wild fire risk analysis from hotspots and environmental factors in mae hong son province
TRANSCRIPT
การวเคราะหพนทเสยงไฟปาจากขอมลจดภาพความรอน และ
ปจจยดานสงแวดลอมในพนทจงหวดแมฮองสอน
Wild Fi Ri k A l i f H t t d E i t l F tWild Fire Risk Analysis from Hotspots and Environmental Factors in Mae Hong Son Province
นายชงชย หมหอง รศ.ดร.ชฎา ณรงคฤทธ และ ผศ.ดร.ชนนทร อมพรสถร
คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก
ทมาและความสาคญ
ไฟปา นบเปนมหนตภยรายแรงทสรางความสญเสยใหแกทรพยากรธรรมชาต
และทรพยสนของประชาชนเปนจานวนมาก รวมไปถงชวตทงมนษยและสตวปา ซงมกจะ
เกดขนในชวงระหวางเดอนพฤศจกายน-พฤษภาคมของแตละป
สาเหตทสาคญของการเกดไฟปามกเกดจากการกระทาของมนษยเกอบทงสน ญ
ไดแก การใชไฟในระหวางการเกบหาของปา การเผาไร กจกรรมในการลาสตว กจกรรม
การเลยงสตว พฤตกรรมของนกทองเทยว และการจงใจจดไฟดวย
การศกษานเปนการวเคราะหพนทเสยงการเกดไฟปาโดยพจารณาจากปจจย
ทางดานสงแวดลอม และประวตการเกดไฟ เพอใหไดชนขอมลทบอกถงระดบความเสยง ทางดานสงแวดลอม และประวตการเกดไฟ เพอใหไดชนขอมลทบอกถงระดบความเสยง
สาหรบเปนขอมลสนบสนนการตดสนใจการวางแผนจดการไฟปาตอไป
วตถประสงค
• วเคราะหพนทเสยงการเกดไฟปาจากปจจยทางดานสงแวดลอม และประวตการเกด
ไฟโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรไฟโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร
http://news.nipa.co.th/news.action?newsid=207620 http://locals.in.th/index.php?topic=4515.0
พนทศกษาการศกษาครงนไดเลอกพนทปาไมของการศกษาครงนไดเลอกพนทปาไมของ
จงหวดแมฮองสอนเปนพนทศกษา
ส ป ไ จงหวดแมฮองสอน มพนทปาไม
เทากบ 11 ,805 ตาราง ก โลมตร
คดเปนรอยละ 92 7 ของพนททงหมด
ป
คดเปนรอยละ 92.7 ของพนททงหมด
ของจงหวด ประกอบดวย
• ปาเบญจพรรณ• ปาดบเขา
• ปาดบแลง ปาดบแลง
• ปาสนเขา
• ปาเตงรง
• ปาเสอมโทรม
เครองมอทใชในการศกษา
• ขอมลจดภาพความรอน (Hotspot) จากดาวเทยม Terra และ Aqua เพอใชเปนขอมลตาแหนงการเกดไฟ โดยรวบรวมขอมลจดความรอนทเกดขนในชวง 2 ป คอป
พ.ศ. 2550 และ 2551
• ชนขอมลสภาพแวดลอมทพบจดความรอน 10 ชนขอมล ประกอบดวย ชนขอมลสภาพแวดลอมทพบจดความรอน 10 ชนขอมล ประกอบดวย 1. ความสง 2. ความชน
3 3. ระยะหางจากเมอง 4. ระยะหางจากหมบาน
5. ระยะหางจากถนน
6. ระยะหางจากเสนลานา 7. ระยะหางจากแหลงนาผวดน
8. ระยะหางจากพนทเกษตร 9. ระยะหางจากปาไม
10. ระยะหางจากอทยานแหงชาต
วธการศกษา• การวเคราะหปจจยดานประวตการสารวจพบจดความรอนจากดาวเทยม
สรางกรด 3 ขนาด คอ ขนาด 250, 500 และ 1 000 เมตร ใหครอบคลมทวพนทจงหวดสรางกรด 3 ขนาด คอ ขนาด 250, 500 และ 1,000 เมตร ใหครอบคลมทวพนทจงหวด
แมฮองสอน เพอใชนบจานวนหรอความถของจดเกดไฟภายในในแตละกรดดวยวธ Zonal Stat จากนนนาคาผลรวมของจานวนทนบไดจากกรดแตละขนาดมาหาผลรวมของจานวนหรอความถจด
( ) โ ไ โความรอน (ดงภาพดานลาง) คาผลรวมจดความรอนทคานวณโดยวธดงกลาวน ไดนามาวเคราะหโดย
ใชวธการ Focal Mean เพอทาให เรยบ (smooth) ระหวางกรดทพบจดความรอนกบกรดอน ๆ
โดยรอบ
1 0 3 2 26 25 40 39
1
0 0 5 3
0 0 124
1 13
7 332
25 25 42 40
31 27 28
2 4 0 27 3
33 35 27 29
วธการศกษา
• การวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมทพบจดความรอน
เปนการสกดคาขอมลตวแปรทางดานสงแวดลอมของตาแหนงเกดจดความรอน เปนการสกดคาขอมลตวแปรทางดานสงแวดลอมของตาแหนงเกดจดความรอน
ตวแปรทางสงแวดลอม ประกอบดวย 10 ตวแปร คอ ความสง ความชน ระยะหางจาก
เมอง ระยะหางจากหมบาน ระยะหางจากถนน ระยะหางจากเสนลานา ระยะหางจาก
แหลงนาผวดน ระยะหางจากพนทเกษตร ระยะหางจากปาไม และระยะหางจากอทยาน
แหงชาต
วธการศกษา ไฟ• การวเคราะหเชงพนทเพอกาหนดพนทเสยงไฟ
นาปจจยดานสภาพแวดลอมของจดความรอนทง 10 ตวแปร มาทาการวเคราะหรวมกน โดยใช
(Bi M d l) ใ วธการจาลองแบบทว (Binary Model) คาขอมลของตวแปรทางดานสงแวดลอมทอยในชวง ตงแตคาเฉลยลบดวยคาเบยงเบนมาตรฐาน จนถงคาเฉลยบวกดวยคาเบยงเบนมาตรฐาน ถอวาเปนพนทเสยง
ซงกาหนดใหมคาเทากบ 1 ซงถอเปนพนทเสยง สวนคาทเหลอกาหนดใหเทากบ 0 ซงถอเปนพนทไมเสยง
ผลรวมของตวแปรสภาพแวดลอมทง 10 ตวในทนถอเปนคาคะแนนของสภาพแวดลอมทเสยงเกดไฟ คา
คะแนนทมคาตาสดคอ 0 แสดงวาเสยงตา และคาสงสดคอ 10 แสดงวาเสยงสง
ขอมลจดภาพความรอน (Hotspot) ขอมลสภาพแวดลอมทพบจดความรอน
1
1 0 3 2
0 0 5 3
0 0 1
2 4 0 2
24
113
7 3
ความสง
ความชน
ระยะหางจากเมอง
ระยะหางจากหมบาน
Focal Mean
ระยะหางจากถนน
ระยะหางจากเสนลานา
ระยะหางจากแหลงนาผวดน
ระยะหางจากพนทเกษตร
ระยะหางจากปาไมระยะหางจากปาไม
ระยะหางจากอทยานแหงชาต
แผนทเสยงตอการเกดไฟจากปจจย
ดานประวตการเกดจดความรอน แผนทเสยงตอการเกดไฟจาก
ปจจยสงแวดลอม
ผลการวเคราะหเพอ
กาหนดพนทเสยงไฟปา
ผลการศกษาผลการศกษา
ผลการวเคราะหปจจยดานประวตการสารวจพบจดความรอนจากดาวเทยม
คาจดความรอนทคานวณไดมคาอย
ใ ในชวงตงแต 0 ถง 25 คายงสงแสดงวาบรเวณ
นนพบจดความรอนมาก แสดงใหเหนวาพนททม
ประวตการเกดจดความรอนมาก ๆ จะกระจาย
เปนหยอม ๆ ทวทงจงหวดแมฮองสอน โดยท
อาเภอแมสะเรยงพบพนททมประวตการเกดจด
ความรอนมากกวาอาเภออน ๆ ความรอนมากกวาอาเภออน ๆ
ผลการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมทพบจดความรอน
ชนขอมล หนวย Min Max MeanStd.
Deviation
ระยะหางจากปาไม เมตร 0 877 9 44
ระยะหางจากอทยานแหงชาต เมตร 0 47,680 7,712 9,687
ระยะหางจากพนทเกษตรกรรรม เมตร 0 14,331 1,089 1,671
ระยะหางจากเมอง เมตร 0 61,870 23,086 11,467
ระยะหางจากหมบาน เมตร 40 26,796 3,589 2,829
ระยะหางจากถนน เมตร 0 16 913 1 325 1 651ระยะหางจากถนน เมตร 0 16,913 1,325 1,651
ระยะหางจากเสนลานา เมตร 0 4,367 221 325
ระยะหางจากแหลงนา เมตร 256 63,532 20,403 11,877
63 1 800 709 297ความสง เมตร 63 1,800 709 297
ลาดชน เปอรเซนต 0 155 11 21
• จดความรอนเกดใกลพนทปาไมมากกวาพนทอทยาน ฯ
• จดความรอนอยหางจากเมองและแหลงนามากทสด กลาวคอ 61.8 และ 63.5 กโลเมตร หรอเฉลย 23 และ 20 กโลเมตร
ตามลาดบ • จดความรอนอยใกลปาไม เสนลานา พนทเกษตร และถนน มากกวาปจจยสงแวดลอมอน ๆ โดยมคาเฉลย 0.009,
0.2, 1.1 และ 1.3 กโลเมตร ตามลาดบ
• จดความรอนมกเกดใกลจดทตงหมบานมากกวาเขตพนทเมอง โดยมคาเฉลยระยะหางจากหมบาน 3.6 กโลเมตร และ
ระยะหางจากเมอง 23 กโลเมตร
ผลการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมทพบจดความรอน
แผนทเสยงตอการเกดไฟจากปจจยสงแวดลอม
ทง 10 ตวแปร
ระยะหางระหวางจดความรอน
กบพนทปาไมระยะหางระหวางจดความรอนกบ
เขตอทยานแหงชาต
ระยะหางระหวางจดความรอน
กบพนทเกษตรกรรม
ระยะหางระหวาง
จดความรอนกบเมอง
ระยะหางระหวาง
จดความรอนกบทตงหมบานระยะหางระหวาง
จดความรอนกบถนน
ระยะหางระหวาง
จดความรอนกบเสนลานาระยะหางระหวาง
จดความรอนกบแหลงนา
ความสงของพนท
ทพบจดความรอน
ความลาดชนของพนท
ทพบจดความรอน
ระดบเสยงเกดไฟปาจากผลรวมคาคะแนนของ
ตวแปรทางสงแวดลอม
พนทเกอบทวจงหวดแมฮองสอนมความเสยงใน
ไฟป ไปใ การเกดไฟปา ดงนน การทจะนาแผนทนไปใช
เปนเครองมอสาหรบการเฝาระวงและควบคม
ปญหาไฟปานนนาจะมขอจากดภายใตกาลงคน
และงบประมาณทจากด
ผลการวเคราะหเชงพนทเพอกาหนดพนทเสยงไฟ
ในการศกษาน จงทาการวเคราะหพนทเสยงแบบคดหาพนททควรเปนจดสนใจ
(focused area) สาหรบการเลอกเฝาระวงและควบคมไฟปา โดยการใหความสาคญป ป ป แกปจจยดานประวตการเกดจดความรอนทสารวจพบจากดาวเทยมและปจจยทาง
สงแวดลอมอยางละเทา ๆ กน โดยการกาหนดคาชวง (scale) ของคาคะแนนปจจยดานสภาพแวดลอมและปจจยดานประวตการเกดจดความรอน ใหมคาอยในชวง 0 ถง 1 จากนนสภาพแวดลอมและปจจยดานประวตการเกดจดความรอน ใหมคาอยในชวง 0 ถง 1 จากนน
นาคาชวงของทง 2 ปจจยมาบวกกน
ระดบเสยงเกดไฟปาซงใหความสาคญ
เทา ๆ กน ระหวางปจจยดานประวตเทา ๆ กน ระหวางปจจยดานประวต
การเกดจดความรอนและปจจยดาน
สภาพแวดลอมทพบจดความรอน
พนททมโอกาสการเกดสงมกระจายเปนหยอม ๆ
ทวทงจงหวดแมฮองสอน แตพบมากบรเวณ
ตอนเหนอ และตอนกลางของจงหวด
สรปและอภปรายผล
1. การวเคราะหพนทเสยงไฟปาในพนทจงหวดแมฮองสอนไดจาก 2 วธ คอ
‐ วเคราะหปจจยดานประวตการสารวจพบจดความรอนจากดาวเทยม Terra และ Aqua
‐ วเคราะหปจจยสภาพแวดลอมทพบจดความรอน ประกอบดวย 10 ตวแปร ‐ วเคราะหปจจยสภาพแวดลอมทพบจดความรอน ประกอบดวย 10 ตวแปร
2. ผลการศกษาแสดงใหเหนวาพนททมประวตการเกดจดความรอนมาก มการกระจายเปนหยอมๆ ทวทง
ป จงหวดแมฮองสอน อาเภอแมสะเรยงจะพบพนททมประวตการเกดจดความรอนมากกวาอาเภออนๆ
3. จดความรอนเกดขนทงในและนอกเขตอทยานแหงชาต โดยเฉลยแลวจดความรอนอยใกลปาไม
เสนลานา พนทเกษตร และถนน มากกวาปจจยสงแวดลอมอน ๆ โดยมคาเฉลย 0.009, 0.2, 1.1
และ 1.3 กโลเมตร ตามลาดบ
4. ผลการวเคราะหพนทเสยงไฟจากทงประวตการเกดจดความรอนและปจจยสภาพแวดลอมสามารถนาไปใชเปนแนวทางในการจดเขตพนทปองกนและควมคมไฟปา
ขอบคณครบ