wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica...
TRANSCRIPT
![Page 1: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/1.jpg)
Wpływ żywienia na stan zapalny,
progresję choroby nerek i postęp miażdżycy
u chorych z przewlekłą chorobą nerek
Prof. dr hab. n. med. Stanisław Niemczyk19. 04. 2018
19 kwietnia 2018r.
![Page 2: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/2.jpg)
Klasyfikacja przewlekłej choroby nerek
KDIGO. Kidney Int 2013; 3 (Suppl):5.National Kidney Foundation. Am J Kidney Dis 2002; 39 (Suppl 1):S1.
![Page 3: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/3.jpg)
Czynniki ryzyka rozwojuprzewlekłej choroby nerek
• wiek• płeć• rasa• uwarunkowania genetyczne• zmniejszona ilość nefronów • wrodzone choroby nerek • torbielowatość nerek• glomerulopatie?
czynniki, na które nie mamy wpływu
czynniki, na które mamy wpływ • nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca• miażdżyca• niedokrwistość• choroby śródmiąższowe• zaburzenia anatomiczne• choroby autoimmunologiczne• ekspozycja na nefrotoksyny• otyłość• podaż białka• hiperlipidemia• kamica nerkowa• gospodarka Ca-P•palenie tytoniu•przewlekłe stany zapalne• niedożywienie białkowo-energetyczne
![Page 4: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/4.jpg)
Rekomendacje dietetyczne w przewlekłej i schyłkowej niewydolności nerek
Ahm
ed K
. In
: Prim
er
on K
idney
Dis
eases,
Gre
enberg
A (
Ed).
Academ
icPre
ss,
San D
iego,
CA,
1994,
p.2
89.
Ikiz
ler
IA.I
n:
Prim
er
on K
idney
Dis
eases,
Gre
enberg
A (
Ed).
Els
evie
r, P
hiladelp
hia
, 2005,
p.4
96.
![Page 5: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/5.jpg)
Wartość biologiczna produktów białkowych
POKARM WARTOŚĆ BIOLOGICZNA
BIAŁKO JAJKA 100
CAŁE ZIARNA FASOLI 96
CAŁE ZIARNA SOI 96
MLEKO LUDZKIE 95
MLEKO KROWIE 90
SER 84
RYŻ NIEPOLEROWANY 83
KURCZAK 79
RYBA 76
WOŁOWINA 74
ŚRUTA SOJOWA 72
RYŻ POLEROWANY 64
KUKURYDZA 60
FASOLA 49
BIAŁA MĄKA 41 Jolliet P. Intensive Care Med 1998; 24:848.
![Page 6: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/6.jpg)
Zalecenia dietetyczne dla dorosłych z przewlekłą chorobą nerek w stadium 3-4
Białko ≤ 0,8 g / kg / dzień, zwiększenie źródła roślin
Sól <2,3 g / dzień (<5 g / dzień NaCl)
Potas Zindywidualizuj, aby utrzymać potas w surowicy w normalnym zakresie
Wapń 1-1,5 g / dzień zarówno ze źródeł dietetycznych, jak i leków
Fosfor 0,8 do 1 g / dzień lub zindywidualizować, aby utrzymać wartość w normalnym zakresie. Zwiększ źródło warzyw i unikaj przetworzonej żywności w jak największym stopniu
Węglowodany / tłuszcze
30 do 35 kcal / kg / dzień; <30% wszystkich kalorii z tłuszczu i <10% całkowitego tłuszczu z tłuszczów nasyconych. Zalecany schemat diety DASH
Błonnik 25 do 38 g / dzień
![Page 7: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/7.jpg)
Stan zapalny
Niedożywienie=Stan zapalny
To także-zmniejszenie klirensu cytokin prozapalnych,endotoksemia, przewodnieniestresoksydacyjny i karbonylowy,zmnieszenieantyoksydantów, współchorobowość także dializy
![Page 8: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/8.jpg)
Wskaźniki zapalenia w przewlekłej chorobie nerek
KATEGORIA MARKER (i powszechnie używane skróty)
DOWODY NA PRZEWIDYWALNOŚĆ
WYNIKU W CKD
Krótkie pentraksyny C-reactive protein (CRP) Serum amyloid P (SAP)
++++++
Długie pentraksyny Pentraxin-3 (PTX3) Neuronal pentraxins
++?
Cytokiny prozapalne Interleukin-6 (IL-6) Interleukin-1 beta (IL-1-beta)
Tumor necrosis factor alpha (TNF-alpha) Interleukin-8 (IL-8)
Interleukin-18 (IL-18) Interleukin-12 (IL-12)
Interferon gamma (IFN-gamma)
+++++
+/-+??+
Cytokiny przeciwzapalne Interleukin-10 (IL-10) IL-1 receptor antagonist (IL-1ra)
Interleukin-4 (IL-4)Transforming growth factor beta (TGF-beta)
?+??
![Page 9: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/9.jpg)
Wskaźniki zapalenia w przewlekłej chorobie nerek
KATEGORIA MARKER (i powszechnie używane skróty)
DOWODY NA PRZEWIDYWALNOŚĆ
WYNIKU W CKD
Cząsteczki adhezyjne i markery śródbłonkowe
Intercellular adhesion molecule-1 (ICAM-1) Vascular cell adhesion molecule-1 (VCAM-1)
E-selectin
+++++
Markery krzepnięcia FibrinogenTissue plasminogen activator (t-PA)
Plasminogen activator inhibitor-1 (PAI-1) von Willebrand factor (vWF) & factor VII
Fibrin D-dimer
+++??
Cząsteczki zapalne z ujemną reakcją ostrej
fazy
Albumin (negative) Transferrin or TIBC
Iron Fetuin
+++++++++
Lipoproteiny zapalne HDL inflammatory index (HII) Oxidized LDL (oxLDL)
+++
![Page 10: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/10.jpg)
Wskaźniki zapalenia w przewlekłej chorobie nerek
KATEGORIA MARKER (i powszechnie używane skróty)
DOWODY NA PRZEWIDYWALNOŚĆ
WYNIKU W CKD
Enzymy zapalne Myeloperoxidase (MPO) Matrix metalloproteinase (MMP- 9)
++
Prozapalne czynniki transkrypcyjne
Activator protein-1 (AP-1) Nuclear factor-kappa B (NF-κB)
++
Inne markery zapalne Serum ferritinSerum amyloid A (SAA)
Neopterin (monocyte/macrophage activator) Platelet countWBC count
Neutrophil countErythrocyte sedimentation rate (ESR)
+++++
+++++++
Kalantar-Zadeh K. Clin J Am Soc Nephrol 2007; 2:872.
![Page 11: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/11.jpg)
Patogeneza i leczenie niedożywienia w przewlekłej chorobie nerek
• Zmniejszenie podaży pokarmu i anoreksja• Hiperkatabolizm• Zapalenie• Współchorobowość• Insulinooporność• Kwasica• Dializoterapia• Restrykcje dietetyczne• Leki
![Page 12: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/12.jpg)
• Leczenie chorób współistniejących• Suplementacja doustna• Zwiększenie białka i kaloryczności• Właściwa dializa-czas, biozgodność• Odżywianie pomiędzy dializami i.v.• Erytropoetyna• GH• GHRH • IGF-1• Androgeny• Leki przeciwzapalne• Cynk
Patogeneza i leczenie niedożywienia w przewlekłej chorobie nerek
![Page 13: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/13.jpg)
Obniżanie stanu zapalnego
Statyny, ACE-I, wit. E, sewelamer, megestrol, bardoksolon, omega-3, wit. D3, próby z etanerceptem, pentoksyfiliną, prawidłowe dializy
Walka z niedożywieniem
![Page 14: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/14.jpg)
Adv Chronic Kidney Dis. 2011 March ; 18(2): 98–104
![Page 15: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/15.jpg)
Curr Osteoporos Rep (2017) 15:194–197
![Page 16: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/16.jpg)
The Roles of the Skeleton and Phosphorus in the CKD Mineral
Bone Disorder
Keith A. Hruska and Suresh MathewDivision of Pediatric Nephrology, Department of Pediatrics, Washington University, St. Louis, MO
Abstract
The CKD mineral bone disorder is a new term coined to describe the multiorgan system failurethat is a major component of the excess cardiovascular mortality and morbidity complicatingdecreased kidney function. This syndrome embodies new discoveries of organ-to-organcommunication including the skeletal hormone fibroblast growth factor-23 (FGF-23), whichsignals the status of skeletal mineral deposition to the kidney. The CKD mineral bone disorderbegins with mild decreases in kidney function (stage 2 CKD) affecting the skeleton, as marked byincreased FGF-23 secretion. At this stage, the stimulation of cardiovascular risk has begun and theincreases in FGF-23 levels are strongly predictive of cardiovascular events. Later in CKD,hyperphosphatemia ensues when FGF-23 and hyperparathyroidism are no longer sufficient tomaintain phosphate excretion. Hyperphosphatemia has been shown to be a direct stimulus toseveral cell types including vascular smooth muscle cells migrating to the neointima ofatherosclerotic plaques. Phosphorus stimulates FGF-23 secretion by osteocytes and expression ofthe osteoblastic transcriptome, thereby increasing extracellular matrix mineralization inatherosclerotic plaques, hypertrophic cartilage, and skeletal osteoblast surfaces.In CKD, theskeleton positively contributes to hyperphosphatemia through excess bone resorption andinhibition of matrix mineralization. Thus, through the action of phosphorus, FGF-23, and othernewly discovered skeletal hormones, such as osteocalcin, the skeleton plays an important role inthe occurrence of cardiovascular morbidity in CKD.
NIH Public AccessAuthor ManuscriptAdv Chronic Kidney Dis. Author manuscript; available in PMC 2012 March 1.
Published in final edited form as:Adv Chronic Kidney Dis. 2011 March ; 18(2): 98–104. doi:10.1053/j.ackd.2011.01.001.
![Page 17: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/17.jpg)
Adv Chronic Kidney Dis. 2011 March ; 18(2): 98–104
Wnioski z pracy• Ostatnie postępy doprowadziły do nazwania CKD-MBD
zespołem przyczyniającym się do śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych związanym z chorobami nerek.
• Jeszcze nowsze odkrycia pokazują, że CKD-MBD rozpoczyna się wkrótce po wystąpieniu choroby nerek i charakteryzuje się zwiększonym wydzielaniem hormonu szkieletowego FGF-23.
• CKD-MBD w stadium 2 PChN obejmuje: – wpływ uszkodzenia nerek na kości– stymulację wydzielania FGF-23 przez osteocyty– działania kości i nerek na naczynia krwionośne powodujące zwapnienie– zmniejszoną aktywność CYP27B1 i zwiększoną aktywność CYP24A1, powodując
obniżenie poziomów witaminy D i kalcytriolu.
![Page 18: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/18.jpg)
Adv Chronic Kidney Dis. 2011 March ; 18(2): 98–104
Wnioski z innej pracy• Podczas tego etapu (stadium 2 PChN), poziomy fosforanów,
wapnia, PTH i kalcytriolu są prawidłowe. • Progresja choroby nerek prowadzi do nasilenia się wad
homeostazy fosforanów i wapnia oraz rozwoju nadczynności przytarczyc.
• Terapia CKD-MBD powinna rozpocząć się od środków, które stymulują szkielet w celu zmniejszenia wytwarzania FGF-23 i suplementacji witaminą D, jeśli nie zastępują kalcytriolu.
• Badania kliniczne są potrzebne, aby wykazać, że skuteczna interwencja w CKD-MBD poprawia wyniki kliniczne.
![Page 19: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/19.jpg)
Clin Exp Nephrol (2017) 21 (Suppl 1):S53–S63
![Page 20: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/20.jpg)
Podstawowe czynniki rozwoju
Wczesna faza (prawidłowy wapń, fosfor, PTH)-wzrost FGF23 ważne białko Klotho)- wzrost 24 i spadek 1alfa hydroxylazy(sp. aktywności CYP27B1 i wzr.CYP24A1) spadek wit.D3
Dalszy spadek GFR– wzrost RANKL-narastanie osteodystrofii-spadek wrażliwości rec. dla PTH-resorpcja kości – narastanie zwapnienia naczyń
Hruska A et. Al.. Adv.Chronic Kidney Dis. 2011
![Page 21: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/21.jpg)
Czynniki ryzyka wapnienia naczyń
Wiek Okres dializ Hiperfosfatemia Dodatni bilans fosforowo-wapniowy (łącznie z wapniowymi
związkami wiążącymi fosfór-wielkie ryzyko) Iloczyn wapniowo-fosforanowy Wit D3 Cukrzyca Dyslipidemia Warfaryna i Sintrom
![Page 22: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/22.jpg)
Kalcyfikacja
Dotyczy:a/ błony wewnętrznej (proces zapalny, przypomina
proces endochodrialny - większe ryzyko)
b/środkowej (proces metaboliczny, przypomina proces osteoblastyczny)
![Page 23: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/23.jpg)
Bone 100 (2017) 87–93
![Page 24: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/24.jpg)
Am J Physiol Renal Physiol 307: F891–F900, 2014
![Page 25: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/25.jpg)
Bone 100 (2017) 87–93
![Page 26: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/26.jpg)
Przegląd Lekarski 2011 / 68 / 9
Ważniejsze białka Gla i ich funkcja
![Page 27: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/27.jpg)
Podwyższony wynik CAC jest czynnikiem ryzyka zgonu w SNN niezależnie
od stanu zapalnego. Dalsze badania powinny dać odpowiedź, czy statyny sprzyjają zwapnieniu naczyń
i hamowaniu syntezy witaminy K w środowisku mocznicowym.
![Page 28: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/28.jpg)
Kidney International (2017) 91, 808-817
![Page 29: Wpływ żywienia na stan zapalny, progresję choroby nerek ... · • hiperlipidemia • kamica nerkowa • gospodarkaCa-P •palenie tytoniu ... Serum amyloid P (SAP) ++++ ++ Długie](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040416/5d45fe4088c9930e7e8e0b5e/html5/thumbnails/29.jpg)
Wnioski końcowe
• Niedożywienie (PEW),Mocznica, Dializoterapia stymulują stan zapalny• Przewlekły stan zapalny powoduje progresję choroby nerek i rozwój
miażdżycy• Nagły zgon sercowy jest częsty wśród chorych z CKD, kalcyfikacja zachodzi
już we wczesnych okresach CKD-MBD, jest częsta i sprzyja nagłym zgonom sercowym i naczyniowym
• Zapobieganie jest trudne, nadal najważniejszym działaniem jest zwalczanie hiperfosfatemii (DIETA !!), ważnym winowajcą są też preparaty wapnia i dawka wapnia także w diecie
• Zmniejszenie hiperfosfatemii, zwalczanie przewlekłego zapalenia, umiejętne leczenie wit. D3, zapobieganie zaburzeniom lipidowym, umiejętna dializoterapia, unikanie hiperkalcemii i nadmiaru wapnia (bilans wapniowy) zmniejsza wapnienie naczyń i nadumieralność sercowo-naczyniowa
• Wczesne leczenie CKD-MBD to wczesne ograniczenie białka już w 2 okresie PChN