wi 5 คู่มือการส่งสิ่งส่งตรวจทาง ...การย...

หองปฏบตการทางการแพทย ฝายสหเวชศาสตร โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ฉบบท : 2

หนา 0/23 รหสเอกสาร :

WI – 2411 – 005 คมอการสงสงสงตรวจทางหองปฏบตการจลชววทยา

วนทประกาศใช: 1 ตลาคม 2561

เอกสารควบคมภายในโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตหามท าส าเนากอนไดรบอนญาต

คมอการสงสงสงตรวจทางหองปฏบตการ จลชววทยา

ผเรยบเรยง/จดท า ………………………………………………….................

(ทนพญ.นรศรา มงกรแกว) หวหนาหนวยจลชววทยา

ผทบทวน

…………………………………………………................. (ทนพ. เทอดศกด สนธนา) ผจดการคณภาพ

…………………………………………………................. (นางสาว สวรรณา ชยทวทรพย)

ผอ านวยการฝายสหเวชศาสตร ผอนมต

…………………………………………………................. (รศ.นพ. พฤหส ตออดม)

ผอ านวยการโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

สถานะเอกสาร : เอกสารควบคม ส าเนาเอกสารหมายเลข : WI – 2411 - 005


ฉบบท : 2





บนทกการแกไข

ครงท รายละเอยดการแกไข ฉบบท หนา วนทมผลบงคบใช ผแกไข

1 จดท าเอกสาร 1 1 มถนายน 2560 นรศรา มงกรแกว 2 ทบทวนเอกสาร 2 1 ตลาคม 2561 นรศรา มงกรแกว


ฉบบท : 2





สารบญ

หวขอ หนา 1. ขอปฏบตในการสงสงสงตรวจมาทหนวยจลชววทยา 3 2. การเกบสงสงตรวจเพอวนจฉยโรคตดเชอ 7 3. ขอปฏบตในการรบและปฏเสธสงสงตรวจ 18 4. ภาชนะส าหรบสงสงตรวจทางจลชววทยา 19 5. คาวกฤตทางจลชววทยา 22


ฉบบท : 2





1. ขอปฏบตในการสงสงสงตรวจมาทหนวยจลชววทยา 1.1 สถานทรบสงสงตรวจ

หนวยจลชววทยา ชน 3 อาคารกตตวฒนา เปดบรการ 8.00 – 24.00 น. ทกวน

เบอรโทรศพท 8096 (สอบถามเรองการสงตรวจของหนวยจลชววทยา)

9460 (สอบถามผลเพาะเชอ)

9308 (งานธรการ)

9147 (หวหนาหนวยจลชววทยา)

1.2 รายการทดสอบ

Code การทดสอบ สงสงตรวจ ภาชนะใสสงสงตรวจ ระยะเวลารายงานผล

ราคา

การตรวจวนจฉยจากกลองจลทรรศน (Microscopic exam)

1. การยอมส

60004 Gram stain สงเปน slide

-ปายสงสงตรวจลงบน slide (1x2cm) ทงใหแหง

**หามประกบ slide**

สงเปนสงสงตรวจ

-สงสงตรวจทกชนดปรมาณ 0.5-1 ml

-AFB 3 day ตองสง 3 กระปก

สงเปน slide

-ใสถงพลาสตกสแดงหรอภาชนะทปดมดชด

สงเปนสงสงตรวจ

-ใสภาชนะปลอดเชอหรอภาชนะสะอาดปดฝาใหมดชด และใสถงพลาสตกสแดง

3 ชม. 65

60001 Acid Fast Stain (AFB)

3 ชม. 60

60015 Modified AFB 3 ชม. 70

60002 Acid Fast Stain (AFB 3 Day)

3 ชม. 180

2. การดลกษณะของเชอรา

60009 KOH preparation ขยผวหนง ขยเลบ เสนผม วางบนแผน slide แลวประกบดวย slide อก 1 แผนหรอใสภาชนะส าหรบเพาะเชอ

3 ชม. 60


ฉบบท : 2





สงสงตรวจอนๆ ใสภาชนะส าหรบเพาะเชอ สงสงตรวจบางอยางอาจสงเปนslide ได เชน ear, pus, vagina โดยการปายสงสงตรวจบน slide ทงใหแหง ใสในภาชนะปด

**หามประกบ slide**

3 ชม. 60


ราคา

การเพาะเลยงเชอ (Culture)

60003 Aerobic bacteria culture&

Susceptibility test

ปสสาวะ (Urine) (5-10 ml)

ภาชนะปลอดเชอ (Sterile container) 2-5 วน 250

เสมหะ (Sputum) (2-5 ml)

ภาชนะปลอดเชอ (Sterile container)

2-5 วน 250

หนอง (Pus) หลอดน าสงเพาะเชอ (Stuart transport medium)

2-5 วน 250

อจจาระ (Stool) หลอดน าสงเพาะเชอ

(Carry-Blair transport medium)

2-5 วน 250

น าจากสวนตางๆ ของรางกาย (Body fluid)

(>2 ml)


2-5 วน 250


ฉบบท : 2





ตา (Eye) Corneal scraping

Aqueous, Vitreous

หลอดน าสงเพาะเชอ (Stuart transport medium) หรอ

เพาะบนอาหารเลยงเชอ BA, CA

2-5 วน 250

ห (Ear) คอ (Throat) จมก (Nasal)

หลอดน าสงเพาะเชอ (Stuart transport medium)

2-5 วน 250

อวยวะสบพนธ หลอดน าสงเพาะเชอ (Stuart transport medium)

2-5 วน 250


ราคา

การเพาะเลยงเชอ (Culture)

60003 Aerobic bacteria culture&

Susceptibility test

ชนเนอ (Tissue) (0.5- 1 cm3)


2-5 วน 250

น าลางปอด (BAL)


2-5 วน 250

60007 Hemoculture

เลอด (Blood) ผใหญ 3-10 ml

ขวดแถบสเทา BACTEC Plus Aerobic/F

3-7 วน 350

เลอด (Blood) เดก 1-5 ml

ขวดแถบสชมพ BACTEC Peds Plus/F

3-7 วน 350

60027 Culture for fungus (ใสขวด Hemo)

เลอด (Blood)

1-5 ml

ขวดแถบสแดง BACTEC Myco/F Lytic (รบขวดทหนวยจลชววทยา)

30 วน 300


ฉบบท : 2





60023 Culture for fungus (ตอ 1 ตวอยาง)

สงสงตรวจชนดอนๆ ใชภาชนะเชนเดยวกบการเพาะเชอแบคทเรยทวไป

30 วน 300

การตรวจพเศษอนๆ

60016 Susceptibility test ตดตอหนวยจลชววทยา โทร 9460

แนบผลเพาะเชอมาพรอมกบใบน าสง 3 วน 200

60024 MIC (ระบยาทตองการทดสอบ)

3 วน 250

Air Sampling ตดตอหนวยจลชววทยา โทร 9460 5 วน

Sterility Testing 3 วน


ฉบบท : 2





2. การเกบสงสงตรวจเพอวนจฉยโรคตดเชอ

2.1 หลกส าคญในการเกบสงสงตรวจเพอการเพาะเชอ 2.1.1 หลกเลยงการปนเปอนจากเชอประจ าถนทอยบรเวณอวยวะใกลเคยง เพอใหแนใจวาเกบเชอทเปน

สาเหตของการตดเชอจรงๆ เชน สงสงตรวจทเปนเลอด เชออาจปนเปอนจากบรเวณทเจาะเลอด สงสง ตรวจจาก bladder เชออาจปนเปอนจาก urethra และ perineum เปนตน จงตองใชน ายาท าลายเชอท าความสะอาดผวหนงบรเวณทจะเกบสงสงตรวจ

2.1.2 เกบสงสงตรวจเรวทสดเทาทจะท าไดขณะเรมม onset ของโรคเพอใหไดสงสงตรวจทเปนตวแทนทด ของการตดเชอ

2.1.3 มการปฏเสธสงสงตรวจและตองเกบสงสงตรวจใหม เมอสงสงตรวจทเกบครงแรกไมเหมาะสมหรอม ปรมาณไมพอ การน าสงไมเหมาะสมดานอณหภม หรอลาชา

2.1.4 เลอกวธเกบตวอยางทเหมาะสมส าหรบสงสงตรวจแตละชนดดงน สงสงตรวจ วธการเกบ

Swab ตองปายหรอถแรงๆและตองท าใหเปยกชมกอนเพอให swab ดดซบสงสงตรวจไดมาก ไมสามารถเพาะเชอมากกวาหนงชนด ไมเหมาะส าหรบการเพาะเชอรา และไมใชในการเพาะเชอ Mycobacterium

Aspirates สงสงตรวจทไดจากการดดมคณภาพดกวา swab ใช 2% chlorhexidine in alcohol ท าความสะอาดผวหนงกอนเจาะ

Tissue ชนเนอทใชเพาะเชอ ตองท า biopsied tissue โดย aseptic technique Sputum เสมหะทดตองไมมน าลายปนเปอน Urine ปสสาวะควรเพาะเชอจาก midstream collection ส าหรบ Foley catheter tip ไม

เหมาะส าหรบการเพาะเชอ 2.1.5 น าสงในภาชนะหรอใน transport media ทเหมาะสม เชน

Carry Blair ส าหรบ stool หรอ rectal swab Stuart’s ส าหรบ สงสงตรวจทกชนด Thioglycolate ส าหรบ การเพาะเชอ anaerobe bacteria Hemoculture media ส าหรบ เลอด

ภาชนะทใสตองปดแนนไมมการรวไหลและบรรจภาชนะในถงพลาสตกแดง เพอปองกนการแพรกระจายของเชอ 2.1.6 ตองระบทงชนดของสงสงตรวจและต าแหนงของรางกายทเกบสงสงตรวจชดเจน เชน ระบวาหนองจากขาซาย ไมใชระบวาหนองโดยไมบอกต าแหนงทเกบ เปนตน การบงชตวอยางตรงกบขอมลในใบน าสง ผเกบสงสงตรวจ ตองระบตวตนผปวยกอนเกบสงตรวจเสมอ ในใบน าสงควรมขอมลของผปวย เชน ชอ-สกล, HN, ward, แพทย, Clinical diagnosis และรายละเอยดของสงสงตรวจ เชน ชนดของสงสงตรวจ, ต าแหนงทเกบ, วน-เวลาเกบ


ฉบบท : 2





2.2 วธปฏบตการเกบสงสงตรวจเพอวนจฉยโรคตดเชอแบคทเรยและเชอรา 2.2.1 การเกบสงสงตรวจเพอการวนจฉยเชอแบคทเรย

สงสงตรวจ

ปรมาณ/ภาชนะบรรจ วธเกบ เวลาและอณหภม การน าสง การเกบรกษา

Blood ขวด Hemoculture -ผใหญ 5-10 ml -เดก 1-5 ml -ทารก 1-2 ml จ านวนขวด - กรณไมเรงดวน เจาะ 2-4 ขวดภายใน 24 ชม. - กรณเรงดวน เจาะ 2 ขวดพรอมกนคนละต าแหนง - ผปวยเดกใหเจาะเลอดเพยงครงเดยว ถาสงสยภาวะตดเชอทลนหวใจตองเจาะอยางนอย 2 ครงหางกนไมเกน 24 ชม.

- เตรยมอปกรณเจาะเลอด/ลางมอใหสะอาดและใสถงมอ/เลอกต าแหนง peripheral vein - เชดบรเวณทจะเจาะเลอดดวย 2% chlorexidine gluconate in 70% alcohol โดยเชดวนจากดานในออกดานนอกเปนวงกวาง รอไมนอยกวา 30 วนาท จนน ายาแหง - ท าความสะอาดจกยางทฝาขวด hemoculture ดวย 70% alcohol รอใหแหง - เจาะเลอดจากหลอดเลอด - แทงเขมตรงกลางจกยาง ฉดเลอดลงในขวด hemoculture เบาๆ - เขยาขวดเปนวงกลมบนพนโตะ 5 รอบ และซายขวาขางละ 5 ครง - ใช 70% alcohol เชดจกยางดานบนของขวดอกครง

2 ชม. ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง หามเกบใน ตเยน

** ขอแนะน าหรอขอควรระวง - ควรเจาะเลอดกอนผปวยไดรบสารตานจลชพ ถาผปวยไดรบสารตานจลชพแลวใหเจาะเลอดกอน 15 นาท กอนการใหครง

ถดไป - การเจาะเลอด 2 ครง หางกน 15 หรอ 30 นาท กบการเจาะเลอดต าแหนงทตางกน ในเวลาเดยวกน พบวาความไวในการ

เพาะ-เชอ ไมตางกน - กรณสงสยการตดเชอจากสายสวนหลอดเลอดด า ใหดดเลอดจากสายสวน 1 ขวด และเจาะเลอดจากหลอดเลอดด าสวนปลาย

อก 1 ขวดพรอมๆกน ถาขวดทมาจากสายสวนมเชอขนกอน ≥ 2 ชม. บงชถงการตดเชอทมาจากสายสวนหลอดเลอด - กรณผปวยเดกทเจาะเลอดยากและมสายสวนหลอดเลอดคาอย อนโลมใหดดเลอดจากสายสวนได แตหากผลเพาะเชอมเชอ

ขนและตองการยนยนวาบวกปลอมหรอไมใหเจาะเลอดจากหลอดเลอดด าสวนปลายซ าอกครง


ฉบบท : 2






ปรมาณ/ภาชนะบรรจ วธเกบ เวลาและอณหภม

การน าสง การเกบรกษา Bone

marrow

ขวด Hemoculture แพทยเปนผเกบ เหมอน blood

เหมอน blood

CSF 1 ml ภาชนะปราศจากเชอ

เจาะเกบโดยใช sterile technique โดยเกบ 3 ขวด และใชขวดท 2 สงเพาะเชอ ** ขอแนะน า ถาเจาะไดขวดเดยวใหน าสงหองจลชววทยาเพอน าไปเพาะเชอกอนทเหลอจงสงไปตรวจทางเคมและ cell count

15 นาท ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง หามเกบใน ตเยน

Fluids

≥ 1 ml ส าหรบ PDF (peritoneal dialysis fluid) ≥ 50 ml ภาชนะปราศจากเชอ

แพทยเปนผเจาะโดยใช sterile technique **ขอแนะน า - หามใช sterile swab จม fluids ตางๆ แลวใสใน transport media


ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ยกเวน pericardial fluid

เกบท 4⁰C Gastric: wash/ lavage

25-50 ml ภาชนะปราศจากเชอ

- เกบตอนเชาเมอตนนอน กอนรบประทานอาหาร - ใสสาย nasogastric tube เขาทางปากหรอจมกลงไปในกระเพาะ - ลางกระเพาะโดยใชน ากลนปราศจากเชอ 20-50 ml - เกบน าลางกระเพาะใสภาชนะปราศจากเชอ


ไมเกน 24 ชม.

ท 4⁰C


ฉบบท : 2







Mid Stream Urine (MSU) ผปวยหญง (female)

ผปวยชาย (male)

10-15 ml ภาชนะปราศจากเชอ 10-15 ml ภาชนะปราศจากเชอ

- ท าความสะอาดบรเวณรอบๆทอปสสาวะ (urethra) ดวยสบ/ลางสบออกและเชดใหแหง - ใชนว 2 นวแยก labia ใหหางออกจากกน ถายปสสาวะชวงแรกทงไป - ถายปสสาวะชวงกลางลงในภาชนะปราศจากเชอ - รนหนงหมปลาย gland penis แลวท าความสะอาดดวยสบ/ลางสบออกและเชดใหแหง - ถายปสสาวะชวงแรกทงไป - ถายปสสาวะชวงกลางลงในภาชนะปราศจากเชอ

2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C

Catheterized urine Straight catheter

indewelling catheter

15 ml ภาชนะปราศจากเชอ 5-10 ml ภาชนะปราศจากเชอ

- ท าความสะอาดบรเวณรอบๆทอปสสาวะ (urethra) ดวยสบ/ลางสบออกและเชดใหแหง - สอด catheter เขาไปในกระเพาะปสสาวะ - ปลอยน าปสสาวะทงไป 15 ml - เกบปสสาวะใสภาชนะปราศจากเชอ - ใชส าลชบ 70 % alcohol ท าความสะอาดสวนตอระหวาง catheter กบสาย drain - ใชเขมและกระบอกฉดยาแทงแลวดดปสสาวะออกมาใสภาชนะปราศจากเชอ


ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C

Abcess open

close

Stuart’s medium ** ขอแนะน า ถาจะยอมแกรมดวยควร swab เพมอก 1 อน ปายลงบน slide 1-2 ml

- ท าความสะอาดผวสวนบนของแผลดวยน าเกลอ - เชดหนองสวนบนของแผลทง - ใช sterile swab ปายหนองบรเวณแผลทอยลกลงไปและบรเวณขอบแผล - จม swab ลงใน Stuart’s medium - ท าความสะอาดผวสวนบนของแผลดวย 70% alcohol - ใชเขมและ syringe เจาะดดหนองออกมา - ฉดใสภาชนะปราศจากเชอ


ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง

ควรน าสงหองจลชววทยาใหเรวทสด


ฉบบท : 2







Upper respiratory tract nasal

nasopharynx

throat

Stuart’s medium Stuart’s medium Stuart’s medium

- ใช sterile swab จมน าเกลอปราศจากเชอ - สอดเขาไปในรจมกลกประมาณ 2 cm - หมน swab ใหสมผสกบผนงดานในของรจมก จม swab ลงใน Stuart’s medium ** ขอแนะน า การเพาะหาเชอจากรจมกสวนใหญใชในการคนหาผทเปนพาหะของ S. aureus -ใช sterile nasapharynx swab วดปลาย swab จากรจมกถงควแลวงอลวดใหโคงเปนมม 90 องศา - ใหผปวยเงยหนา 45 องศา หายใจเขาลกๆและหายใจออกจนสด แลวกลนหายใจ - สอด swab เขาไปทางรจมกจนสด แลวหมนโดยรอบประมาณ 3 วนาท - จม swab ลงใน Stuart’s medium - ใชไมกดลนผปวยไว - น า sterile swab ปายบรเวณ tonsil ทงสองขางหรอบรเวณทมการอกเสบ - จม swab ลงใน Stuart’s medium

2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง

Lower respiratory tract sputum

BAL, BW, Tracheal aspirate

> 1 ml ภาชนะปราศจากเชอ ** ขอแนะน า ส าหรบ AFB ใชภาชนะสะอาดแหงมฝาปดสนท > 1 ml ภาชนะปราศจากเชอ

- ใหผปวยบวนปากหลายครงดวยน าสะอาด แลวไอลกๆ - เกบเสมหะใสภาชนะปราศจากเชอ - กรณสงเปนสาย suction ใหตดสายความยาวไมเกน 2 นว สงมาประมาณ 3 สาย - แพทยเปนผเกบโดยใช sterile technique


ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ** ขอแนะน า ส าหรบAFB ไมเกน 3 วน ท 4⁰C ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง


ฉบบท : 2







Eye conjunctiva

cornea

Stuart’s medium Chocolate Agar (CA)

Blood Agar (BA) (ตดตอหนวยจลชววทยา)

- ใช sterile swab จมน าเกลอหมาดๆ ปายท conjunctiva โดยหมนไม swab ไปใหทว น า swab จมลงใน Stuart’s medium ** ขอแนะน า ควรท าการปายจากตาทงสองขาง ทงขางทปกตและเปนโรค เพอใชผลของการเพาะเชอจากขางปกตเปน control -ใช sterile swab จมน าเกลอหมาดๆ ปายท cornea - น า swab ปายลงบน CA และ BA

2 ชม. ทอณหภม หอง 15 นาท ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ควรสงทนท

Ear inner

Outer

- ภาชนะปราศจากเชอ - Stuart’s medium Stuart’s medium

- ลางชองหใหสะอาดโดยใชสบและน า - ใชเขมและ syringe ดดน าในชองหออกมาใสภาชนะปราศจากเชอ - กรณท ear drum แตกใหเกบโดยใช sterile swab ปายน าในชองห จม swab ลงใน Stuart’s medium -ใช sterile swab จมน าเกลอหมาดๆ เชดรอบๆชองหเพอขจดเศษเซลลตางๆ ออก - ใช swab อนใหมปาย โดยกดใหแรงและหมนใหทวชองห (outer canal) - จม swab ลงใน Stuart’s medium


ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง


ฉบบท : 2







Feces ≥2 กรม ภาชนะปราศจากเชอ Carry Blair medium

- ถายอจจาระในภาชนะปราศจากเชอ - ถายอจจาระลงในภาชนะทแหง สะอาด และไมปนเปอนปสสาวะ - ใช sterile swab ปายอจจาระทถายออกมาโดยเลอกปายบรเวณทมมกหรอเลอดปน - จม swab ลงใน Carry Blair medium


ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C ไมเกน 48 ชม. ทอณหภม หอง

Rectal swab

Carry Blair medium

- ใช sterile swab สอดเขาชองทวารหนก ใหลกประมาณ 1-2 นว - หมน swab 2-3 รอบ - ดงออก จม swab ลงใน Carry Blair medium



IV catheter

ภาชนะปราศจากเชอ - ท าความสะอาดผวหนงรอบๆ catheter ดวย 70% alcohol - ใช sterile technique ดงสาย catheter ออกมา - ตดปลายดานในทอยในตวผปวยประมาณ 5 cm ใสลงในภาชนะปราศจากเชอ ** ขอควรระวง อยาใหสายแหงกอนท าการเพาะเชอ


ไมเกน 24 ชม. ท 4⁰C


ฉบบท : 2






ปรมาณ/ภาชนะบรรจ

วธเกบ เวลาและอณหภม การน าสง การเกบรกษา

Genital tract Female vagina

urethra

cervix

intrauterine devices

Stuart’s medium Stuart’s medium Stuart’s medium ภาชนะปราศจากเชอ

- ท าความสะอาดบรเวณรอบๆ ชองคลอดดวยน าเกลอปราศจากเชอ/ เชดใหแหงดวยส าล - ใช sterile swab สอดเขาไปในชองคลอด - ปาย secretion หรอ discharge - จม swab ลงใน Stuart’s medium - ท าความสะอาดบรเวณรอบๆ urethra - นวดรอบๆ urethra หวเหนาไปจนถงชองคลอด - ใช sterile swab ปาย discharge ทไหลออกมา ** ขอแนะน า ในกรณทไมม discharge ใหปฏบตดงน - ท าความสะอาดรอบๆ urethra ดวยสบและน าสะอาด - ใช sterile swab สอดเขาไปใน urethra ลกประมาณ 2-4 cm/หมน swab ประมาณ 2 วนาท - ดงออกแลวจม swab ลงใน Stuart’s medium - ใช speculum ในการตรวจ cervix โดยไมใชสารหลอลน - ใช sterile swab เชดพวก mucus และ secretion บรเวณ cervix แลวทงไป - ใช sterile swab อนใหม ปายบรเวณ endocervical canal - จม swab ลงใน Stuart’s medium น าอปกรณทงหมดใสลงในภาชนะปราศจากเชอ

2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง หามเกบใน ตเยน ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง หามเกบใน ตเยน -


ฉบบท : 2







Genital tract male

prostate

urethra

Female or male lesion

Stuart’s medium Stuart’s medium Stuart’s medium

- ท าความสะอาด prostate gland โดยใชสบและน า - นวด prostate gland ไลไปจนถงทวารหนก - ใช sterile swab ปายของเหลวทไหลออกมา - จม swab ลงใน Stuart’s medium ** ขอแนะน า ถาเกบปสสาวะโดยเกบทนทกอนและหลงนวด prostate gland จะใหผลการเพาะเชอทดกวา - รนหนงหม gland penis - ท าความสะอาดรอบๆ ดวยสบและน า แลวเชดใหแหง - ใช sterile swab ขนาดเลกหรอใช sterile loop สอดเขาไปในทอปสสาวะ หมนเบาๆ และคาไวประมาณ 2 วนาท - จม swab ลงใน Stuart’s medium - ท าความสะอาดแผลโดยใช sterile saline - ใชใบมดปราศจากเชอขดทผวบนของแผลทงไป - ใช sterile swab กดซบเอา exudates ทแผลออกมา - จม swab ลงใน Stuart’s medium

2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง 2 ชม. ทอณหภม หอง

ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง หามเกบใน ตเยน ไมเกน 24 ชม. ทอณหภม หอง


ฉบบท : 2





2.2.2 การเกบสงสงตรวจเพอการวนจฉยโรคตดเชอรา สงสงตรวจ

ปรมาณ/ภาชนะบรรจ วธเกบ เวลาและอณหภม

การน าสง การเกบรกษา ผวหนง แผน slide สะอาดปราศจาก

ไขมน หรอ ภาชนะปราศจากเชอ

- ใช 70% alcohol เชด lesion บรเวณทสงสย - ใชใบมดขดผวหนงบรเวณขอบของ lesion ใสบน slide / ภาชนะปราศจากเชอ - ใชใบมดเขยผวหนงทขดไดใหมารวมกนตรงกลาง slide - น า slide อกแผนปดทบ หอดวยกระดาษแลวใสถงพลาสตกแดง ** ขอแนะน า slide ทสงมาใหประกบกนเพยงเทานน หามพนเทปกาว


ทอณหภม หอง - 2 สปดาห ส าหรบกลมDermatophytes - 1 สปดาห ส าหรบกลม Candida

ผม แผน slide สะอาดปราศจากไขมน หรอ petridish หรอ ภาชนะปราศจากเชอ

- ดงผมจากบรเวณศรษะรอบๆ lesion ใสลงบน slide / petridish / ภาชนะปราศจากเชอ - น า slide อกแผนปดทบ หอดวยกระดาษแลวใสถงพลาสตกแดง ** ขอแนะน า slide ทสงมาใหประกบกนเพยงเทานน หามพนเทปกาว


ไมเกน 2 สปดาห ทอณหภม หอง

เลบ แผน slide สะอาดปราศจากไขมน หรอ ภาชนะปราศจากเชอ

- ขดบรเวณรอยตอระหวางเลบสวนทดกบสวนทเสย ใส slide / ภาชนะปราศจากเชอ - ใชใบมดเขยเลบทขดไดใหมารวมตรงกลาง slide - น า slide อกแผนปดทบ หอดวยกระดาษแลวใสถงพลาสตกแดง ** ขอแนะน า slide ทสงมาใหประกบกนเพยงเทานน หามพนเทปกาว


ไมเกน 1 สปดาห ทอณหภม หอง


ฉบบท : 2







cornea Sabouraud dextrose agar (SDA) (ตดตอหนวยจลชววทยา)

- ใช sterile swab จมน าเกลอหมาดๆ ปายท cornea - น า swab ปายลงบน SDA ** ขอแนะน า ถาตองการท า KOH preparation ดวย ใหท า swab อกอน และปาย swab ลงบน slide


-

CSF 1 ml ภาชนะปราศจากเชอ

แพทยเปนผเจาะโดยใช sterile technique


-

body fluids

10-15 ml ภาชนะปราศจากเชอ

แพทยเปนผเจาะโดยใช sterile technique



blood 5-10 ml ขวด Hemoculture ส าหรบเพาะเชอรา

เหมอนกบการเจาะเกบเพอเพาะเชอแบคทเรย 2 ชม. ทอณหภม หอง


bone marrow

ขวด Hemoculture ส าหรบเพาะเชอรา

เหมอนกบการเจาะเกบเพอเพาะเชอแบคทเรย 2 ชม. ทอณหภม หอง


urine 10-15 ml ภาชนะปราศจากเชอ

เกบโดยใชวธสวนใสภาชนะปราศจากเชอ 2 ชม. ทอณหภม หอง


tissue ≥1 cm3 ภาชนะปราศจากเชอ

- ท า biopsy โดยตดชนเนอมาประมาณ 1 cm3

- ใสในภาชนะปราศจากเชอ ** ขอแนะน า ควรหยด sterile saline ลงไปเพอปองกนชนเนอแหง




ฉบบท : 2





3. ขอปฏบตในการรบและปฏเสธสงสงตรวจ

3.1 การยอมรบสงสงตรวจ 3.1.1 ขนตอนการรบสงสงตรวจ - เจาหนาทรบสงสงตรวจ ตรวจสอบคณภาพ ความถกตอง ความครบถวน และปรมาณสงสงตรวจ ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจ - กรณสงสงตรวจผานเกณฑการรบ เจาหนาทรบสงสงตรวจ ลงทะเบยนรบสงสงตรวจผานระบบสารสนเทศ ของโรงพยาบาล - กรณสงสงตรวจไมผานเกณฑรบ หนวยจะด าเนนการตามขอ 3.2 การปฏเสธสงสงตรวจ

3.2 การปฏเสธสงสงตรวจ

เมอตรวจพบวาสงสงตรวจไมไดคณภาพตามทระบไวในคมอการสงตรวจ เจาหนาทผรบสงสงตรวจจะบนทกขอมลการสงตรวจนนในแบบบนทกการปฏเสธสงสงตรวจของหนวยจลชววทยา พรอมทงโทรแจงใหท าการแกไข

3.3 เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจ สงทพจารณา ลกษณะทควรปฏเสธ

1. ภาชนะเกบสงสงตรวจ - สกปรก มรอยรว ไมปดฝา หรอปดฝาไมแนน - มสงสงตรวจเปอนออกมาภายนอก - สงสงตรวจเกบในภาชนะทไมถกตอง

2. ปายฉลาก - ไมมชอ HN หอผปวย - ปายไมชดเจน หรอสกปรก เปอนสงสงตรวจ - ตดปายชอทบ Barcode ของขวด Hemoculture - ขอมลคนไข กบ ใบน าสง ไมตรงกน

3. สงสงตรวจ - ชนดสงสงตรวจไมตรงกบใบน าสง - ปรมาณสงสงตรวจไมเพยงพอ - สงสงตรวจทเกบซ าในวนเดยวกน - สงตรวจเสมหะ แตพบเปนน าลาย


ฉบบท : 2





4. ภาชนะส าหรบสงสงตรวจทางจลชววทยา

4.1 ขวดเพาะเชอจากเลอด (Hemoculture) ม 4 แบบ ดงน

** ขอควรระวง** ไมควรตดชอคนไขทบบรเวณทเปนแถบ barcode ของขวด

1. แถบสเทา: Aerobic bacteria ส าหรบผใหญ

3.แถบสชมพ: Aerobic bacteria ส าหรบเดก

4.แถบสแดง: TB / Fungus

2.แถบสทอง: Anaerobic bacteria

1 2 3 4

ถกตอง ไมถกตอง


ฉบบท : 2





4.2 ภาชนะปราศจากเชอ มดงน

การน าสงมายงหนวยจลชววทยา

ปดฝาแนนสนท

ขอมลคนไข/สงสงตรวจ ชดเจน

ใสถงสแดง

ไมถกตอง ตดชอทถงแดง ไมมชอทขวด

ถกตอง


ฉบบท : 2





4.3 หลอดน าสงเพาะเชอ (Transport medium) ม 2 ประเภท ดงน

4.4 ภาชนะสะอาด ส าหรบสงยอมส (Gram, AFB, mAFB stain)

1.ฝาสแดง: Carry Blair transport medium ส าหรบ: Stool, Rectal swab culture

2.ฝาสขาว: Stuart transport medium ส าหรบ: Pus, wound ตางๆ

1 2


ฉบบท : 2





5. คาวกฤตของหนวยจลชววทยา คาวกฤต (Critical values) คอ ผลการตรวจทมความผดปกต ซงมความเสยงสง ทอาจกอใหเกดอนตรายกบตวผปวยถาไมไดรบการรกษาโดยเรว

คาวกฤตทางจลชววทยา

Test คา Decision level

การตรวจเพาะเชอกอโรคจากบรเวณทปราศจากเชอภายในรางกาย

ไดแก Blood culture, CSF

ตรวจพบเชอ

การตรวจเพาะเชอกอโรคจากระบบทางเดนอาหาร (stool, rectal swab culture)

ตรวจพบเชอ Vibrio cholerae

Acid Fast Stain (AFB) AFB Positive

การตรวจพบเชอแบคทเรยดอยา 1. Carbapenem resistant Enterobacteriaceae (CRE) 2. Vancomycin resistant Enterococci (VRE) 3. Colistin resistant Acinetobacter / Enterobacteriaceae

การรายงานคาวกฤต: นกเทคนคการแพทยโทรศพทแจงผลไปทหอผปวยทนท : CRE, VRE แจงงานควบคมโรคตดเชอ (ในเวลาราชการ) แจงหอผปวย (นอกเวลาราชการ)

เอกสารอางอง 1. คมอการปฏบตงานแบคทเรยและรา ส าหรบโรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไป

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

wi 5 คู่มือการส่งสิ่งส่งตรวจทาง ...การย...

Documents