wls 2013 małe grucz. ślin.przew. pokarm. [tryb zgodności] · qbłona surowicza, czyli otrzewna...
TRANSCRIPT
Układ pokarmowy
Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu
Pasywny pasaż pokarmu
Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube
Gruczoły wspomagające funkcję. Zlokalizowane poza przewodem, produkują wydzielinę doprowadzaną do jamy ustnej i jelita przewodami wyprowadzającymi. Ślinianki, wątroba, trzustka
Gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej Jama ustna – błona śluzowa właściwa i podśluzowa (bez
podniebienia twardego i dziąseł) małe gruczoły śluzowe, surowicze, śluzowo-surowicze, uwalniających wydzielinęw systemie ciągłym (językowe, wargowe, policzkowe,
podniebienne)
Trzy pary dużych gruczołów ślinowych: v Przyuszne – uwalniają w odpowiedzi
na bodźce mechaniczne v Podżuchwowe – bodźce termiczne v Podjęzykowe – bodźce chemiczne
Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
vGruczoły wargowe v Gruczoły policzkowe v Gruczoły podniebienne v Gruczoły językowe
Gruczoły wargowe Łatwo wyczuwalne gruczoły leżące w blaszce właściwej błony śluzowej: śluzowo-surowicze
Gruczoły policzkoweMałe gruczoły leżące w błonie podśluzowej o charakterze śluzowo-surowiczym
Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
Gruczoły podniebienne - Podniebienie twarde Występują w błonie podśluzowej, szczególnie w okolicach przejścia w dziąsła.Małe gruczoły ślinowe o charakterze śluzowym.
Gruczoły podniebienne – Podniebienie miękkie W błonie śluzowej zwróconej ku jamie ustnej występuje gruba (do 5mm) lita warstwa gruczołów śluzowych. Na powierzchni zwróconej ku jamie nosowej – nieliczne gruczoły śluzowe
Gruczoły językaGruczoły tylne von Ebnera – surowicze Małe gruczoły śluzowe
Przełyk q Błona śluzowa § Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący § Blaszka właściwa – tkanka łączna luźna z tkanką limfoidalną,
w odcinku dolnym gruczoły śluzowe § Blaszka mięśniowa błony śluzowej q Błona podśluzowa – tkanka łączna właściwa, gruczoły śluzowe
właściwe q Błona mięśniowa (szkieletowe – cz,górna, gładkie – cz.dolna)§ warstwa wewnętrzna – okrężna§ warstwa zewnętrzna – podłużna q Przydanka – tkanka łączna właściwa
Schemat budowy ściany dalszych części przewodu pokarmowego
Tętnica
Błona mięśniowa
Błona podśluzowa
Błona śluzowa
Tkanka limfoidalna
Duży gruczoł
Żołądek
Jelito cienkie
Jelito grube
Błona surowicza
Nabłonek żołądka
Kosmki i nabłonek Jelita cienkiego
Nabłonek jelita grubego
Błona śluzowa żołądka
• Nabłonek jednowarstwowy walcowaty – powierzchnia gruczołowa
Śluz wydzielają: Nabłonek powierzchniowy Komórki gruczołów wpustowych Komórki szyjki gruczołów właściwych Komórki gruczołów odźwiernikowych
OdźwiernikWpust
Trzon
Gruczoły właściwe żołądka
Komórki okładzinowe
Komórki główne
1. Komórki śluzowe szyjki 2. Komórki macierzyste3. Komórki okładzinowe4. Komórki główne 5. Komórki dokrewne
Gruczoły właściwe żołądkaKomórki główne Podobne w strukturze do komórek gromadzących ziarna zymogenu (pepsynogen). Wydzielają pepsynogen (42,5 kDa) → pepsyna (35 kDa) (pH poniżej 5,0). Sekrecja stymulowana przez acetylocholinę. Egzocytoza pepsyny bardzo szybka.
Komórki okładzinowe Połączone z kom. głównymi kompleksami połączeń międzykomórkowych. Produkują H+ i Cl- (HCl) oraz czynnik wewnętrzny – wchłanianie wit. B12. ØBardzo liczne mitochondria (40% objętości komórki) –dostarczają ATP dla transportu H+ ØKanaliki wewnątrzkomórkowe z mikrokosmkami ØH-K-ATP-aza (80% białek błonowych mikrokosmków)
Kwaśna wydzielina (pH 0,9 – 2,0) ze stężeniem H+ o 1 mln x większym niż we krwi. Acetylocholina wzmaga wydzielanie gastryny → HCl. Histamina wzmaga efekt acetylocholiny i gastryny – receptor H2 (H2-R). Antagonista H2-R - cymetydyna.
q Gruczoły wpustowe § cewkowe o przebiegu krętym § głównie komórki śluzowe,
miedzy nimi komórki endokrynowe i okładzinowe
q Gruczoły odźwiernikowe§ rozgałęzione cewkowe § głównie komórki śluzowe –
śluz zasadowy § komórki endokrynowe G i D
q Błona podśluzowa – tkanka łączna właściwa (włókna kolagenowe, limfocyty, granulocyty kwasochłonne, komórki tuczne, liczne naczynia krwionośne i limfatyczne)
q Błona mięśniowa (miocyty gładkie) § Warstwa wewnętrzna skośna - głównie we wpuście i wzdłuż
krzywizny większej § Warstwa środkowa okrężna – cała ściana żołądka § Warstwa zewnętrzna podłużna – gruba we wpuście ü po rozkurczeniu, wypełnienie żołądka pokarmemü mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym ü przesuwanie treści pokarmowej do dwunastnicy q Błona surowicza, czyli otrzewna trzewna
Żołądek
Jelito cienkie Dwunastnica Jelito kręte
Błona śluzowa KosmkiKosmki
Krypty jelitowe
Błona podśluzowa
Gruczoły dwunastnicze (Brunnera) –wydzielina zasadowa (pH 8,8 do 9,3)
Błona śluzowa • Tkanka łączna właściwa • Tkanka limfoidalna - GALT(limfocyty, grudki limfatyczne)
Komórki nabłonka jelitowego
• Enterocyty z rąbkiem prążkowanym • Limfocyty śródnabłonkowe • Komórki kubkowe
(śródnabłonkowe gruczoły jednokomórkowe)• Komórki kępkowe • Komórki M • Komórki endokrynowe
Grudka limfatyczna
Komórki krypt jelitowych
• Komórki macierzyste • Enterocyty • Komórki kubkowe • Komórki Panetha • Komórki endokrynowe Enterocyty
Komórki kubkowe
Komórki PanethaŻyją ok.. 20 dni. Gromadzą zymogen Wydzielina ochrania nabłonek powierzchniowy przed patogennymi mikroorganizami. üTNFα - prozapalna ) infekcja, uszkodzenie tkanki üLizozym – odcina wiązania peptoglikanu bakterii (brak w kom. człowieka) ü Defenzyny
Jelito grube
GALT
ØBrak kosmków i fałdów okrężnych ØLiczne komórki kubkowe w nabłonku ØBardzo dobrze rozwinięte krypty jelitowe
vAbsorpcja NaCl i wody (zagęszczanie treści pokarmowej), witamin, minerałów, środki uspokajające, przeciwbólowe, steroidy
vWydzielanie śluzu do światła (konsystencja treści pokarmowej) v Formowanie mas kałowych v Udział flory bakteryjnej w wytwarzaniu wit. B12 i Kv Ochrona przed antygenami (GALT)
Wyrostek robaczkowy
GALT
ØSłabo rozwinięte krypty jelitowe ØZredukowana blaszka mięśniowa błony śluzowej ØObfita tkanka limfatyczne - GALT
GALT
q Błona mięśniowa układu jelitowego
§ Warstwa wewnętrzna – miocyty gładkie o układzie okrężnym§ Warstwa zewnętrzna – miocyty gładkie o układzie podłużnym § Sploty nerwowe błony mięśniowej (Auerbacha)
Ø Neurony Ø Komórki glejowe Ø Włókna nerwowe
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Układ APUD Amine Precursor Uptake Decarboxylation
Wychwytywanie i dekarboksylacja amin i ich prekursorów
Cechy: • Zawierają aminy i ich prekursory • Zawierają enzymy produkujące aminy (dekarboksylaza
aminokwasowa) • Mogą wychwytywać aminy z krwiobiegu • Pochodzą z grzebieni neuroektodermalnych (w mózgu
niektóre peptydy spełniają rolę neurotransmiterów) • Układ komórek endokrynowych żołądka i jelit, pomimo,
że tworzy duży gruczoł dokrewny jest mało poznany.
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Cechy: • Nazwę komórki tworzy się od rodzaju hormonu, jaki jest przez nią
produkowany (immunohistochemia)
• Mają kształt piramidalny, szeroka podstawą oparte na błonie podstawnej
E
Błona podstawna
E
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Typ komórki
Hormon Działanie
A – żołądek Glukagon ↑ Glikogenoliza w wątrobie
G –odźwiernik
Gastryna ↑ Wydzielanie HCl, enzymów żołądka i soku trzustkowego. ↑Ruchy jelita, przepływ krwi w trzewiach
S – jelito cienkie
Sekretyna ↑ Wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, żółci, wzmaga skurcze pęcherzyka żółciowego
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Typ komórki Hormon Działanie I – jelito cienkie
Cholecystokinina CCKPankreozymina
↑ Wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, żółci, wzmaga skurcz pęcherzyka żółciowego, ↓opróżnianie żołądka
K – jelito cienkie
Żołądkowy wielopeptyd hamujący (GIP) Gastric Inhibitory Polypeptide
↓ Wydzielanie soku żołądkowego (HCl) ↑ Wydzielanie insuliny
L– jelito cienkie
Glicentyna substancja podobna do glukagonu
↑ Glikogenoliza ↑ Wydzielanie insuliny
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Typ komórki
Hormon Działanie
D –odźwiernik, dwunastnica
Somatostatyna ↓ Wydzielanie HCl, pepsyny, gastryny, enzymów trzustki, insuliny
D1 –przewód pokarmowy
Naczyniowo czynny polipeptyd jelitowy (VIP) Vasoactive Intestinal Polypeptide
↑ Wydzielanie soku trzustk., insuliny, ↑Glikogenoliza, ruchy jelita ↓ Napięcie naczyń
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Typ komórki
Hormon Działanie
EC [EC1] –przewód pokarmowy
Serotonina Substancja P
↓ Motoryka jelit ↑ Wydzielanie śliny ↓ Napięcie naczyń
Mo [EC2] –jelito cienkie
Motylina ↑ Ruchy jelit
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego
Typ komórki
Hormon Działanie
X, ECL –żołądek, jelito
Bombezyna ↑ Uwalniane gastryny i HCl, wydzielanie enzymów trzustki, reguluje uwalnianie insuliny i glukagonu, wzmaga skurcze pęcherzyka żółciowego
Żołądek, jelito
Neurotensyna Enkefaliny ?