WORDPRESS OSNOVE e-book v 1.2 Autori: Milo Petrovi, Milo Avramovi | kontakt@mweb.rs | www.mweb.rs

WORD PRESSInstalacija WordPress-a na online server Napomena: ukoliko ve imate postavljen sajt, slobodno preskoite ovaj korak. U ovom poglavlju emo vam pokazati kako moete da instalirate WordPress preko cPanel-a. CPanel je online softver koji omoguava olakano upravljanje web serverom i u glavnom dolazi sa vaim hostingom. CPanel poseduje jedan sjajni dodatak: Fantastico De Luxe preko koga moemo na dosta lak nain da instaliramo WordPress. Kako instalirati WordPress pomou cPanel-a i Fantastico De Luxe-a: Korak 1: Logujemo se na cPanel naeg sajta pomou podataka koje smo dobili od naeg hosting provajdera. Za pristup cPanel-u koristimo sledeu adresu: http://www.adresanasegsajta.com/cpanel. Posle unoenja podataka pristupamo cPanel-u. Korak2: U dijelu Software/Services pronalazimo ikonicu za Fantastico De Luxe(foto 1). Klikom na nju pokreemo wizard za instalaciju WordPress-a. Foto 1. Korak3: Kliknuti na WordPress sa lijeve strane pod sekcijom Blogs i pokrenuti New Instalation. Foto 2. Korak4: Sledei korak je da popunimo podatke o sajtu. Foto 3. Preporuka je da polje za Install in directory ostavite prazno. Korak5: Posle popunjavanja neophodnih podataka kliknuti na dugme Install WordPress. Za kraj instalacije ete uneti va email rad potvrde i time je instalacija WordPress-a zavrena. Za pristup WordPress-u korstite sledeu adresu: http://www.adresanasegsajta.com/wp-admin. Pristup admin panelu sajta Administraciji sajta se pristupa putem linka adresasajta/wp-admin/ gde se nalazi panel za logovanje (foto 4.) , a u polja se unose korisniko ime i lozinka Foto 4. Nakon logovanja pristupa se admin panelu (foto 5.) odakle se vri auriranje sajta. WordPress platforma predstavlja CMS, to skraeno znai Content Management System, odnosno sistem za upravljanje sadrajem, praktino bez znanja HTML-a, kodiranja i bilo kog programskog jezika. Admin panel (foto 5.) ili Dashboard, kako se naziva u okviru samog WordPressa predstavlja startnu lokaciju za odravanje sajta. U levom delu se nalazi meni i tom meniju se moe pristupiti gde god se nalazili u administraciji, to olakava odravanje i pristup svim segmentima koje odravate. Foto 5. Na vrhu ovog panela, u desnom dijelu, nalazi se Screen Options tab putem koga aktivirate i deaktivirate prozore obavjetenja. Na primjeru su aktivna etri prozora: Right now, Recent Comments, QuickPress i WordPress Blog. Prvi prikazuje ta je trenutno aktivno na sajtu, odnosno ta postoji od sadraja. U ovom primeru to su 33 vesti (posts), 7 stranice (pages), 13 kategorija (categories) i 18 tagova. Takoe je prikazan i dio za komentare, odnosno koliko trenutno postoji komentara u samom Wordpressu. Donji prozor prikazuje sadraj poslednjih komentara. QuickPress omoguava brzo pisanje vesti a WordPress Blog nas obavetava o najnovijim tekstovima na oficijalnom blogu. Napomena: Ukoliko koristite Facebook komentare u ovom delu administracije sajta se ti komentari nee prikazivati. Prikazuju se iskljuivo komentari iz samog WordPress dodatka za komentare. Stavke lijevog menija: Posts dio administracije u kome se vri unos, izmene i brisanje svih lanaka na sajtu. lanci predstavljaju tekstove sa vremenskom dimenzijom, tipa vesti, blog postovi i tome slino. Media Svi multimedijalni materijali koji se uploaduju na sajt. Praktino se ova stavka retko koristi jer se unos vri kod samih lanaka. Links deo administracije u kome se vri dodavanje, brisanje i izmene linkova prijatelja (na primer). Pages jako vaan deo administracije u kome se vri unos, izmene i brisanje svih stranica sajta koje nemaju vremensku dimenziju, kao to su kontakt strane, strana o nama i tome slino. Comments deo administracije u kome se vri objava, brisanje, editovanje komentara koje posetioci ostave na sajtu. Stavke apperance, plugin, tools predstavljaju sistemski deo WordPress administracije i bie obraene u narednoj verziji tutorijala. Users predstavlja odeljak administracije u okviru koga se dodaju novi korisnici, blogeri, administratori i autori tekstova. Instalirani dodaci U levom meniju se prikazuju i stavke koje nisu u standardnoj postavci WordPressa ve postoje kod sajtova za koje se instaliraju dodatni pluginovi. U ovom primeru to su: Gallery administracija foto galerija (plugin: http://wordpress.org/extend/plugins/nextgen-gallery/ ) All in One SEO SEO optimzacija sajta (plugin: http://wordpress.org/plugins/all-in-one-seo-pack/ ) FA Lite administracija slajdera (plugin: http://wordpress.org/extend/plugins/featured-articles-lite/) File Manager administracija fajlova na sajtu (plugin: http://www.wpdownloadmanager.com/) U nastavku sledi detaljan opis svake stavke. Unos lanaka Unos lanaka, vijesti, blog postova se vri u dijelu Posts u meniju administracije (foto 6.). Foto 6. Klikom na opciju Posts prikazuje se listing svih unesenih tekstova. Prelaskom mia preko odreenog teksta mogue je izvriti editovanje ili brisanje samog lanka. Listing prikazuje kojoj kategoriji pripada lanak, ko je autor itd. Na vrhu iznad listinga se nalazi filter gde je mogue odabrati prikaz neke konkretne kategorije na sajtu. U ovom delu se vri prikaz apsolutno svih tekstova na sajtu koji imaju vremensku dimenziju, bilo da su vesti ili blog postovi, kojoj god kategoriji da pripadaju. Dodavanje novog lanka se vri putem opcije Add new u meniju. Unos lanaka (foto 7.) je jednostavan kao i pisanje e-maila. Foto 7. Na vrhu se unosi naslov lanka, u srednjem delu tekst koji se formatira kao i bilo koji tekst u Wordu. Tu se nalaze i opcije linkovanja, boldiranja i tome slino. Napomena: Ne vriti copy paste tekstova iz Worda (i slinih programa) direktno u Visual deo sredine, nego odabrati jeziak Text i tada kopirati jer se kod kopiranja tekstova iz Worda deava da povue i stil pisanja, to moe da ugrozi izgled sajta. U desnom delu ekrana, pri vrhu vri se postavljanje statusa lanka u kome se nalazite. Trenutni status je draft, sve dok ne kliknete na dugme Publish, kada tekst postaje vidljiv na sajtu. Status uvek moete promeniti i vratiti, na primer na draft, ak i posle objave. U tom delu podeavate i vidljivost (trenutno je Public i iskren da budem ne pamtim kad sam to menjao), dok trea stavka predstavlja vreme objave, gde moete podesiti da se tekst objavi na primer narednog dana u 16.00. Featured image predstavlja deo za unos primarne fotografije. Unos je vrlo jednostavan, klikom na link set featured image nakon ega se vri upload fotografije na server i bira opcija set as featured (zatvarate prozor nakon toga). Vrlo slino narednom poglavlju. Napomena: Opcija featured image zavisi iskljuivo od teme koju koristite na sajtu. Ukoliko vaa trenutno aktivna tema ne poseduje ovu funkciju, unos fotografija e ii kroz klasian upload fotografija u srednjem panelu. U delu desno se vri biranje kategorija. Uvek odabrati samo jednu kategoriju. U desnom delu ispod kategorija se vri unos tagova, odnosno kljunih rei za konkretan lanak. Napomena: unositi izmeu 3 i 10 tagova po jednom lanku. Razmak vriti zapetom. Primer: zajednica, ivotna sredina, prolee nakon ega ide klik na dugme Add. Unos fotografija i multimedije Najpre se kursor postavi kroz tekst gde e biti postavljena multimedija. Dodavanje multimedije, odnosno fotografija, PDF, Word dokumenata vri se ispod unosa naslova, u delu Upload/Insert. Klikom na ikonicu, zavisno da li se unosi fotos ili neki drugi dokument otvara se jednostavan prozor za upload fotografija gde se vri odabir fajla iz raunara. Kada se fajl odabere i odabere opcija Upload vri se prenos fajla na server. Kada se fajl prenese prikazuje se prozor na sledeoj slici (foto 8.). Fotografija ili dokument koji je prenet na server se moe direktno insertovati u deo teksta pri emu se bira poravnjanje i veliina fotografija. Poravnanje moe biti levo, desno, centar... a za veliinu se uvek bira najvea, odnosno original (priprema fotografija, odnosno dimenzije se unapred, pre samog prenosa, definiu). Tu se nalazi i LINK URL putanja koja je jako vana za unos multimedije na sajtu ukoliko je programer definisao posebna polja za unos i automatski prikaz. Foto 8. Na kraju se vri objava lanka, u desnom delu Insert into post. Nezavisno od lanaka na identian nain se mogu unositi i pojedinane fotografije i fajlovi u bazu sajta putem Media dela u levom meniju. Auriranje stranica Odravanje, unos i izmene stranica se vre u delu Pages. Tu se nalaze sve stranice koje nemaju vremensku dimenziju (nisu vesti, blog postovi itd..) ve su stranice tipa Kontakt, O nama itd... (Foto 9.) Prikaz stranica, editovanje i objava je gotovo identino kao i unos postova, ali sa daleko manje posla. Potrebno je samo u njih uneti tekstove i fotografije. Ne bira se kategorija i nema dodavanja tagova, ve se samo unosi tekst, fotografija, dokument... Foto 9. Komentari Ukoliko je na vaem WordPress sajtu podeeno korienje klasinih komentara, odnosno sistem komentara koji omoguuje WordPress, naredni pasusi e objasniti kako se vri administracija komentara. Ukoliko, na primer, koristite Facebook komentare, kompletna administracija se vri na sledeem linku http://developers.facebook.com/tools/comments Administracija Wordpress komentara, pregled i brisanje, vri se u delu Comments u levom meniju. Panel administracije komentara (foto 10.) je takoe vrlo jednostavan i u prvi plan izbacuje najnovije komentare. Ispod svakog komentara date su opcije za uklanjanje komentara (ostaje u bazi) opcija unapprove, odgovor reply, editovanje quick edit, klasino editovanje edit, naznaka da je spam i poslednja stavka brisanje trash. Foto 10. Ukoliko elite da izvrite akciju sa vie komentara, na primer brisanje, u levom delu komentara ekirajte polje, za svaki komentar koji elite da obriete, i u padajuem meniju iznad Builk Actions, odaberite opciju Trash, zatim Apply. Time e svi naznaeni komentari biti obrisani. Instalacija teme WordPress dolazi sa dve besplatne teme Twenty Twelve i Twenty Eleven. Pristup temama je mogu kroz Dashboard Wordpress-a i to u panelu Appearance. Foto 11. U panelu Appearance, u delu Themes izaberemo karticu Install Themes i u njoj imamo dve mogunosti. Moemo da traimo odreenu temu na internetu preko kljunih rei i u donjem delu preko njenih odreenih karakteristika. Kada zavrimo unos kljunih rei ili karakteristika eljene teme kliknemo na dugme Find Themes. Foto 12. Za razliku od kljunih rei ili karakteristika koje smo zadali dobijeno odreene teme kao predlog za nau temu. Ispod svake teme imamo opcije: Install Now instaliranje teme na na WordPress Preview pregled teme Details podaci o temi. Foto 13. Ako vam je tema dostavljena u vidu .zip fajla, vi tu temu moete instalirati klikom na opciju Upload. Odaberete temu koju elite da instalirate sa vaeh hard diska i kliknite na Install Now. Foto 14. Na internetu se moe nai puno besplatnih tema, ali imajte u vidu da njih preuzima veliki broj ljudi, pa e samim tim va sajt liiti na neku ve postojei na internetu. Ukoliko planirate ozbiljniji dobro je angaovati web dizajnere i front-end kodere koji e za vas kreirati unikatno dizajniranu WordPress temu. Panel Settings U ovom delu, objasniemo vam osnovne funkcije ovog panela i ta pomou njega moete da promenite. Foto 15. Prva opcija, je opcija General. Izmeu ostalog u njoj moete menjati osnovne podatke o vaem sajtu. Kao to su naziv sajta, u kom obliku da vam se prikazuju datum i vreme i tako dalje. Foto 16. Jo jedna bitna opcija u Settings panelu je i deo Permalinks, u kome moete podeavati oblik linkova na vaem sajtu. Naa preporuka je da se koristi Post name opcija. Foto 17. Galerija Postoje razni dodaci (plugin) koji proiruju funkcije WordPress sajta. Za potrebe klijenata agencije MWEB uglavnom koristimo plugin NextGen Gallery (http://wordpress.org/extend/plugins/nextgen-gallery/) tako da e on i biti prikazan u ovom tutorijalu. Unos galerija se vri u nekoliko koraka: Kreiranje galerije u delu Gallery Unos fotografija u galeriju Postavka galerije u okviru lanka na sajtu Praktino se fotografije smetaju u jedan deo sajta, a zatim se odreeni kod koji se tad dobije insertuje u obian lanak, koji se objavljuje ekiranjem sekcije Galerija. Idemo redom. Foto 18. Najpre pripremite fotografije u formatu ne veem od 800x600 pixela (preporuka) u okviru svog raunara. U okviru dela Gallery, menija administracije nalazi se opcija Add Gallery/Images gde se pojavljuje prozor sa fotosa 8. U delu Add new galery na vrhu, drugi jeziak, jednostavno se unosi i kreira naziv nove galerije. Potom se vraa na prvi jeziak, Upload Images, gde se preko dela Browse biraju fotosi iz raunara (mogue je klikom na prvu, zatim drati pritisnuto dugme shift i klikom na poslednji fotos odabrati sve fotose) nakon ega se vri odabir galerije u koju e fotosi biti uneti (foto 19.). Foto 19. Nakon kreiranja kategorije, a pre unosa pojavie se na vrhu kod galerije, u ovom sluaju [nggallery id=2] koji e se koristiti za unos galerije u sam lanak, zato ga je dobro iskopirati. Na kraju, se klikom na dugme Upload Images vri unos fotografija na server. Napomena: Potrebno je uneti samo velike fotose dimenzija npr. 800x600 px. Galerija se sama brine o malim fotografijama i rasporedu. Trei korak je objava galerije koja se vri na identian nain kao i objava lanaka, sa time to se umesto teksta u sredini i unosi kod galerije [nggallery id=2] u ovom sluaju. Pre koda galerije se moe uneti i odreeni uvodni tekst po elji. Druga opcija je da u okviru samog posta, lanka, odaberete predposlednju stavku u meniju iznad polja za unos teksta, i odaberete galeriju koju unosite (foto 20.) Foto 20. Auriranje banera U osnovi WordPress nema opciju administracije banera. Za potrebe naih projekata koristimo AdRotate dodatak (http://wordpress.org/extend/plugins/adrotate/) koji je prikazan i na ovom primeru. Administraciji banera se pristupa odlaskom na opciju AdRotate u levom meniju. Sledi prikaz administracije banera. Foto 21. U ovoj verziji tutorijala nee biti prikazana detaljna instalacija dodatka i kreiranje pozicija u temi, ve kreemo od toga da su pozicije u temu postavljene. Na fotosu 21. je prikazana administracija kada ve 3 banera postoje na sajtu. Za svaki baner je prikazano od kada do kada se prikazuje (Show from, Show until), naslov (title) sa naznakom na kojoj je poziciji (sitna siva slova ispod naslova), znaaj (weight, nije do sada praktino korien), broj prikaza (Impressions), broj prikaza danas (Today), broj klikova (Clicks), broj klikova danas (Today), procenat kliktanosti (CTR = broj klikova / broj prikaza). Unos novog banera se vri putem opcije Add new u vrhu stranice, nakon ega se prikazuje sledei panel. Foto 22. Upiite naziv banera, u polje link unesite web adresu na koju e voditi klik na baner, a u polju na kraju unesite baner. Idealna opcija je da putem dugmeta select image odaberete baner sa vaeg raunara (klasian upload fotografija kao kod administracije sadraja) i putem opcije insert jednostavno unesete u prikazano polje. Ova stranica ima vie opcija, zato budite paljivi (foto 23.) Foto 23. Parametri koji slede u nastavku odnose se na vremenski okvir, od kad do kad e baner biti prikazan. Najvanije je da na kraju ekirate gde e se baner prikazivati (Select Groups) i sauvajte stranicu. Napomena: Jedna pozicija moe da sadri i vie banera u rotaciji, gde e se pri svakom otvaranju stranice prikazati jedan baner.

Radio : Mensur SaljevicStruni pomonik : Enis Alic

2 19