykresy.• Odróżnia zmienne jakościowe od ilościowych.• Analizuje wyniki dane za pomocą tablic rozkładu liczebności i tablic częstości i przedstawia je na diagramach.• Sporządza tablice rozkładu liczebności i tablice częstości.• Analizuje wyniki, przedstawione na złożonych wykresach, diagramach lub w tabelach.• Sprawnie korzysta z danych, zawartych w roczniku statystycznym.

bard

zo

dobr

y

• Oblicza średnią ważoną, rozstęp i modę.• Zbiera, opracowuje, analizuje i prezentuje dane, np. za pomocą histogramu, wykresu.• Projektuje narzędzie zbierania informacji, przeprowadza badanie, opracowuje wyniki i prezentuje je w czytelny sposób.

celu

jący

• Planuje, przeprowadza badanie na dowolny temat, opracowuje i prezentuje wyniki w dowolny sposób, np. wykorzystując komputer oraz analizuje i wyciąga wnioski.

Klasa III - zgodnie z nową podstawą programową

DZIAŁ I. LICZBY I DZIAŁANIAstopień Umiejętności

nied

osta

tecz

ny

Nie opanował wiadomości i umiejętności z poziomu dopuszczającego, nie potrafi wykonać zadań nawet przy pomocy nauczyciela.

240

dopu

szcz

ając

y

• Zamienia potęgi o wykładniku całkowitym ujemnym na odpowiednie potęgi o wykładniku naturalnym.• Oblicza wartości potęg o wykładniku ujemnym i całkowitej podstawie.• Oblicza wartość dwuargumentowego wyrażenia arytmetycznego zawierającego potęgi o wykładniku całkowitym.• Stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tym samym wykładniku ujemnym.• Stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tej samej podstawie i wykładniku całkowitym.• Stosuje regułę potęgowania potęgi o wykładnikach całkowitych.• Przedstawia iloczyn i iloraz potęg o wykładniku całkowitym w postaci potęgi.• Przedstawia potęgę potęgi o wykładniku całkowitym za pomocą potęgi o wykładniku naturalnym.• Stosuje notację wykładniczą do przedstawiania bardzo małych liczb.• Przekształca proste wyrażenia algebraiczne, np. z jedną zmienną, z zastosowaniem potęgowania o wykładniku całkowitym.

• Wykorzystuje kalkulator do potęgowania.•

Wskazuje figury podobne na rysunku lub w swoim otoczeniu.• Określa skalę podobieństwa dwóch figur – proste przypadki.• Wskazuje figury przystające i określa ich skalę podobieństwa.

• Rysuje figury podobne w skali 2 i .•

Rozpoznaje trójkąty prostokątne podobne.

• Wskazuje bryły obrotowe wśród przedmiotów życia codziennego.• Wskazuje przekroje osiowe brył obrotowych.• Wyróżnia wśród innych brył walec, stożek i kulę.• Wskazuje na modelach elementy brył obrotowych.

• Oblicza pola powierzchni walca, stożka i kuli, stosując odpowiednie wzory. Oblicza objętości walca, stożka i kuli, stosując odpowiednie wzory.

• Rozpoznaje doświadczenia losowe.• Przedstawia wyniki doświadczeń losowych w postaci tabel liczebności i histogramów.• Określa zdarzenie elementarne w prostych doświadczeniach losowych, np. jednokrotnym rzucie kostką, rzucie monetą.• Określa zbiór zdarzeń elementarnych w prostych doświadczeniach losowych, np. jednokrotnym rzucie kostką, rzucie monetą.• Rozpoznaje zdarzenia sprzyjające danemu zdarzeniu doświadczenia losowego – proste przypadki.• Rozpoznaje zdarzenie pewne i niemożliwe danego zdarzenia w doświadczeniu losowym i zna wartości ich prawdopodobieństwa – proste przypadki.

• Oblicza prawdopodobieństwo zdarzenia prostego doświadczenia losowego licza objętości walca, stożka i kuli, stosując odpowiednie wzory.

• Rozpoznaje doświadczenia losowe.• Przedstawia wyniki doświadczeń losowych w postaci tabel liczebności i histogramów.• Określa zdarzenie elementarne w prostych doświadczeniach losowych, np. jednokrotnym rzucie kostką, rzucie monetą.• Określa zbiór zdarzeń elementarnych w prostych doświadczeniach losowych, np. jednokrotnym rzucie kostką, rzucie monetą.• Rozpoznaje zdarzenia sprzyjające danemu zdarzeniu doświadczenia losowego – proste przypadki.

241

dost

atec

zny

• Stosuje łącznie wzory dotyczące mnożenia, dzielenia, potęgowania potęg o wykładniku całkowitym do obliczania wartości prostego wyrażenia.• Przedstawia potęgę o wykładniku całkowitym w postaci iloczynu potęg lub ilorazu potęg, lub w postaci potęgi.• Wyraża za pomocą notacji wykładniczej o wykładniku całkowitym podstawowe jednostki miar.

• Wskazuje liczbę najmniejszą i największą w zbiorze liczb zawierającym potęgi o wykładniku całkowitym.

. Wyznacza stosunki długości odpowiednich boków w wielokątach podobnych.• Zapisuje w postaci równania stosunki długości odpowiednich boków w trójkątach prostokątnych podobnych.• Stosuje cechy podobieństwa trójkątów prostokątnych podobnych do rozwiązywania prostych zadań.

• Oblicza długości boków wielokątów podobnych przy podanej skali.

Rysuje bryły obrotowe powstałe przez obrót prostokąta, trójkąta, koła. • Odróżnia przekrój poprzeczny od przekroju osiowego walca i stożka.• Przekształca wzory na pole powierzchni i objętość walca, stożka i kuli.

• Zamienia jednostki pola i objętości.

Podaje przykłady doświadczeń losowych. • Przedstawia wyniki doświadczeń losowych w postaci diagramów procentowych.• Określa zbiór zdarzeń elementarnych w doświadczeniach losowych, np. kilkakrotnym rzucie kostką, rzucie monetą.• Określa zbiór zdarzeń sprzyjających danemu zdarzeniu w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.• Określa zdarzenie pewne i niemożliwe dla danego zdarzenia w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.

• Oblicza prawdopodobieństwo dla danego zdarzenia w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.

dobr

y

• Podaje definicję potęgi o wykładniku całkowitym.• Stosuje łącznie wszystkie twierdzenia dotyczące potęgowania o wykładniku całkowitym do obliczania wartości złożonych wyrażeń.• Rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem notacji wykładniczej wyrażającej bardzo małe liczby.

• Szacuje wartość potęgi o wykładniku całkowitym.

• Rysuje figury podobne w dowolnej skali.• Oblicza skalę podobieństwa, mając dane obwody figur podobnych.• Stosuje cechy podobieństwa dowolnych trójkątów podobnych do rozwiązywania prostych zadań.

• Oblicza skalę podobieństwa, mając dane pola figur podobnych.

• Rysuje siatkę walca i stożka. • Formułuje własnymi słowami definicje walca, stożka i kuli.

• Oblicza pole powierzchni i objętość walca, stożka i kuli z zastosowaniem własności tych brył. • Przedstawia wyniki doświadczeń losowych w postaci drzewa.• Określa zbiór zdarzeń elementarnych w doświadczeniach losowych, np. wyciąganiu losów, układaniu liczb z kilku cyfr.• Określa zbiór zdarzeń sprzyjających danemu zdarzeniu w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.• Określa zdarzenie pewne i niemożliwe dla danego zdarzenia w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.

• Oblicza prawdopodobieństwo dla danego zdarzenia w doświadczeniach losowych opisanych wyżej.

242

bard

zo d

obry

• Porównuje wartości potęg o wykładnikach całkowitych.• Porządkuje w ciąg, np. rosnący, zbiór potęg o wykładniku całkowitym.

• Rozwiązuje złożone zadania tekstowe z zastosowaniem potęg o wykładnikach całkowitych.

• Oblicza pole figury podobnej przy danej skali podobieństwa.

• Rozwiązuje złożone zadania dotyczące podobieństwa dowolnych trójkątów. Projektuje siatki walca i stożka, np. mając dane pole powierzchni bocznej. • Wyprowadza wzory na pole powierzchni i objętość walca i stożka.

• Rozwiązuje złożone zadania z zastosowaniem własności brył obrotowych.

• Opisuje doświadczenie losowe na podstawie zbioru jego zdarzeń elementarnych.

• Określa zbiór zdarzeń sprzyjających danemu zdarzeniu w różnych doświadczeniach losowych.

• Oblicza prawdopodobieństwo dla danego zdarzenia w różnych doświadczeniach losowych.

celu

jący

•• Zapisuje wszystkie wzory z działu Potęgi o wykładniku całkowitym oraz opisuje je poprawnym językiem matematycznym.• Oszacowuje bez użycia kalkulatora wartości złożonych wyrażeń zawierających działania na potęgach o wykładniku całkowitym.

• Rozwiązuje zadania-problemy, np. dotyczące badania podzielności liczb podanych w postaci wyrażenia zawierającego potęgi o wykładniku całkowitym Stosuje poznan• e wiadomości i umiejętności, związane z podobieństwem figur, w sytuacjach problemowych. • Stosuje poznane wiadomości i umiejętności, związane z bryłami obrotowymi, w sytuacjach problemowych. • Stosuje poznane wiadomości i umiejętności, związane rachunkiem prawdopodobieństwa, w sytuacjach problemowych.

Fizyka i astronomia

I. Zasady ogólne:

1.Na podstawowym poziomie wymagań uczeń powinien wykonać zadania obowiązkowe (łatwe - na stopień dostateczny, i bardzo łatwe - na stopień dopuszczający); niektóre czynności ucznia mogą być wspomagane przez nauczyciela (np. wykonywanie doświadczeń, rozwiązywanie problemów, przy czym na stopień dostateczny uczeń wykonuje je pod kierunkiem nauczyciela, na stopień dopuszczający - przy pomocy nauczyciela lub innych uczniów).

2. Czynności wymagane na poziomach wymagań wyższych niż poziom podstawowy uczeń powinien wykonać samodzielnie (na stopień dobry - niekiedy może jeszcze korzystać z niewielkiego wsparcia nauczyciela).

1. W przypadku wymagań na stopnie wyższe niż dostateczny uczeń wykonuje zadania dodatkowe (na stopień dobry - umiarkowanie trudne, na stopień bardzo dobry - trudne).2. Wymagania umożliwiające uzyskanie stopnia celującego obejmują wymagania na stopień bardzo dobry, a ponadto wykraczające poza

243

obowiązujący program nauczania (uczeń jest twórczy, rozwiązuje zadania problemowe w sposób niekonwencjonalny, potrafi dokonać syntezy wiedzy i na tej podstawie sformułować hipotezy badawcze oraz zaproponować sposób ich weryfikacji, samodzielnie prowadzi badania o charakterze naukowym, z własnej inicjatywy pogłębia swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł, poszukuje zastosowań wiedzy w praktyce, dzieli się swoją wiedzą z innymi uczniami, osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych). 3. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia, nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych oraz nie potrafi rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności.4.Wymagania ogólne - uczeń:• wykorzystuje wielkości fizyczne do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych,• przeprowadza doświadczenia i wyciąga wnioski z otrzymanych wyników,• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych,• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych).Ponadto uczeń:• wykorzystuje narzędzia matematyki oraz formułuje sądy oparte na rozumowaniu matematycznym,• wykorzystuje wiedzę o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach

empirycznych dotyczących przyrody,• wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje,• potrafi pracować w zespole.

Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)

Klasa I – zgodnie z nową podstawą programową

1. Oddziaływania

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry

244

Uczeń:• odróżnia pojęcia: ciało fizyczne i substancja oraz podaje odpowiednie przykłady• odróżnia pojęcia wielkość fizyczna i jednostka danej wielkości• dokonuje prostego pomiaru (np. długości ołówka, czasu)• zapisuje wynik pomiaru w tabeli z uwzględnieniem jednostki• wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości, czasu, siły)• dokonuje celowej obserwacji zjawisk i procesów fizycznych• wyodrębnia zjawisko fizyczne z kontekstu• wymienia i odróżnia rodzaje oddziaływań (mechaniczne, grawitacyjne, elektrostatyczne, magnetyczne)• podaje przykłady oddziaływań zachodzących w życiu codziennym• podaje przykłady skutków oddziaływań wżyciu codziennym• obserwuje i porównuje skutki różnego rodzaju oddziaływań• podaje przykłady sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych• dokonuje pomiaru wartości siły za pomocą siłomierza• odróżnia i porównuje cechy sił, stosuje jednostkę siły w Układzie SI (1 N) do zapisu wartości siły• odróżnia siłę wypadkową i siłę równoważącą• określa cechy siły wypadkowej dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej i siły równoważącej inną siłę

Uczeń:• klasyfikuje fizykę jako naukę przyrodniczą• podaje przykłady powiązań fizyki z życiem codziennym• wymienia podstawowe metody badawcze stosowane w naukach przyrodniczych• posługuje się symbolami długości, masy, czasu, siły i ich jednostkami w Układzie SI• przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki: mikro-, mili-, centy-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina)• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru, np. długości, siły• wykonuje schematyczny rysunek obrazujący pomiar, np. długości, siły• wyjaśnia, w jakim celu powtarza się pomiar kilka razy, a następnie z uzyskanych wyników oblicza średnią• oblicza wartość średnią kilku wyników pomiaru (np. długości, czasu, siły)• opisuje przebieg i wynik doświadczenia, posługując się językiem fizyki, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący wykorzystany układ doświadczalny w badaniu np. oddziaływań ciał, zależności wskazania siłomierza od liczby odważników• odróżnia zjawisko fizyczne od procesu fizycznego oraz podaje odpowiednie przykłady• bada doświadczalnie wzajemność i skutki różnego rodzaju oddziaływań• wykazuje na przykładach, że oddziaływania są wzajemne• wymienia i rozróżnia skutki

Uczeń:• wyjaśnia, co to są wielkości fizyczne i podaje ich przykłady inne niż omawiane na lekcji• planuje doświadczenie lub pomiar• projektuje tabelę do zapisania wyników pomiaru• wyjaśnia, co to jest niepewność pomiarowa oraz cyfry znaczące• uzasadnia, dlaczego wynik średni zaokrągla się do najmniejszej działki przyrządu pomiarowego• zapisuje wynik pomiaru jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)• wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku pomiaru lub doświadczenia• określa czynniki powodujące degradację środowiska przyrodniczego i wymienia sposoby zapobiegania tej degradacji• selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, Internetu• opisuje różne rodzaje oddziaływań• wyjaśnia, na czym polega wzajemność oddziaływań• wykazuje doświadczalnie (demonstruje) wzajemność oddziaływań• wskazuje i nazywa źródło siły działającej na dane ciało• posługuje się pojęciem siły do porównania i opisu oddziaływań ciał• planuje doświadczenie związane z badaniami cech sił i wybiera właściwe narzędzia pomiaru• wyjaśnia na przykładach, że skutek działania siły zależy od jej wartości, kierunku i zwrotu• porównuje siły na podstawie ich wektorów• wyjaśnia, czym różnią się wielkości skalarne (liczbowe) od wektorowych• planuje doświadczenie związane z badaniami

Uczeń:• charakteryzuje metodologię nauk przyrodniczych, wyjaśnia różnice między obserwacją a doświadczeniem (eksperymentem)• podaje przykłady laboratoriów i narzędzi współczesnych fizyków• szacuje niepewność pomiarową dokonanego pomiaru, np. długości, siły• krytycznie ocenia wyniki pomiarów• przewiduje skutki różnego rodzaju oddziaływań• podaje przykłady rodzajów i skutków oddziaływań (bezpośrednich i na odległość) inne niż poznane na lekcji• wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku pomiaru siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru, np. długości, siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki• sporządza wykres zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach)• podaje przykład proporcjonalności prostej inny niż zależność badana na lekcji

245

oddziaływań (statyczne i dynamiczne)• odróżnia oddziaływania bezpośrednie i na odległość• posługuje się pojęciem siły do określania wielkości oddziaływań (jako ich miarą)• przedstawia siłę graficznie (rysuje wektor siły)• odróżnia wielkości skalarne (liczbowe) od wektorowych i podaje odpowiednie przykłady• zapisuje dane i wyniki pomiarów w formie tabeli • analizuje wyniki, formułuje wniosek z dokonanych obserwacji i pomiarów• opisuje zależność wskazania siłomierza od liczby zaczepionych obciążników• wyznacza (doświadczalnie) siłę wypadkową i siłę równoważącą za pomocą siłomierza• podaje przykłady sił wypadkowych i równoważących się z życia codziennego• znajduje graficznie wypadkową dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej oraz siłę równoważącą inną siłę• w danym układzie współrzędnych (opisane i wyskalowane osie) rysuje wykres zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli• opisuje sytuacje, w których na ciało działają siły równoważące się, i przedstawia je graficznie

zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od liczby tych obciążników• dobiera przyrządy i buduje zestaw doświadczalny• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej• rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby lub wyników pomiarów (danych) zapisanych w tabeli oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

2. Właściwości i budowa materii

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

246

• odróżnia trzy stany skupienia substancji (w szczególności wody)

• podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów

• podaje przykłady zjawiska dyfuzji w przyrodzie i w życiu codziennym

• przeprowadza doświadczenia związane• z badaniem oddziaływań

międzycząsteczkowych oraz opisuje wyniki obserwacji i wyciąga wnioski

• odróżnia siły spójności i siły przylegania oraz podaje odpowiednie przykłady ich występowania i wykorzystywania

• na podstawie widocznego menisku danej cieczy w cienkiej rurce określa, czy większe są siły przylegania, czy siły spójności

• bada doświadczalnie i wyodrębnia• z kontekstu zjawisko napięcia

powierzchniowego• podaje przykłady występowania

napięcia powierzchniowego wody• podaje przykłady ciał stałych:

plastycznych, sprężystych i kruchych• odróżnia przewodniki ciepła i izolatory

cieplne oraz przewodniki prądu elektrycznego i izolatory elektryczne

• określa właściwości cieczy i gazów• wskazuje stan skupienia substancji na

podstawie opisu jej właściwości• posługuje się pojęciem masy ciała i

wskazuje jej jednostkę w Układzie SI• rozróżnia pojęcia masy i ciężaru ciała• rozróżnia wielkości dane i szukane• posługuje się pojęciem gęstości ciała i

podaje jej jednostkę w Układzie SI• wyznacza objętość dowolnego ciała za

pomocą cylindra miarowego• mierzy: długość, masę i objętość cieczy,

• wskazuje przykłady zjawisk świadczące o cząsteczkowej budowie materii

• demonstruje doświadczalnie i opisuje zjawiska rozpuszczania i dyfuzji

• wyjaśnia, na czym polega dyfuzja i od czego zależy jej szybkość

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą oddziaływań międzycząsteczkowych (sił spójności i przylegania)

• wykorzystuje pojęcia sił spójności i przylegania do opisu menisków

• opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie

• wymienia sposoby zmniejszania napięcia powierzchniowego wody i wskazuje ich wykorzystanie w codziennym życiu człowieka

• bada doświadczalnie (wykonuje przedstawione doświadczenia) właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, opisuje wyniki obserwacji i wyciąga wnioski

• posługuje się pojęciami: powierzchnia swobodna cieczy i elektrolity przy opisywaniu właściwości cieczy

• porównuje właściwości ciał stałych, cieczy i gazów

• omawia budowę kryształów na przykładzie soli kuchennej

• analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów

• planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem masy ciała za pomocą wagi laboratoryjnej

• przelicza wielokrotności i

• wymienia podstawowe założenia teorii kinetyczno-cząsteczkowej budowy materii i wykorzystuje je do wyjaśnienia zjawiska dyfuzji

• opisuje zjawisko dyfuzji w ciałach stałych• wyjaśnia na przykładach, czym różnią się

siły spójności od sił przylegania oraz kiedy tworzy się menisk wklęsły, a kiedy menisk wypukły

• opisuje znaczenie występowania napięcia powierzchniowego wody w przyrodzie na wybranym przykładzie

• projektuje doświadczenia wykazujące właściwości ciał stałych, cieczy i gazów

• wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało wykazuje własności sprężyste, kiedy - plastyczne, a kiedy - kruche, i jak temperatura wpływa na te własności

• wyjaśnia różnice w budowie ciał krystalicznych i ciał bezpostaciowych oraz czym różni się monokryształ od polikryształu

• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku wyznaczania masy danego ciała za pomocą szalkowej wagi laboratoryjnej

• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej

• rozpoznaje zależność proporcjonalną na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli lub na podstawie sporządzonego wykresu zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich łącznej masy oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• wykorzystuje wzór na ciężar ciała do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych

• wyjaśnia, dlaczego ciała zbudowane z różnychsubstancji różnią się gęstością

• wyjaśnia zjawisko zmiany objętości cieczy w wyniku mieszania się, opierając się

• na doświadczeniu modelowym• wyjaśnia, dlaczego krople wody tworzą się i

przyjmują kształt kulisty• teoretycznie uzasadnia przewidywane

wyniki doświadczeń związanych z badaniem właściwości ciał stałych, cieczy i gazów

• wyjaśnia, że podział na ciała sprężyste, plastyczne i kruche jest podziałem nieostrym

• odróżnia rodzaje wag i wyjaśnia, czym one się różnią

• wykorzystuje wzór na ciężar ciała do rozwiązywania złożonych zadań obliczeniowych

• wykorzystuje wzór na gęstość do rozwiązywania nietypowych zadań obliczeniowych

247

zapisuje wyniki pomiarów w tabeli, opisuje przebieg doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów

podwielokrotności (przedrostki: mikro-, mili-, kilo-, mega-), przelicza jednostki masy i ciężaru

• mierzy masę - wyznacza masę ciała za pomocą wagi laboratoryjnej, zapisuje wyniki pomiaru w tabeli, oblicza średnią

• zapisuje wynik pomiaru masy i obliczenia siły ciężkości jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

• oblicza wartość siły ciężkości działającej na ciało o znanej masie

• przelicza jednostki gęstości (także masy i objętości)

• planuje doświadczenia związane z wyznaczeniem gęstości ciał stałych (o regularnych i nieregularnych kształtach) oraz cieczy

• wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki

• stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych oraz cieczy, rozróżnia wielkości dane i szukane, zapisuje wynik obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)

• na podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstość cieczy i ciał stałych, krytycznie ocenia wyniki pomiarów, doświadczenia lub obliczeń

• posługuje się tabelami wielkości fizycznych do określenia (odczytu) gęstości substancji

3. Elementy hydrostatyki i aerostatyki

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń:• posługuje się pojęciem parcia (siły

nacisku na podłoże), podaje przykłady z życia codziennego obrazujące działanie siły nacisku

• bada, od czego zależy ciśnienie, opisuje przebieg i wynik

Uczeń:• określa, czym jest parcie i wskazuje

jego jednostkę w Układzie SI• wyjaśnia pojęcie ciśnienia, wskazując

przykłady z życia codziennego• wykorzystuje zależność między

ciśnieniem, parciem i polem

Uczeń:• interpretuje ciśnienie o wartości 1 paskal

(1 Pa)• rozwiązuje złożone zadania z

wykorzystaniem wzoru na ciśnienie• posługuje się proporcjonalnością prostą

(zależność ciśnienia hydrostatycznego od

Uczeń:• planuje i przeprowadza doświadczenie

związane z badaniem parcia i ciśnienia (formułuje pytania badawcze, stawia hipotezy, proponuje sposób ich weryfikacji, teoretycznie uzasadnia przewidywany wynik doświadczenia,

248

doświadczenia, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• posługuje się pojęciem ciśnienia i podaje jego jednostkę w Układzie SI

• odróżnia wielkości fizyczne: parcie i ciśnienie

• odróżnia pojęcia: ciśnienie hydrostatyczne i ciśnienie atmosferyczne

• demonstruje zasadę naczyń połączonych, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, formułuje wniosek

• demonstruje doświadczenie obrazujące, że ciśnienie wywierane z zewnątrz jest przekazywane w gazach i w cieczach jednakowo we wszystkich kierunkach, analizuje wynik doświadczenia oraz formułuje prawo Pascala

• posługuje się pojęciem siły wyporu oraz dokonuje pomiaru jej wartości za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody)

• wskazuje przykłady występowania siły wyporu w życiu codziennym

• formułuje treść prawa Archimedesa dla cieczy i gazów

powierzchni do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych

• posługuje się pojęciami ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego, wskazuje przykłady zjawisk opisywanych za ich pomocą

• bada, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne, opisuje przebieg doświadczenia, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, formułuje wniosek, że ciśnienie w cieczy zwiększa się wraz z głębokością i zależy od rodzaju (gęstości) cieczy

• wskazuje przykłady zastosowania naczyń połączonych

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą praw i zależności dotyczących ciśnień hydrostatycznego i atmosferycznego

• stwierdza, że w naczyniu z cieczą jednorodną we wszystkich miejscach na tej samej głębokości ciśnienie jest jednakowe i nie zależy od kształtu naczynia

• podaje przykłady zastosowania prawa Pascala

• wykorzystuje prawa i zależności dotyczące ciśnienia w cieczach oraz gazach do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i na tej podstawie ocenia wynik obliczeń

• bada doświadczalnie warunki pływania ciał według przedstawionego opisu,

wysokości słupa cieczy i gęstości cieczy)• wyjaśnia, dlaczego poziom cieczy w

naczyniach połączonych jest jednakowy• wykorzystuje zasadę naczyń połączonych

do opisu działania wieży ciśnień i śluzy (innych urządzeń - wymaganie wykraczające)

• wymienia nazwy przyrządów służących do pomiaru ciśnienia

• wykorzystuje prawo Pascala do opisu zasady działania prasy hydraulicznej i hamulca hydraulicznego

• wykazuje doświadczalnie, od czego zależy siła wyporu i że jej wartość jest równa ciężarowi wypartej cieczy

• wymienia cechy siły wyporu, ilustruje graficznie siłę wyporu

• wyjaśnia na podstawie prawa Archimedesa, kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie w niej zanurzone

• wykorzystuje zależność na wartość siły wyporu do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych,

• zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)

• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu) dotyczących prawa Archimedesa i pływania ciał

analizuje wyniki i wyciąga wnioski z doświadczenia, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia)

• wyjaśnia na przykładach znaczenie ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego w przyrodzie oraz w życiu codziennym

• uzasadnia, dlaczego w naczyniu z cieczą jednorodną we wszystkich miejscach na tej samej głębokości ciśnienie jest jednakowe

• i nie zależy od kształtu naczynia• projektuje i wykonuje model naczyń

połączonych• posługuje się informacjami pochodzącymi

z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, w Internecie) dotyczących ciśnienia hydrostatycznego i atmosferycznego oraz wykorzystywania w przyrodzie i w życiu codziennym zasady naczyń połączonych i prawa Pascala

• rozwiązuje złożone zadania dotyczące ciśnienia w cieczach i gazach

• przedstawia graficznie wszystkie siły działające na ciało, które pływa w cieczy, tkwi w niej zanurzone lub tonie

• planuje i wykonuje doświadczenia związane z badaniem siły wyporu oraz warunków pływania ciał: przewiduje wyniki i teoretycznie

• je uzasadnia, wyciąga wnioski z doświadczeń, krytycznie ocenia wyniki

• wykorzystuje wzór na siłę wyporu oraz warunki pływania ciał do rozwiązywania zadań złożonych i nietypowych

249

opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• podaje warunki pływania ciał: kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie zanurzone w cieczy

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą prawa Archimedesa i przykłady praktycznego wykorzystania prawa Archimedesa

• oblicza i porównuje wartość siły wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie

4. Kinematyka

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń:• wskazuje w otaczającej

rzeczywistości przykłady ruchu• odróżnia pojęcia: tor, droga i

wykorzystuje je do opisu ruchu• odróżnia ruch prostoliniowy od

ruchu krzywoliniowego, podaje przykłady

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do opisu ruchu jednostajne go prostoliniowego, wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady tego ruchu

• posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu, interpretuje wartość prędkości jako drogę przebytą przez poruszające się ciało w jednostce czasu, np. 1 s

Uczeń:• wyjaśnia na przykładach, kiedy

ciało jest w spoczynku, a kiedy w ruchu względem ciał przyjętych za układy odniesienia

• mierzy długość drogi (dokonuje kilkakrotnego pomiaru, oblicza średnią i podaje wynik do 2-3 cyfr znaczących, krytycznie ocenia wynik)

• posługuje się jednostką drogi w Układzie SI, przelicza jednostki drogi

• przeprowadza przedstawione doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości ruchu pęcherzyka powietrza w zamkniętej rurce wypełnionej wodą: mierzy czas, zapisuje

Uczeń:• wyjaśnia, na czym polega względność

ruchów, podaje przykłady układów odniesienia i przykłady względności ruchu we Wszechświecie

• posługuje się pojęciem przemieszczenia i wyjaśnia na przykładzie różnicę między drogą a przemieszczeniem

• analizuje wykres zależności położenia ciała od czasu i odczytuje z wykresu przebytą odległość

• sporządza wykresy zależności drogi i prędkości od czasu dla ruchu jednostajnego prostoliniowego na podstawie danych z tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach)

• planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości

Uczeń:• projektuje doświadczenie obrazujące

względność ruchu, teoretycznie uzasadnia przewidywane wyniki, analizuje je i wyciąga wnioski

• rysuje wykres zależności położenia ciała od czasu

• wyjaśnia, dlaczego w ruchu prostoliniowym kierunki i zwroty prędkości oraz przemieszczenia są zgodne

• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących sposobów pomiaru czasu

• sporządza wykres zależności prędkości od czasu na podstawie danych w tabeli (oznacza wielkości i

250

• posługuje się jednostką prędkości w UkładzieSI, przelicza jednostki prędkości (przelicza wielokrotności i podwielokrotności)

• odczytuje dane z tabeli oraz prędkość

• i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do opisu ruchu niejednostajnego prostoliniowego, wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady tego ruchu i odróżnia go od ruchu jednostajnego prostoliniowego

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu jednostajnie przyspieszone go prostoliniowego

• posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego

• odczytuje prędkość i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości oraz przyspieszenia od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym

• wyodrębnia ruch jednostajny prostoliniowy i ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy z kontekstu

wyniki pomiaru w tabeli, opisuje przebieg i wynik doświadczenia,

• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej, zapisuje wynik obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 liczb znaczących) i wyciąga wnioski z otrzymanych wyników

• na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu rozpoznaje, że w ruchu jednostajnym prostoliniowym droga jest wprost proporcjonalna do czasu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• na podstawie opisu słownego rysuje wykresy zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym

• rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu zależności położenia ciała od czasu w ruchu prostoliniowym oraz wskazuje wielkości maksymalną i minimalną

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych związanych z ruchem jednostajnym prostoliniowym

• rozróżnia wielkości dane i szukane• odróżnia prędkości średnią i

chwilową w ruch niejednostajnym• wykorzystuje pojęcie prędkości

średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane,

przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, jazdy rowerem), szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, wskazuje czynniki istotne i nieistotne, wyznacza prędkość, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia

• rozwiązuje zadania z zastosowaniem zależności między drogą, prędkością i czasem w ruchu jednostajnym prostoliniowym

• analizuje wykres zależności prędkości od czasu, odczytuje dane z tego wykresu, wskazuje wielkości maksymalną i minimalną

• rozpoznaje zależność proporcjonalną na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli lub na podstawie sporządzonego wykresu zależności drogi od kwadratu czasu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu wyjaśnia, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym prędkość jest wprost proporcjonalna do czasu, a droga - wprost proporcjonalna do kwadratu czasu (wskazuje przykłady)

• na podstawie wartości przyspieszenia określa, o ile zmienia się wartość prędkości w jednostkowym czasie, interpretuje jednostkę przyspieszenia w Układzie SI, przelicza jednostki przyspieszenia

• odczytuje przebytą odległość z wykresu zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym

skale na osiach, zaznacza punkty i rysuje wykres) oraz analizuje te dane i wykres, formułuje wnioski

• planuje doświadczenie związane z badaniem ruchu jednostajnie zmiennego (formułuje pytania badawcze, stawia hipotezy oraz proponuje sposób ich weryfikacji, przewiduje wyniki i uzasadnia je teoretycznie, wskazując czynniki istotne i nieistotne), dokonuje pomiarów, analizuje wyniki i wyciąga wnioski, krytycznie ocenia wyniki pomiarów, posługując się pojęciem niepewności pomiarowej

• sporządza wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym na podstawie danych z tabeli

• wyjaśnia, dlaczego w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym kierunki i zwroty prędkości oraz przyspieszenia są zgodne

• rozwiązuje złożone zadania z zastosowaniem

wzorów i • sporządza wykresy zależności drogi,

prędkości i przyspieszenia od czasu• rozwiązuje zadania złożone,

wykorzystując zależność drogi i prędkości od czasu dla ruchu jednostajnego prostoliniowego i ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego

251

przelicza wielokrotności i podwielokrotności, przelicza jednostki czasu

• przeprowadza przedstawione doświadczenie związane z badaniem ruchu kulki swobodnie staczającej się po metalowych prętach (mierzy: czas, drogę, zapisuje wyniki pomiaru w tabeli i zaokrągla je), opisuje przebieg i wynik doświadczenia, oblicza wartości średniej prędkości w kolejnych sekundach ruchu, wyciąga wnioski z otrzymanych wyników

• rozpoznaje zależność rosnącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu (zależności drogi od kwadratu czasu lub prędkości od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym) oraz wskazuje wielkości maksymalną i minimalną

• określa wartość przyspieszenia jako przyrost wartości przyspieszenia w jednostce czasu

• rysuje wykresy zależności prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym na podstawie opisu słownego

• porównuje ruch jednostajny prostoliniowy i ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy (wskazuje podobieństwa i różnice)

• wykorzystuje prędkość i przyspieszenie do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane

• wykorzystuje wzory:

do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 liczb znaczących)

• analizuje wykresy zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu dla ruchu prostoliniowego (jednostajnego i jednostajnie zmiennego)

• rozwiązuje typowe zadania dotyczące ruchu jednostajnego prostoliniowego i ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego

252

Klasa II (zgodnie z nowa podstawą programową)

Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)

1. Dynamika

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobraUczeń:• dokonuje pomiaru siły za pomocą

siłomierza• posługuje się symbolem siły i jej jednostką

w układzie SI• odróżnia statyczne i dynamiczne

skutki oddziaływań, podaje przykłady skutków oddziaływań w życiu codziennym

• bada doświadczalnie dynamiczne skutki oddziaływań ciał

• posługuje się pojęciami: tarcia, oporu powietrza

• przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki: mili-, centy-, kilo-, mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina)

• rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli; wskazuje wielkość maksymalną i minimalną

• rozróżnia siły akcji i siły reakcji

Uczeń:• wyjaśnia pojęcie siły wypadkowej, podaje

przykłady• wyznacza doświadczalnie wypadkową

dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej

• podaje cechy wypadkowej sił działających wzdłuż tej samej prostej

• posługuje się pojęciem niepewnościpomiarowej

• zapisuje wynik pomiaru jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

• wnioskuje na podstawie obserwacji, żezmiana prędkości ciała może nastąpić

wskutek jego oddziaływania z innymi ciałami• opisuje przebieg i wynik doświadczenia

(badanie dynamicznych skutków oddziaływań, badanie, od czego zależy tarcie, badanie zależności wartości przyspieszenia ruchu ciała pod działaniem niezrównoważonej siły od wartości działającej siły i masy ciała, badanie swobodnego spadania ciał, badanie sił akcji i reakcji), wyciąga wnioski, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała

Uczeń:• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku

pomiaru siły• przedstawia graficznie wypadkową sił

działających wzdłuż tej samej prostej• przewiduje i nazywa skutki opisanych

oddziaływań• planuje i przeprowadza doświadczenia

związane z badaniem, od czego zależy tarcie, i obrazujące sposoby zmniejszania lub zwiększania tarcia

• rozróżnia tarcie statyczne i kinetyczne, wskazuje odpowiednie przykłady

• rysuje siły działające na klocek wprawiany w ruch (lub poruszający się)

• wykazuje doświadczalnie istnienie bezwładności ciała, opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyciąga wniosek i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• przeprowadza doświadczenia związane z badaniem zależności wartości przyspieszenia ruchu ciała pod działaniem niezrównoważonej siły od wartości działającej siły i masy ciała (m.in. wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas, długość i siłę grawitacji, zapisuje wyniki pomiarów w formie tabeli, analizuje wyniki, wyciąga wnioski) oraz związane z badaniem swobodnego spadania ciał

• wskazuje przyczyny niepewności pomiarowych, posługuje się pojęciem

Uczeń:• wyznacza kierunek i zwrot wypadkowej sił

działających wzdłuż różnych prostych• przewiduje i wyjaśnia skutki oddziaływań na

przykładach innych niż poznane na lekcji• wyjaśnia na przykładach, kiedy tarcie i inne

opory ruchu są pożyteczne, a kiedy niepożądane

• przedstawia i analizuje siły działające na opadającego spadochroniarza

• planuje doświadczenia związane z badaniem zależności wartości przyspieszenia ruchu ciała pod działaniem niezrównoważonej siły od wartości działającej siły i masy ciała (m.in. formułuje pytania badawcze i przewiduje wyniki doświadczenia, wskazuje czynniki istotne i nieistotne, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru czasu i siły) oraz związane z badaniem swobodnego spadania ciał

• Rwykorzystuje wiedzę naukową do przedstawienia i uzasadnienia różnic ciężaru ciała w różnych punktach kuli ziemskiej

• rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, stosując do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą oraz wzór na przyspieszenie i odczytuje dane z wykresu prędkości od czasu

253

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra• wymienia sposoby zmniejszania lub

zwiększania tarcia• formułuje I zasadę dynamiki Newtona• opisuje zachowanie się ciał na podstawie

I zasady dynamiki Newtona• posługuje się pojęciem przyspieszenia do

opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego oraz pojęciami siły ciężkości i przyspieszenia ziemskiego

• rozpoznaje zależność proporcjonalną na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli, posługuje się proporcjonalnością prostą

• formułuje treść II zasady dynamiki Newtona; definiuje jednostki siły w układzie SI (1 N)

• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, stosując do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą; rozróżnia wielkości dane i szukane

• podaje przykłady sił akcji i sił reakcji• formułuje treść III zasady dynamiki

Newtona

niepewności pomiarowej• opisuje zachowanie się ciał na podstawie II

zasady dynamiki Newtona• rozwiązuje umiarkowanie trudne zadania

obliczeniowe, stosując do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą oraz posługując się pojęciem przyspieszenia

• planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące istnienie sił akcji i reakcji; zapisuje wyniki pomiarów, analizuje je i wyciąga wniosek

• opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się III zasadą dynamiki Newtona

• opisuje zjawisko odrzutu i jego zastosowanie w technice

• posługuje się pojęciem pędu i jego jednostką w układzie SI

• Rformułuje treść zasady zachowania pędu• Rstosuje zasadę zachowania pędu w prostych

przykładach

• demonstruje zjawisko odrzutu• poszukuje, selekcjonuje i wykorzystuje wiedzę

naukową do przedstawienia przykładów wykorzystania zasady odrzutu w przyrodzie i w technice

• Rrozwiązuje zadania obliczeniowe z zastosowaniem zasady zachowania pędu

– treści nadprogramowe2. Praca, moc, energia

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobraUczeń:• posługuje się pojęciem energii, podaje

przykłady różnych jej form• odróżnia pracę w sensie fizycznym od

pracy w języku potocznym, wskazuje w otoczeniu przykłady wykonania pracy mechanicznej

• rozróżnia pojęcia: praca i moc• porównuje moc różnych urządzeń• posługuje się pojęciem energii

Uczeń:• posługuje się pojęciami pracy i mocy oraz

ich jednostkami w układzie SI• interpretuje moc urządzenia o wartości

1 W• Rrozpoznaje zależność proporcjonalną

(rosnącą) na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu, wskazuje wielkość maksymalną i minimalną, posługuje się proporcjonalnością prostą

Uczeń:• wyjaśnia na przykładach, kiedy – mimo

działania na ciało siły – praca jest równa zeru• Ropisuje przebieg i wynik doświadczenia

(wyznaczenie pracy), wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• Rsporządza wykres na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), odczytuje dane z

Uczeń:• Rplanuje doświadczenie związane z badaniem

zależności wartości siły powodującej przemieszczenie obciążnika na sprężynie od wartości jego przemieszczenia, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru siły grawitacji działającej na obciążnik, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: długość i siłę grawitacji

• R rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe 254

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobramechanicznej, wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało ma energię mechaniczną

• posługuje się pojęciem energii potencjalnej grawitacji (ciężkości)

• posługuje się pojęciem energii kinetycznej, wskazuje przykłady ciał mających energię kinetyczną, odróżnia energię kinetyczną od innych form energii

• podaje przykłady przemian energii (przekształcania i przekazywania)

• wymienia rodzaje maszyn prostych, wskazuje odpowiednie przykłady

• bada doświadczalnie, kiedy blok nieruchomy jest w równowadze

• opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego (prostego) doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący prosty układ doświadczalny

• Rzapisuje wynik pomiaru lub obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących), posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej

• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące pracy mechanicznej i mocy, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki: mili-, centy-, kilo-, mega-), szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i na tej podstawie ocenia wynik obliczeń

• planuje i wykonuje doświadczenia związane z badaniem, od czego zależy energia potencjalna ciężkości, przewiduje wyniki i teoretycznie je uzasadnia, wyciąga wnioski z doświadczeń

• stosuje zależność między energią potencjalną ciężkości, masą i wysokością, na której ciało się znajduje, do porównywania energii potencjalnej ciał

• wykorzystuje związek między przyrostem energii i pracą i zależnością opisującą energię potencjalną ciężkości oraz związek między przyrostem energii kinetycznej i pracą do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych

• bada doświadczalnie, od czego zależy energia kinetyczna ciała, przewiduje wyniki i teoretycznie je uzasadnia, wykonuje pomiary, wyciąga wnioski, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• opisuje na przykładach przemiany energii, stosując zasadę zachowania energii

• posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej

• stosuje zasadę zachowania energii

wykresu• posługuje się informacjami pochodzącymi z

analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu), dotyczących mocy różnych urządzeń oraz życia i dorobku Jamesa Prescotta Joule'a

• opisuje związek pracy wykonanej podczas podnoszenia ciała na określoną wysokość (zmiany wysokości) ze zmianą energii potencjalnej ciała

• stosuje zależność między energią kinetyczną ciała, jego masą i prędkością do porównania energii kinetycznej ciał

• opisuje związek pracy wykonanej podczas zmiany prędkości ciała ze zmianą energii kinetycznej ciała

• formułuje zasadę zachowania energii mechanicznej, posługując się pojęciem układu izolowanego

• wykorzystuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

• planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem masy ciała za pomocą dźwigni dwustronnej: wybiera właściwe narzędzia pomiaru, przewiduje wyniki i teoretycznie je uzasadnia, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru masy danego ciała

• wyjaśnia zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu, wykonuje odpowiedni schematyczny rysunek

• wykorzystuje warunek równowagi dźwigni dwustronnej do rozwiązywania zadań

dotyczące pracy i mocy, wykorzystując geometryczną interpretację pracy

• posługuje się pojęciem energii potencjalnej sprężystości

• wykorzystuje związek między przyrostem energii i pracą oraz zależność opisującą energię potencjalną ciężkości i zależność opisującą energię kinetyczną do rozwiązywania zadań złożonych i nietypowych, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu), dotyczących praktycznego wykorzystania wzajemnej zamiany energii potencjalnej i kinetycznej

• wykorzystuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania złożonych zadań, np. dotyczących przemian energii ciała rzuconego pionowo

• Rwyjaśnia i demonstruje zasadę działania dźwigni jednostronnej, bloku ruchomego i równi pochyłej, formułuje warunki równowagi i wskazuje przykłady wykorzystania

• Rprojektuje i wykonuje model maszyny prostej• Rposługuje się pojęciem sprawności urządzeń

(maszyn), rozwiązuje zadania z zastosowaniem wzoru na sprawność

255

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobramechanicznej do opisu jej przemian, np. analizując przemiany energii podczas swobodnego spadania ciała

• bada doświadczalnie, kiedy dźwignia dwustronna jest w równowadze: wykonuje pomiary, wyciąga wniosek, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• formułuje warunek równowagi dźwigni dwustronnej

• wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, wykonując odpowiedni schematyczny rysunek

• wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki: mierzy długość, zapisuje wyniki pomiarów

• stosuje warunek równowagi dźwigni dwustronnej do bloku nieruchomego i kołowrotu

• wykorzystuje warunek równowagi dźwigni dwustronnej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych

złożonych i nietypowych• wskazuje maszyny proste w różnych

urządzeniach, posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu), dotyczących praktycznego wykorzystania dźwigni dwustronnych jako elementów konstrukcyjnych różnych narzędzi i jako części maszyn

3. TermodynamikaR – treści nadprogramowe

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra Bardzo dobraUczeń:• wykorzystuje pojęcie energii i wymienia

różne formy energii• wskazuje w otoczeniu przykłady zmiany

energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy

• rozróżnia pojęcia: ciepło i temperatura• planuje pomiar temperatury,

wybiera właściwy termometr, mierzy temperaturę

Uczeń:• posługuje się pojęciami pracy, ciepła

i energii wewnętrznej, podaje ich jednostki w układzie SI

• opisuje wyniki obserwacji i doświadczeń związanych ze zmianą energii wewnętrznej spowodowaną wykonaniem pracy lub przekazaniem ciepła, wyciąga wnioski

• analizuje jakościowo zmiany energii

Uczeń:• wskazuje inne niż poznane na lekcji przykłady

z życia codziennego, w których wykonywaniu pracy towarzyszy efekt cieplny

• planuje i przeprowadza doświadczenie związane z badaniem zmiany energii wewnętrznej spowodowanej wykonaniem pracy lub przepływem ciepła, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

Uczeń:• Rprzedstawia zasadę działania silnika

wysokoprężnego, demonstruje to na modelu tego silnika, opisuje działanie innych silników cieplnych i podaje przykłady ich zastosowania

• posługuje się informacjami pochodzącymiz analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), dotyczących historii udoskonalania (ewolucji) silników cieplnych i tzw. perpetuum mobile (R) oraz na temat

256

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra Bardzo dobra• wskazuje w otoczeniu przykłady zmiany

energii wewnętrznej spowodowanej przekazaniem (wymianą) ciepła, podaje warunek przepływu ciepła

• rozróżnia przewodniki ciepła i izolatory, wskazuje przykłady ich wykorzystania w życiu codziennym

• Rodczytuje dane z tabeli – porównuje przyrosty długości ciał stałych wykonanych z różnych substancji i przyrosty objętości różnych cieczy przy jednakowym wzroście temperatury

• Rwymienia termometr cieczowy jako przykład praktycznego zastosowania zjawiska rozszerzalności cieplnej cieczy

• opisuje przebieg i wynik doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, posługuje się proporcjonalnością prostą

• posługuje się tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania ciepła właściwego, porównuje wartości ciepła właściwego różnych substancji

• rozróżnia zjawiska: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, wrzenia, sublimacji, resublimacji, wskazuje przykłady tych zjawisk w otoczeniu

• wyznacza temperaturę topnienia i wrzenia wybranej substancji; mierzy czas, masę i temperaturę, zapisuje wyniki pomiarów w formie tabeli jako przybliżone (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

• analizuje tabele temperatury topnienia i wrzenia substancji, posługuje się tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania ciepła topnienia i ciepła parowania, porównuje te wartości dla różnych substancji

wewnętrznej spowodowane wykonaniempracy i przepływem ciepła

• wyjaśnia, czym różnią się ciepło i temperatura

• wyjaśnia przepływ ciepła w zjawiskuprzewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej

• formułuje I zasadę termodynamiki• wymienia sposoby przekazywania energii

wewnętrznej, podaje przykłady• Rplanuje i przeprowadza doświadczenia

związane z badaniem zjawiska rozszerzalności cieplnej ciał stałych, cieczy i gazów, opisuje wyniki obserwacji i wyciąga wnioski

• Rna podstawie obserwacji i wyników doświadczeń opisuje zmiany objętości ciał stałych, cieczy i gazów pod wpływem ogrzewania

• Rrozróżnia rozszerzalność liniową ciał stałych i rozszerzalność objętościową

• Rwyjaśnia na przykładach, w jakim celu stosuje się przerwy dylatacyjne

• Rrozróżnia rodzaje termometrów, wskazuje przykłady ich zastosowania

• przeprowadza doświadczenie związane z badaniem zależności ilości ciepła potrzebnego do ogrzania wody od przyrostu temperatury i masy ogrzewanej wody, wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat), odczytuje moc czajnika lub grzałki, mierzy czas, masę i temperaturę, zapisuje wyniki i dane w formie tabeli

• zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących), posługuje się niepewnością pomiarową

• wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek a temperaturą

• odróżnia skale temperatur: Celsjusza i Kelvina, posługuje się nimi

• wykorzystuje związki ΔEw = W i ΔEw = Qoraz I zasadę termodynamiki do rozwiązywania prostych zadań związanych ze zmianą energii wewnętrznej

• opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji

• Rwyjaśnia, dlaczego ciała zwiększają objętość ze wzrostem temperatury

• Ropisuje znaczenie zjawiska rozszerzalnościcieplnej ciał w przyrodzie i technice

• Rprzedstawia budowę i zasadę działania różnych rodzajów termometrów

• planuje doświadczenie związane z badaniem zależności ilości ciepła potrzebnego do ogrzania ciała od przyrostu temperatury i masy ogrzewanego ciała oraz z wyznaczeniem ciepła właściwego wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat), wybiera właściwe narzędzia pomiaru, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku

• analizuje dane w tabeli – porównuje wartości ciepła właściwego wybranych substancji, interpretuje te wartości, w szczególności dla wody

• wykorzystuje zależność Q = c · m · ΔT do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności

• wyszukuje informacje dotyczące wykorzystania w przyrodzie dużej wartości ciepła właściwego wody (związek z

wykorzystania (w przyrodzie i w życiu codziennym) przewodnictwa cieplnego (przewodników i izolatorów ciepła), zjawiska konwekcji (np. prądy konwekcyjne) oraz promieniowania słonecznego (np. kolektory słoneczne)

• Ropisuje zjawisko anomalnej rozszerzalności wody

• Rwyjaśnia znaczenie zjawiska anomalnej rozszerzalności wody w przyrodzie

• Rprojektuje i przeprowadza doświadczenia prowadzące do wyznaczenia ciepła właściwego danej substancji, opisuje doświadczenie Joule'a

• wykorzystuje wzory na ciepło właściwe

i Rbilans cieplny

do rozwiązywania złożonych zadań obliczeniowych

• wyjaśnia, co dzieje się z energią pobieraną(lub oddawaną) przez mieszaninę substancji w stanie stałym i ciekłym (np. wody i lodu) podczas topnienia (lub krzepnięcia) w stałej temperaturze, analizuje zmiany energii wewnętrznej

• Rwykorzystuje wzór na ciepło przemiany

fazowej

do rozwiązywania zadań obliczeniowych wymagających zastosowania bilansu cieplnego

257

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobra Bardzo dobra• posługuje się pojęciem ciepła właściwego,

interpretuje jego jednostkę w układzie SI• posługuje się kalorymetrem, przedstawia

jego budowę, wskazuje analogię do termosu i wyjaśnia rolę izolacji cieplnej

• opisuje na przykładach zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania (wrzenia), skraplania, sublimacji i resublimacji

• opisuje przebieg i wynik doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej

• posługuje się pojęciami: ciepło topnienia i ciepło krzepnięcia oraz ciepło parowania i ciepło skraplania, interpretuje ich jednostki w układzie SI

• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane ze zmianami stanu skupienia ciał, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, podaje wynik obliczenia jako przybliżony

klimatem) i korzysta z nich• planuje doświadczenie związane z badaniem

zjawisk topnienia, krzepnięcia, parowania i skraplania, wybiera właściwe narzędzia pomiaru, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru

• sporządza wykres zależności temperatury od czasu ogrzewania (oziębiania) dla zjawisk: topnienia, krzepnięcia, na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach); odczytuje dane z wykresu

• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), dotyczących zmian stanu skupienia wody w przyrodzie (związek z klimatem)

Klasa III (zgodnie z nowa podstawą programową)

1. ElektrostatykaStopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń:• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk• opisuje sposób elektryzowania ciał przez tarcie oraz własności ciał naelektryzowanych w ten sposób

Uczeń:• planuje doświadczenie związane z badaniem właściwości ciał naelektryzowanych przez tarcie i dotyk oraz wzajemnym oddziaływaniem ciał naładowanych• demonstruje zjawiska elektryzowania przez tarcie oraz

Uczeń:• wyodrębnia z kontekstu zjawisko elektryzowania ciał przez tarcie, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia• wskazuje sposoby sprawdzenia, czy ciało jest naelektryzowane i jak

Uczeń:• opisuje budowę i działanie maszyny elektrostatycznej• wyszukuje i selekcjonuje informacje dotyczące ewolucji poglądów na temat budowy atomu• "projektuje i przeprowadza doświadczenia przedstawiające

258

• wymienia rodzaje ładunków elektrycznych i odpowiednio je oznacza• rozróżnia ładunki jednoimienne i różnoimienne• posługuje się symbolem ładunku elektrycznego i jego jednostką w układzie SI• opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia związanego z badaniem wzajemnego oddziaływania ciał naładowanych, wyciąga wnioski i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny• formułuje jakościowe prawo Coulomba• odróżnia przewodniki od izolatorów, podaje odpowiednie przykłady• podaje treść zasady zachowania ładunku elektrycznego• bada elektryzowanie ciał przez dotyk za pomocą elektroskopu

wzajemnego oddziaływania ciał naładowanych• opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia związanego z badaniem elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny• opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych• opisuje budowę atomu• odróżnia kation od anionu• planuje doświadczenie związane z badaniem wzajemnego oddziaływania ciał naładowanych, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia• bada doświadczalnie, od czego zależy siła oddziaływania ciał naładowanych• stosuje jakościowe prawo Coulomba w prostych zadaniach, posługując się proporcjonalnością prostą• wyszukuje i selekcjonuje informacje

dotyczące życia i dorobku Coulomba

• uzasadnia podział na przewodniki i izolatory na podstawie ich budowy wewnętrznej• wskazuje przykłady wykorzystania przewodników i izolatorów w życiu codziennym• opisuje sposoby elektryzowania

jest naładowane• posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elektronu (ładunku elementarnego)• wyjaśnia, jak powstają jony dodatni i ujemny• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych• podaje treść prawa Coulomba• wyjaśnia znaczenie pojęcia pola elektrostatycznego, wymienia rodzaje pól elektrostatycznych• R rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem prawa Coulomba• porównuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk (wyjaśnia, że oba polegają na przepływie elektronów, i analizuje kierunek przepływu elektronów)• R bada doświadczalnie elektryzowanie ciał przez indukcję• R opisuje elektryzowanie ciał przez indukcję, stosując zasadę zachowania ładunku elektrycznego i prawo Coulomba• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), dotyczących m.in. występowania i wykorzystania zjawiska elektryzowania ciał, wykorzystania przewodników i izolatorów, powstawania pioruna i działania piorunochronu

kształt linii pola elektrostatycznego• R rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem prawa Coulomba• przeprowadza doświadczenie wykazujące, że przewodnik można naelektryzować• R wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady elektryzowania ciał przez indukcję• R posługuje się pojęciem dipola elektrycznego• R opisuje wpływ elektryzowania ciał na organizm człowieka

259

ciał przez tarcie i dotyk• stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego• wyjaśnia, na czym polegają zobojętnienie i uziemienie

2. Prąd elektryczny

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń:• posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego i jego jednostką w układzie SI• podaje warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie elektrycznym• posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego i jego jednostką w układzie SI• wymienia przyrządy służące do pomiaru napięcia i natężenia prądu elektrycznego• rozróżnia sposoby łączenia elementów obwodu elektrycznego: szeregowy i równoległy• stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego• opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny• odczytuje dane z tabeli; zapisuje dane w formie tabeli• rozpoznaje zależność rosnącą oraz proporcjonalność prostą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu; posługuje się proporcjonalnością prostą

Uczeń:• opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych, analizuje kierunek przepływu elektronów• wyodrębnia zjawisko przepływu prądu elektrycznego z kontekstu• buduje proste obwody elektryczne• podaje definicję natężenia prądu elektrycznego• informuje, kiedy natężenie prądu wynosi 1 A• wyjaśnia, czym jest obwód elektryczny, wskazuje: źródło energii elektrycznej, przewody, odbiornik energii elektrycznej, gałąź i węzeł• rysuje schematy prostych obwodów elektrycznych (wymagana jest znajomość symboli elementów: ogniwa, żarówki, wyłącznika, woltomierza, amperomierza)• buduje według schematu proste obwody elektryczne• formułuje I prawo Kirchhoffa• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem I prawa Kirchhoffa (gdy do węzła dochodzą trzy przewody)

Uczeń:• planuje doświadczenie związane z budową prostego obwodu elektrycznego• rozwiązuje proste zadania rachunkowe, stosując do obliczeń związek między natężeniem prądu, wielkością ładunku elektrycznego i czasem; szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych• planuje doświadczenie związane z budową prostych obwodów elektrycznych oraz pomiarem natężenia prądu i napięcia elektrycznego, wybiera właściwe narzędzia pomiaru, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru• mierzy natężenie prądu elektrycznego, włączając amperomierz do obwodu szeregowo, oraz napięcie, włączając woltomierz do obwodu równolegle; podaje wyniki z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących; przelicza podwielokrotności (przedrostki

Uczeń:• rozwiązuje złożone zadania rachunkowe z wykorzystaniem wzoru na natężenie prądu elektrycznego• posługuje się pojęciem potencjału elektrycznego jako ilorazu energii potencjalnej ładunku i wartości tego ładunku• wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje, np. o zwierzętach, które potrafią wytwarzać napięcie elektryczne, o dorobku G.R. Kirchhoffa• R planuje doświadczenie związane z badaniem przepływu prądu elektrycznego przez ciecze• R wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa i dlaczego w doświadczeniu wzrost stężenia roztworu soli powoduje jaśniejsze świecenie żarówki• R wyjaśnia działanie ogniwa Volty• R opisuje przepływ prądu elektrycznego przez gazy• planuje doświadczenie związane z wyznaczaniem oporu elektrycznego opornika za pomocą woltomierza i amperomierza, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku

260

• przelicza podwielokrotności i wielokrotności (przedrostki mili-, kilo-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina)• wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna we wskazanych urządzeniach, np. używanych w gospodarstwie domowym• posługuje się pojęciami pracy i mocy prądu elektrycznego• wskazuje niebezpieczeństwa związane z użytkowaniem domowej instalacji elektrycznej

• R rozróżnia ogniwo, baterię i akumulator• wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza• formułuje prawo Ohma• posługuje się pojęciem oporu elektrycznego i jego jednostką w układzie SI• sporządza wykres zależności natężenia prądu od przyłożonego napięcia na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach); odczytuje dane z wykresu• stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych• posługuje się tabelami wielkości fizycznych w celu wyszukania oporu właściwego• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem prawa Ohma• podaje przykłady urządzeń, w których energia elektryczna jest zamieniana na inne rodzaje energii; wymienia te formy energii• oblicza pracę i moc prądu elektrycznego (w jednostkach układu SI)• przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie• wyznacza moc żarówki (zasilanej z baterii) za pomocą woltomierza i amperomierza• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na pracę i moc prądu

mikro-, mili-)• rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z wykorzystaniem I prawa Kirchhoffa (gdy do węzła dochodzi więcej przewodów niż trzy)• R demonstruje przepływ prądu elektrycznego przez ciecze• R opisuje przebieg i wynik doświadczenia związanego z badaniem przepływ prądu elektrycznego przez ciecze• R podaje warunki przepływu prądu elektrycznego przez ciecze, wymienia nośniki prądu elektrycznego w elektrolicie• R buduje proste źródło energii elektrycznej (ogniwo Volty lub inne)• R wymienia i opisuje chemiczne źródła energii elektrycznej• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej• wyjaśnia, od czego zależy opór elektryczny• posługuje się pojęciem oporu właściwego• wymienia rodzaje oporników• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych• przedstawia sposoby wytwarzania energii elektrycznej i ich znaczenie dla ochrony środowiska przyrodniczego• opisuje zamianę energii elektrycznej na energię (pracę) mechaniczną

doświadczenia• bada zależność oporu elektrycznego od długości przewodnika, pola jego przekroju poprzecznego i materiału, z jakiego jest on zbudowany• rozwiązuje złożone zadania rachunkowe z wykorzystaniem prawa Ohma i zależności między oporem przewodnika a jego długością i polem przekroju poprzecznego• demonstruje zamianę energii elektrycznej na pracę mechaniczną• R posługuje się pojęciem sprawności odbiornika energii elektrycznej, oblicza sprawność silniczka prądu stałego• rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na pracę i moc prądu elektrycznego; szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych• buduje według schematu obwody złożone z oporników połączonych szeregowo lub równolegle• R wyznacza opór zastępczy dwóch oporników połączonych równolegle• R oblicza opór zastępczy układu oporników, w którym występują połączenia szeregowe i równoległe

261

elektrycznego• R oblicza opór zastępczy dwóch oporników połączonych szeregowo lub równolegle• rozwiązując zadania obliczeniowe, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza podwielokrotności i wielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, kilo-, mega-), zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących)• opisuje zasady bezpiecznego użytkowania domowej instalacji elektrycznej• wyjaśnia rolę bezpiecznika w domowej instalacji elektrycznej, wymienia rodzaje bezpieczników

• planuje doświadczenie związane z wyznaczaniem mocy żarówki (zasilanej z baterii) za pomocą woltomierza i amperomierza• posługując się pojęciami natężenia i pracy prądu elektrycznego, wyjaśnia, kiedy między dwoma punktami obwodu elektrycznego panuje napięcie 1 V• R posługuje się pojęciem oporu zastępczego • R wyznacza opór zastępczy dwóch oporników połączonych szeregowo• R oblicza opór zastępczy większej liczby oporników połączonych szeregowo lub równolegle• opisuje wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe

3. Magnetyzm

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń:• podaje nazwy biegunów magnetycznych magnesu trwałego i Ziemi• opisuje charakter oddziaływania między biegunami magnetycznymi magnesów• opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu• opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną• buduje prosty elektromagnes• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady wykorzystania elektromagnesu• posługuje się pojęciem siły elektrodynamicznej

Uczeń:• demonstruje oddziaływanie biegunów magnetycznych• opisuje zasadę działania kompasu• opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo, podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania• wyjaśnia, czym charakteryzują się substancje ferromagnetyczne, wskazuje przykłady ferromagnetyków• demonstruje działanie prądu płynącego w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od pierwotnego jej

Uczeń:• planuje doświadczenie związane z badaniem oddziaływania między biegunami magnetycznymi magnesów sztabkowych• R posługuje się pojęciem pola magnetycznego• R przedstawia kształt linii pola magnetycznego magnesów sztabkowego i podkowiastego• planuje doświadczenie związane z badaniem działania prądu płynącego w przewodzie na igłę magnetyczną• określa biegunowość magnetyczną przewodnika kołowego, przez który płynie prąd elektryczny

Uczeń:• wyjaśnia, na czym polega magnesowanie ferromagnetyka, posługując się pojęciem domen magnetycznych• R bada doświadczalnie kształt linii pola magnetycznego magnesów sztabkowego i podkowiastego• R formułuje definicję 1 A• R demonstruje i określa kształt i zwrot linii pola magnetycznego za pomocą reguły prawej dłoni• R posługuje się wzorem na wartość siły elektrodynamicznej• bada doświadczalnie zachowanie się zwojnicy przez którą płynie prąd elektryczny w polu magnetycznym

262

• przedstawia przykłady zastosowania silnika elektrycznego prądu stałego

ułożenia względem przewodu), opisuje przebieg i wynik doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny• opisuje (jakościowo) wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które płynie prąd elektryczny• R zauważa, że wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, istnieje pole magnetyczne• opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie• demonstruje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie, opisuje przebieg i wynik doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia• opisuje przebieg doświadczenia związanego z wzajemnym oddziaływaniem magnesów z elektromagnesami, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny i formułuje wnioski (od czego zależy wartość siły elektrodynamicznej)• opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami • wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego • R demonstruje wzbudzanie prądu indukcyjnego • R posługuje się pojęciem prądu

• R opisuje pole magnetyczne wokół i wewnątrz zwojnicy, przez którą płynie prąd elektryczny• planuje doświadczenie związane z demonstracją działania elektromagnesu• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje na temat wykorzystania elektromagnesu• demonstruje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami• wyznacza kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej za pomocą reguły lewej dłoni• demonstruje działanie silnika elektrycznego prądu stałego• R opisuje zjawisko indukcji elektromagnetycznej• R określa kierunek prądu indukcyjnego• R wyjaśnia, na czym polega wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej• R wykorzystuje zależność między ilorazem napięcia na uzwojeniu wtórnym i napięcia na uzwojeniu pierwotnym a ilorazem natężenia prądu w uzwojeniu pierwotnym i natężenia prądu w uzwojeniu wtórnym do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych

• R planuje doświadczenie związane z badaniem zjawiska indukcji elektromagnetycznej• R opisuje działanie prądnicy prądu

przemiennego i wskazuje przykłady jej wykorzystania, charakteryzuje prąd przemienny

• R opisuje budowę i działanie transformatora, podaje przykłady zastosowania transformatora• R demonstruje działanie transformatora, bada doświadczalnie, od czego zależy iloraz napięcia na uzwojeniu wtórnym i napięcia na uzwojeniu pierwotnym; bada doświadczalnie związek pomiędzy tym ilorazem a ilorazem natężenia prądu w uzwojeniu pierwotnym i natężenia prądu w uzwojeniu wtórnym• R posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących odkrycia zjawiska indukcji elektromagnetycznej, wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje na temat wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej

263

indukcyjnego

4. Drgania i fale R – treści nadprogramowe

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń: wskazuje w otaczającej

rzeczywistości przykłady ruchu drgającego

opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

stosuje do obliczeń związek okresu z częstotliwością drgań, rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych, przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-), przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina), zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

wyodrębnia ruch falowy (fale mechaniczne) z

Uczeń: wyodrębnia ruch drgający z kontekstu,

wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego, mierzy: czas i długość, posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej

zapisuje dane w formie tabeli posługuje się pojęciami: amplituda

drgań, okres, częstotliwość do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi drgającego ciała

wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała

opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie

planuje doświadczenie związane z badaniem ruchu falowego

posługuje się pojęciami: amplituda, okres i częstotliwość, prędkość i długość fali do opisu fal harmonicznych (mechanicznych)

stosuje do obliczeń związki między okresem, częstotliwością, prędkością i długością fali, rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik

Uczeń: planuje doświadczenie związane z

badaniem ruchu drgającego, w szczególności z wyznaczaniem okresu i częstotliwości drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okresu i częstotliwości drgań wahadła matematycznego

opisuje ruch ciężarka na sprężynie i ruch wahadła matematycznego

analizuje przemiany energii w ruchu ciężarka na sprężynie i w ruchu wahadła matematycznego

Rodróżnia fale podłużne od fal poprzecznych, wskazując przykłady

Rdemonstruje i opisuje zjawisko rezonansu mechanicznego

wyszukuje i selekcjonuje informacje dotyczące fal mechanicznych, np. skutków działania fal na morzu lub oceanie lub Rskutków rezonansu mechanicznego

opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal dźwiękowych w powietrzu

planuje doświadczenie związane z badaniem cech fal dźwiękowych, w szczególności z badaniem zależności wysokości i głośności dźwięku od częstotliwości i amplitudy drgań źródła tego dźwięku

przedstawia skutki oddziaływania hałasu i drgań na organizm człowieka oraz sposoby ich łagodzenia

Uczeń: posługuje się informacjami

pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych i internetu) dotyczącymi pracy zegarów wahadłowych, w szczególności wykorzystania w nich zależności częstotliwości drgań od długości wahadła i zjawiska izochronizmu

Ropisuje mechanizm rozchodzenia się fal podłużnych i poprzecznych

Rdemonstruje i opisuje zjawiska: odbicia, załamania, dyfrakcji i interferencji fal, podaje przykłady występowania tych zjawisk w przyrodzie

Rposługuje się pojęciem barwy dźwięku

Rdemonstruje i opisuje zjawisko rezonansu akustycznego, podaje przykłady skutków tego zjawiska

Rdemonstruje drgania elektryczne

Rwyjaśnia wpływ fal elektromagnetycznych o bardzo dużej częstotliwości (np. promieniowania

264

kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

demonstruje wytwarzanie fal na sznurze i na powierzchni wody

wyodrębnia fale dźwiękowe z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

odczytuje dane z tabeli (diagramu)

rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie wykresu x(t) dla drgającego ciała i wykresów różnych fal dźwiękowych, wskazuje wielkość maksymalną i minimalną

nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych

obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych, głośnikach itp.

posługuje się pojęciami: amplituda, okres i częstotliwość, prędkość i długość fali do opisu fal dźwiękowych

wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości niż częstotliwość danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego

posługuje się pojęciami: wysokość i głośność dźwięku, podaje wielkości fizyczne, od których zależą wysokość i głośność dźwięku

wykazuje na przykładach, że w życiu człowieka dźwięki spełniają różne role i mają różnoraki charakter

rozróżnia dźwięki, infradźwięki i ultradźwięki, posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki, wskazuje zagrożenia ze strony infradźwięków oraz przykłady wykorzystania ultradźwięków

porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) mechanizmy rozchodzenia się fal mechanicznych i elektromagnetycznych

podaje i opisuje przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych (np. w telekomunikacji)

Rrozróżnia zjawiska echa i pogłosu opisuje zjawisko powstawania fal

elektromagnetycznych posługuje się informacjami

pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), m.in. dotyczących dźwięków, infradźwięków i ultradźwięków oraz wykorzystywania fal elektromagnetycznych w różnych dziedzinach życia, a także zagrożeń dla człowieka stwarzanych przez niektóre fale elektromagnetyczne

nadfioletowego i rentgenowskiego) na organizm człowieka

Rrozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem zależności i wzorów dotyczących drgań i fal

5. Optyka R – treści nadprogramowe

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobryUczeń: wymienia i klasyfikuje

źródła światła, podaje

Uczeń: porównuje (wymienia cechy wspólne i

różnice) mechanizmy rozchodzenia się

Uczeń: planuje doświadczenie związane z

badaniem rozchodzenia się światła

Uczeń: Ropisuje zjawiska dyfrakcji i

interferencji światła, wskazuje

265

przykłady odczytuje dane z tabeli

(prędkość światła w danym ośrodku)

wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady prostoliniowego rozchodzenia się światła

demonstruje doświadczalnie zjawisko rozproszenia światła

opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

wymienia i rozróżnia rodzaje zwierciadeł, wskazuje w otoczeniu przykłady różnych rodzajów zwierciadeł

bada doświadczalnie skupianie równoległej wiązki światła za pomocą zwierciadła kulistego wklęsłego

demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta podania – jakościowo)

opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie, posługując się

fal mechanicznych i elektromagnetycznych

podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni, wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji

bada doświadczalnie rozchodzenie się światła

opisuje właściwości światła, posługuje się pojęciami: promień optyczny, ośrodek optyczny, ośrodek optycznie jednorodny

stosuje do obliczeń związek między długością i częstotliwością fali: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina), zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

demonstruje zjawiska cienia i półcienia, wyodrębnia zjawiska z kontekstu

formułuje prawo odbicia, posługując się pojęciami: kąt padania, kąt odbicia

opisuje zjawiska: odbicia i rozproszenia światła, podaje przykłady ich występowania i wykorzystania

wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawo odbicia

rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe

określa cechy obrazów wytworzone przez zwierciadła wklęsłe, posługuje się pojęciem powiększenia obrazu, rozróżnia

wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym

opisuje zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca

Rbada zjawiska dyfrakcji i interferencji światła, wyodrębnia je z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

Rwyszukuje i selekcjonuje informacje dotyczące występowania zjawisk dyfrakcji i interferencji światła w przyrodzie i życiu codziennym, a także ewolucji poglądów na temat natury światła

opisuje skupianie promieni w zwierciadle kulistym wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej oraz wzorem opisującym zależność między ogniskową a promieniem krzywizny zwierciadła kulistego

Rdemonstruje rozproszenie równoległej wiązki światła na zwierciadle kulistym wypukłym, posługuje się pojęciem ogniska pozornego

posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z internetu) dotyczącymi zjawisk odbicia i rozproszenia światła, m.in. wskazuje przykłady wykorzystania zwierciadeł w różnych dziedzinach życia

Rformułuje prawo załamania światła opisuje zjawisko całkowitego

wewnętrznego odbicia, podaje przykłady jego zastosowania

Rrozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem prawa załamania światła

w otaczającej rzeczywistości przykłady występowania tych zjawisk

Ropisuje zjawisko fotoelektryczne, podaje przykłady jego zastosowania

Rwyjaśnia, dlaczego mówimy, że światło ma dwoistą naturę

Rrysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe

posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z internetu) dotyczącymi źródeł i właściwości światła, zasad ochrony narządu wzroku, wykorzystania światłowodów, laserów i pryzmatów, powstawania tęczy

Rrozwiązuje zadania, korzystając z wzorów na powiększenie i zdolność skupiającą oraz rysując konstrukcyjnie obraz wytworzony przez soczewkę

Rwymienia i opisuje różne przyrządy optyczne (mikroskop, lupa, luneta itd.)

Rrozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem wzoru na zdolność skupiającą układu soczewek, np. szkieł okularowych i oka

266

pojęciem kąta załamaniawymienia i rozróżnia rodzaje soczewek

obrazy rzeczywiste i pozorne oraz odwrócone i proste

rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem wzoru na powiększenie obrazu, zapisuje wielkości dane i szukane

wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady załamania światła, wyodrębnia zjawisko załamania światła z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

planuje doświadczenie związane z badaniem przejścia światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie

demonstruje i opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu

opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera – jako światło jednobarwne

opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą (biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska, ogniskowej i zdolności skupiającej soczewki

wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu

opisuje powstawanie obrazów w oku ludzkim, wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu

odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli, posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej, zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr

planuje i demonstruje doświadczenie związane z badaniem biegu promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i wyznaczaniem jej ogniskowej

planuje doświadczenie związane z wytwarzaniem za pomocą soczewki skupiającej ostrego obrazu przedmiotu na ekranie

rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone

posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z internetu), m.in. dotyczącymi narządu wzroku i korygowania zaburzeń widzenia

Ropisuje przykłady zjawisk optycznych w przyrodzie

Rposługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z internetu), m.in. opisuje przykłady wykorzystania przyrządów optycznych w różnych dziedzinach życia

267

znaczących)

Chemia

Klasa I – zgodnie z nową podstawą programową

Dział 1. ŚWIAT SUBSTANCJI

Ocena niedostateczna – III etap edukacyjny (dotyczy klas I-III)Uczeń:

nie opanował wiadomości i umiejętności, które są niezbędne do dalszego kształcenia; nie zna symboliki chemicznej; nie potrafi pisać równań reakcji chemicznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela; nie potrafi rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Wymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: podaje przykłady obecności chemii

w swoim życiu; wymienia podstawowe narzędzia pracy

chemika; zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy

w pracowni chemicznej; dzieli substancje na stałe, ciekłe

i gazowe; wskazuje przykłady substancji stałych,

ciekłych i gazowych w swoim otoczeniu; wymienia podstawowe właściwości

substancji; zna wzór na gęstość substancji; zna podział substancji na metale

i niemetale; wskazuje przedmioty wykonane z metali; wymienia czynniki powodujące

niszczenie metali;

Uczeń: wymienia gałęzie przemysłu związane

z chemią; podaje przykłady produktów wytwarzanych

przez zakłady przemysłowe związane z chemią;

czyta ze zrozumieniem tekst popu-larnonaukowy na temat wybranychfaktów z historii i rozwoju chemii;

rozpoznaje i nazywa podstawowysprzęt i naczynia laboratoryjne;

wie, w jakim celu stosuje się oznaczeniana etykietach opakowań odczynnikówchemicznych i środków czystości stosowanych w gospodarstwie domowym;

bada właściwości substancji; korzysta z danych zawartych w tabe-

lach; zna jednostki gęstości;

Uczeń: wskazuje zawody w wykonywaniu,

których niezbędna jest znajomośćzagadnień chemicznych;

wyszukuje w dostępnych źródłachinformacje na temat historii i rozwojuchemii na przestrzeni dziejów;

potrafi udzielić pierwszej pomocyw pracowni chemicznej;

określa zastosowanie podstawowegosprzętu laboratoryjnego;

identyfikuje substancje na podstawieprzeprowadzonych badań;

bada właściwości wybranych metali(w tym przewodzenie ciepła i prąduelektrycznego);

interpretuje informacje z tabelchemicznych dotyczące właściwościmetali;

Uczeń: przedstawia zarys historii rozwoju

chemii; wskazuje chemię wśród innych nauk

przyrodniczych; wskazuje związki chemii z innymi

dziedzinami nauki; bezbłędnie posługuje się podstawo-

wym sprzętem laboratoryjnym; wyjaśnia, na podstawie budowy

wewnętrznej substancji, dlaczegociała stałe mają na ogół największągęstość, a gazy najmniejszą;

wskazuje na związek zastosowaniasubstancji z jej właściwościami;

wyjaśnia rolę metali w rozwoju cywili-zacji i gospodarce człowieka;

tłumaczy, dlaczego metale stapia sięze sobą;

268

podaje przykłady niemetali; podaje właściwości wybranych niemetali; sporządza mieszaniny substancji;\

podaje przykłady mieszanin znanychz życia codziennego;

wymienia przykładowe metody roz-dzielania mieszanin;

zna pojęcie reakcji chemicznej; podaje co najmniej trzy objawy reakcji

chemicznej; dzieli poznane substancje na proste

i złożone.

podstawia dane do wzoru na gęstośćsubstancji;

odróżnia metale od innych substancjii wymienia ich właściwości;

wie, co to są stopy metali; podaje zastosowanie wybranych

metali i ich stopów; wymienia sposoby zabezpieczania

metali przed korozją; omawia zastosowania wybranych

niemetali; wie, w jakich stanach skupienia nie-

metale występują w przyrodzie; wskazuje przykłady mieszanin jedno-

rodnych i niejednorodnych; odróżnia mieszaniny jednorodne

od niejednorodnych; odróżnia substancję od mieszaniny

substancji; wie, co to jest: dekantacja; sedymen-

tacja, filtracja, odparowanie rozpusz-czalnika i krystalizacja;

przedstawia podane przemianyw schematycznej formie zapisu rów-nania reakcji chemicznej;

podaje przykłady przemian chemicz-nych znanych z życia codziennego.

zna skład wybranych stopów metali; podaje definicję korozji; wyjaśnia różnice we właściwościach

metali i niemetali; wyjaśnia pojęcia: sublimacja i resubli-

macja; planuje i przeprowadza proste do-

świadczenia dotyczące rozdzielaniamieszanin jednorodnych i niejedno-rodnych;

montuje zestaw do sączenia; wyjaśnia, na czym polega metoda

destylacji; wskazuje w podanych przykładach

przemianę chemiczną i zjawiskofizyczne;

wskazuje w podanych przykładach przemianę chemiczną i zjawisko fizyczne;

wyjaśnia, czym jest związekchemiczny;

wykazuje różnice między mieszaninąa związkiem chemicznym.

bada właściwości innych (niż poda-nych na lekcji) metali oraz wyciąga prawidłowe wnioski na podstawieobserwacji z badań;

wykazuje szkodliwe działanie substancji zawierających chlor na rośliny;

wyjaśnia pojęcia: sublimacja i resublimacja na przykładzie jodu;

porównuje właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników;

opisuje rysunek przedstawiający aparaturę do destylacji;

wskazuje różnice między właściwościami substancji, a następnie stosuje je do rozdzielania mieszanin;

projektuje proste zestawy doświadczalne do rozdzielania wskazanychmieszanin;

sporządza kilkuskładnikowe mieszaniny, a następnie rozdziela je poznanymi metodami;

przeprowadza w obecności nauczyciela reakcję żelaza z siarką;

przeprowadza rekcję termicznegorozkładu cukru i na podstawie pro-duktów rozkładu cukru określa typreakcji chemicznej;

Wymagania na ocenę celującąUczeń: posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania; posiadane wiadomości i umiejętności potrafi stosować w sytuacjach problemowych; proponuje nietypowe rozwiązania; osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych. posługuje się pojęciem gęstości substancji w zadaniach problemowych; samodzielnie szuka w literaturze naukowej i czasopismach chemicznych informacji na temat historii i rozwoju chemii; a także na temat substancji i ich przemian; przeprowadza chromatografię bibułową oraz wskazuje jej zastosowanie; tłumaczy, na czym polega zjawisko alotropii i podaje jej przykłady; przeprowadza badania właściwości substancji.

269

Dział 2. BUDOWA ATOMU A UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW CHEMICZNYCH

Wymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: definiuje pierwiastek chemiczny; wie, że symbole pierwiastków

chemicznych mogą być jedno- lubdwuliterowe;

wie, że w symbolu dwuliterowympierwsza litera jest wielka, a druga– mała;

układa z podanego wyrazu możliwekombinacje literowe – symbolepierwiastków;

wie, że substancje są zbudowanez atomów;

definiuje atom; wie, na czym polega dyfuzja; zna pojęcia: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny,

konfiguracja elektronowa; kojarzy nazwisko Mendelejewa

z układem okresowym pierwiastkówchemicznych;

zna treść prawa okresowości; wie, że pionowe kolumny w układzie

okresowym pierwiastków chemicz-nych to grupy, a poziome rzędy tookresy;

posługuje się układem okresowympierwiastków chemicznych w celuodczytania symboli pierwiastków i ichcharakteru chemicznego;

wie, co to są izotopy; wymienia przykłady izotopów;

wymienia przykłady zastosowańizotopów;

odczytuje z układu okresowego pierwiastków chemicznych podstawowe informacje niezbędne do określenia budowy

Uczeń: przyporządkowuje nazwom

pierwiastków chemicznych ichsymbole i odwrotnie;

tłumaczy, na czym polega zjawiskodyfuzji;

podaje dowody ziarnistości materii; definiuje pierwiastek chemiczny jako

zbiór prawie jednakowych atomów; podaje symbole, masy i ładunki cząstek

elementarnych; wie, co to jest powłoka elektronowa; oblicza liczby protonów, elektronów

i neutronów znajdujących sięw atomach danego pierwiastkachemicznego, korzystając z liczbyatomowej i masowej;

określa rozmieszczenie elektronóww poszczególnych powłokachelektronowych i wskazuje elektronywalencyjne;

wie, jaki był wkład D. Mendelejewaw prace nad uporządkowaniempierwiastków chemicznych;

rozumie prawo okresowości; wskazuje w układzie okresowym

pierwiastków chemicznych grupy i okresy; porządkuje podane pierwiastki

chemiczne według wzrastającej liczbyatomowej;

wyszukuje w dostępnych mu źródłach informacje o właściwościach i aktywności chemicznej podanych pierwiastków;

wyjaśnia, co to są izotopy; nazywa i zapisuje symbolicznie izotopy

pierwiastków chemicznych;

Uczeń: wymienia pierwiastki

chemiczneznane w starożytności;

podaje kilka przykładów pochodzenia nazw pierwiastków chemicznych;

odróżnia modele przedstawiającedrobiny różnych pierwiastkówchemicznych;

wyjaśnia budowę wewnętrznąatomu, wskazując miejsce protonów;neutronów i elektronów;

rysuje modele atomów wybranychpierwiastków chemicznych;

wie, jak tworzy się nazwy grup; wskazuje w układzie

okresowympierwiastków chemicznych miejscemetali i niemetali;

tłumaczy, dlaczego masa atomowapierwiastka chemicznego ma wartośćułamkową;

oblicza liczbę neutronów w podanych izotopach pierwiastków chemicznych;

wskazuje zagrożenia wynikająceze stosowania izotopówpromieniotwórczych;

bierze udział w dyskusji na

Uczeń: podaje, jakie znaczenie miało

pojęcie pierwiastka w starożytności;

tłumaczy, w jaki sposób tworzy sięsymbole pierwiastków chemicznych;

planuje i przeprowadzadoświadczenia potwierdzającedyfuzję zachodzącą w ciałacho różnych stanach skupienia;

zna historię rozwoju pojęcia: atom;

tłumaczy, dlaczego wprowadzonojednostkę masy atomowej u;

wyjaśnia, jakie znaczenie mająelektrony walencyjne;

omawia, jak zmienia się aktywnośćmetali i niemetali w grupachi okresach;

projektuje i buduje modele jąderatomowych izotopów;

oblicza średnią masę atomowąpierwiastka chemicznegona podstawie mas atomowychposzczególnych izotopów i ichzawartości procentowej;

szuka rozwiązań dotyczącychskładowania odpadówpromieniotwórczych;

tłumaczy, dlaczego pierwiastkichemiczne znajdujące się w tej samej

270

atomu: numer grupy i numer okresu oraz liczbę atomową i liczbę masową.

wyjaśnia, na czym polegają przemiany promieniotwórcze;

charakteryzuje przemiany: α, β i γ; omawia wpływ promieniowania jądrowego

na organizmy; określa na podstawie położenia w układzie

okresowym budowę atomu danego pierwiastka i jego charakter chemiczny.

temat wad i zalet energetyki jądrowej;

wskazuje położenie pierwiastkaw układzie okresowym pierwiastkówchemicznych na podstawie budowyjego atomu.

grupie mają podobne właściwości;

tłumaczy, dlaczego gazy szlachetnesą pierwiastkami mało aktywnymichemicznie.

Wymagania na ocenę celującą Uczeń: posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania; posiadane wiadomości i umiejętności potrafi stosować w sytuacjach problemowych; proponuje nietypowe rozwiązania; osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych. posługuje się pojęciem gęstości substancji w zadaniach problemowych; zna ciekawe historie związane z pochodzeniem lub tworzeniem nazw pierwiastków chemicznych; przedstawia rozwój pojęcia: atom i założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej; śledzi w literaturze naukowej osiągnięcia w dziedzinie badań nad atomem i pierwiastkami promieniotwórczymi; bezbłędnie oblicza masę atomową ze składu izotopowego pierwiastka chemicznego; oblicza skład procentowy izotopów pierwiastka chemicznego; zna budowę atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych większych od 20; uzasadnia, dlaczego lantanowce i aktynowce umieszcza się najczęściej pod główną częścią tablicy.

Dział 3. ŁĄCZENIE SIĘ ATOMÓW

271

Wymagania na ocenędopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń:

zapisuje w sposób symboliczny anionyi kationy;

wie, na czym polega wiązanie jonowe,a na czym wiązanie atomowe (kowa-lencyjne);

odczytuje wartościowość pierwiastkaz układu okresowego pierwiastkówchemicznych;

nazywa tlenki zapisane za pomocąwzoru sumarycznego;

odczytuje masy atomowe pierwiastków z układu okresowegopierwiastków chemicznych;

zna trzy typy reakcji chemicznych:łączenie (syntezę), rozkład (analizę)i wymianę;

podaje po jednym przykładzie reakcjiłączenia (syntezy), rozkładu (analizy)i wymiany;

zna treść prawa zachowania masy; zna treść prawa stałości składu.

Uczeń: rozróżnia typy wiązań przedstawione

w sposób modelowy na rysunku; rysuje modele wiązań jonowych

i atomowych na prostych przykładach; rozumie pojęcia oktetu i dubletu elektr. wyjaśnia sens pojęcia: wartościowość; oblicza liczby atomów

poszczególnych pierwiastkówchemicznych na podstawie zapisówtypu: 3 H2O;

definiuje i oblicza masy cząsteczkowepierwiastków i związków chemicznych;

wyjaśnia, na czym polega reakcjałączenia (syntezy), rozkładu (analizy)i wymiany;

podaje po kilka przykładów reakcjiłączenia (syntezy), rozkładu (analizy)i wymiany;

zapisuje przemiany chemicznew formie równań reakcji chemicznych;

dobiera współczynnikistechiometryczne w równaniach reakcji chemicznych;

wykonuje bardzo proste obliczeniaoparte na prawie zachowania masy;

wykonuje bardzo proste obliczeniaoparte na stałości składu.

Uczeń: tłumaczy mechanizm tworzenia

jonów i wiązania jonowego; wyjaśnia mechanizm tworzenia

się wiązania atomowego(kowalencyjnego);

podaje przykład chlorowodorui wody jako cząsteczki z wiązaniematomowym (kowalencyjnym)spolaryzowanym;

określa wartościowość pierwiastkana podstawie wzoru jego tlenku;

ustala wzory sumaryczne i strukturalne tlenków niemetali oraz wzory sumaryczne tlenkówmetali na podstawie wartościowościpierwiastków;

podaje sens stosowania jednostkimasy atomowej;

układa równania reakcji chemicznychzapisanych słownie;

układa równania reakcji chemicznychprzedstawionych w zapisachmodelowych;

uzupełnia podane równania reakcjichemicznych;

wykonuje proste obliczenia opartena prawach zachowania masyi stałości składu w zadaniach różnegotypu;

Uczeń: wyjaśnia, od czego zależy trwałość

konfiguracji elektronowej; modeluje schematy powstawania

wiązań: atomowych, atomowychspolaryzowanych i jonowych;

oblicza wartościowość pierwiastkówchemicznych w tlenkach;

wykonuje obliczenia liczby atomówi ustala rodzaj atomów na podstawieznajomości masy cząsteczkowej;

układa równania reakcji chemicznychprzedstawionych w formie prostych chemografów;

rozumie istotę przemian chemicznychw ujęciu teorii atomistyczno--cząsteczkowej;

analizuje reakcję żelaza z tlenem(lub inną przemianę) w zamkniętymnaczyniu z kontrolą zmiany masy.

Wymagania na ocenę celującą Uczeń:

posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania; posiadane wiadomości i umiejętności potrafi stosować w sytuacjach problemowych; proponuje nietypowe rozwiązania; osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych. posługuje się pojęciem gęstości substancji w zadaniach problemowych; tłumaczy, dlaczego konfiguracja elektronowa helowców stanowi stabilny układ elektronów; samodzielnie analizuje charakter wiązań w podanych przykładach cząsteczek związków chemicznych (na podstawie danych uzyskanych z tablicy elektroujemności);

272

rozwiązuje proste zadania z uwzględnieniem mola; rozwiązuje złożone chemografy: ustala, jakie substancje kryją się pod wskazanymi oznaczeniami, zapisuje równania reakcji; w podanym zbiorze reagentów dobiera substraty do produktów, a następnie zapisuje równania reakcji, określając ich typ;

Dział 4. GAZY I ICH MIESZANINY

Wymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: przedstawia dowody na istnienie

powietrza; wie, z jakich substancji składa się

powietrze; opisuje na schemacie obieg tlenu

w przyrodzie; definiuje tlenek; podaje, jakie zastosowania znalazł

tlen; wyjaśnia znaczenie azotu dla

organizmów; podaje podstawowe zastosowania

azotu; odczytuje z układu okresowego

nazwy pierwiastków należących do 18. grupy;

zna wzór sumaryczny i strukturalnytlenku węgla(IV) [dwutlenku węgla];

wymienia podstawowe zastosowaniatlenku węgla(IV);

omawia podstawowe właściwościwodoru;

wymienia praktyczne zastosowaniawodoru;

wymienia źródła zanieczyszczeńpowietrza;

wyjaśnia skutki zanieczyszczeńpowietrza dla przyrody i człowieka.

Uczeń: bada skład oraz podstawowe

właściwości powietrza; tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie

byłoby życia na Ziemi; wskazuje źródła pochodzenia ozonu

oraz określa jego znaczenie dlaorganizmów;

podaje podstawowe zastosowaniapraktyczne kilku wybranych tlenków;

proponuje sposób otrzymywaniatlenków na drodze spalania;

ustala nazwy tlenków na podstawiewzorów;

ustala wzory sumaryczne tlenkówna podstawie nazwy;

oblicza masy cząsteczkowe wybranych tlenków;

uzupełnia współczynnikistechiometryczne w równaniachreakcji otrzymywania tlenków nadrodze utleniania pierwiastków;

omawia właściwości azotu; wyjaśnia znaczenie azotu dla

organizmów; wymienia źródła tlenku węgla(IV); wyjaśnia znaczenie tlenku węgla(IV)

dla organizmów; przeprowadza identyfikację tlenku

węgla(IV) przy użyciu wodywapiennej;

wie, jaka właściwość tlenku

Uczeń: oblicza objętość poszczególnych

składników powietrza w pomieszczeniu o podanych wymiarach;

rozumie, dlaczego zmienia sięnaturalny skład powietrza;

określa na podstawie obserwacjizebranego gazu jego podstawowewłaściwości (stan skupienia, barwę,zapach, rozpuszczalność w wodzie);

otrzymuje tlenki w wyniku spalania,np. tlenek węgla(IV);

ustala wzory tlenków na podstawiemodeli i odwrotnie;

zapisuje równania reakcjiotrzymywania kilku tlenków;

odróżnia na podstawie opisusłownego reakcję egzotermiczną odreakcji endotermicznej;

tłumaczy, na czym polega obieg azotuw przyrodzie;

omawia właściwości i zastosowaniegazów szlachetnych;

tłumaczy na schemacie obieg tlenkuwęgla(IV) w przyrodzie;

przeprowadza i opisuje doświadczenie otrzymywania tlenku węgla(IV) w szkolnych warunkach laboratoryjnych;

bada doświadczalnie właściwościfizyczne tlenku węgla(IV);uzasadnia konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej

Uczeń: oblicza, na ile czasu wystarczy tlenu

osobom znajdującym się w pomieszczeniu (przy założeniu, że jest to pomieszczenie hermetyczne i jest muznane zużycie tlenu na godzinę);

konstruuje proste przyrządy dobadania następujących zjawiskatmosferycznych i właściwości powietrza: wykrywanie powietrzaw „pustym” naczyniu, badanie składu powietrza, badanie udziału powietrza w paleniu się świecy;

otrzymuje pod nadzorem nauczyciela tlen podczas reakcji termicznego rozkładu manganianu(VII) potasu;

wie, kiedy reakcję łączenia się tlenuz innymi pierwiastkami nazywa sięspalaniem;

przedstawia podział tlenków na tlenkimetali i tlenki niemetali oraz podajeprzykłady takich tlenków;

podaje skład jąder atomowychi rozmieszczenie elektronów naposzczególnych powłokach dlaczterech helowców (He, Ne, Ar, Kr);

wyjaśnia, dlaczego wzrost zawartościtlenku węgla(IV) w atmosferze jestniekorzystny;

uzasadnia, przedstawiając odpowiednie obliczenia, kiedy istnieje zagrożeniezdrowia i życia ludzi przebywających

273

węgla(IV)zadecydowała o jego zastosowaniu;

omawia właściwości wodoru; bezpiecznie obchodzi się

z substancjami i mieszaninamiwybuchowymi;

podaje, jakie właściwości wodoruzdecydowały o jego zastosowaniu;

podaje przyczyny i skutki smogu; wyjaśnia powstawanie efektu

cieplarnianego i konsekwencje jegowzrostu na życie mieszkańców Ziemi;

wymienia przyczyny i skutki dziuryozonowej.

w gaśnice pianowe lub proszkowe; otrzymuje wodór w reakcji octu

z wiórkami magnezowymi; opisuje doświadczenie, za pomocą

którego można zbadać właściwościwybuchowe mieszaniny wodorui powietrza;

podaje znaczenie warstwy ozonowejdla życia na Ziemi;

sprawdza eksperymentalnie, jaki jestwpływ zanieczyszczeń gazowych narozwój roślin;

bada stopień zapylenia powietrzaw swojej okolicy.

w niewietrzonych pomieszczeniach; wyjaśnia, jak może dojść do wybuchu

mieszanin wybuchowych, jakie sąjego skutki i jak przed wybuchemmożna się zabezpieczyć;

porównuje gęstość wodoruz gęstością powietrza;

przeprowadza doświadczenieudowadniające, że dwutlenek węglajest gazem cieplarnianym;

proponuje działania mające nacelu ochronę powietrza przedzanieczyszczeniami.

Wymagania na ocenę celującą Uczeń:

posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania; posiadane wiadomości i umiejętności potrafi stosować w sytuacjach problemowych; proponuje nietypowe rozwiązania; osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych. posługuje się pojęciem gęstości substancji w zadaniach problemowych; wie, kto po raz pierwszy i w jaki sposób skroplił powietrze; rozumie proces skraplania powietrza i jego składników; zna szersze zastosowania tlenu cząsteczkowego i ozonu; zna i charakteryzuje właściwości większości znanych tlenków; charakteryzuje kilka nadtlenków; doświadczalnie sprawdza wpływ nawożenia azotowego na wzrost i rozwój roślin; rozumie naturę biochemiczną cyklu azotu w przyrodzie; wyjaśnia, czym spowodowana jest mała aktywność chemiczna helowców; rozumie i opisuje proces fotosyntezy; zna fakty dotyczące badań nad wodorem; podejmuje się zorganizowania akcji o charakterze ekologicznym.

Klasa II - zgodnie z nową podstawą programową

Dział 5. WODA I ROZTWORY WODNE

Wymagania na ocenę

274

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: wymienia rodzaje wód; wie, jaką funkcję pełni woda

w budowie organizmów; podaje przykłady roztworów i

zawiesin spotykanych w życiu codziennym;

wymienia czynniki przyśpieszającerozpuszczanie ciał stałych;

wie, co to jest stężenie procentoweroztworu;

zna wzór na stężenie procentoweroztworu;

wskazuje znane z życia codziennegoprzykłady roztworów o określonychstężeniach procentowych;

wie, co to jest rozcieńczanie roztworu;

wie, co to jest zatężanie roztworu; podaje źródła zanieczyszczeń wody; zna podstawowe skutki

zanieczyszczeń wód.

Uczeń: tłumaczy obieg wody w przyrodzie; tłumaczy znaczenie wody

w funkcjonowaniu organizmów; wyjaśnia znaczenie wody w

gospodarce człowieka; podaje, na czym polega proces

rozpuszczania się substancjiw wodzie;

bada rozpuszczanie się substancjistałych i ciekłych w wodzie;

bada szybkość rozpuszczania sięsubstancji w wodzie;

podaje różnicę między roztworemnasyconym i nienasyconym;

przygotowuje roztwór nasycony; podaje, na czym polega różnica

między roztworem rozcieńczonyma stężonym;

potrafi stosować wzór na stężenieprocentowe roztworu do prostychobliczeń;

przygotowuje roztwory o określonymstężeniu procentowym;

wie, na czym polega rozcieńczanieroztworu;

podaje sposoby zatężania roztworów; tłumaczy, w jaki sposób można

poznać, że woda jest zanieczyszczona.

Uczeń: wyjaśnia, jakie znaczenie dla

przyrody ma nietypowa gęstość wody; wykrywa wodę w produktach

pochodzenia roślinnego i w niektórych minerałach;

tłumaczy, jaki wpływ na rozpuszczanie substancji stałych ma polarna budowa wody;

wskazuje różnice we właściwościachroztworów i zawiesin;

wyjaśnia, na czym polega różnicamiędzy roztworem właściwym a roz-tworem koloidalnym;

tłumaczy, co to jest rozpuszczalnośćsubstancji;

odczytuje wartość rozpuszczalnościsubstancji z wykresu rozpuszczalności;

oblicza stężenie procentowe roztworu, znając masę substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika (lub roztworu);

oblicza masę substancji rozpuszczonej w określonej masie roztworu o znanym stężeniu procentowym;

oblicza masę rozpuszczalnika potrzebną do przygotowania roztworu określonym stężeniu procentowym;

oblicza, ile wody należy dodać do da-nego roztworu w celu rozcieńczeniago do wymaganego stężenia procentowego;

oblicza masę substancji, którą należydodać do danego roztworu w celuzatężenia go do określonego stężeniaprocentowego;

oblicza, ile wody należy odparowaćz danego roztworu w celu zatężenia

Uczeń: uzasadnia potrzebę oszczędnego

gospodarowania wodą i proponujesposoby oszczędzania;

oblicza procentową zawartośćwody w produktach spożywczychna podstawie przeprowadzonychsamodzielnie badań;

wyjaśnia, co to jest emulsja; otrzymuje emulsję i podaje przykłady

emulsji spotykanych w życiu codziennym; wyjaśnia, co to jest koloid; podaje przykłady roztworów kolo-

idalnych spotykanych w życiu codziennym;

korzystając z wykresu rozpuszczalności, oblicza rozpuszczalność substancjiw określonej masie wody;

wyjaśnia, od czego zależy rozpuszczalność gazów w wodzie;

omawia znaczenie rozpuszczania sięgazów w wodzie dla organizmów;

oblicza stężenie procentoweroztworu, znając masę lub objętośći gęstość substancji rozpuszczoneji masę rozpuszczalnika (lub roztworu);

oblicza masę lub objętość substancjirozpuszczonej w określonej masielub objętości roztworu o znanymstężeniu procentowym;

oblicza objętość rozpuszczalnika(o znanej gęstości) potrzebną doprzygotowania roztworu określonymstężeniu procentowym;

przygotowuje roztwór o określonymstężeniu procentowym przez zmieszanie dwóch roztworów o danych stężeniach;

275

go do określonego stężenia procen-towego;

omawia zagrożenia środowiska przyrodniczego spowodowane skażeniem wód;

omawia sposoby zapobieganiazanieczyszczeniom wód.

oblicza masy lub objętości roztworówo znanych stężeniach procentowychpotrzebne do przygotowaniaokreślonej masy roztworuo wymaganym stężeniu;

wyjaśnia, jak działa oczyszczalniaścieków;

tłumaczy, w jaki sposób uzdatnia sięwodę.

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: wyjaśnia, co to jest mgła i piana; tłumaczy efekt Tyndalla; prezentuje swoje poglądy na temat ekologii wód w Polsce i na świecie; zna i rozumie definicję stężenia molowego; wykonuje proste obliczenia związane ze stężeniem molowym roztworów.; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

276

Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY

Wymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń:

definiuje wskaźnik; wyjaśnia pojęcie: wodorotlenek; wskazuje metale aktywne i mniej

aktywne; wymienia dwie metody otrzymywania

wodorotlenków; stosuje zasady bezpiecznego

obchodzenia się ze stężonymizasadami (ługami);

wymienia przykłady zastosowaniawodorotlenków sodu i potasu;

definiuje zasadę na podstawiedysocjacji elektrolitycznej (jonowej).

Uczeń: wymienia rodzaje wskaźników; podaje przykłady tlenków metali

reagujących z wodą; pisze ogólny wzór wodorotlenku oraz

wzory wodorotlenków wybranychmetali;

nazywa wodorotlenki na podstawiewzoru;

pisze równania reakcji tlenkówmetali z wodą;

pisze równania reakcji metaliz wodą;

podaje zasady bezpiecznegoobchodzenia się z aktywnymi metalami i zachowuje ostrożność w pracy z nimi; opisuje właściwości wodorotlenków

sodu, potasu, wapnia i magnezu; tłumaczy dysocjację elektrolityczną

(jonową) zasad; tłumaczy, czym różni się wodorotlenek

od zasady.

Uczeń: sprawdza doświadczalnie działanie

wody na tlenki metali; zna zabarwienie wskaźników

w wodzie i zasadach; sprawdza doświadczalnie działanie

wody na metale; bada właściwości wybranych

wodorotlenków; interpretuje przewodzenie prądu

elektrycznego przez zasady; pisze równania dysocjacji elektro

litycznej (jonowej) przykładowychzasad;

pisze ogólne równanie dysocjacjielektrolitycznej (jonowej) zasad.

Uczeń: przedstawia za pomocą modeli

przebieg reakcji tlenków metaliz wodą;

potrafi zidentyfikować produktyreakcji aktywnych metali z wodą;

tłumaczy, w jakich postaciach możnaspotkać wodorotlenek wapnia i jakie

on ma zastosowanie; przedstawia za pomocą modeliprzebieg dysocjacji elektrolitycznej

(jonowej) przykładowych zasad.

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń:

zna kilka wskaźników służących do identyfikacji wodorotlenków; wie, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków metali wraz ze wzrostem liczby atomowej metalu;

zna pojęcie alkaliów; zna przykłady wodorotlenków metali ciężkich;

rozwiązuje zadania problemowe związane z tematyką wodorotlenków i zasad.

Dział 7. KWASY

Wymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: podaje przykłady tlenków niemetali

reagujących z wodą; zna wzory sumaryczne trzech

poznanych kwasów; podaje definicje kwasów jako

związków chemicznych zbudowanychz atomu (atomów) wodoru i resztykwasowej;

podaje przykłady kwasówbeztlenowych: chlorowodorowegoi siarkowodorowego;

zapisuje wzory sumaryczne poznanych kwasów beztlenowych;

zna nazwę zwyczajową kwasuchlorowodorowego;

zna zagrożenia wynikające z właści-wości niektórych kwasów;

wymienia właściwości wybranychkwasów;

podaje przykłady zastosowań wybranych kwasów;

wie, co to jest skala pH; rozumie pojęcie: kwaśne opady; wymienia skutki kwaśnych opadów.

Uczeń: definiuje kwasy jako produkty reakcji

tlenków kwasowych z wodą; nazywa kwasy tlenowe na podstawie

ich wzoru; zapisuje równania reakcji

otrzymywania trzech dowolnych kwasów tlenowych w reakcji odpowiednich tlenków kwasowych z wodą;

wskazuje we wzorze kwasu resztę kwasową oraz ustala jej wartościowość;

zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów;

zapisuje wzory sumaryczne, strukturalne kwasów beztlenowych oraz podaje nazwy tych kwasów;

zapisuje równania otrzymywania kwasów beztlenowych;

wymienia właściwości wybranychkwasów;

wyjaśnia zasady bezpiecznej pracyz kwasami, zwłaszcza stężonymi;

zachowuje ostrożność w pracyz kwasami;

zapisuje równania dysocjacji elektroli-tycznej (jonowej) poznanych kwasów;

definiuje kwas na podstawie dysocjacji elektrolitycznej (jonowej);

wskazuje kwasy obecne w produktach spożywczych i środkach czystości w swoim domu;

rozumie potrzebę spożywanianaturalnych produktów zawierającychkwasy o właściwościach zdrowotnych(kwasy: jabłkowy, mlekowy i askorbinowy);

Uczeń: zapisuje równania reakcji

otrzymywania pięciu kwasów(siarkowego(IV), siarkowego(VI),fosforowego(V), azotowego(V)i węglowego w reakcji odpowiednichtlenków kwasowych z wodą;

podaje, jakie barwy przyjmująwskaźniki w roztworach kwasów;

rysuje modele cząsteczek poznanychkwasów (lub wykonuje ich modeleprzestrzenne);

ustala wzory kwasów (sumarycznei strukturalne) na podstawie ich modeli;

zna trujące właściwości chlorowo-doru, siarkowodoru i otrzymanych(w wyniku ich rozpuszczenia w wodzie) kwasów;

sprawdza doświadczalnie zachowaniesię wskaźników w rozcieńczonymroztworze kwasu solnego;

zna i stosuje zasady bezpiecznejpracy z kwasami: solnymi siarkowodorowym;

bada pod kontrolą nauczycielaniektóre właściwości wybranegokwasu;

bada działanie kwasu siarkowego(VI)na żelazo;

bada przewodzenie prądu elektryczne-go przez roztwory wybranych kwasów;

wymienia nazwy zwyczajowe kilkukwasów organicznych, które możeznaleźć w kuchni i w domowejapteczce;

bada zachowanie się wskaźników

Uczeń: przeprowadza pod kontrolą nauczy-

ciela reakcje wody z tlenkami kwaso-wymi: tlenkiem siarki(IV), tlenkiemfosforu(V), tlenkiem węgla(IV);

oblicza na podstawie wzorusumarycznego kwasu wartościowośćniemetalu, od którego kwas bierze nazwę;

tworzy modele kwasów beztlenowych; wyjaśnia metody otrzymywania kwasów

beztlenowych; układa wzory kwasów z podanych jonów; przedstawia za pomocą modeli przebieg

dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) wybranego kwasu;

opisuje wspólne właściwości poznanych kwasów;

rozumie podział kwasów na kwasynieorganiczne (mineralne) i kwasyorganiczne;

sporządza listę produktówspożywczych będących naturalnymźródłem witaminy C;

wyjaśnia, co oznacza pojęcie: odczynroztworu;

tłumaczy sens i zastosowanie skali pH; przygotowuje raport z badań odczynu

opadów w swojej okolicy; proponuje działania zmierzające

do ograniczenia kwaśnych opadów.

278

wie, jakie wartości pH oznaczają,że rozwór ma odczyn kwasowy, obojętny lub zasadowy;

wyjaśnia pochodzenie kwaśnych opadów;

wie, w jaki sposób można zapobiegaćkwaśnym opadom;

bada odczyn opadów w swojej okolicy.

w roztworach kwasów ze swojegootoczenia;

bada odczyn (lub określa pH)różnych substancji stosowanychw życiu codziennym;

omawia, czym różnią się od siebieformy kwaśnych opadów: sucha i mokra;

bada oddziaływanie kwaśnychopadów na rośliny.

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: zna kilka wskaźników służących do identyfikacji kwasów; zna wzory i nazwy innych kwasów tlenowych i beztlenowych niż poznanych na lekcjach; wie, jakie są właściwości tych kwasów; zna zastosowanie większości kwasów mineralnych; przedstawia metody przemysłowe otrzymywania poznanych kwasów; proponuje doświadczenie mające na celu opracowanie własnej skali odczynu roztworu; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

Dział 8. SOLE

Wymagania na ocenę:

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: definiuje sól; podaje budowę soli; wie jak tworzy się nazwy soli; wie, że sole występują w postaci

kryształów; wie, co to jest reakcja zobojętniania; wie, że produktem reakcji kwasu

z zasadą jest sól; podaje definicję dysocjacji elektroli

tycznej (jonowej); wie, że istnieją sole dobrze, słabo

Uczeń: przeprowadza pod nadzorem

nauczyciela reakcję zobojętnianiakwasu z zasadą wobec wskaźnika;

pisze równania reakcji otrzymywaniasoli w reakcji kwasów z zasadami;

podaje nazwę soli, znając jej wzór; pisze równania reakcji kwasu

z metalem; pisze równania reakcji metalu

z niemetalem; wie, jak przebiega dysocjacja elektrolityczna

Uczeń: pisze równania reakcji tlenków

zasadowych z kwasami; pisze równania reakcji tlenków

kwasowych z zasadami; pisze równania reakcji tlenków

kwasowych z tlenkami zasadowymi; ustala wzór soli na podstawie nazwy

i odwrotnie; przeprowadza w obecności

nauczyciela reakcje tlenkówzasadowych z kwasami, tlenków

Uczeń: planuje doświadczalne

otrzymywaniesoli z wybranych substratów;

przewiduje wynik doświadczenia; zapisuje ogólny wzór soli; przewiduje wyniki doświadczeń

(reakcje tlenku zasadowego z kwa-sem, tlenku kwasowego z zasadą,tlenku kwasowego z tlenkiem zasa-dowym);

weryfikuje założone hipotezy

279

i trudno rozpuszczalne w wodzie; podaje przykłady soli obecnych

i przydatnych w codziennym życiu(w kuchni i łazience);

wie, w jakim celu stosuje się sole jako nawozy mineralne;

zna główny składnik skał wapiennych.

(jonowa) soli; podaje nazwy jonów powstałych

w wyniku dysocjacji elektrolitycznej(jonowej) soli;

pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji otrzymywania soli wybranymi metodami;

sprawdza doświadczalnie, czy sole są rozpuszczalne w wodzie;

korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wskazuje sole dobrze, słabo i trudnorozpuszczalne w wodzie;

pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji soli z kwasami oraz soli z zasadami;

podaje nazwy soli obecnychw organizmie człowieka;

podaje wzory i nazwy soli obecnychi przydatnych w życiu codziennym;

rozumie pojęcia: gips i gips palony.

kwasowych z zasadami oraz tlenkówkwasowych z tlenkami zasadowymi;

przeprowadza w obecności nauczy-ciela reakcje metali z kwasami;

bada, czy wodne roztwory soliprzewodzą prąd;

pisze równania dysocjacji elektroli-tycznej (jonowej) soli;

pisze w sposób jonowy i jonowyskrócony oraz odczytuje równaniareakcji otrzymywania soli wybranymimetodami;

ustala na podstawie tabelirozpuszczalności wzory i nazwysoli dobrze, słabo i trudnorozpuszczalnych w wodzie;

przeprowadza reakcję strącania; pisze równania reakcji strącania

w formie cząstkowej i jonowej;

podaje wzory i właściwości wapnapalonego i gaszonego;

doświadczalnie wykrywa węglany w produktach pochodzenia zwierzęcego (muszlach i kościach zwierzęcych);

omawia rolę soli w organizmach; podaje przykłady zastosowania soli do

wytwarzania produktów codziennego użytku. podaje wzór i właściwości gipsu

i gipsu palonego; doświadczalnie wykrywa węglany

w produktach pochodzenia zwierzęcego (muszlach i kościachzwierzęcych);

omawia rolę soli w organizmach; podaje przykłady zastosowania

soli do wytwarzania produktówcodziennego użytku.

otrzymania soli wybraną metodą; interpretuje równania dysocjacji

elektrolitycznej (jonowej) soli; interpretuje równania reakcji

otrzymywania soli wybranymimetodami zapisane w formiecząsteczkowej, jonowej i jonowejw sposób skrócony;

omawia przebieg reakcji strącania;doświadczalnie wytrąca sól z roztwo-ru wodnego, dobierając odpowiedniesubstraty;

wyjaśnia, w jakich warunkach zachodzi reakcja soli z zasadami i soli z kwasami;

tłumaczy, na czym polega reakcjakwasów z węglanami i identyfikujeprodukt tej reakcji;

tłumaczy rolę mikro- i makroelement-ów (pierwiastków biogennych);

wyjaśnia rolę nawozów mineralnych;

wyjaśnia różnicę w procesietwardnienia zaprawy wapienneji gipsowej;

podaje skutki nadużywania nawozówmineralnych.

280

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: korzysta z różnych źródeł informacji dotyczących soli, nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela; formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli; zna i rozumie pojęcie miareczkowania; zna nazwy potoczne kilku soli; podaje właściwości poznanych soli; [zna pojęcie katoda i anoda; wie, na czym polega elektroliza oraz reakcje elektrodowe]; F rozumie, na czym polega powlekanie galwaniczne; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

Klasa III - zgodnie z nową podstawą programową

Dział 9. WĘGLOWODORYWymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: rozumie pojęcia: chemia nieorganiczna,

chemia organiczna; wie, w jakich postaciach występuje

węgiel w przyrodzie; pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech

początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny wzór alkanów; wie, jakie niebezpieczeństwo stwarza

brak wystarczającej ilości powietrzapodczas spalania węglowodorównasyconych;

wskazuje źródło występowania etenuw przyrodzie;

pisze wzór sumaryczny etenu;

Uczeń: wymienia odmiany pierwiastkowe

węgla; wyjaśnia, które związki chemiczne

nazywa się związkami organicznymi; pisze wzory strukturalne

i półstrukturalne dziesięciupoczątkowych węglowodorównasyconych;

wyjaśnia pojęcie: szereg homologiczny; tłumaczy, jakie niebezpieczeństwo

stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalaniawęglowodorów nasyconych;

opisuje właściwości fizyczne etenu; podaje przykłady przedmiotów wyko-

Uczeń: wyjaśnia pochodzenie węgli

kopalnych; podaje przykład doświadczenia

wykazującego obecność węglaw związkach organicznych;

pisze równania reakcji spalaniawęglowodorów nasyconych przy pełnym i ograniczonym dostępie tlenu;

buduje model cząsteczki i pisze wzórsumaryczny i strukturalny etenu;

pisze równania reakcji spalaniaalkenów oraz reakcji przyłączaniawodoru i bromu

wyjaśnia, na czym polega reakcjapolimeryzacji;

Uczeń: tłumaczy, dlaczego węgiel tworzy

dużo związków chemicznych; wyjaśnia, w jaki sposób właściwości

fizyczne alkanów zależą od liczbyatomów węgla w ich cząsteczkach;

bada właściwości chemiczne alkanów; uzasadnia nazwę: węglowodory

nasycone; podaje przykład doświadczenia,

w którym można w warunkachlaboratoryjnych otrzymać etylen;

wykazuje różnice we właściwościachwęglowodorów nasyconychi nienasyconych;

zapisuje przebieg reakcji polimeryzacji

281

zna zastosowanie etenu; pisze ogólny wzór alkenów i zna zasady ich

nazewnictwa; podaje przykłady przedmiotów wyko-

nanych z polietylenu; pisze ogólny wzór alkinów i zna zasady ich

nazewnictwa; pisze wzór sumaryczny etynu (acetylenu); zna zastosowanie acetylenu; wskazuje źródła występowania węglo-

wodorów w przyrodzie.

nanych z tworzyw sztucznych; bada właściwości chemiczne etenu; opisuje właściwości fizyczne

acetylenu; zna pochodzenie ropy naftowej

i gazu ziemnego; wyjaśnia zasady obchodzenia się

z cieczami łatwo palnymi.

uzasadnia potrzebę zagospodarowa-nia odpadów tworzyw sztucznych;

buduje model cząsteczki oraz piszewzór sumaryczny i strukturalnyetynu;

opisuje metodę otrzymywaniaacetylenu z karbidu;pisze równania reakcji spalaniaalkinów oraz reakcji przyłączaniawodoru i bromu;

zna właściwości gazu ziemnegoi ropy naftowej.

na przykładzie tworzenia się polietylenu; omawia znaczenie tworzyw sztucznych

dla gospodarki człowieka; bada właściwości chemiczne etynu; wskazuje podobieństwa we

właściwościach alkenów i alkinów; wyjaśnia rolę ropy naftowej i gazu

ziemnego we współczesnym świecie.

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: wie, co to oznacza, że atom węgla jest tetraedryczny; rozumie i wyjaśnia pojęcie izomerii; zna wzory sumaryczne i nazwy alkanów o liczbie atomów węgla 11–15; zna inne polimery, np. polichlorek winylu i polipropylen; wie, co to są cykloalkany i węglowodory aromatyczne; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

Dział 10. POCHODNE WĘGLOWODORÓWWymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: definiuje alkohol i podaje ogólny wzór

alkoholi jednowodorotlenowych; wymienia właściwości alkoholu

metylowego i alkoholu etylowego; zapisuje wzór grupy karboksylowej; wymienia właściwości kwasów

tłuszczowych; wie, że sole kwasów tłuszczowych to mydła; definiuje ester jako produkt reakcji

kwasu z alkoholem; zna wzór grupy aminowej;

Uczeń: pisze wzory sumaryczne

i strukturalne alkoholi o krótkichłańcuchach;

wyjaśnia pojęcia: grupa karboksylowai kwas karboksylowy;

pisze wzory i omawia właściwościkwasu octowego i kwasu mrówkowego;

podaje przykłady nasyconychi nienasyconych kwasów tłuszczowychi pisze ich wzory;

Uczeń: wyjaśnia pojęcie: grupa funkcyjna; omawia właściwości alkoholu

metylowego i alkoholu etylowego; pisze równania reakcji spalania

alkoholi; omawia trujące działanie alkoholu

metylowego i szkodliwe działaniealkoholu etylowego na organizmczłowieka;

omawia właściwości kwasu octowegoi kwasu mrówkowego;

Uczeń: wyjaśnia proces fermentacji

alkoholowej; podaje przykłady alkoholi

wielowodorotlenowych – glicerolu(gliceryny, propanotriolu) orazglikolu etylenowego (etanodiolu) F;

pisze wzory sumaryczne i strukturalne alkoholi wielowodorotlenowych;

omawia właściwości fizyczne alkoholiwielowodorotlenowych i podajeprzykłady ich zastosowania;

282

wie, co to są aminy i aminokwasy. prawidłowo nazywa sole kwasówkarboksylowych;

wie, co to jest twardość wody; wie, jaką grupę funkcyjną mają estry; zna budowę cząsteczki aminy

(na przykładzie metyloaminy); opisuje budowę cząsteczki amino-

kwasu.

pisze równania reakcji spalaniai równania dysocjacji elektrolitycznej(jonowej) kwasów: mrówkowegoi octowego;

pisze równania reakcji spalaniakwasów tłuszczowych;

wyjaśnia, czym różnią się tłuszczowekwasy nasycone od nienasyconych;

pisze równania reakcji kwasuoleinowego z wodorem i z bromem;

pisze równanie reakcji otrzymywaniastearynianu sodu;

omawia zastosowanie soli kwasówkarboksylowych;

wskazuje występowanie estrów; pisze wzory, równania reakcji

otrzymywania i stosuje poprawnenazewnictwo estrów;

omawia właściwości fizyczne estrów; wymienia przykłady zastosowania

wybranych estrów; zna i opisuje właściwości

metyloaminy; opisuje właściwości glicyny.

bada właściwości rozcieńczonegoroztworu kwasu octowego;

pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji kwasów karboksylowych(mrówkowego i octowego) z metalami, tlenkami metali i z zasadami;

wyprowadza ogólny wzór kwasówkarboksylowych;

bada właściwości kwasówtłuszczowych;

omawia warunki reakcji kwasówtłuszczowych z wodorotlenkamii pisze równania tych reakcji;

omawia przyczyny i skutki twardościwody;

opisuje doświadczenie otrzymywaniaestrów w warunkach pracowniszkolnej;

pisze równania reakcji hydrolizyestrów;

doświadczalnie bada właściwościglicyny;

wyjaśnia, w jaki sposób obecnośćgrup funkcyjnych wpływa na właściwości związków;

wyjaśnia, na czym polega wiązaniepeptydowe.

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: zna wzory i nazwy wybranych fluorowcopochodnych; zna izomery alkoholi; zna wzory innych kwasów, np. wzór kwasu szczawiowego. pisze wzory i równania reakcji otrzymywania dowolnych estrów (w tym wosków i tłuszczów); podaje przykłady peptydów występujących w przyrodzie; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

283

Dział 11. SUBSTANCJE O ZNACZENIU BIOLOGICZNYMWymagania na ocenę

dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrąUczeń: definiuje tłuszcze; podaje przykłady występowania

tłuszczów w przyrodzie; wie, że aminokwasy są podstawowymi

jednostkami budulcowymi białek; podaje skład pierwiastkowy białek; wie, że białko można wykryć za po-

mocą reakcji charakterystycznych(rozpoznawczych);

zna wzór glukozy; wyjaśnia, z jakich surowców

roślinnych otrzymuje się sacharozę; zna wzór sumaryczny skrobi; zna wzór celulozy; wymienia właściwości celulozy; wymienia rośliny będące źródłem

pozyskiwania włókien celulozowych; wskazuje zastosowania włókien

celulozowych; omawia pochodzenie włókien

białkowych i ich zastosowanie; wie, po co są stosowane dodatki do

żywności; F wymienia co najmniej trzy przykłady

substancji uzależniających; F wskazuje miejsce występowania

substancji uzależniających. F

Uczeń: omawia pochodzenie tłuszczów i ich

właściwości fizyczne; odróżnia tłuszcze roślinne od zwie-

rzęcych oraz stałe od ciekłych; wie, jak odróżnić tłuszcz od oleju

mineralnego; omawia rolę białek w budowaniu

organizmów; omawia właściwości fizyczne białek; omawia reakcję ksantoproteinową

i biuretową jako reakcje charaktery-styczne dla białek;

pisze równanie reakcji otrzymywaniaglukozy w procesie fotosyntezy;

wyjaśnia pojęcia: cukier i węglowodany;

pisze wzór sumaryczny sacharozy; omawia występowanie i rolę skrobi

w organizmach roślinnych; pisze wzór sumaryczny skrobi

i celulozy; omawia rolę celulozy w organizmach

roślinnych; wyjaśnia budowę cząsteczki celulozy; omawia wady i zalety włókien

celulozowych; omawia wady i zalety włókien

białkowych; wymienia sposoby konserwowania

żywności; F podaje przykłady środków konserwu-

jących żywność ; F podaje przykładowe barwniki

stosowane w przemyśle spożywczym;

Uczeń: pisze wzór cząsteczki tłuszczu

i omawia jego budowę; wyjaśnia, na czym polega próba

akroleinowa; tłumaczy pojęcie: reakcja

charakterystyczna (rozpoznawcza); wyjaśnia rolę tłuszczów w żywieniu; wyjaśnia rolę aminokwasów w budo-

waniu białka; wyjaśnia pojęcia: koagulacja i dena-

turacja białka; bada właściwości glukozy; pisze równanie reakcji spalania

glukozy i omawia znaczenie tego procesu w życiu organizmów;

bada właściwości sacharozy; pisze równanie hydrolizy sacharozy

i omawia znaczenie tej reakcji dlaorganizmów;

omawia rolę błonnika w odżywianiu; wymienia zastosowania celulozy; tłumaczy wady i zalety włókien na

podstawie ich składu chemicznego; analizuje etykiety artykułów

spożywczych i wskazuje zawartew nich barwniki, przeciwutleniacze,środki zapachowe, zagęszczającekonserwujące; F

wie, jaka jest pierwsza litera oznaczeń barwników, przeciwutleniaczy, środków zagęszczających i konserwantów; F

wymienia kilka przykładów substancji uzależniających, wskazując ich miejsce

Uczeń: wykazuje doświadczalnie nienasycony

charakter oleju roślinnego; tłumaczy proces utwardzania tłuszczów; doświadczalnie sprawdza skład

pierwiastkowy białek; wyjaśnia przemiany, jakim ulega

spożyte białko w organizmach; bada działanie temperatury i różnych

substancji na białka; wykrywa białko w produktach

spożywczych, stosując reakcje charakterystyczne (ksantoproteinowąi biuretową);

wykrywa glukozę w owocach i warzywach, stosując reakcję charakterystyczną (rozpoznawczą) – próbę Trommera;

bada właściwości skrobi; przeprowadza reakcję charaktery-

styczną (rozpoznawczą) skrobii wykrywa skrobię w produktachspożywczych;

proponuje doświadczenie pozwalające zbadać właściwości celulozy;

porównuje właściwości skrobii celulozy;

identyfikuje włókna celulozowe; identyfikuje włókna białkowe; wyjaśnia potrzebę oszczędnego

gospodarowania papierem;

tłumaczy, w jaki sposób niektóresubstancje wpływają na organizmczłowieka i co powoduje, że człowiek

284

F podaje przykłady substancji

zapachowych stosowanych w produkcjiżywności; F

podaje przykłady środkówzagęszczających i ich oznaczenia,wymienia produkty spożywcze, w których są stosowane; F

wymienia podstawowe skutki użyciasubstancji uzależniających; F

zna przyczyny, dla których ludziesięgają po substancje uzależniające. F

występowania i skutki po zażyciu; wymienia kilka przykładów substancji

uzależniających, wskazując ich miejscewystępowania i skutki po zażyciu; F

zna społeczne, kulturowe i psycholo-giczne źródła sięgania po środki uzależniające. F

sięga po nie kolejny raz. F

Przykłady wymagań nadobowiązkowych na ocenę celującąUczeń: wie, co to jest glikogen; zna inne reakcje charakterystyczne, np. próbę Tollensa dla glukozy; potrafi wyjaśnić, co to jest struktura pierwszorzędowa i drugorzędowa (trzeciorzędowa) białek; zna przykłady włókien sztucznych, wie, jaką mają budowę; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.

Biologia

Ocena niedostateczna – III etap edukacyjny – uczeń nie opanował wiadomości koniecznych. Z pomocą nauczyciela nie nadrobił braków w podstawowych umiejętnościach.

Ocena celująca – III etap edukacyjny - uczeń opanował treści dopełniające oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania dla danej klasy. Potrafi selekcjonować i hierarchizować wiadomości oraz z powodzeniem bierze udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. Pod okiem nauczyciela prowadzi też własne prace badawcze.

285

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na „Programie nauczania biologii Puls życia”

Dział Lp. TematPoziom wymagań

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra

I. B

iolo

gia

- nau

ka o

życ

iu

1. Biologia jako nauka Uczeń:• określa przedmiot badań biologii

jako nauki• podaje przykłady dziedzin biologii• wymienia źródła wiedzy

biologicznej• wyjaśnia, do czego służą atlasy i

klucze• wymienia cechy organizmów

żywych

Uczeń:• potrafi korzystać

z poszczególnych źródeł wiedzy

• rozróżnia próbę kontrolną i badawczą

Uczeń:• charakteryzuje wybrane dziedziny

biologii• posługuje się właściwymi

źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów

Uczeń:• objaśnia zasadę stopniowego

komplikowania się poziomów organizacji życia

• wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów

2. Komórkowa budowa organizmów

• wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia

• wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii

• wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy organizmów na podstawie obserwacji preparatów

• podaje funkcje poszczególnych organelli

• posługuje się mikroskopem• wykonuje proste preparaty

mikroskopowe

• odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki

• rysuje obraz widziany pod mikroskopem

• wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki

• porównuje budowę różnych komórek

• omawia budowę i funkcje organelli komórkowych

• analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek

3. Systematyczny podział organizmów

• wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej

• wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

• podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw

• charakteryzuje dawne sposoby klasyfikacji organizmów

• omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej

• ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału organizmów

• uzasadnia potrzebę klasyfikowania organizmów

II. J

edno

ść i

różn

orod

ność

4. Sposoby odżywiania się organizmów

• określa, czym jest odżywianie• wymienia podstawowe sposoby

odżywiania się organizmów

• omawia różnice między organizmami samożywnymi a cudzożywnymi

• wymienia czynniki niezbędne do życia organizmów samożywnych i cudzożywnych

• wymienia substraty i produkty fotosyntezy

• wyjaśnia, na czym polega fotosynteza

• charakteryzuje różne strategie odżywiania

• wykazuje różnorodność odżywiania się organizmów cudzożywnych

• określa warunki przebiegu fotosyntezy

• ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny

• wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów u różnych organizmów

• wyjaśnia, na czym polega chemosynteza

286

orga

nizm

ów5. Sposoby oddychania

organizmów• określa, czym jest oddychanie• wyjaśnia, na czym polega

wymiana gazowa• wskazuje mitochondrium jako

miejsce, w którym zachodzi utlenianie

• przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii

• omawia różne sposoby oddychania

• wymienia przykłady organizmów ilustrujących różne sposoby oddychania

• rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe

• uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia

• wykazuje zależność między środowiskiem życia a budową narządów wymiany gazowej

• porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe

• omawia znaczenie fermentacji• zapisuje słownie równanie

reakcji oddychania tlenowego

6. Sposoby rozmnażania się organizmów

• określa, czym jest rozmnażanie• wyróżnia rozmnażanie płciowe i

bezpłciowe• podaje przykłady płciowego i

bezpłciowego rozmnażania się organizmów

• rozpoznaje sposoby rozmnażania się organizmów

• wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe

• rozpoznaje pączkujące drożdże obserwowane pod mikroskopem

• omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym

• charakteryzuje rodzaje rozmnażania

• ocenia znaczenie przemiany pokoleń

• charakteryzuje typy rozwoju zarodka

• stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego

• wykazuje związek między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia organizmów

• ocenia znaczenie samozapłodnienia

III.

Bak

teri

e i w

irus

y

7. Bakterie a wirusy • wymienia miejsca występowania bakterii i wirusów

• rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji

• podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów

• wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od organizmów

• podaje przykłady bakterii i wirusów

• określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka

• charakteryzuje wybrane czynności życiowe bakterii

• wymienia choroby bakteryjne i wirusowe

• rysuje kształty bakterii obserwowanych pod mikroskopem

• ocenia znaczenie bakterii i wirusów

• określa warunki tworzenia się przetrwalników

• ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów

8. Protisty • wymienia miejsca występowania protistów

• wymienia grupy organizmów należących do protistów

• omawia czynności życiowe poszczególnych grup protistów

• charakteryzuje poszczególne grupy protistów

• wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów

• porównuje czynności życiowe poszczególnych grup protistów

• wymienia choroby wywoływane przez protisty

• rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli protistów

287

9. Glony – przedstawiciele trzech królestw

• wskazuje środowisko życia glonów

• podaje przykłady organizmów należących do glonów

• wymienia wspólne cechy organizmów zaliczanych do glonów

• omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka

• wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw

• omawia wybrane czynności życiowe glonów

• analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku

• ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka

• wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów

10. Grzyby i porosty • podaje przykłady grzybów i porostów

• opisuje budowę grzybów• rozpoznaje pleśniaka białego w

obrazie mikroskopowym• wymienia sposoby rozmnażania

się grzybów• rozpoznaje porosty wśród innych

organizmów

• omawia czynności życiowe grzybów

• podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka

• rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu

• wyjaśnia, co to jest grzybica

• charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych

• omawia sposoby rozmnażania się grzybów

• analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka

• wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów

• wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny

• określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu

• proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia

• rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów

IV. Ś

wia

t roś

lin

11. Tkanki roślinne • wyjaśnia, czym jest tkanka• podaje przykłady tkanek

roślinnych• wskazuje na ilustracji komórki

tworzące tkankę

• dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe

• wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek roślinnych

• opisuje funkcje wskazanych tkanek

• charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych

• wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą

• wykazuje związek budowy wskazanej tkanki z jej funkcją

• rozpoznaje i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych

12. Budowa i funkcje korzenia

• wymienia podstawowe funkcje korzenia

• rozpoznaje systemy korzeniowe

• rozpoznaje modyfikacje korzeni

• omawia budowę zewnętrzną korzenia

• rozpoznaje pod mikroskopem tkanki budujące korzeń

• analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości

• charakteryzuje przyrost na długość• rysuje różne systemy korzeniowe

• wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę

• projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi

• charakteryzuje modyfikacje korzeni

13. Budowa i funkcje łodygi

• omawia funkcje łodygi• podaje nazwy elementów budowy

zewnętrznej łodygi

• rozpoznaje tkanki budujące łodygę

• rozróżnia rodzaje łodyg

• rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi

• analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami

288

14. Liść – wytwórnia pokarmu

• wymienia funkcje liści• rozpoznaje elementy budowy liścia • rozpoznaje liście pojedyncze i

złożone

• rozpoznaje różne modyfikacje liści

• rozpoznaje na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść

• rozróżnia typy ulistnienia łodygi

• rozpoznaje rodzaje unerwienia liści

• omawia funkcje poszczególnych modyfikacji liści

• analizuje funkcje poszczególnych elementów budowy anatomicznej liścia

• rysuje różne typy ulistnienia łodygi

15. Mszaki • wymienia miejsca występowania mszaków

• podaje nazwy organów mszaków

• rozpoznaje mszaki wśród innych roślin

• omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce człowieka

• analizuje cykl rozwojowy mszaków

• rysuje mech i podpisuje jego organy

• wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi

16. Paprotniki • wymienia miejsca występowania paprotników

• rozpoznaje organy paproci • rozpoznaje paprotniki wśród

innych roślin

• wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników

• analizuje cykl rozwojowy paproci• charakteryzuje skrzypy, widłaki i

paprocie

• rozpoznaje za pomocą atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników

17. Rośliny nagonasienne • wymienia miejsca występowania roślin nagonasiennych

• rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin

• wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia

• omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka

• analizuje cykl rozwojowy sosny• rozpoznaje rodzime gatunki

nagonasiennych• określa, z jakiego gatunku drzewa

lub krzewu pochodzi wskazana szyszka

• dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich życia

18. Rośliny okrytonasienne

• wymienia miejsca występowania roślin okrytonasiennych

• podaje nazwy elementów budowy kwiatu

• rozróżnia kwiat i kwiatostan• rozpoznaje rośliny okrytonasienne

wśród innych roślin

• wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców

• rozróżnia owoce pojedyncze i złożone

• omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka

• omawia funkcje poszczególnych elementów budowy kwiatu

• analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych

• ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka

• wykazuje związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania

• charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową

• rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce

V. Ś

wia

t be

zkrę

gow

ców

19. Tkanki zwierzęce • wyjaśnia, czym jest tkanka• wymienia podstawowe rodzaje

tkanek zwierzęcych

• określa najważniejsze funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych

• wymienia rodzaje tkanki łącznej

• podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie

• charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych

• rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy

• rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek

• opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej

• charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi

289

20. Gąbki i parzydełkowce

• wyjaśnia, co to są gąbki• podaje miejsca występowania

gąbek i parzydełkowców• wymienia charakterystyczne cechy

gąbek i parzydełkowców

• omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie

• charakteryzuje wskazane czynności życiowe gąbek i parzydełkowców

• wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców

• wykazuje związek budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia

• wyjaśnia sposób działania parzydełka

21. Płazińce i nicienie • wymienia charakterystyczne cechy płazińców i nicieni

• rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie

• charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego

• omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami

• wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami

• wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca

• dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia

• omawia różnice między płazińcami a nicieniami

• charakteryzuje wskazane czynności życiowe płazińców i nicieni

• charakteryzuje symetrię ciała płazińców

22. Pierścienice • rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt

• wymienia charakterystyczne cechy pierścienic

• charakteryzuje układ krwionośny pierścienic

• charakteryzuje wskazane czynności życiowe pierścienic

• wykazuje związek budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia

• dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie

• projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby

23. Stawonogi • rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt

• rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów

• wymienia charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków

• charakteryzuje wskazane czynności życiowe stawonogów

• dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym

• dowodzi istnienia związku między środowiskiem życia a narządami wymiany gazowej

290

24. Mięczaki • rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt

• wymienia charakterystyczne cechy mięczaków

• wymienia części ciała ślimaków, małży i głowonogów

• wymienia narządy oddechowe mięczaków

• wskazuje małże jako organizmy produkujące perły

• charakteryzuje wskazane czynności życiowe mięczaków

• wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego

• porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów

• wykazuje związek budowy mięczaków ze środowiskiem ich życia

• charakteryzuje sposoby poruszania się poszczególnych grup mięczaków

VI.

Świa

t krę

gow

ców

25. Porównanie bezkręgowców i kręgowców

• określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców

• podaje nazwy elementów szkieletu kręgowców

• wymienia funkcje szkieletu bezkręgowców

• podaje przykłady szkieletów bezkręgowców

• wymienia elementy budowy układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców

• charakteryzuje poszczególne elementy szkieletu kręgowców

• porównuje układ krwionośny bezkręgowców i kręgowców

• porównuje budowę układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców

26. Ryby – kręgowce wodne

• charakteryzuje ryby• podaje nazwy płetw ryby• rozpoznaje skrzela jako narządy

wymiany gazowej

• wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie

• określa rodzaj zapłodnienia u ryb

• omawia wybrane czynności życiowe ryb

• określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb

• wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb• rozpoznaje przedstawicieli ryb i

wskazuje ich cechy

• charakteryzuje wymianę gazową u ryb

• porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy

27. Płazy – zwierzęta dwuśrodowiskowe

• określa środowiska życia płazów• charakteryzuje płazy• wymienia stadia rozwojowe żaby• podaje po dwa przykłady płazów

ogoniastych i bezogonowych

• wymienia przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie

• wyjaśnia, na czym polega hibernacja

• omawia cykl rozwojowy żaby

• omawia wybrane czynności życiowe płazów

• charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe

• rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy

• wykazuje związek trybu życia płazów z ich zmiennocieplnością

• wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich życia

28. Świat gadów • określa środowisko życia gadów• charakteryzuje gady• podaje cztery przykłady gadów

występujących w Polsce

• wymienia przystosowania gadów do życia na lądzie

• omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów

• wymienia narządy zmysłów gadów

• omawia wybrane czynności życiowe gadów

• charakteryzuje funkcje poszczególnych błon płodowych

• rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy

• analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody

• wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem ich życia

• wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem życia gadów

291

29. Ptaki – kręgowce latające

• charakteryzuje ptaki• wymienia ptaki różnych środowisk• rozpoznaje rodzaje piór ptaków• wymienia elementy budowy jaja• wyjaśnia konieczność migracji

ptaków

• wymienia przystosowania budowy ptaków do lotu

• omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady

• określa środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn

• określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba

• omawia wybrane czynności życiowe ptaków

• rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy

• charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja

• wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu

30. Świat ssaków • omawia charakterystyczne cechy ssaków

• podaje przykłady siedlisk zajmowanych przez ssaki

• rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt

• rozróżnia ssaki wodne i lądowe• wymienia narządy zmysłów

ssaków

• wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji

• podaje przykłady gatunków ssaków

• rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy

• wymienia przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk

• charakteryzuje funkcje skóry• omawia zalety pęcherzykowej

budowy płuc• porównuje budowę ssaków

wodnych i lądowych• ocenia znaczenie ssaków w życiu i

gospodarce człowieka

• projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry

• wykazuje związek między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem życia

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na „Programie nauczania biologii Puls życia”

DziałLp. Temat Poziom wymagań

25.dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra

I. O

rgan

izm

czł

owie

ka.

Skór

a –

pow

łoka

26. Organizm człowieka jako funkcjonalna całość

Uczeń:• wymienia dziedziny biologii

zajmujące się budową i funkcjonowaniem człowieka

• wskazuje komórkę jako element budulcowy ciała człowieka

• wylicza układy narządów człowieka

Uczeń: • klasyfikuje człowieka do

królestwa zwierząt• opisuje podstawowe funkcje

poszczególnych układów

Uczeń:• opisuje cechy różniące człowieka

od innych zwierząt• wyjaśnia, na czym polega

homeostaza

Uczeń:• opisuje hierarchiczną budowę

organizmu człowieka • wykazuje, na podstawie

dotychczasowych wiadomości, współzależność poszczególnych układów w organizmie człowieka

292

orga

nizm

u

27. Budowa i funkcje skóry

• wymienia podstawowe funkcje skóry

• wymienia wytwory naskórka

• podaje funkcje skóry i warstwy podskórnej

• wylicza warstwy skóry

• wykazuje na konkretnych przykładach zależność funkcji skóry od jej budowy

• opisuje funkcje poszczególnych wytworów naskórka

• planuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

28. Higiena i choroby skóry

• wymienia choroby skóry• podaje przykłady

dolegliwości skóry • omawia zasady pielęgnacji

skóry młodzieńczej

• wyjaśnia konieczność dbania o skórę

• klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń

• omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku oparzeń

• omawia objawy dolegliwości skóry• wyjaśnia, czym są alergie skórne

• proponuje środki do pielęgnacji skóry młodzieńczej

• ocenia wpływ promieni słonecznych na skórę

• demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku oparzeń

II. A

para

t ruc

hu

29. Budowa szkieletu

• wskazuje elementy biernego

i czynnego aparatu ruchu• podaje nazwy wskazanych

elementów budowy szkieletu

• wskazuje na schemacie, rysunku, modelu szkielet osiowy, obręczy i kończyn

• rozpoznaje różne kształty kości

• wyjaśnia sposób działania biernego i czynnego aparatu ruchu

• wskazuje różnice w budowie kości długiej i płaskiej

• porównuje kości o różnych kształtach

30. Budowa i rola szkieletu osiowego

• wylicza elementy szkieletu osiowego

• wymienia elementy budujące klatkę piersiową

• podaje nazwy odcinków kręgosłupa

• wskazuje na modelu lub ilustracji mózgo- i trzewioczaszkę

• wymienia narządy chronione przez klatkę piersiową

• wskazuje na schemacie, rysunku, modelu elementy szkieletu osiowego

• wymienia kości budujące szkielet osiowy

• charakteryzuje funkcje szkieletu osiowego

• wyjaśnia związek budowy czaszki z pełnionymi przez nią funkcjami

• omawia rolę chrząstek w budowie klatki piersiowej

• wykazuje związek budowy odcinków kręgosłupa z pełnioną przez nie funkcją

31. Szkielet kończyn oraz ich obręczy

• wymienia elementy budowy obręczy barkowej i miednicznej

• wskazuje na modelu lub schemacie kości kończyn górnej i dolnej

• wymienia rodzaje połączeń kości

• opisuje budowę stawu• rozpoznaje rodzaje stawów• odróżnia staw zawiasowy od

kulistego

• wymienia kości tworzące obręcze barkową i miedniczną

• porównuje budowę kończyny górnej i dolnej

• charakteryzuje połączenia kości

• wykazuje związek budowy z funkcją kończyny dolnej

• wykazuje związek budowy obręczy miednicznej z pełnioną przez nią funkcją

• wyjaśnia związek budowy stawu z zakresem ruchu kończyny

293

32. Kości – elementy składowe szkieletu

• opisuje budowę fizyczną kości

• wskazuje miejsce występowania szpiku kostnego

• omawia doświadczenie wykazujące

skład chemiczny kości

• charakteryzuje zmiany zachodzące w układzie kostnym wraz z wiekiem

• omawia znaczenie składników chemicznych w budowie kości

• opisuje rolę szpiku kostnego

• planuje doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości

33. Budowa i znaczenie mięśni

• wskazuje na ilustracji najważniejsze mięśnie szkieletowe przy pomocy nauczyciela

• wymienia rodzaje tkanki mięśniowej

• wskazuje położenie tkanki mięśniowej gładkiej i poprzecznie prążkowanej szkieletowej

• podaje warunki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mięśni

• określa funkcje wskazanych mięśni szkieletowych

• opisuje budowę tkanki mięśniowej

• wykonuje rysunek tkanki mięśniowej spod mikroskopu

• wyjaśnia na czym polega antagonistyczne działanie mięśni

• przedstawia negatywny wpływ środków dopingujących na zdrowie człowieka

• rozpoznaje mięśnie szkieletowe wskazane na ilustracji

• opisuje czynności mięśni wskazanych na schemacie

• rozpoznaje pod mikroskopem różne rodzaje tkanki mięśniowej

• wyjaśnia warunki prawidłowej pracy mięśni

• analizuje przyczyny urazów ścięgien

• wykazuje związek budowy z funkcją tkanki mięśniowej

• uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń gimnastycznych

34. Choroby aparatu ruchu

• wymienia naturalne krzywizny kręgosłupa

• opisuje przyczyny powstawania wad postawy

• przewiduje skutki przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała

• wymienia choroby aparatu ruchu

• rozpoznaje na ilustracji wady postawy

• wskazuje ślad stopy z płaskostopiem

• opisuje urazy kończyn• omawia zasady udzielania

pierwszej pomocy w przypadku urazów kończyn

• rozpoznaje naturalne krzywizny kręgosłupa

• wyjaśnia przyczyny wad postawy• omawia sposoby zapobiegania

deformacjom szkieletu • określa czynniki wpływające na

prawidłowy rozwój muskulatury ciała

• omawia przyczyny chorób aparatu ruchu

• omawia przyczyny zmian zachodzących w układzie kostnym na skutek osteoporozy

• wyszukuje informacje dotyczące zapobiegania płaskostopiu

• wyjaśnia konieczność rehabilitacji po urazach

• planuje i demonstruje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów kończyn

294

III.

Ukł

ad p

okar

mow

y35. Pokarm –

budulec i źródło energii

• wymienia podstawowe składniki pokarmowe

• wymienia produkty spożywcze zawierające białko

• podaje źródła węglowodanów

• wylicza pokarmy zawierające tłuszcze

• klasyfikuje składniki odżywcze na budulcowe i energetyczne

• określa aminokwasy jako cząsteczki budulcowe białek

• omawia rolę składników pokarmowych w organizmie

• określa znaczenie błonnika w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego

• uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw

• porównuje pokarmy pełnowartościowe i niepełnowartościowe

• charakteryzuje rolę tłuszczów w organizmie

• wymienia najważniejsze pierwiastki budujące ciała organizmów

• wyjaśnia związek między spożywaniem produktów białkowych a wzrostem ciała

• porównuje wartość energetyczną węglowodanów i tłuszczów

• wyjaśnia skutki nadmiernego spożywania tłuszczów

• wykazuje kluczową rolę węgla dla istnienia życia

• identyfikuje podstawowe składniki pokarmowe z podstawowymi grupami związków chemicznych występujących w organizmach

36. Witaminy, sole mineralne, woda

• omawia rolę trzech witamin rozpuszczalnych w wodzie i dwóch rozpuszczalnych w tłuszczach

• podaje rolę dwóch makroelementów

• wymienia po trzy makroelementy i mikroelementy

• rozróżnia witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach

• rola wody w organizmie

• charakteryzuje rodzaje witamin• przedstawia rolę i skutki niedoboru

witamin A, C, B6, B12, kwasu foliowego, D

• przedstawia rolę i skutki niedoboru składników mineralnych (Mg, Fe, Ca)

• omawia znaczenie makroelementów

i mikroelementów w organizmie człowieka

• analizuje skutki niedoboru witamin, makroelementów i mikroelementów

• omawia rolę aminokwasów egzogennych w organizmie

37. Budowa i rola układu pokarmowego

• wyjaśnia, na czym polega trawienie

• wymienia rodzaje zębów u człowieka

• podaje funkcje wątroby i trzustki

• podaje nazwy procesów zachodzących w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego

• opisuje rolę poszczególnych rodzajów zębów

• wskazuje odcinki przewodu pokarmowego na planszy lub modelu

• rozpoznaje wątrobę i trzustkę na schemacie

• lokalizuje wątrobę i trzustkę na własnym ciele

• charakteryzuje zęby człowieka• omawia funkcje poszczególnych

odcinków przewodu pokarmowego• lokalizuje odcinki przewodu

pokarmowego, wskazując odpowiednie miejsca na powierzchni ciała

• omawia znaczenie procesu trawienia

• omawia rolę poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego

• opisuje procesy trawienia we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego

295

38. Higiena i choroby układu pokarmowego

• wymienia czynniki, od których zależy rodzaj diety

• określa zasady zdrowego żywienia

• wymienia choroby układu pokarmowego

• wskazuje grupy pokarmów na piramidzie żywieniowej

• przewiduje skutki złego odżywiania się

• wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia, aktywność fizyczna, pora roku itp.)

• określa przyczyny chorób układu pokarmowego

• omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia

• objaśnia pojęcie „wartość energetyczna pokarmu”

• wykazuje zależność między dietą a czynnikami, które ją warunkują

• charakteryzuje choroby układu pokarmowego

• wykazuje zależność między higieną odżywiania się a profilaktyką chorób układu pokarmowego

• przygotowuje wystąpienie na temat chorób związanych z zaburzeniami w łaknieniu i przemianie materii

• demonstruje i komentuje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia

IV. U

kład

krą

żeni

a

39. Budowa i funkcje krwi

• podaje nazwy elementów morfotycznych krwi

• wymienia grupy krwi• wylicza składniki biorące

udział w krzepnięciu krwi

• omawia funkcje krwi• wskazuje uniwersalnego dawcę

i biorcę• przedstawia społeczne

znaczenie krwiodawstwa

• omawia znaczenie krwi• charakteryzuje elementy

morfotyczne krwi• omawia rolę hemoglobiny

• omawia zasady transfuzji krwi• wyjaśnia mechanizm

krzepnięcia krwi• rozpoznaje elementy

morfotyczne krwi na podstawie obserwacji mikroskopowej

40. Krwiobiegi • wymienia narządy, w których przemieszcza się krew

• omawia na ilustracji mały i duży obieg krwi

• omawia funkcje wybranego naczynia krwionośnego

• porównuje budowę i funkcje żył, tętnic i naczyń włosowatych

• opisuje funkcje zastawek żylnyc

• porównuje krwiobieg mały i duży

• charakteryzuje cel krwi płynącej w małym i dużym krwiobiegu

• rozpoznaje poszczególne naczynia krwionośne na ilustracji

• wykazuje związek budowy naczyń krwionośnych z pełnionymi przez nie funkcjami

IV. U

kład

kr

ążen

ia

41. Budowa i działanie serca

• wskazuje na sobie położenie serca

• wymienia elementy budowy serca

• rozpoznaje elementy budowy serca i naczynia krwionośnego na schemacie (ilustracji z podręcznika)

• wyjaśnia, czym jest puls

• opisuje mechanizm pracy serca • omawia fazy pracy serca• mierzy koledze puls• podaje prawidłowe ciśnienie krwi u

zdrowego człowieka

• wykazuje rolę zastawek w funkcjonowaniu serca

• porównuje wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego

296

42. Choroby i higiena układu krwionośnego

• wymienia choroby układu krwionośnego

• omawia pierwszą pomoc w wypadku krwawieńi krwotoków

• odczytuje wyniki badania laboratoryjnego

• wymienia czynniki wpływające korzystnie na funkcjonowanie układu krwionośnego

• przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krążenia

• analizuje przyczyny chorób układu krwionośnego

• charakteryzuje objawy krwotoku żylnego i tętniczego

• przygotowuje portfolio na temat chorób układu krwionośnego

• demonstruje pierwszą pomoc w przypadku krwotoków

• przygotowuje wywiad z pracownikiem służby zdrowia na temat chorób układu krwionośnego

43. Układ limfatyczny

• wymienia cechy układu limfatycznego

• wymienia narządy układu limfatycznego

• opisuje budowę układu limfatycznego

• omawia rolę węzłów chłonnych

• opisuje rolę układu limfatycznego • omawia rolę śledziony, grasicy i

migdałków

• porównuje układ limfatyczny i krwionośny

44. Odporność organizmu

• wymienia elementy układu odpornościowego

• definiuje szczepionkę i surowicę jako czynniki odpowiadające za odporność nabytą

• wyróżnia odporność swoistą i nieswoistą, czynną i bierną, naturalną i sztuczną

• wyjaśnia, że AIDS jest chorobą wywołaną przez HIV

• wyjaśnia, na czym polega transplantacja narządów

• podaje przykłady narządów, które można przeszczepiać

• omawia rolę elementów układu odpornościowego

• charakteryzuje rodzaje odporności• wyjaśnia sposób działania HIV

• wyjaśnia mechanizm działania odporności swoistej

• opisuje rodzaje leukocytów• odróżnia działanie szczepionki

od surowicy • przedstawia znaczenie

przeszczepów oraz zgody na transplantację narządów po śmierci

V. U

kład

odd

echo

wy

45. Budowa i rola układu oddechowego

• wymienia odcinki układu oddechowego

• definiuje płuca jako miejsce wymiany gazowej

• omawia funkcje elementów układu oddechowego

• opisuje rolę nagłośni

• wyróżnia drogi oddechowe i narządy wymiany gazowej

• wykazuje związek budowy elementów układu oddechowego z pełnionymi funkcjami

• odróżnia głośnię i nagłośnię• demonstruje mechanizm

modulacji głosu

46. Mechanizm wymiany gazowej

• wymienia narządy biorące udział w procesie wentylacji

• demonstruje na sobie mechanizm wdechu i wydechu

• wskazuje różnice w ruchach klatki piersiowej i przepony podczas wdechu i wydechu

• przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych

• oblicza ilość wdechów i wydechów przed i po wysiłku

• wyróżnia mechanizm wentylacji i oddychania komórkowego

• wyjaśnia zależność między ilością oddechów a wysiłkiem

• opisuje dyfuzję O2 i CO2 zachodzącą w pęcherzykach płucnych

• interpretuje wyniki doświadczenia na wykrywanie CO2 w powietrzu wydychanym

• analizuje proces wymiany gazowej w płucach i tkankach

297

47. Oddychanie wewnątrzkomórkowe

• definiuje mitochondrium jako miejsce oddychania wewnątrzkomórkowego

• wskazuje ATP jako nośnik energii

• zapisuje słownie równanie reakcji chemicznej ilustrujące utlenianie glukozy

• omawia zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym

• określa znaczenie oddychania wewnątrzkomórkowego

• zapisuje utlenianie glukozy równaniem reakcji chemicznej

• omawia rolę ATP w procesie utleniania biologicznego

• opisuje zależność między ilością mitochondriów a zapotrzebowaniem narządów na energię

• przedstawia graficznie zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym

48. Higiena i choroby układu oddechowego

• definiuje kichanie i kaszel jako reakcje obronne organizmu

• wymienia kilka chorób układu oddechowego

• wskazuje źródła infekcji górnych i dolnych dróg układu oddechowego

• określa sposoby zapobiegania chorobom układu oddechowego

• opisuje przyczyny astmy• omawia zasady postępowania

w przypadku utraty oddechu

• podaje objawy wybranych chorób układu oddechowego

• wyjaśnia związek między wdychaniem powietrza przez nos a profilaktyką chorób układu oddechowego

• wykazuje zależność między skażeniem środowiska a zachorowalnością na astmę

• demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrzymania oddechu

VI.

Ukł

ad w

ydal

nicz

y

49. Budowa i działanie układu wydalniczego

• wymienia przykłady substancji, które są wydalane przez organizm człowieka

• wskazuje miejsce powstawania moczu pierwotnego na modelu lub ilustracji

• wyjaśnia pojęcia „wydalanie” i „defekacja”

• wymienia drogi wydalania zbędnych produktów przemiany materii

• porównuje wydalanie i defekację

• omawia na podstawie ilustracji proces powstawania moczu

• rozpoznaje na modelu lub materiale świeżym warstwy budujące nerkę

• omawia rolę układu wydalniczego w utrzymaniu homeostazy organizmu

50. Higiena układu wydalniczego

• wymienia choroby układu wydalniczego

• określa dzienne zapotrzebowanie organizmu człowieka na wodę

• uzasadnia konieczność regularnego opróżniania pęcherza moczowego

• omawia na ilustracji przebieg dializy

• omawia przyczyny chorób układu wydalniczego

• uzasadnia konieczność picia dużych ilości wody podczas leczenia schorzeń nerek

• ocenia rolę dializy w ratowaniu życia

VII

. Reg

ulac

ja n

erw

owo-

horm

onal

na

51. Układ hormonalny

• wymienia gruczoły dokrewne i wydzielane przez nie hormony

• wskazuje na ilustracji położenie najważniejszych gruczołów dokrewnych

• klasyfikuje gruczoły na wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego

• wyjaśnia pojęcie „gruczoł dokrewny”

• wyjaśnia, czym są hormony

• określa cechy hormonów• przyporządkowuje nazwy

gruczołów do wytwarzanych przez nie hormonów

• przedstawia biologiczną rolę: hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów

• omawia znaczenie swoistego działania hormonów

52. Działanie układu hormonalnego

• wymienia skutki nadmiaru i niedoboru hormonu wzrostu

• wyjaśnia pojęcie „równowaga hormonalna”

• podaje przyczyny cukrzycy

• omawia antagonistyczne działanie hormonów insuliny i glukagonu

• interpretuje skutki nadmiaru i niedoboru hormonów

• uzasadnia związek niedoboru insuliny z cukrzycą

298

53. Budowa i rola układu nerwowego

• wymienia funkcje układu nerwowego

• wymienia elementy budowy ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego

• rozpoznaje na ilustracji ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy

• opisuje elementy budowy komórki nerwowej

• wskazuje przebieg bodźca nerwowego na ilustracji neuronu

• wyróżnia somatyczny i autonomiczny układ nerwowy

• opisuje funkcje układu nerwowego• porównuje działanie układu

nerwowego i hormonalnego• wykazuje związek budowy komórki

nerwowej z pełnioną funkcją• omawia działanie ośrodkowego i

obwodowego układu nerwowego

• tłumaczy rolę regulacji nerwowo-hormonalnej w utrzymaniu homeostazy

• wyjaśnia sposób działania synapsy

• charakteryzuje funkcje somatycznego i autonomicznego układu nerwowego

• porównuje funkcje współczulnej i przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego

54. Ośrodkowy układ nerwowy

• wskazuje na ilustracji najważniejsze elementy mózgowia

• wymienia mózgowie i rdzeń kręgowy jako narządy ośrodkowego układu nerwowego

• określa mózgowie jako jednostkę nadrzędną w stosunku do pozostałych części układu nerwowego

• wskazuje elementy budowy rdzenia kręgowego na ilustracji

• opisuje budowę rdzenia kręgowego• objaśnia na ilustracji budowę

mózgowia

• uzasadnia nadrzędną funkcję mózgowia w stosunku do pozostałych części układu nerwowego

55. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy

• wymienia rodzaje nerwów obwodowych

• podaje po trzy przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych

• wyróżnia włókna czuciowe i ruchowe

• opisuje na ilustracji drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym

• odróżnia odruchy warunkowe i bezwarunkowe

• wyjaśnia różnice między odruchem warunkowym a bezwarunkowym

• charakteryzuje odruchy warunkowe i bezwarunkowe

• przedstawia graficznie drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym

• dowodzi znaczenia odruchów w życiu człowieka

• przedstawia rolę odruchów warunkowych w uczeniu się

56. Choroby i higiena układu nerwowego

• wymienia czynniki powodujące stres

• podaje przykłady trzech chorób spowodowanych stresem

• wymienia sposoby radzenia sobie ze stresem

• wymienia przykłady chorób układu nerwowego

• przyporządkowuje chorobom układu nerwowego charakterystyczne objawy

• wyjaśnia dodatni i ujemny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu

• opisuje przyczyny nerwic• rozpoznaje cechy depresji

• analizuje przyczyny chorób układu nerwowego

• analizuje związek pomiędzy prawidłowym wysypianiem się a funkcjonowaniem organizmu. W szczególności omawia wpływ snu na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz na odporność organizmu

299

VII

I. N

arzą

dy z

mys

łów

57. Budowa i działanie narządu wzroku

• omawia znaczenie zmysłów w życiu człowieka

• rozróżnia w narządzie wzroku aparat ochronny i gałkę oczną

• wymienia elementy stanowiące aparat ochronny oka

• rozpoznaje na ilustracji elementy budowy oka

• omawia funkcje elementów budowy oka

• opisuje funkcje elementów aparatu ochronnego oka

• wyjaśnia pojęcie „akomodacja”• omawia znaczenie adaptacji

oka

• określa funkcje aparatu ochronnego i gałki ocznej

• wykazuje związek budowy elementów oka z pełnionymi przez nie funkcjami

• opisuje drogę światła w oku • wskazuje lokalizację receptorów

wzroku• ilustruje za pomocą prostego

rysunku drogę światła w oku

• omawia powstawanie obrazu na siatkówce

• planuje doświadczenie wykazujące reakcje tęczówki na różne natężenie światła

58. Ucho – narząd słuchu i równowagi

• rozpoznaje na ilustracji elementy budowy ucha

• wymienia funkcje poszczególnych odcinków ucha

• wyróżnia ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne

• wskazuje położenie narządu równowagi

• charakteryzuje funkcje poszczególnych elementów ucha

• omawia funkcje ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego

• wyjaśnia mechanizm odbierania i rozpoznawania dźwięków

• wskazuje lokalizację receptorów słuchu i równowagi

• wyjaśnia zasadę działania narządu równowagi

59. Higiena oka i ucha

• wymienia wady wzroku• omawia przyczyny

powstawania wad wzroku• omawia zasady higieny oczu• wymienia choroby oczu i

uszu

• rozpoznaje krótkowzroczność i dalekowzroczność na ilustracji

• definiuje hałas jako czynnik powodujący głuchotę

• charakteryzuje wady wzroku• wyjaśnia, na czym polega daltonizm

i astygmatyzm• charakteryzuje choroby oczu • omawia sposób korygowania wad

wzroku

• rozróżnia rodzaje soczewek korygujących wady wzroku

• analizuje, w jaki sposób nadmierny hałas może spowodować uszkodzenie słuchu

60. Zmysł powonienia, smaku i dotyku

• przedstawia rolę zmysłu smaku, powonienia i dotyku

• wskazuje rozmieszczenie receptorów dotyku, smaku i powonienia

• wymienia podstawowe smaki• wylicza bodźce odbierane

przez skórę

• opisuje kubki smakowe jako właściwy narząd smaku

• wskazuje miejsce położenia kubków smakowych

• uzasadnia, że skóra jest narządem dotyku

• analizuje znaczenie wolnych zakończeń nerwowych w skórze

300

IX. R

ozm

naża

nie

i roz

wój

czł

owie

ka

61. Męski układ rozrodczy

• wymienia męskie narządy rozrodcze i ich funkcje

• wymienia męskie cechy płciowe

• wskazuje na ilustracji narządy męskiego układu rozrodczego

• rysuje schematycznie i opisuje plemnika

• omawia proces powstawania nasienia

• określa funkcję testosteronu

• charakteryzuje męskie pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe

• uzasadnia, że główka plemnika jest właściwą gametą męską

• wykazuje zależność między produkcją hormonów płciowych a zmianami zachodzącymi w ciele mężczyzny

62. Żeński układ rozrodczy

• wymienia wewnętrzne narządy rozrodcze

• wskazuje na ilustracji wewnętrzne narządy żeńskiego układu rozrodczego

• wylicza zewnętrzne żeńskie narządy płciowe

• opisuje funkcje żeńskiego układu rozrodczego

• charakteryzuje żeńskie pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe

• opisuje funkcje wewnętrznych narządów rozrodczych

• tworzy w dowolnej formie prezentację na temat dojrzewania

• wykazuje związek budowy komórki jajowej z pełnioną przez nią funkcją

63. Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego

• wymienia żeńskie hormony płciowe

• wymienia kolejne fazy cyklu miesiączkowego

• wskazuje w cyklu miesiączkowym dni płodne i niepłodne

• definiuje jajnik jako miejsce powstawania komórki jajowej

• interpretuje ilustracje przebiegu cyklu miesiączkowego

• omawia zmiany hormonalne i zmiany w macicy zachodzące w trakcie cyklu miesiączkowym

• analizuje rolę ciałka żółtego

64. Higiena układu rozrodczego. Planowanie rodziny

• wymienia choroby układu rozrodczego

• wymienia naturalne i sztuczne metody planowania rodziny

• wskazuje kontakty płciowe jako potencjalne źródło zakażenia układu rozrodczego

• przyporządkowuje chorobom źródła zakażenia

• wyjaśnia różnicę między nosicielstwem HIV a chorobą AIDS

• wymienia drogi zakażenia wirusami HIV, HBV i HCV oraz HPV oraz omawia zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez te wirusy

• przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową

• wyjaśnia konieczność regularnych wizyt u ginekologa

• przyporządkowuje chorobom ich charakterystyczne objawy

• porównuje naturalne i sztuczne metody planowania rodziny

• wymienia zachowania mogące prowadzić do zakażenia HIV

• ocenia naturalne i sztuczne metody antykoncepcji

• przewiduje indywidualne i społeczne skutki zakażenia wirusami HIV, HBV i HCV oraz HPV

301

IX. R

ozm

naża

nie

i roz

wój

czł

owie

ka

65. Rozwój człowieka od poczęcia do narodzin

• wymienia nazwy błon płodowych

• podaje, jak długo trwa rozwój płodowy

• porządkuje etapy rozwoju zarodka od zapłodnienia do zagnieżdżenia

• wyjaśnia pojęcie „zapłodnienie”

• charakteryzuje funkcje błon płodowych

• charakteryzuje okres rozwoju płodowego

• analizuje funkcje łożyska

66. Ciąża i poród • wymienia zmiany zachodzące w organizmie kobiety podczas ciąży

• omawia zasady higieny zalecane dla kobiet ciężarnych

• podaje czas trwania ciąży• omawia wpływ różnych

czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu

• wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w organizmie kobiety podczas ciąży

• charakteryzuje etapy porodu

• uzasadnia konieczność przestrzegania zasad higieny przez kobiety w ciąży

• omawia mechanizm powstawania ciąży pojedynczej i mnogiej

67. Okresy rozwojowe człowieka

• wylicza etapy życia człowieka

• wymienia rodzaje dojrzałości• wymienia różnice w tempie

dojrzewania dziewcząt i chłopców

• określa zmiany rozwojowe u swoich rówieśników

• opisuje objawy starzenia się organizmu

• charakteryzuje wskazane okresy rozwojowe

• przedstawia cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka

• analizuje różnice między przekwitaniem a starością

• przyporządkowuje okresom rozwojowym zmiany zachodzące w organizmie

X. Z

drow

ie a

cy

wili

zacj

a

68. Zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne

• omawia wpływ trybu życia na stan zdrowia

• opisuje zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne

• podaje przykłady wpływu środowiska na życie i zdrowie ludzi

• przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu

• charakteryzuje czynniki wpływające na zdrowie

• przedstawia znaczenie pojęć „zdrowie” i „choroba”

• rozróżnia zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne

• wykazuje wpływ środowiska życia na zdrowie

302

X. Z

drow

ie a

cyw

iliza

cja

69. Choroby zakaźne i cywilizacyjne

• podaje przykłady trzech chorób zakaźnych i czynniki, które je wywołują

• wymienia choroby cywilizacyjne

• wymienia najczęstsze przyczyny nowotworów

• przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób nowotworowych

• klasyfikuje podaną chorobę do grupy chorób cywilizacyjnych lub zakaźnych

• omawia znaczenie szczepień ochronnych

• wskazuje alergie jako skutek zanieczyszczenia środowiska

• wskazuje metody zapobiegania chorobom cywilizacyjnym

• wymienia najważniejsze choroby człowieka wywoływane przez wirusy, bakterie, protesty i pasożyty zwierzęce oraz przedstawia zasady profilaktyki tych chorób

• podaje kryterium podziału na choroby zakaźne i cywilizacyjne

• podaje przykłady szczepień obowiązkowych i nieobowiązkowych

• wyjaśnia przyczyny powstawania chorób społecznych

• oblicza własne BMI• dowodzi, że stres jest

przyczyną chorób cywilizacyjnych

• uzasadnia, że nerwice są chorobami cywilizacyjnymi

• uzasadnia konieczność okresowego wykonywania podstawowych badań kontrolnych

• wyjaśnia, dlaczego nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować leków ogólnodostępnych oraz dlaczego antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza

70. Uzależnienia • podaje przykłady używek• przedstawia negatywny

wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza oddziałujących na psychikę)

• opisuje MONAR jako miejsce, gdzie można uzyskać pomoc w leczeniu uzależnień

• opisuje wpływ palenia tytoniu na zdrowie

• omawia skutki działania alkoholu na funkcjonowanie organizmu

• wyjaśnia mechanizm powstawania uzależnień

• wyjaśnia znaczenie profilaktyki uzależnień

• wyjaśnia, jak uniknąć uzależnień

• wykazuje zależność między przyjmowaniem używek a powstawaniem nałogu

• wykonuje w dowolnej formie prezentację na temat profilaktyki uzależnień

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum oparte na „Programie nauczania biologii Puls życia”

DziałTemat Poziom wymagań

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra

303

I. G

enet

yka

1. Czym jest genetyka?

Uczeń:• wymienia cechy

gatunkowe i indywidualne podanych organizmów

• wyjaśnia, że jego podobieństwo

do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

Uczeń:• definiuje pojęcia „genetyka”oraz „zmienność organizmów”

• rozpoznaje cechy dziedziczne i niedziedziczne

• omawia zastosowania genetyki w różnych dziedzinach: medycynie, kryminalistyce, rolnictwie, archeologii

• uzasadnia występowanie zmienności wśród ludzi

Uczeń:• wskazuje różnice między

cechami gatunkowymi a indywidualnymi oraz podaje przykłady tych cech

• wyjaśnia, z czego wynika podobieństwo organizmów potomnych do rodzicielskich w wypadku rozmnażania płciowegoi bezpłciowego

• wymienia źródła cech dziedzicznych

i niedziedzicznych oraz podaje przykłady tych cech

Uczeń:• dowodzi, że cechy

organizmów kształtują się dzięki materiałowi genetycznemu oraz są wynikiem wpływu środowiska

• wykonuje portfolio ukazujące jego podobieństwo do dziadków i rodziców

2. Nośnik informacji genetycznej – DNA

• wskazuje miejsca występowania DNA• wylicza elementy budujące DNA• określa rolę DNA jako

nośnika informacji genetycznej

• przedstawia budowę nukleotydu• wymienia nazwy zasad azotowych• wyjaśnia regułę komplementarności zasad• definiuje pojęcia: „gen” i „genom”• przedstawia budowę chromosomu• definiuje pojęcie „kariotyp”• omawia proces replikacji• porównuje budowę DNA z budową RNA• rozpoznaje na modelu lub ilustracji DNA i RNA

• wykazuje konieczność związania DNA

przez białka i powstania chromatyny w jądrze komórkowym

• wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad

• określa różnice między genem a genomem

• przedstawia graficznie regułę

komplementarności zasad azotowych

• wykonuje model DNA• uzasadnia konieczność

zachodzenia procesu replikacji DNA przed podziałem komórki

304

3. Przekazywanie materiału genetycznego

• wymienia nazwy poszczególnych podziałów komórkowych

• podaje liczbę chromosomów w komórkach somatycznych i płciowych człowieka

• wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy w organizmie człowieka

• definiuje pojęcia: „chromosomy homologiczne”, „komórki haploidalne”,„komórki diploidalne”

• szacuje liczbę chromosomów w komórce haploidalnej, znając liczbę chromosomów w diploidalnej komórce danego organizmu

• omawia znaczenie mitozy i mejozy

• omawia przebieg mitozy i mejozy• omawia różnice między mitozą a mejozą

• wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej

• planuje i wykonuje dowolną techniką model podziału komórki

4. Odczytywanie informacji genetycznej

• wskazuje kodon na modelu lub ilustracji DNA

• wyjaśnia pojęcia: „kod genetyczny”, „gen”, „kodon”• omawia znaczenie kodu genetycznego• omawia budowę

kodonu i genu

• wykazuje uniwersalność kodu genetycznego

• omawia biosyntezę białek na podstawie ilustracji

• odczytuje kolejność aminokwasów kodowanych przez dany fragment mRNA z tabeli kodu genetycznego

• interpretuje schemat literowego zapisu kodonu i budowy nici kwasu nukleinowego

305

5. Dziedziczenie cech

• rozpoznaje u ludzi cechy dominujące i recesywne

• omawia badania Mendla• zapisuje genotypy

homozygoty dominującej i recesywnej oraz heterozygoty

• na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje genotyp oraz określa fenotyp rodziców i pokolenia potomnego

• wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia jednego genu

• ocenia znaczenie prac Mendla dla rozwoju genetyki

• interpretuje krzyżówki genetyczne, używając określeń „homozygota”,„heterozygota”, „cecha dominująca”,

„cecha recesywna”

• omawia prawo czystości gamet• przewiduje cechy osobników

potomnych na podstawie prawa czystości gamet

• tworzy krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia określonej cechy i przewiduje genotypy oraz fenotypy potomstwa

6. Dziedziczenie płci u człowieka

• podaje liczbę chromosomów występujących w komórce diploidalnej człowieka• rozpoznaje kariogram człowieka• wskazuje na

kariogramie człowieka chromosomy płci

• wyjaśnia zasadę dziedziczenia płci• wymienia przykłady

chorób dziedzicznych sprzężonych z płcią

• określa cechy chromosomów X i Y

• wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią• wykonuje krzyżówkę

genetyczną dotyczącą dziedziczenia hemofilii oraz daltonizmu

• interpretuje krzyżówkę genetyczną dotyczącą dziedziczenia hemofilii oraz daltonizmu• ocenia znaczenie

poznania budowy ludzkiego DNA

306

7. Mechanizm dziedziczenia cech u człowieka

• wymienia cztery główne grupy krwi występujące u ludzi

• określa konsekwencje wystąpienia konfliktu serologicznego

• rozpoznaje grupy krwi na podstawie zapisu genotypów osób

• omawia sposób dziedziczenia grup krwi• omawia sposób dziedziczenia czynnika Rh• wymienia przykłady cech

zależnych od wielu genów oraz od środowiska

• wyjaśnia, w jaki sposób środowisko wpływa na rozwój osobowości

• ustala grupy krwi dzieci, znając grupy krwi ich rodziców

• wykonuje krzyżówkę genetyczną dotyczącą dziedziczenia grup krwi

• określa możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego

• wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią

• wykonuje krzyżówkę genetyczną dotyczącą dziedziczenia hemofilii oraz daltonizmu

8. Mutacje • wyjaśnia pojęcie „mutacja”• wylicza czynniki mutagenne

• rozróżnia mutacje genowe i chromosomowe

• omawia skutki wybranych mutacji genowych

• wymienia przykłady chorób człowieka warunkowanych mutacjami genowymi (mukowiscydoza) i chromosomowymi (zespół Downa)

• charakteryzuje wybrane choroby genetyczne

• uzasadnia, że mutacje są podstawowym czynnikiem zmienności organizmów

• omawia przyczyny wybranych chorób genetycznych

• dowodzi znaczenia mutacjiw przystosowaniu organizmówdo zmieniającego się środowiska

• ocenia znaczenie badań prenatalnych dla człowieka

307

9. Ewolucja i jej dowody

• definiuje pojęcie „ewolucja”• wymienia dowody ewolucji• wskazuje przykłady

narządów szczątkowych w organizmie człowieka

• wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości

• omawia etapy powstawania skamieniałości• definiuje pojęcie „relikt”• wymienia przykłady reliktów• definiuje pojęcia: „struktury homologiczne”,„struktury analogiczne”, „konwergencja”

• wymienia przykłady struktur homologicznych i analogicznych

• klasyfikuje dowody ewolucji• rozpoznaje rodzaje skamieniałości• rozpoznaje ogniwa pośrednie• wskazuje u form pośrednich cechy

dwóch różnych grup systematycznych

• omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów

• określa warunki powstawania skamieniałości

• przedstawia w formie graficznej etapy powstawania skamieniałości

• ocenia rolę struktur homologicznych

i analogicznych jako dowodów ewolucji

II. E

wol

ucja

życ

ia

9. Ewolucja i jej dowody

• definiuje pojęcie „ewolucja”• wymienia dowody ewolucji• wskazuje przykłady

narządów szczątkowych w organizmie człowieka

• wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości

• omawia etapy powstawania skamieniałości• definiuje pojęcie „relikt”• wymienia przykłady reliktów• definiuje pojęcia: „struktury homologiczne”,„struktury analogiczne”, „konwergencja”

• wymienia przykłady struktur homologicznych i analogicznych

• klasyfikuje dowody ewolucji• rozpoznaje rodzaje skamieniałości• rozpoznaje ogniwa pośrednie• wskazuje u form pośrednich cechy

dwóch różnych grup systematycznych

• omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów

• określa warunki powstawania skamieniałości

• przedstawia w formie graficznej etapy powstawania skamieniałości

• ocenia rolę struktur homologicznych

i analogicznych jako dowodów ewolucji

308

10. Mechanizmy ewolucji

• omawia ideę walki o byt • omawia główne założenia teorii ewolucji Darwina

• definiuje pojęcie „endemit”• wymienia przykłady endemitów• wyjaśnia, na czym polega dobór naturalny i dobór sztuczny• ilustruje przykładami działanie doboru naturalnego i doboru sztucznego

• określa rolę doboru naturalnegow powstawaniu nowych gatunków

• omawia różnice pomiędzy doborem naturalnym a doborem sztucznym• ocenia korzyści człowieka z zastosowania doboru sztucznego

• wyjaśnia, w jaki sposób izolacja geograficzna prowadzi do powstawania nowych gatunków• omawia współczesne spojrzenie na ewolucję – syntetyczną teorię ewolucji

11. Pochodzenie człowieka

• wymienia przykłady organizmów należących do rzędu naczelnych

• określa na przykładzie szympansa różnice pomiędzy człowiekiem a innymi naczelnymi

• wymienia cechy człowieka rozumnego

• wskazuje na mapie miejsce, w którym rozpoczęła się ewolucja naczelnych

• wymienia cechy człowieka, które pozwalają zaklasyfikować go do poszczególnych jednostek systematycznych

• wskazuje u człowieka cechy wspólne z innymi naczelnymi

• określa stanowisko systematyczne człowieka

• wymienia czynniki, które miały wpływ na ewolucję człowieka

• opisuje przebieg ewolucji człowieka• porównuje różne formy człowiekowatych

309

III.

Eko

logi

a

12.Czym zajmuje się ekologia?

• wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia• wymienia czynniki

ograniczające występowanie gatunków w różnych środowiskach

• wskazuje w terenie siedlisko przykładowego gatunku

• definiuje pojęcie „nisza ekologiczna”• określa wpływ wybranych czynników środowiska na funkcjonowanie organizmu• odczytuje z wykresu

dane dotyczące zakresu tolerancji

• określa właściwości środowiska wodnego• porównuje warunki

życia w wodzie i na lądzie

• rozróżnia siedlisko i niszę ekologiczną• omawia na przykładzie wpływ

środowiska na wygląd organizmu• omawia różnice między ekologią

a ochroną przyrody i ochroną środowiska

• interpretuje wykres przedstawiający zakres tolerancji ekologicznej danego gatunku

• planuje doświadczenie sprawdzające wpływ wybranych czynnikówna funkcjonowanie organizmu

• wykazuje zależność między cechami środowiska a występującymi w nim organizmami

13. Cechy populacji

• definiuje pojęcia: „populacja”, „gatunek”• wymienia cechy populacji• wymienia czynniki

wpływające na liczebność populacji

• wymienia typy rozmieszczenia osobników w populacji

• wymienia przykłady zwierząt żyjących w stadzie

• określa przyczyny migracji• omawia zmiany liczebności populacji• ilustruje różne typy

rozmieszczenia osobników w populacji i podaje przykłady gatunków rozmieszczonych w dany sposób

• określa wady i zalety różnych typów rozmieszczenia populacji

• charakteryzuje grupy wiekowe w populacjach

• odnajduje w terenie populacje różnych gatunków

• określa wpływ migracji na zagęszczenie i liczebność populacji

• wyjaśnia, jaki jest związek wędrówek zwierząt z porami roku

• opisuje wpływ hierarchii panującej w stadzie na życie poszczególnych jego członków

• odczytuje dane z piramid wieku

• oblicza zagęszczenie populacji, mając dane dotyczące liczebności populacjii zajmowanej przez nią powierzchni

• przewiduje losy populacji na podstawie jej struktury wiekowej

310

III.

Eko

logi

a

14. Konkurencja

• wylicza zależności międzygatunkowe• definiuje pojęcie „konkurencja”• wymienia czynniki,

o które konkurują organizmy

• klasyfikuje dodatnie i ujemne zależności międzygatunkowe

• opisuje działania, które pozwalają zwyciężać w konkurencji

• omawia przyczyny i skutki konkurencji międzygatunkowej i wewnątrzgatunkowej

• charakteryzuje ujemne zależności wewnątrzgatunkowe

• porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową z konkurencją międzygatunkową

• uzasadnia, że konkurencjajest czynnikiem doboru naturalnego

15. Roślinożerność

• wymienia przykłady roślinożerców

• określa znaczenia roślinożerców w przyrodzie

• omawia adaptacje roślinożerców ·do zjadania pokarmu roślinnego

• wyjaśnia, w jaki sposób roślinyi roślinożercy wzajemnie regulują swoją liczebność

• charakteryzuje sposoby obrony roślin przed zjadaniem

• analizuje wykresy

przedstawiające wzajemną

regulację liczebności

populacji roślin

i roślinożerców

16. Drapieżnictwo

• wymienia przykłady drapieżników i ich ofiar• omawia

przystosowania organizmów do drapieżnictwa

• wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega drapieżnictwo

• wymienia charakterystyczne cechy drapieżnika i jego ofiary

• wymienia przykłady roślin drapieżnych

• omawia różne strategie polowań stosowanych przez drapieżniki

• opisuje sposoby obrony organizmów przed drapieżnikami

• określa rolę drapieżników w przyrodzie jako regulatorów liczebności ofiar

• omawia przystosowania roślin drapieżnych do zdobywania pokarmu

• wykazuje zależności między liczebnością populacji drapieżnikaa liczebnością populacji jego ofiary

311

III.

Eko

logi

a

17. Pasożytnictwo

• wymienia przykłady pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych

• wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo• klasyfikuje pasożyty na

zewnętrzne i wewnętrzne

• wymienia przykłady pasożytnictwa u roślin

• charakteryzuje przystosowania organizmów do pasożytniczego trybużycia

• wyjaśnia znaczenie pasożytnictwa

w regulacji zagęszczenia populacji ofiar

18. Nieantagonistyczne zależności między gatunkami

• wylicza nieantagonistyczne zależności międzygatunkowe

• wymienia przykłady organizmów, które łączy zależność nieantagonistyczna

• określa warunki współpracy między gatunkami

• definiuje pojęcia: „mutualizm”,

„komensalizm”• omawia budowę

korzeni roślin motylkowatych

• omawia różnice między komensalizmem a mutualizmem

• charakteryzuje role grzyba i glonu w plesze porostu

• charakteryzuje relację międzygatunkową między rośliną motylkową a bakteriami brodawkowymi

• określa warunki występowania dodatnich relacji między organizmami różnych gatunków

• ocenia znaczenie bakterii azotowych występujących w glebie

• wyjaśnia znaczenie wiedzy o mikoryzie dla grzybiarzy

19. Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie

• wymienia pięć przykładowych ekosystemów• przedstawia składniki biotopu i biocenozy• rozróżnia ekosystemy sztuczne i naturalne• wymienia piętra lasu

• wskazuje w terenie biotop i biocenozę

wybranego ekosystemu• wyjaśnia, na czym polega

równowaga dynamiczna ekosystemu

• wskazuje w terenie miejsce zachodzenia sukcesji wtórnej

• wymienia przykłady gatunków żyjących w poszczególnych piętrach lasu

• analizuje zależności między biotopem a biocenozą

• omawia różnice między ekosystemami naturalnymi a sztucznymi

• charakteryzuje przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej

• wykazuje zależność między warunkami, w których powstał dany las a jego strukturą piętrową

• omawia czynniki, które zakłócają równowagę ekosystemu

312

III.

Eko

logi

a

20. Materia i energia w ekosystemie

• wymienia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego

• przyporządkowuje znane organizmy do poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego

• rysuje schematy prostych łańcuchów pokarmowych w wybranych ekosystemach

• podaje przykład pierwiastka krążącego w ekosystemie

• wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych

• wskazuje różnice między producentami a konsumentami

• rysuje schemat prostej sieci pokarmowej• omawia na podstawie ilustracji piramidę ekologiczną• wykazuje, że materia krąży w ekosystemie• wykazuje, że energia

przepływa przez ekosystem

• wskazuje nekrofagi jako organizmy przyczyniające się do krążenia materii

• analizuje przykłady powiązań pokarmowych we wskazanym ekosystemie

• charakteryzuje role poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego

• porównuje liczbę organizmów w sieci zależności pokarmowych w ekosystemie naturalnym i sztucznym

• interpretuje zależności między poziomem pokarmowym a biomasą i liczebnością populacji

• planuje i wykonuje model łańcucha lub sieci pokarmowej

• przewiduje skutki, jakie dla ekosystemu miałoby wyginięcie określonego ogniwa we wskazanym łańcuchu pokarmowym

• analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej

• omawia schemat obiegu węgla w ekosystemie

21. Różnorodność biologiczna

• wylicza czynniki wpływające na stan ekosystemów

• wymienia poziomy różnorodności biologicznej

• definiuje termin „różnorodność biologiczna”• wymienia przykłady

działalności człowieka przyczyniającej się do spadku różnorodności biologicznej

• wyjaśnia różnice pomiędzy dwoma poziomami różnorodności biologicznej

• uzasadnia konieczność zachowania różnorodności biologicznej

• wskazuje działalność człowieka jako przyczynę spadku różnorodności biologicznej

• charakteryzuje poziomy różnorodności biologicznej

• porównuje poziomy różnorodności biologicznej

• przewiduje skutki osuszania obszarów podmokłych

313

IV. C

złow

iek

i śro

dow

isko

22. Zanieczyszczenie i ochrona atmosfery

• wymienia czynniki wpływające na zanieczyszczenie atmosfery

• wskazuje źródła zanieczyszczenia powietrza w najbliższej okolicy

• podaje przykłady naturalnych i powstałych w wyniku działalności ludzi zanieczyszczeń atmosfery

• omawia wpływ kwaśnych opadów na środowisko

• omawia warunki tworzenia się kwaśnych opadów, dziury ozonowej i smogu

• omawia przyczyny ocieplania się klimatu

• analizuje czynniki wpływające na zanieczyszczenie atmosfery

• klasyfikuje zanieczyszczenia atmosfery na naturalne i powstałe w wyniku działalności ludzi

• wykazuje wpływ spalania surowców naturalnych na stan atmosfery

• wyjaśnia rolę porostów w ocenie czystości powietrza

• przeprowadza badanie stanu powietrza swojej okolicy za pomocą skali porostowej

• dowodzi związku rozwoju gospodarki na świecie z globalnym ociepleniem

• przewiduje skutki globalnego ocieplenia

23. Wpływ człowieka na stan czystości wód

• wymienia źródła zanieczyszczenia wód słodkich

• wylicza klasy czystości wód• wymienia przyczyny

zanieczyszczeń wód słonych

• podaje metody oczyszczania wód• omawia sposoby ochrony wód• charakteryzuje metody

oczyszczania ścieków stosowane w nowoczesnych oczyszczalniach

• określa sposób wykorzystania wody w zależności od klasy jej czystości

• wyjaśnia wpływ zakwitów na stan wód• opisuje metody oczyszczania wód

• ocenia znaczenie regulacji rzek• analizuje i komentuje stan

czystości rzek w Polsce na podstawie wykresu

• wykazuje związek między zanieczyszczeniem powietrza a zanieczyszczeniem wód gruntowych

24. Zagrożenia i ochrona gleb

• wymienia funkcje gleby w ekosystemie• wylicza czynniki wpływające na degradację gleby• wymienia przykłady

czynników prowadzących

do wyjałowienia gleby

• wyjaśnia, dlaczego próchnica jest ważnym elementem gleby

• omawia metody rekultywacji gleby

• uzasadnia, że gleba ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemu

• charakteryzuje proces powstawania próchnicy

• omawia czynniki degradujące glebę

• dowodzi, że wypalanie łąk i pól jest szkodliwe dla gleby

• planuje sposoby rekultywacji zdegradowanych gleb w najbliższej okolicy

314

IV. C

złow

iek

i śr

odow

isko

25. Ochrona środowiska na co dzień

• rozpoznaje surowce wtórne• wymienia sposoby

unieszkodliwiania odpadów

• przyporządkowuje odpady do odpowiednich pojemników przeznaczonych do segregacji

• określa czas biodegradacji wskazanego produktu

• wyjaśnia pojęcie „recykling”• analizuje problem dzikich wysypisk• uzasadnia konieczność rezygnacji

z toreb foliowych na rzecz opakowań wielokrotnego użytku

• ocenia wpływ różnych metod unieszkodliwiania odpadów na środowisko

• ocenia znaczenie wykorzystywania surowców wtórnych

• prezentuje postawę świadomego konsumenta

• planuje i realizuje projekt edukacyjny dotyczący ochrony środowiska na co dzień

Geografia

Ocena niedostateczna – dotyczy całego etapu kształcenia

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

- nie opanował wiadomości i umiejętności wymaganych w programie nauczania- nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi rozwiązywać prostych poleceń

Klasa I gimnazjum - zgodnie z nową podstawą programową

Rozdział Poziom wymagańkonieczny(dopuszczający)

podstawowy(dost.)

rozszerzający(dobry)

dopełniający(b. dobry)

wykraczający(celujący)

I. Podstawy geografii

Uczeń:• wyjaśnia znaczenie terminu „geografia”• wymienia podstawowe dyscypliny nauk geograficznych • wymienia sfery Ziemi

Uczeń:• wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna i społeczno--ekonomiczna • podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi

Uczeń:• wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą• omawia współzależności zachodzące między sferami Ziemi

Uczeń:• zna imiona lub nazwiska uczonych i ich dokonania w poznaniu kształtu Ziemi• omawia wpływ poszczególnych sfer Ziemi na

Uczeń:• przedstawia ewolucję poglądów na temat kształtu i wymiarów Ziemi• omawia wpływ działalności człowieka na

315

• wymienia przykłady źródeł informacji geograficznej

życie i działalność gospodarczą człowieka

funkcjonowanie sfer Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu „siatka geograficzna”• wskazuje na mapie i globusie południki: 0° i 180° oraz półkule wschodnią i zachodnią• wskazuje na mapie i globusie równik oraz półkule północną i południową

• wymienia cechy południków i równoleżników• wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe• wyjaśnia znaczenie terminów: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna”• określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie

• odczytuje współrzędne geograficzne na globusie• określa położenie matematyczno--geograficzne punktów i obszarów na mapie • lokalizuje na globusie i na mapie obiekty na podstawie współrzędnych geograficznych

• ocenia znaczenie umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka

• podaje zasady działania oraz przykłady zastosowania systemu nawigacji satelitarnej GPS

• wyjaśnia znaczenie terminów: „mapa”, „skala mapy”, „siatka kartograficzna”, „legenda”• wymienia elementy mapy

• wyjaśnia różnice między siatką geograficzną a siatką kartograficzną• rozróżnia rodzaje skali mapy• wskazuje skalę mniejszą i większą• posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie

• wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie• przekształca rodzaje skali mapy

• oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą i odległość na mapie

• oblicza powierzchnię rzeczywistą, znając skalę mapy i powierzchnię na mapie

• wyjaśnia znaczenie terminu „plan”• dokonuje podziału map ze względu na skalę i treść

• wskazuje różnice między mapą a planem• wymienia i wskazuje przykłady map tematycznych• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych

• posługuje się w terenie planem • wyjaśnia, na czym polega generalizacja treści mapy i uzasadnia konieczność jej stosowania

• wskazuje możliwości praktycznego wykorzystania planów i różnych rodzajów map

• wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach • wymienia metody prezentacji rzeźby terenu na mapach• wyjaśnia znaczenie terminów: „wysokość względna”, „wysokość bezwzględna”, „poziomica”

• odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych, w tym również odczytuje wysokość bezwzględną

• oblicza wysokość względną oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej

• charakteryzuje wybrane metody prezentacji zjawisk na mapach• dobiera właściwą metodę do przedstawienia wybranego zjawiska na mapie

• charakteryzuje wybrane metody prezentacji rzeźby terenu na mapach• rysuje profil terenu, korzystając z rysunku poziomicowego

• analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych i

• identyfikuje położenie odpowiadających sobie obiektów

• posługuje się w terenie mapą topograficzną, turystyczną i

• projektuje i opisuje trasy wycieczek na podstawie map

• wykazuje związek między cechami

316

tematycznych geograficznych na fotografiach, zdjęciach lotniczych oraz mapach topograficznych

samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie)• lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.)

turystycznych, samochodowych i topograficznych

środowiska przyrodniczego a zagospodarowaniem obszaru na podstawie mapy topograficznej

II. Ruchy Ziemi • wymienia planety Układu Słonecznego• wyjaśnia znaczenie terminów: „orbita”, „ruch obiegowy Ziemi”, „równonoc wiosenna”, „równonoc jesienna”, „przesilenie zimowe”, „przesilenie letnie” • wymienia daty równonocy wiosennej i jesiennej oraz przesilenia letniego i zimowego

• wymienia planety Układu Słonecznego, zachowując właściwą kolejność• porównuje planety Układu Słonecznego, korzystając z danych liczbowych• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi• podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego Ziemi• określa wartość kąta nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity• podaje przyczynę zmiany kąta padania promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi w ciągu roku• wymienia strefy oświetlenia Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „górowanie”, „widnokrąg”• przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku• wymienia przyczyny występowania astronomicznych pór roku• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary, na których występują dni i noce polarne• podaje przyczyny występowania zaćmienia Słońca i Księżyca

• wyjaśnia przyczyny występowania zjawiska dnia i nocy polarnej• dowodzi związku między ruchem obiegowym Ziemi a zmianą długości trwania dnia i nocy w ciągu roku• dowodzi wpływu nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity na występowanie astronomicznych pór roku• przedstawia na ilustracji układ Ziemi, Słońca i Księżyca podczas zaćmienia Słońca i Księżyca

• wyjaśnia znaczenie terminów: „galaktyka”, „Droga Mleczna”, „planety karłowate”• omawia wpływ ruchu obiegowego Ziemi na zmiany w przyrodzie i życie człowieka• oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ruch obrotowy Ziemi”, „doba”, „czas słoneczny”, „czas strefowy”, „czas urzędowy”

• podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi• podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi• wyjaśnia przyczynę występowania dnia i nocy• wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi• wyjaśnia różnice między czasem słonecznym a czasem strefowym i urzędowym• posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi• wymienia nazwy stref czasowych, w których obrębie położona jest Polska

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: „ruch obrotowy Ziemi”, „czas słoneczny”, „czas strefowy”• omawia zastosowanie gnomonu• wskazuje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a rachubą czasu • oblicza czas miejscowy, znając różnicę długości geograficznej

• wyjaśnia, dlaczego międzynarodowa linia zmiany daty nie pokrywa się dokładnie z południkiem 180°• omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na zjawiska przyrodnicze i życie człowieka

317

• uzasadnia konieczność stosowania czasu strefowego i urzędowego• wymienia skutki działania siły Coriolisa

III. Atmosfera i hydrosfera

• wyjaśnia znaczenie terminów: „atmosfera”, „troposfera”, „pogoda”• podaje nazwy gazów wchodzących w skład powietrza atmosferycznego• wymienia czynniki klimatotwórcze wpływające na wartość temperatury powietrza

• wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od warstwy znajdującej się najbliżej powierzchni Ziemi• omawia zmiany temperatury powietrza w atmosferze, posługując się ilustracją• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższej i najniższej temperaturze powietrza

• charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery• sporządza klimatogram, korzystając z danych klimatycznych• wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza• oblicza średnią roczną temperaturę powietrza, średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz roczną sumę opadów atmosferycznych

• oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza• wyjaśnia na przykładach wpływ czynników klimatotwórczych na wartość temperatury powietrza

• wyjaśnia znaczenie terminu „inwersja termiczna”• omawia wpływ działalności człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycznego

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż baryczny”, „izobara”• wymienia jednostki ciśnienia atmosferycznego• wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych, występujących na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania pasatów i monsunów

• wyjaśnia zależność między wartością ciśnienia atmosferycznego a wysokością nad poziomem morza• sporządza schemat wyżu i niżu barycznego

• charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji

• wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne i tornada, charakteryzuje je oraz podaje obszary ich występowania

• wyjaśnia znaczenie terminów: „wilgotność powietrza”, „wilgotność względna”, „kondensacja”, „resublimacja”• wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych

• wyjaśnia proces powstawania chmur i opadów atmosferycznych• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższych i najniższych rocznych sumach opadów atmosferycznych

• rozpoznaje rodzaje opadów i osadów atmosferycznych na podstawie fotografii• podaje przykłady negatywnego wpływu nadmiaru oraz niedoboru opadów atmosferycznych na życie i działalność człowieka

• rozpoznaje rodzaje chmur na podstawie fotografii• omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów osadów atmosferycznych• omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na Ziemi

• omawia sposób powstawania opadów frontalnych, konwekcyjnych i orograficznych

• wyjaśnia znaczenie terminu „klimat”• wymienia elementy klimatu• podaje różnicę między klimatem

• charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat• wymienia strefy klimatyczne na

• charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów

• podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami

• ocenia wpływ klimatu na zagospodarowanie wybranych regionów kuli ziemskiej

318

a pogodą• wymienia główne czynniki klimatotwórcze

kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie stref klimatycznych• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi

atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych• omawia na przykładach wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat danego obszaru• podaje przykłady wpływu klimatu na życie i działalność gospodarczą człowieka

klimatycznymi• charakteryzuje klimat górski• omawia wpływ klimatu górskiego na występowanie pięter roślinnych

• podaje przykłady wód powierzchniowych i podziemnych• wyjaśnia znaczenie terminów: „morze”, „zatoka”, „szelf kontynentalny”, „gejzer”, „wody termalne”, „wody mineralne”• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata oceany i podaje ich nazwy• wymienia rodzaje ruchów wody morskiej

• omawia zasoby wodne Ziemi, korzystając z diagramu• podaje jednostkę zasolenia wód oceanicznych• omawia zasolenie wód oceanicznych• wymienia typy mórz i wskazuje ich przykłady na mapie ogólnogeograficznej świata • wyjaśnia znaczenie terminów: „ciepły prąd morski”, „zimny prąd morski”• podaje przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich

• omawia przyczyny zróżnicowania zasolenia wód oceanicznych• podaje przykłady mórz o największym i najmniejszym zasoleniu wód• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich• rozumie znaczenie mórz i oceanów w życiu i gospodarce człowieka

• omawia przyczyny występowania falowania i pływów• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych• wyjaśnia mechanizm funkcjonowania gejzerów• wymienia przykłady obszarów występowania gejzerów

• charakteryzuje zjawisko El Niño

IV. Wnętrze Ziemi

• wymienia metody badania wnętrza Ziemi• wyjaśnia znaczenie terminów: „minerał”, „skała”, „prądy cieplne”, „magma”• wymienia kolejne warstwy wnętrza Ziemi, zaczynając od warstwy znajdującej się najgłębiej

• wyjaśnia znaczenie badań geofizycznych w poznawaniu budowy wnętrza Ziemi• wskazuje różnicę między minerałem a skałą• klasyfikuje skały ze względu na ich genezę• wyjaśnia różnicę między litosferą a skorupą ziemską

• podaje przykłady kamieni szlachetnych• wymienia przykłady gospodarczego wykorzystania skał i minerałów• omawia budowę wnętrza Ziemi, posługując się ilustracją• podaje zależność między głębokością a temperaturą we wnętrzu Ziemi

• porównuje warstwy wnętrza Ziemi• rozpoznaje na podstawie okazów skał wybrane skały i określa ich rodzaj ze względu na genezę• omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów skał na podstawie ilustracji

• określa twardość minerałów na podstawie skali Mohsa

• wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni

• podaje główne cechy płytowej budowy litosfery

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a

• podaje przykłady działań podejmowanych przez

319

Ziemi• wyjaśnia znaczenie terminów: „ryft oceaniczny”, „grzbiet śródoceaniczny”, „hipocentrum”, „epicentrum”

• podaje przyczynę ruchu płyt litosfery• podaje przyczynę trzęsień ziemi• omawia skutki trzęsień ziemi

obszary wzmożonej aktywności sejsmicznej• podaje skalę, w której określana jest siła trzęsień ziemi

występowaniem trzęsień ziemi• omawia sposób powstawania ryftów oceanicznych, grzbietów śródoceanicznych i rowów oceanicznych

człowieka w celu zminimalizowania skutków trzęsień ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „lawa”, „erupcja”, „wulkan”, • wymienia produkty erupcji wulkanicznej

• omawia budowę wulkanu, posługując się ilustracją• omawia pozytywne i negatywne skutki erupcji wulkanicznych• wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wzmożonej aktywności wulkanicznej

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przebieg Ognistego Pierścienia Pacyfiku

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata najwyższe wulkany poszczególnych kontynentów i podaje ich nazwy

• wyjaśnia znaczenie terminu „ruchy górotwórcze” • wymienia nazwy er, zaczynając od najstarszej ery• wymienia rodzaje gór• wymienia wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów

• podaje we właściwej kolejności nazwy okresów w dziejach Ziemi• wymienia najważniejsze orogenezy w dziejach Ziemi• wymienia wielkie formy ukształtowania dna oceanów• podaje przykłady gór fałdowych, zrębowych i wulkanicznych• wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata przykłady wielkich form ukształtowania powierzchni lądów

• wyjaśnia znaczenie terminu „subdukcja”• wymienia zjawiska towarzyszące procesowi subdukcji• podaje przykłady gór wypiętrzonych podczas poszczególnych orogenez

• charakteryzuje na podstawie ilustracji mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych• wyjaśnia proces powstawania gór wulkanicznych• charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów oraz dna oceanów

• wymienia najwyższe szczyty na kontynentach i podaje ich wysokości

V. Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi

• wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi• wyjaśnia znaczenie terminu „wietrzenie”• wymienia rodzaje wietrzenia• podaje nazwę produktu wietrzenia

• wyjaśnia proces wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego• wyjaśnia zjawisko wietrzenia mrozowego i łuszczenia się skał

• omawia zależność między warunkami klimatycznymi a rodzajem i przebiegiem wietrzenia

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „wietrzenie”• charakteryzuje proces odpadania i formy rzeźby terenu powstałe w jego wyniku

• wymienia i charakteryzuje rodzaje ruchów masowych• podaje przykłady niebezpieczeństw grożących człowiekowi wskutek wystąpienia ruchów masowych

• wyjaśnia znaczenie terminu „krasowienie”• wymienia nazwy skał ulegających krasowieniu

• wymienia formy krasu powierzchniowego i podziemnego

• omawia procesy krasowe i warunki, w których zachodzą• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania rzeźby

• omawia formy krasowe występujące na powierzchni i pod powierzchnią ziemi• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe

• podaje nazwy i wymiary najdłuższych oraz najgłębszych jaskiń na świecie i w Polsce

320

krasowej w wyniku krasowienia

• wyjaśnia znaczenie terminów: „erozja wgłębna”, „erozja wsteczna”, „erozja boczna”, „akumulacja”• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady najdłuższych rzek świata

• wskazuje na ilustracji przedstawiającej dorzecze: źródło, rzekę główną, dopływy, ujście, obszar dorzecza, dział wodny• wymienia przykłady form powstałych w wyniku niszczącej i budującej działalności rzeki• wymienia typy ujść rzecznych

• wyjaśnia proces powstawania meandrów i starorzeczy• omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt i ujść lejkowatych• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ujść deltowych i lejkowatych

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „erozja” • przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących• wykazuje związek między spadkiem rzeki a charakterem procesów rzeźbotwórczych wody płynącej• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności rzeki

• oblicza średni spadek rzeki

• wyjaśnia znaczenie terminu „granica wiecznego śniegu”• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary współcześnie zlodowacone

• wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem• wymienia czynniki warunkujące powstawanie lodowców górskich i lądolodów• wymienia formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• rozpoznaje na ilustracjach i fotografiach formy polodowcowe oraz podaje ich nazwy

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę lądolodów i lodowców górskich • omawia, korzystając z ilustracji, podobieństwa i różnice w krajobrazie polodowcowym powstałym w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• ocenia wpływ zmian klimatycznych na grubość pokrywy lodowej lodowców górskich i lądolodów

• wyjaśnia znaczenie terminu „abrazja”

• podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza• wymienia typy wybrzeży morskich

• omawia, korzystając z ilustracji, proces cofania się klifu oraz proces powstawania mierzei• wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata typy wybrzeży morskich

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę fal morskich• wyjaśnia genezę typów wybrzeży morskich• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności morza

• podaje przykłady działań mających na celu ochronę wybrzeży klifowych przed abrazją

• wyjaśnia znaczenie terminów: „deflacja”, „korazja”

• podaje przykłady niszczącej i budującej działalności wiatru na pustyniach• wymienia rodzaje pustyń ze względu na rodzaj podłoża• wskazuje na mapie ogólno-

• wyjaśnia różnice między barchanem a wydmą paraboliczną

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru

• omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru

321

geograficznej świata największe pustynie

VI. Pedosfera i biosfera

• wyjaśnia znaczenie terminu „gleba”• wyjaśnia, na czym polega proces glebotwórczy• wymienia czynniki glebotwórcze• wymienia strefy roślinne na Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu „żyzność gleby”• wskazuje i nazywa poziomy glebowe na ilustracji przedstawiającej profil glebowy• podaje przykłady gleb strefowych i astrefowych• omawia znaczenie gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka• wskazuje strefy roślinne na mapie ogólnogeograficznej świata

• charakteryzuje poziomy glebowe• charakteryzuje wybrane typy gleb strefowych i astrefowych• omawia zróżnicowanie stref roślinnych na Ziemi

• porównuje profile glebowe różnych typów gleb• wykazuje zależności zachodzące między czynnikami glebotwórczymi a typem genetycznym gleby• wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi

• uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami• wykazuje związek pomiędzy zróżnicowaniem stref roślinnych na Ziemi a działalnością gospodarczą człowieka

Klasa II – zgodne z nową podstawą programową

Rozdział Lp. Temat Poziom wymagańkonieczny (dop) podstawowy (dst) rozszerzający (db) dopełniający (bdb) wykraczający (cel.)

Ameryka Północna i

Południowa

61.. Położenie i ukształtowanie powierzchni Ameryki

• wskazuje Amerykę na mapie świata

• wyjaśnia znaczenie terminów: „Ameryka Łacińska”, „Ameryka Środkowa”

• wskazuje elementy linii brzegowej Ameryki na mapie oraz wymienia ich nazwy

• wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Ameryki

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy najważniejszych krain geograficznych, rzek i jezior w Ameryce Północnej i Południowej

• określa położenie geograficzne Ameryki na kuli ziemskiej

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów aktywnych sejsmicznie i wulkanicznie

• opisuje linię brzegową Ameryki

• przyporządkowuje strefom klimatycznym odpowiednie zbiorowiska roślinne

• określa położenie matematyczno--geograficzne Ameryki

• opisuje cechy klimatu Ameryki Północnej i Południowej na podstawie klimatogramów i mapy klimatycznej

• wyjaśnia przyczyny wulkanizmu i trzęsień ziemi w Ameryce

• wykazuje wpływ wybranych czynników przyrodniczych na klimat Ameryki

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Ameryki

• porównuje rozwinięcie linii brzegowej i ukształtowanie powierzchni Ameryki z innymi kontynentami

• omawia skutki południkowego układu form rzeźby terenuw Ameryce Północnej i Południowej

• wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych w Ameryce

• wykazuje związki między budową geologiczną a ukształtowaniem pionowym Ameryki

• wykazuje związki między warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej

• omawia aktywność sejsmiczną uskoku San Andreas

62. Typy klimatów i roślinność Ameryki

322

63. Zróżnicowanie etniczne i kulturowe ludności Ameryki

• wymienia nazwy przedstawicieli odmian ludzkich oraz odmian mieszanych

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania ludności Ameryki

• wskazuje na mapie obszary gęsto i słabo zaludnione w Ameryce oraz nazywa je

• wymienia nazwy i wskazuje na mapie największe miasta Ameryki

• opisuje wielkie migracje w dziejach Ameryki

• wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności Ameryki

• opisuje, korzystając z mapy, rozmieszczenie ludności Ameryki Północnej i Południowej

• porównuje liczbę ludności w wybranych krajach Ameryki na podstawie dostępnych źródeł

• wymienia przyczyny migracji do wielkich miast

• wyjaśnia wpływ migracji na zróżnicowanie etniczne ludności Ameryki• wykazuje zależności

między warunkami naturalnymi a rozmieszczeniem ludności w Ameryce

• wyjaśnia przyczyny wysokiego poziomu urbanizacji w Ameryce Północnej i Południowej

• wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego ludności Ameryki

• analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności Ameryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany

• oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego w wybranych krajach Ameryki

• analizuje zmiany wskaźnika urbanizacji w Ameryce

• opisuje warunki życia i pracy ludzi zamieszkujących wielkie miasta Ameryki

• analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach Ameryki

64. Zróżnicowanie poziomu gospodarczego państw Ameryki

• wymienia cechy państw wysoko rozwiniętych gospodarczo

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy krajów Ameryki najlepiej i najsłabiej rozwiniętych gospodarczo

• wskazuje na mapie obszary o największej koncentracji przemysłu w Ameryce i nazywa je

• opisuje cechy gospodarki bogatej północy i biednego południa Ameryki

• wyjaśnia różnice między gospodarką krajów wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo

• analizuje przyczyny zróżnicowania gospodarczego bogatej północy i biednego południa Ameryki

• opisuje związki między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem przemysłu w Ameryce

• ocenia warunki środowiska przyrodniczego Ameryki pod kątem rozwoju rolnictwa

65. Cechy środowiska przyrodniczego i gospodarka USA

• wskazuje na mapie świata Stany Zjednoczone, podaje nazwę stolicy tego kraju i nazwy państw z nim sąsiadujących

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych, najważniejszych rzek i jezior USA

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego USA

• określa położenie geograficzne USA

• omawia cechy ukształtowania powierzchni USA

• opisuje zróżnicowanie ludności USA

• wyjaśnia zależność między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności w USA

• wyjaśnia uwarunkowania wysokiego rozwoju gospodarczego USA

• uzasadnia, że Amerykanie są narodem imigrantów

• udowadnia, że Stany Zjednoczone krajem wysoko rozwiniętym gospodarczo

• opisuje znaczenie Doliny Krzemowej w rozwoju gospodarczym USA

• charakteryzuje regiony rolnicze w USA

• analizuje strukturę użytkowania ziemi

• analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii

• wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych

• wykazuje zależność między wysokim

• udowadnia, ze Stany Zjednoczone są potęgą gospodarczą świata

323

• wyjaśnia znaczenie terminów: „megalopolis”, „technopolia”

• wymienia najważniejsze cechy gospodarki USA

• wymienia nazwy głównych roślin uprawianych na terenie USA

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów o dużej koncentracji przemysłu

• określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej

poziomem gospodarki a poziomem rozwoju transportu

• wyjaśnia znaczenie terminu „produkt światowy brutto”

66. Cechy gospodarki Brazylii

• wskazuje na mapie świata Brazylię i podaje nazwę stolicy tego kraju

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych oraz najważniejszych rzek Brazylii

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy największych miast Brazylii

• wymienia najważniejsze cechy gospodarki Brazylii

• wymienia nazwy głównych roślin żywieniowych uprawianych w Brazylii

• określa położenie geograficzne Brazylii

• opisuje klimat Brazylii• charakteryzuje

rozmieszczenie ludności w Brazylii

• opisuje poziom urbanizacji Brazylii

• wyjaśnia znaczenie terminu „fawele”

• omawia uwarunkowania rozwoju przemysłu i rolnictwa Brazylii

• wskazuje na mapie obszary silnie uprzemysłowione oraz obszary rolnicze

• opisuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem

• wykazuje wpływ czynników geograficznych na klimat Brazylii

• opisuje warunki życia w wielkich miastach

• określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast

• analizuje naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla amazońskiej selwy

• analizuje udział i miejsce Brazylii w światowych zbiorach wybranych roślin uprawnych korzystając z dostępnych źródeł

• porównuje poziom rozwoju gospodarczego Brazylii z poziomem rozwoju innych państw Ameryki

Obszary około-

biegunowe

67. Cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki

• wskazuje na mapie świata Arktykę i Antarktykę

• wymienia główne cechy i przyczyny zmian w środowisku obszarów okołobiegunowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: „góra lodowa”, „pak lodowy”, „nunatak”, „lodowiec szelfowy”

• wymienia cechy klimatu

• przedstawia cechy położenia Arktyki i Antarktyki na podstawie mapy

• opisuje cechy środowiska obszarów okołobiegunowych

• charakteryzuje klimat Antarktydy na podstawie klimatogramów

• wyjaśnia przyczyny zmian w środowisku obszarów

• opisuje czynniki warunkujące klimat obszarów okołobiegunowych

• charakteryzuje klimat obszarów okołobiegunowych

• analizuje uwarunkowania powstania pokrywy lodowej w Antarktyce

• omawia status prawny Antarktydy

• ocenia celowość badań prowadzonych przez naukowców na obszarach okołobiegunowych

• analizuje przyczyny i skutki powstania dziury ozonowej nad Antarktydą

324

Arktyki i Antarktyki okołobiegunowychAustralia 68. Warunki naturalne

Australii• wskazuje na mapie świata

Australię i Oceanię• wymienia nazwy

osobliwości przyrodniczych Australii

• wyjaśnia znaczenie terminu „endemity”

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych, rzek i jezior Australii

• wskazuje na mapie obszary o największej gęstości zaludnienia oraz obszary niezamieszkane w Australii

• charakteryzuje zróżnicowanie ludności Australii

• wymienia główne cechy gospodarki Australii

• określa położenie geograficzne Australii i Oceanii na kuli ziemskiej

• opisuje, korzystając z mapy, linię brzegową i ukształtowanie pionowe Australii

• wymienia regiony geograficzne Oceanii

• charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego Australii i Oceanii ze szczególnym uwzględnieniem cech klimatu oraz specyfiki świata roślin i zwierząt

• analizuje strukturę użytkowania gruntów w Australii

• ocenia znaczenie wód artezyjskich dla gospodarki Australii

• analizuje uwarunkowania rozmieszczenia ludności Australii i Oceanii

• opisuje przyczyny małej gęstości zaludnienia oraz niskiego poziomu urbanizacji Oceanii

• wykazuje wpływ migracji na zróżnicowanie australijskiego społeczeństwa

• omawia wybrane zagadnienia gospodarcze Australii ze szczególnym uwzględnieniem roli górnictwa, rolnictwa i turystyki

• przedstawia na podstawie map tematycznych główne cechy gospodarki Australii na tle warunków naturalnych

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Australii

• analizuje zależności między warunkami klimatycznymi a występowaniem wód powierzchniowych

• ocenia warunki środowiska przyrodniczego Australii

i Oceanii pod kątem warunków życia ludzi i rozwoju gospodarki

• wyjaśnia zależności między warunkami środowiska przyrodniczego a sposobami gospodarowania w rolnictwie Australii

• wskazuje regiony geograficzne Oceanii na mapie ogólnogeograficznej oraz opisuje rolę turystyki w tych regionach

• porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze Australii oraz Oceanii ze środowiskiem innych kontynentów

• opisuje budowę niecki artezyjskiej i uwarunkowania występowania źródeł artezyjskich

• wykazuje zależność miedzy symetrycznym położeniem Australii po obu stronach zwrotnika Koziorożca a uwarunkowaniami klimatycznymi

69. Zróżnicowanie ludności Australii

70. Główne cechy gospodarki Australii

Azja 71. Położenie geograficzne i ukształtowanie powierzchni Azji

• wyjaśnia znaczenie terminu „Eurazja”

• wskazuje na mapie świata Azję

• wskazuje na mapie elementy linii brzegowej Azji

• wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Azji

• wymienia nazwy i

• określa położenie geograficzne Azji na kuli ziemskiej

• charakteryzuje wybrane strefy roślinne Azji

• opisuje cechy klimatu Azji na podstawie klimatogramów i mapy klimatycznej

• wymienia cechy ukształtowania

• opisuje na podstawie mapy granicę między Europą a Azją

• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Azji

• opisuje cyrkulację monsunową

• wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Azji

• porównuje rozwinięcie linii brzegowej i ukształtowanie powierzchni Azji na tle innych kontynentów

• wykazuje na podstawie map tematycznych,

• wykazuje zależność między budową geologiczną a ukształtowaniem powierzchni Azji

• analizuje genezę powstania Himalajów

72. Wody powierzchniowe i klimat Azji

325

wskazuje na mapie najważniejsze krainy geograficzne, rzeki oraz jeziora Azji

powierzchni Azji• opisuje rozmieszczenie

wód powierzchniowych na podstawie mapy

• wyjaśnia, na czym polega kontrastowość klimatyczna Azji

• opisuje czynniki warunkujące układ promienisty wielkich systemów rzecznych w Azji

że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów

73. Zróżnicowanie ludności Azji

• podaje liczbę ludności zamieszkującej Azję

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy azjatyckich miast--gigantów

• wymienia nazwy państw o wysokim i niskim wskaźniku urbanizacji

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów o dużej i małej gęstości zaludnienia

• opisuje zróżnicowanie ludności Azji

• omawia czynniki warunkujące rozmieszczenie ludności w Azji

• omawia uwarunkowania eksplozji demograficznej

• analizuje zmiany liczby ludności Azji

• wyjaśnia uwarunkowania powstania miast--gigantów

• przedstawia na podstawie map tematycznych warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze cywilizacje

• analizuje przyrost naturalny w wybranych państwach Azji

• charakteryzuje przyczyny i skutki wybranych problemów demograficznych Azji

• opisuje dziedzictwo kulturowe najstarszych cywilizacji Azji

74. Środowisko przyrodnicze i kierunki rozwoju gospodarczego Chin

• wskazuje Chiny na mapie, podaje nazwę stolicy tego kraju oraz nazwy państw z nim sąsiadujących

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy krain geograficznych oraz najważniejszych rzek w Chinach

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Chin

• podaje liczbę ludności Chin

• analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludności Chin

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych

• wymienia najważniejsze cechy gospodarki Chin

• określa położenie geograficzne Chin

• omawia cechy ukształtowania powierzchni Chin

• charakteryzuje klimat Chin• opisuje przyczyny

katastrofalnych powodzi w Chinach oraz sposoby zapobiegania im

• wyjaśnia zależność między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności Chin

• wskazuje na mapie obszary o dużej koncentracji przemysłu i nazywa je

• opisuje poziom urbanizacji w Chinach

• analizuje dane liczbowe dotyczące urbanizacji w Chinach

• wyjaśnia na podstawie map tematycznych rozmieszczenie ludności

• wyjaśnia, na czym polega chiński program kontroli urodzeń

• opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa na Nizinie Chińskiej

• wymienia kierunki rozwoju gospodarczego Chin

• wykazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej

• wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi a rozwojem gospodarczym Chin

• analizuje przyczyny szybkiego rozwoju gospodarczego Chin w ostatnich latach

• omawia kontrasty przyrodnicze Chin

• wykazuje wpływ Chin na światową gospodarkę

326

75. Kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach

• wskazuje Indie na mapie, podaje nazwę stolicy tego kraju oraz nazwy państw sąsiadujących

• wskazuje na mapie wybrane krainy geograficzne oraz rzek Indii i nazywa je

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Indii

• podaje liczbę ludności Indii

• wymienia nazwy głównych indyjskich roślin uprawnych

• wymienia najważniejsze cechy gospodarki Indii

• określa położenie geograficzne Indii

• omawia cechy ukształtowania powierzchni Indii

• charakteryzuje klimat Indii• opisuje kontrasty społeczne

w Indiach• wskazuje na mapie obszary

uprzemysłowione i rolnicze Indii oraz nazywa je

• wyjaśnia, dlaczego w Indiach występuje duże pogłowie bydła

• opisuje system kastowy społeczeństwa

• analizuje przyrost naturalny

• charakteryzuje indyjskie rolnictwo

• wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii

• analizuje poziom rozwoju gospodarczego Indii

• wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju nowoczesnych usług

• przewiduje skutki społeczno-gospodarcze wynikające z eksplozji demograficznej

76. Warunki naturalne a gospodarka Japonii

• wskazuje na mapie świata Japonię i podaje nazwę stolicy tego kraju

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Japonii

• podaje liczbę ludności Japonii

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy wielkich miast Japonii

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych

• wymienia najważniejsze cechy japońskiej gospodarki

• określa położenie geograficzne Japonii

• omawia cechy ukształtowania powierzchni Japonii

• charakteryzuje klimat Japonii

• opisuje poziom urbanizacji Japonii

• wyjaśnia uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego

• opisuje cechy rolnictwa Japonii

• charakteryzuje warunki naturalne Japonii

• omawia rozmieszczenie ludności Japonii

• wykazuje wpływ czynników społeczno--kulturowych na tworzenie nowoczesnej gospodarki Japonii (na tle niekorzystnych warunków środowiska)

• wykazuje znaczenie transportu w gospodarce Japonii

• opisuje skutki położenia Japonii w strefie aktywności wulkanicznej i sejsmicznej

• opisuje uwarunkowania rozwoju gospodarczego Japonii

• udowadnia, że Japonia jest potęgą gospodarczą

• analizuje wysokość plonów podstawowych zbóż w Japonii na tle innych krajów Azji

• analizuje geograficzne czynniki klimatotwórcze

• ocenia warunki naturalne Japonii

77. Bliski Wschód • wyjaśnia znaczenie terminu „Bliski Wschód”

• wskazuje Bliski Wschód na mapie ogólnogeograficznej

• wymienia cechy środowiska i gospodarki Bliskiego Wschodu

• opisuje położenie geograficzne Bliskiego Wschodu

• ocenia poziom urbanizacji w państwach Bliskiego Wschodu

• omawia zasoby ropy naftowej na Bliskim

• opisuje warunki naturalne Bliskiego Wschodu

• analizuje zasoby ropy naftowej na świecie i formułuje wnioski

• charakteryzuje Bliski Wschód pod kątem cech

• opisuje wpływ religii na życie muzułmanów

• porównuje poziom życia mieszkańców Bliskiego Wschodu

• porównuje wielkość wydobycia ropy naftowej w

• uzasadnia tezę, że konflikty na Bliskim Wschodzie mają wpływ na globalną gospodarkę

327

• opisuje cechy kultury islamskiej

• wymienia nazwy państw o największych zasobach ropy naftowej

Wschodzie i na świecie• opisuje rozmieszczenie

zasobów ropy naftowej na Bliskim Wschodzie

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów objętych konfliktami zbrojnymi

kulturowych, zasobów ropy naftowej i poziomu rozwoju gospodarczego

poszczególnych krajach Bliskiego Wschodu

Europa 78. Położenie geograficzne i ukształtowanie powierzchni Europy

• wskazuje na mapie świata Europę

• wskazuje na mapie element linii brzegowej Europy i wymienia ich nazwy

• wskazuje na mapie wybrane niziny, wyżyny oraz góry Europy i nazywa je

• wymienia cechy ukształtowania powierzchni Europy na podstawie mapy

• wskazuje na mapie wybrane europejskie rzeki oraz jeziora i nazywa je

• określa położenie geograficzne Europy na kuli ziemskiej

• charakteryzuje linię brzegową Europy na podstawie mapy

• wykazuje, na podstawie mapy, że Europa jest kontynentem nizinnym

• opisuje cechy klimatu Europy na podstawie mapy i klimatogramów

• charakteryzuje wybrane strefy roślinne Europy

• opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie wód powierzchniowych Europy

• określa cechy środowiska przyrodniczego Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej oraz map tematycznych

• wyjaśnia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni Europy

• wyjaśnia zależności między typem klimatu a występowaniem formacji roślinnych

• wyjaśnia genezę wybranych europejskich jezior

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Europy

• opisuje czynniki geograficzne warunkujące klimat Europy• analizuje czynniki warunkujące rozmieszczenie wielkich systemów rzecznych i zbiorników wodnych w Europie

• wykazuje związek między budową geologiczną a ukształtowaniem pionowym Europy79. Wody

powierzchniowe i klimat Europy

80. Ludność Europy • podaje liczbę ludności Europy

• wskazuje na mapie obszary o największej oraz najmniejszej gęstości zaludnienia i nazywa je

• podaje przykłady krajów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym

• opisuje rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy

• opisuje na podstawie map tematycznych zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe oraz etniczne współczesnej Europy

• omawia przyczyny wysokiego wskaźnika urbanizacji w Europie

• wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy

• wyjaśnia przyczyny oraz skutki ujemnego przyrostu naturalnego w Europie

• wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie ludności w Europie

• opisuje przyczyny i konsekwencje zróżnicowania ludności Europy

• analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w krajach Europy

• przewiduje zmiany demograficzne w Europie

• uzasadnia twierdzenie, że Europa się starzeje

• oblicza średnią gęstość zaludnienia Europy

• analizuje problemy demograficzne Europy i formułuje wnioski

328

81. Rozwój gospodarczy Europy

• wymienia nazwy państw wysoko rozwiniętych gospodarczo oraz krajów o średnim poziomie rozwoju gospodarczego w Europie

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych

• wskazuje na mapie i podaje nazwy głównych obszarów wydobycia surowców energetycznych w Europie

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy najważniejszych europejskich okręgów przemysłowych oraz ośrodków high-tech

• opisuje potencjał ekonomiczny Europy

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gospodarczego krajów Europy

• opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa europejskiego

• opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej w wybranych krajach Europy

• opisuje poziom rozwoju usług w Europie

• analizuje strukturę PKB w wybranych krajach Europy

• porównuje strukturę użytkowania ziemi w wybranych państwach Europy, korzystając z diagramów

• opisuje czynniki rozwoju przemysłu ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu high-tech

• wyjaśnia proces restrukturyzacji przemysłu w Europie Zachodniej

• porównuje poziom rozwoju rolnictwa w Europie Zachodniej i Środkowo-Wschodniej

• omawia na wybranych przykładach czynniki lokalizacji przemysłu high-tech

• uzasadnia tezę, że Europa jest najlepiej rozwinięta pod względem gospodarczym

82. Kraje Europy Północnej

• wyjaśnia znaczenie terminu „kraje skandynawskie”

• wskazuje na mapie kraje Europy Północnej i wymienia ich nazwy

• opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie głównych ośrodków miejskich w Europie Północnej

• wymienia cechy społeczeństwa Europy Północnej

• wymienia nazwy głównych bogactw naturalnych krajów skandynawskich

• opisuje położenie geograficzne państw Europy Północnej

• wyjaśnia rozmieszczenie ośrodków miejskich

• charakteryzuje strukturę produkcji energii elektrycznej w krajach Europy Północnej

• charakteryzuje gospodarkę krajów skandynawskich

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów Europy Północnej

• wykazuje na podstawie map tematycznych związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego

• wykazuje cechy społeczeństwa Europy Północnej

• analizuje wartość PKB na jednego mieszkańca i formułuje wnioski

• przewiduje skutki wyludniania północnej Skandynawii

83. Kraje alpejskie • wyjaśnia znaczenie terminu „kraje alpejskie”

• wymienia nazwy państw alpejskich, wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej i podaje nazwy ich stolic

• wymienia cechy

• opisuje położenie krajów alpejskich

• opisuje rzeźbę Alp• opisuje rozmieszczenie

miast i gęstość zaludnienia w krajach alpejskich

• wyjaśnia znaczenie

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów alpejskich

• wykazuje wpływ gór na środowisko przyrodnicze i gospodarkę krajów alpejskich

• wykazuje piętrowość klimatyczno-roślinną w Alpach

• porównuje wskaźnik urbanizacji w krajach alpejskich i formułuje wnioski

• charakteryzuje genezę rzeźby alpejskiej

• analizuje czynniki rozwoju sektora bankowo--ubezpieczeniowego w Szwajcarii

329

środowiska przyrodniczego Alp

• wymienia nazwy największych miast i wskazuje je na mapie

• opisuje specyfikę rozmieszczenia ludności w Alpach

nowoczesnego sektora usług

• wykazuje, że kraje alpejskie należą do państw wysoko rozwiniętych gospodarczo

84. Kraje Europy Południowej

• wskazuje na mapie kraje Europy Południowej, podaje nazwy ich stolic

• wymienia cechy środowiska przyrodniczego krajów Europy Południowej

• wymienia nazwy największych miast Europy Południowej i wskazuje je na mapie

• wymienia przykłady atrakcji turystycznych

• wyjaśnia znaczenie terminu „akwakultura”

• określa położenie geograficzne krajów Europy Południowej

• opisuje cechy środowiska przyrodniczego tych krajów

• opisuje na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie najważniejszych ośrodków turystycznych

• opisuje cechy gospodarki krajów Europy Południowej

• wyjaśnia znaczenie terminu „infrastruktura turystyczna”

• prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników oraz internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części

• charakteryzuje walory przyrodnicze i pozaprzyrodnicze krajów Europy Południowej

• opisuje wybrane atrakcje turystyczne

• wykazuje zależność pomiędzy przyjazdami turystów a wpływami z turystyki na podstawie wykresów

• wykazuje niekorzystny wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze

• rozpoznaje typy wybrzeży południowej Europy i wyjaśnia ich genezę

• wykazuje związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i dziedzictwem kulturowym

• ocenia rolę turystyki w rozwoju gospodarczym tych krajów

• wykazuje zależności miedzy wielkością ruchu turystycznego a poziomem rozwoju infrastruktury turystycznej

85. Cechy środowiska przyrodniczego i gospodarki Fracji

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Francję i podaje nazwę stolicy tego kraju

• wymienia cechy środowiska przyrodniczego Francji

• wskazuje najważniejsze miasta Francji na mapie i podaje ich nazwy

• wymienia cechy gospodarki Francji

• opisuje położenie geograficzne Francji

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Francji

• opisuje czynniki wpływające na wzrost liczby mieszkańców Francji

• opisuje poziom urbanizacji Francji

• opisuje poziom rozwoju gospodarczego Francji

• analizuje współczynnik przyrostu naturalnego i współczynnik salda migracji

• wykazuje znaczenie turystyki w tworzeniu dochodu narodowego

• analizuje przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa

• wykazuje na przykładzie

• opisuje sytuację społeczną imigrantów

• charakteryzuje sieć transportową Francji

• wykazuje aktywną politykę rolną Francji w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej

• wykazuje znaczenie Eurotunelu

330

• wskazuje na mapie regiony rolnicze Francji i wymienia ich nazwy

• analizuje strukturę użytkowania ziemi

• wskazuje miejsce Francji w światowej produkcji rolnej

• identyfikuje cechy rolnictwa wysokotowarowego

rolnictwa Francji związek między warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej

Sąsiedzi Polski

86. Środowisko przyrodnicze i rozwój gospodarczy Niemiec

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Niemcy, podaje nazwę stolicy tego kraju oraz nazwy krajów z nim sąsiadujących

• wskazuje na mapie wybrane krainy geograficzne oraz najważniejsze rzeki w Niemczech i nazywa je

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarki Niemiec

• opisuje strukturę narodowościową Niemiec

• określa położenie geograficzne Niemiec

• omawia cechy środowiska przyrodniczego

• wyjaśnia przyczyny i skutki dodatniego salda migracji

• charakteryzuje strukturę zatrudnienia w niemieckiej gospodarce

• przedstawia na podstawie wskazanych źródeł główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu Zagłębia Ruhry

• wskazuje na mapie i podaje nazwy obszarów o dużej koncentracji przemysłu w Niemczech

• wykazuje wpływ czynników geograficznych na klimat Niemiec

• opisuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego

• udowadnia, że Niemcy są potęgą gospodarczą

• opisuje zróżnicowanie rozwoju społeczno--gospodarczego wschodniej i zachodniej części Niemiec

• analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego

• analizuje wskaźnik bezrobocia i formułuje wnioski

• wykazuje na przykładzie Niemiec zależność między poziomem rozwoju transportu a funkcjonowaniem pozostałych działów gospodarki

• analizuje przyczyny migracji do Niemiec

• wykazuje gospodarcze znaczenie sieci rzecznej Niemiec

87. Południowi i wschodni sąsiedzi Polski

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Czechy i Słowację, podaje nazwy stolic tych krajów oraz nazwy państw sąsiadujących z nimi

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego i społeczno--gospodarczego omawianych państw

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Litwę, Białoruś i Ukrainę,

• określa położenie geograficzne Czech, Słowacji

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Czech i Słowacji

• analizuje strukturę zatrudnienia w Czechach

• analizuje strukturę narodowościową Słowacji

• określa położenie geograficzne Litwy, Białorusi i Ukrainy

• omawia cechy środowiska

• opisuje czynniki warunkujące rozwój gospodarczy Czech i Słowacji

• porównuje potencjał gospodarczy omawianych państw

• opisuje czynniki warunkujące rozwój gospodarczy Litwy, Białorusi i Ukrainy

• opisuje przyczyny i skutki ujemnego przyrostu naturalnego i salda

• ocenia zasoby bogactw mineralnych Czech i Słowacji

• omawia efekty przemian gospodarczych, które nastąpiły w omawianych krajach

• ocenia zasoby bogactw mineralnych Litwy, Białorusi i Ukrainy

• omawia efekty przemian gospodarczych, które nastąpiły w

• porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych sąsiadów Polski oraz formułuje wnioski

• porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych i wschodnich sąsiadów Polski oraz

331

podaje nazwy stolic tych krajów oraz nazwy państw sąsiadujących z nimi

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego i społeczno--gospodarczego omawianych państw

przyrodniczego Litwy, Białorusi i Ukrainy

• wyjaśnia przyczyny kryzysów gospodarczych na Litwie, Białorusi i Ukrainie po rozpadzie ZSRR

• omawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy

migracji Litwy, Białorusi i Ukrainy

• porównuje potencjał gospodarczy omawianych państw

omawianych krajach formułuje wnioski

88. Środowisko przyrodnicze i rozwój gospodarczy Rosji

• wskazuje Rosję na mapie ogólnogeograficznej i podaje nazwę jej stolicy

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy głównych krain geograficznych, rzek oraz jezior

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Rosji

• wymienia główne cechy rosyjskiej gospodarki

• wymienia przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego ludności Rosji

• określa położenie geograficzne Rosji

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji

• opisuje zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe ludności

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów o dużej koncentracji przemysłu

• wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze Rosji

• wykazuje wpływ czynników geograficznych na klimat Rosji

• wyjaśnia zależność między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności w Rosji

• wykazuje zróżnicowanie językowe i religijne mieszkańców Rosji

• omawia uwarunkowania rozwoju przemysłu wydobywczego

• omawia najważniejsze problemy rosyjskiego rolnictwa

• analizuje zmiany przyrostu naturalnego w Rosji i formułuje wnioski

• wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi a poziomem rozwoju gospodarczego Rosji

• uzasadnia tezę, że Rosja jest krajem o olbrzymich możliwościach gospodarczych

Klasa III

Wymagania edukacyjne – klasa trzecia - zgodne z nową podstawą programową:

Lp. TematPoziom wymagań

konieczny (dop.) podstawowy (dst.) rozszerzający (db.) dopełniający (bdb.) wykraczający (cel.)1. Położenie, granice

i obszar Polski. Uczeń:• wymienia cechy

Uczeń:• charakteryzuje na

Uczeń:• opisuje położenie

Uczeń:• oblicza rozciągłość

Uczeń:• analizuje znaczenie

332

Podział administracyjny

położenia Polski• wymienia zalety

położenia Polski• wymienia nazwy państw

sąsiadujących z Polską i wskazuje te państwa na mapie ogólnogeograficznej

• opisuje podział administracyjny Polski

• wymienia nazwy województw oraz ich stolic i wskazuje je na mapie administracyjnej Polski

podstawie mapy położenie Polski na świecie i w Europie

• wymienia nazwy skrajnych punktów Polski i wskazuje je na mapie

• opisuje przebieg granicy lądowej Polski na mapie ogólnogeograficznej

• opisuje granicę morską na mapie ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów: „powiat grodzki”, „powiat ziemski”, „wojewoda”, „prezydent miasta”, „burmistrz”, „starosta”, „wójt”

fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne Polski, korzystając z mapy Polski oraz Europy

• określa współrzędne geograficzne skrajnych punktów Polski

• opisuje zasięg wód terytorialnych na mapie Polski

równoleżnikową i południkową Polski

• oblicza różnice czasu słonecznego między skrajnymi punktami Polski

• wykazuje korzyści i zagrożenia wynikające z położenia Polski w środkowej Europie

podziału administracyjnego

2. Dzieje geologiczne obszaru Polski

• wymienia nazwy głównych jednostek tektonicznych Europy i Polski oraz wskazuje je na mapie

• wymienia nazwy er, w których wystąpiły ruchy górotwórcze

• wymienia nazwy górotworów kaledońskich, hercyńskich i alpejskich oraz wskazuje te górotwory na mapie Polski

• opisuje na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia geologiczne, które miały miejsce na terenie Polski

• opisuje proces powstawania węgla kamiennego

• charakteryzuje główne jednostki tektoniczne Polski

• rozpoznaje rodzaje węgla i charakteryzuje warunki, w których one powstawały

• wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami z przeszłości geologicznej

• opisuje wpływ zmieniającego się w przeszłości geologicznej klimatu oraz poziomu mórz na współczesną budowę geologiczną Polski

3. Zlodowacenia na obszarze Polski

• wymienia nazwy zlodowaceń i wskazuje ich zasięg na mapie Polski

• wymienia nazwy form polodowcowych

• rozróżnia cechy krajobrazu młodoglacjalnego i staroglacjalnego

• rozpoznaje formy polodowcowe na

• opisuje warunki powstania form polodowcowych

• wyjaśnia genezę form polodowcowych

• analizuje i porównuje cechy krajobrazu staroglacjalnego i młodoglacjalnego

• wykazuje wpływ zlodowaceń na krajobraz górski

333

schematach i wskazuje na mapie Polski obszary ich występowania

• rozpoznaje górskie formy polodowcowe na schematach

4. Ukształtowanie powierzchni

• wymienia czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na ukształtowanie powierzchni Polski

• wymienia cechy rzeźby powierzchni Polski

• wymienia nazwę i wskazuje na mapie najwyżej i najniżej położony punkt Polski

• rozróżnia przedstawione na ilustracjach formy ukształtowania powierzchni

• opisuje na podstawie krzywej hipsograficznej udział terenów nizinnych, wyżynnych i górskich w Polsce

• wymienia pasy ukształtowania powierzchni Polski i wskazuje je na mapie Polski

• wymienia nazwy krain geograficznych w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wskazuje je na mapie Polski

• odczytuje wysokości bezwzględne na mapie hipsometrycznej

• analizuje krzywą hipsograficzną

• wykazuje pasowość ukształtowania powierzchni Polski

• charakteryzuje na podstawie mapy hipsometrycznej cechy rzeźby powierzchni Polski

• oblicza różnice wysokości bezwzględnej na podstawie mapy hipsometrycznej

• wyjaśnia wpływ przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni Polski

• porównuje cechy rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni Polski

• wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni Polski

5. Klimat • wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat Polski

• wymienia nazwy mas powietrza napływających nad Polskę

• odczytuje informacje przedstawione na klimatogramach

• wymienia termiczne pory roku

• wymienia nazwy wiatrów lokalnych i podaje miejsca ich

• odczytuje na mapach klimatycznych Polski rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych

• kreśli klimatogramy na podstawie danych liczbowych

• opisuje cechy klimatu przejściowego

• opisuje cechy klimatu własnego regionu

• odczytuje długość okresu wegetacyjnego na mapie

• wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu Polski

• analizuje przebieg izoterm lipca i stycznia na mapach klimatycznych Polski

• opisuje pogodę kształtowaną przez poszczególne masy powietrza napływające nad Polskę

• wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania przestrzennego temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce

• wykazuje przejściowość klimatyczną Polski

• wykazuje wpływ napływających mas powietrza na kształtowanie się pogody w Polsce

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania

• porównuje klimat Polski z klimatem innych państw Europy

334

występowania • charakteryzuje klimat wybranych regionów Polski na podstawie map klimatycznych

przestrzennego długości okresu wegetacyjnego

6. Morze Bałtyckie • wskazuje na mapie największe zatoki, wyspy, cieśniny i głębie Morza Bałtyckiego

• wymienia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy geograficzne Morza Bałtyckiego

• przedstawia właściwości fizyczne wód Bałtyku

• omawia znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego

• opisuje położenie Bałtyku na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje linię brzegową Bałtyku na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia nazwy rodzajów wybrzeży i wskazuje na mapie miejsca ich występowania

• przedstawia przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku

• porównuje wielkość i głębokość Bałtyku z wielkością i głębokością innych mórz

• porównuje cechy wód Morza Bałtyckiego z cechami wód innych mórz

• proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku

• wyjaśnia genezy rodzajów wybrzeży Bałtyku

• wyjaśnia genezę Mierzei Helskiej

• wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w Bałtyku

• ocenia znaczenie gospodarki morskiej nad Bałtykiem

7. Pobrzeża • wymienia nazwy krain geograficznych pobrzeży i wskazuje te krainy na mapie

• wymienia nazwy najważniejszych miast pobrzeży i wskazuje te miasta na mapie

• wymienia atrakcje turystyczne pobrzeży

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy krajobrazu pobrzeży

• opisuje klimat pobrzeży na podstawie mapy klimatycznej

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki pobrzeży

• charakteryzuje wybrane miasta pobrzeży

• wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych

• wyjaśnia genezę mierzei

• porównuje cechy oraz genezę wybrzeża klifowego i płaskiego

• ocenia walory turystyczne pobrzeży

• wykazuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na ukształtowanie powierzchni pobrzeży

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki pobrzeży

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego pobrzeży

8. Pojezierza • wymienia nazwy krain • opisuje najważniejsze • wyjaśnia genezę rzeźby • wyjaśnia zróżnicowanie • ocenia możliwości 335

geograficznych pojezierzy i wskazuje te krainy na mapie Polski

• wyróżnia cechy rzeźby młodoglacjalnej pojezierzy na podstawie schematów i fotografii

• wymienia nazwy jezior polodowcowych i wskazuje te jeziora na mapie Polski

• wymienia nazwy surowców mineralnych pojezierzy

• określa atrakcje turystyczne pojezierzy

• wymienia nazwy najważniejszych miast pojezierzy i wskazuje te miasta na mapie Polski

cechy krajobrazu pojezierzy na podstawie map tematycznych

• rozróżnia formy polodowcowe na podstawie zdjęć i schematów

• opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne pojezierzy

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki pojezierzy

• wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych w pasie pojezierzy oraz wskazuje je na mapie Polski

• opisuje wybrane miasta pojezierzy

pojezierzy• wyjaśnia genezę mis

jeziornych występujących pasie pojezierzy

• porównuje cechy klimatu Pojezierza Myśliborskiego z cechami klimatu Pojezierza Suwalskiego

• ocenia walory krajobrazowe i przyrodnicze pojezierzy

krajobrazu w pasie pojezierzy

• wykazuje wpływ rzeźby terenu na zróżnicowanie opadów atmosferycznych w pasie pojezierzy

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki pojezierzy

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

rozwoju gospodarczego pojezierzy

9. Niziny Środkowopolskie

• wymienia nazwy krain geograficznych Nizin Środkowopolskich i wskazuje te krainy na mapie

• wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na mapie

• wymienia nazwy obszarów bagiennych i podmokłych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na mapie

• wymienia nazwy

• opisuje cechy krajobrazu Nizin Środkowopolskich na podstawie map tematycznych

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej układ sieci rzecznej w Kotlinie Warszawskiej

• opisuje, korzystając z map klimatycznych, zróżnicowanie klimatyczne Nizin Środkowopolskich

• opisuje na podstawie map tematycznych

• wyjaśnia różnice między krajobrazem młodoglacjalnym a staroglacjalnym

• charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze Nizin Środkowopolskich

• ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Niziny Śląskiej

• opisuje na podstawie schematu warszawską nieckę artezyjską

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Nizin Środkowopolskich

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Nizin Środkowopolskich

336

największych miast Nizin Środkowopolskich i wskazuje te miasta na mapie

• określa atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich

rozmieszczenie surowców mineralnych Nizin Środkowopolskich

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Nizin Środkowopolskich

• omawia na podstawie mapy gospodarczej rozmieszczenie ośrodków i okręgów przemysłowych Nizin Środkowopolskich oraz charakteryzuje te ośrodki i okręgi przemysłowe

• określa atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich

• opisuje wybrane miasta Nizin Środkowopolskich

10. Wyżyny Polskie • wymienia nazwy krain geograficznych Wyżyn Polskich i wskazuje te krainy na mapie

• rozpoznaje przykłady form krasowych na podstawie schematów i zdjęć

• wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych Wyżyn Polskich i wskazuje je na mapie

• wymienia nazwy najważniejszych miast Wyżyn Polskich i wskazuje te miasta na mapie

• określa atrakcje

• omawia zróżnicowanie klimatyczne Wyżyn Polskich na podstawie map klimatycznych

• opisuje na podstawie map tematycznych oraz ilustracji cechy krajobrazu Wyżyn Polskich

• opisuje proces powstawania gołoborzy

• opisuje na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie surowców mineralnych na Wyżynach Polskich

• omawia związki między wydobyciem surowców mineralnych a lokalizacją przemysłu

• charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze Wyżyn Polskich

• wyjaśnia genezę rzeźby krasowej

• opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej

• wyjaśnia genezę wąwozów i parowów

• ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Wyżyny Lubelskiej

• wyjaśnia zróżnicowanie krajobrazu Wyżyn Polskich na podstawie map tematycznych

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Wyżyn Polskich

• wykazuje negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Wyżyn Polskich

• proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka

337

turystyczne Wyżyn Polskich

na Wyżynach Polskich• omawia warunki

przyrodnicze rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Wyżyn Polskich

• opisuje wybrane miasta Wyżyn Polskich

szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

11. Kotliny Podkarpackie

• wymienia nazwy krain geograficznych Kotlin Podkarpackich i wskazuje te krainy na mapie

• wymienia nazwy kompleksów leśnych Kotlin Podkarpackich i wskazuje te kompleksy mapie

• omawia atrakcje turystyczne Kotlin Podkarpackich

• wymienia nazwy najważniejszych miast Kotlin Podkarpackich i wskazuje te miasta na mapie

• opisuje cechy krajobrazu Kotlin Podkarpackich na podstawie map tematycznych

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących w Kotlinach Podkarpackich i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej rejony ich występowania

• opisuje na podstawie map klimatycznych cechy klimatu Kotlin Podkarpackich

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Kotlin Podkarpackich

• omawia na podstawie map tematycznych warunki rozwoju rolnictwa w Kotlinie Sandomierskiej

• wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich

• wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich

• opisuje uwarunkowania powstania złóż surowców mineralnych Kotlin Podkarpackich

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Kotlin Podkarpackich

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Kotlin Podkarpackich

12. Karpaty • wyróżnia Karpaty Zewnętrzne i

• omawia położenie Beskidów oraz Pogórza

• wyjaśnia budowę fliszową Pogórza

• wykazuje zależności między przeszłością

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego

338

Wewnętrzne i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje atrakcje turystyczne Karpat Zewnętrznych

• wykazuje konieczność tworzenia parków narodowych na terenie Karpat Zewnętrznych

• wymienia nazwy najważniejszych miast Karpat Zewnętrznych oraz wskazuje te miasta na mapie ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Karpat Wewnętrznych na mapie Polski

• uzasadnia atrakcyjność turystyczną Tatr i Pienin

• wymienia nazwy ośrodków turystycznych Tatr i Pienin i wskazuje te ośrodki na mapie Polski

Karpackiego i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje krajobraz Karpat na podstawie map tematycznych

• omawia na podstawie map klimatycznych cechy klimatu Karpat Zewnętrznych

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Karpat Zewnętrznych

• opisuje funkcje wybranych miast Karpat Zewnętrznych

• wymienia nazwy i rozpoznaje najważniejsze skały występujące w Tatrach i Pieninach

• opisuje na podstawie ilustracji cechy polodowcowej rzeźby wysokogórskiej Tatr

• charakteryzuje na podstawie schematu piętra klimatyczno--roślinne Tatr

• opisuje formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich

• opisuje formy rzeźby Pienin

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Karpat

• charakteryzuje wybrane ośrodki turystyczne

• opisuje specyfikę

Karpackiego i Beskidów• ukazuje zróżnicowanie

krajobrazu Karpat Zewnętrznych i Wewnętrznych

• uzasadnia konieczność budowy sztucznych zbiorników na karpackich rzekach

• porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich z budową geologiczną Tatr Zachodnich

• porównuje krajobrazy Tatr Wysokich i Zachodnich

• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Tatr Wysokich i Zachodnich

• uzasadnia konieczność ochrony przyrody Tatr

geologiczną, budową geologiczną a cechami rzeźby Karpat Zewnętrznych i Wewnętrznych

• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Beskidów oraz Pogórza Karpackiego

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Pogórza Karpackiego i Beskidów

• ukazuje zależności między budową geologiczną a cechami rzeźby Tatr

• wykazuje związki między cechami gospodarki Tatr a warunkami przyrodniczymi

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

Beskidów oraz Pogórza Karpackiego

• ocenia możliwości rozwoju turystyki w Tatrach

339

folkloru Tatr i Obniżenia Orawsko--Podhalańskiego

13. Sudety • opisuje położenie Sudetów i Przedgórza Sudeckiego na podstawie mapy Polski

• wskazuje na mapie Polski rejony eksploatacji surowców mineralnych w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim

• opisuje zagrożenia środowiska przyrodniczego powstające w wyniku gospodarczej działalności człowieka

• wymienia nazwy najważniejszych miast w Sudetach i wskazuje te miasta na mapie Polski

• opisuje atrakcje turystyczne Sudetów i Przedgórza Sudeckiego

• opisuje na podstawie map tematycznych cechy krajobrazu Sudetów

• analizuje mapę klimatyczną i na jej podstawie wymienia cechy klimatu Sudetów i Przedgórza Sudeckiego

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Sudetów

• charakteryzuje warunki rozwoju rolnictwa Przedgórza Sudeckiego

• charakteryzuje funkcje miast Sudetów i Przedgórza Sudeckiego

• wyjaśnia genezę rzeźby zrębowej Sudetów

• przedstawia rozwój i cechy rzeźby Gór Stołowych i Karkonoszy

• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów

• omawia przeszłość geologiczną Sudetów

• wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów

• wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Sudetów i Przedgórza Sudeckiego

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

• proponuje trasę wycieczki w góry i uzasadnia swój wybór

• ocenia możliwości rozwoju Sudetów i Przedgórza Sudeckiego

14. Mój region – moja mała ojczyzna

• charakteryzuje na podstawie map położenie jego regionu zamieszkania w Polsce

• odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień społecznych i gospodarczych jego regionu

• opisuje atrakcje turystyczne regionu, w którym mieszka

• opisuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze regionu, w którym mieszka

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki swojego regionu

• opisuje rozmieszczenie ludności w regionie

• omawia tradycje regionu, w którym mieszka

• wykazuje zależności między środowiskiem a różnorodnymi formami działalności człowieka w regionie zamieszkania

• wyjaśnia znaczenie gospodarcze swojego regionu zamieszkania

• sporządza folder informacyjny o swoim regionie

• ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w swoim regionie

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych, tematycznych i ogólnogeograficznych oraz własnych obserwacji terenowych wycieczkę wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe

• wykazuje indywidualne cechy regionu, w którym mieszka

340

• przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

Zajęcia techniczne

Klasa I - zgodnie z nową podstawą programową

Umiejętności niedostateczne – ocena NIEDOSTATECZNA (1)Uczeń ma braki w wiadomościach, które uniemożliwiają dalsze kształcenie się między innymi:

- nie rozumie normalizacji w rysunku technicznym i piśmie technicznym, co uniemożliwia sporządzenie dokumentacji technicznej,- nie zna przeznaczenia podstawowych narzędzi pomiarowych, co uniemożliwia dokonanie pomiarów , doboru narzędzi i materiałów do zadań

praktycznych,- nie zna właściwości podstawowych materiałów konstrukcyjnych (stal, mosiądz, drewno, tworzywo sztuczne) co uniemożliwia uzasadnienie

odpowiedniej konstrukcji lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,- nie potrafi rozpoznać i nazwać elementów konstrukcyjnych lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz

silników spalinowych,- nie potrafi wyjaśnić działania tych urządzeń,- nie potrafi samodzielnie wykonać projektu i dokumentacji technicznej kolca co uniemożliwia konstruowanie tego przedmiotu,- nie wykazuje chęci do pracy i do pokonywania trudności,- nie ma zainteresowań technicznych i nie wykazuje chęci ich rozwoju,- nie przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć.

Wymagania konieczne – ocena DOPUSZCZAJĄCA (2)

Uczeń ma spore braki w wiadomościach, ale przy pomocy nauczyciela może realizować ważniejsze zadania i ćwiczenia:- nie przestrzega zasad w normalizacji w rysunku technicznym i piśmie technicznym, a dokumentację wykonuje w minimalnym stopniu,

częściowo myli przeznaczenie niektórych narzędzi, zadania praktyczne realizuje byle jak, na stanowisku ma często bałagan,- częściowo zna budowę suwmiarki, przy pomocy nauczyciela potrafi mierzyć, ale ma trudności z odczytem,

341

- częściowo rozpoznaje elementy konstrukcyjne, ale ma trudności z wyjaśnieniem działania lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,

- zna podstawowe właściwości materiałów konstrukcyjnych, ale często je myli i nie potrafi uzasadnić zastosowania stali, mosiądzu, tworzyw sztucznych,

- nie potrafi rozwiązywać zadań ze wzorami i obliczeniami,- wykazuje chęci do ćwiczeń praktycznych, ale oczekuje pomocy,- zadania praktyczne realizuje przez naśladownictwo,- nie ma zainteresowań technicznych i nie wykazuje chęci ich rozwoju,- do zasad BHP i ppoż. stosuje się nakłaniany przez nauczyciela.

Wymagania podstawowe – ocena DOSTATECZNA (3)

Uczeń opanował na poziomie minimalnym wiadomości z zakresu:- przeznaczenia narzędzi i przyrządów pomiarowych,- normalizacji w rysunku technicznym,- konstrukcji i działania lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,- właściwości i zastosowania materiałów konstrukcyjnych, takich jak drewno, tworzywa sztuczne, stal, mosiądz.

Nie potrafi samodzielnie wyjaśnić wielu zjawisk fizycznych występujących w urządzeniach technicznych. Często popełnia błędy rzeczowe w wypowiadaniu się, ma mały zasób pojęć technicznych. Przy interpretacji parametrów technicznych urządzeń elektrycznych ma trudności i oczekuje pomocy nauczyciela.Opanował na poziomie minimalnym umiejętności dotyczące:

- sporządzania rysunków technicznych i ich opisu pismem technicznym,- posługiwania się narzędziami oraz ich konserwacji,- posługiwania się przyrządami pomiarowymi, w tym suwmiarką,- organizacji stanowiska i doboru materiałów,- przygotowania lutownicy i lutowania- znajomości budowy i działania innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,- Nie zawsze poprawnie posługuje się narzędziami i urządzeniami. Większość czynności technologicznych wykonuje niestarannie. Ma

trudności w samodzielnej pełnej interpretacji instrukcji obsługi lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych. Nie zawsze wykazuje chęci uzupełniania braków.

Wymagania pogłębione – ocena DOBRA (4)

Uczeń opanował w dużym zakresie wiadomości dotyczące:- zasad bezpieczeństwa w pracowni i w szkole,

342

- sposobów gaszenia pożarów,- stosowania zasad normalizacji linii i pisma technicznego,- stosowania zasad wymiarowania w rysunku technicznym,- przeznaczenia i konserwacji narzędzi,- konstrukcji i działania wiertarki elektrycznej, lutownicy transformatorowej i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników

spalinowych,- właściwości i zastosowania materiałów konstrukcyjnych ujętych w programie nauczania.

Zna większość czynności i operacji technologicznych objętych programem. Potrafi samodzielnie wyjaśnić niektóre zjawiska występujące w urządzeniach elektrycznych. Korzysta z terminologii technicznej, a jego wypowiedzi są poprawne pod względem rzeczowym. Potrafi wyjaśnić informacje zawarte w instrukcji obsługi oraz interpretować większość parametrów technicznych urządzeń objętych programem.Opanował w dużej mierze umiejętności dotyczące:

- przygotowania stanowiska do pracy,- dokonywania pomiarów suwmiarką,- sporządzania projektów i dokumentacji technicznej,- sporządzania rysunków wykonawczych i złożeniowych kolca,- realizacji czynności i operacji technologicznych niezbędnych do wykonania zadań praktycznych.

Prawidłowo wykorzystuje materiały konstrukcyjne oraz czas pracy zaplanowany przez nauczyciela. Aktywnie uczestniczy w zajęciach, chce uzupełnić braki, sam podejmuje próby rozwiązania niektórych zadań i czynności. Potrafi skorzystać z instrukcji obsługi urządzeń elektrycznych objętych programem. Dobrze interpretuje parametry techniczne urządzeń wymienionych w programie nauczania.

Wymagania pełne – ocena BARDZO DOBRA(5)

Uczeń opanował pełny zakres wiedzy o:- sposobach gaszenia pożarów,- zasadach BHP w pracowni i w szkole,- normalizacji w rysunku technicznym,- zasadach sporządzania dokumentacji technicznej,- narzędziach i przyrządach pomiarowych, w tym suwmiarki,- charakterystycznych wiadomościach wybranych materiałów konstrukcyjnych jak stal, mosiądz, drewno, tworzywo sztuczne,- konstrukcji i działaniu lutownicy,- konstrukcji i działaniu wiertarki elektrycznej,

Wykorzystuje posiadaną wiedzę do:- samodzielnego opracowania procesu technologicznego podkładki i kolca,- uzasadniania konstrukcji lutownicy, wiertarki i innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,

343

- uzasadniania konieczność tworzenia stopów,- uzasadniania konieczności doboru odpowiednich materiałów do odpowiednich konstrukcji,- posługiwania się suwmiarką, lutownicą,- diagnozowania przyczyn awarii wiertarki, lutownicy,

Opanował pełny zakres umiejętności niezbędnych do samodzielnego:- sporządzania kompletnych rysunków technicznych, wykonawczego i złożeniowego kolca,- sporządzania schematu kinetycznego wiertarki elektrycznej,- projektowania rysunkowego podkładki do krojenia, kolca,- opracowania procesu technologicznego podkładki, kolca,- wzorowego organizowania stanowiska pracy,- do samodzielnej eksploatacji i konserwacji narzędzi i urządzeń określonych programem nauczania.

Prezentuje wzorowe cechy i postawy podczas zajęć.Potrafi współdziałać w grupie podczas realizacji zadań zespołowych. Potrafi być ambitny podczas realizacji indywidualnych zadań

praktycznych. Jest świadomy dokonania w przyszłości wyboru zawodu. Bardzo chętnie i często prezentuje swoje zainteresowania techniczne. Jest świadomy przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas pracy oraz podczas użytkowania urządzeń elektrycznych.

Wymagania rozszerzone – ocena CELUJĄCA(6)

Uczeń opanował pełny zakres wiedzy określony programem, który jest wyszczególniony na ocenę 5 oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program z zakresu:

- działania i eksploatacji elektronarzędzi,- działania maszyn prostych,- posługiwania się suwmiarką i mikromierzem,- zabezpieczeń antykorozyjnych, utleniania, pasywacji, cynkowania, oksydowania, platerowania itp.,- właściwości brązu, duraluminium, nikieliny, stopów specjalnych, kompozytów, półprzewodników,- właściwości podstawowych metali, temperatury topnienia metali, gęstości, twardości, przewodności, oporności,- właściwości materiałów izolacyjnych stosowanych w elektrotechnice.

Wykorzystuje posiadaną wiedzę do działań wyszczególnionych na ocenę 5.Twórczo rozwija własne uzdolnienia poprzez projektowania i konstruowania własnych projektów. Konstruuje modele samolotów, szybowców lub innych maszyn. Śledzi najnowsze osiągnięcia nauki i techniki. Jest świadomy swoich uzdolnień, które racjonalnie wykorzystuje na każdych zajęciach. Osiąga sukcesy w konkursach wiedzy technicznej oraz na wystawach twórczości technicznej.

Klasa II gimnazjum - zgodnie z nową podstawą programowąUmiejętności niedostateczne – ocena NIEDOSTATECZNA (1)

344

Uczeń ma braki w wiadomościach, które uniemożliwiają dalsze kształcenie się między innymi:- nie potrafi rozpoznać i nazwać elementów konstrukcji głośnika, transformatora i innych urządzeń elektronicznych określonych programem

nauczania,- nie potrafi wyjaśnić działania tych urządzeń,- nie rozumie istoty fal elektromagnetycznych, co uniemożliwia zrozumienie systemu transmisji radiowej,- nie rozumie znaków i napisów na sprzęcie RTV, co uniemożliwia świadome użytkowanie odbiorników radiowych,- nie rozumie części symboli elektrycznych, co uniemożliwia czytanie i rozumienie schematów prostowniczych,- nie potrafi samodzielnie wykonać projektu i dokumentacji technicznej elektromagnesu, elektronicznej choinki, co uniemożliwia

konstruowanie tych urządzeń,- nie wykazuje chęci do pracy i do pokonywania trudności,- nie ma zainteresowań technicznych i nie wykazuje chęci ich rozwoju,- nie przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć.

Wymagania konieczne – ocena DOPUSZCZAJĄCA (2)

Uczeń ma spore braki w wiadomościach, ale przy pomocy nauczyciela może realizować ważniejsze zadania i ćwiczenia:- częściowo rozpoznaje elementy konstrukcyjne, ale ma trudności z wyjaśnieniem działania mikrofonu, głośnika, transformatora i innych

urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania, - nie rozumie istoty fal elektromagnetycznych, ale częściowo rozumie system transmisji radiowej,- nie rozumie znaków i napisów na sprzęcie RTV, ale potrafi go użytkować,- rozumie symbole elektroniczne, ale ma trudności w objaśnianiu schematów urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,- nie potrafi rozwiązywać zadań ze wzorami i obliczeniami,- wykazuje chęci do ćwiczeń praktycznych, ale oczekuje pomocy,- zadania praktyczne realizuje przez naśladownictwo,- nie ma zainteresowań technicznych i nie wykazuje chęci ich rozwoju,- do zasad BHP i ppoż. stosuje się nakłaniany przez nauczyciela.

Wymagania podstawowe – ocena DOSTATECZNA (3)

Uczeń opanował na poziomie minimalnym wiadomości z zakresu:- konstrukcji i działania i innych urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,

345

Nie potrafi samodzielnie wyjaśnić wielu zjawisk fizycznych występujących w urządzeniach technicznych. Często popełnia błędy rzeczowe w wypowiadaniu się, ma mały zasób pojęć technicznych. Przy interpretacji parametrów technicznych urządzeń elektrycznych ma trudności i oczekuje pomocy nauczyciela.Opanował na poziomie minimalnym umiejętności dotyczące:

- posługiwania się narzędziami oraz ich konserwacji,- organizacji stanowiska,- znajomości budowy i działania innych narzędzi określonych programem nauczania oraz silników spalinowych,- projektowania i konstruowania elektromagnesu i modelu choinki,]- wykonania połączeń elektrycznych,- sprawdzania i wymiany bezpieczników.Nie zawsze poprawnie posługuje się narzędziami i urządzeniami. Większość czynności technologicznych wykonuje niestarannie. Ma trudności w samodzielnej pełnej interpretacji instrukcji obsługi urządzeń określonych programem nauczania. Nie zawsze wykazuje chęci uzupełniania braków.

Wymagania pogłębione – ocena DOBRA (4)

Uczeń opanował w dużym zakresie wiadomości dotyczące:- zasad bezpieczeństwa w pracowni i w szkole,- przeznaczenia i konserwacji narzędzi,- konstrukcji i działania urządzeń określonych programem nauczania,- historii rozwoju elektroniki,- konstrukcji i działania ogniw elektrycznych,- właściwości i zastosowania materiałów konstrukcyjnych ujętych w programie nauczania.

Zna większość czynności i operacji technologicznych objętych programem. Potrafi samodzielnie wyjaśnić niektóre zjawiska występujące w urządzeniach elektrycznych. Korzysta z terminologii technicznej, a jego wypowiedzi są poprawne pod względem rzeczowym. Potrafi wyjaśnić informacje zawarte w instrukcji obsługi oraz interpretować większość parametrów technicznych urządzeń objętych programem.Opanował w dużej mierze umiejętności dotyczące:

- przygotowania stanowiska do pracy,- sporządzania projektów,- sporządzania rysunków montażowych i schematów elektrycznych prostych urządzeń,- realizacji czynności i operacji technologicznych niezbędnych do wykonania zadań praktycznych,- konstruowania elektromagnesu i innych modeli.

Prawidłowo wykorzystuje materiały konstrukcyjne oraz czas pracy zaplanowany przez nauczyciela. Aktywnie uczestniczy w zajęciach, chce uzupełnić braki, sam podejmuje próby rozwiązania niektórych zadań i czynności. Potrafi skorzystać z instrukcji obsługi urządzeń elektrycznych

346

objętych programem. Dobrze interpretuje znaki i symbole oraz napisy na sprzęcie RTV i innych urządzeniach elektronicznych. Dobrze interpretuje parametry techniczne urządzeń wymienionych w programie nauczania.Wymagania pełne – ocena BARDZO DOBRA(5)

Uczeń opanował pełny zakres wiedzy o:- zasadach BHP w pracowni i w szkole,- zasadach sporządzania dokumentacji technicznej,- konstrukcji i działaniu zasilacza, w tym transformatora,- konstrukcji i działaniu ogniw elektrycznych,- konstrukcji i działaniu obwodów elektrycznych,- konstrukcji i działaniu mikrofonu, głośnika i innych urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,- systemie transmisji radiowej,- nowoczesnym wykorzystaniu fal elektromagnetycznych,- funkcji bezpieczników w układach elektrycznych,- historii rozwoju elektroniki.

Wykorzystuje posiadaną wiedzę do:- właściwej interpretacji symboli i schematów elektronicznych,- właściwej interpretacji znaków i napisów na sprzęcie RTV,- właściwej interpretacji parametrów technicznych urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,- samodzielnego projektowania elektromagnesu,- racjonalnego doboru materiałów i narzędzi niezbędnych do konstruowania elektromagnesu i innych prostych urządzeń,- uzasadniania konieczności doboru odpowiednich materiałów do odpowiednich konstrukcji,- diagnozowania przyczyn awarii urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,- obliczania przekładni transformatora.

Opanował pełny zakres umiejętności niezbędnych do samodzielnego:- sporządzania schematów urządzeń elektronicznych określonych programem nauczania,- projektowania rysunkowego elektromagnesu, modelu choinki,- opracowania procesu technologicznego elektromagnesu, modelu choinki,- wzorowego organizowania stanowiska pracy,- konstruowania elektromagnesu, modelu choinki (obróbki tektury, tworzyw sztucznych, trasowania, przymierzania, klejenia),- do samodzielnej eksploatacji i konserwacji narzędzi i urządzeń określonych programem nauczania.

Prezentuje wzorowe cechy i postawy podczas zajęć.

347

Potrafi współdziałać w grupie podczas realizacji zadań zespołowych. Potrafi być ambitny podczas realizacji indywidualnych zadań praktycznych. Jest świadomy dokonania w przyszłości wyboru zawodu. Bardzo chętnie i często prezentuje swoje zainteresowania techniczne. Jest świadomy przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas pracy oraz podczas użytkowania urządzeń elektrycznych.

Wymagania rozszerzone – ocena CELUJĄCA(6)

Uczeń opanował pełny zakres wiedzy określony programem, który jest wyszczególniony na ocenę 5 oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program z zakresu:

- działania i eksploatacji elektronarzędzi,- działania maszyn prostych,- zabezpieczeń antykorozyjnych, utleniania, pasywacji, cynkowania, oksydowania, platerowania itp.,- właściwości brązu, duraluminium, nikieliny, stopów specjalnych, kompozytów, półprzewodników,- właściwości podstawowych metali, temperatury topnienia metali, gęstości, twardości, przewodności, oporności,- właściwości materiałów izolacyjnych stosowanych w elektrotechnice,- konstrukcji i działania różnych zasilaczy, w tym stabilizowanych z układem stabilizującym i filtrującym,- konstrukcji i działania fotoogniw,- konstrukcji i działania mikrofonów bezprzewodowych,- konstrukcji i działania różnych transformatorów w układach elektronicznych,- działania tunera i wieży muzycznej.

Wykorzystuje posiadaną wiedzę do działań wyszczególnionych na ocenę 5.Ponadto biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami do:

- interpretacji schematów prostowników itp.,- pełnej interpretacji napisów na sprzęcie RTV oraz ich parametrów technicznych,- samodzielnego projektowania prostowników, wzmacniaczy,- uzasadniania konieczności tworzenia nowych stopów i kompozytów,- diagnozowania przyczyn awarii prostownika itp.

Rozwiązuje zadania z zakresu obliczania rezystancji zastępczej, stopnia wzmocnienia przekładni transformatora itp. Twórczo rozwija własne uzdolnienia poprzez projektowania i konstruowania własnych projektów. Konstruuje modele samolotów, szybowców lub innych maszyn. Śledzi najnowsze osiągnięcia nauki i techniki. Jest świadomy swoich uzdolnień, które racjonalnie wykorzystuje na każdych zajęciach. Osiąga sukcesy w konkursach wiedzy technicznej oraz na wystawach twórczości technicznej.

Informatyka

348

Zadaniem edukacji informatycznej jest skoncentrowanie uwagi na rozwijaniu samodzielnego myślenia uczniów z jednoczesnym usunięciem nadmiaru wiadomości encyklopedycznych.Ważnym elementem jest celowe stosowanie różnych narzędzi informatycznych, czyli wszelkiego rodzaju oprogramowania użytkowego do rozwiązywania typowych problemów praktycznych i szkolnych.

W kształceniu informatycznym należy położyć szczególny nacisk na społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwoju informatyki, chodzi bowiem o to, by umiejętności informatyczne uczniowie wykorzystywali z zachowaniem obowiązujących przepisów i w godziwych celach.

Klasa I – zgodnie z nową podstawą programową

Wymagania w zakresie użytkowania komputera w zdobywaniu informacji – Internet:OCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje uczeń,

który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

uruchomić i zamknąć przeglądarkę internetową korzystając z pomocy nauczyciela

odszukać podstawowe wiadomości w internecie

uruchomić i zamknąć wybraną przeglądarkę internetową

znać zasady adresowania stron www

umieć wyszukiwać podstawowe informacje w internecie

znać rodzaje i istotę działania sieci lokalnych i globalnych

znać szczegółowo budowę przeglądarki internetowej

znajdować wybrane informacje w internecie korzystając z wyszukiwarek

biegle posługiwać się wyszukiwarkami internetowymi

wszechstronnie prezentować wybrane informacje

zapisywać odszukane informacje na dysku lokalnym

umieć tworzyć dowolnym narzędziem własne strony internetowe

umieszczać strony na wybranym portalu

Wymagania w zakresie rozwiązywania problemów z wykorzystaniem edytora tekstu Word:OCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje uczeń,

który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

uruchomić i zamknąć edytor z pomocą nauczyciela

napisać prosty tekst w edytorze

zmieniać rozmiar i rodzaj czcionki

zapisać dokument na dysku korzystając z pomocy prowadzącego

znać układ klawiatury

uruchomić i zamknąć edytor tekstu Word

napisać dowolny tekst i poruszać się po nim

zdefiniować stronę: format i układ strony,

wprowadzić do tekstu tabelę oraz wypełnić ją treścią

kopiować wybrane fragmenty tekstu

zmieniać wygląd wyróżnionego fragmentu tekstu

dołączyć do tekstu inny dokument zapisany w pliku dyskowym

pracować jednocześnie z kilkoma plikami

dołączyć do tekstu grafikę

zdefiniować stronę: stopki, nagłówki, numeracja strony

ustawić parametry obiektu w tekście

odczytać teksty zapisane za pomocą innych edytorów

zapisywać teksty w innych formatach

nadawać

tworzyć własne prezentacje w edytorze o wysokim stopniu trudności korzystając z wielu dostępnych narzędzi

349

marginesy korzystać z

różnych czcionek i ich krojów

wyszukiwać w tekście błędy i poprawiać je

zachować dokument na dysku

odczytać dokument zapisany na dysku

przygotować tekst do wydruku

wykonać zrzuty ekranowe i umieścić je w tekście

wydrukować dokument

dokumentowi estetyczną formę poprzez wykorzystanie poznanych funkcji edytorskich

Wymagania w zakresie komunikowania się za pomocą komputera:OCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

uruchomić i zamknąć program pocztowy

wysyłać i odbierać korespondencję przy pomocy nauczyciela

zna komunikatory, wie, co to grupa

dyskusyjna, blog

znać podstawowe informacje o przesyłaniu informacji pocztą elektroniczną

znać programy do obsługi poczty elektronicznej

umieć założyć konto własne pocztowe korzystając z pomocy nauczyciela

wysyłać i odbierać korespondencję

umie prowadzić rozmowę

rozumieć istotę działania poczty elektronicznej

umieć założyć własne konto pocztowe

znać zasady korzystania z konta

modyfikować program pocztowy w celu odebrania korespondencji na własne konto

wstawiać wybrane obiekty do korespondencji,

umie założyć konto na forum w komunikatorze

zakładać dowolne konto pocztowe na wybranym serwerze

biegle znać zasady korzystania z kont pocztowych

wstawiać obiekty, załączniki do korespondencji

stosować profilaktykę antywirusową w

obsługiwać różne programy pocztowe

umie założyć swój blog

350

programach pocztowych

w pełni wykorzystywać książkę adresową

Wymagania w zakresie podstaw tworzenia prezentacji w programie PowerPoint otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

uruchomić i zamknąć program PowerPoint przy pomocy nauczyciela

znać pojęcia: prezentacja, slajd, układ slajdu

uruchomić i zakończyć pracę z programem PowerPoint

wstawić tekst i tło umieć zapisać wyniki

swojej pracy z programem

wstawić grafikę wstawić tabele i wykresy formatować tekst tworzyć prostą prezentację

tworzyć prezentację z efektami animacji

tworzyć własną prezentację z wykorzystaniem efektów multimedialnych

Wymagania w zakresie struktury danych na dysku:OCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje

uczeń, który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

utworzyć i usunąć dowolny folder na wybranym dysku z pomocą nauczyciela

utworzyć folder w wybranym miejscu na dysku

usunąć folder z dysku zmienić nazwę

folderu znać pojęcie

kompresji danych

utworzyć strukturę folderów na dysku

odzyskać usunięte dane

usunąć pliki łącznie z folderami

znać programy do kompresji danych

kopiować pliki

kopiować pliki do wskazanego miejsca kopiować foldery do wskazanego miejsca dokonać kompresji danych przy pomocy

dowolnego programu

obsługiwać kilka programów służących do kompresji danych

Wymagania w zakresie tworzenia grafiki: otrzymuje

uczeń, który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet

uruchomić i zamknąć edytor grafiki z pomocą nauczyciela

korzystać z niektórych narzędzi edytora

wykonać dowolny

uruchomić i zamknąć edytor graficzny

znać i korzystać z podstawowych narzędzi edytora

wykonać prosty rysunek na dowolny temat

zachować pracę na

sprawnie posługiwać się narzędziami edytora grafiki

rysować proste figury geometryczne

wypełniać obszary kolorami

zapisać wykonany

estetycznie wykonywać prace w edytorze

dołączyć tekst do grafiki powielać elementy graficzne (funkcje

wytnij, kopiuj, wklej) wykonywać zrzuty ekranowe i obrabiać

je zmieniać właściwości plików

tworzyć własną grafikę komputerową wykorzystując różne programy graficzne

importować grafikę z innych programów

zapisywać grafikę w różnych formatach

351

w stopniu minimalnym

rysunek w edytorze dysku rysunek na dysku w plikach o różnych formatach

wykonać rysunek na zadany temat

importować grafikę z innych źródeł

dokonać obróbki grafiki

wydrukować rysunek

graficznych, wykonać animację

Wymagania w zakresie informacji, komunikacji, technologii informacyjnej i komunikacyjnejOCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje

uczeń, który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

rozumie podstawowe pojęcia związane z rozwojem komunikowania się: sygnały, mowa, pismo, druk.

rozumie różnicę między informacją, a danymi. umie posłużyć się kalkulatorem systemu

Windows do zamiany liczby dziesiętnej na binarną i odwrotnie

rozumie pojęcie technologii informacyjnej.

rozumie, w jaki sposób są zapisywane i pamiętane pojedyncze znaki w komputerze,

umie opisać system kodowania podstawowych znaków.

umie obliczać wartość dziesiętną liczby podanej w postaci binarnej oraz wartość binarną liczby dziesiętnej z zastosowaniem odpowiednich działań.

Biegle zamienia liczby z systemu dziesiętnego na inne i odwrotnie

Wymagania w zakresie posługiwania się podstawowymi pojęciami oraz środkami informatyki:OCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje uczeń, rozróżnić podstawowe prawidłowo omówić działanie omówić jednostki samodzielnie

352

który nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

elementy zestawu komputerowego

rozpocząć i zakończyć pracę z komputerem przy pomocy nauczyciela

posługiwać się myszą i klawiaturą nie wykorzystując ich w pełni

zorganizować stanowisko pracy

sprawnie rozpocząć i zakończyć pracę z komputerem

znać zasady bezpiecznej pracy z komputerem

wymienić podstawowe elementy zestawu komputerowego

sprawnie posługiwać się myszą i klawiaturą

znać elementy pulpitu systemu Windows

znać prawa użytkownika zna różne rodzaje sieci.

komputera omówić przeznaczenie

podstawowych elementów zestawu komputerowego

omówić podstawowe urządzenia wewnętrzne i zewnętrzne

omówić rodzaje pamięci

znać połączenia zestawu komputerowego

wie, w jaki sposób można łączyć komputery

rozumie pojęcie serwer. wie, co to są prawa

dostępu do sieci. rozumie i stosuje w

praktyce etykietę zna krótką historię

rozwoju informatyki, wie, co to jest technologia

informacyjna, wie, jak zapisywane są

informacje w komputerze.

pamięci i sprawnie się nimi posługiwać

szczegółowo omówić poszczególne rodzaje pamięci

korzystać z systemu pomocy Windows

omówić rodzaje urządzeń zewnętrznych i wewnętrznych oraz ich przeznaczenie

sprawnie łączyć ze sobą elementy zestawu komputerowego

umie opisać rodzaje serwerów.

umie wymienić składniki potrzebne do budowy sieci.

rozumie i potrafi wyjaśnić pojęcie protokoły sieciowe oraz przesyłanie pakietów w sieci,

potrafi przedstawić liczbę w postaci binarnej,

zna systemy kodowania

montować zestaw komputerowy

korzystać z wielu systemów operacyjnych

śledzić na bieżąco nowości pojawiające się w świecie komputerów,

potrafi zapisać liczbę w różnych systemach liczbowych

Wymagania w zakresie przygotowywania prezentacji multimedialnejOCENA

niedostateczna dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca otrzymuje uczeń, który

nie opanował umiejętności i wiadomości określonych programem nauczania nawet w stopniu minimalnym

umie uruchomić program Windows Media Player.

umie uruchomić program Rejestrator dźwięku

umie uruchomić program Windows Movie Maker.

rozumie pojęcie pliki multimedialne.

umie wymienić podstawowe rodzaje plików multimedialnych mp3, mid, avi.

umie uruchomić pokaz prezentacji

zna i wykorzystuje różne rodzaje programów do odtwarzania plików multimedialnych

umie otworzyć gotową prezentację i poddać ją edycji.

. umie zastosować przejścia między slajdami

umie odtworzyć film w programie Windows Media Player

umie umieścić dźwięk z pliku audio i wideo na slajdzie prezentacji.

umie zmienić parametry ustawienia

tworzy własne, rozbudowane prezentacje multimedialne

353

zna programy do odtwarzania filmów.

umie importować klipy do kolekcji w programie Windows Movie Maker.

umie otworzyć istniejący projekt.

potrafi dodać napis na klipie wideo.

umie uzyskać zmianę czasu wyświetlania napisu

rozumie konieczność przestrzegania praw autorskich.

umie animować poszczególne elementy na slajdzie.

Umie ustalić efekty animacji dla pojedynczych elementów slajdu.

umie przygotować prezentację do pokazu.

umie zmodyfikować pliki audio w programie Rejestrator dźwięku.

umie przenosić klipy do projektu w programie Windows Movie Maker.

umie zapisać projekt w postaci pliku wmv.

umie pobrać klip z płyty CD do nowego projektu

umie wstawić plik audio do projektu.

umie uruchomić klip w widoku Oś czasu.

umie dopasować czas trwania nagrania audio do czasu wyświetlania klipów wideo.

dźwięku w prezentacji. wie, jak uatrakcyjnić

prezentację multimedialną.

umie zmienić parametry ustawienia dźwięku w prezentacji.

umie podzielić duży plik filmowy na kilka miniklipów.

Klasa II gimnazjum (zgodne z nową podstawą programową)

Obszar zagadnień dydaktycznych

Ocena

Dopuszczająca Dostateczna Dobra Bardzo dobra celująca

Zbieranie i opracowywanie danych – arkusz kalkulacyjny

Uruchamia wskazany przez nauczyciela arkusz kalkulacyjny.

Wskazuje podstawowe elementy budowy arkusza kalkulacyjnego: kolumna, wiersz, komórka.

Wypełnia komórki arkusza kalkulacyjnego liczbami i tekstem.

Zaznacza myszką blok komórek w arkuszu kalkulacyjnym.

Uruchamia narzędzie do

Zapisuje proste formuły w komórkach arkusza kalkulacyjnego

Zaznacza i scala blok komórek w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzy wykres kolumnowy

Nanosi zmiany w komórkach arkusza kalkulacyjnego.

Formatuje komórki w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzy obramowania komórek w arkuszu

Wykracza poza program

354

tworzenia wykresów w arkuszu kalkulacyjnym.

Sumuje zawartość komórek w arkuszu kalkulacyjnym.

Wypełnia komórki arkusza kalkulacyjnego seriami danych.

dla danych w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzy wykres kołowy dla danych w arkuszu kalkulacyjnym.

Stosuje funkcje standardowe w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzy wykres funkcji liniowej w arkuszu kalkulacyjnym.

Umie wykonać kosztorys wycieczki klasowej w arkuszu kalkulacyjnym.

kalkulacyjnym.Posługuje się kreatorem przy tworzeniu wykresu dla danych w arkuszu kalkulacyjnym.

Formatuje wykres w arkuszu kalkulacyjnym.

Kopiuje za pomocą schowka tabeli i wykresu z arkusza kalkulacyjnego do dokumentu tekstowego.

Nanosi zmiany w tabeli i na wykresie w arkuszu kalkulacyjnym.

Posługuje się adresami bezwzględnymi i względnymi w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzy wykres dwóch prostych w arkuszu kalkulacyjnym.

Wykonuje obliczenia warunkowe z zastosowaniem funkcji logicznej JEŻELI w arkuszu kalkulacyjnym.

Kronika wycieczki – projekt zespołowy

Identyfikuje się jako członek klasowego zespołu projektowego.

Wyszukuje informacje na zadany temat do realizacji projektu zespołowego.

Przegląda zagadnienia proponowane do realizacji projektu zespołowego.

Selekcjonuje zebrane informacje do realizacji projektu zespołowego.

Opracowuje plan pracy do realizacji projektu zespołowego.

Opracowuje przygotowane informacje do realizacji projektu zespołowego.

Przydziela role do realizacji projektu zespołowego.

Łączy różne obiekty w jednym dokumencie do realizacji projektu zespołowego.

Łączy indywidualne dokumenty w jeden

Wykracza poza program

355

wspólny dokument do realizacji projektu zespołowego.

Gromadzenie i wyszukiwanie informacji – bazy danych

Rozumie pojęcie bazy danych.

Uruchamia wskazany przez nauczyciela plik

Potrafi podać przykłady baz danych.

Wprowadza dane do gotowej tabeli w bazie danych.

Przygotowuje bazę według podanego szablonu.

Wyszukuje w przeglądarce internetowej przykłady internetowych baz danych.

Wprowadza dane do bazy.Wstawia dodatkowe pola do tabeli danych.

Sortuje wiersze tabeli w bazie.

Określa kryteria wyboru w bazie danych.

Przygotowuje samodzielnie tabelą z danymi.

Formułuje zapytania w bazach danych.

Ustawia Autofiltr w bazie danych.

Ustawia filtr niestandardowy w bazie danych.

Wykracza poza program

Uczeń nauczycielem komputera – języki Logo

Uruchamia program Logomocja.

Uruchamia postać żółwia stosując pojedyncze instrukcje wpisywane w wierszu poleceń w programie Logomocja.

Uruchamia Okno pamięci.Ustala tło w programie Logomocja

Zmienia postać żółwia w programie Logomocja.

Pisze instrukcje rysujące na ekranie proste kształty geometryczne.

Definiuje nową procedurę w programie Logomocja.

Ustala kolory pisaka i wypełnienie w programie Logomocja

Dodaje parametry do definicji procedury w programie Logomocja.

Dobiera wartości parametrów procedur w programie Logomocja.

Zapisuje projekt jako stronę WWW w programie Logomocja.

Dodaje nowe żółwie do projektu w programie Logomocja.

Kreśli powtarzające się fragmenty rysunków w programie Logomocja.

Zapisuje projekt do pliku w programie Logomocja

Korzysta z procedury wielokąt do pisania procedur w programie Logomocja

Wykorzystuje zdefiniowaną procedurę do tworzenia nowej procedury w programie Logomocja

Dodaje przyciski do projektu utworzonego w programie Logomocja.

Stosuje instrukcję warunkową w

Wykracza poza program

356

programie Logomocja.Kieruje polecenia do wybranych żółwi w programie Logomocja.

Strona WWW – pierwsze kroki w języku HTML

Otwiera wskazaną przez nauczyciela stronę WWW w przeglądarce internetowej.

Otwiera źródło strony wyświetlone w przeglądarce internetowej.

Formatuje elementy strony w dokumencie HTML.

Zapisuje w programie Notatnik kod źródłowy własnej strony WWW w języku HTML.

Umieszcza ilustracje na stronie WWW.

Tworzy wyliczenia na stronie WWW.

Umieszcza tabelę na stronie WWW.

Odświeża widok strony WWW w przeglądarce.

Tworzy odnośniki na stronie WWW.

Umieszcza animacje i dźwięk na stronie WWW.

Formatuje tabelę na stronie WWW.

Wprowadza skrypt zapisany w języku JavaScript na stronie WWW.

Wykracza poza program

Rozwiązywanie problemów - algorytmy

Wyszukuje w przeglądarce internetowej wskazany przez nauczyciela przepis kulinarny.

Podaje przykłady różnych przepisów kulinarnych.

Podaje przykłady różnych instrukcji obsługi. Formułuje instrukcje obsługi w postaci listy kroków. Stosuje podstawową konstrukcję algorytmiczną w postaci listy poleceń.

Formułuje sytuację problemową wymagającą rozwiązania.

Zapisuje rozwiązania w postaci listy kroków.

Stosuje podstawową konstrukcję algorytmiczną w postaci iteracji i działania warunkowego.

Wykorzystuje podstawowe techniki algorytmiczne do rozwiązywania prostych zadań.

Wykracza poza program

Uwaga:

357

Stopień celujący otrzymuje ponadto uczeń, który posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach informatycznych.

Wychowanie fizyczne

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w klasach I-III Gimnazjum jest realizowana 1 godzina wychowania fizycznego tzw. fakultatywna ukierunkowana na wybraną przez dzieci i młodzież dyscyplinę sportową. Zajęcia obejmują szczegółowe i rozszerzone treści kształcenia z wybranej dyscypliny sportowej. Na zajęciach uczniowie oceniani są przez nauczyciela prowadzącego. Ocenę śródroczną i końcoworoczną z wychowania fizycznego wystawia nauczyciel, który prowadzi 3 godziny wychowania fizycznego w danej klasie, z uwzględnieniem ocen wystawionych przez nauczyciela, który prowadzi zajęcia fakultatywne. Ocenie na zajęciach fakultatywnych podlegają umiejętności i wiadomości ucznia zawarte w programie nauczania dla wybranej dyscypliny sportowej.

Ocena niedostateczna

o Uczeń nie spełnia wymagań sprawnościowych i jest daleki od ich spełnienia.o Opuszcza zajęcia obowiązkowe i ma więcej niż 4 godz. nieusprawiedliwionej nieobecności w semestrze.o Nie jest pilny.o Nie bierze udziału w pozalekcyjnych, pozaszkolnych zajęciach sportowo - rekreacyjnych.o Wykazuje znaczące braki w zakresie wychowania społecznego (koleżeńskości, ambicja, zdyscyplinowanie ) i zdrowotnego ( wygląd zewnętrzny,

higiena osobista ).o Wykazuje rażące braki w znajomości przepisów sportowych w zakresie dyscyplin sportowych uprawianych w szkole.

Ocena dopuszczająca

o Uczeń jest daleki od spełnienia wymagań stawianych przez programo Posiada bardzo niską sprawność motorycznąo Wykonuje jedynie najprostsze ćwiczenia i w dodatku z rażącymi błędamio Charakteryzuje się niewiedzę w zakresie kultury fizycznejo Ma lekceważący stosunek do zajęć i nie wykazuje żadnych postępów w usprawnieniuo Na zajęciach wychowania fizycznego wykazuje duże i rażące braki w zakresie wychowania społecznego

Ocena dostateczna358

o Uczeń nie opanował materiału programowegoo Jest mało sprawny fizycznieo Ćwiczenia wykonuje z dużymi błędami technicznymio Posiada małe wiadomości z zakresu kultury fizycznej, nie potrafi wykonać prostych zadań związanych z samoocenąo Nie jest pilny i wykazuje małe postępy w usprawnieniuo Na zajęciach wf przejawia poważne braki w zakresie wychowania społecznego, ma niechętny stosunek do ćwiczeń

Ocena dobra

o Uczeń opanował materiał programowy na dobrym poziomieo Dysponuje dobrą sprawnością motorycznąo Ćwiczenia wykonuje dobrze z małymi błędami technicznymio Wykazuje postępy w usprawnianiu motorycznymo Jego wiadomości z zakresu kultury fizycznej są dobreo Wykazuje postępy w usprawnianiuo Przejawia pewne braki w zakresie wychowania społecznego, w postawie i stosunku do kultury fizycznej

Ocena bardzo dobra

o Uczeń opanował materiał programowyo Dysponuje dobrą sprawnością motorycznąo Ćwiczenia wykonuje prawidłowoo Posiadane wiadomości potrafi wykorzystać w praktyceo Nie potrzebuje większych bodźców do pracy nad osobistym usprawnieniem, Wykazuje stałe i dobre postępy w tym zakresieo Jego postawa społeczna i stosunek do kultury fizycznej nie budzi zastrzeżeń

Ocena celująca

o Uczeń całkowicie opanował materiał programowyo Jest bardzo sprawny fizycznieo Ćwiczenia wykonuje z właściwą techniką, pewni, w odpowiednim tempie i dokładnie, zna założenia taktyczne i przepisy dyscyplin sportowych

zawartych w programie

359

o Posiada duże wiadomości w zakresie kultury fizycznej i umiejętnie wykorzystuje je w praktycznym działaniuo Systematycznie doskonali swoją sprawność motoryczną i wykazuje duże postępy w osobistym usprawnieniuo Jego postawa społeczna, zaangażowanie i stosunek do wychowania fizycznego nie budzą najmniejszych zastrzeżeńo Bierze aktywny udział w zajęciach SKS i zawodach sportowych

Klasa I

Postawa i stosunek do wychowania fizycznego

- Postęp w rozwoju sprawności i umiejętności.- Strój sportowy: estetyczny, czysty, systematycznie noszony.- Aktywny udział w lekcji.- Pomoc i samodzielne organizowanie zabaw i gier.- Udział w zajęciach pozalekcyjnych na terenie szkoły i poza szkołą.

Lekka atletyka

Bieg na 100m (czas w sekundach)Bieg na 300 m dziewczęta i na 1000m chłopcy (czas w min)Marszobieg w terenieSkok w dal (pomiar w metrach)Pchnięcie kulą – dz. 3 kg, chł. 4Rzut piłeczką palantową (pomiar w metrach)

Piłka ręczna

Semestr I

Prowadzenie piłki w dwójkach w rytmie 3 krokówRzut do bramki z rozbiegu po kozłowaniu z przeskokiem

Semestr II

Uwalnianie się obrońcy, wyminięcie, zwód.Poruszanie się w obronie ze zmianą pozycji obronnej.

360

Piłka koszykowa

Semestr I

Kozłowanie piłki ze zmianą ręki, zatrzymanie, pivot.Rzut do kosza po kozłowaniu.

Semestr II

Zbieranie piłki z tablicy – walka o piłkę.Indywidualna technika gry w obronie.

Piłka siatkowa

Semestr I

Zagrywka tenisowa.Kierowanie piłki na pole przeciwnika oburącz górne i dolne.

Semestr II

Odbicia dolne i górne w grze 3x3.Zagrywka i odbiór zagrywki od wystawiającego.Zbicie piłki wystawionej przez partnera.

Piłka nożna

Semestr I

Prowadzenie piłki slalomem wewnętrzną częścią stopy.Prowadzenie piłki zakończone strzałem.Zwody z piłką i bez piłki.

Semestr II361

Prowadzenie piłki dwójkami ze zmianą miejsc.Stałe fragmenty gry (rzut wolny, karny).

Gimnastyka podstawowaSemestr I

Przewrót w przód z naskoku ponad przeszkodą.Przewrót bokiem z rozbiegu.Mały wkład gimnastyczny.

Semestr II

Stanie na rękach z zamachem z asekuracją.Skok kuczny przez skrzynię wszerz.

Klasa II

Postawa i stosunek do wychowania fizycznego

- Postęp w rozwoju sprawności i umiejętności.- Strój sportowy: estetyczny, czysty, systematycznie noszony.- Aktywny udział w lekcji.- Pomoc i samodzielne organizowanie zabaw i gier.- Udział w zajęciach pozalekcyjnych na terenie szkoły i poza szkołą.

Lekka atletyka

Bieg na 100 m (czas w sekundach)Bieg na 300 m, 600m dziewczęta i na 300 m, 1000m chłopcy (czas w min)Skok w dal (pomiar w metrach)Pchnięcie kulą – dz. 3 kg, chł. 4 (pomiar w metrach)Skok wzwyż – pomiar w cmRzut oszczepem - nauka

362

Piłka ręczna

Semestr I

Prowadzenie piłki w dwójkach w rytmie 3 krokówRzut do bramki z rozbiegu po kozłowaniu z przeskokiem

Semestr II

Uwalnianie się obrońcy, wyminięcie, zwód.Obrona „każdy swego”.

Piłka koszykowa

Semestr I

Kozłowanie piłki ze zmianą ręki, zatrzymanie, pivot.Rzut do kosza po kozłowaniu.

Semestr II

Zbieranie piłki z tablicy i wyprowadzenie ataku szybkiego.Indywidualna technika gry w obronie.

Piłka siatkowa

Semestr I

Zagrywka tenisowa.Kierowanie piłki na pole przeciwnika oburącz górne i dolne.

Semestr II

Odbicia dolne i górne w grze 3x3.Zagrywka i odbiór zagrywki od wystawiającego.

363

Rozegranie piłki w zespole trójkowym.

Piłka nożna

Semestr IProwadzenie piłki slalomem wewnętrzną częścią stopy.Prowadzenie piłki zakończone strzałem.Odbieranie piłki i gra ciałem.

Semestr II

Prowadzenie piłki dwójkami ze zmianą miejsc.Stałe fragmenty gry (rzut wolny, karny).

Gimnastyka podstawowa

Semestr I

Przewrót w tył z rozkroku.Mały wkład gimnastyczny.

Semestr II

Stanie na rękach i próby przewrotu w przód.Skok zawrotny przez skrzynię.

Klasa III

Postawa i stosunek do wychowania fizycznego

- Postęp w rozwoju sprawności i umiejętności.- Strój sportowy: estetyczny, czysty, systematycznie noszony.- Aktywny udział w lekcji.- Pomoc i samodzielne organizowanie zabaw i gier.- Udział w zajęciach pozalekcyjnych na terenie szkoły i poza szkołą.

364

Lekka atletyka

Bieg na 100 m (czas w sekundach)Bieg na 300 m, 600m dziewczęta i na 300 m, 1000m chłopcy (czas w min)Skok w dal (pomiar w metrach)Pchnięcie kulą – dz. 3 kg, chł. 4 (pomiar w metrach)Skok wzwyż – pomiar w cmRzut oszczepem – pomiar Rzut dyskiem 1 kg – nauka

Piłka ręczna

Semestr IProwadzenie piłki w dwójkach w rytmie 3 krokówRzut do bramki z rozbiegu po kozłowaniu z przeskokiemSemestr IIUwalnianie się obrońcy, wyminięcie, zwód.Przepisy gry i sędziowanie.

Piłka koszykowa

Semestr IKozłowanie piłki ze zmianą ręki, zatrzymanie, pivot.Rzut do kosza po kozłowaniu.Semestr IITechnika kozłowania z przeciwnikiem.Uwalnianie partnera przez stosowanie zasłon.Indywidualna technika gry w obronie.Piłka siatkowa

Semestr IZagrywka tenisowa.Kierowanie piłki na pole przeciwnika oburącz górne i dolne.Semestr II

365

Odbicia dolne i górne w grze 3x3.Zagrywka i odbiór zagrywki od wystawiającego.Obrona piłek przez zasłanianie.

Piłka nożnaSemestr IProwadzenie piłki slalomem wewnętrzną częścią stopy.Prowadzenie piłki zakończone strzałem.Zwody z uderzenia i w przyjęciu piłkiSemestr IIProwadzenie piłki dwójkami ze zmianą miejsc.Stałe fragmenty gry (rzut wolny, karny).Gimnastyka podstawowaSemestr IPrzewroty łączne w przód i w tył.Mostek ze stania.Mały wkład gimnastyczny.Semestr IIStanie na rękach i przewrót w przód.Skok rozkroczny przez skrzynię wszerz.

Religia

Wymagania dotyczące poszczególnych ocen z uwzględnieniem wiedzy, umiejętności, przejawów zastosowania ich w życiu.

Klasa I

Celująca

1. Uczeń nie tylko spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, ale posiada wiedzę wykraczającą poza program katechezy.2. Wyróżnia się aktywnością w grupie katechetycznej.3. Aktywnie uczestniczy w życiu małych grup formacyjnych ( służba ołtarza, oaza, itp.).

366

Bardzo dobra

1. Uczeń jest zdyscyplinowany, posiada uzupełniony zeszyt, potrafi samodzielnie objaśnić i powiązać w całość wiadomości z programu nauczania, posiada biegłą znajomość „Małego katechizmu”, bierze czynny udział w katechezie.

2. Uczeń opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem katechezy.3. Sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami.4. Chętnie i regularnie uczestniczy w katechezie.5. Zachowuje szacunek dla „świętych” przedmiotów, znaków religijnych i miejsc.6. Chętnie uczestniczy w życiu parafii ( liturgia, rekolekcje).7. Przejawia postawę apostolską, wyrażając na zewnątrz swoją wiarę.

Dobra

1. Uczeń posiada uzupełniony zeszyt, potrafi odpowiedzieć samodzielnie na wszystkie pytania związane z tematem katechezy, posiada znajomość „Małego katechizmu”, przejawia aktywność na katechezie.

2. Uczeń opanował wiadomości i umiejętności, które pozwalają na zrozumienie większości relacji między elementami wiedzy religijnej.3. Dysponuje dobrą umiejętnością zastosowania zdobytych wiadomości.4. Postawa ucznia nie budzi zastrzeżeń ( pkt.6).5. Uzyskuje stałe dobre postępy podczas prowadzonych zajęć.6. Nie zaniedbuje uczestnictwa w katechezie, do której stara się być przygotowany.7. Uczestniczy w rekolekcjach szkolnych.

Dostateczna

1. Uczeń prowadzi notatki, wykonuje zadania potrafi odtworzyć z pamięci wniosek z lekcji.2. Opanował wiadomości i umiejętności umożliwiające zdobycie dalszej wiedzy.3. Dysponuje przeciętną wiedzą w zakresie materiału przewidzianego programem, w jego wiadomościach są luki.4. Nie wykazuje większego zainteresowania przedmiotem.5. Nieregularnie uczęszcza na katechezę.6. Wykonywanie zadań przez ucznia budzi zastrzeżenia np. niedbale prowadzony zeszyt.7. Nie bierze udziału w życiu parafii, w różnych formach duszpasterstwa.

Dopuszczająca

1. Uczeń jest obecny na lekcji, słucha, nie przeszkadza w prowadzeniu katechezy.

367

2. Zdobyte wiadomości są niewystarczające na uzyskanie przez ucznia podstawowej wiedzy religijnej.3. Proste zadania wykonuje przy pomocy katechety.4. Niechętnie bierze udział w katechezie.5. Często opuszcza lekcje.6. Ma lekceważący stosunek do przedmiotu.

Niedostateczna

1. Uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.2. Odmawia wszelkiej współpracy.3. Ma lekceważący stosunek do przedmiotu i wiary.

Klasa II gimnazjum

Celująca

1. Uczeń spełnia wymagania oceny bardzo dobrej.2. Wykazuje się wiadomościami wykraczającymi poza program.3. Angażuje się w prace poza lekcyjne na rzecz przedmiotu: gazetki, pomoce lekcyjne, montaże sceniczne.4. Uczestniczy w konkursach wiedzy religijnej.5. Twórczo uczestniczy w życiu parafii.6. Jego pilność, zainteresowanie, szacunek do przedmiotu nie budzi zastrzeżeń.7. Poznawane prawdy wiary stosuje w życiu.8. Posiada inne osiągnięcia indywidualne.

Bardzo dobra

1. Uczeń spełnia warunki oceny dobrej.2. Opanował pełny zakres wiedzy, postaw i umiejętności.3. Posiadł pełną znajomość „Małego katechizmu”.4. Wzorowo prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe.5. Aktywnie uczestniczy w katechezie.6. Jest pilny, systematyczny, zainteresowany przedmiotem i życiem parafii.7. Stara się być świadkiem wyznawanej wiary.

Dobra368

1. Spełnia wymagania oceny dostatecznej.2. Wiedzę religijną opanował na poziomie dobrym.3. Wykazuje dobrą znajomość prawd wiary.4. Zeszyt ucznia nie budzi zastrzeżeń.5. Systematycznie uczestniczy w lekcji, wykazuje zainteresowanie przedmiotem.6. Stara się być aktywny w czasie lekcji.

Dostateczna

1. Uczeń spełnia wymagania w zakresie oceny dopuszczającej.2. Opanował łatwe, całkowicie niezbędne wiadomości, postawy i umiejętności.3. Wykazuje dostateczną znajomość prawd wiary.4. Prezentuje przeciętną pilność i zainteresowanie przedmiotem.5. W zeszycie pojawiają się sporadyczne braki.6. Stara się uczestniczyć w życiu parafii.

Dopuszczająca

1. Uczeń opanował podstawowe pojęcia religijne.2. Prezentuje mało zadowalający poziom postaw i umiejętności.3. Prowadzi zeszyt.4. Znajomość katechizmu jest fragmentaryczna.5. Wykazuje poprawny stosunek do przedmiotu i jego treści.6. Uczestnictwo w celebracji roku liturgicznego budzi zastrzeżenia.

Niedostateczna

1. Uczeń nie opanował podstawowych pojęć religijnych.2. Nie wykazuje znajomości katechizmu.3. Nie posiada zeszytu lub ma duże braki.4. Opuszcza celowo katechezę. 5. Inne uwarunkowania indywidualne ucznia wskazujące na ocenę niedostateczną.

Klasa III

369

Wymagania dotyczące poszczególnych ocen z uwzględnieniem: wiedzy, umiejętności, przejawów zastosowania ich w życiu

Celująca

1. Uczeń nie tylko spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, ale posiada wiedzę wykraczającą poza program katechezy.2. Wyróżnia się aktywnością w grupie katechetycznej.3. Aktywnie uczestniczy w życiu małych grup formacyjnych (służba ołtarza, oaza, itp.).

Bardzo dobra

1. Uczeń jest zdyscyplinowany, posiada uzupełniony zeszyt, potrafi samodzielnie objaśnić i powiązać w całość wiadomości z programu nauczania, posiada biegłą znajomość Małego katechizmu ,bierze czynny udział w katechezie.

2. Uczeń opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem katechezy.3. Sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami..4. Chętnie i regularnie uczestniczy w katechezie.5. Zachowuje szacunek dla przedmiotów kultu, miejsc i znaków religijnych.6. Chętnie uczestniczy w życiu parafii(liturgia, rekolekcje itp.).7. Przejawia postawę apostolską, wyrażając na zewnątrz swoją wiarę.

Dobra

1. Uczeń posiada uzupełniony zeszyt, potrafi odpowiedzieć samodzielnie na wszystkie pytania związane z tematem katechezy, posiada znajomość "Małego katechizmu", przejawia aktywność na zajęciach.

2. Uczeń opanował wiadomości i umiejętności, które powalają na zrozumienie większości relacji między elementami wiedzy religijnej.3. Dysponuje dobrą umiejętnością zastosowania zdobytych wiadomości4. Postawa ucznia nie budzi zastrzeżeń(patrz pkt.6).5. Uzyskuje stałe dobre postępy podczas prowadzonych zajęć.6. Nie zaniedbuje uczestnictwa w katechezie, do której stara się przygotowany.7. Uczestniczy w rekolekcjach szkolnych.

Dostateczna

1. Uczeń prowadzi notatki wykonuje zadania, potrafi odtworzyć z pamięci wniosek z lekcji.2. Uczeń opanował wiadomości i umiejętności umożliwiające zdobywanie dalszej wiedzy.3. Dysponuje przeciętną wiedzą w zakresie materiału przewidzianego programem, w jego wiadomościach są luki.4. Nie wykonuje większego zainteresowania przedmiotem.

370

5. Nieregularnie uczęszcza na katechezę.6. Wykonanie zadań przez ucznia budzi zastrzeżenia, np. niedbałe prowadzenie zeszytu. 7. Nie bierze udziału w życiu parafii, w różnych formach duszpasterstwa.

Dopuszczająca

1. Zdobyte wiadomości są niewystarczające na uzyskanie przez ucznia podstawowej wiedzy religijnej.2. Proste zadania o niewielkim stopniu trudności rozwiązuje przy pomocy katechety.3. Niechętnie bierze udział w katechezie.4. Często opuszcza katechezę.5. Ma lekceważący stosunek do przedmiotu.

Niedostateczna

1. Uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą;2. Odmawia wszelkiej współpracy;3. Ma lekceważący stosunek do przedmiotu i wiary.

Edukacja dla bezpieczeństwa

Przedmiotowy system oceniania z edukacji dla bezpieczeństwa został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r.

Przedmiotem oceny i kontroli osiągnięć ucznia są:- Wiadomości (zapamiętywanie, zrozumienie)- Umiejętności ( zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych i problemowych)- Postawy i przekonania ( aktywność, zaangażowanie w proces uczenia się)

Proponuje się następujące przedziały klasyfikacyjne ocen:-Celujący – zakres wymagań – wykraczający-Bardzo dobry – zakres wymagań – dopełniający-Dobry – zakres wymagań – rozszerzający-Dostateczny – zakres wymagań – podstawowy-Dopuszczający – zakres wymagań – konieczny

371

Ocena niedostatecznaUczeń:

pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi się wypowiedzieć nie opanował wiedzy i umiejętności w zakresie wymagań koniecznych

niezbędnych do dalszego kształcenia nie potrafi wykonać prostego polecenia wykazuje się brakiem systematyczności i chęci do nauki nie interesuje się przedmiotem

Ocena dopuszczającaUczeń:

przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykonać proste polecenia ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności, które są konieczne do dalszego

kształcenia; posiada minimum wiedzy nie potrafi sformułować jasnej wypowiedzi na tematy poruszane na lekcjach jego postawa na lekcjach jest bierna, ale wykazuje chęć do współpracy

Ocena dostatecznaUczeń:

jest aktywny na lekcjach sporadycznie jego wiedza jest fragmentaryczna i wyrywkowa ma problemy z samodzielnym sformułowaniem i uzasadnieniem swoich

wypowiedzi udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela wykonuje samodzielnie proste zadania, które przydzieli mu grupa

Ocena dobraUczeń:

w dużej mierze opanował treści i umiejętności zawarte w programie chętnie pracuje w grupie jest aktywny na zajęciach umiejętnie wykorzystuje zdobyte informacje wykonuje samodzielnie typowe zadania związane z tokiem lekcji i zlecone

przez nauczyciela umie formułować proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne porównuje zachowania pozytywne i negatywne oraz ich wpływ na postawę

ludzi prezentuje różne sposoby rozwiązywania konfliktów poprawnie stosuje pojęcia: efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne

deszcze poprawnie wykonuje czynności ratownicze, umie dobrać potrzebny sprzęt i

372

wykorzystać niektóre środki ratownicze

Ocena bardzo dobraUczeń:

bardzo aktywnie uczestniczy w zajęciach sprawnie samodzielnie posługuje się różnymi źródłami wiedzy, uzasadnia

odpowiedzi korzystając z wiadomości prasowych i telewizyjnych uzasadnia własne poglądy i stanowiska dokonuje samodzielnej oceny wydarzeń i zjawisk dostrzega związki przyczynowo- skutkowe potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów interpretuje teksty źródłowe rozumie, że oprócz praw uczeń ma obowiązki bezbłędnie wykonuje czynności ratownicze, koryguje błędy kolegów odpowiednio wykorzystuje sprzęt i środki ratownicze zdobył pełen zakres wiedzy przewidziany w programie sprawnie wykorzystuje wiedzę z różnych przedmiotów do rozwiązywania

zadań z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa umie pokierować grupą rówieśników;

Ocena celującaUczeń:

posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program rozwija własne zainteresowania bierze udział z sukcesami w konkursach, olimpiadach, mistrzostwach jest bardzo aktywny na lekcjach wykonuje szereg zadań dodatkowych z własnej inicjatywy jest żywo zainteresowany tym co dzieje się w Polsce i na świecie angażuje się w akcje humanitarne, ekologiczne, wolontariat umiejętnie formułuje argumenty, wypowiada się bardzo poprawnym językiem potrafi doskonale zaplanować i zorganizować pracę swoją i innych

373