workshop stand van zaken drank- en horecawet kh legal advice

Workshop stand van zaken Drank- en Horecawet

KH Legal Advice is het adviesbureau van mr. K. Hollemans. Expert op het gebied van weten regelgeving, strategie en beleid rond alcohol, drugs en tabak. Vanaf 2005 betrokken bij de totstandkoming en de uitvoering van het Nederlandse beleid rond alcohol, drugs en tabak. Tegenwoordig zelfstandig adviseur van o.a. de leden van de Tweede Kamer, de Rijksoverheid, gemeenten, universiteiten, instellingen voor verslavingszorg, ngo's en commerciële partijen.


Onderwerpen • Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel (Harderwijk & Zwolle) • Pilot reguleren mengvormen winkel/horeca (VNG) • Slijterijen en borrelshops • Naleving van de leeftijdsgrens • Loktieners (Utrecht en Eindhoven) • ID scanners (Hoorn) • Preventie- en handhavingsplan alcohol • Overige zaken


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Casus in de gemeente Harderwijk. Er werd bier verkocht in de Xenos, een winkel met een gevarieerd assortiment aan verpakte eetwaren. Is in dit geval sprake van een overtreding van artikel 18, eerste lid, van de Drank- en Horecawet?


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Artikel 18 Drank- en Horecawet 1. Het is verboden in de uitoefening van een ander bedrijf dan het slijtersbedrijf zwak-alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan ter plaatse aan particulieren te verstrekken. 2. Het in het eerste lid vervatte verbod geldt niet ten aanzien van het verstrekken in een warenhuis met een levensmiddelenafdeling met een vloeroppervlakte van ten minste 15 m2 waarop een gevarieerd assortiment aan verpakte en onverpakte eetwaren wordt verkocht.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Zowel uit de Drank- en Horecawet als uit de Memorie van Toelichting blijkt dat aan de volgende voorwaarden moet zijn voldaan, voordat het is toegestaan om in een warenhuis zwak-alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan ter plaatse aan particulieren te verstrekken: • Er moet sprake zijn van een levensmiddelenafdeling. • Deze levensmiddelenafdeling moet een vloeroppervlakte hebben van tenminste 15 m2. • Op deze levensmiddelenafdeling moet een gevarieerd assortiment aan verpakte en onverpakte eetwaren worden verkocht.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Deze voorwaarden zijn cumulatief. Als niet is voldaan aan een van deze voorwaarden, dan is het op grond van het bepaalde in artikel 18 van de Drank- en Horecawet verboden in een warenhuis zwak-alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan ter plaatse aan particulieren te verstrekken. In essentie gaat het om de vraag wat wordt verstaan onder “een gevarieerd assortiment” in artikel 18, tweede lid, onder b, van de Drank- en Horecawet.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Op grond van het bepaalde in artikel 18, tweede lid, onder b, van de Drank- en Horecawet moet op een levensmiddelenafdeling “een gevarieerd assortiment aan verpakte en onverpakte eetwaren” worden verkocht. De wetgever had kunnen volstaan met “een gevarieerd assortiment aan eetwaren”. Zo stond het namelijk ook in het oude artikel 18 van de Drank- en Horecawet.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Zoals nader toegelicht in de Memorie van Toelichting bij de wijziging van de Drank- en Horecawet heeft de wetgever er echter voor gekozen artikel 18 van de Drank- en Horecawet aan te passen, met het doel duidelijker te omschrijven wanneer de detailhandelsverkoop van zwak-alcoholhoudende dranken is toegestaan in warenhuizen. De toevoeging “verpakt en onverpakt” is in dit kader dus wel degelijk relevant.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Het feit dat de wetgever specifiek heeft bepaald dat de eetwaren “verpakt en onverpakt” moeten zijn, betekent dat er volgens de wetgever alleen sprake kan zijn van “een gevarieerd assortiment” als er zowel verpakte als onverpakte eetwaren worden verkocht. Als dat niet het geval is, dan is het verboden zwak-alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan ter plaatse aan particulieren te verstrekken.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Casus in de gemeente Zwolle.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel De Koninklijke Slijtersunie heeft onlangs een rechtszaak aangespannen tegen de gemeente Zwolle. Zij willen dat de gemeente optreedt tegen de illegale verkoop van flessen wijn in een boekhandel in Zwolle. De eigenaar erkent dat zijn boekhandel strikt genomen de wet overtreedt. 'Wij hebben een horeca-afdeling die alle vergunningen heeft. Maar we verkopen ook wijn bij de wijnboeken. Dat is ons concept sinds we twee jaar geleden open gingen: een passend assortiment nevenartikelen bij sommige rubrieken. En dan moet je, als je wijn verkoopt, een afgesloten ruimte hebben met een eigen voordeur naar buiten.'


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Maar er speelt meer. De gemeenten Alkmaar, Beilen, Ede, Goes, Helmond, Oss, Roosendaal, Rotterdam, Sluis, Voorburg, Zeist en Zwolle nemen deel aan de pilot ‘Verlichte regels winkelgebieden’ in het kader van de Retailagenda. Minister Kamp van Economische Zaken heeft begin 2015 aangekondigd de regels te willen verruimen, om op die manier meer combinaties van horeca en dienstverlening toe te staan. Het doel van de Retailagenda is om de leegstand in winkelcentra tegen te gaan. De gemeente Zwolle beroept zich op de Retailagenda en heeft aangegeven niet te willen handhaven.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Wat staat er in de Retailagenda? “Op gemeentelijk niveau wordt in de pilot ‘Verlichte regels winkelgebieden’ geëxperimenteerd met algemene regels in de binnenstad, waarbij ook bestemmingen van panden worden meegenomen. In binnensteden zal het strikte onderscheid tussen functies op bepaalde plekken, zoals geregeld in bestemmingsplannen, worden losgelaten. Op lokaal niveau wordt in samenspraak met belanghebbenden in de binnenstad geëxperimenteerd met zones waar zowel retail- als horeca-activiteiten mogelijk worden. Dit gebeurt binnen de wettelijke grenzen op het gebied van gezondheid en openbare orde en veiligheid.”


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Het ministerie van VWS heeft aangegeven graag ruimte te willen bieden aan het vermengen van retail- en horecafuncties, uiteraard binnen de huidige kaders van de Drank- en Horecawet. Het ministerie van VWS zal samen met het ministerie van EZ inventariseren welke problemen concreet worden ervaren door gemeenten, horeca en retail. Mogelijke knelpunten zullen in beeld worden gebracht en deze zullen worden meegenomen bij de evaluatie van de Drank- en Horecawet in 2016. De volksgezondheid, de openbare orde en de veiligheid staan daarbij voorop. Brief van VWS aan gemeenten, 2 oktober 2015.


Verkoop van alcoholhoudende dranken in de detailhandel Het standpunt van de gemeente Zwolle heeft niet veel kans van slagen, omdat de burgemeester zich in dit geval niet kan beroepen op deelname aan de pilot ‘Verlichte regels winkelgebieden’ in het kader van de Retailagenda. Wat zou de gemeente dan wel kunnen doen?


Pilot mengvormen van horeca en detailhandel Op verzoek van een aantal gemeenten is de VNG gestart met de pilot ‘reguleren mengvormen winkel/horeca’. In deze pilot gaan gemeenten en ondernemers de mengvormen inventariseren en wordt er onderzoek gedaan naar gewenste situaties. De pilot richt zich op ontwikkelingen die aansluiten bij de nieuwe manier van winkelen en uitgaan. Daarbij worden de regels in het kader van de volksgezondheid en de openbare orde in acht genomen.


Pilot mengvormen van horeca en detailhandel De pilot loopt van 1 januari 2016 tot 1 januari 2017. Het eindrapport wordt in het eerste kwartaal van 2017 opgeleverd. De resultaten van deze pilot zullen onderdeel zijn van de inbreng van de VNG ten behoeve van de evaluatie van de Drank- en Horecawet.


Pilot mengvormen van horeca en detailhandel VWS heeft geen toestemming gegeven om een pilot te starten waarbij de Drank- en Horecawet overtreden wordt. Het gedogen van overtredingen van de Drank en Horecawet is onder de huidige wet niet mogelijk. VWS gaat er van uit dat de plannen van de VNG passen binnen de kaders van de huidige wet. Antwoorden op Kamervragen, 29 september 2015


Slijterijen en borrelshops


Slijterijen en borrelshops Borrelshop: inpandige slijterij die onderdeel uitmaakt van een supermarktformule. Op 25 augustus 2015 heeft de rechtbank Oost-Brabant bepaald dat in een borrelshop altijd een leidinggevende aanwezig moet zijn. De supermarktkoepel (CBL) is tegen deze uitspraak in beroep gegaan. Volgens het CBL is het voldoende als een leidinggevende in de supermarkt aanwezig is. Deze hoeft niet permanent in de borrelshop aanwezig te zijn.


Slijterijen en borrelshops Eind september heeft de Koninklijke SlijtersUnie 38 gemeenten verzocht om op te treden tegen supermarkten met een inpandige slijterij waar geen leidinggevende aanwezig is. Wat staat er precies in de uitspraak? ECLI:NL:RBOBR:2015:4940


Slijterijen en borrelshops Artikel 3, eerste lid, van de Drank- en Horecawet bepaalt dat het verboden is zonder daartoe strekkende vergunning van de burgemeester het slijtersbedrijf uit te oefenen (de slijtvergunning). Artikel 1, eerste lid, van de Drank- en Horecawet verstaat onder een slijtersbedrijf de activiteit bestaande uit het bedrijfsmatig of anders dan om niet aan particulieren verstrekken van sterke drank voor gebruik elders dan ter plaatse. Artikel 7, eerste lid, van de Drank- en Horecawet bepaalt dat een slijtvergunning vereist is voor iedere inrichting.


Slijterijen en borrelshops Op grond van artikel 1, eerste lid, van de Drank- en Horecawet wordt onder een inrichting verstaan: de lokaliteiten waarin het slijtersbedrijf wordt uitgevoerd, welke lokaliteiten al dan niet onderdeel uitmaken van een andere besloten ruimte. Een slijtlokaliteit wordt omschreven als een van een afsluitbare toegang voorziene lokaliteit, onderdeel uitmakend van of samenvallend met een inrichting waarin het slijtersbedrijf wordt uitgeoefend, in ieder geval bestemd voor het verstrekken van sterke drank voor gebruik elders dan ter plaatse.


Slijterijen en borrelshops De rechtbank overweegt dat de inrichting alleen de lokaliteiten omvat waarin het slijtersbedrijf wordt uitgeoefend. Niet in geschil is dat zulks slechts het geval is in de slijterij met een oppervlakte van 32 m². De slijtlokaliteit valt dientengevolge samen met de inrichting waarin het slijtersbedrijf wordt uitgeoefend, zoals artikel 1, eerste lid, van de DHW bepaalt.


Slijterijen en borrelshops De supermarkt maakt geen onderdeel uit van de inrichting, maar dient te worden beschouwd als een andere besloten ruimte, waarvan de slijtlokaliteit in dit geval deel uitmaakt. De rechtbank vindt steun voor dit standpunt in de slijtvergunning, die uitsluitend geldt voor de slijterij met een oppervlakte van 32 m².


Slijterijen en borrelshops Artikel 24, eerste lid, van de Drank- en Horecawet bepaalt dat het is verboden een slijtlokaliteit voor het publiek geopend te houden, indien in de inrichting geen leidinggevende aanwezig is die vermeld staat op het aanhangsel bij de slijtvergunning. Op grond daarvan is het dus verboden de slijterij voor het publiek geopend te houden, indien in die inrichting geen leidinggevende aanwezig is. In het bestreden besluit heeft verweerder dit miskend door zich op het standpunt te stellen dat niet alleen de slijterij, maar ook de supermarkt tot de inrichting behoort.


Slijterijen en borrelshops supermarkt kassa borrelshop entree


Naleving van de leeftijdsgrens


Naleving van de leeftijdsgrens Ook in 2015 is de landelijke naleving van de leeftijdsgrens bij de verkoop van alcoholhoudende drank onderzocht in opdracht van VWS. Brief VWS aan de Tweede Kamer, 19 juni 2015


Naleving van de leeftijdsgrens “Hoewel deze cijfers wellicht beïnvloed zijn door de invoering van de hogere leeftijdsgrens, vind ik dit zeer teleurstellende resultaten. De naleving door verstrekkers is echt onvoldoende. Wat betreft alcohol is de naleving er binnen alle verkoopkanalen, de thuisbezorgkanalen uitgezonderd, (soms zeer) op achteruitgegaan ten opzichte van 2013.” Brief VWS aan de Tweede Kamer, 19 juni 2015


Naleving van de leeftijdsgrens. Naast het landelijke onderzoek hebben ook veel gemeenten lokale en regionale onderzoeken laten uitvoeren naar de naleving van de leeftijdsgrens. Helaas is het beeld in de meeste gevallen hetzelfde. Wat heeft het voor zin om de naleving van de leeftijdsgrens te laten onderzoeken, zonder daar verder consequenties aan te verbinden?


Naleving van de leeftijdsgrens KH Legal Advice is een samenwerkingsverband aangegaan met de Universiteit Twente (Joris van Hoof) en ROAC (Raymond Berens). • Wetenschappelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens bij de verschillende sectoren. • Beleidsadvies aan de hand van de resultaten van het onderzoek, waarbij rekening wordt gehouden met het preventie- en handhavingsplan alcohol van de gemeente. • Gerichte bijscholing van de lokale DHW-controleurs aan de hand van de resultaten van het onderzoek.


Loktieners De inzet van zogenaamde loktieners ten behoeve van handhaving en toezicht is al jaren onderwerp van discussie. Aanvankelijk was de opstelling van de regering als volgt: “De regering is van mening dat de inzet van zogenaamde ‘mystery shoppers’ een middel is dat kan worden ingezet in het kader van het doen van onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrenzen. De inzet van ‘mystery shoppers’ is echter niet toegestaan in het kader van of ter ondersteuning van het toezicht, omdat er dan sprake is van uitlokking. Dat is niet toegestaan in Nederland.” Brief van VWS aan de Tweede Kamer, 25 juni 2013.


Loktieners Echter, de regering heeft dit standpunt inmiddels herzien, op grond van nieuwe jurisprudentie. De regering heeft laten weten de inzet van minderjarige testkopers niet expliciet mogelijk te willen maken. Deze keuze is vooral ingegeven door het feit dat efficiënte handhaving met testkopers reeds mogelijk is en dat dit door sommige gemeenten ook wordt toegepast, met meerderjarige testkopers. Brief van VWS aan de Tweede Kamer, 22 oktober 2015


Loktieners Het uitgangspunt van de Drank- en Horecawet is dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor handhaving en toezicht op de wet. De burgemeester bepaalt de handhavingstrategie en is hiervoor dus ook eindverantwoordelijk. Door een aantal gemeenten, onder andere Utrecht en Eindhoven, wordt inmiddels gewerkt met de inzet van meerderjarige testkopers. Daarbij wordt een strikt protocol gehanteerd.


Loktieners De boete wordt opgelegd voor het feit dat een verstrekker zich niet heeft vergewist van de leeftijd van de aankoper, terwijl de testkoper niet onmiskenbaar ouder is dan 18 jaar. Door niet op leeftijd te controleren, aanvaardt de verstrekker de aanmerkelijke kans dat alcohol aan minderjarigen wordt verstrekt. Op grond daarvan is sprake van een overtreding van artikel 20 van de Drank- en Horecawet.


ID scanners In het kader van de naleving van artikel 20 van de Drank- en Horecawet gebruiken veel bedrijven een zogenaamde ID scanner (ook wel bekend onder de naam ID reader of ID swiper).


ID scanners https://www.cbpweb.nl/nl/nieuws/cbp-roept-scannen-id-bewijzen-door-caf%C3%A9s-hoorn-halt-toe

https://www.cbpweb.nl/nl/nieuws/cbp-roept-scannen-id-bewijzen-door-caf%C3%A9s-hoorn-halt-toe




















ID scanners In september 2015 heeft het College bescherming persoonsgegevens (CBP) tijdens een onderzoek bij diverse horecagelegenheden in Hoorn vastgesteld dat zij in strijd met de wet ID-scanners gebruikten. De cafés scanden digitale gegevens op de chip in identiteitsbewijzen van bezoekers in. Op de chip staan onder meer het burgerservicenummer (BSN) en een foto. Dit zijn persoonsgegevens van gevoelige aard, waarvoor extra wettelijke eisen gelden vanwege het risico op identiteitsfraude. Deze manier van verzamelen en opslaan van persoonsgegevens door cafés is niet toegestaan volgens het CBP.


ID scanners De onderzochte horecagelegenheden zijn naar aanleiding van de geconstateerde overtredingen door het CBP gestopt met het inscannen van identiteitsbewijzen en zij hebben de eerder verzamelde persoonsgegevens vernietigd. Daarmee zijn alle overtredingen beëindigd.


ID scanners Eén van de redenen voor horecaondernemers om ID’s te scannen is om, samen met andere cafés, gegevens uit te wisselen ten behoeve van een collectieve horecaontzegging. Dit is een maatregel die wordt opgelegd aan horecabezoekers die in ernstige mate overlast veroorzaken. Cafés die horecaontzeggingen onderling willen uitwisselen, zijn wettelijk verplicht dit eerst bij het CBP te melden en een voorlopig onderzoek aan te vragen. Dit was in het geval van de onderzochte cafés in Hoorn niet gebeurd.


ID scanners Cafés mogen het BSN niet verwerken. Het BSN is een persoonsnummer dat in de eerste plaats bedoeld is voor het contact tussen burgers en de overheid. Organisaties buiten de overheid mogen het BSN alleen gebruiken als dat wettelijk is bepaald. Met het BSN kan gemakkelijk een koppeling worden gemaakt tussen informatie uit verschillende bestanden. Bedrijven moeten uiteraard kunnen controleren of hun klanten zijn wie ze zeggen dat ze zijn. Het scannen en verwerken van ID-bewijzen brengt echter privacyrisico’s met zich mee, zoals misbruik van persoonsgegevens en identiteitsfraude. Dit kan grote financiële en maatschappelijke gevolgen hebben voor burgers.


ID scanners


ID scanners Op grond van het onderzoek van het College Bescherming Persoonsgegevens naar het gebruik van ID scanners in de horeca lijkt ook het gebruik van ID-scanners ten behoeve van de leeftijdscontrole bij de verkoop van alcohol (en tabak) in de supermarkt in strijd met de Wet bescherming persoonsgegevens. https://cbpweb.nl/sites/default/files/atoms/files/onderzoek_gebruik_id-scanners_horeca.pdf

https://cbpweb.nl/sites/default/files/atoms/files/onderzoek_gebruik_id-scanners_horeca.pdf





ID scanners “De Drank- en Horecawet verbiedt horeca- en slijterijbedrijven om (sterke) drank te verkopen aan jongeren onder een bepaalde leeftijd. De ongeoorloofde verkoop van (sterke) drank is strafbaar gesteld. Voor de naleving van de leeftijdsverificatie is het gerechtvaardigd dat bij twijfel over de leeftijd om een identiteitsdocument wordt gevraagd. Indien het laten tonen van een identiteitsdocument volstaat, zoals bij een leeftijdscontrole, is het overnemen van gegevens van het identiteitsdocument of het kopiëren, scannen of uitlezen ervan niet toegestaan. Het is immers niet noodzakelijk om persoonsgegevens te noteren of daarvan een scan te maken.”


ID scanners Op grond van deze uitspraak van het CBP lijkt de inzet van ID-scanners door supermarkten, cafés, etc. ten behoeve van de leeftijdscontrole bij de verkoop van alcohol (of tabak) dus niet toegestaan. Naast het feit dat in 2014 uit het onderzoek van het Trimbos instituut (Leeftijdsverificatie in het vizier) al was gebleken dat ID-scanners niet effectief zijn, lijkt de inzet daarvan ook in strijd met de Wet bescherming persoonsgegevens!


ID scanners Desgevraagd geeft het CBP aan dat de passage in het rapport over de cafés in Hoorn in algemene zin moet worden gelezen. Maar of dit ook gevolgen heeft voor de inzet van ID scanners door supermarkten, daarover wil het CBP geen uitspraken doen. “Daar hebben we geen onderzoek naar gedaan, dus daar kunnen we niets over zeggen” aldus het CBP.


Preventie- en handhavingsplan alcohol In mei 2015 bleek uit onderzoek van Intraval dat 80% van alle Nederlandse gemeenten een preventie- en handhavingsplan hebben vastgesteld. Een preventie- en handhavingsplan bestaat uit vier onderdelen: • Doelstellingen • Acties om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen • Handhavingsbeleid en handhavingsacties • Minimale resultaten Van de 316 gemeenten die een plan hadden opgesteld, had ruim 61% alle vier de wettelijk verplichte onderdelen in het plan opgenomen.


Preventie- en handhavingsplan alcohol Van de 50 op kwaliteit beoordeelde plannen werd slechts één plan als goed beoordeeld. Tien plannen (20%) behoorden tot de categorie voldoende. De overige plannen waren matig (64%) of slecht (14%). Het verschil tussen de plannen die voldoende of goed waren en de plannen die matig of slecht scoorden had vooral te maken met de mate van uitwerking. In de matige of slechte plannen waren de verschillende onderdelen meestal zeer globaal uitgewerkt en werd niet duidelijk beschreven wat gemeenten van plan waren te gaan doen in het kader van preventie en handhaving.


Preventie- en handhavingsplan alcohol Het Trimbos-instituut heeft een model plan opgesteld. Ook kunnen gemeenten terecht bij het expertisecentrum toezicht en handhaving DHW, dat tegenwoordig onderdeel is van het Trimbos-instituut. Verder organiseert het Trimbos-instituut verschillende studiedagen en congressen. In 2016 zal VWS nogmaals onderzoek laten doen naar de preventie en handhavingsplannen van gemeenten.


Preventie- en handhavingsplan alcohol KH Legal Advice kan een quick scan maken van het preventie- en handhavingsplan alcohol van uw gemeente. Aan de hand van de parameters die gebruikt zijn voor het landelijke onderzoek, zoals dat is uitgevoerd door Intraval, wordt het preventie- en handhavingsplan van uw gemeente doorgelicht. Vervolgens krijgt u een duidelijk en uitvoerbaar advies op maat.


Overige zaken


Dank voor uw aandacht

workshop stand van zaken drank- en horecawet kh legal advice

Documents