WIKA

WIKA

--pinakamahalagang kasangkapan ng tao sa pakikipagtalastasan.-- behikulo ng ating ekspresyon at komunikasyon na epektibong nagagamit.

• Isang sistema na binubuo ng mga tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo na ginagamit ng mga tao sa pakikipagtalastasan.

• Ang wika ay isang sistema -- anyo– magkakaugnay na anyo o kahulugan -- pangungusap – sintaktik na kaayusan tunog -- nagagawa sa pamamagitan ng mga sangkap sa pagsasalita gaya ng

labi, dila, ngalangala, babagtingang tinig. arbitraryo -- may kani-kaniyang set ng palatunugan, leksikal at gramatikal na

istruktura na ikinaiba niya sa ibang wika. pantao -- naililipat o naisasalin ang kultura ng mga tao sa pamamagitan ng

wikang pantao. pakikipagtalastasan -- pagpapahayag ng mga nararamdaman, opinyon, haka-haka atbp.

Ang wika ay buhay

naglalarawan ng kultura ng bansa

naglalantad ng saloobin ng tao

Bilinggwal– taong marunong magsalita ng dalawang wika

Monolinggwal– isang wika lamang ang alam ng isang tao.

Poliglot– mahigit sa tatlong wika ang ginagamit ng isang tao

Linggwistika– maagham na pag-aaral ng wika

Linggwista– taong nag-aaral ng wika

Wikang kolokyal– isang istandard na anyo ng Wikang Pambansa na sinasalita sa pribado at semi- official na mga kalagayan ng mga taong may pinag-aralanWikang Pambansa– isang wikang ginagamit sa pulitikal, sosyal at kultural na aspeto ng pamumuhay, nagpapakita na ang isang wika ay nagsisilbi sa buong mundo

Pinagmulan ng Wika

= Teorya ng Wika = Tore ng Babel

Genesis 11:1-9 Teoryang Bow-wow

-- nagsimula sa panggagaya ng mga tunog na nalilikha ng mga hayop hal. Kahol ng aso

Teoryang Dingdong-- tunog ng mga bagay-bagay sa ating kapaligiran na pinaniniwalaang may

sariling tunog. Hal. Tunog ng kampana Teoryang Pooh-pooh -- ang unang mga salita na namutawi sa bibig ng mga sinaunang tao ay mga

salitang nagsasaad ng matinding damdamin bunga ng pagkatakot, sakit, labis na katuwaan o kalungkutan.

Teoryang Yo-he-ho -- nagsimula ang wika sa indayog ng awitin ng mga taong nagtatrabaho nang sama-sama

Teoryang Yum-yum -- nagmula sa pagkumpas ng maestro ng musika

Genesis 2:19 -- sinasabi na ang wika ay kaloob ng Diyos sa

tao. Jean Jacques Rousseau -- ang kalayaan ng tao ang nagtulak sa kanya

na lumikha ng wika. Ang unang wika ay magaspang at primitibo

Aramean -- sinaunang tao na nanirahan sa Syria at

Mesopotamia na ang wika ay ARAMAIC na nagmula sa Afro- Asiatic Timog- Silangang Kanluran ng Asya.

Paano Nagsimula ang Wika?1. Ehipto

Haring Psammatichos– sadyang natututunan ang wika2. Charles Darwin

“ Origin of Language” sinasabi niyang ang pakikipagsapalaran ng tao para

mabuhay ang nagturo sa kanila upang makalikha ng wika.3. Plato -- nabuo ang wika ayon sa batas ng pangangailangan4. Siyentipiko– “ Homo Sapiens” unggoy – tayo ay nagmula sa

unggoy kung kaya’t ang tunog na nalilikha ng unggoy ang siyang pinagmulan ng wika.

5. Rene Descartes– ayon sa kanya, mas mataas ang antas ng tao kaysa sa hayop kung kaya’t ang wika ang nagpapatunay na ang tao ay kakaiba.

Tungkulin ng Wika

• Ferdinand Sausure-- isang functionalist -- mas kailangan pagtuunan ng pansin ang

anyo at paraan ng wikang ginagamit, subalit sa katunayan, ang kahulugan ng sinasabi ng nagsasalita ay nakasalalay sa paraan at anyo ng pagsasalita. -- ang bawat salitang ginagamit ay makabuluhan at magkakaugnay.

• Emile Durkheim (1985) “ Ama ng Makabagong Sosyolohiya” -- ang lipunan ay nabubuo sa pamamagitan

ng mga taong naninirahan sa isang pook o lokalidad at ang bawat isa ay may kani-kaniyang papel na ginagampanan.

-- “Ang tao ay nabubuhay, nakikipagtalastasan at nakikisama sa lipunang kinabibilangan niya.

Ayon kay Jakobson (2003)– may anim na paraan na paggamit ng wika1. Pagpapahayag ng Damdamin ( Emotive) -- palutangin ang karakter ng nagsasalita.2. Paghihikayat (conative)

-- ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat o magpakilos3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)

-- panimula sa isang usapan o pakikipag-ugnayan sa kapwa.4. Paggamit bilang Sanggunian (referential) -- ginagamit ang wikang nagmula sa aklat at iba pang babasahin

bilang sanggunian o batayan ng pinagmulan ng kaalaman.5. Pagbibigay ng Kuro-kuro (metalingual) -- ginagamit ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay ng

komentaryo sa isang kodigo o batas.6. Patalinghaga (poetic)

-- masining na paraan ng pagpapahayag gaya ng panulaan,prosa atbp.

Ayon kay M.A.K. Halliday (1973)

1. Pang-instrumental -- tugunan ang pangangailangan2. Panregulatori -- pagkontrol ng ugali o asal ng tao hal.

Pagbibigay ng direksyon3. Pang-interaksyon -- paraan ng pakikipagtalakayan ng tao sa

kanyang kapwa.4. Pampersonal -- pala-palagay o kuro-kuro; talaarawan at jornal5. Pang-imahinasyon -- malikhaing guni-guni ng isang tao sa

paraang pasulat o pasalita.6. Pang-heuristiko -- pagkuha p paghahanap ng impormasyon

hal. Pag-iinterbyu,pakikinig sa radyo7. Pang-impormatibo -- pagbibigay ng impormasyon sa paraan

pasulat o pasalita hal. Ulat, pamanahunang tesis, panayam at pagtuturo.

7 Tungkulin ng Wika – “Explorations in the functions of Language

BATAS NG WIKA

1. Artikulo 14, seksyon 3 ng Saligang Batas (1935) – “Ang kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na nababatay sa isa sa mga umiiral na wika…”

2. Batas Komonwelt Blg. 184 (1936) -- Lumikha ng isang lupon at itinakda ang mga kapangyarihan nito kabilang na rito ang pagpili ng isang katutubong wika na siyang pagbabatayan ng wikang pambansa.

3. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937)– Ipinahayag na ang Tagalog ang siyang magiging batayan ng wikang pambansa ng Pilipinas.

4. Kautusang Tagapagpanaganap Blg. 263 (1940)– Nagbigay ng pahintulot sa pagpapalimbag ng isang diksyunaryo at ng balarila ng wikang pambansa at itinagubilin din ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan, pambayan man o pampubliko.

5. Batas Komonwelt Blg. 570 (1976) – Pinagtibay na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay maging isa sa mga ofisyal na wika ng bansa.

6. Proklama Blg. 12 (1954) – Nilagdaan ng Pangulong Magsaysay ang batas na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula Marso 29 hanggang Abril 4 ayon sa mungkahi ng Surian ng Wikang Pambansa.

7. Proklama Blg. 186 (1959) – Nilagdaan ng Pangulong Magsaysay at sinusugan ang Proklama Blg. 12; s 1954. Itinakda ang pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula ika – 13 ng Agosto hanggang 19 taon-taon.

8. Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (1957) – Nilagdaan ni Kalihim Jose Romero at itinagubilin na kailanman at tinutukoy ang wikang pambansa, ang salitang Pilipino ang itatawag.

9. Kautusang Pangkagawaran Blg. 24 (1962) – Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roses at iniutos na simula sa Taong-Aralan ‘63-64, ang mga sertifiko at diploma ng pagtatapos ay ipalilimbag sa Wikang Pilipino.

10.Kautusang Tagapagpaganap Blg.60 (1963) – Nilagdaan ng Pangulong Macapagal ang pag-uutos na awitin ang Pambansang Awit ng Pilipinas sa titik nitong Pilipino.

11. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (1967) –Nilagdaan ng Pangulong Marcos at itinadhana na ang lahat ng edipisyo, gusali at tanggapan ng pamahalaan ay pangangalanan sa Pilipino.

12. Memorandum Sirkular Blg. 96 (1967) -- Nilagdaan ni Kalihim Rafael Salas at ipunag-utos na ang mga letterheads ng mga tanggapan at pamahalaan ay isulat sa Pilipino.

13.Memorandum Sirkular 199 (1968) – Itinagubilin ang pagbuo ng seminar sa Pilipino ng mga kawani ng pamahalaan. Ang seminar ay idaraos ng Surian ng Wikang Pambansa sa iba’t ibang pook panlinggwistika ng kapuluan.

14.Kautusang Taganapagpaganap Blg. 187 (1969) -- Nilagdaan ng Pangulong Marcos at inutos sa lahat ng kagarawan, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Pilipino hanggat maaari sa Linggo ng Wikang Pambansa at pagkaraan man sa lahat ng ofisyal na transakyan at komunikasyon.

15.Memorandum Sirkular Blg. 384 (1970) -- Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang pagtatalaga ng may kakayahang tauhan upang mamahala sa lahat ng komunikasyon sa Filipino sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan.

16.Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 (1971) – Nilagdaan ng Pangulong Marcos ang pagpapanauli sa dating kayarian ng Surian ng Wikang Pambansa at nililiwanag ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.

17.Atas ng Pangulo Blg. 73 (1972) -- Nilagdaan ng Pangulong Marcos at nag-atas ng Surian ng Wikang Pambansa na isalin ang Saligang Batas sa mga wikang sinalita ng may limampung libong mamamayan alinsunod sa provisyon ng Saligang Batas, Artikulo XV, seksyon 3.

18. Artikulo XV, Seksyon 3 (1973) -- “ Ang pambansang asemblea ay dapat gumawa ng hakbang sa pagpapaunlad at formal na adapsyon ng panlahat na wikang pambansa na makikilalang Filipino.

19. Kautusang pangkawagaran Blg. 25 (1974) – Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ang pagpapatupad sa patakarang Edukasyong Bilinggwal sa mga paaralan.

20. Artikulo XIV, seksyon 3 (1987) -- “ Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika.

seksyon 6—midyum ng opisyal na komunikasyon seksyon 7 – wikang opisyal ng pilipinas—Filipino;

wikang pantulong sa mga rehiyon—pantulong sa pagtuturo.

21.Kautusang Blg. 52 – Pinalabas ni Kalihim Lourdes Quisumbing ang pag-uutos sa wikang Filipino bilang wikang panturo sa lahat ng antas sa paaralan kaalinsabay ng Ingles.

22.Kautusang Pangkagawaran Blg. 21 (1990)– Iniutos ni Kalihim Isidro Carino na gamitin ang wikang Filipino sa pagbigkas ng panunumpa ng katapatan sa Saligang batas at sa bayan natin.

23.Proklama blg. 1041 (1997) – Nilagdaan at ipinalabas ng Wikang ng taun-taon sa iba’t ibang sangay at tanggapan ng pamahalaan at sa mga paaralan.

24.Praymer sa Revisyon ng Ortografiyang Filipino (2001) – Inilabas ng Komisyon ng Filipino ang Revisyon sa mga tuntunin ng Ortografiyang Filipino tungo sa istandardisasayon at intelektwalisasyon ng wikang pambansa.

Dahilan kung bakit Tagalog1. Mas marami ang nakapagsasalita at

nakauunawa.2. Mas madaling matutuhan ang Tagalog, kung

ano ang bigkas ay siyang sulat.3. Tagalog ang ginagamit sa Maynila.4. May historikal na basehan– ito ang wikang

ginamit sa himagsikan na pinamunuan ni Andres Bonifacio.

5. May mga aklat na panggramatika at diksyunaryo ang wikang Tagalog.