WILHELM REICHB E D E N S E LB O A L M A N I N L E V EVRENBERTAN ONARANIpayelPAYEL YAYINEV s t a n b u l

Yaptn zgn ad : Die Funktion des OrgasmusTrke birinci basm : Ocak 1978ikinci basm : Mart 1982

Wilhelm Reich 1897 ylmda, Galiyada, bir kyl ocuu olarak dnyaya geldi. Tp renimi ga Freudun bayardmcs oldu. Daha sonra, dogmayatakt elmeleri kabul etmeyen kat geleneki ruhzmcler tarafndan yava yava karalanp gzden drlmeye alld.1926da yaymlanan ilk nemli kitab Bedensel Boalmann ilev! bu kopmann balangc oldu.hastann iyilemeye gsterdii direnmenin zmlenmesi,

dlerinin zmlenmesinden daha nemlidir. Kiilik zmlemesi adl yaptnda, zmleme kl: sinir hastalnn temelinde, hemen her zaman cinsel bozukluklar vardr; sinir hastalnni, bu bozukluklarn dzelmesine baldr. Akl hastalklarniyiletirebilmek iin, toplumu salkl klmak gerekir, der.Cinsel Ahlkn-Boygstermesi ve Cinsel Devrim adl yaptlarnda bu konular ilemitir.1927de Alman Komnist Partisine girdi. Ayn yl Sexpol u (Cinsel Siyaset Derneini) kurdu. 1928 de, Viyanada,emeki mahallelerinde iiler iin ruhsal bakmevleri at.1933 te, Hitlerin ibana gelmesinden ksa bir sre

nce skandinav lkelerine getti. 1939da da ABDne yerleti. Burada, cinsel enerjinin canlzg acunsal elektrik enerjisinden (orgondan) baka bir ey olmad kuramn gelitirdi. Ku acunsal enerjiyi yakalamak, biriktirmek ve kullanmak zere dev boyutlu bir laboratuvar

kurdu. McCarthycilik salgnyla birlikte ba derde girenReich, 1957 ylnda Pensilvanyada tutukevinde ld.

Yaptn zgn ad : Die Funktion des OrgasmusTrke birinci basm : Ocak 1978ikinci basm : Mart 1982

WILHELM REICHB E D E N S E LB O A L M A N I N L E V EVRENBERTAN ONARANBpayelPAYEL YAYINEV s t a n b u l

WILHELM REICHnYaynlarmz arasnda kan yaptlarCNSEL DEVRM

PFAZMN KTLERUHU ANLAYIICNSEL AHLAKIN

BOY G STERMESDNLE KKADAMREICH FREUD UANLATIYOR

Sevgi, alma Ve bilgi yaammzn kaynaklardrlar. Dolaysyla, yasam onlarn ynetmesi g

KNC BASIMA NSZOrgonun (ilk acunsal enerjinin) bulunmas, nce ruh hekimlii alannda ortaya kan ruhsalrji kavram zerinde yaplan dzenli hekimsel aratrma sonunda olmutur.Elinizdeki yapta, yeni alan ve acunsal yaam enerjisiniinceleyen dirimsel-doabilim (biophysique) alanna doru

uzayan bir giri gzyle bakabilirsiniz. Acunsal yaam enerjisine ilikin dirimsel-doabilimsel ya da cisimbilimsel aratrmalarn sonularnn byk bir kesimi, International Journal oex-economy and orgone researchte yaymlanm(1942-1945), ayrca La Dcouverte de lorgoneun La Biopathie du cancer (Kanserin Dirimsel Yan) adn tayanikinci cildinde betimlenmitir. Deneyler, dirimsel enerjinin

ruhbilimsel ve ruhsal ilevlerini anlayabilmek iin cokusal ilevlerinin mutlaka bilinmesi gerektiini gstermitir. Ruhsal sreleri yneten dirimsel cokular (heyecanlar) yzde ymut, doal bir enerjinin, acunsal yaam enerjisinin endolaysz dile geliidirler.Yaptn ikinci basmnda hibir deiiklik yaplmamtr.W.R.New York, ubat 1947

GRBu kitap, son yirmi yl iersinde (1920-1940) canl varlk

zerinde yaptm bilimsel ve hekimsel almay zetlemektedir. Balangta, yaymlanmas somut yaamm ve nm konusunda duyduum kayglardan, bir dekapsad grlerin pek ounun yetersizliinden tr dilegetirilmesi olanaksz eyleri kda dkmekti ereim. Onu

bugn yaymlamaya karar veriim, bir rpda ruhbilim alanndan dirimbilim (biyoloji) alannan aratrmalarmn alma arkadalarma zellikle de almalarm uzaktanizlemeye kalkanlara apansz bir srama yapm gibi gzkmesindendir. Sz konusu gelimeyi btnyle aktarmanndardan uurum gibi gzken bu boluu kapatmaya yardmedeceini umarm.nsanlarn ou ayn anda ruhbilim, toplumbilim, ilevbilim (physiologie), hatt dirimbilim gibi deiik alanlardaalabildiimi zihinlerinde canlandramyorlard bile. Kimiruh hekimleri yeniden ruhzmlemesine dnmemi istiyorlard. Toplumbilimciler beni doal bilimlerin, dirimbilimciler de ruhbilimin darack snrlan iersine kapatmak niyetindeydi-ler.

Cinsel yaam sorunu, doas gerei, bilimsel aratrmann bir sr dalma birden burnunu sokarsel yaamn en temel grngs olan bedensel boalma (orgazm), ruhbilim,

ilevbilim, dirimbilim ve toplumbilim alanlarnda ortaya kan sorunlarn kavak noktasnda yr alr. Canl varln ileyiinin birliini kantlamaya bylesine yatkn, bizi uzma-

12BEDENSEL BOALMANIN LEVnm darack ufkuna saplanp kalmaktan bylesine alkoyanbaka bir bilimsel aratrma alan yoktur. Cinsel tutumbilim(conomie sexuelle) bilimin yeni, bamsz bir dal haline

gelmitir. Bu bilim dalnn kendine zg yntemleri ve bulgular vardr. Cinsel yaam konusuntaya konmu, deneysel aratrmalara dayal bilimsel bir kuram dr bu. Dolaysyla, gelimesilatmak gerekmektedir. Tarihesini izerken, zellikle kendimin sayabileceim bulgular belirteceim. Onlarn br bilimsel aratrma alanlaryla tarihsel balarn da gsterecek, ve stkinliim konusundasada solda dolaan sylentileri yantlayacam.Cinsel tutumbilim 1919-1923 yllar arasnda, Freud un

ruhzmlemesi erevesinde dodu. Her ne kadar ben ruhhekimleri rgtnden 1934te ayrldysam da, cinsel yaamaekidzen verme biliminin ruhzmlemesinden kopmas 1928lere rastlar.

Bu bir elkitab deil, daha ok bir anlatdr. ok dzenli bir sunu okura, yirmi yl iersinn ve zm bulunan bir sorunun beni nasl baka bir sorunla yz yze

getirdiini pek iyi anlatamazd. Yaln bir anlat gibi, bu almann salt zihinsel bir buludn, her blmn ayr ayn bilimsel mantn kendine zg ak iersinde yer aldn gstantn basit bir yrtme organ saydm sylemek dzmece bir alakgnlllk deildir. lmam

toprakta kullandmz pusula gibidir. Cinsel tutumbilim kuramnn temel doruluuna bedensellma gc nn ger

ek niteliinin bulunmasndan daha iyi bir kant dnemiyorum; 1922de ortaya karlan ve cumbilimin en nemli yann oluturan bedensel boalma gc, beni 1935tebedensel boalma tepkesi nin (reflexe de lorgasmen), 1939da acunsal enerjinin mas mn bulunmasna gtrmtr;bu sonuncu bulguysa, daha sonraki hekimsel bululara temel olacaktr. Cinsel tutumbilimin ayrlmaz i mant eit

GR13li kanlar arasnda yolumuzu bulmamza, yanl anlamalara

kar verilecek kavgada ve ak seik grn karma tehlikesi geirdii an kendini gsterenda bize yardmc olan deimez noktadu .nsamn genken, adalarnn kimi devrimci bilgileri

kabul etmeye yatknlklar konusundaki yanlsamalarn henz btnyle yitirmedii yalarda bzmas iyidir. Bu yanlsamalar srp giderken insan, kazy

en temel dorular bulana dek devam ettirebilir, her trl uzlama eilimine kar durabilir,lunan dorular dnce tembellii ya da zihinsel dinginliini bozmama urunda gzdenkarma itkisine direnebilir. Cinsel tutumbilimde bir srhastaln cinsel nedenini yadsma eilimi ruhzmlemesinden daha gldr. alma arkadalarm, cinsel tutumbi-

limi, yeni bir bilimsel aratrma alanm dile getiren bu terimi kullanmaya bin bir zorlukla raz edebildim: dirimsel-ruhsal enerjinin aratrlmas m anlatr bu terim: Bugn insanlrn byk ounluunun tutumuna gre, cinsel etkinlikken sz amak onura dokunmaktr. Cinselinsan yaamndaki imlemini grmezlikten gelmek son derece kolaydr. Cinsel yaamn gerek resm bilginler, gerekse uzman olmayan kiilerce ciddiye alnabilmesi iin birka ku-

aklk alma gerekecektir. Byk bir olaslkla, bu dediimiz ancak toplumun kendisinin cinmle uraanlar korumakla yetinmeyip cinsel sreci anlamasna, bu konudaki bilgilerini derinletirmesine, aratrmaya girimesine yol aacak birtakm lm-kalm sorunlar ortaya ktrekleecektir. Bu lm-kalm sorunlarndan biri, kanserdir. br de, tek kiinin zorba ynel aan ruhsal vebadr.

Cinsel tutumbilim, doal bilimlerin bir daldr. Dolaysyla, inceledii konudan utanmamas grekir; cinsel olgular inceledii iin yzne alnacak karann yarataca toplum

14BEDENSEL BOALMANIN LEV

sal skntdan kendini kurtaramayan bilginlerin bu alana sokulmamas zorunludur, nk cinselyaama ekidzen verme bilimi mutlaka eitime balanr. Cinsel tutumbilimin iyiletirme uygulymna taklan bitkisel saaltm. (vegetotherapie) ad, gerekte, kamuoyunun cinsel konudakarllna verilmi bir dndr. Kendi payma bu iyiletirme yntemine bedensel boalma bozur-gasmotherapie) adn vermek isterdim ve bu ok dahadoru bir ad olurdu, nk bitkiel-saaltimin erei itebu bozukluklar dzeltmektir. kinci terimin, gen cinsel tu-

tum bilimci iin ok ar bir toplumsal yk yaratacam hesaba katmak zorunda kaldm. Bugnnar byle: arzularnn, hatt dinsel duygularnn ana ekirdeini oluturan konuya deindinizrp bozaryor, ya da alayl alayl glyorlar.On be yirmi yl iinde, cinsel tutumbilimciler okulununkyasya atan iki kmeye blnmesinden de korkulabilir.

Bu kmelerden biri cinsel ilevin genel yaama ilevine bal bulunduunu, dolaysyla safdceini savunacaktr. br cinsel tutumbilimciler kmesiyse bu olumlamaya temelinden kar kcinselbilim aratrmasnn onurunu kurtarmaya uraacaktr. Bu atmada, cinsel srele dirzdelii, aynl kolayca unutulacaktr.

Belki ben bile genliimde drst bir bilimsel inan olarak sahip ktm eyden vazgemek,zorunda kalrm. nk buyurgan (fasciste) dnya yeniden stn gelebilir; Avrupada yapt gim kuramna inanan ahlk ruh hekimleriyle siyasetilerin de yardmyla, kaba g almamzeye kalkabilir. Norvete buyurgan basnn cinsel tutumbilime at savama tank olanlartediimi bilirler. le bu yzden,ad toplumsal koullarn basks altnda baka trl d

nmeye ve bilimsel yetkimle yeni kuaklarn doru aratrsn ksteklemeye balamazdan ncembilimden

GR15ne anlaldn kitaba dkmek ivedi bir sorun gibi gzkmektedir bana.Cinsel tutumbilimin kuram birka cmleyle zetlenebilir:

Ruhsal salk bedensel boalma gc ne, yani doal cinsel edim srasnda, cinsel uyarlma te

asna kt an kendini brakabilme yeteneine baldr. Temeli, sevmeyeteneinde sinirceli olmayan bir kiilik tutumu taknabil-

mektedir. Akl hastal, doal sevme yeteneinin bozulmas sonucu ortaya kar. nsanlarn lm ektii bedensel boalma gszl halinde dirimsel enerji

boaltlmayp ksteklenir, dolaysyla btn akld davranlarn kayna olur. Ruhsal bozuyden nce doal sevme yeteneinin geri gelmesine baldr.Bu yetenekse hem toplumsal, hem de ruhsal koullara bamldr.

Ruhsal bozukluklar, iinde yaadmz toplumun dourduu cinsel aksaklklarn sonucudurlar.binlerce yldr, yaama dardan uygulanan basklar i dnyaya aktararak bireyleri o gnk kyunedirmeyi amalayan giriimi kolaylatrmtr. Erei, bireylerin kendilerine gvenlerinik, makinac ve buyurgan uygarl ruhsal (dnsel) dnyalarna akmak tr.

Dirimsel enerjilerin, doal koullarda, dzene konmalar kendiliindendir, saplantl dev velk duygularyla ilgisi yoktur. Saplantl dev ve ahlk duygular bcygsterdi

mi, topluma aykr eilimlerin belirdiinden emin olabilirsiniz. Topluma aykr davran, donsel etkinliin bastrlmas sonucu ortaya kan ikinci dereceden gdlerin rndr.Yaam ve cinsel etkinlii yadsyan bir ortamda yetienbireyde bir haz kaygs (zevk almaya ynelik uyarlmadankorkma) belirir, bu da ruhsal alanda sreen kas kaslmalaryla kendini gsterir. Bu haz kaygs bireyin, yaam yad--

16BEDENSEL BOALMANIN LEV

syan, zorba ynetimlerin temelini oluturan retileri yetitiren topraktr. zgr ve bamskusunun temel dayanadr. Btn gerici siyasal etkinliklerin, tekbir bireyin ya da kk bir kmenin emeki ynlar zerinde egemenlik kurmasna izin verenn g kayna ite bu haz kaygsdr. Dirimsel-bedensel bir kaygdr bu.Ruhsal-bedensel aratrmann ele ald ana sorun budur.imdiye dek, sinir hastasnn garip ve rktc bir ey gibi

duyduu istemd dirimsel ilevler alannda yaplan bilimsel aratrmann ayan kstekleyeolmutur.Be alt bin yllk ataerkil ve buyurgan uygarl srd-

regelen bugnk insann kiilik yapsnda hem doann kendisine, hem de bireyin dndaki topksullua kar kuanlm bir zrh vardr. Bu kiilik zrh yalnzln, gvensizliin, yanamann, cinsel yoksulluun, sorumluluk korkusunun, gizemli bir dnya ardnda komann, gsz, doaya aykr ve hastalkl bir davrana raz olmann temelidir. nsan denen varlklar, kede yaam temsil eden eye kar dmanca bir tutum taknm, ondan uzaklam drmdalar. Buirimsel deil, toplumsal ve iktisadidir. Ataerkil toplumsal dzenin yerlemesinden nceki insanlk tarihinde byle bir eye rastlanmaz.

Ataerkil dzenin yerlemesinden bu yana, doal alma ve etkinlikte bulunma zevkinin yerinidev almtr, nsan denen varlklarn ortalama kiilik yaps gszlk ve

yaama korkusu ynnde deimi, bylece zorba ynetimler yalnz rahata serpilip geliebilecpra bulmakla kalmam, ayn zamanda sorumluluk eksiklii ve ocuk ruh-luluk gibi u anda valan insan davranlarna yaslanarak

kendilerini dorulama olanan elde etmilerdir. Son evrensel ykm (kinci Dnya Sava), yklamann en korkun sonucudur.

GR17

Buyurgan kiilik yapsnn olumasnda k noktas anaya babaya duyulan sevgi deil, buyurgKulland balca arasa, gencin ve oculm cinsel yaamn baskaltna almaktr.Bugnk insann kiilik yapsndaki kopuklua bakarak,doayla kafa eitim ve retimi, igdyle ahlk, cinsel etkinlikle varlmzn tamamlanmasarak nitelendirilmektedir. nsanln teden beri dledii bu doa ve kafa eitimi, almave cinsel ya

am birlii insanolu doal cinsel (doyumsal) tamamlanmann dirimsel gerekliliklerinin yerine getirilmesine izin vermedike, bo bir d olarak kalacaktr. O gne dek gerek demokrasi(halkerki) ve sorumlu zgrlk birer yanlsamadan teye geemeyecek, insan yaamnn en beliriteli

i o gnk toplumsal koullara umutsuzca boyunemek olacaktr; saplantl eitimde, saplantlal kurumlarda ya da savalarda yaamn kkne kibrit suyu ekmek srpgidecektir.

Ruhsal saaltm (tedavi) alannda, kiilik zmlemesine dayal bitkisel saaltm gelitirirme ynteminin temel ilkesi, insann kiilik ve kas yapsndaki kirelenmeleri (zrha brngidererek ruhsal-dirimsel devingenliin (hareket yeteneinin: motilite nin) onarlmasdr.Bu ruhsal saaltm uygulaym, cinsel etkinliin ve ruhsal skntnn dirimsel elektrik enere dayal olduu nun bulunmasyla deneysel adan da dorulanmtr. Cinsel etkinlik ve ruhsarimsel organizmada ortaya kan uyarlmalarn iki kart ucudurlar: hazzn yaylmas ve ruhsayaratt kaslma.

Cinsel tutumbilim alanndaki aratrmaya yn veren bedensel boalma denklemi yledir: BEDENSL GERLM -> DRMSEL ELEKTRK ENERJSYLE DOLMA -* DRMSEL ELEKTRK ENERJSNN BOALMASI -> BEDENSELGEVEME. Bu denklem, canl varln genel ileyiini dile ge

18BEDENSEL BOALMANIN LEV

tirir. Bunun bulunmas bizi cansz zde canl zn dzene

giriinin aratrlmasna, yani deneysel enerji kabarcklarnn (bionlarn) incelenmesine, dacunsal enerjinin masnn kefine gtrmtr. Dirimsel enerji kabarc

zerindeki aratrmalar gerek kanser sorununa, gerekse bitkisel sinir dizgesinde (neuro-vgtatif sistemde) ortaya kan br bozukluklara baka trl yaklaabilmemize izin verminsann, doal cinsel yaamn yasasna ayakuydurmayantek memeli hayvan tr oluu bir sr ykc dzensizliinboygstermesine yolamaktadr. Toplumsal alanda yaamasrt evrilmesi hem insanlarn savalarda kitle halinde lpgitmelerine, hem de dirimsel (hayat) ileyite birtakm ruhsal ve dokusal (bedensel) bozukluklarn belirmesine neden olmaktadr.

Cinsel sre, yani hazzm dirimsel yaylma sreci znden retken olan en temel yaama srecidBu dediklerimiz mthi younlatrlm szlerdir ve ilkbakta ok yaln gzkebilirler. Yalnlk, pek ok kiinin

szmona yaptmda bulmaya alt gizemli niteliktir. Elinizdeki yaptta, imdiye dek byanan sorunlar nasl ve hangi sreler iersinde zebildiimi gstermeye alacam. Okurlaunmadna inandrabileceimi umarm. Ortaya attm kuram, tam tersine, resmen kabul edilmemlsalar, canl madde ve ileyii konusunda en genel olgular dile getirmektedir. Bu olgularn ve aralarndaki ilintilerin imdiye dek gzden kam, dzenli olarak gizlenmi bulunmalmdan uzaklamann sonucudur.

Cinsel yaama ekidzen verme biliminin tarihesi, yaylmasnda nclk edenlerin oynadklarmediim iin, eksik kalacak. Dostlarm ve alma arkadalarm buradaneden bu nclerin gerekletirdikleri ilerden sz etmektenkanmam gerektiini anlayacaklardr. Ama urasn daha

GR19bandan kesinlikle belirteyim ki, onlarn almalar olmasa,en kk bir gelime salanamazd. Bu arada, zellikle Dr.Wolfeye teekkr etmek isterim.Cinsel tutumbilim, bizi bugnk ykma getiren Avrupa

koullarnda ak seik grlebilmektedir. Zorba ynetimlerin yengisi, demokrasilerin ktisadumsal ve ruhbilimsel alardan ekip eviremedikleri Avrupal insanlarn hasta kafalarndan rekleebilmitir. Bu dediimin Amerikadaki yaama koullarna ne lde uyduunu syleyebilun sre kalmadm Amerika Birleik Devlet-lerinde (1940). Burada szn ettiim koullar insaarasndaki d ilikiler ve toplumsal koullar deil, Amerikal bireyin ve Amerikan toplumunuderin ruhsal yapsm . Bu

yapyysa, ancak belli bir sre sonunda tanyabiliriz.Kitabn Amerikadaki basmnn birtakm sorunlara yolamas beklenebilir. Avrupada, uzun deneyler, belli ltleregre, her saldrnn, eletirinin ya da vgnn anlammyakalamama izin vermitir. Kimi evrelerin tepkeri, isterokyanusun berisinde ister tesinde olsun, temelde deimezsaylabilecei iin, daha bandan yaplabilecek kimi saldrlara karlk vermek isterim.Cinsel tutumbilimin u anda varolan siyasal rgt ya daretilerden hibiriyle ilgisi yoktur. Toplumun trl snfya da dzeylerini ayran siyasal kavramlar cinsel tutumbilime uygulanamaz. Doal sevisel yaamn toplum tarafndanyanl yorumlanmas, ocuklarla genlerin doal sevisel ya

amdan yoksun braklmas, Devlet ya da topluluk snrlarn aan, btn insanlar kapsayan b.

Cinsel tutumbilim hangi renkten olurlarsa olsunlar, btn siyasal kartlarn saldrlarna hf olmutur. Yaynlarm gerek ortaklamaclar (communisteler) gerek buyurganlar (fascistelertarafndan yasaklanm, hem polise hem de toplumcu y da zgr grl yetkililerce mahkmma beri yandan, toplumun btn snflar ve kme

20BEDENSEL BOALMANIN LEVleri arasnda ilgi ve sayg grmtr. zellikle bedensel boalma ilevinin aydnla karlmas, bugn bilinen btnbilimsel ve eitsel kmeler tarafndan onaylanmtr.Cinsel arzunun bastrlmas, dirimsel katlk, ahlklk

ve kat ilkecilik yalnz kimi snflara ya da halkn kimi kmelerine zg deildir. Her yerdeunlarla. Doal cinsel yaamla doaya aykr cinsel yaam harika birbiimde ayran, Tanr kavramnn doal yasayla zdeliinikabul eden dinadamlar tanyorum. Ama beri yanda, ocu

un ve gencin cinsel yaamnn aydnla kavuturulmasn Kilisenin varlna ynelmi bir tla iddetli kar-nlemler alma zorunluluunu duyan dinadamlar da biliyorum. Cinsel tutumbiin onaylanmas da

onaylanmamas da ayn dinsel retiyle dorulanmaktadr.Aratrmalarmz karsnda zgrlk anlay da ii snf buyurganl da, toplumculuunn derecede tehlikede hissetmekteydi.

Gerekte, canl varln ileyiinin aydnlatlmas tek bir tutumu, tek bir toplumsal ve ahlani tehlikeye drr: saplantl ahlk anlay ve alma karsndaki saplantl tutumuylaliliini ve dirimsel glerin doal zdzenleniini ykmaya kalkan her trl buyurgan zorba

Artk drste unu kabul etmenin zaman gelmitir: buyurgan zorba ynetim yalnzca siyasal gde toplayan Devletlerde yoktur. Gerek Kiliselerde gerekse bilimsel rgtlerde, gerekortaklamam ynetimlerde gerekse meclisli ynelimlerde karmza kar. Varln dirimsel isndan alan, genel bir insanlk eilimidir buyurgan zorba ynetim. Btn uluslarda, zorba yntimin kabul ve yerlemesi iin gerekli kitle ruhunun temelini oluturur. Balca eleri undirimsel srecin gizemselletirilmesi (uyutucu bir masal haline getirilmesi), maddesel ve toplumsal enerjinin tam anlamyla ak vermesi, kendi ya

GR21

amna ekidzen verme korkusu, dolaysyla mthi bir dzmece gvenlik arama, etkin ya da edir yetkeye srtn dayama arzusu. Toplumsal yaamn tam anlamyla demokratlatrlmasna duyudan kalma sahici zlem zdzenlemeye, doal toplumsal ve ahlksal yaay almada

sevince, sevgide dnyasal mutlulua dayanr. Bu eilimi duyanlar, her trl yanlsamay bykhlike sayarlar.

Bundan tr, dirimsel ilevin bilimsel adan anlalmasndan korkmazlar; tam tersine, insannin oluumunda karlaacaklar birtakm lm-kahm sorunlarnn zmnde kullanrlar. Bylenusu sorunlar dsel deil, bilimsel ve klgsal olarak zerler. Dnyann her yerinde insansel demokrasiyi, retici bir ite al

an herkesin katlaca gerek bir halk ynetimi, emek demokrasisi, yani alma srecinin dok dzene konmasna dayal bir zgrlk ynetimi haline getirmeyi zlemekledir.

Akl sal alannda, bizi bekleyen en byk grev cinsel karkln, yosmaln, baya arine sevgide toplumun gvence altnaald doal mutluluu getirmektir. Bunun, aileyi ykmak

la ya da ahlk ayaklar altna almakla en kk ilgisi yoktur. Gerekte, ahlk ve aile saplyle saplantl ahlk tarafndan oktan ayaklar altna alnmtr. Hekim olarak, akl hastalkkarmza gelen cinsel ve ailesel karkln yaratt zarar giderme abasn yklenmek zodmz ruhsal vebay denetim altna almak istiyorsak, ana-babayla ocuklar arasndaki doaailenin zorlamasndan aka ayrmalyz. Aile salgn denen evrensel hastalk drst insaeye alt her eyi tuz-buz etmektedir.Hibir siyasal ya da dinsel rgte ye deilim bugn,ama toplumsal yaam konusunda ok keskin bir kavram var

22

BEDENSEL BOALMANIN LEVdr kafamda. Bu kavram salt dnsel ya da gizemsel saysz siyaset felsefelerinin tersineimsel olarak aklcdvc.Dolaysyla, yaamn gerek sreci hakknda en kk bir

kavram tamayan her trl zorbalar ve siyasetiler onulmaz derecede sinir hastas ve cinselynden salksz birey ynlarn ynetmeye devam ettike, yeryznde srekli barn kurulvarlklar topluma uydurma giriimlerinin boa gideceine inanmaktaym. nsann topluma uydurasn amalayan doal ilev, almay ve insanolunun sevgide kendini tamamlamasn gvencemektir. nsann bu iki dirimsel etkinlii dnya kuruldu kurulal bilimsel aratrma ve dnclagelmitir. Bilgi, doal sevgi ve alma yaamn kaynaklardrlar. Yaammza yn veren glmas gerekir. Bu glerin tm sorumluluu retici almada bulunan herkese der.Zaman zaman bize demokrasiye (halkerkine) kar olup

olmadmz sorulur. Hi duraksamasz ye dnsz halk ynetiminden yanayz. Ama kt stndema girmi, sahici demokrasiden yanayz. ster hailem

halk iin, halk eliyle ynetimi biiminde dile getirilsin, ister zgrlk, eitlik, kardelde, btn halk ynetimi lklerinin en kkl ekilde gerekletirilmesinden yanayz. Ama bu l noktay ekliyoruz: Onlarn gereklemesini kstekleyen btn engellen kaldrn! Demokrasiyin bir ey haline getirin! Halk ynetimi oyunu oynamayn! Yoksa, buyurgan ynetim her yerde tepemize dlanr!

Kitle dzeyinde akl sal, bilgisizliin gcnn karsna bilginin gcn, ktisad, dalmann, emein gcn dikmemizi gerektirmektedir. Kendini ciddiye alrsa, nerde ve hanginle olursa olsun yaamn kkn kurutmaya alan glerle ancak bilim savaabilir. Tek bir iyaama ile

GR23

vini kurtarmaya yetecek bilgiyi elde etmesi olanakszdr elbet. Yaama bilimsel, aklc adabakan gr zorba ynetimi elinin tersiyle iter, emee dayal bir halk ynetimi ister.Halk eliyle, halk iin kullanlacak, yaama doal bir

sevgiyle bakan ve insann kendini almada tamamlamasna sayg duyan toplumsal gc kimsecikykamaz. Ama halkn emeki ve retici ynlar ruhsal adan bamszhale gelmedike, toplumsal yaaylarnn sorumluluunu yk-

lenemedike, yaamlarna aklla kendi balarna yn verebilme yeteneini kazanmadka, bu ge tutulur olamayacaktr. Bugn emeki ynlarnn elini kolunu balayan ey, btn zorba ynsiyasal tutarszlklarda ortaya kan toplu sinir hastaldr. Toplu sinir hastaln ve aklumsal yaamdan kovmak istiyorsak, baka bir deyile gerek bir akl

sal almas yapmak istiyorsak, her eyden nce maddesel gereksinimi ortadan kaldracak,yin iindeki dirimsel glerin engelsiz gelimesini gvence altna alacakbir toplumsal ereve kurulmaldr. Bu toplumsal ereveyse ancak gerek halk ynetimi olabilir.

Yalnz, gerek halk ynetimi duruk bir nesne deildir.

Yrtme organndaki seilmi ya da zorla baa gelmi devlet grevlilerinin bir kme insana veecekleri, balayabilecekleri ya da gvence altna alabilecekleri bir zgrlk hali deildrek halk ynetimi zor, ar bir sretir \ bu sre iersinde halk ynlar, toplumun ve yanatlar altnda, bireysel ve toplumsal yaama yn verilmesi iinde kendi kendilerini eitebilme, hep daha iyi ynetim biimlerine doru ilerleyebilme olananasahiptirler (sonradan elde etmezler). Dolaysyla gerekhalk ynetimi, yal bir adam gibi, anl anl sava gemiine bakp keyiflenecek olmu-bitmi bir durura deildir. Yenidncelerin, yeni bulularn ve yeni yaama biimlerininortaya karaca sorunlarla ard arkas gelmemecesine sa

24BEDENSEL BOALMANIN LEV

vama srecidir. Halk ynetimindeki gelimenin daha nceki evresinde grevlerini yerine getirmi yal, kocam kiiler yerlerini gen ve yeni kiilere brakacak, byl etkileri ve biriyle onlar bomayacak kadar bilge davranabilirlerse, demokrasinin ilerki gelimesi tutarl olur.Gelenein kendine gre bir nemi vardr. Doal ilevini

yerine getirip yeni kuaa, iyi ya da kt, kendi deneylerini aktard zaman halk ynetiminetkda bulunur; bu da, yeni kuan eski yanlglardan ders almasna, yeniden ayn

yanlglara dmemesine izin verir. Ama gelenek, yava yava ykselen kuaklara kendi semeleyapma olanan brakmad, yaama koullar deitii halde, neyin iyineyin kt olduunu sylemeye kalkt zaman halk ynetimini ykar. Gelenek, neyin gelenekbilme yeteneini yitirdiini unutur. rnein mikroskobun yetkinletirilmesi ilk mikroskobun paralanmasyla deil, saklanp insan bilgisinin en yce dzeyine uydurulmasyla ger

ekletirilmitir. Pasteur andan kalma bir mikroskop bugn bir deneycinin virslerde arade izin vermez. Pasteurn kulland mikroskobun elektrikli mikroskobu yasaklama yetkesineve kendini beenmiliine sahip olduunu dnn!Genlik tam bir zgrlk iinde, en kk tehlikeyle kar-

lamakszn: Gl ve drst olduu, amzda da geerliliini srdrd ve daha ok gelAma unu atyoruz. Sizin zamannzda doru ve yararl bir eymi bu. Ancak, bize yarar kalmadiyebildii gn yeryznde kuaktan kuaa aktarlanlaraok daha byk bir saygyla baklacak, kimse kimsedennefret etmeyecektir. uras doal ki, bu genliin ilerdeayn tutumu kendi ocuklarna taknmaya hazrlanmas gereklidir.Sava ncesinden kalma halk ynetiminin gerek ve tam

GR25

bir emek demokrasisine dntrlmesi her bireyde, imdiki biimsel, bimsel ve eksik kararyetisinin yerine, varoluu konusunda sahici bir yarg yeteneinin gelimesine baldr. Buys, halk ynlarndaki akld siyasal gdlerin topiumsal srece aklc ekidzen vermeyle dgelir. Halkn srekli olarak kendi kendini eitmesi, ocuksu bekleyiin yerine sorumlu zgrl

irmesi gereklidir. Burada sz edilen zgilk, gm tepsi iinde nmze getirilecek ya drafndan gvence altna alnacak zgrlk deildir. Halk ynetimi insann zorba ynetime duydrtadan kaldrmak istiyorsa, yoksullua son verebileceini, halka aklc bir bamszlk getirebileceini kantlamak zorundadr. rgensel(organik) toplum gelimesi adm ite bu evrime, ama ancakbu evrime verebiliriz.

Avrupadaki halk ynetimlerinin zorba ynetimlerle giritikleri kavgada yenilgiye uradklarinancndaym, nk ynetim dizgelerindeki pek ok ge salt biimseldi, sahidenve klgsal olarak halk ynetiminden "alnm pek az ge

vard ilerinde. Ne yandan baklrsa baklsn, eitimin balca zellii yaayan eyler karydu.Halk ynetimi ortaklaa sorumluluun gelitirilmesi sreci

deil, bilmem kim tarafndan gvence altna alnm bir zgrlk hali saylmaktayd. Oysa demde bireyler yetkeye boyunemek zere yetitirilmekteydiler hl da

yle yetitirilmektedirler. amzn byk ykmlarnn bize verdii ders udur: robot gibititirilen insanlar zgrl kendileri iin almakta, sonra zgrlk savunucularn ldrmeka bir buyurgana kaptrmaktadrlar.Siyaseti deilim. Siyasetten anlamam. Ama toplumsalbilince sahip bir bilim adamym. Bu niteliimden tr,

bulduum dorular syleme hakkn tamaktaym. Bilimsel nerilerim insanlarn yaama koullbir

26EEDENSEL BOALMANIN LEVdzen getirebilirse, yaptmn ereine vardna inanacam.Zorba buyurgan ynetimlerin yklmasndan sonra, insan top-

lumunun dorulara, zellikle de ounluun houna gitmeyen dorulara gereksinimi olacak. Bugoplumsal kar

ld douran dile getirilmemi nedenlere ilikin bu dorular, istesek de istemesek de, er-

sacaktr. Bunlardan biri, zorba ynetimin, bireylerin ounda grien akld yaama korkusuasdr. Byle tatsz dorular dile getiren kii byk tehlikelerle kar karyadr, ama sab. Toplumsal yetkiyi eline geirmek, doruyu zorla benimsetmek iin savamas gerekmez. Gc,e denli hoa gitmez olurlarsa olsunlar, genellikle insanlntm iin geerli birtakm olgular bilmesinden gelir. Toplumsal gereklilik son kertesine vard gn, toplumun yaama istemi bu olgular ler eye karn herkese kabul ettirecektir.

Bilgin, hangi durum ve koullarda olursa olsun, kansn zgrce syleyebilme hakkn savunmale ykmldr. Bu hakk, yaamn ortadan kaldrlmasn savunanlara brakamaz. Canm yurdunaaskerin devinden dem vurulur sk sk. Doru bildiini her ne pahasna olursa olsun, her durum ve koulda savunmak zorunda olanbilginin devindense sz eden pek kmaz.Hekimin ya da eitimcinin tek bir ykmll vardr:

yaamn kkn kazmaya kalkan glerle ibirlii yapmadan, kimseye dn vermeden uram sim edilen insanlarn iyiliini dnmek. kisi de insanlar, hekim ya da eitimcinin gerek isiyasal retileri temsil edemezler.

Hekimin, eitimcinin, uygulaymcnn ya da yazarn elinden bu hakk almaya kalkan ve kendinlk ynetimi yanls sfatn yaktran herkes ikiyzldr ya da en azndan

akld dnp davranma vebasmn kurbandr. Zorba ynetim vebasna kar verilecek kavgaiini belirlemeyi ve tm abasn yaam sreci sorunlar-

GR27

nm zmne yatrmay beceremedike, baarya ulaamayacaktr. nk zorba ynetim ancak zkaranlnda yaayabilir yaayabilmektedir. nsanolu, bilgisiz olduu noktada zayftr. Biten gelen bu zayflk, zorba ynetimin yeerdii verimli topra oluturur. Canalc sorunlarkten kanan, beklenmedik zmler bulmaktan ya da bu konuda ortaya kacak grlerin atmtoplumsal dzene halk ynetimi adn veremeyiz. Kafas bu korkularla doluysa, zaten hep pusuda bekleyen zorba ynetimlerin en kk saldrsna dayanamaz. Nitekim, Avrupada byle olmAyn anda bilim zgrl, dolaysyla yaama sreciniyorumlama zgrl bulunmadka, tapnma zgrl

zorbalk olarak kakr. Tanrnn gn yedinci katnda oturan gl m gl, aksakall bir byneten acunsal doa yasas m olduuna karar verebil-meliyiz. Ancak Tanr yla doa yasas bzaman dinle bilim barabilir. Ast astk kestii kestik ynetime giden yolda, yeryznde Tl edenlerle onun yerini almak isteyenler arasnda tek bir adm uzaklk vardr.

Doal yaama duygusuyla ak-sak yaynlan aym kefeye koyan ahlk anlay da zorbalktr. se de amurun varlm uzatr, sevgide tadlacak mutluluuykar. Toplumsal davranm iinden gelen doal yasalaraoturtan, dndaki saplantl biimlere ayakuydurmayan biriahlkszlkla suland zaman onu canla bala savunmak,

bu sulamaya kar kmak gerekir. Bir kadnla erkek, kar-koca olarak kutsandklar zaman dendilerini birbirlerinin ei saydklar zaman kar-kocadrlar. Sahici zgrl

n ayarlama rnei d deil, i yasadr. Doal ahlkn ba

dman szmona ahlk ikiyzllktr. Buysa baka trl bir saplantl ahlkla deil, cinsilinmesiyle yenilgiye uratlabilir. Doal ahlkl davran, doal cinsel srecin zgr olmasr. Aym

28BEDENSEL BOALMANIN LEVbiimde, saplantl ahlkla hastalkl cinsel yaam da atbagider.alma dnyasnda sevinli bir giriim duygusuyla doalbir cinsel davran kazandrmak zere ocuklar eitmektendaha kolaydr onlardan belli bir skdzene (disciplinee) uymalarn beklemek ve skdzenisklatrmak. Kendini Tanrnm gnderdii, her eyi bilen bir fhrer (nder) iln etmek,amn dnp yapacaklarn kararlatrmak, aklc dnya gryle akld dnya gr arasnda kacak atmada kendini tehlikeye atmaktanok daha kolaydr. Kar mzdakinden yasal olarak borlubulunduu sayg ve sevgi gsterilerini beklemek, sahidenyollu yntemli bir tutumla gnln kazanmaktan kolaydr.Astlarna yapacaklar eyleri syleyip yazdrmak, onlarn

zel kiiliklerine sayg duyarak klavuzluk etraekten ok daha kolaydr. te bu yzden, zorm gerek halk ynetiminden daha kolaydr. te bu yzden tembel halk yneticisi buyurgana zr ve durumuna hi mi hi uymayan bir tutumla, ona yknmeye alr. Beylik doruyu temsiletmek kolaydr. Gerek doruyu temsil etmekse, zor.Yaayan varla gvenmeyen ya da bu gveni yitirenkii, zorba ynetimin dourduu gizli yaama korkusununkolayca yutaca bir av haline gelir. Canl varlk zndenaklcdr. Yaamasna izin vermezsek, canl varln glnbir benzeri, karikatr olur kar. Yaam karikatr haline

geldiyse, ancak ylg (terreur) yaratabilir. Bu yzden, ylgy ancak canl varlk konusundakilgi yrrlkten kaldrabilir.

lerki yzyllarda civatalar gevemi dnyamzn geirecei kanl kavgalarn sonucu ne olursbilimi yaam yadsyan btn glerden ve btn zorbalklardan daha gl olacaktr. adatan, salgnlarla savaan, insan aklnn yeteneklerini aratran, baka bir deyile varoluumuam dayanaklar

GR29kazandran Neron deil Galile, Napolon deil Pasteur, Sc-

hicklgruber deil Freuddur. Birinciler, yeryzne gelmi insanlarn en byklerinden olan kerin gerekletirdikleri eylerin canm almak iin ellerindeki siyasal gc ktye

kullanmlardr. Bilimin kklerinin, bugnk buyurgan dzensizliin kklerinden daha derinlerndna bakp avunabiliriz.W.R.(1940)

B1RNC BLMFREUDTAN NCE DRMBLM VE CNSELBLM

nceki sayfalarda betimlediim bugnk bilnsel konumumun kkeni, Viyana da (1919-1922 aras) dzenlenen cinselbilim toplualmasndadr. nceden saptanm bir d

nce belirlemedi grlerimin gelimesini. Burada, kibarlar leminden ayr kalm, kendi urduu bo dleri bakalarnn yaamna sokuturmaya alan, yks kimseciklerinkine benzeanmayn. Ancak, zorlu ve bol yaan-tl bir mr bakalarnn gremedii eleri grmeme, arayp kullanmama ve yaymama izin vermitir.

1920de Viyanadaki Ruhzmlemesi Dernei ne girmezden nce, gerek rulbilimle cinelbilim,e doal bilimlerle ilevbilim alanlarnda epey bilgi toplam durumdaydm. Byle bir sz insaalakgnlllkten uzak gzkebilir. Oysa, yerli yerinde kullanlmayan alakgnlllk erdemva yn isiz gsz geirmenin verdiialkla, hzl, eksiksiz ve dizgeli bir arm gcnn deyardmyla, yoluma kan renmeye deer her eye kurtgibi saldryordum. Ne kahvelere gidiyordum, ne de kibartoplantlarna.Ruhzmlemesiyle rastlant sonucu tantm. 1919 Ocak

mda, derslerden birinde, bir kt gizli gizli elden ele dolat. Bu ktta, cinelbilim kona bir toplualma almas gerekliliinden sz ediliyordu. Konu ilgimi ekti, toplantlardangittim. Sekiz tp rencisi vard. Bu nem

FREUDTAN NCE31li konu niversitede es geildii iin, bir cinselbilim toplualmasmn gerekliliine parmak bastlar. Tartmalara ka-

rmakszm, dzenli olarak bu toplantlara katldm. lk toplantlarda cinsel yaamn ele almp ve doaya aykr geldi. Bir irkilme duydum bu yaklam karsnda.1 Mart 1919da gnceme unlar yazmm: Belki de ahlk

anlaym kar kyor buna. Ancak gerek deneylerime, gerek kendim ve bakalar zerinde yapdayanarak, cinsel yaamn hem toplumsal yaamn, hem de bireyin i dnyasnn merkezi olduunnyorum artk.

Neden kar kyordum acaba bu yaklama? Bunu ancak on yl sonra anlayabilecektim. Kendi dylerime gre, cinsel yaam o toplantlarda tartlan ey deildi. Katldm ilk konumalar,lii garip bir nesne gibi ele almaktayd. Bu konumalardan edindiim izlenime gre,doal cinsel etkinlik diye bir ey yoktu. Bilinalt sapk itepilerle (Ucalarla: impulsionlarla) doluydu. Ruhzmc

kuram, rnein, kk kzlarda daha ilk yalardan balayarak dlyoluna bal bir cinsel etkinduunu yadsyor, kadnn cinsel etkinliini ek daha baka gdlerin karmak bileimine daya

Grm-geirmi bir ruhzmcnn cinsel yaam konusunda konumalar yapmak zere arlmas kilgin eyler anlatt, iyi konutu, ama cinsel yaamn byle ele alnmasna igdmle karmthi ilgilenmi, bir sr yeni ey renmitim. Konumacnn, cinsel yaam ele almaya uygnmt iimde. Ama bu duyguyu aklayacak durumda deildim.Cinsel bilimle ilgili kimi yaprtlar aldm, bunlar arasndanunlar anabilirim: Blochun Sexualleben unserer Zeit i (amzn Cinsel Yaam); Backm Sexuelle Verirunqen i (Cinsel Rahatszlklar); Forel in DieFrage* si (Cinsel Sorun): Taruffinin Hermaphroditismus und Zeugungsunf-

32BEDENSEL BOALMANIN LEV

higkeit i (k Eeylilik ve ocuk Yapma Yetenei). Daha sonra cinsel enerji (libido) konusunda Jungun yaptlarn, en sonunda da Freud u okudum. ok hzl ve bilinli olarak, zaman ziki kez yineleyerek, bir sr kitap okudum.Freudun Cinsel Yaam Kuram stne Deneme siyleRuhzmlemesine Giri* i hangi ura seeceimi belirleyen

yaptlar oldular. Cinselbilim konusundaki yazm iki ble ayrlyordu: cidd olanlar, ahlkptlar. Blochu, Forel i, Freud u okuduka kendimden geiyordum. Hele Freudbyk bir grg kayna oldu benim iin.

lk azda ncelikle Freudun retilisi olmadm. Bulularn, daha baka byk adamlarn dte, yava yava emip sindirdim. Kendimi ruhzmlemesine vermezden nce, doal bilimlerle somt bilimler konusunda genel bilgiler edindim. Asl, cinsel yaam merak ettiim iin yneldimruhzmlemesine. Dolaysyla, Mollun Handbuch der Semaloissenschaft m (Cinselbilim Elkita-

b) inceledim. Bakalarnn cinsel igd konusunda dediklerini renmek istiyordum. Bu da bemona gtrd. Onun

bellek duyumlar kuram, bellek ve igd sorunlarna ilikin aklyrtmelerimi besledi. Sedimlerin beyindeki kaytlarca, yani gemi deneylerin bellekteki izlerine dayandn ne sDurmadan yenilenen canl hcre maddesi (protoplazma: kansu) srekli izlenimler almakta; bunlar da, uygun uyarmalar geldii zaman, yeniden canllk kazanmaktayd. Bu dirimselkuram Freudun bilinsizanlar, belleksel izler grne tpatp uymamaktayd.rendiim her eyin ardnda: Yaam nedir? sorusuvard. Yaamn balca zellii tepkesellik ve istemd,

igdsel eylemin erekliliiymi gibi gzkmekteydi. Karncalarn aklc rgtlenmesi konusunmalar dikkatimi canlclk (vitalisme) sorununa yneltti. 1919 1921 arasnda Drieschin Philosophie des Organischesiyle (Dzen -

i (Canl Varln Dnbilimi) ve Ordn

FREUDTAN NCE33

retisi) tantm. Birinci kitab anladm, kinciyi anlayamadm. O adaki hekimlik renimimilii altmda tutan makinac yaam anlaynn doyurucu olmad gn

getike daha iyi anlalyordu. Driesch in u sav elin tersiyle itilemezdi: canl varlktar paradan yola karak btne biim verilebildii halde, vidadan balayarak makinayaplamazd. Ancak onun, canl varln ileyiini yetkinlem e k le aklamas da beni pekBana yle geldi ki, bu szck araclyla dev boyutlu bir sorun es geilmioluyordu.

Bylece, tam anlamyla ilkel bir yoldan, olgularla olgulara ilikin kuramlar kesenkes birbirinden ayrmay rendim. Uzun sre, Driesch in canl varlkla cansz varlk arasndaki gelemek iizere ortaya koyduu kant beynimde dolatrdm. ne srlen kantlar bana dorul enin doatesi (mtaphysique) nitelii kafam kurcalyor, beni doyumsuz brakyordu..On yedi yl sonra, bu elikiyi yaam enerjisinin ileyii

denklemiyle zebildim. Yaam temel alan dnya grn dndm zaman, kafamda hep Driesclimsel nermesinin akld niteliine ilikin bulankduygum, bylece doruland. Driesch de sonradan tincilere(spiritualistelere) katld.

Bergsonla talihim daha ak gitti. Kl krk yararak inceledim yaptn, zellikle Essai surnnes immdiates de la consciencei (Bilincin Dolaysz Verileri stne Deneme),Evolution Cratrice i (Yaratc Evrim) ve Matire et M-

moire (Madde ve Bellek) zerinde durdum. gdyle, gerek makinac maddecilii, gerek erekiin harcad abann deerini kavradm. Zihinsel yaamda zaman ve srenin alglanmasn veay, canl varln makinac olmayan nitelii konusundaki derin

inancm pekitirdi. Ama btn bunlar ok karanlk ve belirsizdi, bilgiden ok duyguya benziy

u. u anki ruhsal-be-

34BEDENSEL BOALMANIN LEVdensel zdelik ve birlik kuramnn kkeni, bugn artk yenibir nhsal-dokusal ilev kuram haline gelmi olsa da, Bergsonun dncesine dayanr.

lke olarak kendisiyle uyutuum, ama kuramnn nerede boluk braktn aka syleyemediBergson delisi gzyle baktlar bana. Bergsonun dirimselatlm, Driesclin yetkinleme kavramna benziyordu. Yaam ekip eviren yaratc gcn varln yadsyamazdkelbet. Ama bu g elle tutulur hale gelmedike, betimlenemedike, uygulamada eilip bklemedike, kendimi doymu

hissedemiyordum. nk doal bilimlerin, hakl oiara-k, kendilerine setikleri erek budur it. Dirimciler canl eyi yakalamaya, yaam anlamaya almazdan nce ufack paralara ayranan daha yakm gibiydiler. Ancak, makina gibi alan canl varlk anlay da insann anlama

yeteneine daha yakmd. Bylece, zaten doadan ili dl olduumuz terimlerle dnebiliyordTp renimim srasnda ben de makinacydm, hatt d

nrken ar dizgeciydim. Bakmevi ncesi konular arasnda en ok ilgimi ekenler dizgeli vgenbilimdi (anatomieydi). Beyni ve sinir dizgesini incelemeye mthi

merakhydm. Sinir aygtnn karmaklyla sinir boumlarnn ustalkl dzeni beni bylyo

atesiyle (metaphysiquele) de ilgiliydim. Langenin Geschichte des Materialismus unu (Maddeciliin Tarihesi) seviyordum, nk yaam sreci konusunda idealist felsefenin gereklilii aka gsteriyordu. Uradalarmn ou akl-yrtmemin tutarszlndan, sonusuz!uuben kendim de, ancak on yedi yl sonra, makinac dnya gryle dirimci dnya

gr arasndaki elikiyi zebildiim zaman anlayabildim. Bilinen in snrlar iinde doamyla bilinmeyene yaklatmz ve yava yava elimizle dokunmaya baladmz zaman ortaya

EREUD TAN NCE35ram kargaas karsnda tabanlar yalayp tyecek kadar

korkmamak son derece gtr. Neyse ki, ok erkenden kendimde karmak bir dnce deneyimineilme ve birtakm klgsal sonular elde edebilme yetenei bulunduunu farkettim. Bilimsel aratrma merkezimdeki orgonoskop, yani dirimsel enerjinin gzle grlebilmesini salayan aygtite byle, herkesin pek ho karlamad dnme biimiyle gerekletirilebilmitir.

Duygudalklarmn semecilii sonradan beni u ilkeye

gtrd: Herkes bir yamyla hakldr. Btn i, hangi yanyla olduunu kestirebilmektedir. Dkonusunda birka kitap inceledim, bylece her eyin ba olan u sonsuz ekimeyle tantm:mi), vcut mu(ten mi)?Freudun rettiklerine beni hazrladklar iin, bilimselevrimimin bu ilk evreleri nemlidir. Dirimbilim elkitaplarnda gerek doru kantlara dayal bilim iin, gerekse dnsel dlerim iin ek geni gereler buldum. Sonradan,

kendi kiisel aratrmalarm olguyla varsaym kesinlikle birbirinden ayrmama neden olmuturertwig in Allgemeine Biologie siyle (Genel Dirimbilim) Werden der Organismen i

(Canllarn Oluumu) bana bu konuda ok titiz bilgiler salad. Ancak bu yaptlarda da, dirimilimsel aratrmann trl dallar arasnda genel ba eksikti. O ada, eletirimi byle dileim elbet, ama okuduklarm da susuzluumu gidermiyordu. Diimbilimde beni en ok sarsan ey, erek-bilimin dirimbilime uygulanmasyd. Denenlere baklrsa, hcrenin dardan gelen uyarmlara kar kendini savunmak zere yaratlm bir zar vard; erkein dlleyici hcresi diinin yumurtasna ulaabilmek iin bylesine hareketliydi;erkek hayvanlar diilerin gnln elebilmek iin daha gl,daha iriyar, daha gzel ya da daha fkeliydiler; rakiplerine

kar daha iyi savaabilmek iin boynuzlar vard; karncalarn diileri ilerini daha iyi yetirebilmek iin cins-

36BEDENSEL BOALMANIN LEVszdi; krlanglar yavrularm korumak iin yuva yaparlard;doa u ya da bu eree varmak iin unu yle bunu byleayarlamt. Szn ksas, dirimbilim de bir dirimci ereklilikve nedensel makinaclk karmnn egemenlii altndayd.Kammererin kazanlm kiiliklerin kaltm konusundakiderslerini ilgiyle izledim. Kammerer, o gnlerde cinsel salg

bezlerinin aralklarn dolduran dokular zerinde yapt almayla dikkatleri eken Steinacde kalmt. Dardan hcre yerletirmenin cinsel etkinlik ve ikinci dereceden cinsel niteliker zerindeki etkileri ve Kammererin makinac soyaekim kuramnn hakettii snrlara indirgi mthi ilgimi ekiyordu. Kammerer canl olmayan maddeden km canl maddenin doal dzenlramyla kendine zg bir dirimsel enerjinin varlnn savunuculuunu yapmaktayd. Ben, kendibtn bunlar hakknda gerekten bir yargya varacak yetenekte deildim elbet. Ama

seviyordum bu bilimsel grleri. niversitede kupkuru birbiimde verilen bilgilere canllk getiriyordular. Gerek Stei-

nach, gerekse Kammerer niversiteyle amansz bir atma iindeydi. Steinach grmeye gittin derece yorgun ve bitkin buldum. Sonralar, iyi bir bilimsel alma yapan kiilere nasl kdavramldm ok daha iyi anladm. Kammerer sonunda camna kyd.unun iime, u eree varmak iim e dayal dirimbilimi sonradan eitli din felsefelerinde de buldum. Grimmin Buddha sim okuduum zaman, bir ac kayna olduu iin

sevinci bile elinin tersiyle iten bu retinin i tutarll beni alabildiine etkiledi. Ruhbedenden bedene g retisi bana gln geldi. Peki ama neden milyonlarca kii buna inanmavam ediyordu? Yalnz lm korkusundantr olamazd bu. Rudolph Steineri hi ckumadm. Ama bir

sr ermilik yanlsyla insansever tanyordum. Davranlar az ok garipti, ancak genel olaralndklarnda, bu retiler kupkuru maddecilikten ok daha insancld. Her

FREUD TAN NCE37halde ermilik yanllaryla insanseverler de bir bakma haklydlar.1919 yl yaz yarylnda, cinselbilim topluahmasmda,Forelden Junga dek yaam enerjisi kavram konusundabir bildiri sundum. Bu konuda belgeler devirirken, Forel-

in, Mollun, Blochun, Freud un ve Jungun cinsel yaam anlaylar arasnda arpc ayrmlarsaptadm.Freud un dndakilerin hepsi cinsel etkinliin, erginlik anda, gkten zembille tepemize indiine inanmaktaydlar.Cinsel etkinlik uykudan uyanr, diyorlard. Peki, uyanmaz-

dan nce nerelerdeydi, kimsecikler bilmiyordu galiba. Cinsel etkinlikle remeyi birsayyorlard. Bir tek yanl kavramn ardnda, ne korkun ruhbilimsel ve toplumbilimsel yanlar vard! Geri Moll bir ime ve prsme igdsnden sz ediyordu. Ama bu grnglerine de ilevi. O gnlerde, cinsel gerilimle cinselgevemenin iki ayr igdye yklendiini gremedim. O

adaki cinselbilimle ruhzmc rubbilimde insan eylemlerinin saysna denk ya da hemen hemkadar igd vard. Bir alk igds, bir oalma igds, bir orasn burasn gstermeir emzirme igds, bir analkigds, bir st dzeyde insani gelime igds, bir kafa

eitimi igds, bir sr igds vard. Doal olarak, birde toplumsal igd, bencil igd, zgeci (diergam: altru-

iste) igd, bir algolagnie (ac duyma) igds, bakasna eziyet etme, kendine eziyet ettidn ya da erkek klna girme igds vard elbet. Btn bunlar dardan son derece yalnkarmakt. k yoktu. Ve en kts, ahlk igdsy-d. Bugn (1940da) pek az kii, o remebilimle ilgili birtakm gizli kurallarn belirledii birigd gzyle bakldn bilir. Oysa, o gnlerde bu nermebyk bir ciddilik ve saygnlkla ileri srlmtr! Cinsel

38BEDENSEL BOALMANIN LEV

sapklklar tam anlamyla eytans eyler saylyor, bunlara ahlk bozukluu sfat yaptde durum aynyd. Ruhsal knt geiren ya da sinir hastalna tutulan kiinin kaltmsal

var demekti, baka bir deyile kt adamd. Akl hastalaryla sulularda cidd bir kiilikunduuna inanlmaktayd. Byleleri dirimsel adan dnyaya ayak uy-duramayacak durumdaydlar,lara ne yardm edilebilir,

ne de zr bulunabilirdi. stn yetenekli kii bile kt olumu sulu gibi bir eydi, daha dgelip geici bir hevesiydi yoksa, yanndaki yresindeki insanlarn dzmece uygarlndan eeteini ekmi, doayla balarn koparmam bir insanolu deil. Wulffenin sululuk konusunPilcz in ruhzmlemesi yazlarn ya da adalarndan herhangi birinin yazsn okumak, biahlk dinbilimle mi kar karya bulunduumuzu dndrmeye yeter. O gnlerde aklsal ve car konusunda hibir ey bilinmiyordu. Hatt bu bozukluklar insanlarda ahlaksal bir tiksinti douruyordu. Ognlerin bilimine gre, her ey kaltmsal ve dirimsel olarak belirlenmekteydi. Her ey orada balayp orada bitiyordu.Bylesine umutsuz, dnsel adan korkak bir tutumunon drt yl sonra, arada yaratlan bilimsel yapta karn,

btn Alman ulusunun tutumu haline gelmesi, hi kukusuz bilim nclerinin toplum yaamna gikleri ilgisizlikten olmutur. Kendi payma, igdyle bu doatesi gr, bu ahlk felsefesini elimin tersiyle ittim. Bu retileri

dorulayabilmek zere byk bir drstlkle olgular aramtm, ama bulamadm. Kaltm yasaladelin dirimsel almalarndaysa soyaekim srecinde varsaylan ar m ar tekbiimliliideikenlii dorulayan olgular buldum. O gnlerde, kaltm kuramnn yzde doksan dokuz bira arac yerine getii hi aklma gelmedi dorusu. Beri yandan, Vriesin

FREUD TAN NCE39dnm kuram, Steinachm ve Kammererin deneyleri, Fli-

essle Swobodann Perioderilehre si ilgimi ekti. Darvvinin

doal ayklanma kuram da, bimden aklsal olarak bekleyebileceimiz eye uyuyordu: yaam birtemel yasalara gre ynetilse de, yaanan evrenin etkenleri iin genibir etki alan kalmaktayd. Bu kuramda hibir ey sonsuzadek kprtsz kabul edilmiyor, hibir ey gzle grlmeyenkaltmsal etkenlerle, ama yalnz onlarla aklanmyordu. Herey evrim geirebilir, deiebilirdi.O dnemde, cinsel igdyle dirimsel kuramlar arasnda

balant kurmaktan uzaktm. Kendimi henz dnsel kurgulara vermemitim. Cinsel igd bilimkendine zg bir nitelik saylmaktayd.Kendisiyle karlatm zaman duyduum cokunluuve yrek rahatlamasn anlayabilmek iin Freuddan nce

cinselbilim ve ruh hekimlii alanlarnda esen havay tanmak gerekir. Freud, cinsel yaamnhekim gzyle saptanabilmesine izin veren bilimsel bir yaklam bulmutur. Bylece, ergin insann cinsel etkinliinin kkeninin ocukluk dnemindeki cinsel etkinlikte yatt grlebilu bulu, tek bana, u olguya k tutmutur: cinsel etkinlikle reme ayn ey deildir. Dolsel szc

yle remeye ilikin szckleri e anlamda kullanlamayacak, cinsel yaamn retkenliktenlduu kabul edilecekti. yle olmasa, nesnelere tapnma, bakasna eziyet etme ya da dklkgibi sapklklarn cinsel nitelik tamamas gerekirdi. Freud ite bu elikilere parmak basmlbilim alanna dzen ve mantk getirmitir.Freuddan nceki yazarlar iin cinsel enerji (libido)yalnzca cinsel etkinlie duyulan bilinli arzu anlamnagelmekteydi. Cinsel enerji lf, bilinci inceleyen ruhbilim-

den dn alnm bir terimdi. Kimsecikler bunun ne olduunu, ne olmas gerektiini bilmiyordeudsa yle dedi: Cinsel igdnn kendisini alglayp kavrayamayz. Biz-

40BEDENSEL BOALMANIN LEV

ler olsa olsa, igdnn trevlerim duyarz: cinsel dnlerle sevisel yaknlklar. gdnrimsel temeline dayaldr. Bal bana bir igd biiminde deil, belli bir gerilimin giderreksinimi halinde kendini duyurur. Bu, ruhzmlemesine dosta yanaanlarnda, dmanca bakanlarn da anlayamadklar, derin bir d

nceydi. Ayn zamanda, stne tam bir gvenlikle yeni yaplar oturtabileceimiz doal, bilimir temeldi.Freudun nermelerini ben yle yorumluyordum: biziyneten o olduuna gre, igdnn bilinli olmamas son

derece mantkldr. Bizler, igdnn ekip evirdii nesneleriz. rnein, elektrii ele alalilmeyiz.Ancak k ya da sarsma gibi belirtilerini tanrz. Gcnlebilmemize karn elektrik akm, elektriklilik dediimizniteliin belirtisinden baka bir ey deildir, ama biz buzellii gerekten tanmayz. Elektrikliliin ancak rettii

enerjinin belirtilerinde llebilmesi gibi, igdleri de yalnz okusal belirtilerinden tairiz. Btn bunlardan, Freud un cinsel enerjisinin Freud ncesi dnemin cinsel

enerjisiyle ayn ey olmad sonucunu kardm. Freud ncesi dnemde, cinsel e n e rji biliarzuydu. Freudun cinsel enerjisiyse cinsel igdnn dourduu enerjiydi. Gnn birinde, Bu aklyrtme srasnda, cinsel enerjiyle elektrik enerjisi arasndaki benzetmeyi yzde yzlinsiz yaptm. O srada, on alt yl sonra dirimsel elektrik enerjisiyle cinsel enerjininaynln gsterebilmetalihine ereceimi aklmn kesinden bile geirmiyordum.

Freudun, doal bilimlerin trettii enerji kavramn mantkl bir biimde kullanna vurulmreki ve aydnlkt.

Cinselbilim toplualmasmdaki renciler yorumumu alkladlar. Freud konusunda btn bildiknun d, simge falan gibi garip grngleri yorumlamay becerdiiydi.Bense, Freudun rettikleriyle o gnlerde cinsel yaam ko

FREUDTAN NCE41

nusunda kabul edilmi kuramlar arasnda bir ba kurabilmitim. 1919 sonlarna doru, toplualm bakanlna getirildim. Bilimsel almaya ekidzen vermeyi rendim. Cinselbilimin trlmek zere kmeler oluturuldu: salgbilim, dirimbilim, ilevbilim ve cinsel ruhbilim, zellikle de ruhzmlemesi. zellikle Mller-Lyerin kitaplarndan, nce cinsel toplumbilimi incelk. Bir tp rencisi, Tandler in ortaya koyduu toplum sal hakknda konumalar yapt. Badltbilimi (embryologie yi) retti. Toplualmaya katlan otuz kiiden, kala kala sekiz kmt. Ama bunlar ok cidd bir almaya giritiler.Hayek Bakmevinin bodrumuna tandk. Hayek, garip birsesle bana, klgsal cinselbilime de girimek niyetinde olupolmadmz sordu. Yreine su serptim. Artk avucumuzunii gibi biliyorduk niversitedeki retmenlerin cinsel ya

am karsndaki tutumlarn. Ve bu tutum bizi rahatsz etmiyordu. Cinsel bilimi inceleme alaa almamann evremizde byk bir boluk yaratacan hissediyor, bu boluu elimizden geldiirmaya urayorduk. Cinsel rgenlerin biimi ve doas stne verdiim derste kendim de okey rendim. O gnk elkitaplarnn ouna bakarak belgeler

toplamtm. Bu kitaplarn hepsinde, cinsel rgenler reme rgeni diye betimlenmekteydi. Bunaartk amyordum. Cinsel rgeni erle merkez sinir dizgesi arasndaki ba es geilmiti. Cinglarla cinsel rgenler arasndaki iliki doru ve yeterli deildi. Nitekim incelediim kitapardaki yazarlar, erkein yumurtalyla kadnn yumurtalndaki ara dokularn birtakm zlebunlarn ikinci dereceden cinsel kiilikleri belirlediklerini, erginlik anda insana cinsel olgunluk kazandrdklarn sylyorlard. Beri yandan, cinsel uyarlmann kkeninde de bulunduuna inanlyordu. Sz konusu bilginler, u olgudaki elikiyi grememilerdi: erginlike idi edilen bireylerin belli belirsiz bir cinsel yaamlar vard, oysa er

42BEDENSEL BOALMANIN LEVginlik andan sonra idi edilenlerin iftleebildikleri bilegrlmekteydi. Bu bilginler, idi edilmi insanlarda neden

alabildiine gl bir eziyet etme eiliminin doduunu merak etmemilerdi. Kendi payma, ancsonralar cinsel enerjinin dzeneklerini tanmaya baladm zamananladm bu grngleri. Erginlikten sonra, cinsel etkinlik tam

anlamyla gelimi oluyor ve idi etmenin etkisi snrl kalyordu. Cinsel enerji yalnz salinin ara dokularnda deil, btn vcutta dolar ve eylemde bulunur. Hadmlarda grlen eziydoaya uygun retme ilevinden yoksun kalan cinsel enerjinin vcuttaki kaslarda da vurmasnan baka bir ey deildir. O gnlerin cinselbiliminde bakeye oturtulan cinsel etkinlik kavam bireydeki cinsel rgenlerin, ara dokularn ya da ikinci dereceden cinsel zelliklerin betimlenmesinden teye gemiyordu. te bu yzden, Freudun cinsel ilevi aklay hepimiserpti. Freudun kendisi de Cinsel Yaamla ilgili-Kuram stne Deneme adl yaptnda cinsarlmaya yol aan birtakm kimyasal zlerdin varln ne srmektedir. Ama

Freud bununla yetinmemi, cinsel uyarlmann grngleriyle ilgilenmitir. rgenlerin tadimden sz etmi, her hereye hepimizin yaamm alabildiine etkileyen

o zel gc yaktrmtr. Sonradan ben, bu sezgisel varsaymlarn doruluunu deneylerle g

Ruhzmlemesi, yava yava, br dnce ynlerinden daha fazla nem kazand. lk ruhzmlertisi hzl yrmek olan bir delikanl zerinde

yaptm. Yava yryemiyordu. Dlerinde canlandrd simgesel dnyann dikkatimi eken ilginou kez, kendine zg mantyla beni artyordu. nsanlarn

ou, Freudun simge yorumunu tuhaf buluyordu. zmleme iyi gitti. Hatt inilmez derinliklern varln sezemeyen, sorunlarn bir sr yann es gemeye nazr yeni balayanlarda grldSaplanty rten perde

FREUDTAN NCE43yi araladm zaman mthi bbrlendim. Hastam kkken

dkknn birinden bir ey alm, izlenme korkusuyla ardna bakmadan kamt. Bu olay bilinonradan hzl yrme saplants halinde su yzne kmt. Bu olayla ocuklukta duyulan kma korkusu arasnda kolayca balant kurabildim. Hatt hastamn durumunda belli bir iyileme

bile oldu.Yrttm uygulaymda, Freudun almasnn ortaya

koydu kurallara titizlikle uyuyordum. Hasta sedire uzanyordu. Ruhzmc onun arkasna, gecei bir yere oturuyordu. Hastann evresine bakmamas gerekiyordu. Sana soluna balsmas, ruhzmlemesine. direnmesi anlamnagelirdi. zgr armlar yapmas gerekliydi. Akimdan

geen hibir eyi sylememezlik etmemeliydi. Her eyi sylemeli, ama her eyi yapmamalyd. Hn balca grevi, hastay, anmsad edimi yeniden oynama gereksiniminden kurtarmakt. Dlele alnyordu. D n her esi ayr yorumlanyordu. Hastarun, bu elerin her biri iin

ayr bir arm yapmas gerekliydi. Bu uygulama yntemi mantkl bir gre dayanyordu. Sisi, baka bir klkta su yzne kmay baarm, bilinaltna itilmi bir gdnn de geliilduu srece, hastalk belirtisi hem bilinsiz cinsel

arzuyu, hem de buna kar kan ahlksal yasak arkn ierdiini gsterecekti. rnein, cinsaka bir biime dntrm gen kzn duyduu bakl bir erkein saldrsna urama korkusui, bylece bilinsiz hale gelmi iftleme arzusunu dile getirir. Hastalk belirtisi, varlkendini okama ya da kar cinsten biriyle cinsel iliki kurma arzusu gibi bastrlm, bilibir gdye borludur. Bu gdye ayak uyduran kii bilincindeki sknty canlandrmakta, buyan doruya dile gelmesini nlemektedir. O zaman, gd gizli kapakl dile geli biimleri aramktadr: hr-

44BEDENSEL BOALMANIN LEVsizlik, saldrya urama korkusu. Bu kurama gre, gdbilinli klnd ve olgunlaan ben tarafndan itildii iinhastalk gemektedir. Arzunun bilinsizlii hastal douran

neden olduuna gre, arzunun bilincine varmak hastalk belirtisini ortadan kaldrmaldr, deniyordu. Freudun kendisi bu ilk dile getirii deitirene dek, iyileme bilinaltna itilmil arzularn bilincine varmaya ve sonradan gnl rzasyla itilmelerine ya da yceltilmelerine bal saylmtr.u noktaya parmak basmak isterim. Sinir hastalklarnniyiletirilmesine ilikin retken cinsel enerji kuramm gelitirmeye baladmda, bu kuramda maledildi, ya da hepten yadsnd. Freudla sonradan aramzda belirenuyumazlklar anlayabilmek iin, yaptmn ilk evrelerindeortaya kan ayrlklar gzden karmamak gerekir. Ruh-

zmsel almann balarnda bile, hastann belli oranda iyilemesini ya da hastalk belirtiltmden yokolmasn salayabiliyordum. Bu da yine bilinaltna itilmi gdleribilinstne kararak oluyordu. 1920de, kiilik ya da kiilik sinircesi diye bir kavram yoktu ortada. Tam tersine.

Aka dile getirildii zere, sinirce belirtisi aslnda bakayanlaryla salkl ruhsal rgenlere girmi yabanc bir cisim saylyordu. Buysa, son derecebir noktadr. Kiiliin bir yan olgunlama srecine katlmamtr, cinsel

gelimenin ilk ocukluk evrelerinden birinde saplanp kalmtr, deniyordu. Bir saplanp kalmsz konusuydu. Kiiliin bir yan benin geri kalan yanlaryla atyor, bu yanlarda onu bask altnda tutuyorlard. Sonradan gelitirdiim

kiilikbilimiyse, tam tersine, kiiliin tmnde birtakm bozukluklar olmadka sinir hastalisi grlemeyeceini savunmaktayd. Sizin anlayacanz, sinirce belirtileri sinirceli kiilimsil eden sradalarn doruklardr. Bu grleri, ruhzmlemesi kuramyla atba giderek geyiletirme uygulaymnda birtakm deiiklikler yaplmas-

FREUDTAN NCE45

m gerektirdiler, sonunda yle denklemler ortaya kt ki, bunlarn ruhzmc kuramla eliti

Cinselbilim toplualmasmn bakam olarak, bizleri ilgilendiren konularda yaynlar bulup nemek zorundaydm.Kammerer e, Steinacha, Stekele, dirimbilim retmeni Bucuraya, Adlere, Freuda gittim, grtm. Freudun kiilii zerimde en kkl, en srekli etkiyi yapt. Kammerer

bana zek ve sevimli, ama karn gzeten biri gibi gzkt. Steinach kendi karlat gkarsndakinin houna gitmeye alyordu. Adler d krcyd. Freuda atp tutuyordu. Aslyani Adler yapmt. Oidipus karmaasnn budalalk, idi edilme korkusunun ipsiz sapsz bioyunu olduunu, stelik de kendisinin ortaya att erkeke kar k kuramnda ok daha idiini ne srmekteydi. Adlerin ereki bilimi sonradan kk-kentsoylu snfn dzeltimci(reformiste) papazlar topluluuna dnmtr.Freud bakayd. Her eyden nce, tutumu son dereceyaln ve dolambaszd. brlerinin hepsi birtakm rolleribenimsemi, oynuyorlard: ya Profesr rol, ya byk Menschenkenner (insan sarraf) rol, yasekin bilimadam rol. Freud benimle sradan biri gibi konutu. Falc gibi karsndakinin ruhunu okumaya kalkmad halde, insann

iine ileyen delici baklar vard; bu baklar, tam bir doruluk ve drstlkle dnyaya ba, toplua-lmada neler yaptmz sordu, ok akllca buldu. Haklsnz, dedi, artk cinsela da dzmece bir ilgi duyduu iin zldn syledi. Kitap konusunda bize yardm etmekten muyacam ekledi. Kitaplnn raflar nnde diz kt, bir sr kitap ve kitapk kard. Bunlar ya zel ya da ikinci nc basmlard:igdlerin Deiik Halleri, Bilinalt, Dlerin Yorumu, Gnlk Yaamn Ruhsal Hastalklar

da. abuk, kesin ve canl konuuyordu. El hareketleri doald.

46BEDENSEL BOALMANIN LEVSyledii ve yapt her eyde azck alay vard. Yreimkt kt atarak girmitim evine. imde zevk ve dostlukduygulan tayarak ktm. Bu grme, on drt yllk youn ruhzmlemesi almasnn balangc oldu. Sonunda,

Freuda kar ac bir d krldna uradm, ama urasn sevinle belirteyim ki, bu d k. Tam tersine: bugn Freuda,hayran retilisi olduum gnlere oranla ok daha fazla veyksek bir saygm var. Zamansz eletirilere girimeden,dvasna kendimi btnyle adayarak onca yl rencisi olabildiime sevinmekteyim.

Bir dvaya kendini btnyle adamak, dnsel bamszla kavumann belli bal koullarndun retisi uruna verdiim o zorlu sava yllarnda, pekok kiinin sahneye kp silindiini grdm. Kimileri, bir

sr umut veren, ama hibir ey gerekletiremeyen kuyruklu yldzlara benziyordu. Kimileri dhibir zaman Freudun geni grne ulaamayan, bilinaltnn etin sorunlarn urasndan ber olarak kaldlar. Kimileri, Freudun cinsel enerji kuramna ballm srdrd iin katu bilimden ayrldn kavrayamadan, onunla yarmaya kalkt. Kimileriyse, ruhzmc kuramn bir yann alp para getiren bir ura haline soktular.

Oysa, yaplmas gereken Freud la yarmak ya da kuramm ura haline getirmek deildi. Dev bu bir buluu srdrmek gerekiyordu. Bilinene birtakm ayrntl bilgilereklemekle yetinmemek, her eyden nce, dirimsel deneyimlerle cinsel enerji kuramna bilimsel bir temel kazandrmak gerekliydi. Son derece nemli bir bilginin, sradanla vebiimcilie gmlm bir dnyaya kafa tutmak zorundakalacak bir bilginin sorumluluunu yklenmek gerekliydi.

Dostlarn yitirme pahasna, tek bana savamaya raz olmak gerekliydi. Bugn hekimliin dir-ruhbilimsel dal

FREUDTAN NCE47

na yakn kiilerin ou insann zihinsel yapsnn kiilik zmlemesi kuranmn nda elebilinalt kuramnn yasal uzants olduunu anlamaktadr. Cinsel enerji kavramnn mantklen nemli sonucu, dirimseltreyim (biogenese) sorununa yeni bir yaklam getirmi olmasdr.

Bilim tarihi uzun bir srdrme ve gelitirme, biimlendirme ve yeniden biimlendirme, yaratma ve eletirme, bir daha biimlendirme, yeniden biimlendirme ve yaratma zinciridir.Uzun, etin bir yoldur bu, bugnse szn ettiim bilim tarihinin daha bandayz. Arada biroluu olan bilim tarihi, topu topu iki bin yllktr. Yz ileriye dnktr, ve temelinde, han geriye gitmez. Ya

amn admlar hzlanmakta, karmakl gnden gne artmaktadr. Yaamn klavuzu teden bermitir, bundan sonra da yine o olacaktr. Beri yandan, bugn her ey yaama dman dr*Buysa bize bir grev yklemektedir.

KNC BLMPEER GYNTRuhzinlemesinin konusu byk ve heyecan vericiydi.

Sradan insann dncesine bir tokat gibi indi. Eylemlerinize kendi isteminizle karar verebileceinizi mi sanyorsunuz? Kesinlikle hayr! Bilinli eylemleriniz, asla bilemeyeceiniz, ayrca renmekten de korkacanz bilind sreler okyanusunun yzne kan ufack dalaynzn geniliiyle mi gururlanyorsunuz? Aman ne ocuksunuz! Gerekte, sizi diledikleriip eviren igdlerinizin oyuncasnz. Bo kendinizi beenmiliiniz bundan yararlanr elbn soyundan geldiinizi rendiiniz, stnde yrdnz Yerkrenin evrenin merkezi olmadbu kadar yaraland gururunuz. imdilik, Dnyanrn milyarlarca gezegen arasnda canl varlk barndrantek gezegen olduuna inanmaktasnz. Aslnda, denetleyeme-

diiniz, hatt hi tanmadnz, rktnz ve ters yorumladnz sreler belirlemekte kilerine uzanan bir ruhsal gereklik var. Bilinaltnz,

Kantn Ding an sicim gibi bir ey: kendi bana alglanamaz, ancak belirtilerinden tannabi. bsenin Peer Gynti unlar sylerken ok iyi duymaktadr bunu:Bir adm, ileri gitmi deilim.Ne yana dnersem dneyim,Hep ayn ey karmda.urda, burda, drt bir yanmda!

PEER GYNT49emberden ktm sanrm, yaarm iam ortasnda.Adn syle! Gster kendini! Kimsin bileyim?Byk Eri dr bu. Bir, bir daha okuyorum Peer Gynti.Hakkndaki yorumlar da.

Freud un bulduu bilinalt kavramnn duygusal bir tepkiyle itilmesini ancak byk ve yeni der karsnda takndmz geleneksel savunma tutumuyla aklayabiliriz.

nsanolu, tinsel ve tensel olarak, nceden izilmi yolu izleyerek bir toplumda yaamaldr.yaam bunu ister. Bilinenden, allmtan, ili dl olunmutan uzaklamak, karanlk veun belirsizin, dipsiz derinin, acunun nnde duyduu korku hakl deilse bile, anlalr bir eydir. Herkesin gelip getii yoldan

ayrlan kolayca bir Peer Gynt, yani bir d, bir lgn olabilir. Ne olduunu btnyle yakda, Peer Gynt bana byk bir gizi aklar gibiydi. nsan srsnden yeterince silhlanmadanadmlar srnnkine uymayan adamn yksdr bu. Anlalmamtr. Zayf anlarnda tekiler oyoketmeye alrlar. Eer o da dnce ve edimlerinin kayna olan sonsuzu kavrayamazsa, hap yutar.

Ben Peer Gynt i okuyup Freuda rastladm ve dncesini kavradm gnlerde, dnya bir belei dnemindeydi. Peer Gynt gibi, ben de kendimi bu dnyada yabanc hissettim. Yazgs bana, resm bilimle geleneksel d

ncenin izgisinden ayrlmann en olas sonucu gibi -gzkt. Freudun bilinalt kuram doan hi kukum yoktu, ruhsal, i dnyamzdaki sonsuza yaklaabilirdik. Bu durumda insan, kenduygularnn usuz bucaksz aknda srklenen minicik bir kurt haline geliyordu.O gnlerde btn bunlar bimsel olarak deil, yle belli belirsiz seziyordum. Yaananlarlndnda, bilimsel kuram bize deneye dayanan grnglerin karan

50BEDENSEL BOALMANIN LEVlk evreninde yapay bir amandrack sunar yalnz. Bu dainsana ruhsal (dnsel) bir korunma salar. Bilinaltmdanbilinstne kan belirtileri aka kesip bimi, blmelere

ayrm, kayda geirmi ve betimlemisek, hele onlar anladmza inanyorsak, bu karanlk vnusun bizi yutmas olasl daha azdr. Hatt, bu yntemle, karanl belli oranda denetim aalabiliriz. Ama bu, ba-, na acnas bir avuntu gibi gzkyordu. Yirmi yldr (1920-1940), biimsel almann snrlarn kesinlikle izmenin, bualmay yaamn sonsuzluundan dn alnm terimlerletanmlamann gln hissetmekteyim. Gerekten dibinekadar gtrlen her almama ardnda, evrendeki kkbir kurtuk olduumuz duygusu vardr. Uakla bir anayolun stnden utuumuz zaman, arabalarbir glkle yerde srnyor gibi gzkrler.Sonraki yllarda gkbilim, elektronik, Planckn quantalar kuramyla Einstein n grecelik kuram zerinde altm.

Heisenbergle Bohr beynimde canl kavramlar haline geldiler. Elektron evrenini ynetenyasalarla gezeen dizgelerini yneten yasalarn benzerlii, gzmde, basit bilimsel kuramlar olmann tesinde anlam tamaya balad. Btn bunlar ne denli bilimsel olursa olsun, insanrenin bykl

duygusundan kurtulamyor. Evrende tek bana asl olma imgesi, ana memesinin hayalinden dha nemliydi. Bunu dndnz an, yerde srnen arabalar da, elektronlar inceleyen bilginlbildiine nemsizleir. Akl hastalaryla ilgili deneylerin zellikle bu ynde gelitiini bium. Ruhzmc kuram, ruh hastalklarnda, bilinaltnn bilinstn igl ettiini gzlemleta kendi bilinaltnn karanlk evrenine kar dikilmi engeli de, kendi dndaki dnyada vak eleri ayrd-etme yeteneini de yitirmektedir. Zihni karm kiide (izofrende), ustakiyann sonuna ilikin (trl klklara brnebilecek) birtakm hayallerle balamaktadr.

PEER GYNT51Freudun akl hastalarn anlamaya alrken takndcidd tutum karsmda mthi heyecanlandm. Eski okuldanruh hekimlerinin savunduklar, akl hastalklaryla ilgili beylik, kendini beenmilik kokangrlerin ok ok stne km bir dev gibiydi. Eski kafal ruh hekimleri iin u yada bu adam deliydi, ve bunu saptamak onlar iin yeterliy-

di. Tp renciliim srasnda akl hastalarna sorulan sorular rendiim zaman, utancmdangirdim. inden fkran dirimsel gleri denetleyemeyen, evresinden yardm ve anlay beklakl hastasnn umutsuzluunu dile getiren bir oyun yazdm. Erken bunam bir hastann durmadyinelenen davranlarm, rnein derin dncelere dalyormucasma parman alnna dayayndalp gidiini gznzn nne getirin. Sonra da, bir ruh hekiminin onlara: Yanz ka?,

Adnz ne?, kere alt ka eder? diye sorular sorduunu dnn. Hekim hastada dnceyncin ikiye yanldm, bir byklk sayklamas bulunduunu saptar, ve bununla yetinir. Viyanateinhof ta byle yirmi bin kii vard. Bu hastalarn her biri dnyasnn yerle bir olduunu dutu. Bir eylere tutunabilmek iin, kendi zihninde sahip olduu, varolmas na izin verecek

dsel bir dnya yaratmt. Bylece, Freudn sayklamaya verdii nemi ok iyi anlayabildimhaliyle, yitirilmi benin yeniden kurulmas giriimiydi. Ancak, Freudun grleri de benidoyurmuyordu. Onun

usyarlm (izofreni) kavramnn, hastaln zsevisel (auto-rotique) gerilemeye indirgenmee gemediini grdm. Freud, ocukluun ilk dnemlerindeki bir saplanmann insan zihin karnanyordu. Bu gr bana doru, ama eksik gzkt. Sylenen ey somutdeildi. Kendi znel dnyasnda yaayan bebekle usyarl-

mna tutulmu erginin ortak yan, evreni bir yaant (yaanm deney) gibi hissetmeleriydi. Ydomu bebek iin

52BEDENSEL BOALMANIN LEVd dnya, sonu gelmez uyarclaryla, kendi z bedeninin

duyumlarnn da bir parasn oluturaca karanlk bir evrenden baka ey deildir. Bebek, by bir btn olarak alglar. Balangta, ruhsal aygt hoa giden

uyarclarla hoa gitmeyenleri birbirinden ayrr, diye dnyordum. Zevk veren her ey, genarndan kurtulmu benin maldr. Tatszlk getiren eylerse, ben-olmayana yklenir. Zamanlarum deiir. Eskiden d

dnyaya maledilen duyumlar, benin ayrlmaz paras saylr. Ayn ekilde, d dnyadaki zevkeler, rnein anann memesi d dnyann esi olarak kabul edilir.

Bylece, i ve d alglarn karanlk evreninden yola karak, yava yava birletirilmi, bitirilmibir ben oluturulur. Bu ben, kendisiyle d dnya arasndaki

snrn bilincine varmaya balar. ocuk, kiiliine yn verdii bu evrede iddetli bir sarsnbenin snrlar belirsiz, kark ya da bulank kalr.1 0 zaman, d dnyadan gelen uyarmalaayan deneyler gibi alglanabilir. Ya da tersine, i dnyayla ilgili alglamalar ddnyadan geliyormu gibi duyulur. Birinci durumda, belli biranda dardan alglanm uyarmalar gibi yaanm karakaygl zsulamalar yapabiliriz. kinci durumdaysa, hasta adsan bilinmeyen bir dmann kendisine elektrikle ikence

ettiini sanr, oysa kendi dirimsel-elektrik akmlarn alglamaktadr. Ancak, o gnlerde, akstalarndaki bedensel duyumlarn gerekliinden haberim yoktu. Yapmaya alt

m ey, ben olarak duyulanla d dnya olarak duyulan arasnda ilinti kurmak oldu. Ama bu, snraki inancmn ekirdeini meydana getirdi: usyarlmna tutulmu kiide ger

ek duygusunun balang noktas, hastann kendi vcudundan kan duyumlar yanl yorumlamasnsan Wilhelm Reich in Der Triebhaftc Charekter (tepili Kiilik)ine bakm.

PEER GYNT53lar, kendine zg bir yaps bulunan, evrendeki enerjiylekarlkl etki-tepki eylemi iersinde yaayan karmak birelektrikli makinadan baka bir ey deiliz. Szn ksas,d dnyayla ben arasnda bir uyumun varln temel olgudiye kabul etmek durumundaydm. Baka hibir varsaymolas gzkmyordu. Bugn, akl hastalarnn bu uyumu, d

dnyayla ben arasna en kk bir snr ekmeden duyduklarn biliyorum. Sinclair Levvis ini kiiler, Babbitler bu uyumun farknda bile deildirler. Onlar sevgili-benlerini ok kesin snrlar iine oturtmulardr, ve evrenin merkezi gibi duyarlar. Kimi akl hastalarnn ral derinlii onlar, ifsan yaamnn nitelii ynnden, ulusu

dncelere smsk sarm sradan Amerikan yurttalarndan, Babbitlerden ok daha deerlierde hi deilse evrenin varl ve nitelii konusunda kk bir kuku vardr. kincilerin bkabzlk ve gszlklerine dayanmaktadr.

Bu klar altnda uzun uzun inceledim Peer Gynt i. Byk bir ozan, bu yapt araclyla, dkonusundaki duygularm dile getiriyordu. Ancak ok sonralar, bsen in burada bakalarna bezemeyen, srad bireyinyoksulluunu betimlediini farkedebildim. Kahramanmznbalangta bir sr tatl d var, kendini mthi gl

hissediyor. Gnlk yaamda olaand. D. Aylak. tekiler, uslu ocuklar gibi okula ya dave bizim dye bakp glyorlar. Bunlar, olumsuz Peer Gyntler. Peer Gynt, gl ve skdzene girmez biimleriyle yaamn yrek atlarn duymakta. Gnlk yaam dar snrl,insandan kat bir skdzen istiyor. Bir yanda Peer Gyntin

dleri, te yanda da klgsal dnya. Klgsal dnyann adam, sonsuz karsnda duyduu korkparasna ekilmekte, gvenlik aramakta. Bilgin in mr boyu zerinde alt alakgnllcnn mrn verdii alakgnll bir ura. Kimse yaam

54BEDENSEL BOALMANIN LEV

zerinde dnmemekte. nsanlar yazhanelere, tarlalara, fabrikaya, hasta dolu bekleme odasn, okula gitmekteler. Herkes grevini yapp dilini tutmakta. Bireyler ilerindeki PeerGynti oktan saf d etmiler. Yoksa yaam son derece g ve tehlikeli olurdu. Peer Gyntler zihnin dinginlii iin

mthi bir tehlikedirler. Onlara kalsa, eytan hepimizi batan karrd. Ksr, verimsiz oldudur. Ancak, sahip bulunduumuz anlama yetenei (zek), verimsiz olsada, eletirimdir. Hepimizin belli bir retisi ve buyurganinsanlara zg bir gvenlii var. Geri kleyiz, sradan bir

kurtukuz, ama su katlmam rktan gelme ya da Kuzeyli bir ulusun yesiyiz. (Tin, teniir. Anl anl generaller onuru korumaktadr.

Peer Gynt gle ve yaama sevinciyle dolup tamaktadr. tekiler Kipling in Yavru Fil adldaki kk fili andrmaktadr. Eskiden fillerin henz hortumlar yokmu, yalnz pabu kadar,bir burunlar varm. Yavru fillerden biri mthi meraklym, sizin anlayacanz, grd,lad, dokunduu her ey hakknda bir sr soru sorarm. Daylar halalar kna kna vulmeyen merak bir trl dinmezmi. Timsahm akama ne yiyeceini renmek istermi.Sonunda, kendi bana renmek zere rmak boyuna inmi.

Timsah, hap diye burnunu kapm. Yavru fil kst oturmu, balam ekmeye, ektike burnuonunda, ayaklarnn kaydn hissetmi alt yedi kar olan burnunun iinden: Eh bu kadar!demi. Bunu duyan ylansa: Kimileri, kendileri iin neyiniyi olduunu bilmezler, demi.

Peer Gynt, merakndan tr boynunu kracandan emindir. Biz sana dememi miydik! izmeci,ukar kma! Dnya ktlk doludur. Yoksa, Peer Gynt diye biriolmazd. Dolaysyla, btn dnya Peer Gynt in dp boy-

PEER GYNT55nunu krmasn bekler! Peer Gynt cokuyla ileri atlr, amageen dii kpein ardndan komaya yeltenen kpek gibi,tasmasndan ekilir. Anasn ve evlenmeye niyetlendii kzyzst brakr. Duygusal adan ikisine de baldr, ve bu

balar koparamaz. Bilinci rahatszdr, eytan habire kendisini drtmektedir. Hayvan klnaKuyruu uzar.

Bir kez daha kendi benliinden syrlr, bu tehlikeden kurtulur. lklerine balanr. Oysa dyalnz karlan ie bakmaktadr. Gerisi bo bir hevestir. Peer Gynt dnyanngnln kazanmak ister. Dnyaysa gnl vermeye yanamaz.Zorla, baskn yaparak ele geirilmesi gerekir. Buysa ok

karmak, ok kba bir yoldur. Bo dleri yalnz sersemler besler. Dnyay basknla ele geibilgi, hem de salam ve geni bilgi gereklidir. Peer Gyntse ddr.

Bilinmesi gereken eyleri renmemitir. Dnyay deitirmek ister, dnyann kendi iinde oldz. En yakn dostu, sevgilisi, yolda olan ve ocuklarn karnnda ta

yan karsn, yani anasn byk bir sevgiyle sevdiini dler. Ama Solveige kadn olaraka, hafiften de olsa, onu azarlar. Anasnn gznde, lgn babasna fazlaca benzemektedir. bAnitraysa yosmadanbaka bir ey deildir! Peki ama gerekten sevilebilecek,

dlenen kadm nerdedir? Peer Gyntin dlediini gerekletirebilmek iin Brand gibi olmak ge. Brandmsa dgc yoktur. Brandn kaba gc vardr. Peer Gynt yaamt iinde duymaktadr. Bylece, ok kt eyler yaanr. Peer

Gynt anamalclar dnyasna dalar. En beylik biimde parasn yitirir. tekiler d gibi deanamalc gibi davranmaktadrlar. Peer Gynt gibi budala deildirler. Peer

Gynt, yalandnda, kolu kanad krk, bitkin halde kylkulbesine dner, anasnn yerini tutan Solveig de oradadr.Tutulduu yanlsama hastalndan kurtulmutur. Yaamn,derinliklerine inmeyi gze alana neler verdiini anlamtr.Rahat durmayanlarn yazgsdr bu. brleriyse, budala ro

56BEDENSEL BOALMANIN LEVl oynamay bile gze alamazlar. Daha bandan stn vezekidirler.bsen ve Peer Gynti buydu ite. Peer Gyntlerin aslndahakl olduklar gsterilmedike eskimeyecek bir oyundu bu.O zamana dek, son glenler hep iyi yetitirilmi ve dengeli kiiler olacakt.

Cinsel Enerjinin Dourduu atk ve Peer Gyntin Sayklamas stne uzun, bilgince bir deneve 1920

yaznda, Viyanadaki Ruhzmlemesi Derneine ye oldum. Ksa bir sre sonra, La Hayede Uluurultay topland. Okunan bildirilerin ou tp konularndayd. Tartmalar ilgin ve yantutmaeud, her zamanki gibi, son derece yerinde, ksa bir zetleme yapt. Ardndan, birka

cmleyle, kendi grn dile getirdi. Onu dinlemek szcn tam anlamyla bir lendi. Heyecineleyici, alayc, harika bir konumacyd. Ayrca, onca verimsiz yldan sonra, ektii tohumdeviriyordu. O gnlerde, Dernekte henz kat geleneki ruh hekimi yoktu. imizdeki biricikkin ye, mthi yetenekli bir insan olan Tausk, kendi eliyle canna kymt. Usyarlmnda EAygt stne adl makalesi son derece anlamlyd. Tauskbu yazda etkileme aygtonn hastann vcudunun, zellikle de cinsel rgenlerinin yansmasgsteriyordu.

Sinirsel-bitkisel (neuro-vgtatif) duyumlarn dirimsel elektrik akmlarna dayandklarm buluum gne dek bu sz pek iyi kavrayamadm. Tausk haklyd: zihni karm, usu

yarlm kiinin kendisine eziyet eden kii diye grd, aslnda kendisiydi. Bugn buna unurim: bilincine dolan bitkisel akmlara kar duramad iin, hasta kendi

kendisine eziyet etmektedir. Bu akmlar d dnyadan gelen, kendisine dmanca bakan yabancgibi duymas kanlmazdr. Usyarlm, bugn insanolunun genel nitelii

haline gelmi bir durumu, en ar ve gln biimiyle gzmzn nne sermektedir. Bugn sr

PEER GYNT

57

asyla, dirimsel kkyle bantsn yitirmitir. Onu kendisine dman ve yabanc bir ge giendisini bu temelle yeniden balantl klmaya alan herkesten ister istemez nefret edecektr.Ruhzmlemesi Dernei, bir dmanlar alayna karbirleik cephe halinde kmak zorunda olan bir topluluk gibiydi. nsann byle bir bilime ancak dern saygs olabilirdi.Benden en az on ya da yirmi ya byk erginler arasndabiricik gen hekim bendim. 13 Ekim 1920de, Dernek yeliine aday olarak bildirimi okudum. Freud, adaylarn kendi bildirilerini okumalarn sevmezdi. Bunun dinleyen zerinde,

adayn rahata iine kurulduu, hzl giden bir arabay izleme duygusu yarattn sylerdi.iin ben de, yazdm bildiri zerinde titizlikle alp ktsz konumaya hazrlandm. Amrecei bir yere koydum. Daha cmle sylemeden, ipin ucunu kardm.

Neyse ki, metin nmdeydi, bakp hemen szn arkasn yakaladm. Sonras harika geti. Konumn Freud-un arzularna uymamtm dorusu. Bu ayrntlar ok nemli. u zorba m zorba ktsolmasa, pek ok kii ok daha akllca lflar eder, bir sr samalk sylenmemi olurdu. Konince tanyan kii iin, iinden geldii gibi konumak kolay bir i olmaldr.

Ama insanlar arpc olmak, gln duruma dmemek isterler. btn baklarn zerlerinde topo zaman, n erindeki kda bakmay yelerler. Sonradan,kda bakmadan yzlerce sylev verdim, hatt konumacolarak belli bir ne kavutum. Bunu, t o zamanlar aldmkonuma metnini yanmda gtrmeme, kendimi konununakna brakma kararma borluyum. Bildirim ok iyi karland, ve ilk toplantda Derneke ye kabul edildim.

Freud yelerle arasnda belli bir uzaklk brakmay, kendini saydrmay ok iyi biliyordu. Ami saldrgan deildi. Tam tersine, mthi sevimliydi. Ancak, bu elebiliin

58BEDENSEL BOALMANIN LEVardnda belli bir soukluk sezdirdi. Pek ender yumuard.Gz ykseklerde bir yar-bilgini alayc bir dille eletirdii

ya da kendisine korkun saldrlarda bulunan ruh hekimlerine seslendii zaman mthi ycelird. Ruhzmc kuramn canalc bir sorununa deindii zaman, kafasn kesseler dn vermezdi.nusunda pek.

ender tartma kard. Hastalarmla urarken bu boluu

ac ac duyardm. Ne bir yetitirme okulu vard, ne de rgtl bir ders. Yal hekim arkadalSabrla ruhzmlemesi yapmaya devam edin, gerisi kendiliinden gelir, diyorlard. Gelecekn neyse ve nasl gelecekse kimsecikler bilmiyordu. in en zor yanlarndan

biri, arzularn korkun bir biimde bastrm ya da hi azn amayan hastalar iyiletirmeaki kuak ruhzmcleri, uygulaym konusunda, hibir zaman kendilerini bizim gibi denizin orasnda yitip gitmi

hissetmediler. Hasta armda bulunmad, dlere dalmak istemedii, ya da kurduu dlesyleyemedii zaman, tam bir gszlk iinde, saatlarca oturuuyorduk. Direnmelerin zmlesal

olarak dile getirilmi bulunsa da, henz uygulamaya konmamt. Ket vurmalarn, duyduumuz arularn bilind cinsel ieriklerinin ortaya kmasm nlemeye ynelik direnmeler olduklarmelbet. Bu direnmeleri krmak gerektiini de. Ama nasl? Hastaya: Sizde bir direnme var

desek, alk alk yzmze bakard herhalde. Kendi bilinaltna kar savunmaya getiini sa oranla daha ok ey anlamazd. Suskunluunun ya da direnmesinin sama olduunu, bir gvensilik ya da sknty dile getirdiini sylemek daha akllcayd belki, ama pek bir e yaramazal hekim arkadalarmz: Ruhzmlemesi yapmaya devam edin, diyorlard.

te bu ruhziimlemesini srdrn lf, kiilik zmlemesinde varacam anlay ve uygula

PEER GYNT59tas oldu. Ama 1920lerde, nereye varacam konusunda enkk bir ipucu yoktu beynimde. Freud la grmeye gittim.En karmak durumlar kuramsal olarak zmekte mthi bir

yetenei vard. Ancak, uygulaym asndan, bulduu zmler yeterli deildi. Ruhzmlemesi,abrl olmaktr, derdi. Bilinalt zamann dndayd. yiletirmesrasnda gzmz ok ykseklere dikmemek gerekirdi. Kimizamansa, daha etkin bir yol salk verirdi. Sonunda, iyileme srecinin kendisini anlamaya altmz vakit, saaltm abasnn sahici olaca kansna vardm. O gnlerde, aklhastalnn nitelii konusunda henz pek az ey biliniyordu.

nsan canl maddenin ileyiini gzler nne sermeye kalkt zaman, bu ayrntlar nemsile deildir. Son derece nemlidir bu ayrntlar. Duygusalyaamdaki kabuk balamalarn ve kirelenmelerin naslve nerden geldiklerini aratrma sorunu bana klavuzlukeden, beni alp dirimsel-enerjinin, yaam enerjisinin kurcalanmasna gtren kt.

Freud, sonraki toplantlarda, balangtaki saaltm formln deitirdi. Balangta, bilinyzne karld an, hastalk belirtisinin ortadan kalkmas

gerektiine inanlyordu. imdiyse, Freud, yle diyordu:Bir dzeltme yapmalyz. Bilinaltndaki imlemi su yznekarld zaman hastalk belirtisi ortadan kalkabilir, amaille de yokolmaz. Bu deiiklik ok nemli gzkyordu.Bizi kalkmaldrdan kalkabilire getiren koullar nelerdiacaba? Bilinaltmdakini bilinstne karma sreci hastalkbelirtisini ille de ortadan kaldrmyorsa, belirtinin yokolmasiin gerekli ge neydi? Kimse bilmiyordu bu sorunun yantn.Freudun iyiletirme yntemine getirdii deiiklik kimseyi

etkilemedi. yiletirici arklarn neler olduklarna aldrmadan, herkes dleri, yarm kalm, zihinsel armlar yorumlamaya devam etti. Neden kimi hastalklar iyiletiremiyoruz?msenin aklna gelmedi. O gn

60BEDENSEL BOALMANIN LEV

lerde ruh hastalklarm iyiletirme uygulaymnn hangi evrede olduu anmsanrsa, bu dediimak kolaylar.

Sinir hastalklarnn saaltmnda kullanlan geleneksel yntemler, hastalara bromr iirmekok bir eyiniz, azck sinirlisiniz, o kadar demek insanlara yle ac geliyordu ki, deiiklolarak sedire uzanp akllarndan geenleri anlatabilmeleri grece rahatlamalarna yetiyordu. En nemlisi: Aklnza ne gelirse anlatn deniyordu. Ancak birka yl sonra, Ferenczi, hienin bu kurala uymadm, uyamayacam aka syledi. Bugn artk hepimizbunu biliyor ve ona bel balamyoruz.

1920 lerde, bir sinirceyi en ge ya da alt ay iersinde iyiletirebileceimize inanyoreud, yle notlarla bir sr hasta gnderdi bana: Ruhzmlemesine sokulacak. Cinsel gszlaltm.

Telkin yoluyla iyiletirme yanllaryla ruh hekimleri, dardan oklar yadryorlard ruhzhlk bozuculuuna. Bizse, grlerimizin doruluuna yrekten inanyorduk. Her yeni olay, Frenasl akl almaz derecede hakl olduunu kantlyordu. Yal hekimler de habire:Ruhzmlemesine devam edin, diyorlard.

lk yazlarm kuramsal ve hekimsel konular iliyor, iyiletirme uygulaymna hi deinmiyordar iyiletirebilmek iin, nce o gnknden ok daha fazla eyi yakalamay renmek gerektiisan, anlamaya uraarak kyasya almaya itiyordu. Sinir hastalklarnnsaaltmnda uygulanan arlatanla kar elbirliiyle sava aan bir avu bilim ncsydk.

ayrntlar, bedensel boalma gc hemencecik ve kolayca

geri gelmedii zaman, bugnk bitkisel-saaltm uzmanlarn daha sabrl klmaya yarar belki.

NC BLMCNSEL YAAM VE RUHBLMKURAMININ BOLUKLARI1 HAZ VE GDDirimbilimsel incelemelerime dayanarak, beynimin bir

kesinde de Freudu igd tanmn tayarak, haz arama ilkesi kuramnda belli bir gllkgarip bir grng vard: cinsel gerilim gerilimingenel niteliiyle elikili olarak ho bir eydi. Allmkavramlar uyarnca, gerilim ancak tatsz olabilirdi, ve yalnzgerilimin ortadan kaldrlmas insann houna gidebilir, hazverebilirdi. Bense grngy yle yorumluyordum: Cinseloyunlar srasnda, belli bir gerilim yaratlmaktadr, hemenardndan doyum gelmezse, insan bu gerilimi tatsz bir eygibi duyar. Bununla birlikte, doyumun getirecei hazznne alnmas yalnz belli bir gerilim yaratmamakta, ayn

zamanda cinsel enerjinin kiik bir blmn boaltmaktadr. Bu blmsel doyum, en sonunda dubyk doyumun nceden bilinmesine eklenince, balangtaki gerilimin dourduu tatszl bau yorum, cinsel etkinlik konusunda sonradan gelitireceim ilevsel kuramn balang noktasdu. Bylece igdye yalnzca hazzn itici gc diye bakmaya baladm. ada ruhbilim, algedilgin yaantlar (yaanan deneyler) sayan gr bir yana

brakmtr. Onun yerine ok daha doru bir gr koymutur: her alglama, benin duyum ya daa taknd etkin tutuma dayanr ( Wahrnehmungsintetion veW ahrnehmungsakt). Buysa, bilimde atlan byk bir admolmutur. Ondan sonra artk belli bir durumda haz verenbir uyarmann, baka bir durumda uyarlmadan nceki

62BEDENSEL BOALMANIN LEV

bir davrantan tr hi alglanmaym anlayabilme olanana kavuuyorduk. Bu dediklerimizerimleriyle sylersek: hafif bir okama, cinsel ynden duyarl bir blgede, herhangi bir bireyde haz duygusu yaratt

halde, baka bir bireyde yalnz gdklanma ya da kanma

duygusu uyandrabilir. Bu, eksiksiz bedensel hazla salt demenin yaratt duyumlar ya da temel bir deyile, bedensel boalma gc ile bedensel boalma gszl n birbirinden ayrmDirimsel elektrik enerjisi alanndaki aratrmalarm bilenler, benin alglama karsndakitumu sznn insan vcudunun yanna yresine elektrik enerjisi yaymasna zde olduunu anla.

Demek ki haz, devindirici etkin bir eyle duyusal edilgin bir enin karmndan oluur. Duge etkin bir biimde alglanrken, devindirici ge edilgin olarak duyulur. O gnlerde bilimsel dnce, belli bir deer tamasna karn, ileri epey kartryordu. Sonradan dorula

daha yaln olarak dile getirmeyi rendim: gd urada varolup tede haz arayan bir ey deildevindirici hazzn t kendisi d r.te bu noktada bir boluk vard. nceden tadlm birhazz yinelemeye bizi iten drty nasl aklamal? Semon un anlarn bellee yerlemesi kuramn anmsadm ve dncemi yle dile getirdim: Cinsel gd daha nce duyulmuhazzn devindirici ansndan baka bir ey deildir. Bylecegd kavram haz kavram na indirgenmi oldu.Geriye, hazzn nitelii sorunu kalyordu. O gnlerde pekmoda olan dzmece alakgnllln etkisiyle, u beylik

insanolu oldum olasya bilgisizdir lfna katldm. Bununla birlikte, niceliksel gd kaliksel haz kavram arasndaki ilintiyi irdelemekten geri durmadm. Freuda gre, gdy uyacelii, yani cinsel yaamenerjisinin ls belirliyordu. Bense hazzn, gdlerin ni

CNSEL YAAM KURAMININ BOLUKLARI63

teliine bal bulunduunu ve bunun ruhsal bir nitelik olduunu bulmutum. Beri yandan, o dnmde ili dl olduum kuramlara gre, nicelikle nitelik badamazd, apayr iki alandlar. Sacaa benziyordu. Ancak,pek de bilincine varmadan, ilerki retimin k noktasnbulmutum: niceliksel uyarlma kavramyla niteliksel hazkavramn ilev asndan birletirmitim. Bylece, gdy

hekimsel ve kuramsal olarak aklayarak, ztlarm zt olduklarn, dolaysyla badaamayacaklmakinac dncenin snrlarna parmak basyordum. Sonralar ayn

deneyi bilim ve gnlk yaam kavramlar ya da olgunun bulunmasyla deerlendirilmesinin sazl konusunda geirdim.

Bugn, bu geriye bak bana titiz hekimlik gzleminin

bizi hibir zaman doru yoldan uzaklatrmayacan gsteriyor. Felsefe yanl olsa bile! Vakir sonuca saplanp kalmadka, titiz gzlem bizi mutlaka enerji kavramlaryla dile getirilecek ilevsel adlandrmalara gtrr. Neden acaba onca harika bilgin ilevsel dnceden korkdr? te bu tam bir bilmecedir.Bu grleri 1921de, Zur Triebenergetik (GdlerinEnerjisel Yaplar stne) adl bir bildiriyle, Viyana Ruh-

zmlemesi Derneine sundum. Anlalmadklarn anmsyorum. O gnden sonra, her trl kuramsndm, yalnz hekimsel bulgular kardm insanlarn karsna.2 RETKEN CNSEL ETKNLKLE RETKENOLMAYAN CNSEL ETKNLKAadaki izimler gdyle hazzn zdeliini gstermektedir.

64BEDENSEL BOALMANIN LEVekil 1ekil 21.ekil, haz ncesinde doyumun gerilimden daha az

olduunu gsteriyor. Hatt bu n-haz gerilimi artrr. Ancak en sonunda duyulan hazda (2. e) enerji boalm gerilime eit olmaktadr.Bu gr, cinsel tutumbilim konusundaki btn akly-

rtme ve yaynlarmda bana yol gstermekteydi. 1. ekil ayrca, doyumsuzluun dourduu, insasal ve bitkisel dengesinde trl bozukluklara yol aan cinsel durgunluu da dile getirmektedir. 2. ekilde, cinsel enerji dengesi ni salayanbedensel boalma gcnn (orgazmm) izimini grmekteyiz.Yukarda akladm kuramsal dnceler, belirli hekimsel bulgulara dayanyordu. rnein, kesin bir cinsel rgen

dikleememesi sknts eken bir kahveci rana bakmtm; cinsel rgeni mr boyunca hinceleme olumsuz sonu verdi. O gnlerde, ruhsal hastalkla bedensel hastalk kesin olarak birbirinden ayrlmaktayd. Bedensel nedenler grlen yerde, ruhsal saaltm sz konusu bileedilmiyordu. imdiki bilgilerimize gre, tam bir yanlgyd bu. Ama ruhsal hastalklarn nedelerinin ruhsal

olduklar kabul edilen o ada, bu gr biimi doru saylyordu. O gnlerde ruhsal ilevlerilevlerin ilintileri konusunda yanl grler vard kafamzda.

1921 Ocakndan 1923 Ekim ine dek, haftada altar saat,

szn ettiim hastayla uram, hibir baar elde edememitim. Kahvede alan bu olandak

CNSEL YAAM KURAMININ BOLUKLARI65g cinsel dii yokluu, dikkatimi baka hastalardaki eitli

kendini doyurma etkinliklerine ekti. Beni en ok artan, pek ounun kendi kendilerini okmleri oldu; kendini doyurma eylemi, onlarda, kimi hastalkl imgelem

oyunlarna balyd. Hastalarmn hibirinde kendini doyurma edimi, doal sevime srasnda hbalanmyordu. ok ok, cinsel iliki kurduklarn dlyorlard.Daha sk bir inceleme, bu dleme srasnda zihinlerindehibir somut ey canlandrmadklarn, somut hibir ey duymadklarn gsterdi. ounlukla,eyleminin altnda erkek olduunu kantlama, bir kadnn kuca

na gmlme (ou kez kendilerinden yal bir kadn oluyordu bu) ya da bir kadnn iine giordu. Szn ksas, kendini doyurma deyimi, retken cinsel hazzn dnda, her eyi dile getiordu. Bu gzlem benim iin yeniydi. nsanda byle bir bozukluun bulunabileceini aklmn kgeiremezdim dorusu. Rhzmlemesine ilikin yaptlarda cinsel gszlkle ilgili birsr veri vard, ama bu olguya kimse deinmemiti. Ondan sonra, kendi kendini doyurmaya elik eden dleri de, kendini doyurma ediminin kiilere zgln de byk birdikkatle incelemeyi grev edindim. Sonsuz zellikler ortayakyordu. Kendi kendimi doyurdum ya da Bir kadnlayattm gibi son derece genel ve anlamsz lflarn altndaen aklalmaz uygulamalar yatyordu.Ksa bir se sonra, iki temel kme bulunduunu farkettim. Birinci kmede, erkeklik rgeni kurulan dte de aynie yaryordu. Sonunda fkrma oluyordu. Ama bu fkrma,

insana retken haz verme ereine ynelik deildi. Erkeklik rgeni burada ldrc bir silh ykeklik gcngstermeye yarayan bir arat. Hastalar fkrmay, cinselrgenlerini ilteye bastrarak salyorlard. Bu srada vcutl gibi duruyordu. Ya da rgen bir havluya sarlyor,bacaklar arasnda sktrlyor ya da oylua srtlyordu.

66BEDENSEL BOALMANIN LEV

Ancak rza geme d fkrmaya yol aabiliyordu. ncelediim durumlarn ounda fkrma yaka aradan sonra olabiliyordu. Ama bu kmede,hi deilse erkeklik rgeni dikleebiliyor, etkinlik gsterebiliyordu. kinci kmedeyse, ne davrana ne de kurulan dlereinsan trne zg, retken sfat yaktrlabilirdi. Hastalarprsk rgenlerini oraya buraya srtyorlard. Parmaklaryla dklklarn kurcalyorlard.azlarna almaya alyor, ya da ellerini butlarnn arasndan sokup geriden okuyorlard.de kendilerinidvlrken, kskvrak bal, ikence altnda ya da dkyerken gryorlard. Ya da reme rgenlerini birinin emdiini dlyorlard. Bu durumda, cinsel rgen meme yerine

geiyordu. Ksacas, kurulan dler cinsel rgenden yararlanyordu, ama retken olmayan bir eurunda.

Bu gzlemler bana, gerek dlerde gerek gerek oyunlarda kendini doyurma ediminin ald biibilinaltndaki atklara yaklamada ok deerli bir kap atn gsterdiler. Ayrca, siilmesinde retken cinsel yaamn oynayaca rol de doruluyorlard.Bu ileri yaparken, bir yandan da, zmleme srasndahastantn belleinin snrlan sorunuyla ilgilendim. O gnlerde,iyiletirme ynteminin balca grevinin bilinaltna itilmi

ocukluk deneylerinin anmsatlmas olduu kans vard. Oysa Freudun kendisi bile ocuklukn belli bir anda yaanmlk duygusuyla birlikte yeniden ortaya kmalarnn son derece snabul etmiti. ocukluk anlarnn imgelem oyunlar biiminde kendilerini gstermeleriyle yetiliyiz, diyordu. Biz hekimler, bu oyunlara bakarak hastala yolaan ilk durumu yenidenkurabilirdik.

Ve tabi, ocuklukta yaanm durumlarn yeniden yaratlmas