wrocław 2015 projekt nowszy

WROCŁAW 2015

ZAŁO śENIA POLITYKI-SPOŁECZNO-

GOSPODARCZEJ MIASTA NA LATA 2011-2015

SPIS TREŚCI

I. Wprowadzenie…….……..............……………………....s.

II. Zarys diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej…......s.

III. Cele i strategia ich realizacji………..............………..s.

IV. System zarządzania i wdraŜania ..........…..................s.

V. Prognoza finansowa na lata 2011-2015……..................s.

VI. Wykaz uŜytych skrótów…………………...................s.

VII. Bibliografia…………………………………................s.

III. CELE I STRATEGIA ICH REALIZACJI

Z przedstawionego zarysu diagnozy społeczno-gospodarczej stolicy Dolnego Śląska

wynika w sposób jednoznaczny, Ŝe w niemal wszystkich dziedzinach decydujących o

dobrostanie mieszkańców odnotowano w ostatnich pięciu latach istotny postęp. Nie ulega

wątpliwości, Ŝe Wrocław Anno Domini 2009 zajmuje miejsce w ścisłej czołówce polskich

metropolii. Na horyzoncie pojawiają się jednak zagroŜenia, które w przyszłości mogą

doprowadzić do osłabienia procesów rozwojowych. Niektóre z nich mają zasięg globalny,

oddziaływanie innych ogranicza się do Polski; są wreszcie takie, które mają wymiar lokalny

lub regionalny. Odrębną kategorię stanowią zagroŜenia wynikające z postępującego

upartyjnienia państwa oraz ze specyficznego rysu polskiego Ŝycia politycznego, polegającego

na hołdowaniu zasadzie – „kto nie z nami, ten przeciw nam”.

Właściwa reakcja na zagroŜenia i optymalne wykorzystywanie posiadanych

zasobów muszą być istotą polityki społeczno-gospodarczej realizowanej we Wrocławiu

w najbli Ŝszych latach. NajpowaŜniejszymi wyzwaniami, z jakimi przyjdzie się zmierzyć się

władzom i mieszkańcom stolicy Dolnego Śląska, będzie z jednej strony minimalizacja

skutków światowego kryzysu gospodarczego, z drugiej zaś skuteczne przygotowanie Miasta

do nowego okresu rozwoju, umoŜliwiające szybkie zmniejszanie cywilizacyjnego dystansu do

najwaŜniejszych metropolii Europy Środkowej. Paradoksalnie obecny kryzys moŜe,

jakkolwiek nie musi, być czynnikiem zwiększającym rolę Wrocławia w sieci miast

europejskich. Jego relatywnie łagodny w Polsce i znacznie bardziej dotkliwy w zdecydowanej

większości państw europejskich przebieg stwarza szansę na wzrost znaczenia naszego kraju, a

w szczególności polskich metropolii, w europejskiej przestrzeni gospodarczej.

W latach 2006-2008 Wrocław był najszybciej rozwijającym się duŜym polskim

miastem, detronizując po raz pierwszy od początku przemian ustrojowych bezkonkurencyjną

dotychczas Warszawę. Powrót do bardzo wysokiego tempa wzrostu po okresie spowolnienia

spowodowanego globalną recesją musi wyznaczać kierunek działań samorządu Wrocławia w

sferze gospodarczej. Osiągnięcie wskaźników z lat 2006-2008 nie będzie jednak zadaniem

łatwym. Szybki wzrost wynagrodzeń i cen nieruchomości w stolicy Dolnego Śląska i

sąsiadujących z nią gminach w okresie ostatniego boomu gospodarczego sprawiły, Ŝe w

przyszłości pomyślność Miasta i całego Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego (WOM)

będzie musiała się opierać na innych niŜ ekstensywne czynnikach rozwoju. Szanse Wrocławia

na sukces w przyszłości zwiększa osiągnięcie w ostatnich latach statusu miasta, którego

gospodarka jest oparta na wiedzy. Podstawowym jego miernikiem jest poziom zatrudnienia w

sektorach-nośnikach gospodarki opartej na wiedzy – gospodarkę uznaje się za opartą na

wiedzy, jeśli przekracza on 15%. Dane dotyczące tych sektorów gromadzone przez Eurostat

są wprawdzie agregowane jedynie na poziomie krajów i regionów, lecz ustalona proporcja

12% dla Dolnego Śląska wskazuje na zdecydowanie wyŜszą wartość dla samej stolicy

województwa - Wrocław jest bowiem niekwestionowanym liderem nie tylko w skali regionu,

ale całej południowo-zachodniej Polski w zakresie koncentracji miejsc pracy w sektorach-

nośnikach gospodarki opartej na wiedzy. Co więcej, dynamika wzrostu zatrudnienia w tych

sektorach na Dolnym Śląsku, czyli głównie we Wrocławiu, jest zdecydowanie wyŜsza niŜ

średnia dla całego kraju.

Udział zatrudnienia w sektorach-nośnikach GOW

Zdecydowana większość wskaźników wykorzystywanych do sporządzania rankingów

największych miast sytuuje stolicę Dolnego Śląska na pozycjach od drugiej do czwartej.

NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe, według niektórych kryteriów, Wrocław wyprzedza wszystkie

inne polskie metropolie. NaleŜy do nich zaliczyć przede wszystkim wzrost PKB oraz

proporcję gospodarstw domowych posiadających komputery stacjonarne i notebooki

Źródło: G. Gromada, Czy na Dolnym Śląsku jest budowana gospodarka oparta na wiedzy?,

Politechnika Wrocławska, Wrocław 2009, w oparciu o dane Eurostatu.

Jeszcze bardziej imponujące jest osiągnięte na Dolnym Śląsku w latach 2004-2007

tempo wzrostu zatrudnienia w sektorach high-tech. Odpowiedni wskaźnik dla całego kraju

nieznacznie przekroczył 100%, zaś dla Dolnego Śląska osiągnął wartość 200%.

Źródło: G. Gromada, Czy na Dolnym Śląsku jest budowana gospodarka oparta na wiedzy?,

Politechnika Wrocławska, Wrocław 2009, w oparciu o dane Eurostatu.

Charakterystyczną cechą przekształceń zachodzących we współczesnym

zglobalizowanym świecie jest postępująca metropolizacja Ŝycia gospodarczego i społecznego,

sprzyjająca koncentracji przestrzennej bogactwa, miejsc pracy i usług. Metropolie są

«przestrzeniami przyciągania i dyfuzji, źródłem generującym strumienie aktywności,

informacji i innowacji». JuŜ stały się, albo są w trakcie stawania się, miejscami styku między

róŜnymi sieciami przedsiębiorstw, sieciami technicznymi (innowacje, sieci transportowe,

łączność), sieciami społecznymi i wreszcie sieciami władzy. Obszary metropolitalne są

szczególnie korzystnym środowiskiem dla przedsiębiorstw zaliczanych do sektorów-

nośników gospodarki opartej na wiedzy. Między rozwojem nowej gospodarki a procesem

metropolizacji zachodzi ścisła korelacja. Przyszłość naszego kraju, przyszłość polskich

regionów zaleŜeć będzie w decydującym stopniu od siły i atrakcyjności polskich metropolii.

Tymczasem rywalizacja między wielkimi miastami w Europie i na świecie staje się coraz

bardziej widoczna.

Pozycja polskich metropolii nie jest zbyt mocna. Badania realizowane w ramach

European Spatial Planning Observation Network (ESPON), wspólnego programu Komisji

Europejskiej i państw członkowskich UE, pozwoliły wyróŜnić 76 Metropolitalnych

Europejskich Obszarów Wzrostu (MEGA), sklasyfikowanych według 5 kategorii. śadna z

polskich metropolii nie została zaliczona do pierwszych trzech kategorii; jedynie Warszawa

zajęła miejsce wśród metropolii czwartej kategorii (potencjalne MEGA), jako metropolie

piątej kategorii (słabe MEGA) sklasyfikowano Katowice z sąsiadującymi miastami, Kraków,

Trójmiasto, Wrocław, Poznań, Łódź, Szczecin. Według prognoz ESPON-u w ciągu

kilkunastu lat dojdzie do wykształcenia się na terenie Polski dwóch korytarzy wysokiej

aktywności gospodarczej – pierwszy z nich obejmie Warszawę, Łódź i Poznań, drugi zaś

Kraków, śląską konurbację i Wrocław. Wrocław ma zatem powaŜne szanse, aby po 2020 r.

znaleźć się wśród metropolii wyŜszej niŜ obecna kategorii, takich jak Antwerpia, Malmö,

Marsylia, Brema, Edynburg, Birmingham, Bolonia czy teŜ Walencja. O tym czy tak się stanie,

w ogromnej mierze zadecyduje najbliŜsze pięciolecie.

Biorąc pod uwagę wynikające z zarysu diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej

uwarunkowania oraz wymienione wyŜej wyzwania uznaje się, Ŝe głównym celem polityki

społeczno-gospodarczej Miasta w latach 2010-2014 będzie:

Wzmocnienie metropolitalnej pozycji Wrocławia

w Polsce i Europie

Cel główny będzie osiągany przez realizację celów szczegółowych,

komplementarnych wobec siebie. Zostały one zdefiniowane zgodnie z zasadą podejścia

strategicznego, polegającą na koncentracji interwencji publicznej na kluczowych obszarach i

najwaŜniejszych problemach. Sformułowane cele szczegółowe wpisują się w priorytety

strategii rozwoju Wrocławia „Wrocław w perspektywie 2020 plus” oraz regionalnych i

krajowych dokumentów o charakterze strategicznym, jak równieŜ nowej unijnej strategii

Europe 2020 lizbońskiej. Są one sui generis odpowiedzią na główne wyzwania najbliŜszego

pięciolecia.

Celami szczegółowymi polityki społeczno-gospodarczej Miasta na lata 2010-2014 są:

1. Zwiększenie atrakcyjności Wrocławia jako

miejsca do Ŝycia.

2. Wzmocnienie bazy podatkowej Miasta.

3. Rozwój kapitału intelektualnego Wrocławia.

Wybór celów szczegółowych determinuje priorytetowe obszary działań miejskiego

samorządu w najbliŜszym pięcioleciu. Część z tych działań będzie kontynuacją

wcześniejszych przedsięwzięć. Inne jednak będą miały, przynajmniej częściowo,

innowacyjny charakter. Pierwszy z celów jest uwzględniany we wszystkich dokumentach o

charakterze strategicznym i operacyjnym, opracowywanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat

przez władze Miasta. Mimo bardzo duŜego postępu w jego wdraŜaniu, będącego zasługą

wszystkich rządzących Wrocławiem po 1990 r. ekip, jest jeszcze wiele problemów do

rozwiązania. NaleŜy podkreślić, Ŝe wysoka jakość Ŝycia coraz bardziej ma wymiar nie

tylko społeczny, ale równieŜ gospodarczy. Jak juŜ wspomniano, od pewnego czasu narasta

konkurencja między wielkimi miastami. Jedną z płaszczyzn rywalizacji jest jakość Ŝycia. Jeśli

Wrocław ma umocnić swoją pozycję wśród europejskich metropolii, to konsekwentnie musi

być realizowana polityka poprawy jakości Ŝycia w Mieście.

Cel drugi jest ściśle powiązany z pierwszym – z jednej strony poprawa jakości

Ŝycia we Wrocławiu wymaga nakładów publicznych, których wysokość powinna być w

dłuŜszej perspektywie czasowej wprost proporcjonalna do dochodów Miasta z podatków

i danin publicznych, z drugiej zaś jest ona szansą na osłabienie negatywnych tendencji

demograficznych, skutkujących systematycznym zmniejszaniem się liczby mieszkańców

Miasta, czyli kurczeniem się jego bazy podatkowej, a w dalszej perspektywie czasowej

spadkiem dochodów budŜetu Wrocławia. W najbliŜszym pięcioleciu będzie wzrastać rola

podatków jako najwaŜniejszego źródła dochodów Miasta, w szczególności podatku od osób

fizycznych oraz podatku od nieruchomości. Priorytet dla działań ukierunkowanych na

wzmocnienie bazy podatkowej w tym kontekście jest oczywisty. Niektóre z tych działań będą

realizować takŜe cel pierwszy.

Wzmocnienie bazy podatkowej będzie takŜe zaleŜeć od sprawnej realizacji celu

trzeciego. Jak juŜ wspomniano, dobrostan Miasta w przyszłości musi opierać się na rozwoju

sektorów zaliczanych do GOW. Wzrost ich znaczenia będzie w decydującej mierze funkcją

jakości kapitału intelektualnego Wrocławia.

Działania realizujące poszczególne cele powinny respektować zasady wynikające

z polityki równości szans, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet i niepełnosprawnych.

Cel I: Zwi ększenie atrakcyjności Wrocławia jako

miejsca do Ŝycia.

Najlepszą metodą mierzenia jakości Ŝycia w miastach są pogłębione badania opinii ich

mieszkańców. W zarysie diagnozy wspomniano, Ŝe mieszkańcy stolicy Dolnego Śląska za

najwaŜniejsze zadania dla władz lokalnych uwaŜają rozwój infrastruktury komunikacyjnej i

poprawę estetyki Miasta, wzbogacenie oferty rekreacyjnej, budowę gospodarki opartej na

wiedzy oraz wsparcie dla drobnej i średniej przedsiębiorczości. Innymi słowy, wrocławianie

szczególnie cenią sobie moŜliwość szybkiego i sprawnego poruszania się po mieście (brak

korków, miejsca do parkowania, bardziej efektywny transport publiczny), wysoką jakość

przestrzeni publicznej, bogatą i zróŜnicowaną ofertę spędzania czasu wolnego oraz

dostępność pracy, zwłaszcza w sektorach zaliczanych do GOW-u. Działania wychodzące

naprzeciw tym oczekiwaniom powinny mieć absolutny priorytet w realizowanej przez

samorząd Wrocławia w latach 2011-2015 polityce społeczno-gospodarczej; one bowiem

będą miały decydujący wpływ na opinię wrocławian o jakości Ŝycia w Mieście. Będą

takŜe kształtować poglądy o Wrocławiu wśród osób na dłuŜej lub krócej zatrzymujących się

w stolicy Dolnego Śląska.

Cel I będzie realizowany przez komplementarne wobec siebie działania miejskiej

administracji i innych aktorów Ŝycia społeczno-gospodarczego. Za najwaŜniejsze spośród

nich uznaje się:

1. Kontynuację modernizacji układu drogowego Miasta i utrzymanie w dobrym

stanie istniejącej sieci dróg.

2. Zwiększenie roli transportu publicznego, szczególnie szynowego, oraz ruchu

rowerowego.

3. Rewitalizację obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie zagospodarowa-

nych.

4. Ochronę dziedzictwa kulturowego i zwiększanie atrakcyjności wizerunku

przestrzennego Miasta.

5. Ochronę i rozwój zasobów przyrodniczych.

6. Rozwój i modernizację infrastruktury słu Ŝącej ochronie środowiska.

7. Lepsze zagospodarowanie Odry i jej dopływów na terenie Wrocławia.

8. Zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej.

9. Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sportu wyczynowego.

10. Poprawę bezpieczeństwa w Mieście.

Działanie I.1: Kontynuacja modernizacji układu drogowego Miasta i

utrzymanie w dobrym stanie istniejącej sieci dróg.

I.1.1: Cel działania, jego uzasadnienie i opis.

Celem działania I.1 jest radykalne zwiększenie przepustowości układu drogowego

oraz poprawa bezpieczeństwa ruchu w Mieście. SondaŜe opinii publicznej pokazują, Ŝe

według zdecydowanej większości wrocławian poprawa infrastruktury komunikacyjnej Miasta

jest najwaŜniejszym zadaniem dla jego władz w najbliŜszych latach. Mimo realizacji w

bieŜącej dekadzie licznych inwestycji drogowych zatłoczenie komunikacyjne staje się coraz

powaŜniejszym problemem. Działania udraŜniające system drogowy stolicy Dolnego Śląska

nie nadąŜają za szybkim wzrostem liczby samochodów, co przewidywali zresztą autorzy

pierwszej strategii rozwoju Wrocławia. Jest jednak bardzo powaŜna szansa, Ŝe w najbliŜszym

pięcioleciu wrocławianie doczekają się radykalnej poprawy sytuacji dzięki wielkim

inwestycjom rządowym oraz miejskim i w mniejszej skali wojewódzkim, takim jak budowa

Autostradowej Obwodnicy Wrocławia, kontynuacja budowy Obwodnicy Śródmiejskiej,

budowa pierwszego odcinka wschodniej obwodnicy Wrocławia, modernizacja połączeń

centrum Wrocławia z AOW, autostradą A 4 i portem lotniczym, wdroŜenie Inteligentnego

Systemu Transportu „ITS Wrocław”. Do odkorkowania miasta przyczyni się takŜe rozwój

transportu szynowego (zob. działanie I.2). W sumie wydatki miejskie, wojewódzkie i rządowe

na modernizację układu drogowego Wrocławia w latach 2010-2014 przekroczą 6 mld zł (2,3

mld zł – Gmina Wrocław; 0,7 mld zł – Województwo Dolnośląskie; 3,4 mld zł – Generalna

Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad).

WaŜnym zadaniem jest takŜe utrzymanie w dobrym stanie istniejącej sieci drogowej.

Jej degradacja, będąca następstwem braku odpowiednich nakładów na konserwację i remonty,

w ostatecznym efekcie przyczynia się do zwiększenia wydatków budŜetu Wrocławia na drogi;

osłabia ponadto jego generalnie pozytywny wizerunek. NaleŜy oczywiście liczyć się ze

zobowiązaniami budŜetu Miasta w związku z organizacją „Euro 2012” i skutkami obecnego

spowolnienia gospodarczego – dlatego teŜ wzrost nakładów na wspomniany cel powinien

nastąpić po 2012 r.

Odrębnym zadaniem jest budowa i modernizacja dróg osiedlowych. Stosowne

przedsięwzięcia są w wielu miejscach powiązane z programami budowy sieci kanalizacji

sanitarnej, co pozwala na kompleksową realizację pełnej infrastruktury technicznej oraz dróg

na osiedlach. W roku 2010 zakończony zostanie pierwszy wielki program budowy

infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, systemów odwadniających oraz dróg na 11 osiedlach

połoŜonych na zachodzie i południu miasta: Stabłowice, Złotniki, Muchobór, Oporów, Krzyki

Południe, Klecina, Ołtaszyn, Wojszyce, Partynice, Brochów i Jagodno. Przy tej okazji

wybudowane zostanie ok. 140 km nowych dróg osiedlowych. Kolejne podobne projekty

dotyczące tym razem prawobrzeŜnej części Wrocławia są albo w trakcie realizacji, albo w

przygotowaniu.

I.1.2: Przedsięwzięcia realizujące cel działania:

1) Budowa Autostradowej Obwodnicy Wrocławia (zadanie rządowe) i wschodniej

obwodnicy Wrocławia (zadanie samorządu województwa);

2) Budowa północnego odcinka Obwodnicy Śródmiejskiej (do 2015 r.);

3) Budowa i przebudowa powiązań miejskiego układu drogowego z autostradą A 4 i AOW,

w tym ciągu ul. Bardzkiej i Buforowej oraz Trasy Czeskiej;

4) Budowa połączenia Portu Lotniczego z Obwodnicą Śródmiejską i z nowym stadionem

piłkarskim (w ci ągu drogi krajowej nr 94) oraz infrastruktury drogow ej w otoczeniu

nowego stadionu piłkarskiego;

5) Przebudowa i budowa ulic o duŜym znaczeniu dla ruchu międzydzielnicowego i

doprowadzających ruch do wielkomiejskiego centrum Miasta, w tym, ul. Wyszyńskiego,

pl. Bema wraz z odcinkiem ul. Bema od ul. Prusa do ul. Sienkiewicza i modernizacją Mostów

Młyńskich, ul. Curie-Skłodowskiej, ul. Świeradowskiej, ciągu ulic Przyjaźni, Wałbrzyskiej,

nowego odcinka ul. Racławickiej i połączenia go z Al. Piastów, (budowa), ul. Grabiszyńskiej

od ul. Pereca do pl. Srebrnego, ul. Kurkowej, ciągu ulic Popowickiej, Starogroblowej i

Długiej, ul. Królewieckiej, ul. Osobowickiej od Obwodnicy Śródmiejskiej do ul. Lipskiej oraz

przebudowa dróg wylotowych z Miasta (bez połączeń z autostradą A 4 i AOW), w tym ul.

Kutrzeby, ul. Skarbowców od ul. RóŜy Wiatrów do ul. Krzyckiej, ul. Mościckiego od

wiaduktu kolejowego do ul. Ziemniaczanej, ul. Kamieńskiego od ul. Starościńskiej do granic

Miasta;

6) Budowa i przebudowa dróg lokalnych i osiedlowych;

7) Zwiększenie nakładów na konserwację i remonty istniejącej sieci drogowej po 2012 r.;

8) Przygotowanie projektów/koncepcji budowy 3 tuneli pod centrum Miasta;

9) WdroŜenie Inteligentnego Systemu Transportu „ITS Wrocław”;

10) Doprowadzenie do ustalenia lokalizacji w granicach Wrocławskiego Obszaru

Metropolitalnego co najmniej jednego duŜego centrum multimodalnego.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do redukcji zatłoczenia

komunikacyjnego, eliminacji ruchu tranzytowego, w tym cięŜkiego transportu z

centrum Miasta, oraz do zmniejszenia liczby wypadków.

I.1.3: Wskaźniki realizacji działania

Nazwa wskaźnika Wartość wskaźnika

w roku bazowym

(2009)

Wartość wskaźnika w

roku docelowym (2015)

Źródło

danych

Długość nowych dróg,

w tym dróg o co najmniej

czterech pasach ruchu

0

0

?*

?*

ZDiUM, WI

sp. z o.o.

Długość zmodernizowanych

dróg,

w tym dróg o co najmniej

czterech pasach ruchu

0

0

?*

?*

ZDiUM, WI

sp. z o.o.

Liczba nowo zbudowanych

mostów, wiaduktów, estakad

0 ?* ZDiUM, WI

sp. z o.o.

Liczba wypadków drogowych 416** ? WUS, KM

Policji

* Dane za lata 2011-2015.

** Dane z roku 2008.

I.1.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WI sp. z.o.o, ZDiUM, WTR.

Działanie I.2: Zwiększenie roli transportu publicznego, szczególnie

szynowego, oraz ruchu rowerowego.


Celem działania I.2 jest szybsze przemieszczanie się ludności w granicach

Wrocławia i WOM, zmniejszenie uciąŜliwości środowiskowych będących konsekwencją

intensywnego ruchu samochodów (spaliny, hałas), szczególnie w centrum Miasta, oraz

zapewnienie – zgodnie z wytyczną 1.1.1 Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla spójności

– dostępności usług transportu publicznego dla określonych grup społeczeństwa (osoby

w starszym wieku, niepełnosprawni). Autorzy znowelizowanej strategii rozwoju Wrocławia

postawili w pewnym sensie kluczowe pytanie: Jak odtworzyć komunikację publiczną w

mieście zawłaszczonym przez samochody? Rozwój transportu publicznego, zwłaszcza

przyjaznego środowisku, na obszarach metropolitalnych jest silnie artykułowanym postulatem

takŜe w europejskich, krajowych i regionalnych programach o charakterze strategicznym i

operacyjnym (Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla spójności, Strategia Rozwoju Kraju

2007-2015, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Program Operacyjny Infrastruktura i

Środowisko, Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata

2007-2013). Jest pewne, Ŝe bez przełamania stagnacji w miejskim i metropolitalnym

transporcie publicznym oczekiwane przez zdecydowaną większość wrocławian

„odkorkowanie Miasta” pozostanie niezrealizowanym marzeniem. Proces odzyskiwania

znaczenia przez transport publiczny będzie długotrwały i kosztowny. Znaczną część

niezbędnych nakładów moŜe być jednak sfinansowana przez fundusze unijne (Fundusz

Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Warunkiem powodzenia całej

operacji będzie radykalne zwiększenie prędkości handlowej wykorzystywanych w transporcie

miejskim i metropolitalnym pojazdów, poprawa komfortu podróŜy, zwiększenie

częstotliwości i regularności kursów oraz integracja przestrzenna i taryfowa róŜnych

podsystemów miejskiego i metropolitalnego transportu publicznego.

Spełnienie wymienionych postulatów wymagać będzie m. in. budowy nowych linii

tramwajowych o bezkolizyjnych torowiskach na jak najdłuŜszych odcinkach, modernizacji i

remontów istniejących linii (w tym sieci trakcyjnej) oraz stacji zasilania trakcji tramwajowej,

zakupów nowego taboru tramwajowego (powinny być to wyłącznie pojazdy

niskopodłogowe!) i autobusowego, wykorzystania sieci linii kolejowych do transportu

miejskiego i metropolitalnego, budowy nowych zintegrowanych przystanków

przesiadkowych, definitywnego wprowadzenia karty miejskiej, zintegrowanego zarządzania

transportem miejskim i metropolitalnym. Wpływ władz Miasta na realizację niektórych zadań

jest dość ograniczony. Skuteczna integracja zarządzania transportem miejskim i

metropolitalnym nie będzie moŜliwa bez narzędzia w postaci ustawy o obszarach

metropolitalnych (zob. działanie II.8). Adekwatne do potrzeb wykorzystanie sieci kolejowej

wymaga natomiast modernizacji Wrocławskiego Węzła Kolejowego; decyzja o jej podjęciu

leŜy w gestii administracji rządowej.

Uruchomienie Wrocławskiej Kolei Metropolitalnej jest jednym z największych

wyzwań w zakresie transportu publicznego. Powodzenie przedsięwzięcia będzie zaleŜeć od

wielu czynników. Jednym z nich będzie ewentualne wejście w Ŝycie wspomnianej ustawy o

obszarach metropolitalnych. Największy wpływ na losy tego projektu będzie miało

zaangaŜowanie się w jego realizację samorządów lokalnych oraz samorządu województwa.

Odrębnym zagadnieniem jest zwiększenie roli roweru jako środka transportu w

mieście. Mimo Ŝe we Wrocławiu buduje się relatywnie najwięcej nowych tras rowerowych w

Polsce, mieszkańcy stolicy Dolnego Śląska odczuwają ich deficyt, postulują ponadto

konsekwentne łączenie istniejących ścieŜek w sieć oraz oddzielenie ruchu rowerowego od

samochodowego i pieszego. Przy sprzyjających warunkach pogodowych rower moŜe być w

przypadku niektórych grup ludności atrakcyjną ekologiczną alternatywą dla samochodu,

jakkolwiek będzie on miał zawsze znaczenie uzupełniające w porównaniu z transportem

publicznym. Aby tak się stało, konieczne jest, obok budowy nowych ścieŜek i łączenia

istniejących w sieć, utworzenie, zwłaszcza w centrum Miasta, specjalnych parkingów dla

rowerów oraz umoŜliwienie przewozu rowerów środkami transportu publicznego.

PoniewaŜ większość przedsięwzięć wpisujących się w działanie I.2 muszą mieć długą

perspektywę czasową, a ponadto charakteryzują się duŜym stopniem skomplikowania i

wzajemnym powiązaniem, konieczne jest opracowanie nowego Zintegrowanego Planu

Rozwoju Transportu Publicznego dla Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego na lata

2011-2020 - rozwój transportu publicznego musi być bowiem programowany w skali całego

WOM, a nie tylko Gminy Wrocław.


1) Wprowadzenie bezwzględnego priorytetu dla transportu publicznego,

szczególnie szynowego, w ruchu miejskim;

2) Budowa nowych odcinków linii tramwajowych w standardzie „Tramwaj

Plus”:

• od skrzyŜowania ul. Świeradowskiej z Orzechową do skrzyŜowania ul. Bardzkiej z al.

Armii Krajowej,

• od skrzyŜowania ul. Hubskiej z ul. Glinianą do skrzyŜowania ul. Suchej z Borowską,

• od skrzyŜowania ul. Legnickiej z Trasą Milenijną do Stadionu Piłkarskiego i na

Osiedle Kozanów,

• od skrzyŜowania ul. Pilczyckiej z Trasą Milenijną do skrzyŜowania ul. Dmowskiego z

ul. Jagiełły;

• w kierunku Psiego Pola lub Nowego Dworu (rozpoczęcie realizacji) – wybór trasy

oraz jej przebieg zostanie ustalony w oparciu o wnioski wynikające ze wstępnych

studiów wykonalności;

3) Modernizacja linii Leśnica – Biskupin do standardu „Tramwaj Plus”;

4) Modernizacja innych linii tramwajowych w standardzie normalnym, polegająca m.

in. na wydzieleniu torowisk od ruchu samochodowego i budowie wspólnych pasów

tramwajowo-autobusowych;

5) Budowa i modernizacja sieci trakcyjnej oraz stacji zasilania energetycznego trakcji

tramwajowej;

6) Doprowadzenie do uruchomienia lokalnych połączeń kolejowych Siechnice –

Wrocław Główny – Długołęka, Wrocław Główny – Leśnica oraz Wrocław Główny –

Wrocław śerniki – Wrocław Lotnisko w przypadku wybudowania przez PKP PLK

SA łącznika kolejowego Wrocław śerniki – Wrocław Lotnisko ;

7) Zakup nowych tramwajów;

8) Modernizacja eksploatowanego taboru tramwajowego;

9) Systematyczne odnawianie taboru autobusowego;

10) Budowa nowych przystanków kolejowych w rejonie pl. Kromera i ul. Długiej ” i

zejścia dla pieszych z peronów stacji Wrocław Mikołajów do skrzyŜowania ul.

Stacyjnej i Legnickiej;

11) Przebudowa peronów stacji Wrocław Sołtysowice w celu przybliŜenia ich do centrum

handlowego „Korona”;

12) Remonty istniejących dworców i przystanków kolejowych w przypadku przejęcia ich

przez Miasto;

13) Budowa nowych zintegrowanych przystanków przesiadkowych (kolej-tramwaj-

autobus, kolej-autobus, tramwaj-autobus), w tym w rejonie nowego stadionu

piłkarskiego oraz przy ul. Suchej;

14) Budowa nowych parkingów w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego, w tym

typu Park & Ride;

15) Poszerzanie stref z uprzywilejowaniem ruchu pieszego i tramwajowego oraz

ograniczenie ruchu autobusowego w centrum Miasta;

16) Sukcesywne zwiększanie udziału taboru autobusowego zasilanego paliwami

ekologicznymi (CNG, etanol);

17) Integracja taryfowa podsystemów transportu miejskiego i metropolitalnego oraz

integracja zarządzania transportem publicznym w granicach Wrocławskiego

Obszaru Metropolitalnego (po uchwaleniu ustawy metropolitalnej);

18) Budowa nowych ścieŜek i parkingów rowerowych oraz łączenie istniejących tras w

sieć;

19) Utworzenie sieci wypoŜyczalni rowerów, obejmującej swoim zasięgiem całe Miasto;

20) Opracowanie nowego Zintegrowanego Planu Rozwoju Transportu Publicznego dla

Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego na lata 2011-2020.

Realizacja powyŜszych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia szybkości

przemieszczania się osób korzystających z usług transportu publicznego, zmniejszenia

zatłoczenia komunikacyjnego oraz osłabienia presji systemów transportowych Miasta

na środowisko.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło danych

Długość nowych odcinków linii

tramwajowych w standardzie

0 ?* Zbigniew

Komar/WI sp.

„Tramwaj Plus” (w km) z o.o.

Długość linii tramwajowych

zmodernizowanych w standardzie

„Tramwaj Plus” (w km)

0 ?* Zbigniew

Komar/WI sp.

z o.o.

Długość tradycyjnych linii

tramwajowych z wydzielonym na

skutek modernizacji torowiskiem

(w km)

0 ?* Zbigniew

Komar/WI sp.

z o.o.

Długość nowo zbudowanych

wspólnych pasów tramwajowo-

autobusowych (w km)

0 ?* Zbigniew

Komar/WI sp.

z.o.o.

Liczba nowo wybudowanych stacji

zasilania energetycznego

0 ?* Zbigniew

Komar

Liczba zmodernizowanych stacji

zasilania energetycznego

0 ?* Zbigniew

Komar

Liczba nowo zakupionych

tramwajów

0 ?* Zbigniew

Komar/MPK

sp. z o.o.

Udział tramwajów niskopodłogo-

wych w całości taboru

15,9% 45,0% MPK sp. z o.o.

Liczba zmodernizowanych

tramwajów

0 ?* MPK sp. z o.o.

Liczba nowo zakupionych

autobusów

0 ?* MPK sp. z o.o.

Liczba nowych zintegrowanych

przystanków przesiadkowych

0 ?* ZDiUM

Liczba parkingów typu Park &

Ride

0 ? ZDiUM

Długość nowo wybudowanych

ścieŜek rowerowych

0 ?* ZDiUM

Liczba nowo wybudowanych

parkingów rowerowych

0 ?* ?

*Dane za lata 2011-2015.

I.2.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – Spółka WI sp. z o. o, MPK sp. z o. o.,

ZDiUM, WTR.

Działanie I.3: Rewitalizacja obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie

zagospodarowanych.


Celem działania I.3 jest optymalizacja - według kryteriów ekonomicznych,

społecznych i estetycznych - zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Wrocław, podobnie

jak kaŜde duŜe polskie miasto, musi uporać się z problemem obszarów zdegradowanych i

niewłaściwie eksploatowanych. Ich struktura w przypadku stolicy Dolnego Śląska posiada

pewne cechy specyficzne, takie jak relatywnie duŜa powierzchnia terenów powojskowych i

pokolejowych oraz największy w Polsce zespół XIX-wiecznych kamienic.

Kierunki działań rewitalizacyjnych na terenie Miasta zostały określone w uchwale

Rady Miejskiej z 8 grudnia 2005 r. w sprawie przyjęcia Lokalnego Programu Rewitalizacji

Wrocławia na lata 2005-2006 i 2007-2013 (LPR), kilkakrotnie modyfikowanej w następnych

latach. Dokument ten w sposób całościowy ujmował problematykę rewitalizacyjną. Miał on

być z jednej strony konkretyzacją obowiązującej wówczas strategii rozwoju Wrocławia, z

drugiej zaś podstawą formalną do ubiegania się o dotację ze środków ZPORR-u. W pewnym

sensie kontynuacją LPR-u była przyjęta przez Radę Miejską 19.02.2009 uchwała w sprawie

wyznaczenia Obszaru Wsparcia oraz przyjęcia programu przedsięwzięć rewitalizacyjnych

współfinansowanych w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa

Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (PPR). Ze względu na dość ogólnikowy a zarazem

wizjonerski charakter zapisów strategii Wrocław 2000 Plus i jednocześnie zdecydowanie

bardziej techniczny kształt ZPORR-u oraz RPO oba wrocławskie programy rewitalizacyjne

musiały być swego rodzaju próbą pogodzenia ognia z wodą. Niniejsze ZałoŜenia, respektując

główne ustalenia LPR-u i PPR-u, są próbą umieszczenia problematyki rewitalizacji w

szerszych ramach polityki społeczno-gospodarczej Miasta. Rewitalizacja w tym ujęciu

realizuje zarówno cel szczegółowy I ZałoŜeń (Zwiększenie atrakcyjności Wrocławia jako

miejsca do Ŝycia), jak i II (Wzmocnienie bazy podatkowej Miasta). Ze względów

praktycznych większość przedsięwzięć rewitalizacyjnych zostanie zaprezentowana w ramach

niniejszego działania.

Według LPR rewitalizacją powinno się objąć ponad 20% powierzchni Miasta (6 500

ha). Ta wielkość najlepiej ilustruje skalę wyzwania. Pełna realizacja celów wyznaczonych w

LPR będzie moŜliwa w ciągu kilkunastu lat. Obecne spowolnienie gospodarcze z całą

pewnością osłabi tempo działań rewitalizacyjnych. Ich efektywność będzie zaleŜeć od wielu

czynników natury finansowo-ekonomicznej, prawnej (stosunki własnościowe), społecznej,

organizacyjnej. Nie ulega wątpliwości, Ŝe znaczna część przedsięwzięć będzie musiała być

realizowana w partnerstwie publiczno-prywatnym, mimo nie zawsze obiecujących

dotychczasowych doświadczeń w tym zakresie, oraz przy współpracy innych niŜ Gmina

podmiotów naleŜących do sektora publicznego (administracja rządowa i samorządowa

szczebla wojewódzkiego, uczelnie, szpitale, instytucje kultury, itp.). Wielkość niezbędnych

nakładów zdecydowanie przekracza moŜliwości budŜetu Miasta. Konieczne jest zatem

stosowanie róŜnorodnych form inŜynierii finansowej. W interesie publicznym jest takŜe

wspieranie inicjatyw rewitalizacyjnych o czysto komercyjnym charakterze.

Ze względów gospodarczych, społecznych i wizerunkowych za priorytet naleŜy

uznać rewitalizację obszarów XIX-wiecznej wielkomiejskiej zabudowy kamienicowej,

budynków uŜyteczności publicznej połoŜonych w centrum Miasta lub w bezpośrednim

jego sąsiedztwie, terenów poszpitalnych, pokolejowych, poprzemysłowych oraz

powojskowych i wreszcie zabudowy małomiasteczkowej. Nie przez przypadek zatem

działania rewitalizacyjne będą koncentrować się na obszarze Nadodrza i Psiego Pola.

NaleŜy podkreślić, Ŝe rewitalizacja atrakcyjnie połoŜonych obszarów poszpitalnych,

poprzemysłowych i powojskowych przyczyni się do zwiększenia podaŜy uzbrojonych

terenów do wykorzystania pod budownictwo mieszkaniowe o wysokim standardzie, a tym

samym będzie realizować cele Programu Mieszkaniowego Miasta (zob. działanie II.9:

Wspieranie budownictwa mieszkaniowego), a ponadto poszerzy ofertę nieruchomości pod

aktywność gospodarczą (zob. działanie II.5: Przygotowanie w wymiarze planistycznym i

infrastrukturalnym nowych obszarów pod aktywność gospodarczą, szczególnie usługową o

wysokiej wartości dodanej, w tym wystawienniczą, oraz produkcję high-tech). Ze względu na

zróŜnicowany status właścicielski tych obszarów będzie ona realizowana przez

przedsiębiorstwa developerskie oraz firmy decydujące się na prowadzenie na nich

działalności produkcyjnej i usługowej. Ich działania powinny być wspierane przez samorząd

Wrocławia poprzez inwestycje w lokalną infrastrukturę. Do końca 2014 r. zdecydowana

większość przewidzianych do rewitalizacji obszarów powinna posiadać aktualne plany

zagospodarowania przestrzennego.

Z estetycznego i historycznego punktu widzenia problemem o szczególnym znaczeniu

są budynki z wielkiej płyty w ścisłym centrum Wrocławia. Biorąc pod uwagę stan techniczny

znacznej ich części, wskazane jest sukcesywne zastępowanie tego typu zabudowy

rozwiązaniami architektoniczno-urbanistycznymi nawiązującymi do wcześniejszych

sposobów zagospodarowania lokalnej przestrzeni. Cała ta skomplikowana operacja moŜe być

realizowana wyłącznie w oparciu o mechanizmy rynkowe. Bez jej przeprowadzenia nie

będzie jednak moŜliwa pełna rewaloryzacja będącego pomnikiem historii obszaru między

Odrą a Nową Fosą.

Wszelkie przedsięwzięcia realizowane w ramach programów rewitalizacyjnych

powinny uwzględniać likwidacj ę tzw. emisji niskiej (zob. działanie I.6: „Rozwój i

modernizacja infrastruktury słuŜącej ochronie środowiska”), poprawę jakości

infrastruktury teleinformatycznej (zob. działanie II.5: „Rozbudowa infrastruktury

teleinformatycznej i rozwój e-administracji”) oraz zwiększenie dostępności odnawianych

budynków i przestrzeni publicznej dla osób niepełnosprawnych.

Przedsięwzięcia rewitalizacyjne dotyczące najcenniejszych zabytków, terenów zieleni

miejskiej oraz obszarów nadodrzańskich zostaną omówione w częściach dokumentu

poświęconych odpowiednim zagadnieniom (działania I.4, I.6-7).


1) Opracowanie do końca 2014 r. planów zagospodarowania przestrzennego dla

80% obszarów przeznaczonych do rewitalizacji;

2) Rewitalizacja wybranych fragmentów wielkomiejskiego centrum Wrocławia, w

tym Dworca Głównego i jego otoczenia oraz „Dzielnicy Czterech Świątyń”;

3) Kompleksowa rewitalizacja starego Psiego Pola i Nadodrza;

4) Rewitalizacja kolejnych kamienic ujętych w PPR;

5) Uzupełnianie istniejących luk w zabudowie obszarów śródmiejskich, w tym w

rejonie ul. Wyszyńskiego i ul Benedyktyńskiej;

6) Wykonanie nowych elewacji kamienic wraz z wymianą okien, wymianą dachów i

modernizacją klatek schodowych w ramach „Programu 100 kamienic”;

7) Kontynuacja realizacji programu przebudowy gminnego zasobu

mieszkaniowego;

8) Kontynuacja realizacji programu zagospodarowania wnętrz mi ędzyblokowych;

9) Wspieranie procesu odtwarzania historycznej zabudowy w ścisłym centrum

Wrocławia;

10) Wspieranie projektów rewitalizacyjnych o charakterze komercyjnym, m. in.

poprzez budowę nowej lub modernizację istniejącej infrastruktury drogowej,

wodno-kanalizacyjnej i teleinformatycznej.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do poprawy ładu

przestrzennego i estetyki Miasta, zwiększenia liczby miejsc „z klasą”, aktywizacji

gospodarczej, poprawy bezpieczeństwa, redukcji patologii społecznych w

zrewitalizowanych fragmentach Miasta oraz ułatwienia Ŝycia osobom

niepełnosprawnym.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba budynków odnowionych w

ramach realizacji PPR

0 14 ZIM

Powierzchnia budynków odnowio-

nych w ramach realizacji PPR (w

m2)

0 6400 ZIM

Liczba budynków odnowionych w

ramach realizacji programów

przebudowy gminnego zasobu

mieszkaniowego, poprawy stanu

technicznego budynków komunal-

nych oraz programu 100 kamienic

0 ?* ZZK,

Wrocławskie

Mieszkania,

DN

Powierzchnia budynków odnowio-

nych w ramach realizacji progra-

mów przebudowy gminnego zaso-

bu mieszkaniowego, poprawy stanu

technicznego budynków komunal-

nych oraz programu 100 kamienic

0 ?* ZZK,

Wrocławskie

Mieszkania,

DN

Liczba mieszkań odnowionych w

ramach realizacji programów

przebudowy gminnego zasobu

mieszkaniowego, poprawy stanu

technicznego budynków

komunalnych oraz programu 100

kamienic

0 ?* ZZK,

Wrocławskie

Mieszkania,

DN

Liczba zagospodarowanych wnętrz

międzyblokowych

0 ?* ZZK

Powierzchnia obszarów objętych

działaniami wynikającymi z

realizacji PPR (wnętrza

podwórzowe oraz tereny zielone w

m2)

0 72 599 ZIM

Zwiększenie wskaźnika wykrywal-

ności przestępstw na obszarach

objętych działaniami

rewitalizacyjnymi w ramach PPR

30 KM Policji

Liczba nowo utworzonych przed-

siębiorstw na terenach

zrewitalizowanych

0 ?* ZIM, BRG

Liczba mieszkańców zrewitalizo-

wanych obszarów

0 3 646 ZIM

Liczba osób zamieszkujących

budynki mieszkalne wielorodzinne

poddane renowacji

0 541 ZIM

Wskaźnik bezrobocia wśród

mieszkańców zrewitalizowanych

obszarów

? ? ZIM, PUP,

BRG, MOPS

Proporcja osób z wykształceniem

wyŜszym wśród mieszkańców

zrewitalizowanych obszarów

? ? ZIM, BRW

(zlecenie

badania)

Proporcja gospodarstw domowych

z dostępem do internetu

? ? ZIM, BRW

(zlecenie

badania)


I.3.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – ZIM, ZZK, Wrocławskie Mieszkania, DNiE

Działanie I.4: Ochrona dziedzictwa kulturowego i zwiększanie

atrakcyjności wizerunku przestrzennego Miasta.


Celem działania I.4 jest utrzymanie w dobrym stanie miejskich zabytków, niezaleŜnie

od ich statusu właścicielskiego, optymalizacja ich wykorzystania do celów kulturalnych,

turystycznych, itp., ochrona i zachowanie innych dóbr kultury oraz podwy Ŝszenie

poziomu ładu przestrzennego i poprawa estetyki Miasta. Utrzymanie w dobrym stanie

miejskich zabytków jest wartością samą w sobie. Realizacja tego zadania nie potrzebuje

zatem Ŝadnych dodatkowych uzasadnień, wynikających z potrzeb ekonomicznych i

społecznych, i to odróŜnia je od klasycznych działań rewitalizacyjnych. Nie moŜna równieŜ

postawić znaku równości między nimi a zabiegami o poprawę estetyki Miasta. Rewitalizacja,

zwłaszcza większych obszarów, kojarzy się z odnowieniem istniejącej zabudowy lub jej

radykalną transformacją oraz zmianami struktur gospodarczych i środowiska społecznego.

Tymczasem działania na rzecz poprawy estetyki danego terenu na ogół nie są motywowane

chęcią głębszych przekształceń społeczno-gospodarczych. Autonomicznym ich celem jest

kształtowanie pięknego krajobrazu miejskiego. Mogą one oczywiście wywierać, ale nie

muszą (zob. przypadek wielu miast na terenie byłej NRD), pozytywny wpływ na rozwój

gospodarczy.

Szczególnie waŜnym zadaniem jest podwyŜszanie jakości przestrzeni publicznej,

zarówno tej o znaczeniu ogólno miejskim, jak i osiedlowym. We Wrocławiu jest juŜ wiele

miejsc „z klasą”, szczególnie w historycznym centrum Miasta. Ciągle jednak znaczne połacie

Miasta są obszarami o niskiej wartości kompozycyjnej i krajobrazowej, mimo Ŝe w Ŝaden

sposób nie kwalifikują się do kategorii terenów zdegradowanych. W licznych przypadkach

moŜna osiągnąć pozytywne efekty przy stosunkowo niewielkich nakładach budŜetu Miasta.

Przykładem mogą być rewaloryzacja wysp odrzańskich czy teŜ przekształcenia funkcjonalno-

przestrzenne terenów wzdłuŜ ul. Strzegomskiej. Wskazane jest nasycenie przestrzeni

publicznej dziełami sztuki wizualnej, które zwiększałyby walory kompozycyjne układów

urbanistycznych a jednocześnie słuŜyłyby identyfikacji przestrzennej.

Na władzach Miasta spoczywa obowiązek troski o jakość nowej architektury. Jedynym

posiadanym przez nie prawnym instrumentem wpływania na plany inwestorów są - wyjąwszy

tereny objęte ochroną konserwatorską - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

MoŜna oczywiście zawsze podjąć negocjacje z inwestorami, ale ich rezultaty niekoniecznie

muszą być pozytywne. NaleŜy zatem utrzymać dotychczasowe tempo prac nad mpzp.

PoŜądaną formą ochrony dziedzictwa kulturowego jest digitalizacja zabytków ruchomych,

dzieł sztuki, cennych zbiorów bibliotecznych (rękopisy, starodruki) i archiwalnych oraz

powojennych dokumentów Ŝycia społecznego, szczególnie dotyczących Ŝycia kulturalnego,

oporu wrocławian wobec totalitarnej władzy, przełomu 1989 r. oraz początków

wrocławskiego samorządu. Właściwe ich wykorzystanie w przyszłości wymaga

profesjonalnie opracowanych katalogów zbiorów. Władze Miasta powinny aktywnie

wspierać stosowne działania instytucji kultury i nauki.

Przedsięwzięciem, które idealnie wpisuje się w cel działania I.4, jest rewaloryzacja Hali

Stulecia. Po pierwsze, Hala jest jedynym wrocławskim zabytkiem wpisanym na listę

światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO; po drugie w 2013 r. minie 100 lat od jej

otwarcia; po trzecie, cały kompleks Hali Stulecia ma szansę stać się drugą obok Rynku

wizytówką Wrocławia, miejscem prawdziwie magicznym.


1) Kompleksowa rewaloryzacja do końca 2013 r. Hali Stulecia oraz jej najbliŜszego

otoczenia, w tym obiektów architektonicznych przygotowanych na wystawę

zorganizowaną przez niemiecki Werkbund w 1929 r.;

2) Odbudowa dawnego pałacu Hatzfeldów;

3) Budowa ŚcieŜki Kulturowej Czterech Świątyń;

4) Kontynuacja programu ochrony zabytków Wrocławia;

5) Prowadzenie zabytkowej linii tramwajowej;

6) Budowa „Bramy Trzeciego Tysiąclecia”;

7) Organizacja konkursu „Piękny Wrocław” i realizacja programu „Rze źba Miejska”;

8) Systematyczne poszerzanie stref z wysokiej jakości małą architektur ą oraz tworzenie

osiedlowych miejsc „z klasą”;

9) Opracowywanie kolejnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w

celu systematycznego powiększania powierzchni Wrocławia objętej mpzp;

10) Adaptacja podziemia pod pl. Solnym na Galerię Lalek;

11) Wsparcie digitalizacji zabytków ruchomych, dzieł sztuki, cennych zbiorów

bibliotecznych (rękopisy, starodruki) i archiwalnych oraz powojennych dokumentów

Ŝycia społecznego oraz opracowania i publikacji dotyczących ich katalogów.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zachowania dziedzictwa

kulturowego Miasta, bardziej efektywnego zagospodarowania zabytków kubaturowych,

poprawy wizerunku przestrzennego Miasta, zwiększenia liczby miejsc „z klasą”,

wzrostu satysfakcji wrocławian z miejsca zamieszkania oraz zwiększenia atrakcyjności

turystycznej Miasta.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba naleŜących do Gminy

obiektów zabytkowych poddanych

renowacji

0 MKZ

Liczba zrealizowanych projektów

renowacji obiektów zabytkowych z

udziałem środków Miasta

0 MKZ

Powierzchnia miasta objęta mpzp

(w %)

BRW

Liczba zabytków ruchomych, dzieł

sztuki, rękopisów, starodruków,

cennych archiwaliów i

powojennych dokumentów Ŝycia

społecznego zdigitalizowanych

przy wsparciu Miasta

0 MKZ?,

WKL?

Liczba katalogów zabytków

ruchomych, dzieł sztuki,

rękopisów, starodruków, cennych

archiwaliów i powojennych

dokumentów Ŝycia społecznego

opublikowanych przy wsparciu

Miasta

0 WKL?,

MKZ?

I.4.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – Hala Ludowa Sp. z o.o., BRW, DOiA,

MKZ, WKL.

Działanie I.5: Ochrona i rozwój zasobów przyrodniczych.


Celem działania I.5 jest ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo,

zwiększenie udziału terenów zielonych w powierzchni Miasta, utrzymanie w dobrym

stanie parków, lasów i innych rodzajów zieleni miejskiej oraz poprawa wykorzystania

ich potencjału rekreacyjnego. W granicach Wrocławia, głównie w dolinach Odry, Oławy,

Bystrzycy i Widawy, są stosunkowo liczne obszary i obiekty cenne przyrodniczo. Niektóre z

nich nie są objęte ochroną prawną. W uzasadnionych przypadkach naleŜy dąŜyć do zmiany

tego stanu rzeczy, zgodnie z zaleceniem „Programu Ochrony Środowiska dla miasta

Wrocławia na lata 2004-2015”.

Szczególnie cenną częścią zasobów przyrodniczych Wrocławia są miejskie parki.

Obok walorów ekologiczno-rekreacyjnych znaczna ich część posiada istotne wartości

kulturowe, a niektóre są prawnie chronionymi zabytkami. Ich upiększanie i konserwacja

przyczynia się tym samym takŜe do realizacji celu działania I.4 (Ochrona dziedzictwa

kulturowego i zwiększanie atrakcyjności wizerunku przestrzennego Miasta).

Obszarem podlegającym prawnej ochronie, zarówno na podstawie ustawy o ochronie

przyrody jak i ustawy o ochronie zabytków jest Ogród Zoologiczny. Realizowany od kilku lat

program jego modernizacji przyczyni się zarówno do poprawy warunków bytowania

zwierząt, lepszej ochrony zabytkowych budynków, pawilonów oraz kompleksów zieleni, jak i

zwiększenia atrakcyjności rekreacyjno-turystycznej obiektu. Wpisuje się zatem takŜe w cele

działań I.4 (Ochrona dziedzictwa kulturowego i zwiększanie atrakcyjności wizerunku

przestrzennego Miasta), I.8 (Zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej) oraz

II.8 (Rozbudowa infrastruktury turystycznej).

Z osobistego punktu widzenia za najwaŜniejsze, po odkorkowaniu Miasta, zadanie

publiczne wrocławianie uwaŜają zwiększenie powierzchni terenów zielonych. Ich

postulaty wobec władz Miasta są bardzo klarowne: tworzenie nowych parków i lasów

z promenadami spacerowymi (parki leśne)oraz innego rodzaju przestrzeniami rekreacyjnymi

(boiska, ścieŜki rowerowe, place zabaw dla dzieci), renowacja istniejącej zieleni miejskiej,

polegająca na odnowieniu drzewostanu, budowie i naprawie alejek, odnowieniu ławek, koszy,

oświetlenia i innych obiektów małej architektury, oraz jej ochrona przed zabudową,

uwzględnianie terenów zielonych (skwery, trawniki, itp.) w projektach nowych osiedli

mieszkaniowych. Oczekiwania mieszkańców są jak najbardziej racjonalne i jako takie

powinny być w całości uwzględnione przez władze Miasta.

Wrocław ma opinię „zielonego” miasta. NaleŜy jednak przyznać, Ŝe rozmieszczenie

terenów zielonych w przestrzeni miejskiej jest bardzo nierównomierne – obok osiedli-

ogrodów, takich jak Biskupin, Sępolno, Karłowice, dość liczne są obszary z ostrym deficytem

jakiejkolwiek zieleni; szczególnie dotkliwie jest on odczuwany w zachodniej części

Śródmieścia i Starego Miasta oraz we wschodnich i południowych rejonach dzielnicy

Fabryczna. W Ŝadnym wypadku tego deficytu nie powinno się pogłębiać przez nową

zabudowę.


1) Obejmowanie cennych zasobów, tworów i składników przyrody ochroną prawną;

2) WdraŜanie programu „Zwi ększenie lesistości miasta Wrocławia” poprzez zalesianie

30-50 ha rocznie w rejonie Opatowic, Osobowic – Rędzina (pola irygacyjne),

Janówka;

3) Kontynuacja rewaloryzacji Parku Szczytnickiego (do 2018 r.) i Promenad

Staromiejskich (do końca 2012 r.) oraz rozpoczęcie zagospodarowania części

parkowej Parku Milenijnego (po 2013 r.);

4) Realizacja Programu Modernizacji Ogrodu Zoologicznego;

5) Rewaloryzacja zieleni skweru przy ul. Na Szańcach i pl. Bema;

6) Zagospodarowanie terenów zieleni:

• po bazie „Zieleń dawnego MPZ” na terenie Parku Grabiszyńskiego (od 2013 r.),

• wokół zbiorników wodnych przy ul. Mącznej, ul. Maślickiej i ul.

śmigrodzkiej/Poświęckiej (2012-2014),

• przy ul. Zabrodzkiej (od 2013 r.);

7) Remonty parków Staszica oraz Słowackiego i Wzgórza Polskiego (2010-2012) oraz

zieleńców przy ul. Sztabowej,, ul. Pomorskiej, pl. Strzeleckim (2010-2012) oraz przy

ul. Westerplatte i z Literą P (2012-2014);

8) Rewitalizacja zieleni przyulicznej, w szczególności wzdłuŜ głównych tras miejskich;

9) Likwidacja szkodników drzew (szczególnie jemioły);

10) Ograniczenie poprzez odłów pogłowia dzikich zwierząt bytuj ących na terenach

wyłączonych z obwodów łowieckich.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia lesistości

Wrocławia, lepszej ochrony cennych przyrodniczo obszarów i obiektów, podwyŜszenia

jakości przestrzeni publicznej oraz wzrostu atrakcyjności wrocławskich parków jako

miejsca rekreacji.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Powierzchnia terenów objętych

róŜnymi formami ochrony

przyrody (w ha)

0 ? WSR

Liczba pomników przyrody 0 ? WSR

Powierzchnia zalesionych terenów

(w ha)

0 ?* ZZM

Liczba nowych nasadzeń drzew

(bez nasadzeń na obszarach

leśnych)

0 ?* ZZM

Powierzchnia zieleni miejskiej (w

ha)

? ? ZZM

Wskaźnik lesistości Wrocławia (w

%)

? ? ZZM


ścieŜek rowerowych w parkach i

lasach (w km)

0 ?* ZZM


ciągów spacerowych w parkach i

lasach (w km)

0 ?* ZZM

Długość wyremontowanych ście-

Ŝek rowerowych w parkach i lasach

(w km)

0 ?* ZZM

Długość wyremontowanych

ciągów spacerowych w parkach i

lasach (w km)

0 ?* ZZM

Liczba nowych pomników i rzeźb

w miejskich parkach

0 ?* ZZM

Liczba odrestaurowanych pomni-

ków i rzeźb w miejskich parkach

0 ?* ZZM

Liczba odnowionych mostów i

kładek w parkach i lasach

0 ?* ZZM

Liczba nowo utworzonych miejsc

umoŜliwiających inne niŜ jogging i

jazda rowerem formy rekreacji (np.

ścianki wspinaczkowe, tory

przeszkód, przystanie kajaków,

itp.)

0 ?* ZZM


I.5.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – ZZM, ZIM.

Działanie I.6: Rozwój i modernizacja infrastruktury słuŜącej ochronie

środowiska.


Celem działania I.6 jest zmniejszenie kosztów środowiskowych rozwoju

gospodarczego, społecznego i przestrzennego Miasta oraz nadrobienie zaległości w

zakresie infrastruktury ochrony środowiska, umoŜliwiaj ące podwyŜszenie standardów

zamieszkania we Wrocławiu. Mimo realizacji w ostatnich kilkunastu latach wielkich i

kosztownych inwestycji, finansowanych ze środków miejskich, regionalnych, krajowych,

europejskich oraz środków przedsiębiorstw, których skutkiem była poprawa zdecydowanej

większości wskaźników jakości środowiska naturalnego, z ekologicznego punktu widzenia

stolica Dolnego Śląska jest nadal miejscem problemowym. NajwaŜniejsze cele polityki

ekologicznej Miasta zostały zdefiniowane w zatwierdzonym w 2004 r. uchwałą Rady

Miejskiej „Programie Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2004-2015”. Z

raportów sporządzanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wynika, Ŝe

środowisku naturalnemu, a tym samym takŜe zdrowiu mieszkańców, w największym stopniu

zagraŜa rozwój motoryzacji. Intensywny ruch kołowy jest główną przyczyną nienajlepszego

stanu powietrza w części Wrocławia. W niektórych miejscach regularnie przekraczane są

normatywne stęŜenia (dane za 2007 r.) pyłu zawieszonego PM 10 (np. przy al. Wiśniowej i ul.

Wierzbowej), dwutlenku azotu (przy al. Wiśniowej, ul. Fabrycznej) oraz benzo(a)pirenu (przy

al. Wiśniowej), traktowanego jako znacznik rakotwórczego ryzyka związanego z obecnością

wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu. Drugim obok ruchu

samochodowego generatorem wspomnianych zanieczyszczeń (wyjąwszy dwutlenek azotu) są

lokalne kotłownie i paleniska domowe, zaliczane do tzw. „niskiej” emisji. Mniejszy wpływ na

jakość powietrza w Mieście ma emisja zanieczyszczeń przez Zespół Elektrociepłowni

Wrocławskich „Kogeneracja” SA, jakkolwiek nie jest ona bez znaczenia. NaleŜy jednak

podkreślić przeprowadzenie przez Spółkę w ostatnich latach szeregu inwestycji redukujących

emisję zanieczyszczeń do atmosfery. Odrębnym problemem są ponadnormatywne stęŜenia

ozonu, występujące zresztą na całym Dolnym Śląsku.

Zgodnie ze stosowną dyrektywą unijną 2004/107/WE z 15 grudnia 2004 r. oraz

rozporządzeniem Ministra Środowiska z 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych

substancji w powietrzu stęŜenie najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń, w

szczególności benzo(a)pirenu, nie powinno przekraczać po 2012 r. poziomu ustalonych

norm. W związku z tym wskazane jest opracowanie i wdroŜenie lokalnego programu ochrony

powietrza, którego celem byłaby redukcja stęŜeń pyłu zawieszonego PM 10, benzo(a)piranu i

dwutlenku azotu - władze lokalne nie dysponują instrumentami pozwalającymi ograniczyć

stęŜenie ozonu. Konieczność jego opracowania sygnalizuje zresztą wspomniany „Program

Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2004-2015” oraz „ZałoŜenia do planu

zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru gminy Wrocław”,

uchwalone przez Radę Miejską w grudniu 2004 r. NiezaleŜnie od skutków jego ewentualnej

realizacji do poprawy sytuacji przyczynią się przedsięwzięcia realizowane w ramach działań

I.1 (Kontynuacja modernizacji układu drogowego Miasta i utrzymanie w dobrym stanie

istniejącej sieci dróg) i I.2 (Zwiększenie roli transportu publicznego, szczególnie

szynowego, oraz ruchu rowerowego), których rezultatem powinno być zmniejszenie presji

ruchu samochodowego na środowisko, zwłaszcza w centrum Miasta, oraz działania I.3

(Rewitalizacja obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie zagospodarowanych). W

ostatnim przypadku pozytywne efekty byłyby konsekwencją wdroŜenia projektów

termomodernizacyjnych wpisanych w przedsięwzięcia rewitalizacyjne.

Coraz bardziej intensywny ruch pojazdów, często w nienajlepszym stanie

technicznym, oraz niska jakość nawierzchni dróg i torowisk tramwajowych jest główną

przyczyną systematycznego pogarszania się klimatu akustycznego w Mieście – juŜ prawie

25% mieszkańców Wrocławia jest naraŜonych na nadmierny hałas. W nadchodzących latach

ta niekorzystna tendencja powinna ulec odwróceniu z powodu inwestycji realizowanych w

ramach działań I.1 (Kontynuacja modernizacji układu drogowego Miasta i utrzymanie w

dobrym stanie istniejącej sieci dróg) i I.2 (Zwiększenie roli transportu publicznego,

szczególnie szynowego, oraz ruchu rowerowego) oraz postępów we wdraŜaniu „Programu

ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Wrocławia”.

Dzięki wielkim programom, współfinansowanym ze środków, najpierw funduszu

ISPA, a następnie Funduszu Spójności, sukcesywnie jest porządkowana gospodarka wodno-

ściekowa na terenie Miasta. W ciągu najbliŜszych pięciu lat powinna być zakończona budowa

docelowej sieci kanalizacji sanitarnej i rozbudowa Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków, w

której oczyszczano by 100% powstających we Wrocławiu ścieków. Jednocześnie będą

modernizowane istniejące zakłady produkcji wody oraz modernizowane i rozbudowywane

sieć wodociągowa a takŜe system kanalizacji deszczowej. Wspomniane przedsięwzięcia

sprawią, Ŝe stolica Dolnego Śląska będzie spełniać za kilka lat wszelkie normy Ramowej

Dyrektywy Wodnej UE.

Kluczowym elementem wdraŜanego od 2005 r. „Planu Gospodarki Odpadami dla

miasta Wrocławia” jest realizacja współfinansowanego przez Fundusz Spójności „Programu

Realizacji Usług Gospodarki Odpadami”. W przyszłym roku zakończy się w zasadzie jego

pierwsza faza - uruchomienie kompostowni odpadów zielonych na terenie Janówka.

Rozpoczęcie drugiej przewiduje się równieŜ na przyszły rok. Przed 2015 r. powinien być

osiągnięty główny cel „Planu Gospodarki Odpadami” – minimalizacja ilości wytwarzanych i

składowanych odpadów oraz wdroŜenie nowoczesnych systemów ich odzysku i

unieszkodliwiania. UciąŜliwym problemem pozostaje likwidacja dzikich wysypisk odpadów

(zob. działanie I.10: „Poprawa bezpieczeństwa”).

W ramach niniejszego działania mieści się równieŜ budowa schroniska dla

bezdomnych zwierząt, stanowiącego część Miejskiego Centrum Profilaktyki Weterynaryjno-

Zootechnicznej.


1) Opracowanie i wdroŜenie programu ochrony powietrza, ukierunkowanego w

szczególności na redukcję do 2013 r. stęŜeń benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM

10 oraz dwutlenku azotu;

2) Realizacja „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Wrocławia”;

3) Dokończenie rozbudowy kanalizacji sanitarnej lewobrzeŜnej części Wrocławia;

4) Budowa i rozbudowa kanalizacji sanitarnej prawobrzeŜnej części Wrocławia;

5) Rozbudowa Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków;

6) Modernizacja zakładów produkcji wody;

7) Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej;

8) Rozbudowa i modernizacja systemu odwodnienia Miasta;

9) Realizacja zadań wynikających z „Planu Gospodarki Odpadami dla miasta

Wrocławia”, w tym budowa instalacji do biologicznego unieszkodliwiania odpadów

biodegradowalnych;

10) Ukończenie budowy schroniska dla bezdomnych zwierząt przy ul. Ślazowej.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do osiągnięcia określonych

w unijnych dyrektywach norm środowiskowych, realizacji konstytucyjnej zasady

zrównowaŜonego rozwoju oraz poprawy stanu sanitarnego Miasta, a tym samym

zdrowia jego mieszkańców.



w roku bazowym

(2007)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Maksymalne stęŜenie benzo(a)pi-

renu na terenie Miasta (w %

poziomu docelowego)

298* 85 WIOŚ, WSR

Liczba dni z przekroczoną

średniodobową normą stęŜenia

pyłu zawieszonego PM 10 na

terenie Miasta

61* 30 WIOŚ, WSR

Maksymalne stęŜenie średnio-

roczne dwutlenku azotu na terenie

Miasta (w % normy)

152** 90 WIOŚ, WSR

Zmniejszenie liczby mieszkańców

Wrocławia zagroŜonych ponad-

100% 80% WSR

normatywnym hałasem

Długość wybudowanej kanalizacji

sanitarnej (w km)

0 ?**** MPWiK

Proporcja gospodarstw domowych

podłączonych do sieci kanalizacji

sanitarnej

? ? MPWiK

Powierzchnia Miasta z dostępem

do sieci kanalizacji sanitarnej (w

%)

? ? MPWiK

Proporcja ścieków komunalnych

oczyszczonych w WOŚ

? ? MPWiK

Długość wybudowanej sieci

wodociągowej (w km)

0 ?**** MPWiK

Długość zmodernizowanej sieci

wodociągowej (w km)

0 ?**** MPWiK

Długość wybudowanej sieci

kanalizacji deszczowej (w km)

0 ?**** ZZM

Długość zmodernizowanej sieci

kanalizacji deszczowej (w km)

0 ?**** ZZM


rowów melioracyjnych (w km)

0 ?**** ZZM


urządzeń melioracyjnych

0 ?**** ZZM

Udział odpadów komunalnych

składowanych w odniesieniu do

wytworzonych (w %)

? ? BFS/ZDiUM

Poziom odpadów komunalnych

zebranych selektywnie (w %)

? BFS/ZDiUM

* Stacja pomiarowa przy ul. Wierzbowej

** Stacja pomiarowa przy al. Wiśniowej

*** Stacja pomiarowa przy ul. Bartniczej

**** Dane za lata 2011-2015

I.6.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BFS, MPWiK, ZZM, WSR.

Działanie I.7: Lepsze zagospodarowanie Odry i jej dopływów na terenie

Wrocławia.


Celem działania I.7 jest bardziej efektywne wykorzystanie potencjału

rekreacyjnego i turystycznego Odry i jej dopływów oraz zwiększenia roli Odry jako

rzeczywistej osi miastotwórczej. Przez większość okresu powojennego systematycznie

malało znaczenie Odry w Ŝyciu Miasta. Punktem zwrotnym była wielka powódź z 1997 r.

Zalewając znaczną część Miasta rzeka przypomniała o sobie. To traumatyczne doświadczenie

spowodowało falę dyskusji nie tylko na temat bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, ale

takŜe o konieczności przestrzennego otwarcia się Wrocławia z powrotem na Odrę.

Wykorzystując dotacje popowodziowe władze Miasta rozpoczęły remonty i modernizacje

nadodrzańskich bulwarów i ciągów spacerowych oraz rewitalizację odrzańskich wysp. Za

tymi działaniami poszły następne, jak iluminacja od strony Odry najwaŜniejszych zabytków

czy budowa nowych marin. Mimo poczynionych postępów droga do pełnej rewaloryzacji

funkcjonalno-przestrzennej rzeki i jej najwaŜniejszych dopływów będzie bardzo długa.

Okolicznością sprzyjającą osiągnięciu celu działania I.7 jest systematyczna poprawa czystości

wód odrzańskich. Rygory Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz działania wdraŜane w ramach

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pozwalają przypuszczać, Ŝe ta

pozytywna tendencja będzie zjawiskiem trwałym i przyczyni się do wzrostu atrakcyjności

rekreacyjnej i turystycznej Odry. Pozytywny wpływ na miastotwórczą funkcję rzeki miało

przekazanie przez władze Wrocławia Politechnice eksploatowanych przez MPWiK terenów

przy ul. Na Grobli pod budowę nowego kampusu Uczelni. Inwestycja ta, wpisując się w

wynikającą ze strategii rozwoju Miasta koncepcję lokowania obiektów akademickich wzdłuŜ

osi Odry, niewątpliwie oŜywi przestrzeń między Odrą i Oławą. Zagospodarowanie Odry

ułatwi takŜe „Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego”. Celem tego projektu jest

zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego stolicy Dolnego Śląska i sąsiadujących z

nią gmin (zob. działanie I.10).

W ramach działania I.7 będzie kontynuowana rewitalizacja wysp i nabrzeŜy

odrzańskich, polegająca m. in. iluminacji połoŜonych wzdłuŜ Odry budynków i mostów,

budowie kładek, ścieŜek rowerowych pod mostami oraz przebudowie bulwarów i nabrzeŜy.

Przewiduje się ponadto budowę wyciągu dla nart wodnych, rozbudowę wodnych szlaków

turystycznych i uruchomienie linii tramwaju wodnego (warunkiem realizacji ostatniego

przedsięwzięcia jest wybudowanie niezbędnej dla tramwajów wodnych infrastruktury

nadbrzeŜnej). Obok działań inwestycyjnych wzmocnieniu funkcji miastotwórczych Odry

sprzyjać będzie organizacja zawodów sportowych oraz imprez rekreacyjnych na wodzie lub w

bezpośrednim jej sąsiedztwie. Szczególnym przedsięwzięciem jest akcja odkomarzania

Wrocławia. Obejmuje ona wprawdzie swoim zasięgiem znacznie szerszy obszar Miasta niŜ

Odrę i jej dopływy oraz przyległe do niech tereny, lecz uciąŜliwość owadów w sąsiedztwie

rzek bywa szczególnie intensywnie odczuwana. Skuteczne odkomarzanie zwiększa

niewątpliwie atrakcyjność rekreacyjną wrocławskich rzek w miesiącach letnich.

Przedsięwzięcia wpisujące się w działanie I.7 będą takŜe realizować cele działań I.2

(Zwiększenie roli transportu publicznego, szczególnie szynowego, oraz ruchu rowerowego),

I.4 (Ochrona dziedzictwa kulturowego i zwiększanie atrakcyjności wizerunku przestrzennego

Miasta), I.8 (Zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej) oraz II.3

(Rozbudowa infrastruktury turystycznej …).


1) Budowa nowego kampusu Politechniki Wrocławskiej między Odrą a Oławą

(zadanie Uczelni);

2) Zagospodarowanie terenu w obrębie Bulwaru Dunikowskiego;

3) Budowa kładek pieszo-rowerowych pod mostami (Zwierzynieckim, Warszawskim,

Szczytnickim i Pokoju)

4) Przebudowa północnego zjazdu Kładki Zwierzynieckiej;

5) Uruchomienie tramwaju wodnego;

6) Rozbudowa systemu iluminacji połoŜonych wzdłuŜ Odry budynków i mostów;

7) Budowa infrastruktury nadbrzeŜnej i wodnej umoŜliwiaj ącej rozwój rekreacji

wodnej – np. wyciągu dla nart wodnych i przystani dla kajaków, łodzi, itp.;

8) Rozbudowa wodnych szlaków turystycznych;

9) Organizacja zawodów sportowych oraz imprez rekreacyjnych na Odrze (realizacja

programu Odra+);

10) Kontynuacja akcji odkomarzania Wrocławia.

11)

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do postulowanej w strategii

rozwoju Wrocławia integracji Miasta wzdłuŜ Odry i zwiększenia jego atrakcyjności dla

mieszkańców i turystów.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Długość przebudowanych nabrzeŜy

i bulwarów (w m)

0 ?* ZDiUM, ZIM

Liczba zbudowanych kładek 0 ?* ZDiUM, ZIM

Liczba zmodernizowanych kładek ?* ZDiUM, ZIM


wzdłuŜ nabrzeŜy i bulwarów

ścieŜek rowerowych (w m)

0 ?* ZDiUM,

ZIM, ZZM


ścieŜek rowerowych stanowiących

część nabrzeŜy i bulwarów (w m)

0 ?* ZDiUM,

ZIM, ZZM


wzdłuŜ nabrzeŜy i bulwarów

ciągów spacerowych (w m)

0 ?* ZDiUM,

ZIM, ZZM


ciągów spacerowych stanowiących

część nabrzeŜy i bulwarów (w m)

0 ?* ZDiUM,

ZIM, ZZM

Liczba iluminowanych mostów i

budynków

0 ? ZDiUM

Długość nowo utworzonych

szlaków wodnych

0 ?* BSR

Liczba imprez rekreacyjnych na

Odrze

? ? BSR

Liczba imprez rekreacyjnych na

Odrze współfinansowanych przez

Gminę

? ? BSR

Liczba zawodów sportowych na

Odrze

? ? BSR

Liczba zawodów sportowych na

Odrze współfinansowanych przez

Gminę

? ? BSR

*Dane za lata 2011-2015.

I.7.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BSR, ZDiUM, ZIM, ZZM

Działanie I.8: Zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej.


Celem działania I.8 jest zwiększenie udziału wrocławian w Ŝyciu kulturalnym i

rekreacji ruchowej oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej Miasta. Bogate Ŝycie

kulturalne zalicza się do najwaŜniejszych kryteriów metropolitalnego statusu miast.

Przedsięwzięcia ze sfery kultury realizowane w ramach działania I.8 nabierają zatem

szczególnego znaczenia. MoŜna je podzielić na dwie kategorie:

a) uzupełniające infrastrukturę materialną wrocławskiej kultury,

b) wzbogacające ofertę wrocławskich instytucji kultury oraz wspierające indywidualne

projekty wrocławskich artystów i twórców kultury,

Do najwaŜniejszych przedsięwzięć z pierwszej kategorii naleŜy zaliczyć budowę

Narodowego Forum Muzyki i Muzeum Sztuki Współczesnej oraz rozbudowę Teatru

Muzycznego Capitol. Drugą tworzą przedsięwzięcia polegające na współpracy organów

samorządu miejskiego i miejskich instytucji kultury, dotyczącej merytorycznej strony

działalności tych ostatnich, dotacjach przedmiotowych adresowanych do instytucji kultury

prowadzonych przez samorząd województwa, organizacje pozarządowe i podmioty prywatne

a takŜe bezpośrednio do samych organizacji pozarządowych, jeśli prowadzą działalność

kulturalną, i wreszcie wsparciu indywidualnych artystów i twórców kultury, głównie

młodych, m. in. poprzez stypendia, a w przypadku reŜyserów filmowych za pośrednictwem

specjalnego funduszu.

Jednym z najwaŜniejszych celów polityki kulturalnej Miasta w najbliŜszych latach

będzie zwiększenie roli Wrocławia jako centrum sztuki filmowej w Polsce. Pozycję stolicy

Dolnego Śląska na „filmowej” mapie kraju wzmocniła organizacja Festiwalu „Era Nowe

Horyzonty”. W 2010 r. do „Ery Nowe Horyzonty” oraz festiwalu kina niezaleŜnego i

offowego KAN dołączyła nowa impreza: „American Film Festival”. Wrocław ma szansę stać

się prawdziwym filmowym zagłębiem festiwalowym. Systematycznie powinna takŜe rosnąć

rola Miasta jako miejsca filmowych poszukiwań twórczych.

Obok realizacji zadań o charakterze systemowym samorząd Wrocławia będzie

inicjować i wspierać organizację takich przedsięwzięć, jak Europejski Kongres Kultury w

2011 r., Światowe Dni Muzyki w 2014 r. czy teŜ Olimpiada Teatralna dwa lata później. W

przyszłym roku zapadnie decyzja, które z 5 polskich miast zostanie uznane za Europejską

Stolicą Kultury w 2016 r. W przypadku korzystnego dla Wrocławia rozstrzygnięcia,

najbliŜsze lata będą okresem intensywnych przygotowań do pełnienia tej zaszczytnej funkcji.

O ile „konsumentami” oferty kulturalnej stolicy Dolnego Śląska są zarówno jej

mieszkańcy, jak i róŜne kategorie turystów, o tyle oferta rekreacyjna jest adresowana przede

wszystkim do wrocławian. Tymczasem baza rekreacyjna Miasta jest niewystarczająca w

stosunku do rosnących potrzeb i aspiracji mieszkańców. NajwaŜniejszym osiągnięciem

ostatnich lat było zbudowanie aquaparku. Ze względu na olbrzymie wydatki na infrastrukturę

sportową, niezbędną do organizacji Mistrzostw Europy w piłce noŜnej nie przewiduje się w

najbliŜszym pięcioleciu inwestycji o skali porównywalnej z budową aquaparku. Niemniej

jednak realizacja wszystkich planowanych przedsięwzięć sprawi, Ŝe w połowie przyszłej

dekady baza rekreacyjna będzie w większym niŜ obecnie stopniu spełniać oczekiwania

wrocławian. Obok przedsięwzięć realizujących działania I.2 (Zwiększenie roli transportu

publicznego, szczególnie szynowego, oraz ruchu rowerowego), I.5 (Ochrona i rozwój

zasobów przyrodniczych) i I.7 (Lepsze zagospodarowanie Odry i jej dopływów na terenie

Wrocławia) dotyczących ścieŜek rowerowych oraz pozostałej infrastruktury rekreacyjnej na

terenie parków i lasów miejskich a takŜe na Odrze, najwaŜniejszymi zadaniami będą

rozbudowa Aquaparku, budowa sztucznego stoku narciarskiego przy ul. Bardzkiej oraz

kontynuacja modernizacji Wrocławskiego Toru Wyścigów Konnych. Modernizacja

Miejskiego Ogrodu Zoologicznego będzie realizować nie tylko cel działania I.5 (Ochrona i

rozwój zasobów przyrodniczych), ale równieŜ I.8. Jedną z najwaŜniejszych części tego

przedsięwzięcia jest budowa oceanarium.

Gmina będzie nadal uczestniczyć w organizacji imprez i zajęć sportowo-

rekreacyjnych adresowanych do szerokiej grupy uczestników oraz wspierać odpowiednie

przedsięwzięcia organizacji pozarządowych i samorządów osiedlowych. Wsparcie będzie

równieŜ udzielane projektom inwestycyjnym realizowanym przez organizacje pozarządowe i

sektor prywatny. W celu lepszego informowania mieszkańców Miasta o moŜliwościach

czynnego wypoczynku systematycznie będzie rozbudowywany portal rekreacja.wroc.pl.


1) Budowa Narodowego Forum Muzyki i Muzeum Sztuki Współczesnej, rozbudowa

Teatru Muzycznego Capitol i przebudowa budynku przy Przejściu Garncarskim na

siedzibę Teatru Piosenki i Biura Literackiego;

2) Określanie wspólnie z kierownikami miejskich instytucji kultury i radami

artystycznymi kierunków ich działalności;

3) Organizacja międzynarodowych i krajowych festiwali, spotkań oraz wielkich

wystaw, w tym między innymi w związku z EURO 2012 i jubileuszem Hali Stulecia w

2013 r. (Wystawa Modernistycznej Architektury Wrocławia, Międzynarodowa,

Konferencja współorganizowana przez ICOMOS, ICAM oraz DOCOMO

„Modernistyczna Architektura w Europie”);

4) Organizacja Europejskiego Kongresu Kultury w 2011 r. i Światowych Dni Muzyki w

2014 r.;

5) Wsparcie działalności kulturalnej organizacji pozarządowych, zwłaszcza kreujących

Wrocław jako nowoczesne centrum Ŝycia muzycznego, teatralnego i plastycznego;

6) Wsparcie najwaŜniejszych projektów artystycznych realizowanych przez Operę

Wrocławską;

7) Realizacja programu stypendialnego dla najbardziej utalentowanych uczniów i

studentów wrocławskich szkół artystycznych;

8) Realizacja inwestycji wzbogacających infrastruktur ę rekreacyjną Miasta:

• rozbudowa Aquaparku,

• budowa sztucznego stoku narciarskiego przy ul. Bardzkiej,

• kontynuacja modernizacji i rozbudowy Miejskiego Ogrodu Zoologicznego, w

tym budowa oceanarium,

• kontynuacja modernizacji Wrocławskiego Toru Wyścigów Konnych,

• przebudowa ośrodka rekreacyjno-sportowego przy ul. Lotniczej 72,

• przebudowa ośrodka rekreacyjno-sportowego przy ul. Na Niskich Łąkach,

• przebudowa terenu rekreacyjnego przy ul. Harcerskiej 13,

• przebudowa terenu rekreacyjnego przy ul. Polnej;

• rozbudowa i promocja szlaków turystycznych na terenie Wrocławskiego

Obszaru Metropolitalnego;

• tworzenie tzw. „polan rekreacyjnych”;

9) Organizacja imprez i zajęć sportowo-rekreacyjnych dla szerokich grupy

mieszkańców Wrocławia, ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych,

oraz wsparcie projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe i samorządy

osiedlowe;

10) Promocja potencjału rekreacyjnego Miasta i Wrocławskiego Obszaru

Metropolitalnego oraz aktywnych sposobów spędzania czasu wolnego, między

innymi poprzez rozbudowę portalu „rekreacja.wroc.pl”.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia satysfakcji

wrocławian z miejsca zamieszkania, wzrostu liczby turystów odwiedzających Miasto w

celach kulturalnych oraz wzmocnienia atrakcyjności wizerunku Wrocławia na

zewnątrz.



w roku bazowym

(2007)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba osób odwiedzających

wrocławskie muzea ogółem (w

tys.), w tym młodzieŜy szkolnej

324,3

197,8

820,0

610,0

WUS, WKL

Liczba widzów i słuchaczy

uczestniczących w spektaklach i

koncertach teatrów, instytucji

muzycznych oraz przedsiębiorstw

estradowych (w tys.)

412,2 485,0 WUS, WKL

Liczba przedstawień i koncertów

teatrów, instytucji muzycznych

oraz przedsiębiorstw estradowych

400 440 WUS, WKL

Liczba słuchaczy uczestniczących

w koncertach Narodowego Forum

Muzyki

0 ? WKL

Powierzchnia wystawiennicza w

Muzeum Sztuki Współczesnej

0 ? WKL


Muzeum Sztuki Współczesnej

0 ? WKL

Liczba widzów uczestniczących w 46,6 ? WUS, WKL

spektaklach Teatru Muzycznego (w

tys.)

Liczba uczniów i studentów szkół

artystycznych korzystających ze

wsparcia miejskiego programu

stypendialnego

? ? WKL


Miejski Ogród Zoologiczny

? ? MOZ


obiektów rekreacyjnych

0 ?* BSR

Liczba imprez sportowo-

rekreacyjnych organizowanych lub

współfinansowanych przez Gminę

? ? BSR

Liczba uczestników imprez

sportowo-rekreacyjnych organi-

zowanych lub współfinansowanych

przez Gminę

? ? BSR


I.8.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WKL, ZIM, MOZ, Teatr Muzyczny

Capitol, BSR, MCS.

I.9: Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sportu wyczynowego.


Celem działania I.9 jest wzmocnienie pozycji Wrocławia na „mapie sportowej”

Polski i Europy. Bezpośrednie wsparcie rozwoju sportu wyczynowego nie jest wprawdzie

zadaniem własnym ani gminy, ani powiatu, lecz byłoby powaŜnym błędem traktowanie tej

sfery jako obojętnej dla perspektyw rozwojowych Miasta. Sport na najwyŜszym poziomie ma

niezaprzeczalne walory promocyjne – po pierwsze, stanowi zachętę do aktywności fizycznej

na poziomie rekreacyjnym; po drugie, promuje miasta jako takie; po trzecie, sprzyja

wzmacnianiu toŜsamości lokalnej (zob. działanie III.9). Postępująca komercjalizacja

współczesnego sportu sprawia, Ŝe w coraz większym stopniu staje się on takŜe biznesem, w

którym powstają całkiem liczne miejsca pracy. Zawody z udziałem gwiazd sportu są wreszcie

wielkim widowiskiem, w którym uczestnictwo w roli kibica wiele osób uwaŜa za atrakcyjną

formę spędzania wolnego czasu. Z wymienionych powodów samorządy lokalne powinny

aktywnie wspierać ambitne projekty sportowe. Ich polityka w tym zakresie musi brać pod

uwagę, Ŝe podstawowym warunkiem trwałych sukcesów sportowych jest wysokiej jakości

baza materialna w postaci stadionów, hal, pływalni, itp. oraz co najmniej dobry poziom sportu

szkolnego i młodzieŜowego. MoŜna oczywiście osiągać spektakularne wyniki wyłącznie

dzięki zaangaŜowaniu ogromnych pieniędzy, lecz ta metoda rzadko sprawdza się w dłuŜszej

perspektywie czasowej.

Gminy w Polsce mają bardzo istotny wpływ na jakość infrastruktury sportowej. W

ostatnich dwudziestu latach właściwie tylko samorządy lokalne inwestowały w bazę

sportową; interwencje państwa były sporadyczne, zaś rola sektora prywatnego minimalna.

NajwaŜniejszym wydarzeniem sportowym w najbliŜszym pięcioleciu we Wrocławiu i w

Polsce będą oczywiście Mistrzostwa Europy w piłce noŜnej EURO 2012. Wynikające z tego

faktu obciąŜenia dla budŜetu Miasta są bardzo powaŜne. Największym wydatkiem będzie

oczywiście budowa nowego stadionu i infrastruktury około stadionowej. Stadion na

Maślicach będzie pierwszym nowoczesnym obiektem sportowym zbudowanym we

Wrocławiu po 1945 r. – Hala „Orbita”, mimo Ŝe powstała stosunkowo niedawno, jest

obiektem technologicznie przestarzałym, a ponadto stosunkowo niewielkim. Po ukończeniu

budowy stadionu infrastruktura sportowa Wrocławia będzie jednak nadal niekompletna

– przede wszystkim ze względu na brak nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej, w

której moŜna by organizować imprezy sportowe najwyŜszej rangi, z mistrzostwami

świata i Europy włącznie (Hala Stulecia będzie pełnić w przyszłości funkcję Centrum

Turystyki Biznesowej oraz Centrum Innowacyjności w Architekturze i Budownictwie). Prace

przygotowawcze do budowy nowej hali rozpoczną się przed 2015 r. Konieczne będzie takŜe

przystąpienie do modernizacji Stadionu Olimpijskiego. Ze względu na moŜliwość etapowania

tej inwestycji, będzie ona rozłoŜona w czasie.

PoniewaŜ we współczesnym sporcie selekcja talentów odbywa się w bardzo

wczesnym wieku – sporadyczne wyjątki (vide przypadek Gortata) w niczym nie zmieniają

generalnej reguły – rozwój sportu szkolnego i młodzieŜowego jest oczywistą

koniecznością, jeśli stolica Dolnego Śląska ma pozostać waŜnym punktem na mapie

sportowej Polski i Europy. Obok budowy i modernizacji obiektów wykorzystywanych do

zawodów na najwyŜszym poziomie naleŜy zatem systematycznie rozbudowywać

infrastrukturę sportu szkolnego i młodzieŜowego. Odpowiednie wysiłki w tym kierunku

podjęto we Wrocławiu juŜ w ubiegłych latach. Stosowne przedsięwzięcia będą kontynuowane

i rozwijane w przyszłości. W latach 2011-2015 przewiduje się wydatkowanie na ten cel 126

mln zł, w tym na budowę i przebudowę infrastruktury sportowej w obiektach oświatowych 55

mln zł.

Przedmiotem szczególnej troski powinna być jakość kadry trenerskiej i instruktorskiej

zajmującej się szkoleniem dzieci i młodzieŜy. Działania podjęte w stosunku do piłki noŜnej

w związku z EURO 2012 powinny być rozszerzane na inne dyscypliny sportu. Wskazane

byłoby m. in. szersze niŜ dotychczas wykorzystanie środków Europejskiego Funduszu

Społecznego w finansowaniu kursów podwyŜszających kwalifikacje zawodowe kadry

instruktorsko-trenerskiej.

Wsparcie publiczne dla działalności sportowej powinno być adresowane w pierwszej

kolejności, jakkolwiek nie wyłącznie, do zawodników, trenerów, klubów reprezentujących

dyscypliny olimpijskie, sporty obronne oraz dyscypliny nieolimpijskie, w których Wrocław

ma wielkie tradycje (ŜuŜel, alpinizm).

Mediatyzacja i teatralizacja niemal wszystkich dziedzin Ŝycia społecznego powoduje,

Ŝe sport wyczynowy jest postrzegany przede wszystkim jako wielki spektakl dla tysięcy

widzów na stadionach i w halach oraz milionów zasiadających przed telewizorami. Bez

wielkiego widowiska nie ma wielkich emocji, wielkiego zaangaŜowania. Nie wdając się w

ocenę tego zjawiska, naleŜy zgodzić się, Ŝe jest ono faktem. Z tej mini diagnozy wynika, Ŝe

Wrocław powinien się starać o organizację w przyszłości kolejnych wielkich imprez

sportowych, pod warunkiem oczywiście uzupełnienia bazy sportowej. EURO 2012 nie

powinno być incydentem, lecz elementem w łańcuchu zdarzeń sportowych.

Specyficznym wyzwaniem będzie reaktywacja wielkiej koszykówki we Wrocławiu.

Wielkie tradycje zobowiązują.


1) Budowa stadionu piłkarskiego na Maślicach;

2) Przygotowanie projektu i rozpoczęcie budowy w 2014 r. nowej hali widowiskowo-

sportowej (zakończenie 2016 r.);

3) Rozpoczęcie modernizacji Stadionu Olimpijskiego w 2013 r. (Zakończenie 2018 r.).

4) Budowa boisk piłkarskich o sztucznej nawierzchni oraz piłkarskich centrów

treningowych;

5) Budowa i przebudowa infrastruktury sportowej w obiektach oświatowych;

6) Realizacja programów wspomagających rozwój sportu dzieci i młodzieŜy;

7) Opracowanie i wdroŜenie programu podnoszenia kwalifikacji kadry instruktorsko-

trenerskiej pracującej z dziećmi i młodzieŜą;

8) Podjęcie starań o przyznanie Wrocławiowi organizacji kolejnej, po EUROBASKET

2009 i EURO 2012, wielkiej imprezy rangi mistrzostwa świata/Europy w popularnej

dyscyplinie sportowej;

9) Doprowadzenie do reaktywacji wielkiej koszykówki we Wrocławiu.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia satysfakcji

wrocławian z miejsca zamieszkania, wzrostu liczby turystów odwiedzających Miasto ze

względu na jego ofertę sportową oraz lepszej promocji Wrocławia na zewnątrz.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba zbudowanych boisk o

sztucznej nawierzchni

0 ? BSR

Liczba otworzonych centrów

piłkarskich

0 ? BSR

Liczba dzieci i młodzieŜy

regularnie uczestniczących w

treningach i zawodach sportowych

? ? BSR

Liczba trenerów i instruktorów

pracujących z dziećmi i młodzieŜą

? ? BSR

Liczba trenerów i instruktorów

dzieci i młodzieŜy uczestniczących

w szkoleniach mających na celu

podwyŜszenie ich kwalifikacji

? ? BSR

Liczba medali, w tym złotych,

zdobytych przez młodych

wrocławian w kategorii młodzików

na mistrzostwach Polski w

? (?) ? (?) BSR

dyscyplinach olimpijskich



wrocławian w kategorii młodzików

na mistrzostwach Europy lub

świata w dyscyplinach olimpijskich

? (?) ? (?) BSR



wrocławian w kategorii juniorów

na mistrzostwach Polski w


? (?) ? (?) BSR




na mistrzostwach Europy w


? (?) ? (?) BSR




na mistrzostwach świata w


? (?) ? (?) BSR

Liczba zawodów w dyscyplinach

olimpijskich rangi mistrzostwa

Europy/świata organizowanych we

Wrocławiu

?* ?** BSR

* W latach 2005-2009.

** W latach 2011-2015.

I.9.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BSR, BEU, Wrocław 2012 Sp. z o. o., ZIM,

MCS.

Działanie I.10: Poprawa bezpieczeństwa w Mieście.


Celem działania I.10 jest redukcja wszelkiego rodzaju zagroŜeń dla Ŝycia i zdrowia

wrocławian oraz odwiedzających Miasto turystów. Zapewnienie bezpieczeństwa

obywatelom zawsze było i nadal jest jednym z najwaŜniejszych zadań struktur państwa,

zarówno na poziomie centralnym, jak i lokalnym. Ze względu na róŜnorodność rzeczywistych

i potencjalnych zagroŜeń oraz niezbyt precyzyjny podział kompetencji pomiędzy

poszczególne administracje i słuŜby prowadzenie w polskich warunkach spójnej polityki

bezpieczeństwa jest ogromnym wyzwaniem, zarówno w skali gminy, jak regionu i państwa.

W dyskursie publicznym problem bezpieczeństwa jest często postrzegany przez pryzmat

skuteczności w zwalczaniu przestępczości kryminalnej. Ma ona oczywiście ogromny wpływ

na poczucie bezpieczeństwa wśród obywateli, ale poziom przestępczości kryminalnej nie

powinien przesłaniać innych zagroŜeń, decydujących m. in. o stanie bezpieczeństwa

komunikacyjnego, sanitarnego, ekologicznego, zdrowotnego, jakŜe waŜnego dla wrocławian

przeciwpowodziowego, przeciwpoŜarowego, chemicznego, budowlanego i wreszcie

bezpieczeństwa na rzekach i zbiornikach wody oraz w trakcie imprez masowych, w tym

meczów piłkarskich.

Większość „twardych” instrumentów pozwalających kształtować politykę

bezpieczeństwa znajduje się w rękach słuŜb, inspekcji i straŜy podległych administracji

rządowej, a w przypadku bezpieczeństwa zdrowotnego, takŜe w gestii samorządu

województwa. Rola samorządów lokalnych polega przede wszystkim na koordynacji ich prac,

zwłaszcza poprzez system zarządzania kryzysowego, inspirowaniu i aktywnym udziale w

działaniach prewencyjnych, m. in. poprzez rozbudowę monitoringu wizyjnego w Mieście i

placówkach oświatowych, systematycznym informowaniu obywateli o istniejących

zagroŜeniach, finansowaniu lub współfinansowaniu inwestycji oraz zakupów inwestycyjnych

komend miejskich Policji i StraŜy PoŜarnej, współfinansowaniu rozbudowy monitoringu

ekologicznego.

NajwaŜniejsze kierunki polityki Miasta w sferze bezpieczeństwa zostały określone w

uchwalonym przez Radę Miejską „Programie Poprawy Bezpieczeństwa na lata 2009-2012”,

który z całą pewnością będzie kontynuowany w latach następnych. Nie ma potrzeby

powtarzania głównych tez tego programu w niniejszym dokumencie. NaleŜy jednak

odnotować ograniczoną jego skuteczność - według najnowszych danych liczba przestępstw

popełnionych w I kwartale 2010 r. w była o ponad 20% wyŜsza niŜ w analogicznym okresie

2009 r. Prawdopodobnie najwaŜniejszą przyczyną tej tendencji jest wzrost bezrobocia i

będące jego konsekwencją zuboŜenie niektórych słabszych ekonomicznie grup ludności

Miasta. Niepokoić musi niski i na dodatek spadający wskaźnik wykrywalności przestępstw –

48,4% (2009 r. wobec 53,1% w 2008 r.), wyraźnie odbiegający od średniej wojewódzkiej –

67,6% (2009 r. wobec 77,3%. W 2008 r.). Wrocław niekorzystnie wyróŜnia się takŜe na tle

innych duŜych miast; w większości z nich wskaźniki zagroŜenia przestępczością (liczba

popełnionych przestępstw na 100 tys. mieszkańców) ukształtowały się w 2009 r. na niŜszym

niŜ w przypadku stolicy Dolnego Śląska poziomie (4,4 tys.): Warszawa – 2,9 tys., Łódź – 3,0

tys., Gdańsk – 3,5 tys., Kraków – 3,6 tys., Poznań – 4,3 tys., Katowice – 5,1 tys. Konieczna

będzie zatem pogłębiona analiza dotychczasowych metod zwalczania przestępczości. Wnioski

wypływające z niej powinny być punktem wyjścia do opracowania kolejnej edycji

„Programie Poprawy Bezpieczeństwa”.

Jednym z najwaŜniejszych zadań Samorządu Wrocławia w sferze bezpieczeństwa

będzie poprawa koordynacji działań Policji, StraŜy Miejskiej, StraŜy PoŜarnej i innych słuŜb

oraz inspekcji odpowiedzialnych za stan bezpieczeństwa we Wrocławiu. Przyczyni się do

tego m. in. rozbudowa i modernizacja Centrum Zarządzania Kryzysowego. Gmina będzie

takŜe waŜne zadania inwestycyjne w obszarze bezpieczeństwa realizowane przez Policję oraz

StraŜ PoŜarną.

Jak juŜ wspomniano, wpływ na poczucie bezpieczeństwa przez mieszkańców ma

wiele czynników. Jednym z najwaŜniejszych jest bezpieczeństwo zdrowotne. Stopień

skomplikowania problematyki zdrowotnej powoduje, Ŝe w zdecydowanej większości

dokumentów programowych jest ona traktowana jako całkowicie odrębna dziedzina. Nie w

kaŜdym przypadku takie podejście musi być właściwe. Miasto Wrocław jest w sytuacji

specyficznej: ze względu na podjęte w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku decyzje

samorząd lokalny nie ma Ŝadnego wpływu na zarządzanie szpitalami, najtrudniejszym

segmentem systemu ochrony zdrowia. Prywatyzacja większości placówek lecznictwa

otwartego sprawiła, Ŝe najwaŜniejszym instrumentem wzmacniania bezpieczeństwa

zdrowotnego, pozostającym w gestii władz Miasta, jest opracowywanie, finansowanie lub

współfinansowanie oraz realizacja programów ukierunkowanych na działalność

profilaktyczną, wczesne wykrywanie najczęściej występujących wad i schorzeń u dzieci w

wieku przedszkolnym i szkolnym, wczesne wykrywanie chorób cywilizacyjnych i zakaźnych,

optymalizację i integrację działań zwiększających efektywność systemów ochrony zdrowia

psychicznego i profilaktyki uzaleŜnień, rozwój opieki nad osobami starszymi, przewlekle i

nieuleczalnie chorymi w środowisku domowym, promocję zdrowego stylu Ŝycia, działania

informacyjno-edukacyjne oraz podnoszenie kwalifikacji kadr medycznych. Wydaje się, Ŝe jak

najbardziej zasadne jest rozpatrywanie tych programów w kontekście innych działań

związanych z poprawą bezpieczeństwa w Mieście.

Mimo prywatyzacji licznych miejskich zakładów opieki zdrowotnej Gmina pozostaje

właścicielem niemałej części placówek lecznictwa otwartego. Jakość świadczonych przez nie

usług oraz ich efektywność ekonomiczna nie zawsze jest satysfakcjonująca. NaleŜy w

związku z tym rozwaŜyć, czy utrzymywanie obecnego statusu właścicielskiego jest

uzasadnione.

Szczególnym wyzwaniem dla całego systemu ochrony zdrowia są jego informatyzacja

oraz rozwój telemedycyny. Główne kierunki niezbędnych działań zostały zarysowane w

przygotowanej przez Ministerstwo Zdrowia Strategii e-zdrowie Polska na lata 2009-2015. Jej

wdroŜenie przyczyni się do poprawy jakości usług medycznych oraz zwiększenia

efektywności ekonomicznej systemu. Osiągnięcie załoŜonych w dokumencie celów będzie

moŜliwe pod warunkiem nadania realizującym je działaniom rangi priorytetów na wszystkich

poziomach administracji publicznej, odpowiedzialnych za ochronę zdrowia – od krajowego

przez regionalny po lokalny. PoniewaŜ pakiet przedsięwzięć niezbędnych do wdroŜenia

Strategii e-zdrowie będzie jednocześnie sprzyjać rozwojowi GOW, najwaŜniejsze spośród

nich realizowane na terenie Wrocławia zostaną przedstawione w części niniejszego

dokumentu dotyczącej zwiększenia potencjału badawczo-rozwojowego Wrocławia oraz

lepszego transferu wiedzy z sektora nauki do przedsiębiorstw (zob. działanie II.1)

Z bezpieczeństwem zdrowotnym ściśle wiąŜe się bezpieczeństwo ekologiczne i

sanitarne. Zakończone juŜ oraz będące w trakcie realizacji i planowane w nieodległej

przyszłości ogromne inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska (zob. działanie I.6)

sprawiają, Ŝe największym obecnie dla niego zagroŜeniem, obok zanieczyszczenia powietrza

i wód powierzchniowych nieoczyszczonymi ściekami powyŜej Wrocławia, są dzikie

wysypiska śmieci. Udoskonalenia wymagają metody zwalczania tego zjawiska. Obok bardziej

efektywnego jego monitoringu, poprawy współpracy słuŜb i inspekcji konieczne jest

doprowadzenie do większego wsparcia ich działań ze strony społeczności lokalnych,

organizacji pozarządowych i mediów.

Oszczędności budŜetowe, będące skutkiem spowolnienia gospodarczego i wydatków

związanych z organizacją EURO 2012, nie pozwalają na radykalną poprawę czystości Miasta

w najbliŜszych dwóch latach. Jednak długo oczekiwany postęp w tej dziedzinie powinien

nastąpić najpóźniej w 2012 r. Jest on koniecznością ze względu na wizerunek Miasta oraz

bezpieczeństwo sanitarne jego mieszkańców.

Po wielu latach zwłoki, przystąpiono w tym roku do realizacji wielkiego projektu

rządowego „Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego” o budŜecie 1 232 mln zł. Jego

ukończenie przewiduje się na 2015 r. PoniewaŜ w tym samym okresie będzie budowany

zbiornik Racibórz Dolny, uznawany przez zdecydowaną większość ekspertów za kluczowy

element regulacji fali powodziowej w górnym i środkowym biegu Odry, jest prawdopodobne,

Ŝe w połowie przyszłej dekady stan bezpieczeństwa przeciwpowodziowego na terenie

Wrocławia ulegnie zdecydowanej poprawie. Dopełnieniem działań inwestycyjnych w

zakresie ochrony przeciwpowodziowej Miasta będzie wybudowanie wału zabezpieczającego

osiedle Kozanów przed skutkami przelewania się fali powodziowej na Odrze do koryta ŚlęŜy.

Brak tego wału jest jednym z najsłabszych punktów systemu ochrony przeciwpowodziowej

Wrocławia. Pokazało to aŜ nadto wyraźnie podtopienie części osiedla kilka miesięcy temu.

Samorząd Wrocławia będzie czynnie uczestniczyć w realizacji tego projektu.

Gwałtowne zjawiska przyrodnicze, skutkujące powaŜnymi zniszczeniami istniejącej

zabudowy i infrastruktury komunalnej, stają się w ostatnich latach coraz częstsze.

Niewydolność administracji rządowej sprawia, Ŝe pomoc dla poszkodowanych mieszkańców i

gmin jest na ogół spóźniona i niewystarczająca. W tym kontekście za niezwykle cenną

naleŜy uznać lansowaną w środowisku dolnośląskich samorządowców koncepcję

utworzenia Funduszu Ubezpieczeń Wzajemnych. Szanse na sukces tego bardzo waŜnego

przedsięwzięcia mógłby zwiększyć udział w nim partnerów komercyjnych. Z całą pewnością

gmina Wrocław powinna aktywnie uczestniczyć w pracach nad powołaniem Funduszu.

Jednym z najwaŜniejszych wyzwań w ramach szeroko rozumianej polityki

bezpieczeństwa jest ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego oraz patologii

społecznych. Wszelkie moŜliwe badania pokazują, Ŝe mają one wybitnie kryminogenny

charakter. Ich przyczyną są najczęściej bieda i poczucie bezradności, wynikające w

większości przypadków z niskich kwalifikacji, skutkujących trudnościami ze znalezieniem

pracy, ale w stosunkowo licznych przypadkach równieŜ z niewłaściwego środowiska

rodzinnego, powodującego dziedziczenie patologicznych postaw i zachowań. Bardziej

szczegółowo zagadnienie to zostanie omówione niŜej (zob. działanie III.5: „Wsparcie rodzin

wielodzietnych oraz dzieci wychowujących się w niesprzyjającym ich rozwojowi osobowemu

środowisku rodzinnym i społecznym lub pozbawionych opieki rodzicielskiej” oraz działanie

III.6: „Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób w wieku produkcyjnym”).

Skuteczna polityka bezpieczeństwa ma istotny wpływ zarówno na jakość Ŝycia

mieszkańców, jak i atrakcyjność turystyczną Miasta. Nie naleŜy równieŜ tracić z pola

widzenia jej wymiaru ekonomicznego – wysoki poziom bezpieczeństwa jest jedną z

najwaŜniejszych okoliczności branych pod uwagę przy decyzjach inwestycyjnych.


1) Przygotowanie kolejnej edycji „Programu Poprawy Bezpieczeństwa”;

2) Rozbudowa i modernizacja Centrum Zarządzania Kryzysowego;

3) Budowa bazy lokalowej i techniczno-obsługowej dla Komendy Miejskiej Policji oraz

straŜnic dla Komendy Miejskiej Państwowej StraŜy PoŜarnej;

4) Zakup samochodów poŜarniczych dla Komendy Miejskiej Państwowej StraŜy

PoŜarnej;

5) Rozbudowa monitoringu wizyjnego w Mieście i placówkach oświatowych,

modernizacja systemu powszechnego alarmowania i ostrzegania oraz realizacja

programu oświetlania miejsc niebezpiecznych;

6) Utworzenie wspólnie z innymi samorządami Województwa Dolnośląskiego oraz

partnerami komercyjnymi Funduszu Ubezpieczeń Wzajemnych;

7) Rozbudowa i modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, w tym:

• Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego (zadanie rządowe i samorządu

województwa);

• Współfinansowanie budowy wału przeciwpowodziowego na osiedlu Kozanów

(zadanie rządowe ustawowo zlecone marszałkowi województwa);

• Współfinansowanie przebudowy Śluzy Mieszczańskiej (zadanie rządowe);

8) Realizacja programów ukierunkowanych na zwiększenie bezpieczeństwa

zdrowotnego mieszkańców Wrocławia, m. in. poprzez informatyzację lokalnego

systemu ochrony zdrowia i wspieranie rozwoju telemedycyny;

9) Prywatyzacja publicznych zakładów opieki zdrowotnej będących własnością Gminy;

10) Zwiększenie intensywności i zakresu działań mających na celu poprawę czystości

Miasta i likwidacj ę dzikich wysypisk odpadów.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia poczucia

bezpieczeństwa wśród mieszkańców oraz odwiedzających Wrocław turystów, a w

konsekwencji do wzrostu atrakcyjności Wrocławia jako miejsca do Ŝycia oraz

atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba przestępstw stwierdzonych 33,1 ? KM Policji,

w zakończonych postępowaniach

przygotowawczych (w tys.),

w tym o charakterze kryminalnym,

o charakterze gospodarczym

27,7

2,1

?

?

WUS

Wskaźnik wykrywalności

przestępstw ogółem (w %):

48,4 66,7 KM Policji,

WUS

Wskaźniki wykrywalności

niektórych przestępstw (w %):

zabójstwa,

udział w bójce lub pobiciu,

kradzieŜ cudzej rzeczy,

kradzieŜ z włamaniem,

rozbój i wymuszenia rozbójnicze

92,9*

62,9*

22,6*

30,4*

53,0*

?

?

?

?

?

KM Policji,

WUS

Liczba nowo zbudowanych

straŜnic dla KM PSP

0 ?** WBZ

Liczba samochodów poŜarniczych

zakupionych dla KM PSP

0 ?** WBZ

Liczba nowych lub

zmodernizowanych urządzeń

ochrony przeciwpowodziowej (bez

wałów przeciwpowodziowych)

0 ?** WSR,

RZGW

Długość nowych lub

zmodernizowanych wałów

przeciwpowodziowych (w km)

0 ?** WSR,

DZMiUW

Liczba osób objętych programami

ukierunkowanymi na zwiększenie

bezpieczeństwa zdrowotnego

finansowanymi lub współ-

finansowanymi przez Gminę

? ? WZD

Liczba zlikwidowanych dzikich

wysypisk odpadów

? ? WSR

*Dane za 2007 r.

**Dane za lata 2011-2015

I.10.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WBZ, KM Policji, KM PSP, RZGW,

DZMiUW, WSR, WZD.

Cel II: Wzmocnienie bazy podatkowej Miasta.

Realizacja wielkich celów w sferze publicznej – niezaleŜnie od ich skali - niemal zawsze

wymaga zaangaŜowania środków budŜetowych. Ich dostępność zaleŜy w ogromnym stopniu

od realizowanej przez rząd/władze jednostek samorządu terytorialnego polityki społeczno-

gospodarczej (np. relacja wydatków na inwestycje do wielkości transferów socjalnych). Jest

ona takŜe funkcją bazy podatkowej, czyli zamoŜności i liczby obywateli oraz sytuacji

ekonomicznej przedsiębiorstw, a w przypadku samorządów gminnych równieŜ sposobów

zagospodarowania przestrzeni (dochody z podatku od nieruchomości) – wymienione czynniki

mają decydujący wpływ na wielkość dochodów budŜetu państwa i jednostek samorządu

terytorialnego. Po wstąpieniu Polski do UE pula dostępnych środków publicznych zwiększyła

się o dotacje z funduszy europejskich. Pomoc unijna z załoŜenia ma jednak charakter

przejściowy; naleŜy zatem spodziewać się, Ŝe po 2013 r. jej znaczenie będzie mniejsze niŜ

obecnie. W dłuŜszym horyzoncie czasowym moŜliwości rozwojowe państwa i jednostek

samorządu terytorialnego będą zaleŜały przede wszystkim od czynników endogennych, w tym

od bazy podatkowej.

Jednym z lokalnych skutków obecnych globalnych perturbacji gospodarczych jest spadek

dochodów budŜetu Wrocławia (zob. cz. V niniejszego dokumentu). Zbiega się on w czasie ze

znacznym wzrostem wydatków, spowodowanym przede wszystkim kosztami przygotowań do

„Euro 2012”. Problemy budŜetowe wynikające z gospodarczych zawirowań nie będą jednak

miały cech trwałości. Prawdopodobnie juŜ w 2012 r., jeśli nie w drugiej połowie 2011 r.,

będzie się o nich mówić i pisać w czasie przeszłym. Nieco tylko później (po 2012 r.)

przestaną być obciąŜeniem dla budŜetu Miasta wydatki związane z organizacją „Euro 2012”.

Znacznie bardziej trwałym zagroŜeniem dla przyszłych dochodów Miasta, szczególnie z

tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, są struktura demograficzna

Wrocławia oraz tzw. proces suburbanizacji. Ze względu na wchodzenie w wiek emerytalny

kolejnych roczników powojennego wyŜu w naturalny sposób będzie zwiększać się proporcja

mieszkańców Miasta nieaktywnych zawodowo, a w konsekwencji zmniejszać się będą

dochody Gminy z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba Ŝe

wychodzących z rynku pracy mieszkańców Wrocławia zastąpią imigranci, którzy zdecydują

się na zamieszkanie w stolicy Dolnego Śląska. Równie niekorzystny wpływ na poziom

dochodów z PIT-u będzie miał spadek liczby mieszkańców Wrocławia wynikający z

powszechnego w Europie i Ameryce Północnej procesu suburbanizacji, polegającego na

„przelewaniu” się wielkich miast poza ich granice administracyjne. Najbardziej niepokojącym

z perspektywy dochodów budŜetu Miasta aspektem tego procesu jest osiedlanie się poza jego

granicami zamoŜniejszych wrocławian. Ze względu na globalny jego charakter zahamowanie

niekorzystnych tendencji nie będzie łatwe. W dłuŜszej perspektywie czasowej, niezaleŜnie od

bieŜącej koniunktury, spadać będą równieŜ dochody ze sprzedaŜy mienia komunalnego,

jakkolwiek, przynajmniej częściowo, będą one rekompensowane przez wzrost dochodów z

podatku od nieruchomości. W tym stanie rzeczy swoistą wrocławską „racj ą stanu” jest z

jednej strony wyjście z „pułapki demograficznej”, z drugiej zaś tworzenie warunków do

powstawania nowych, dobrze płatnych miejsc pracy, głównie w sektorze szeroko

rozumianych usług oraz produkcji high-tech. W praktyce oznacza to - obok działań

realizujących cel I (Zwiększenie atrakcyjności Wrocławia jako miejsca do Ŝycia) - lepsze

wykorzystanie istniejących zasobów pracy, wsparcie rozwoju budownictwa mieszkaniowego i

przede wszystkim konsekwentną politykę zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej Miasta.

WdraŜany we Wrocławiu od kilku lat Program Mieszkaniowy, będąc wsparciem dla

mechanizmów rynkowych, przyczynił się do oddania do uŜytku w 2008 i 2009 r. rekordowej

liczby mieszkań. Ten rezultat moŜe być źródłem optymizmu co do moŜliwości uniknięcia

powaŜniejszych konsekwencji wspomnianej „pułapki demograficznej”, zwłaszcza Ŝe

prawdopodobnie takŜe w następnych latach liczba nowo wybudowanych na terenie

Wrocławia mieszkań będzie większa niŜ w dobrym dla budownictwa roku 2007, jakkolwiek

pobicie rekordów z 2008 i 2009 r. będzie zapewne moŜliwe dopiero po wejściu lokalnej

gospodarki w nową fazę szybkiego wzrostu, czyli po 2011 r.

Największy wpływ na decyzje młodych dobrze wykształconych Polaków, czyli

najbardziej mobilnej części społeczeństwa, o wyborze miejsca zamieszkania ma poziom

oferowanych im wynagrodzeń. To z tego powodu Warszawa ma największą moc

przyciągającą ze wszystkich polskich metropolii. Szybki wzrost płac we Wrocławiu w

ostatnich latach sprawił, Ŝe wg portalu www.wynagrodzenia.pl w kategorii miast

wojewódzkich mieszkańców juŜ tylko Warszawa oraz Gdańsk i Poznań wyprzedzają obecnie

stolicę Dolnego Śląska, z tym Ŝe Gdańsk i Poznań minimalnie, a Warszawa nadal dość

zdecydowanie. Jeszcze trzy lata temu Wrocław znajdował się na dość odległym 7 miejscu.

NaleŜy odnotować, Ŝe stolica Dolnego Śląska oferuje najwyŜsze po Warszawie

wynagrodzenia absolwentom szkół wyŜszych podejmującym pierwszą pracę; jest zatem

miejscem atrakcyjnym dla ludzi młodych. Osiągnięty postęp jest pochodną zarówno boomu

inwestycyjnego lat 2005-2007, jak i rosnącej roli gospodarki opartej na wiedzy. Oba zjawiska

są zresztą ze sobą powiązane: w sektorze GOW powstają najlepiej płatne nowe miejsca pracy;

jego rozwój jest ściśle skorelowany z poziomem inwestycji w „nową gospodarkę”. DąŜenie

do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej Miasta musi zatem mieć rangę absolutnego

priorytetu w realizowanej przez jego władze polityce gospodarczej.

Szybki spadek bezrobocia w latach 2006-2008 spowodował radykalne zmniejszenie się

rezerw siły roboczej. Zwiększenie stopy zatrudnienia, a tym samym bazy podatkowej,

wymagać będzie bardziej energicznej polityki w zakresie metropolitalnego i lokalnego rynku

pracy. Jej głównym celem powinna być aktywizacja zawodowa nie pracujących wrocławian

w wieku produkcyjnym.

Działania realizujące cel II będą miały bardzo zróŜnicowany charakter i będą prowadzone

przy wykorzystaniu szerokiego wachlarza środków i metod. NajwaŜniejsze spośród nich to:

1. Wsparcie przedsięwzięć przyczyniających się do zwiększenia potencjału

badawczo-rozwojowego Wrocławia, lepszego transferu wiedzy z sektora nauki do

przedsiębiorstw oraz do wzmocnienia wizerunku Wrocławia jako miasta o

nowoczesnej gospodarce;

2. Rozbudowa systemów wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, w

szczególności ukierunkowanych na działalność kreatywną;

3. Rozbudowa infrastruktury turystycznej i bardziej efektywna promocja walorów

turystycznych Miasta i Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego;

4. Zwiększenie dostępności transportowej Wrocławia;

5. Przygotowanie w wymiarze planistycznym i infrastrukturalnym nowych

obszarów pod aktywność gospodarczą, szczególnie usługową o wysokiej wartości

dodanej, w tym wystawienniczą, oraz produkcję high-tech;

6. Kontynuacja przekształceń własnościowych na terenie Wrocławia;

7. Usprawnienie zarządzania Wrocławiem;

8. Stopniowa integracja zarządzania procesami rozwojowymi w granicach

Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego;

9. Stymulowanie rozwoju budownictwa mieszkaniowego;

10. Aktywna polityka rynku pracy.

Działanie II.1: Wsparcie przedsięwzięć przyczyniających się do zwiększenia

potencjału badawczo-rozwojowego Wrocławia, lepszego transferu wiedzy z

sektora nauki do przedsiębiorstw oraz wzmocnienia wizerunku Wrocławia

jako miasta o nowoczesnej gospodarce.

II.1.1: Cel działania, jego uzasadnienie i opis.

Celem działania II.1 jest istotne zwiększenie roli sektorów-nośników GOW w Ŝyciu

gospodarczym Miasta. Jego realizacja będzie wymagać zmian w kilku kluczowych dla

funkcjonowania GOW obszarach. Jedną z nich jest konieczność rozbudowy i

unowocześnienia infrastruktury naukowo-badawczej. Chroniczne niedofinansowanie sektora

badawczo-rozwojowego w Polsce sprawiło, Ŝe we wszystkich najwaŜniejszych krajowych

ośrodkach Ŝycia naukowego jest ona mocno przestarzała i w znacznym stopniu

zdekapitalizowana. Szczególnie niska jest jakość aparatury naukowo-badawczej. Nie

zadowala równieŜ poziom innowacyjności stosowanych w pracach badawczych aplikacji

informatycznych. Przystąpienie Polski do UE przyczyniło się do zwiększenia moŜliwości

finansowania infrastruktury naukowo-badawczej. Jej stan nie jest jednak jedyną słabością

sektora badawczo-rozwojowego w Polsce, w tym takŜe we Wrocławiu. Zdecydowanie

niezadowalający jest poziom współpracy instytucji naukowych z przedsiębiorstwami,

skutkujący niską innowacyjnością polskiej gospodarki. Wyniki prac naukowych bardzo

rzadko są wykorzystywane w działalności gospodarczej. Przyczyn tego stanu rzeczy naleŜy

doszukiwać się przede wszystkim w niewielkiej, z perspektywy przedsiębiorstw,

atrakcyjności oferty instytucji naukowo-badawczych. Nie bez znaczenia jest takŜe

sceptycyzm samych przedsiębiorców wobec korzyści wynikających ze współpracy z nimi;

mimo Ŝe w zasadzie jest on uprawniony, to taka generalna postawa przyczynia się do

niekorzystania nawet z nielicznych dobrych ofert sektora naukowo-badawczego. Niewielka

atrakcyjność rezultatów prac badawczych dla świata biznesu wynika między innymi ze

struktury gałęziowej polskiej nauki, polegającej na dominacji badań podstawowych nad

stosowanymi.

Odrębnym problemem jest niska liczba badaczy w relacji do całej populacji. Co gorsza,

wskaźnik ten systematycznie się obniŜa. Szczególnie dotkliwy staje się brak badaczy z

zakresu nauk ścisłych i technicznych. Szanse na radykalną poprawę tej sytuacji w niezbyt

odległej perspektywie czasowej są nikłe – liczba doktoratów uzyskiwanych w tych naukach

jest bowiem niewielka. Przyczyn tej niekorzystnej tendencji naleŜy doszukiwać się m. in. w

spadającej od lat liczbie kandydatów na studia na kierunkach ścisłych i technicznych. Trwałe

jej odwrócenie (w 2010 r. dał się zauwaŜyć pewien wzrost zainteresowania tymi kierunkami)

wymaga powaŜnych zmian w systemie edukacyjnym (dokładniej na ten temat zob. działanie

III.1) Kolejną słabością polskiej nauki jest niski stopień jej integracji z nauką światową, co

powoduje, Ŝe rola nawet najwaŜniejszych naszych centrów badawczych w międzynarodowym

Ŝyciu naukowym jest marginalna.

Wszystkie wymienione wady i niedoskonałości polskiego sektora naukowo-badawczego

występują równieŜ we Wrocławiu. Ich usunięcie wymagać będzie zdecydowanych i

konsekwentnych działań rządu i parlamentu. Niektóre problemy mogą być jednak

rozwiązywane na poziomie lokalnym. Władze stolicy Dolnego Śląska mają całkiem spore

doświadczenie w stymulowaniu i organizacji przedsięwzięć wspierających rozwój sektora

B+R. Powinny być one w najbliŜszej przyszłości kontynuowane i rozwijane.

Historycznie pierwszym duŜym projektem Miasta ukierunkowanym na umocnienie

roli sektora badawczo-rozwojowego w Ŝyciu gospodarczym Wrocławia było utworzenie

Wrocławskiego Parku Technologicznego (WPT). Problemy występujące w początkowym

okresie jego działalności dawno zostały przezwycięŜone. Obecnie WPT jest uwaŜany za

najbardziej dojrzały tego typu projekt w Polsce. Na zasadność tej opinii wskazują m. in. duŜe

dotacje z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na rozbudowę WPT zarówno w

poprzedniej, jak i obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej. Sukces projektu jest

namacalnym dowodem skuteczności podejmowanych we Wrocławiu działań na rzecz budowy

GOW.

Kilka lat temu przystąpiono do prac nad koncepcją EIT+, wielkiego centrum naukowo-

badawczego nowej generacji. Wrocławskie Centrum Badań EIT+ miało rozpocząć swoją

działalność w 2009 r., jednak spory między udziałowcami (wrocławskimi uczelniami

publicznymi, Gminą Wrocław i Samorządem Województwa Dolnośląskiego) spółki

zarządzającej projektem o wpływ na zarządzanie nią spowodowały wydłuŜenie okresu

przygotowawczego. Nie zostały one wygaszone mimo zawarcia porozumienia o nowym

podziale udziałów w spółce - osiągnięty kompromis ma bowiem dość kruche podstawy.

Istnieje powaŜne niebezpieczeństwo, Ŝe mogą one doprowadzić do poraŜki całego

przedsięwzięcia. Byłaby to niepowetowana strata dla wrocławskiej nauki. Miałaby ona

niewątpliwie negatywny wpływ na rozwój sektora badawczo-rozwojowego we Wrocławiu.

Ten niekorzystny scenariusz niekoniecznie jednak musi stać się faktem. Przyszłość tego

wielkiego projektu zaleŜy zarówno od dobrej woli udziałowców, jak i jakości zarządzania

nim.

Szybki rozwój gospodarczy Wrocławia w ostatnich latach stwarza zapotrzebowanie na

nowe - przynajmniej w warunkach polskich - wymagające bardzo zaawansowanych

umiejętności usługi, takie jak wysoko wolumenowe przetwarzanie danych, opracowywanie

nowych, bardziej efektywnych analiz biznesowych, czy teŜ nowych modeli ryzyka dla

instytucji finansowych, itp. Są one typowym przykładem działań na styku nauki i biznesu.

Odpowiedzią na to wyzwanie jest projekt utworzenia Wrocławskiego Centrum

Kompetencyjnego w zakresie Matematyki Stosowanej. Będzie on realizowany przy

współpracy BZ WBK, Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej oraz Wrocławskiego

Centrum Badań EIT+. Warunkiem jego powodzenia będzie zwiększenie liczby badaczy

specjalizujących się w matematyce stosowanej i informatyce. Popyt na tego typu badaczy –

niezaleŜnie od wspomnianego projektu – generuje powstawanie centrów badawczo-

rozwojowych zagranicznych koncernów, takich jak niemiecki Siemens, norweski Opera

Software, szwajcarski Credit Suisse czy teŜ brytyjski Cadbury. Rozwój kadry naukowej w

zakresie matematyki stosowanej i informatyki musi być zatem priorytetem nie tylko dla

wrocławskich uczelni, ale takŜe dla władz Miasta i Regionu.

Przedsięwzięciem łączącym wysiłki róŜnych instytucji i przedsiębiorstw na rzecz

wzmocnienia potencjału Wrocławia w zakresie technologii informacyjnych i

komunikacyjnych jest utworzenie klastra pod nazwą Wspólnota Wiedzy i Innowacji w

Zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych . Inspiracją do jego powołania były

starania o lokalizację we Wrocławiu Węzła (Wspólnoty) Wiedzy i innowacji Europejskiego

Instytutu Technologii i Innowacji w zakresie technik informacyjnych i komunikacyjnych.

Intencją uczestników tej inicjatywy (wrocławskie uczelnie, Gmina Wrocław, Samorząd

Województwa Dolnośląskiego, Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej S.A.,

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu, Wrocławski Park Technologiczny S.A.,

Wrocławskie Centrum Badań EIT+ sp. z o.o., BZ WBK S.A. oraz liczne firmy z branŜy IT i

organizacje pozarządowe) było nadanie jej wymiaru europejskiego. Jej materializacja zaleŜeć

będzie od decyzji władz UE. NiezaleŜnie jednak od niej mobilizacja endogennego potencjału

Wrocławia w zakresie technik informacyjnych i komunikacyjnych z całą pewnością będzie

miała pozytywny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy Miasta.

Klastry jako bardzo elastyczna forma organizacji Ŝycia gospodarczego powinny być

intensywnie wspierane przez administrację publiczną, w tym takŜe lokalną. Mają one do

odegrania szczególnie znaczącą rolę w działaniach gospodarczych o charakterze

innowacyjnym. PoniewaŜ przedsięwzięcia innowacyjne są niejako z definicji

nieprzewidywalne, określanie z góry obszarów wsparcia nie ma większego sensu. Znaczącą

rolę w tworzeniu klastrów mogą odegrać parki technologiczne. Za modelowy przykład moŜe

słuŜyć WPT, który jest koordynatorem klastra „Nutribiomed”.

Do najbardziej perspektywicznych obszarów GOW naleŜy zaliczyć telemedycynę i

informatyzację systemu ochrony zdrowia. Postęp w tych dziedzinach niewątpliwie

przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego, a tym samym słuŜy realizacji

waŜnego celu społecznego (zob. działanie I.10). Prowadzi on jednocześnie do rewolucyjnych

zmian w stosowanych technologiach medycznych oraz bardziej efektywnego zarządzania

systemem ochrony zdrowia zarówno w skali mikro, jak i makro. Wymiar ekonomiczny

telemedycyny i informatyzacji systemu zdrowia jest zatem ewidentny. Koordynacją i

wspieraniem działań na rzecz ich rozwoju zajmuje się Wrocławski Medyczny Park Naukowo-

Technologiczny Sp. z o.o., którego Gmina Wrocław jest mniejszościowym udziałowcem.

Spółka poprzez działające w jej ramach Medyczne Centrum Transferu Technologii zamierza

takŜe uczestniczyć w opracowywaniu innych niŜ informatyczne technologii medycznych.

Pozycja Wrocławia na rynku usług medycznych jest i w jeszcze większym stopniu

będzie w przyszłości jednym z najwaŜniejszych wskaźników metropolitalnego

charakteru Miasta. Szybki postęp we współczesnej medycynie sprawia, Ŝe systematycznie

umacnia się na nim pozycja centrów medycznych dysponujących silnym zapleczem

naukowo-badawczym. W interesie Miasta i jego mieszkańców leŜy zatem wspieranie

inicjatyw i projektów zwiększających innowacyjny potencjał sektora medycznego we

Wrocławiu.

Specyficznym problemem naszego kraju jest sygnalizowany wyŜej sceptycyzm

przedsiębiorców wobec moŜliwości wykorzystania wyników badań naukowych w praktyce

gospodarczej. W całej administracji publicznej to władze metropolii mają największe

moŜliwości prowadzenia działań wzmacniających zaufanie i współpracę między światem

biznesu a sektorem badawczo-rozwojowym. O niektórych spośród nich, takich jak

organizacja i rozbudowa parków technologicznych, była mowa wyŜej. WaŜne są jednak takŜe

tzw. działania miękkie, polegające m. in. na współtworzeniu przestrzeni do wymiany

informacji między oboma środowiskami (np. poprzez utworzenie portalu internetowego o

ofercie instytucji naukowych dla podmiotów gospodarczych) oraz do nawiązywania

bezpośrednich kontaktów, w tym nieformalnych, między przedsiębiorcami i naukowcami.

Biuro Rozwoju Gospodarczego UM jest w trakcie realizacji współfinansowanego ze środków

PO KL projektu pod nazwą „Transfer wiedzy do wrocławskich firm” . Jego celem jest

pozyskanie przez wrocławskie przedsiębiorstwa wiedzy od młodych naukowców poprzez

uruchomienie bazy danych prac doktorskich. Korzystanie z bazy przez przedsiębiorców

ułatwiać będzie sieć profesjonalnych doradców ds. transferu innowacji. WaŜnym elementem

projektu będzie takŜe badanie statystyk odwiedzin poszczególnych prac, co wskaŜe obszary

największego zapotrzebowanie na nowe technologie wśród firm.

PrzewaŜająca część infrastruktury badawczo-rozwojowej Miasta jest własnością

wrocławskich uczelni. Środki na jej rozbudowę i modernizację pochodzą przede wszystkim z

budŜetu państwa oraz dotacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Stosunkowo

skromny jest udział dochodów własnych uczelni w finansowaniu projektów inwestycyjnych.

Rozwój infrastruktury badawczej szkół wyŜszych nie jest zadaniem własnym samorządu

lokalnego, jednak z oczywistych względów jej stan nie moŜe być obojętny dla władz Miasta.

W minionych latach władze Wrocławia w róŜny sposób wspierały stosowne inwestycje

miejscowych uczelni, najczęściej poprzez przekazywanie gminnych nieruchomości oraz

maksymalne przyśpieszanie procedur związanych z uzyskiwaniem decyzji administracyjnych

niezbędnych do rozpoczęcia prac budowlanych. Ten rodzaj wsparcia będzie kontynuowany

równieŜ w przyszłości.

Samorząd Wrocławia będzie nadal uczestniczyć w działaniach na rzecz integracji

wrocławskich uczelni publicznych. WaŜnym krokiem na tej drodze było utworzenie w 2010 r.

Unii Akademickiej , która ma być swoistą federacją szkół wyŜszych. Nowa struktura

akademicka ma w planach organizację międzyuczelnianych instytutów badawczych, studiów

doktoranckich i magisterskich oraz ścisłą współpracę w wykorzystaniu bazy zarówno

dydaktycznej, jak i kulturalnej i sportowej.

Władze Miasta, współpracując z mediami, będą angaŜować się w promocję osiągnięć

wrocławskich przedsiębiorców skutecznie wykorzystujących wyniki prac badawczych w

praktyce gospodarczej. Jedną z form uznania dla ich wysiłków mogłoby być honorowanie

najwybitniejszych spośród nich dorocznymi nagrodami prezydenta Wrocławia. Motywacje do

podjęcia innowacyjnych działań nie muszą być wyłącznie natury ekonomicznej. Tworzenie

klimatu aprobaty i szacunku dla innowatorów z całą pewnością będzie sprzyjać umacnianiu

się postaw innowacyjnych wśród wrocławskich przedsiębiorców.

Jednym z warunków realizacji celu działania II.1 jest rozbudowa i modernizacja

istniejącej infrastruktury teleinformatycznej. Mimo Ŝe według badań CBOS Wrocław miał

pod koniec 2007 r. najwyŜszą po Krakowie proporcję gospodarstw domowych z dostępem do

Internetu (54,9%, średnia krajowa 40,1%), to wartość ta znacznie odbiegała od średniej (70-

90%) dla obszarów metropolitalnych „starej UE”. W ostatnich dwóch latach szybko jednak w

całym kraju rośnie liczba gospodarstw domowych podłączonych do Internetu. Z danych

Eurostatu wynika, Ŝe w grudniu 2009 r. ich proporcja osiągnęła wartość 59%; w tym samym

czasie z usług sieci szerokopasmowych korzystało 51% polskich gospodarstw domowych.

Brak odpowiednich danych w układzie lokalnym i regionalnym nie pozwala na precyzyjne

określenie stosownej proporcji dla Wrocławia; wychodząc jednak z wyników badań z końca

2007 r. i z tendencji ogólnopolskich, moŜna załoŜyć, Ŝe w grudniu 2009 r. wynosiła ona około

75%. Tak więc dostęp do Internetu przestaje być problemem we Wrocławiu. Nadal są nim

jednak niskie prędkości dostępowe. Istniejąca infrastruktura teleinformatyczna wymaga zatem

pilnej modernizacji. Szczególnie potrzebna jest dalsza rozbudowa sieci szerokopasmowych.

Znaczna część niezbędnych działań inwestycyjnych zostanie zrealizowana i sfinansowana

przez przedsiębiorstwa telekomunikacyjne. Budowa nowych i modernizacja istniejących sieci

teleinformatycznych na potrzeby administracji miejskiej, szkół i przedszkoli, placówek opieki

zdrowotnej, instytucji pomocy społecznej, itp. muszą być sfinansowane ze środków

publicznych. Zadanie to będzie realizowane w ramach projektu „MAN Wrocław. Wrocławska

sieć teleinformatyczna na potrzeby sprawnego zarządzania miastem” (zob. działanie II.7:

„Usprawnienie zarządzania Wrocławiem, m. in. przez rozwój e-administracji”). Jednym z

jego załoŜeń jest moŜliwość podłączenia do nowo wybudowanej sieci wszelkich administracji

publicznych działających na terenie Wrocławia. Dodatkowo, w związku z uchwaleniem

„ Ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci szerokopasmowych”, miejska szerokopasmowa

sieć będzie udostępniana lokalnym dostawcom usług internetowych dla gospodarstw

domowych i niewielkich firm. Takie wykorzystywanie sieci przyczyni się z jednej strony

do zwiększenia dostępności usług internetowych, z drugiej zaś do obniŜenia ich ceny w

skali całego Miasta. Znaczenie budowy sieci „MAN Wrocław” jest trudne do przecenienia,

zwaŜywszy na wyjątkowo wysoką cenę usług dostępowych w Polsce, w tym takŜe we

Wrocławiu – dwukrotnie większą niŜ średnie opłaty w krajach OECD. Głównymi

beneficjentami tej inwestycji, obok administracji publicznej i osób fizycznych, będą małe

firmy, w szczególności rozpoczynające dopiero działalność gospodarczą.

Uzupełnieniem przedsięwzięć zwiększających potencjał badawczo-rozwojowy Wrocławia

oraz efektywność transferu wiedzy z sektora nauki do przedsiębiorstw powinny być

ukierunkowane na świat zewnętrzny działania promujące Wrocław jako miasto, w którym

sektory-nośniki gospodarki opartej na wiedzy rozwijają się najszybciej w Polsce. Bez

wątpienia wzmocnią one atrakcyjność inwestycyjną stolicy Dolnego Śląska.

II.1.2: Przedsięwzięcia realizujące cel działania:

1) Rozbudowa Wrocławskiego Parku Technologicznego polegająca na:

• Instalacji eksperymentalnej linii do produkcji suplementów diety (projekt

„Nutribiomed” w ramach POIG);

• Wybudowaniu budynków o łącznej powierzchni 15 000 m2 z przeznaczeniem na

funkcje laboratoryjno-biurowe dla innowacyjnych przedsiębiorstw, w których

zostaną utworzone m. in. laboratorium i prototypownia procesów

biotechnologicznych (projekt od „Wrocławskiego Parku Technologicznego do

Innopolis Wrocław” w ramach POIG);

• Budowie pawilonu biurowo-laboratoryjnego „Sigma”, w którym zostaną

zainstalowane firmy osiągające znaczące sukcesy ekonomiczne na bazie

infrastruktury WPT (projekt własny WPT);

• Zamontowaniu w nowych obiektach WPT unikatowej instalacji energetycznej,

pozwalającej na przeprowadzanie, w warunkach pilotaŜu, eksperymentów

ukierunkowanych na wdroŜenie innowacyjnych rozwiązań optymalizujących

wykorzystanie energii;

2) Budowa na kampusie Pracze Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ i uruchomienie jego

działalności;

3) Utworzenie Wrocławskiego Centrum Kompetencyjnego w zakresie Matematyki

Stosowanej oraz wsparcie działalności klastra „Wspólnota Wiedzy i Innowacji w

Zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych”;

4) Udział w przedsięwzięciach ukierunkowanych na tworzenie i rozwój innych niŜ w

zakresie technik informacyjnych i komunikacyjnych klastrów-nośników GOW;

5) Wsparcie działań realizowanych przez Wrocławski Medyczny Park Naukowo-

Technologiczny Sp. z o.o.;

6) Stymulowanie przedsięwzięć ukierunkowanych na budowę zaufania i rozwój współpracy

między przedsiębiorcami i środowiskiem naukowym;

7) Aktywny patronat nad działaniami Unii Akademickiej;

8) Wsparcie inwestycji w infrastruktur ę badawczo-rozwojową szkół wyŜszych;

9) Wsparcie rozwoju kadry naukowej wrocławskich uczelni i innych centrów naukowo-

badawczych, szczególnie w zakresie nauk ścisłych i technicznych.

10) Rozbudowa i modernizacja infrastruktury teleinformatycznej Miasta;

11) Promocja osiągnięć wrocławskich przedsiębiorców skutecznie wykorzystujących wyniki

prac badawczych w praktyce gospodarczej oraz Wrocławia jako polskiego bieguna

rozwoju GOW.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do poprawy stanu

infrastruktury badawczej, zwi ększenia transferu wyników prac badawczo-rozwojowych

do lokalnej gospodarki, a w konsekwencji do wzrostu roli sektora badawczo-

rozwojowego w Ŝyciu gospodarczym Miasta i umocnienia się pozycji Wrocławia jako

bieguna rozwoju GOW.

II.1.3: Wskaźniki realizacji działania


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Wartość projektów inwestycyjnych

zrealizowanych przez spółki o

profilu badawczo-rozwojowym z

udziałem gminy Wrocław (WPT

S.A., EIT+ S.A., WMPNT Sp. z

o.o.)

0 849 mln PLN* PO IG, WPT

Liczba miejsc pracy utworzonych

w sektorze B+R

0 2800* WUS, BRG,

BWU

Łączna powierzchnia nowych

budynków laboratoryjno-biuro-

wych WPT

0 17 5000 m2 WPT

Liczba zgłoszonych przez WPT

wniosków patentowych

0 23* WPT

Liczba przedsiębiorców korzystają-

cych z bazy danych prac

doktorskich

0 ? BRG

*Dotyczy okresu 2011-2015.

II.1.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BRG, WPT S.A., ARAW S.A., WMPNT

sp. z o.o.

Działanie II.2: Rozbudowa systemów wsparcia małych i średnich

przedsiębiorstw, w szczególności ukierunkowanych na działalność

kreatywną.


Celem działania II.1 jest ułatwienie rozwoju wrocławskich małych i średnich

przedsiębiorstw, zwłaszcza prowadzących działalność o charakterze kreatywnym.

Znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw dla Wrocławia najlepiej ilustruje stosunek

liczby podmiotów gospodarczych zaliczanych do sektora MSP do liczby duŜych

przedsiębiorstw (zatrudniających ponad 250 pracowników) – 93 630 do 151 (dane z 2007 r.).

Ich aktywność ma decydujący wpływ na poziom innowacyjności lokalnej gospodarki i stopę

bezrobocia we Wrocławiu. Autorzy Raportu „Polska 2030” słusznie podkreślają, Ŝe

innowacyjność gospodarki jest uwarunkowana kulturowo. Nie zaleŜy ona zatem wyłącznie od

nakładów na sektor badawczo-rozwojowy. Równie istotną rolę odgrywa tzw. potencjał

kreatywny społeczeństwa. Jego wielkość jest funkcją liczebności i jakości klasy kreatywnej,

składającej się według Richarda Floridy ze znakomicie wykształconych pracowników

zatrudnionych na stanowiskach wymagających rozwiązywania złoŜonych problemów.

Tworzą ją przede wszystkim artyści, pisarze, dziennikarze, projektanci, architekci, naukowcy,

inŜynierowie i przedstawiciele innych wolnych zawodów. Pracownicy sektora badawczo-

rozwojowego stanowią zatem tylko część klasy kreatywnej. Kreatywni pracownicy są

głównym zasobem przedsiębiorstw zaliczanych do sektora kreatywnego. W jego skład

wchodzą m. in. domy wydawnicze, przedsiębiorstwa zajmujące się działalnością estradową,

reklamą, produkcją filmów, programów radiowych i telewizyjnych, nowymi technikami

sprzedaŜy produktów i usług, wzornictwem, organizacją kongresów i widowisk, domy

medialne, biura projektowe, firmy konsultingowe i inŜynierskie, itp.

Według badań OECD w krajach naleŜących do tej organizacji sektor kreatywny rozwijał

się dwa razy szybciej niŜ cały sektor usług i cztery razy szybciej niŜ sektor produkcji dóbr.

Niemal wszędzie na świecie optymalnym środowiskiem dla gospodarki kreatywnej są wielkie

miasta, będące jednocześnie waŜnymi centrami kultury i silnymi ośrodkami akademickimi.

Nie inaczej sytuacja przedstawia się w Polsce. PoniewaŜ statystyka publiczna w naszym kraju

nie operuje kategoriami „gospodarka kreatywna”, „przedsiębiorstwa kreatywne”,

kwantyfikacja znaczenia sektora kreatywnego zarówno w skali kraju, jak i regionów oraz

miast jest w praktyce niemoŜliwa. Nie ulega jednak wątpliwości, Ŝe w przypadku Wrocławia

jego rola juŜ teraz jest istotna, a w przyszłości jeszcze się zwiększy.

Niemal wszystkie lokalne firmy sektora kreatywnego mieszczą się w kategorii MSP.

Polityka władz Miasta wobec małych i średnich przedsiębiorstw będzie uwzględniać

silny potencjał rozwojowy tego typu firm. Wsparcie MSP nie powinno oczywiście

ograniczać się do przedsięwzięć o innowacyjnym charakterze. Imitacyjny model prowadzenia

działalności gospodarczej moŜe, na pewnym etapie rozwoju gospodarczego, przynosić

całkiem poŜyteczne efekty dla przedsiębiorstw oraz lokalnych i krajowych gospodarek. Na

dłuŜszą jednak metę na ogół nie sprawdza się.

W warunkach polskich zwraca uwagę odmienna rola własności publicznej w sektorze

badawczo-rozwojowym (dominująca) i w pozostałych segmentach gospodarki kreatywnej

(minimalna – wyjąwszy media elektroniczne). Odmienne są równieŜ w obu przypadkach

formy prawno-organizacyjne – działalnością badawczo-rozwojowa zajmują się przede

wszystkim szkoły wyŜsze, placówki Polskiej Akademii Nauk i tzw. jednostki badawczo-

rozwojowe (WPT i EIT+ stanowią wyjątek od reguły), tymczasem pozostałe typy działalności

kreatywnej są domeną prywatnych przedsiębiorstw. To zróŜnicowanie ma istotny wpływ na

rodzaj i skalę interwencji publicznej: działalność badawczo-rozwojowa jest finansowana

przede wszystkim ze środków budŜetowych, niezaleŜnie od źródeł ich pochodzenia; w

przypadku innego typu działalności kreatywnych finansowanie budŜetowe – m. in. ze

względu na przepisy europejskie o pomocy publicznej – ma bardzo ograniczone znaczenie. Z

wymienionych powodów wsparcie dla sektora badawczo-rozwojowego i pozostałych

segmentów gospodarki kreatywnej musi mieć odmienny charakter. Fakt ten był przesłanką do

oddzielnego potraktowania obu zagadnień w niniejszym dokumencie.

W pejzaŜu wrocławskich MSP zdecydowanie dominują niewielkie firmy, zatrudniające 9 i

mniej osób. Na koniec 2007 r. w systemie REGON było zarejestrowanych 90 273 tego typu

firmy. Liczba przedsiębiorstw zatrudniających od 10 do 250 pracowników osiągnęła w tym

samym czasie poziom 3357. Potencjał rozwojowy najmniejszych firm, wyjąwszy zaliczane do

sektora kreatywnego, jest na ogół niewielki. Tylko bardzo nieliczne korzystają z rozwiązań

opracowanych przez sektor badawczo-rozwojowy. Ze względu na liczebność ich wpływ na

lokalną gospodarkę jest jednak całkiem istotny.

Struktura i przemiany w sektorze MSP są słabo uchwytne w statystyce publicznej.

Istniejącą lukę częściowo wypełniają dane zgromadzone przez uczestników realizowanego

przez Gminę Wrocław przy współpracy z Pentor Research International projektu badawczego

„Wro-kadry. Przyszło ść rynku pracy MSP w aglomeracji wrocławskiej – prognozy i

rekomendacje”. Projekt był współfinansowany ze środków PO KL. Wyłaniający się z nich

obraz drobnego i średniego biznesu jest niejednoznaczny. Połowę sektora MSP we

Wrocławiu stanowią firmy jednoosobowe oparte na samozatrudnieniu. Za niepokojące

zjawisko naleŜy uznać niskie kompetencje menedŜerskie znacznej części przedsiębiorców, w

szczególności właścicieli najmniejszych firm, czego efektem są m. in. niewłaściwe dobrane

strategie biznesowe. Co czwarta wrocławska firma z sektora MSP nie ma planu rozwoju,

mimo Ŝe planowanie działań jest kluczową dla przyszłości przedsiębiorstw kwestią,

zwłaszcza w okresach pogorszenia się koniunktury gospodarczej. Wrocławskie MSP

charakteryzuje takŜe dość niska innowacyjność. Pozytywną natomiast ich cechą jest

nasycenie pracownikami o wysokich kwalifikacjach. Badania kondycji MSP będą w

przyszłości wykonywane systematycznie. Ich rezultaty z całą pewnością przyczynią się do

optymalizacji polityki gospodarczej Miasta.

Najsłabszym segmentem sektora MSP są mikroprzedsiębiorstwa. Jednak ograniczone

środki i niewystarczająca infrastruktura instytucjonalna wsparcia biznesu powodują, Ŝe

beneficjentami pomocy publicznej moŜe być tylko niewielka część najmniejszych firm. Z

róŜnych przyczyn na wsparcie zasługują przedsiębiorstwa zakładane przez absolwentów szkół

wyŜszych oraz bezrobotnych. Szczególne preferencje powinny jednak w pierwszej kolejności

obejmować przedsiębiorstwa kreatywne, w tym takŜe opierające swoją działalność na

transferze wiedzy z sektora badawczo-rozwojowego do realnej gospodarki. Typową formą

wsparcia takich firm jest udostępnianie im infrastruktury parków technologicznych. DuŜą

pomocą dla całego sektora MSP powinna być internetowa wyszukiwarka instytucji otoczenia

biznesu w ramach nowego wrocławskiego portalu miejskiego. Realizacja tego projektu ułatwi

przedsiębiorcom dotarcie do informacji o ofertach tychŜe instytucji. Będą oni mogli poprzez

zakładkę „zadaj pytanie” zwracać się o pomoc w rozwiązywaniu indywidualnych problemów.

Kolejnym przedsięwzięciem wspierającym mikroprzedsiębiorstwa jest wdraŜany juŜ przez

wyłonioną w konkursie organizację pozarządową Centrum Wspierania Przedsiębiorczości

projekt „Wrocławski Inkubator Przedsiębiorczości”. Jego beneficjentami mogą być osoby

planujące otwarcie własnej działalności gospodarczej lub prowadzące taką działalność (o

statusie mikroprzedsiębiorstwa) nie dłuŜej niŜ 6 miesięcy. Decydujące znaczenie w procesie

przyjmowania danego podmiotu do programu Inkubatora ma analiza biznesplanu, szans

rynkowych, a przede wszystkim ocena, w jakim stopniu uczestnictwo w Inkubatorze pozwoli

na przełamanie barier rozwojowych i zminimalizowanie zagroŜeń dla danego

przedsięwzięcia. Szczególne znaczenie będzie miało zapewnienie

mikroprzedsiębiorstwom taniego dostępu do szerokopasmowych łącz internetowych po

zakończeniu realizacji projektu „MAN Wrocław. Wrocławska sieć teleinformatyczna na

potrzeby sprawnego zarządzania miastem” (zob. działanie II.1: „Wsparcie przedsięwzięć

przyczyniających się do zwiększenia potencjału badawczo-rozwojowego Wrocławia,

lepszego transferu wiedzy z sektora nauki do przedsiębiorstw oraz do wzmocnienia

wizerunku Wrocławia jako miasta o nowoczesnej gospodarce” oraz II.7: „Usprawnienie

zarządzania Wrocławiem, m. in. przez rozwój e-administracji”).

W ramach rewitalizacji Nadodrza (zob. działanie I.3) oraz unijnego programu URBACT

II będzie realizowany projekt odtworzenia dawnego traktu handlowego w ciągu ul. Łokietka

– pl. Św. Macieja – ul. Chrobrego. Ma on stać się strefą zakupów niecodziennych i

prestiŜowych oraz pracowni artystyczno–rzemieślniczych. Działania rewitalizacyjne

niewątpliwie przyczynią się do rozwoju drobnej przedsiębiorczości w tej części Miasta.

Firmy średniej wielkości mają w wielu przypadkach dość znaczny potencjał rozwojowy.

Adresatem pomocy publicznej powinny być te spośród nich, które wykorzystują rezultaty

prac sektor B+R, są ukierunkowane na działalność kreatywną lub tworzą nowe miejsca pracy.

NaleŜy jednak przyznać, Ŝe władze lokalne mają ograniczone moŜliwości wsparcia średniej

wielkości przedsiębiorstw. Większość niezbędnych do tego instrumentów posiadają rząd i

samorząd województwa. Gmina Wrocław jest jednak znaczącym udziałowcem

Dolnośląskiego Funduszu Gospodarczego Sp. z o.o., udzielającego poręczeń kredytów i

poŜyczek finansujących rozwój dolnośląskich małych i średnich przedsiębiorstw., i ma zatem

wpływ na kierunki jego działalności. W celu rozszerzenia zakresu usług świadczonych przez

Fundusz wskazane byłoby dokapitalizowanie go.

Samorząd miejski moŜe przyczyniać się do rozwoju wrocławskich firm takŜe poprzez

organizację współpracy i wymianę informacji między róŜnymi środowiskami. Przy okazji

omówienia działania II.1 wspomniano o realizowanym przez Biuro Rozwoju Gospodarczego

UM projekcie „Transfer wiedzy do wrocławskich firm” . Innym przykładem wsparcia

działalności wrocławskich przedsiębiorstw sektora kreatywnego jest inicjatywa

„Akcelerator Designu” . Uczestniczą w niej samorząd Wrocławia, Agencja Rozwoju

Aglomeracji Wrocławskiej, Dolnośląska Rada Przedsiębiorczości i Nauki, wrocławskie

uczelnie oraz firmy. Jej celem jest m. in. promocja zagadnień wzornictwa, stymulowanie

wymiany informacji, wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedsiębiorcami a środowiskami

designerów, architektów i inŜynierów, a takŜe wsparcie działań przedsiębiorstw i uczelni

ukierunkowanych na pozyskanie utalentowanych projektantów i designerów. Ci ostatni -

stanowiąc integralną część klasy kreatywnej - wywierają często bardzo pozytywny wpływ na

Ŝycie gospodarcze krajów i regionów. Przykładem mogą być środkowe Włochy w latach

osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Sukces projektu „Akcelerator Designu” przyczyni się

do lepszego transferu wiedzy i umiejętności projektantów i designerów do gospodarki. Jest to

o tyle istotne, Ŝe nie najwyŜszej jakości wzornictwo obniŜa wartość polskich, w tym takŜe

wrocławskich, produktów.

Podniesieniu umiejętności zarządczych przedsiębiorców całego sektora MSP będzie

słuŜyć realizacja projektu „Innowacje marketingowe i organizacyjne”. Wśród polskich, w

tym takŜe wrocławskich drobnych i średnich przedsiębiorców, pokutuje przekonanie o braku

konieczności rozwijania umiejętności i wiedzy z zakresu zarządzania firmą i prowadzenia

biznesu. Niewystarczające kompetencje menedŜerskie właścicieli i szefów MSP prowadzą do

obniŜenia ich konkurencyjności. Przejawem braku wiedzy moŜe być powszechne

utoŜsamianie innowacyjności z aplikacją wysoko zaawansowanych technologii. Tymczasem

równie waŜne dla rozwoju firm są innowacje marketingowe i organizacyjne. Odpowiedzią na

wynikające z tej sytuacji wyzwanie będzie wdroŜenie wspomnianego projektu. Będzie on

polegać na organizacji e-learningu dzięki utworzeniu specjalnego portalu - z moŜliwością

warsztatów w rzeczywistości realnej - dla tych przedsiębiorców, którzy będą zainteresowani

szybkim i skutecznym podniesieniem swoich kwalifikacji. Jego zakres merytoryczny będzie

obejmować najnowsze osiągnięcia naukowe z dziedziny marketingu, brandingu, reklamy,

umiejętności zarządczych. Zakłada się, Ŝe portal będzie interaktywny; jego uŜytkownicy będą

zatem mieli wpływ na zawartość merytoryczną szkoleń.

Wrocławskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu uczestniczą w

międzynarodowym obrocie gospodarczym. Dla małych i średnich firm dostęp do

zagranicznych rynków jest jednak ze względów finansowych, logistycznych, językowych, itp.

mocno utrudniony. Administracja publiczna, od szczebla lokalnego po rządowy, dysponuje

narzędziami wsparcia międzynarodowej aktywności MSP. Skala realizowanych przez nie

operacji sprawia, Ŝe główną rolę w jej stymulowaniu powinny odgrywać samorządy

regionalne i lokalne. Mogą one wspomagać zabiegi firm między innymi poprzez organizację

zagranicznych misji gospodarczych, współpracę z wydziałami ekonomicznymi polskich

ambasad, wsparcie udziału przedsiębiorstw w zagranicznych imprezach gospodarczych typu

targi, wystawy oraz współudział w ich organizacji na obszarze działania poszczególnych

samorządów. Gmina Wrocław, działając m. in. poprzez Convention Bureau Wrocław,

zdobyła całkiem spore doświadczenie w przygotowaniu tego typu przedsięwzięć. Jednym z

najwaŜniejszych była organizacja międzynarodowego spotkania przedsiębiorców „Futuralia

2005”. Wskazane byłoby ponowne goszczenie tej imprezy we Wrocławiu w drugiej połowie

przyszłej dekady. Starania o prawo do jej organizacji powinny być podjęte w ciągu

najbliŜszego roku.


1) Systematyczne badania sektora MSP pod kątem sytuacji ekonomicznej, struktury

branŜowej, innowacyjności, struktury zatrudnienia, itp.

2) Poszerzenie oferty Wrocławskiego Parku Technologicznego dla drobnych i średnich

przedsiębiorstw opierających swoją działalność na transferze wiedzy z sektora

badawczo-rozwojowego do realnej gospodarki;

3) Uruchomienie internetowej wyszukiwarki instytucji otoczenia biznesu;

4) Kontynuacja projektu „Wrocławski Inkubator Przedsi ębiorczości” ;

5) Rewitalizacja dawnego traktu handlowego w ciągu ul. Łokietka – pl. Św. Macieja – ul.

Chrobrego;

6) Podniesienie kapitału Dolnośląskiego Funduszu Gospodarczego Sp. z o.o.;

7) WdroŜenie projektu „Akcelerator Designu”;

8) Realizacja projektu „Innowacje marketingowe i organizacyjne”;

9) Zapewnienie mikroprzedsiębiorstwom dostępu do taniego szerokopasmowego Internetu

po wybudowaniu sieci „MAN Wrocław”;

10) Organizacja międzynarodowych imprez gospodarczych na terenie Wrocławia;

11) Wsparcie udziału wrocławskich firm w zagranicznych imprezach gospodarczych typu

targi, wystawy, spotkania przedsiębiorców;

12) Organizacja zagranicznych misji gospodarczych i intensyfikacja współpracy z

wydziałami ekonomicznymi polskich ambasad.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do bardziej efektywnego

wykorzystania potencjału wrocławskich MSP i zwiększenia roli sektora kreatywnego w

gospodarce Miasta.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba firm działających na terenie

WPT

96 200 WPT

Liczba pracowników zatrudnio-

nych w firmach działających na

terenie WPT

1280 2 000 WPT

Liczba firm korzystających z

internetowej wyszukiwarki

instytucji otoczenia biznesu

0 ? BRG

Liczba przedsiębiorców uczestni-

czących w projekcie „Innowacje

marketingowe i organizacyjne”

0 ?* BRG

Liczba firm uczestniczących w

zagranicznych imprezach

gospodarczych dzięki wsparciu

gminy Wrocław

0 ? BRG

*Dane za 2012 r.

II.2.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BRG, WPT S.A., ARAW S.A., WMPNT

sp. z o.o.

Działanie II.3: Rozbudowa infrastruktury turystyczn ej i bardziej efektywna

promocja walorów turystycznych Miasta i Wrocławskiego Obszaru

Metropolitalnego.


Celem działania II.3 jest zwiększenie atrakcyjności turystycznej Wrocławia. Od

akcesji Polski do UE sektor ten naleŜy do najszybciej rozwijających się segmentów lokalnej

gospodarki. Wrocław stał się w ostatnich latach trzecim, po Warszawie i Krakowie,

najchętniej odwiedzanym przez turystów, zarówno krajowych jak i zagranicznych, polskim

miastem, wyprzedzając zdecydowanie zajmujący do niedawna to miejsce Poznań. W 2007 r.

co najmniej jedną noc w stolicy Dolnego Śląska spędziło 724 tys. turystów, w tym 249,5 tys.

zagranicznych. NaleŜy oczekiwać, Ŝe ze względu na kryzys gospodarczy dane za 2008 i

szczególnie 2009 r. będą mniej optymistyczne. Z całą pewnością spore oŜywienie w branŜy

nastąpi w 2012 r. w związku z organizacją mistrzostw Europy w piłce noŜnej. W latach

następnych ruch turystyczny powinien być bardziej intensywny niŜ w okresie bezpośrednio

poprzedzającym „Euro 2012”.

BranŜa turystyczna juŜ obecnie daje zatrudnienie tysiącom wrocławian. Mimo kryzysu

gospodarczego przychody wrocławskich hoteli i restauracji między 30.06.2008 r. a

30.06.2009 r. wzrosły o niemal 16%. Wskaźnik ich rentowności, zarówno brutto jak i netto,

mimo Ŝe wyraźnie obniŜył się w ciągu ostatniego roku, nadal pozostaje dodatni. W

perspektywie pięciu najbliŜszych lat zarówno zatrudnienie w sektorze turystycznym, jak i

jego przychody powinny zwiększać się średnio o kilka procent w skali roku. Tylko część

nowo powstających miejsc pracy w firmach branŜy turystycznej wymaga wysokich

kwalifikacji. Pozostałe są ofertą dla gorzej wykształconych mieszkańców Wrocławia i WOM.

Jest to o tyle istotne, Ŝe zatrudnienie w sektorach-nośnikach GOW oraz sektorze kreatywnym

mogą znaleźć tylko najlepsi absolwenci wrocławskich uczelni oraz pracownicy posiadający

odpowiednie doświadczenie zawodowe. Z całą pewnością rozwój branŜy turystycznej stwarza

szansę na utrzymanie stopy bezrobocia we Wrocławiu na niskim poziomie i uniknięcie

bezrobocia strukturalnego.

Istotny wpływ na gospodarkę lokalną ma przede wszystkim turystyka przyjazdowa.

Do tej kategorii zalicza się zarówno klasyczną turystykę rekreacyjną, jak i turystykę

biznesową. Coraz większe znaczenie ma równieŜ turystyka związana z udziałem w róŜnych

formach Ŝycia kulturalnego (spektakle, wystawy). Przyjazdy do Wrocławia w ramach

turystyki rekreacyjnej są dość często związane z odwiedzinami innych atrakcyjnych

turystycznie miejsc na terenie WOM, a nawet całego Województwa Dolnośląskiego.

Promocja turystyczna Miasta powinna zatem uwzględniać kontekst metropolitalny i

regionalny.

Najbardziej dochodowym segmentem turystyki przyjazdowej jest turystyka

biznesowa. Dzienne wydatki turysty biznesowego są średnio 2,5 krotnie wyŜsze niŜ zwykłego

turysty. Z ekonomicznego punktu widzenia rozwój tego rodzaju turystyki powinien być

traktowany priorytetowo. Wśród przedsięwzięć decydujących o jego perspektywach w

najbliŜszej przyszłości na szczególną uwagę zasługuje realizowany przez Halę Ludową Sp. z

o.o. projekt „Utworzenie Regionalnego Centrum Turystyki Biznesowej”, współfinansowany

ze środków RPO dla Dolnego Śląska. Jego rezultatem będzie przekształcenie Hali Stulecia w

nowoczesne centrum turystyki biznesowej, kulturalnej i wypoczynkowej. Potencjał

Wrocławia w zakresie turystyki biznesowej wzmocni takŜe budowa nowych hoteli o wysokim

standardzie. Dla pełnego wykorzystania istniejących moŜliwości rozwoju tej branŜy turystyki

konieczna będzie kontynuacja i intensyfikacja działań promujących Wrocław jako centrum

turystyki biznesowej, realizowanych przez Convention Bureau Wrocław, fundację gminy

Wrocław i Hali Ludowej Sp. z o.o.

Intensywność turystyki biznesowej w miastach koresponduje niewątpliwie z

poziomem ich rozwoju gospodarczego. W przypadku turystyki kongresowej, będącej jedną z

form turystyki biznesowej, równie istotną rolę odgrywa turystyczna atrakcyjność miast.

Jeszcze silniejszy jest związek między nią a rozwojem przyjazdowej turystyki rekreacyjnej.

Atrakcyjność turystyczna miejscowości zaleŜy od wielu czynników; do najwaŜniejszych

naleŜy zaliczyć połoŜenie geograficzne i warunki naturalne, jakość przestrzeni publicznej,

charakter i wartości kulturowe miejskiej zabudowy, obecność lub brak obiektów o

charakterze unikatowym, jakość Ŝycia kulturalnego, stan środowiska naturalnego, poziom

bezpieczeństwa, jakość oraz cena usług hotelarskich i gastronomicznych, dostępność

komunikacyjna, jakość oferty firm obsługujących ruch turystyczny i wreszcie efektywność

działań promocyjnych. Wpływ na nie lokalnych administracji jest bardzo zróŜnicowany.

Wszystkie one powinny być jednak uwzględniane w działaniach na rzecz zwiększania

atrakcyjności turystycznej zarządzanych przez te administracje obszarów. W przypadku

Wrocławia powinny one być szczególnie intensywne ze względu na relatywnie niskie wydatki

odwiedzających Miasto turystów, zwłaszcza zagranicznych.

Zwiększeniu atrakcyjności turystycznej Wrocławia będą słuŜyć liczne działania

realizujące cel szczegółowy 1 (Zwiększenie atrakcyjności Wrocławia jako miejsca do

Ŝycia), w tym rewitalizacja obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie

zagospodarowanych, ochrona dziedzictwa kulturowego i zwiększanie atrakcyjności

wizerunku przestrzennego Miasta, lepsze zagospodarowanie Odry i jej dopływów na terenie

Wrocławia, zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej. Są one niezwykle

waŜne, ale nie wystarczające. Ich uzupełnieniem powinny być rozbudowa bazy noclegowej o

hotele dostępne dla kieszeni przeciętnego turysty i nowy kemping oraz przedsięwzięcia o

charakterze organizacyjno-inwestycyjnym i promocyjnym kreujące nowe produkty

turystyczne. Jako przykład takiego przedsięwzięcia moŜe słuŜyć współfinansowany ze

środków PO IG projekt utworzenia w Hali Stulecia Centrum Innowacyjności w

Architekturze i Budownictwie o wartości 82 mln zł. Jego realizacja przyczyni się do

atrakcyjnego połączenia ochrony dziedzictwa kulturowego z innowacyjnością, czego

rezultatem będzie powstanie unikatowego, ponadregionalnego produktu turystycznego,

eksponującego wartość kulturową Hali i jednocześnie pełniącego funkcję multimedialnego

centrum edukacyjnego.

Wrocław uchodzi za miasto, które Ŝyje niemal przez 24 godziny na dobę. Ten

wizerunek naleŜy promować oraz wzmacniać m. in. poprzez tworzenie warunków do rozwoju

branŜy rozrywki. Ze względu na pewne niedogodności dla otoczenia tego typu działalności

naleŜy dąŜyć do jej koncentracji w wydzielonych strefach Miasta.

Wskazana jest kontynuacja prac nad rozbudową systemu informacji turystycznej oraz

kampanii promujących atuty turystyczne Wrocławia i przyległych obszarów, inne niŜ te, które

są przedmiotem zainteresowanie turystów biznesowych.

Wielkim wyzwaniem dla całego sektora turystycznego będzie właściwe

przygotowanie się na przyjęcie kibiców i oficjalnych gości odwiedzających Wrocław i

okolice w trakcie „Euro 2012”. Będzie ono dotyczyć bardzo róŜnych segmentów branŜy

turystycznej – od zakwaterowania, przez gastronomię, po rozrywkę. Działania

profesjonalnych firm turystycznych będą musiały być uzupełniane przez usługi świadczone

przez wolontariat (tłumacze, przewodnicy, itp.). Rolą władz Miasta będzie przede wszystkim

koordynacja działań róŜnych podmiotów pracujących na rzecz obsługi ruchu turystycznego,

będącego konsekwencją rozgrywania we Wrocławiu meczów „Euro 2012”.


1) Kompleksowe przygotowanie sektora usług turystycznych do wyzwań związanych z

organizacją „Euro 2012”;

2) Utworzenie na bazie Hali Stulecia Regionalnego Centrum Turystyki Biznesowej;

3) Kontynuacja działań Convention Bureau Wrocław promujących stolicę Dolnego Śląska

jako centrum turystyki biznesowej;

4) Stymulowanie rozbudowy i modernizacji bazy hotelowej Wrocławia;

5) Wsparcie dla przedsięwzięć przyczyniających się do rozwoju bazy gastronomicznej

Miasta;

6) Tworzenie warunków do rozwoju branŜy rozrywki w wydzielonych strefach Miasta;

7) Utworzenie w Hali Stulecia Centrum Innowacyjności w Architekturze i Budownictwie;

8) Kreowanie nowych produktów turystycznych;

9) PodwyŜszanie jakości przestrzeni publicznej wzdłuŜ najwaŜniejszych szlaków

turystycznych na terenie Miasta;

10) Kontynuacja prac nad rozbudową systemu informacji turystycznej oraz kampanii

promuj ących atuty turystyczne Wrocławia i Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego,

udział w najwaŜniejszych targach turystycznych.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do wzrostu znaczenia

turystyki w Ŝyciu gospodarczym Miasta, powstania nowych przedsiębiorstw i nowych

miejsc pracy w sektorze turystycznym.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba nowych produktów

turystycznych

0 5 BPM

Liczba miejsc noclegowych,

w tym w hotelach

7 790*

5 143*

10 000

6 500

WUS

WUS

Liczba turystów korzystających z

noclegów,

w tym zagranicznych

724 000*

249 500*

900 000

350 000

WUS

WUS

*Dane z roku 2007.

II.3.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BEU, BPM, BRG, BRW, MKZ, WAB,

WNS, Hala Ludowa Sp. z o.o., Convention Bureau Wrocław.

Działanie II.4: Zwiększenie dostępności transportowej Wrocławia.


Celem działania II.4 jest doprowadzenie do poprawy połączeń transportowych

stolicy Dolnego Śląska z innymi metropoliami polskimi i europejskimi. Będzie ona

polegała na skróceniu czasu i podniesieniu komfortu podróŜy drogą powietrzną oraz lądową

do i z Wrocławia. Stolica Dolnego Śląska naleŜy do najlepiej skomunikowanych z europejską

przestrzenią polskich metropolii. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe dobrej klasy połączenia lądowe

Wrocław ma lub wkrótce będzie mieć jedynie na osi wschód-zachód. Rozbudowy wymaga

równieŜ sieć połączeń lotniczych.

Władze lokalne mają ograniczony wpływ na kierunki rozwoju lądowej infrastruktury

transportowej o strategicznym znaczeniu. Budowa nowych linii kolejowych, autostrad i dróg

ekspresowych oraz modernizacja istniejących są wyłączną kompetencją Rządu RP i

podlegających mu agencji oraz spółek. RównieŜ organizacja kolejowych przewozów

pasaŜerskich innych niŜ lokalne i regionalne naleŜy do właściwości administracji rządowej.

Rząd i jego agendy są takŜe jedynymi instytucjami odpowiedzialnymi za stan śródlądowych

dróg wodnych. Władze samorządowe mogą jedynie lobbować za wprowadzeniem do

rządowych planów szczególnie waŜnych dla miast i regionów inwestycji oraz uczestniczyć

niekiedy w pracach przygotowawczych do ich realizacji, m. in. poprzez ich

współfinansowanie. Całkowicie odmienna jest rola samorządu Wrocławia w działaniach na

rzecz rozbudowy Wrocławskiego Portu Lotniczego. Gmina Wrocław, będąc najwaŜniejszym

akcjonariuszem zarządzającej Portem spółki, wywiera istotny wpływ na kierunki jego

rozwoju. Rozbudowa Portu jest inwestycją o kluczowym znaczeniu dla dostępności

komunikacyjnej Wrocławia, a w konsekwencji dla atrakcyjności inwestycyjnej Wrocławia.

Ukończenie pierwszego jej etapu w ciągu najbliŜszych dwóch lat umoŜliwi takŜe sprawne

dotarcie do Wrocławia w trakcie „Euro 2012”. Projekt będzie kontynuowany po 2012 r.

Spośród inwestycji juŜ realizowanych przez PKP PLK S.A. najwaŜniejszymi dla

dostępności transportowej Wrocławia są modernizacje linii kolejowych E 30/CE 30 na

odcinku Zgorzelec-Wrocław-Katowice-Kraków-Medyka i E 59 na odcinku Wrocław-Poznań-

Szczecin. Przedsięwzięciem o szczególnym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego

centralnej i zachodniej Polski, w tym oczywiście Dolnego Śląska i Wrocławia, będzie budowa

linii wielkich prędkości Warszawa-Łódź-Wrocław/Poznań. Rozpoczęcie inwestycji

przewiduje się na 2014 r., zaś uruchomienie linii na 2020 r. W latach 2010-2015 realizowane

będą prace przygotowawcze i projektowe.

Dostępność transportową stolicy Dolnego Śląska niewątpliwie zwiększyłaby

modernizacja Wrocławskiego Węzła Kolejowego; na znaczenie tego projektu dla rozwoju

Miasta zwrócono juŜ uwagę w części niniejszego dokumentu poświęconej roli transportu

publicznego (działanie I.2). Jego realizacja przyczyniłaby się ona zarówno do lepszej obsługi

ruchu pasaŜerskiego, jak i wzrostu znaczenia kolei w transporcie towarów do i z Wrocławia, a

takŜe ułatwiłaby przejazd przez Miasto dalekobieŜnych pociągów towarowych. Spółka PKP

PLK S.A. nie przewiduje rozpoczęcia tej inwestycji przed 2014 r. DąŜąc do przyśpieszenia jej

realizacji, władze Miasta zdecydowały się na współfinansowanie kosztów opracowania

studium wykonalności projektu.

Wrocław ma juŜ dobre połączenia drogowe na osi wschód-zachód. Oddanie do uŜytku

w sierpniu 2009 r. ostatniego dolnośląskiego odcinka autostrady A 4 sprawiło, Ŝe ze stolicy

Dolnego Śląska moŜna dotrzeć, podróŜując wyłącznie autostradami, do niemal wszystkich

waŜnych ośrodków miejskich Europy Zachodniej i większości Europy Środkowej.

Ukończenie przebudowy autostrady A 18 na odcinku Golnice-Olszyna oraz budowa drogi

ekspresowej S 3 Lubawka-Legnica-Szczecin przyczynią się do poprawy połączeń z

metropoliami połoŜonymi na północny-zachód oraz południowy-zachód od Wrocławia, w

tym z Berlinem i Pragą. Z kolei budowa drogi ekspresowej S 8 wydatnie skróci czas podróŜy

samochodem z Wrocławia do Łodzi i Warszawy. Wszystkie te inwestycje będą ukończone w

całości lub w przewaŜającej części przed „Euro 2012”. Nadal jednak niedroŜne będą

korytarze drogowe na północ do Poznania oraz na południe do Kotliny Kłodzkiej i dalej do

Czech. Odrębnym problemem jest słabe skomunikowanie Wrocławia ze Świdnicą i

Wałbrzychem. Jego znaczenie wynika z powstania w ostatnich latach na południe od

Wrocławia nowego centrum przemysłowego Dolnego Śląska. Słaba obsługa komunikacyjna

tej części Województwa stanowi jednak powaŜne zagroŜenie dla jej rozwoju.

Budowa tras o parametrach drogi ekspresowej na południe i południowy-zachód od

Wrocławia nie znalazła się w Ŝadnym z licznych rządowych planów budowy autostrad i dróg

ekspresowych, ogłaszanych w ostatnim dziesięcioleciu, mimo Ŝe umieszczano w nich tak

egzotyczne rozwiązania, jak droga ekspresowa z Częstochowy do Kłodzka. Tymczasem

zatłoczenie komunikacyjne na drogach krajowych nr 8 i 35 (z Wrocławia do Kudowy Zdroju

oraz do Świdnicy i Wałbrzycha) oraz na niektórych drogach wojewódzkich narasta w bardzo

szybkim tempie. W tej sytuacji wręcz koniecznością jest uzupełnienie planowanej docelowej

sieci autostrad i dróg ekspresowych o odcinki łączące Wrocław z granicą państwa w Kotlinie

Kłodzkiej i z drogą ekspresową S 3 na wysokości Bolkowa. Realizacja pierwszego z

wymienionych projektów wydatnie skróciłaby podróŜ do uzdrowisk Kotliny Kłodzkiej nie

tylko z Wrocławia, ale takŜe z Poznania, przyczyniając się tym samym do zwiększenia

atrakcyjności turystycznej tego obszaru; ponadto - po wybudowaniu kilkudziesięciu

kilometrów drogi ekspresowej na terenie Czech – powstałoby najszybsze połączenie drogowe

Poznania i Wrocławia z Wiedniem. Z kolei nowa trasa z Wrocławia do Bolkowa

przyczyniłaby się do skrócenia podróŜy do Świdnicy, Wałbrzycha, Jeleniej Góry i

miejscowości turystycznych Kotliny Jeleniogórskiej, a takŜe do Pragi. Byłaby ona

atrakcyjnym rozwiązaniem nie tylko dla mieszkańców Wrocławia i południowo-zachodniej

części Dolnego Śląska, ale takŜe Poznania, a nawet Łodzi i Warszawy. Władze Wrocławia

powinny zatem, razem z innymi samorządami lokalnymi Dolnego Śląska oraz samorządem

regionalnym, usilnie zabiegać o uwzględnienie obu inwestycji w rządowych planach

rozbudowy sieci autostrad i dróg ekspresowych.

Sytuację na kierunku północnym wydatnie poprawi budowa drogi ekspresowej S 5.

Realizacja dolnośląskiej części tej inwestycji przed 2014 r. jest jednak wątpliwa – znalazła się

ona wprawdzie na liście rezerwowej projektów kluczowych POIiŚ na lata 2007-2013, lecz z

powodu słabego zaawansowania prac przygotowawczych przesunięcie jej na listę

podstawową jest mało prawdopodobne, co nie znaczy Ŝe niemoŜliwe. Wskazany byłby

bardziej efektywny nacisk zainteresowanych inwestycją samorządów na jej przyśpieszenie.

Gmina Wrocław powinna być aktywnym uczestnikiem stosownych działań.

Od wielu lat systematycznie zmniejsza się rola transportowa Odry. Szansą na

odwrócenie tej niekorzystnej tendencji będzie realizacja w ramach POIiŚ projektów mających

na celu dostosowanie górnej i środkowej Odry do parametrów drogi wodnej III klasy – do tej

kategorii zalicza się najwaŜniejsze regionalne szlaki wodne. Wspomniane projekty będą

polegać przede wszystkim na modernizacji istniejących śluz, jazów i stopni wodnych.

Samorządy wszystkich szczebli, od gminnego po wojewódzki, powinny intensywnie

zabiegać, m. in. poprzez mobilizację opinii publicznej, o terminową realizację zaplanowanych

inwestycji. Szczególną aktywnością na tym polu powinien wykazać się samorząd Wrocławia

– zobowiązują go do tego w pośredni sposób zapisy strategii rozwoju Wrocławia.

Szansą na przekształcenie Odry w drogę wodną o znaczeniu europejskim stworzyłoby

wybudowanie kanału Odra-Dunaj, który byłby częścią planowanego Środkowoeuropejskiego

Korytarza Transportowego (CETC), łączącego Bałtyk z Adriatykiem. Realizacja tego

przedsięwzięcia byłaby prawdziwym przełomem w transportowym wykorzystaniu Odry.

Ogromne znaczenie dla Wrocławia miałaby równieŜ sama decyzja Rady Europejskiej o

utworzeniu Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego. Obok Odrzańskiej Drogi

Wodnej tworzyłyby go połączenia drogowe i kolejowe. Władze Wrocławia od narodzin

inicjatywy CETC aktywnie udzielały jej wsparcia. Ze względu na strategiczne znaczenie

projektu dla Miasta wskazane jest czynne zaangaŜowanie wrocławskiego samorządu w jego

promocję.


1) Rozbudowa i modernizacja wrocławskiego lotniska, w tym budowa nowego terminala z

niezbędną infrastruktur ą oraz budowa i rozbudowa płaszczyzn lotniskowych;

2) Kontynuacja działań ukierunkowanych na rozbudowę sieci połączeń lotniczych z

Wrocławia;

3) Budowa dróg ekspresowych S 3 i S 8 (zadanie rządowe);

4) Aktywny udział w działaniach na rzecz przyśpieszenia budowy drogi ekspresowej S 5;

5) Konsekwentne dąŜenie do wprowadzenia do „Rządowego Programu Budowy Autostrad i

Dróg Ekspresowych” odcinków łączących Wrocław z granicą państwa w Kotlinie

Kłodzkiej i z drogą ekspresową S 3 na wysokości Bolkowa;

6) Aktywny udział w działaniach mających na celu przyśpieszenie modernizacji

Wrocławskiego Węzła Kolejowego;

7) Modernizacja linii kolejowej E 30/CE 30 na odcinku Zgorzelec-Wrocław-Katowice-

Kraków-Medyka oraz linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław-Poznań-Szczecin

(zadania PKP PLK S.A.);

8) Aktywne wsparcie działań promujących budowę linii wielkich pr ędkości Warszawa-

Łódź-Wrocław/Poznań;

9) Modernizacja Odrzańskiej Drogi Wodnej w górnej i środkowej jej części (zadanie

Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej Gliwice i Wrocław;

10) Czynny udział w promocji Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia dostępności

transportowej Wrocławia, a w konsekwencji atrakcyjności inwestycyjnej i

turystycznej. Wzmocni takŜe pozycję Miasta jako jednego z waŜniejszych węzłów

transportowych w tej części Europy.



w roku bazowym

(2009)

Wartość wskaźnika

w roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba pasaŜerów obsłuŜonych

w PL Wrocław

1 486 442 2 300 000 PL Wrocław

S.A.

Liczba nowych połączeń

lotniczych

0 12 PL Wrocław

S.A

II.4.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BPM, BRW, Port Lotniczy Wrocław S.A.

Działanie II.5. Przygotowanie w wymiarze planistycznym i

infrastrukturalnym nowych obszarów pod aktywność gospodarczą,

szczególnie usługową o wysokiej wartości dodanej, w tym wystawienniczą,

oraz produkcję high-tech.


Celem działania II.5 jest zapewnienie podaŜy nieruchomości pod aktywność

gospodarczą, szczególnie usługową o wysokiej wartości dodanej oraz produkcję high-tech,

adekwatnej do potrzeb rynku. Światowy kryzys gospodarczy, który pod koniec 2008 r. zaczął

oddziaływać na sytuację gospodarczą Polski, przyczynił się do radykalnego spadku popytu

na nieruchomości na terenie całego kraju, w tym takŜe na obszarach metropolitalnych.

Wrocław nie był pod tym względem wyjątkiem. Obecna dekoniunktura nie zachęca do

tworzenia nowych stref aktywności gospodarczej. KaŜdy jednak kryzys wcześniej czy później

dobiega końca. RównieŜ obecny, mimo jego wyjątkowej skali i nietypowej natury, zaczyna

wyraźnie cofać się. Jego skutki będą zapewne jeszcze przez jakiś czas odczuwalne, lecz w

2011 r., w pierwszym roku realizacji niniejszego Planu, gospodarka europejska, w tym takŜe

polska, powinna wejść definitywnie w fazę oŜywienia. Szybsze tempo rozwoju

gospodarczego powinno przyczynić się do poprawy sytuacji na rynku nieruchomości. Wzrost

popytu na nieruchomości powinien nastąpić juŜ w 2011 r. Z wielu powodów segment

podaŜowy rynku reaguje z pewnym opóźnieniem na impuls popytowy. Według znacznej

części specjalistów z branŜy nieruchomości niezbędny jest okres dwóch lat, aby parametry

ekonomiczne znalazły przełoŜenie na stronę podaŜową na rynku nieruchomości. Czynnikiem

przyśpieszającym reakcję tego rynku mogą być przygotowania do organizacji „Euro 2012”.

Nie wiadomo, jak silne będzie oŜywienie gospodarcze po 2010 r.; moŜna jednak załoŜyć, Ŝe

niezaleŜnie od jego skali boom na rynku nieruchomości z lat 2005-2007 nie powtórzy się. Ten

segment gospodarki będzie najprawdopodobniej w najbliŜszych latach rozwijać się w

znacznie spokojniejszym rytmie niŜ, miało to miejsce w okresie poprzedzającym ostatnią

dekoniunkturę.

Niepewność co do sytuacji na rynku nieruchomości w krótszej perspektywie nie

wyklucza jednak duŜego potencjału wzrostu tego rynku w dłuŜszym okresie czasu. Władze

Wrocławia będą, w zakresie posiadanych moŜliwości, elastycznie reagować na zmiany

koniunktury. Ukierunkowanie polityki gospodarczej Miasta na wsparcie rozwoju GOW

sprawia, Ŝe oferty przestrzenne będą w pierwszej kolejności adresowane do przedsiębiorstw

zajmujących się działalnością usługową o wysokiej wartości dodanej oraz produkcją high-

tech.

Jak juŜ wspomniano we wcześniejszej części dokumentu, niemałą część powierzchni

Wrocławia zajmują tereny pokolejowe, poprzemysłowe i powojskowe. Największy potencjał

rozwojowy mają te spośród nich, które znajdują się w centrum Miasta lub w sąsiedztwie

nowo budowanych arterii komunikacyjnych (AOW, Obwodnica Śródmiejska, Oś Inkubacji,

Trasa Strzegomska). Do zwiększenia się podaŜy atrakcyjnych pod względem inwestycyjnym

obszarów w granicach Wrocławia przyczyni się realizowana od kilku lat restrukturyzacja

lecznictwa zamkniętego we Wrocławiu. Jej konsekwencją moŜe być otwarcie dla

potencjalnych inwestorów znajdujących się w ścisłym centrum Miasta lub jego pobliŜu

nieruchomości, na których działalność lecznicza juŜ została wygaszona lub do jej zaprzestania

dojdzie w ciągu kilku lat. Decydujący wpływ na tempo przekształceń funkcjonalno-

przestrzennych tych obszarów będą mieli ich obecni (Samorząd Województwa

Dolnośląskiego, Akademia Medyczna) oraz przyszli właściciele (inwestorzy). Ze względu na

pełne uzbrojenie infrastrukturalne terenów poszpitalnych rola władz Miasta w kształtowaniu

ich nowych funkcji będzie polegać w zasadzie na opracowywaniu i uchwalaniu miejscowych

planów zagospodarowania przestrzennego oraz na ich promocji na targach nieruchomości.

Odrębną kategorię wśród obszarów przeznaczonych pod nową aktywność gospodarczą

stanowią tereny, które do niedawna były lub nadal są wykorzystywane do produkcji rolnej. W

przeciwieństwie do nieruchomości poszpitalnych, pokolejowych oraz niektórych

poprzemysłowych i powojskowych, znajdują się one na peryferiach Wrocławia. Ich

gospodarczą aktywizację spowalnia niewystarczająca infrastruktura. Dla zwiększenia

atrakcyjności inwestycyjnej tego typu obszarów Gmina będzie kontynuować realizowane juŜ

w przeszłości działania dotyczące rozbudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i drogowej

oraz przygotowywać i uchwalać kolejne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

Władze Miasta będą takŜe dąŜyć do rozbudowy infrastruktury energetycznej, gazowej,

telekomunikacyjnej, itp., niezbędnej do gospodarczej aktywizacji tych terenów. Zakłada się,

Ŝe w tej właśnie części Wrocławia lub w niewielkiej odległości od granic Miasta będą

lokalizowane nowe inwestycje przemysłowe. Optymalizacja zagospodarowania peryferyjnych

obszarów Wrocławia wymagać będzie ścisłej współpracy z gminami ościennymi. Za

najbardziej odpowiednią jej płaszczyznę naleŜy uznać Agencję Rozwoju Aglomeracji

Wrocławskiej.

Właścicielami znacznej części atrakcyjnych z perspektywy potencjalnych inwestorów

terenów są firmy i agencje państwowe (PKP S.A., Agencja Własności Rolnej Skarbu

Państwa, Agencja Mienia Wojskowego) oraz przedsiębiorstwa prywatne i osoby fizyczne.

Dzięki posiadanym zasobom waŜną rolę na lokalnym rynku nieruchomości mogą odgrywać

takŜe Samorząd Województwa Dolnośląskiego i Akademia Medyczna. Jeszcze większy

wpływ na jego funkcjonowanie będzie miała oferta Gminy Wrocław, która, mimo sprzedaŜy

w ostatnich latach licznych nieruchomości, nadal ma w swoim posiadaniu atrakcyjne działki

budowlane. Swego rodzaju perłą w koronie jest obszar tzw. pl. Społecznego. Ze względu

na połoŜenie w niewielkiej odległości od Rynku ma on niezwykły potencjał

centrotwórczy. Jego wykorzystanie będzie wielkim wyzwaniem dla władz Wrocławia w

najbli Ŝszych latach. Pierwszy krok w tym kierunku został juŜ uczyniony poprzez

opracowanie i uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Następnym

powinno być prowadzenie działań zmierzających do realizacji planu na działkach, których

zabudowa nie będzie kolidować z planowanymi nowymi rozwiązaniami komunikacyjnymi w

rejonie pl. Społecznego.

Obszarowo największą ofertą Gminy Wrocław będą tereny dawnych Pól

Irygacyjnych. Przewiduje się przeznaczenie znacznej ich części (ok. 300 ha) pod aktywność

gospodarczą. Konsekwencją cieszących się powszechną akceptacją planów rozwoju

działalności wystawienniczo-targowej we Wrocławiu musi być przygotowanie terenów

umoŜliwiających ich realizację. W związku z redukcją funkcji wystawienniczej Hali Stulecia

– po modernizacji kompleks zostanie przekształcony w Centrum Turystyki Biznesowej oraz

Centrum Innowacyjności w Architekturze i Budownictwie – powyŜszy postulat naleŜy uznać

za pilny. Najbardziej odpowiednim miejscem do lokalizacji nowego centrum targowo-

wystawienniczego jest obszar między ul. Kosmonautów i linią kolejową E 30 Wrocław-

Legnica oraz Autostradową Obwodnicą Wrocławia i rzeką Ługowiną. Budowa AOW z

węzłem w rejonie ul. Kosmonautów, nowego stadionu oraz centrum handlowo-usługowego w

jego sąsiedztwie oraz rozbudowa Portu Lotniczego sprawią, Ŝe obszar ten w stosunkowo

krótkim czasie powinien stać się jednym z centrów aktywności gospodarczej Wrocławia.

NaleŜy podkreślić, Ŝe jest on w całości własnością Gminy Wrocław.

Ze względów budŜetowych wskazane jest zwiększanie w pierwszej kolejności

atrakcyjności inwestycyjnej nieruchomości będących własnością Gminy, jakkolwiek metodą

realizacji tego celu w Ŝadnym wypadku nie mogą być działania hamujące inwestycje na

terenach naleŜących do innych właścicieli.

Wskazana jest kontynuacja a nawet intensyfikacja promocji ofert przestrzennych

Wrocławia i WOM, w tym takŜe poprzez uczestnictwo w najwaŜniejszych targach

nieruchomości.


1) Opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod aktywność

gospodarczą dotyczących połoŜonych na peryferiach Miasta obszarów porolniczych;

2) Rozbudowa infrastruktury drogowej i wodno-kanalizacyjnej na terenach porolniczych

przeznaczonych pod aktywność gospodarczą;

3) Wsparcie działań mających na celu rozbudowę infrastruktury energetycznej, gazowej,

telekomunikacyjnej, itp. na obszarach porolniczych przeznaczonych pod aktywność

gospodarczą, w tym przemysłową;

4) Przygotowanie przez Agencję Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej nowych ofert

przestrzennych pod aktywność gospodarczą, obejmujących tereny na granicy Wrocławia

i gmin ościennych;

5) Współpraca z właścicielami nieruchomości poszpitalnych, poprzemysłowych,

pokolejowych i powojskowych w zakresie prac planistycznych i inwestycji

infrastrukturalnych, maj ących na celu ich aktywizację gospodarczą;

6) Przygotowanie ofert przestrzennych dla inwestorów w rejonie pl. Społecznego;

7) Gospodarcza aktywizacja obszaru między ul. Kosmonautów i linią kolejową E 30

Wrocław-Legnica oraz Autostradową Obwodnicą Wrocławia i rzeką Ługowiną;

8) Przystosowanie do funkcji wystawienniczo-targowych części terenów wymienionych w

pkt. 7;

9) Rozpoczęcie zagospodarowania części Pól Irygacyjnych pod działalność produkcyjną i

usługową;

10) Intensyfikacja promocji ofert przestrzennych pod działalność gospodarczą.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia

atrakcyjności inwestycyjnej Wrocławia i całego Wrocławskiego Obszaru

Metropolitalnego, a w konsekwencji do powstania nowych miejsc pracy.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Powierzchnia nieruchomości pod

aktywność gospodarczą objętych

nowymi mpzp (w ha)

0 ? BRW

Powierzchnia nieruchomości, na

których uruchomiono nową

działalność gospodarczą (w ha)

0 90 ha WAB

Liczba miejsc pracy powstałych na

obszarach, na których uruchomiono

nową działalność gospodarczą

0 9100 BRG

II.5.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BRW, BRG, ZDiUM, ZIM, ARAW

Działanie II.6. Kontynuacja przekształceń własnościowych na terenie

Wrocławia.


Celem działania II.6 jest optymalizacja jakości i kosztów usług komunalnych,

zwiększenie roli sektora prywatnego w finansowaniu inwestycji miejskich spółek lub

spółek z udziałem Miasta oraz doprowadzenie do uzyskania statusu właściciela

nieruchomości przez jak największą liczbę wrocławian.

W ciągu ostatnich dwudziestu lat władzom stolicy Dolnego Śląska udało się

doprowadzić do radykalnych zmian w strukturze własności na terenie Wrocławia. Przez cały

ten okres dynamicznie zwiększało się znaczenie własności prywatnej kosztem dominującej na

początku lat dziewięćdziesiątych własności państwowej i komunalnej. Prywatyzowane były

gminne mieszkania i lokale uŜytkowe oraz państwowe i komunalne przedsiębiorstwa.

Przekształceniami własnościowymi była objęta takŜe znaczna część zespołów opieki

zdrowotnej oraz niektóre placówki edukacyjne. Mimo głębi dotychczasowych zmian

rozmiary własności publicznej na terenie Wrocławia nadal przekraczają potrzeby wynikające

z zakresu usług publicznych, świadczonych przez administrację rządową i samorządową.

Powinna być zatem kontynuowana sprzedaŜ takich składników majątku Gminy, jak lokale

mieszkalne i uŜytkowe oraz nieruchomości niezabudowane. Pozytywne skutki takiej polityki

są oczywiste; mają one wymiar psycho-społeczny i ekonomiczny – upowszechnienie się

własności prywatnej sprzyja bowiem umocnieniu się wartości mieszczańskich w pozytywnym

tego słowa znaczeniu, a jednocześnie stymuluje aktywność gospodarczą ludności.

SprzedaŜ lokali mieszkalnych oraz uŜytkowych wieloletnim najemcom nadal powinna

odbywać się na preferencyjnych dla nabywców warunkach, określanych w stosownych

uchwałach Rady Miejskiej. Pozostałe lokale uŜytkowe oraz nieruchomości niezabudowane

powinny być zbywane na zasadach komercyjnych z wyjątkiem terenów przewidzianych do

zagospodarowania pod działalność naukową, edukacyjną, medyczną, opiekuńczą, religijną,

sportowo-rekreacyjną i usługi z zakresu pomocy społecznej. SprzedaŜ nieruchomości na

zasadach komercyjnych powinna być dostosowana do popytu na rynku.

Miasto Wrocław jest wyłącznym lub częściowym właścicielem licznych

przedsiębiorstw. Wykonują one w imieniu Gminy róŜnorodne usługi o charakterze

publicznym. Systematycznie rośnie ich rola w finansowaniu potrzeb inwestycyjnych Miasta.

Będzie ona nadal bardzo istotna w przyszłości. Jedną z form zwiększania kapitałów tych

spółek powinna być częściowa, a w uzasadnionych przypadkach takŜe pełna, prywatyzacja.

Doświadczenia z MPEC S.A. pokazują Ŝe przekształcenia własnościowe, nie kolidując ze

sprawną realizacją usług publicznych, stwarzają szansę na rozwój przedsiębiorstw

działających w sektorze komunalnym, a jednocześnie mogą być źródłem znacznych

dochodów dla budŜetu Miasta.

SprzedaŜ większościowych pakietów udziałów lub akcji w miejskich spółkach lub

spółkach z istotnym udziałem Miasta moŜe być racjonalnym rozwiązaniem w warunkach

rynku zdemonopolizowanego. Brak konkurencji powaŜnie osłabia ekonomiczny sens

prywatyzacji. W związku z powyŜszym w ciągu najbliŜszych kilku lat nie przewiduje się

zmian w strukturze własnościowej takich spółek, jak MPK Sp. z o.o. czy teŜ MPWiK Sp. z

o.o., jakkolwiek w uzasadnionych przypadkach mogą one realizować przedsięwzięcia

gospodarcze z partnerami komercyjnymi (joint venture) - tak finansowymi jak i branŜowymi -

poprzez bezpośrednią współpracę lub za pośrednictwem specjalnie do tego celu utworzonych

spółek-córek. Przykładem moŜe być planowane wejście przez MPK Sp. z o.o. na rynek usług

kolejowych. Ewentualny rozwój działalności kolejowej spółki powinien skutkować

wydzieleniem z niej podmiotu - jego współudziałowcem mógłby być inwestor branŜowy –

którego działalność ograniczałaby się do usług kolejowych.

PowyŜszy model, będący swoistą formą partnerstwa publiczno-prywatnego, moŜe

znajdować zastosowanie równieŜ do realizacji zadań, w tym takŜe inwestycyjnych, przez

spółki gminne nie mające monopolistycznej pozycji na rynku – np. Wrocławski Park Wodny

S.A., Wrocławskie Przedsiębiorstwo Hala Ludowa Sp. z o.o., Wrocławska Rewitalizacja Sp. z

o.o. Tego typu spółki powinny być jednak w przyszłości przede wszystkim częściowo, a

niektóre całkowicie, prywatyzowane z udziałem inwestorów branŜowych. Rola tych ostatnich

polegałaby nie tylko na dostarczeniu kapitałów niezbędnych do rozwoju przedsiębiorstw, ale

takŜe na wniesieniu poŜądanego dla danego typu działalności know-how.

Jedną z najwaŜniejszych ze względu na perspektywy rozwojowe Wrocławia i Dolnego

Śląska spółek z udziałem Miasta jest Port Lotniczy Wrocław S.A. Gmina, będąc

mniejszościowym akcjonariuszem, posiada jednak prawie 48% kapitału akcyjnego. Wartość

majątku spółki znacznie wzrośnie po zakończeniu budowy nowego terminala. Przewidywane

zwiększenie ruchu pasaŜerskiego – zakłada się, Ŝe w 2015 r. osiągnie on wartość 2,5 mln -

sprawi, Ŝe konieczne będzie udoskonalenie zarządzania Wrocławskim Portem Lotniczym.

Osiągnięcie tego celu ułatwiłoby wprowadzenie do spółki inwestora branŜowego jako

mniejszościowego akcjonariusza.

Obok Portu Lotniczego Wrocław S.A., Gmina jest mniejszościowym

udziałowcem/akcjonariuszem w następujących spółkach: Dolnośląski Fundusz Gospodarczy

Sp. z o.o., Wrocławski Klub Sportowy „Śląsk Wrocław” S.A., Wrocławskie Centrum Badań

EIT+ Sp. z o.o., Wrocławski Medyczny Park Naukowo-Technologiczny Sp. z o.o. oraz

Dolnośląskie Centrum Medyczne DOLMED S.A. Tylko jednak w dwóch pierwszych z

wymienionych przedsiębiorstw udział Gminy przekracza 25%, co jest wielkością

umoŜliwiającą wywieranie istotnego wpływu na działalność spółki. Specyficznym

przypadkiem jest Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. Władze Wrocławia były

inicjatorem i organizatorem spółki. Z tego powodu, a takŜe ze względu na wniesiony do

Spółki aport rzeczowy, Gmina stała się głównym jej udziałowcem; protesty obecnego

kierownictwa Politechniki Wrocławskiej w sprawie nieadekwatnego do wkładu

intelektualnego wpływu Uczelni na kierunki działalności Spółki, groŜące upadkiem całego

projektu EIT+, spowodowały jednak, Ŝe Prezydent i Rada Miejska Wrocławia zgodzili się na

redukcję posiadanych przez Gminę udziałów z ponad 50 do 12,5%. Konsekwencją nowego

układu kapitałowego w Spółce był brak jednoznacznego leadera całego przedsięwzięcia, co w

połączeniu z niewygaszonymi konfliktami między udziałowcami musiało doprowadzić do

niewydolności procesu decyzyjnego w organach Spółki. W tych warunkach przyszłość

projektu EIT+ rysuje się w niezbyt optymistycznych kolorach. Udział Gminy we

Wrocławskim Medycznym Parku Naukowo-Technologicznym Sp. z o.o. oraz Dolnośląskim

Centrum Medycznym DOLMED S.A. jest w zasadzie symboliczny i słuŜy przede wszystkim

podkreśleniu znaczenia tych spółek dla bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców Miasta

oraz ich innowacyjnego charakteru.

Niektóre miejskie spółki zachowają status publiczny nie z powodu braku

konkurencyjnego otoczenia, lecz ze względu na specyfikę realizowanych zadań lub

uwarunkowania prawne. NaleŜą do nich m. in. Wrocławski Park Technologiczny S.A.,

Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej S.A., Wrocławskie Inwestycje Sp. z o.o. czy teŜ

Towarzystwo Budownictwa Społecznego Wrocław Sp. z o.o.

Niejako na marginesie uwag dotyczących prywatyzacji mienia komunalnego warto

zauwaŜyć, Ŝe nie jest juŜ problemem prywatyzacja wrocławskich przedsiębiorstw będących

własnością Skarbu Państwa. Ich liczba w ciągu ostatniej dekady radykalnie zmniejszyła się.

Według stanu na 30 września 2009 r. na wykazach jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i

spółek ze znaczącym udziałem Skarbu Państwa (powyŜej 30%) znajdowało się 14

przedsiębiorstw wrocławskich. Tylko 4 spośród nich posiadały kapitał zakładowy/akcyjny

powyŜej 20 mln PLN: CENTROZŁOM WROCŁAW S.A., Dolnośląskie Zakłady Usługowo-

Produkcyjne "DOZAMEL" Sp. z o.o. (jednoosobowe spółki Skarbu Państwa) oraz Kopalnie

Surowców Mineralnych "KOSMIN" Sp. z o.o. i Dolnośląskie Centrum Hurtu Rolno-

SpoŜywczego S.A. (spółki z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa). Jeśli rządowe

plany prywatyzacyjne zostaną zrealizowane, wszystkie mające swoją siedzibę na terenie

Wrocławia spółki Skarbu Państwa powinny mieć juŜ wkrótce nowych właścicieli. Oznaczało

by to definitywne zakończenie przekształceń własnościowych wrocławskich przedsiębiorstw.

Sektor publiczny w gospodarce Wrocławia byłby ograniczony do nielicznych przedsiębiorstw

naleŜących do Gminy Wrocław i Województwa Dolnośląskiego, realizujących usługi

publiczne. Baza ekonomiczna Miasta miałaby zatem wszelkie cechy przypisywane

gospodarce wolnorynkowej.


1) Kontynuacja sprzedaŜy komunalnych lokali mieszkalnych i uŜytkowych wieloletnim

najemcom na preferencyjnych warunkach;

2) SprzedaŜ na preferencyjnych warunkach nieruchomości niezabudowanych

przewidzianych do zagospodarowania pod działalność naukową, edukacyjną, medyczną,

opiekuńczą, religijn ą, sportowo-rekreacyjną i usługi z zakresu pomocy społecznej;

3) SprzedaŜ na zasadach komercyjnych lokali uŜytkowych i terenów niezabudowanych, nie

wymienionych w pkt. 1 i 2;

4) Rozwój współpracy miejskich spółek z sektorem prywatnym w ramach partnerstwa

publiczno-prywatnego;

5) SprzedaŜ mniejszościowych udziałów w Porcie Lotniczym Wrocław S.A., Wrocławskim

Przedsiębiorstwie Hala Ludowa Sp. z o.o. i Wrocławskiej Rewitalizacji Sp. z o.o.

inwestorom branŜowym;

6) Prywatyzacja Wrocławskiego Centrum SPA Sp. z o.o. i Wrocławskiego Parku Wodnego

S.A.;

7) Dokończenie prywatyzacji spółek Skarbu Państwa (zadanie administracji rządowej).

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do umocnienia roli sektora

prywatnego w Ŝyciu gospodarczym Miasta, zwiększenia liczby prywatnych właścicieli

nieruchomości na terenie Wrocławia oraz upowszechnienia się partnerstwa publiczno-

prywatnego,



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba sprzedanych lokali

mieszkaniowych

0 ?* WNS

Liczba sprzedanych lokali

uŜytkowych

0 ?* WNS

Powierzchnia sprzedanych

nieruchomości niezabudowanych

(w ha)

0 ?* WNS

Liczba przedsięwzięć z udziałem

sektora prywatnego, realizowanych

przez spółki Gminy

0 ?* BNW

*Dotyczy okresu 2011-2015.

II.6.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WNS, BNW, spółki z udziałem Gminy.

Działanie II.7: Usprawnienie zarządzania Wrocławiem.


Celem działania II.7 jest zwiększenie satysfakcji mieszkańców Wrocławia z

działalności samorządu Miasta i tworzenie przyjaznego dla działalności gospodarczej

środowiska. Wrocławianie mają większe zaufanie do władz Miasta niŜ mieszkańcy niemal

wszystkich z wyjątkiem Gdańska polskich metropolii. Bardzo dobrą opinię o Wrocławiu jako

miejscu do inwestowania mają przedsiębiorcy oraz reprezentanci rządowych instytucji

zajmujących się obsługą inwestorów; najlepszym tego dowodem jest liczba i skala

zrealizowanych w ostatnich latach we Wrocławiu lub bezpośrednim sąsiedztwie stolicy

Dolnego Śląska projektów inwestycyjnych. Pozytywne oceny nie mogą jednak przesłonić

ciągle licznych słabości miejskiej administracji. Do najwaŜniejszych naleŜą przewlekłość

procedur administracyjnych, niewystarczająca kreatywność urzędników, niechęć do ryzyka,

ukierunkowanie działalności raczej na procedury niŜ rezultaty, niewystarczająca znajomość

języków obcych, brak identyfikacji z urzędem. Są to bolączki typowe dla polskiej

administracji publicznej róŜnych szczebli. Ich skutkiem jest generalnie niska efektywność

pracy administracji publicznej w Polsce. Wynikają one zarówno z uwarunkowań

historycznych, jak i współczesnych praktyk. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest

patologiczny system kontroli państwowej oraz linia orzecznictwa sądów administracyjnych,

wymuszające drobiazgowe przestrzeganie procedur i abstrahujące od wyników podjętych

działań. Sytuację dodatkowo pogarsza niska jakość prawa stanowionego przez Parlament i

jego niespójność.

Naprawa całego systemu administracji publicznej jest zadaniem Rządu i Parlamentu.

MoŜliwości uzdrowienia sytuacji na poziomie lokalnym są dość ograniczone, jakkolwiek

mijałaby się z prawdą teza, Ŝe korekty dotyczące administracji gminnej i powiatowej mogą

mieć tylko kosmetyczny charakter. W Urzędzie Miejskim Wrocławia i innych jednostkach

organizacyjnych Gminy wdroŜono w ostatnich latach szereg korzystnych z punktu widzenia

jakości funkcjonowania miejskiej administracji zmian: dostosowano struktury miejskiej

administracji do potrzeb mieszkańców, wprowadzono Zintegrowany System Zarządzania,

utworzono 4 centra obsługi obywatela, wprowadzono zarządzanie procesowe, ukierunkowane

na przejrzystość procedur i wysokie standardy usług publicznych, doprowadzono do

podniesienia kwalifikacji pracowników miejskiej administracji poprzez ilościową i

jakościową rozbudowę systemu szkoleń. Przyczyniły się one do poprawy jakości pracy

Urzędu Miejskiego i wzrostu zadowolenia z niej wrocławian.

Dalszy postęp wymagać będzie przede wszystkim sprawnej implementacji we

Wrocławiu krajowego programu e-administracja. Stopień informatyzacji usług publicznych w

Polsce jest dramatycznie niski – w rankingu Network Readiness Index (NRI), odnoszącym się

do skali korzystania z technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w administracjach

publicznych, Polska zajmuje 103 miejsce na 127 sklasyfikowanych państw. Decydujący

wpływ na fatalną pozycję naszego kraju ma informatyczne zacofanie administracji rządowej.

Jeśli polska administracja publiczna nie ma być skamieliną we współczesnym świecie,

potrzebny jest radykalny przełom w zakresie informatyzacji pracy wszelkiego typu urzędów,

w tym takŜe na poziomie lokalnym.

Urząd Miejski Wrocławia i nadzorowane przez niego gminne jednostki organizacyjne

prezentują się wprawdzie zupełnie nieźle na tle administracji rządowej i samorządowej w

województwie, ale osiągnięcie przyzwoitego europejskiego poziomu w dziedzinie

informatyzacji usług administracyjnych będzie wymagać powaŜnych nakładów finansowych i

znacznego wysiłku organizacyjnego. Rozwój e-administracji będzie zaleŜał zarówno od

rozbudowy lokalnej infrastruktury teleinformatycznej w ramach programu „MAN Wrocław”,

jak i zastosowania nowych aplikacji informatycznych, obligatoryjnie interoperacyjnych, oraz

budowy systemów zintegrowanych. Jednym z milowych kroków w procesie informatyzacji

pracy Urzędu Miejskiego i innych jednostek organizacyjnych Gminy Wrocław będzie

definitywne wprowadzenie w nich elektronicznego obiegu dokumentów. Z punktu widzenia

mieszkańców Wrocławia oraz działających na terenie Miasta przedsiębiorstw prawdziwy

przełom nastąpi jednak dopiero w konsekwencji radykalnego zwiększenia dostępności on-line

podstawowych usług administracyjnych. Przewiduje się, Ŝe w 2015 r. co najmniej 50% spraw,

z którymi obywatele/przedsiębiorstwa/instytucje sektora publicznego/organizacje

pozarządowe zwracają się do miejskiej administracji, będzie moŜna załatwić drogą

elektroniczną. DuŜym ułatwieniem dla osób fizycznych i firm będzie takŜe szersze

udostępnienie nie podlegających ustawowej ochronie danych z miejskich baz i rejestrów.

Przedsięwzięcie to będzie skoordynowane ze zwiększeniem zakresu informacji

gromadzonych w poszczególnych bazach danych oraz ich integracją.

Osiągnięcie zakładanych wskaźników ułatwi zrealizowany juŜ zakup nowoczesnego

portalu, umoŜliwiającego implementację e-usług i ich integrację. Będzie on systematycznie

rozbudowywany o nowe funkcje.

Kolejnym waŜnym zadaniem w najbliŜszym pięcioleciu będzie zwiększenie

efektywności miejskiej administracji poprzez lepsze wykorzystanie narzędzi

informatycznych. Warunkiem jego realizacji jest wspomniana wyŜej konieczność budowy

systemów zintegrowanych oraz zapewnienie dostępu do nich wszystkim jednostkom

organizacyjnym Gminy, zajmujących się świadczeniem usług administracyjnych.

Postęp w informatyzacji miejskiej administracji przyczyni się do wzmocnienia

pozytywnych efektów wprowadzenia Zintegrowanego Systemu Zarządzania. Sam System

jako taki będzie unowocześniany i rozwijany. Jednym z efektów jego implementacji powinno

być zmniejszenie udziału wydatków bieŜących w budŜecie Gminy.

Do usprawnienia prac miejskiej administracji przyczynią się takŜe inwestycje typu

budowlanego. Szczególnie waŜnym przedsięwzięciem będzie dokończenie rozbudowy

kompleksu przy ul. G. Zapolskiej 2/4, Bogusławskiego i Świdnickiej. Do nowych

pomieszczeń zostanie przeniesione m. in. archiwum podręczne Wydziału Spraw

Obywatelskich. Pod koniec nowej kadencji samorządu miejskiego zostanie gruntownie

zmodernizowana sala konferencyjna w budynku przy pl. Nowy Targ. Będzie ona wyposaŜona

m. in. w kabiny dla tłumaczy, co umoŜliwi organizację na terenie Urzędu Miejskiego

konferencji i większych spotkań o charakterze międzynarodowym. W 2015 r. rozpocznie się

odbudowa dawnego pałacu Hatzfeldów. Po jej zakończeniu zostaną zaspokojone

najwaŜniejsze potrzeby lokalowe miejskiej administracji.

Optymalizacji zarządzania Miastem będzie ponadto słuŜyć umieszczenie w jednym

nowocześnie wyposaŜonym budynku (ul. Strzegomska 148) Centrum Zarządzania

Kryzysowego, Centrum Przetwarzania Danych oraz Centrum Sterowania Ruchem i

dyspozytorni MPK. Ich uruchomienie będzie oznaczało zakończenie I fazy tworzenia

Centrum Zarządzania Miastem. Rozwiązanie to zwiększy szybkość i skuteczność reagowania

słuŜb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w przypadku sytuacji kryzysowych, pozwalając

jednocześnie na minimalizację skutków nadmiernego zatłoczenia komunikacyjnego

spowodowanego nadzwyczajnymi wydarzeniami. Nowy obiekt zostanie w pełni oddany do

uŜytku w początkach 2011 r. Jego wyposaŜenie będzie systematycznie modernizowane i

uzupełniane w ramach realizacji kolejnego etapu budowy Centrum Zarządzania Miastem.

PowaŜnym ułatwieniem dla wrocławian i działających na terenie Miasta firm będzie

utworzenie Teleinformatycznego Centrum Kontaktu z Mieszkańcem „1-numer”

(TCKM). Jego powstanie umoŜliwi uzyskanie szybkiej i kompetentnej informacji o

sposobach załatwienia ponad 60 rodzajów spraw, z którymi obywatele i podmioty

gospodarcze najczęściej zgłaszają się do Urzędu Miejskiego i innych jednostek

organizacyjnych Gminy, oraz pozwoli na interwencję w ponad 30 róŜnych sprawach.

Przewiduje się, Ŝe TCKM zostanie uruchomione w 2011 r. i będzie korzystać z numeru 777

77 77.

W celu zwiększenia efektywności zarządzania miejskimi inwestycjami zostanie

wprowadzona zasada, Ŝe wszystkie duŜe projekty są przygotowywane i wdraŜane przez

Wrocławskie Inwestycje Sp. z o. o. oraz inne spółki ze 100% lub większościowym udziałem

Gminy Wrocław. Odstępstwa od niej będą moŜliwe jedynie w uzasadnionych merytorycznie

przypadkach. W przeciwieństwie do Wrocławskich Inwestycji Sp. z o. o., Zarząd Inwestycji

Miejskich będzie koncentrować się na projektach typowych i jednocześnie nie wymagających

duŜych nakładów finansowych. Udział pozostałych jednostek organizacyjnych Urzędu

Miejskiego i Gminy Wrocław, z wyjątkiem Zarządu Zieleni Miejskiej (ze względu na

specyfikę zadań), będzie sukcesywnie wygaszany.

W Polsce nie podjęto dotychczas prób określenia efektywności administracji

publicznej ani na poziomie centralnym, ani regionalnym czy lokalnym. Na potrzeby

porównań międzynarodowych korzysta się często z wskaźnika syntetycznego ujmującego

relację nakładów na administrację do PKB. W warunkach lokalnych bardziej uŜytecznym

miernikiem wydaje się być stosunek całkowitych nakładów na administrację (urzędy gmin +

jednostki budŜetowe gmin) do dochodów gmin – zmiana wielkości lokalnego PKB w

znacznym bowiem stopniu zaleŜy od czynników, na które władze samorządowe mają

ograniczony wpływ, takich jak decyzje rządowe dotyczące wielkich inwestycji

infrastrukturalnych. Pod uwagę powinny być brane wydatki bieŜące – inwestycje

zaciemniałyby obraz kosztów funkcjonowania miejskiej administracji. W najbliŜszych latach

ich wzrost nie powinien przekraczać 70% wzrostu dochodów budŜetu Miasta.

Jednym ze sposobów zwiększenia efektywności administracji publicznej moŜe być

outsourcing zadań publicznych. Polskie samorządy, w przeciwieństwie do brytyjskich,

holenderskich czy nawet niemieckich, rzadko decydują się na zlecanie wykonywania usług

publicznych przez podmioty zewnętrzne, w tym spoza sektora finansów publicznych.

Doświadczenia administracji z krajów, w których outsourcing jest dość powszechny,

pokazują, Ŝe zlecanie realizacji zadań publicznych na zewnątrz przynosi pozytywne efekty w

postaci obniŜki kosztów i poprawy jakości w przypadku usług mało skomplikowanych.

Outsourcing bardziej zaawansowanych funkcji administracji nie sprawdza się. Planuje się w

ciągu najbliŜszych lat zlecenie podmiotom zewnętrznym windykacji naleŜności wobec

Gminy.


1) Rozbudowa miejskiej infrastruktury teleinformaty cznej;

2) Zastosowanie nowych aplikacji informatycznych oraz integracja istniejących systemów i

baz danych;

3) Objęcie zintegrowanymi systemami informatycznymi wszystkich jednostek

organizacyjnych Gminy świadczących usługi administracyjne;

4) Definitywne wdroŜenie zintegrowanego systemu obiegu spraw i dokumentów w Urzędzie

Miejskim i gminnych jednostkach organizacyjnych;

5) Digitalizacja Archiwum Miejskiego;

6) Radykalne poszerzenie zakresu usług administracyjnych dostępnych za pośrednictwem

Internetu;

7) Zwiększenie zakresu informacji gromadzonych w miejskich systemach i bazach;

8) Rozpoczęcie odbudowy dawnego pałacu Hatzfeldów;

9) Budowa archiwum podręcznego Wydziału Spraw Obywatelskich;

10) Realizacja II etapu budowy Centrum Zarządzania Miastem przy ul. Strzegomskiej 148;

11) Modernizacja sali konferencyjnej w budynku przy pl. Nowy Targ;

12) WdroŜenie projektu „jeden numer”;

13) Modyfikacja i rozwój Zintegrowanego Systemu Zarządzania;

14) Uporządkowanie zarządzania miejskimi inwestycjami;

15) Zmniejszenie udziału wydatków bieŜących w budŜecie Miasta.

16) Outsourcing windykacji naleŜności wobec Gminy.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia efektywności

miejskiej administracji w realizacji zadań publicznych Gminy oraz poprawy jej

wizerunku w oczach mieszkańców.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Długość miejskiej sieci tele-

informatycznej zbudowanej w

ramach programu „MAN

Wrocław”

0 60 km WIN

Liczba podmiotów i urządzeń

podłączonych do miejskiej sieci

teleinformatycznej „MAN

Wrocław”

0 200 WIN

Proporcja usług administracyjnych

dostępnych przez Internet

5% 50% WIN

Powierzchnia pomieszczeń biuro-

wych w nowo wybudowanych lub

zmodernizowanych budynkach,

przeznaczonych na potrzeby

miejskiej administracji

0 ? DOA

II.7.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – DOA, ZGKiKM.

Działanie II.8: Stopniowa integracja zarządzania procesami rozwojowymi

w granicach Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego.


Celem działania II.8 jest zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Wrocławskiego

Obszaru Metropolitalnego poprzez lepsze zarządzanie jego rozwojem. W niniejszym

dokumencie w wielu kontekstach pojawiały się uwagi o konieczności interwencji publicznej

w skali całego Obszaru. Dotyczyły one między innymi przedsięwzięć realizujących cele

takich działań, jak zwiększenie roli transportu publicznego, szczególnie szynowego, oraz

ruchu rowerowego (I.2), zwiększenie atrakcyjności oferty kulturalnej i rekreacyjnej (I.8),

rozbudowa infrastruktury turystycznej i bardziej efektywna promocja walorów turystycznych

Miasta i Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego (II.3), przygotowanie w wymiarze

planistycznym i infrastrukturalnym nowych obszarów pod aktywność gospodarczą,

szczególnie usługową o wysokiej wartości dodanej, w tym wystawienniczą, oraz produkcję

high-tech. (II.5). Ich umieszczenie w niniejszym dokumencie jest efektem refleksji nad

barierami dalszego rozwoju wielkich polskich miast. Będąc biegunami wzrostu, miasta

metropolitalne wywierają istotny wpływ na procesy społeczno-gospodarcze zachodzące w

otaczającej je przestrzeni, czego konsekwencją jest powstawanie na obszarach sąsiadujących

z nimi nowych stref intensywnego rozwoju.

Przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne terenów wokół wielkich miast są

fenomenem ogólnoświatowym. W przypadku Polski dokonują się one jednak – w

przeciwieństwie do większości państw europejskich – w sposób całkowicie spontaniczny, co

w praktyce oznacza brak sterowania nimi przez administrację publiczną. Rozwój obszarów

metropolitalnych nie jest zadaniem własnym Ŝadnego szczebla polskiej administracji

publicznej. W całym polskim prawodawstwie pojęcie „obszar metropolitalny” pojawia się

jedynie w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w kontekście

merytorycznej zawartości koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i planu

zagospodarowania przestrzennego województwa. W 2008 r. prowadzono wprawdzie w

MSWiA prace nad tzw. ustawą metropolitalną, której celem miało być ułatwienie zarządzania

polskimi metropoliami, lecz z powodu niechęci współrządzącego krajem PSL-u, obstrukcji

marszałków województw oraz pasywnej postawy Rządu zostały one zamroŜone. Obecny stan

prac nad ustawą oznacza w praktyce odłoŜenie całościowej reformy zarządzania obszarami

metropolitalnymi do co najmniej do 2015 r. W istniejących ramach prawnych moŜna

wprowadzać jedynie rozwiązania cząstkowe, które niejako z definicji muszą mieć ułomny

charakter. Ich niedoskonałość nie powinna jednak być pretekstem do zaniechania wszelkich

działań na rzecz integracji WOM. Niektóre przedsięwzięcia mogą być realizowane nawet w

aktualnych uwarunkowaniach prawno-instytucjonalnych. Bezwzględny priorytet powinny

mieć projekty ukierunkowane na:

• zwiększenie efektywności systemu transportowego WOM i spójności w zakresie

planowania przestrzennego;

• lepszą koordynację przedsięwzięć realizowanych przez poszczególne urzędy oraz

agencje samorządowe i rządowe na rzecz podmiotów gospodarczych

inwestujących w granicach WOM;

• rozwój współpracy w zakresie kształcenia zawodowego i kształtowanie rynku

pracy.

PoniewaŜ przedsięwzięcia słuŜące zwiększeniu efektywności systemu transportowego

WOM były juŜ omawiane w części dokumentu dotyczącej działania I.2 (Zwiększenie roli

transportu publicznego, szczególnie szynowego, oraz ruchu rowerowego), ponowna ich

analiza w tym miejscu byłaby niecelowa. Tymczasem jedną z najpowaŜniejszych barier

hamujących rozwój społeczno-gospodarczy obszarów metropolitalnych w Polsce jest brak

spójności w zakresie polityki przestrzennej realizowanej przez jednostki samorządu

terytorialnego obszarów metropolitalnych. Doświadczenia ostatnich lat pokazują, Ŝe zapisy

Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zakładające koordynacyjną w

stosunku do tych obszarów funkcję planów zagospodarowania przestrzennego województw,

są w zasadzie martwym przepisem. W tej sytuacji wskazane byłoby opracowanie studium

zagospodarowania przestrzennego WOM. Dokument taki sam przez się nie miałby

oczywiście Ŝadnej mocy prawnej; uzyskiwałby ją jednak poprzez przeniesienie jego zapisów

do studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego gmin. W aktualnych ramach

prawnych realizacja tego projektu wymagać będzie konsensusu wszystkich zainteresowanych

nim stron.

W początkach mijającej dekady samorządy gminne i powiatowe WOM zdecydowały się

na opracowanie i formalne zatwierdzenie poprzez uchwały organów stanowiących

pionierskiego dokumentu pod nazwą Strategia Integracji Gospodarczej Aglomeracji

Wrocławskiej. Dokument ten wyznaczał kierunki działań integracyjnych i definiował obszary

problemowe. Zdecydowana większość proponowanych w nim rozwiązań nie straciła na

waŜności, niemniej jednak po upływie niemal 10 lat od zredagowania „Strategii” poŜądana

byłaby jej aktualizacja – rzeczywistość społeczno-gospodarcza WOM zmieniła się bowiem

radykalnie od 2001 r. Stosowne prace powinny być podjęte w 2011 r.

Dla znacznej części gmin WOM pierwsze lata członkostwa Polski w Unii Europejskiej

były okresem intensywnych przemian bazy ekonomicznej, spowodowanych licznymi

inwestycjami krajowych i przede wszystkim zagranicznych podmiotów gospodarczych. W

oczach inwestorów WOM naleŜał do najbardziej atrakcyjnych pod względem gospodarczym

rejonów Polski. Bezpośrednim efektem nowych inwestycji był rekordowy w skali kraju

wzrost PKB w latach 2006-2008. Wiele przyczyn złoŜyło się na gospodarczy sukces WOM.

DuŜe znaczenie miało oczywiście korzystne połoŜenie geograficzne i dobre skomunikowanie

z rdzeniem Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Niemniej waŜna była jednak dobra

współpraca róŜnych administracji oraz agencji rządowych i samorządowych na etapie

pozyskiwania inwestorów i w fazie realizacji projektów inwestycyjnych. Nie moŜna jednak

nie zauwaŜyć, Ŝe na poziomie operacyjnym mechanizmy koordynacji działań poszczególnych

podmiotów publicznych niejednokrotnie zawodziły. Przykładem mogą być problemy z

rozbudową infrastruktury transportowej i budową systemu odwadniania w związku z

inwestycją LG. Istnieje zatem potrzeba lepszej organizacji współdziałania poszczególnych

administracji i agencji w zakresie obsługi i wsparcia waŜnych dla WOM inwestycji. Jedną z

metod realizacji powyŜszego zadania jest wzmocnienie koordynacyjnej roli Agencji Rozwoju

Aglomeracji Wrocławskiej. Polem szczególnej aktywności tej instytucji powinna być

promocja gospodarcza WOM. Wpływ na rangę działań podejmowanych przez ARAW będzie

miała takŜe liczba jej akcjonariuszy. Władze spółki będą intensywnie zabiegać o jej wzrost.

Perspektywy rozwojowe WOM będą w ogromnej mierze zaleŜeć od sytuacji na rynku

pracy. Istnieją przesłanki pozwalające sądzić, Ŝe odnotowany pod koniec 2008 i w 2009 r.

dość silny wzrost stopy bezrobocia we Wrocławiu i sąsiednich powiatach będzie miał

charakter przejściowy. W tej sytuacji sterowanie rynkiem pracy w skali całego WOM będzie

koniecznością. Koniecznym warunkiem realizacji tego postulatu jest utworzenie

Wrocławskiego Obserwatorium Rynku Pracy o zasięgu metropolitalnym. Jego działalność

nawiązywałyby do prowadzonych kilka lat temu analiz rynku pracy MSP aglomeracji

wrocławskiej. Podstawowym zadaniem Obserwatorium byłoby sporządzanie prognoz

ewolucji metropolitalnego rynku pracy w perspektywie pięcioletniej przy wykorzystaniu

narzędzia w postaci specjalistycznego programu „Populus”. Na ich podstawie opracowywano

by sektorowe polityki dotyczące rynku pracy i szkolnictwa zawodowego na całym WOM.

Warunkiem ich efektywnego wdroŜenia będzie zacieśnienie współpracy powiatowych

urzędów pracy oraz wydziałów urzędów powiatowych zajmujących się szkolnictwem

zawodowym. Utworzenie Wrocławskiego Obserwatorium Rynku Pracy będzie słuŜyć

równieŜ realizacji celu działania II.10 (Aktywna polityka rynku pracy).

NiezaleŜnie od dobrowolnych inicjatyw integracyjnych samorządów lokalnych, władze

Wrocławia oraz innych gmin i powiatów WOM powinny aktywnie zabiegać, współpracując z

samorządami innych obszarów metropolitalnych, o uchwalenie ustawy metropolitalnej przez

Parlament wybrany w wyniku wyborów w 2011 r.


1) Opracowanie studium zagospodarowania przestrzennego WOM;

2) Aktualizacja Strategii Integracji Gospodarczej Aglomeracji Wrocławskiej;

3) Wzmocnienie koordynacyjnej roli Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej w

zakresie obsługi i wsparcia waŜnych dla WOM inwestycji;

4) Intensyfikacja promocji gospodarczej WOM;

5) Utworzenie Wrocławskiego Obserwatorium Rynku Pracy;

6) Rozwój współpracy Powiatowych Urzędów Pracy WOM w zakresie działań

kształtujących metropolitalny rynek pracy;

7) Opracowanie i wdroŜenie metropolitalnego programu rozwoju szkolnictwa

zawodowego;

8) Aktywny udział w działaniach na rzecz uchwalenia ustawy metropolitalnej.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do przyśpieszenia integracji

społeczno-gospodarczej Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego, a w konsekwencji do

lepszego wykorzystania jego endogennego potencjału.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba akcjonariuszy Agencji

Rozwoju Aglomeracji Wrocław-

skiej S.A.

? ? ARAW

Liczba projektów inwestycyjnych

zrealizowanych z udziałem Agencji

Rozwoju Aglomeracji

Wrocławskiej S.A.

? ? ARAW

Liczba ukończonych inwestycji o

charakterze komercyjnym w

granicach WOM o wartości

powyŜej 10 mln €

0 ? ARAW

Liczba gmin uczestniczących w

opracowaniu studium zagospo-

darowania przestrzennego WOM

0 25 BRW

Liczba projektów dotyczących

szkolnictwa zawodowego

zrealizowanych przez co najmniej

3 powiaty

1 4 ?

Liczba projektów dotyczących

rynku pracy WOM zrealizowanych

przez co najmniej 3 powiatowe

urzędy pracy

0 7 PUP

Wrocław?

II.8.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – ARAW, BRW, wydziały edukacji UMW i

urzędów powiatowych, powiatowe urzędy pracy.

Działanie II.9: Stymulowanie rozwoju budownictwa mieszkaniowego.


Celem działania II.9 jest zapewnienie wysokiej podaŜy mieszkań o zróŜnicowanym

standardzie poprzez wsparcie mechanizmów rynkowych i inwestycje sektora

publicznego. W zdecydowanej większości państw europejskich a nawet w Stanach

Zjednoczonych nie uwaŜa się mieszkania za typowe dobro konsumpcyjne - jego dostępność

jest bowiem regulowana na nie tylko przez rynek, ale takŜe przez polityki rządów i

samorządów. Ingerencja administracji publicznej wynika z powszechnego przekonania, Ŝe

rozwój budownictwa mieszkaniowego z jednej strony przyczynia się w istotny sposób do

wzrostu gospodarczego, z drugiej zaś stanowi przekonujący dowód skuteczności realizowanej

polityki społecznej. Krótko mówiąc, w Ŝadnym innym sektorze gospodarki aspekty

ekonomiczne nie są tak ściśle powiązane ze społecznymi, jak w przypadku budownictwa

mieszkaniowego. Skala ingerencji publicznej w poszczególnych krajach jest mocno

zróŜnicowana. Najsilniej daje ona o sobie znać w państwach o silnych tradycjach

etatystycznych.

Dość specyficzna była sytuacja budownictwa mieszkaniowego w Polsce w ostatnim

dwudziestoleciu. Charakteryzowała się ona silną aktywnością państwa w sferze regulacji

prawnych, dość często ocenianą niezbyt przychylnie przez środowiska gospodarcze związane

z budownictwem, i jednocześnie pasywnością w sferze realnych działań, takich jak

partycypacja budŜetu państwa w kosztach stymulowania rozwoju budownictwa

mieszkaniowego. Jedynym pozytywnym przykładem interwencji rządowej z ostatnich lat jest

program „Rodzina na swoim”. Szybki wzrost w ostatnich latach liczby oddawanych do

uŜytku mieszkań w znacznie większym stopniu był efektem naturalnego rozwoju rynku

mieszkaniowego niŜ świadomej polityki kolejnych rządów.

Jedynym segmentem administracji publicznej, mogącym poszczycić się większymi

sukcesami w rozwoju mieszkalnictwa są samorządy gminne. Realizują one jednak bardzo

róŜne polityki zarówno w sferze celów, jak i wykorzystywanych narządzi. Ich wybór jest w

znacznym stopniu zdeterminowany przez czynniki obiektywne, takie jak wielkość i

zamoŜność gminy, jej połoŜenie w stosunku do centrów obszarów metropolitalnych czy teŜ

dostępność komunikacyjna. W praktyce samorządy mają jednak relatywnie szerokie pole

manewru. MoŜna wyróŜnić trzy zasadnicze opcje w politykach mieszkaniowych gmin:

• ograniczenie zaangaŜowania samorządów lokalnych do działań planistycznych,

wynikające z przekonania, Ŝe tylko rynek jest w stanie skutecznie zaspokoić potrzeby

mieszkaniowe mieszkańców;

• wspomaganie działań sektora prywatnego poprzez partycypację w kosztach budowy

niezbędnej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i drogowej oraz w ograniczonym

zakresie uzupełnianie działań sektora rynkowego poprzez realizację inwestycji w

sferze budownictwa mieszkaniowego bezpośrednio przez gminy ewentualnie poprzez

wykorzystanie będących ich własnością TBS-ów;

• realizację zakrojonych na szeroką skalę programów budownictwa komunalnego.

Przykładem praktycznej realizacji pierwszej opcji jest Warszawa. Druga z wymienionych

polityk za optymalną uznają władze wielu gmin, w tym takŜe Wrocławia. Wśród

zwolenników trzeciej dominują samorządy ukierunkowane bardziej na działania w sferze

społecznej niŜ gospodarczej. Ten model polityki mieszkaniowej był wdraŜany m. in. w

Szczecinie za rządów Mariana Jurczyka. Wydaje się, Ŝe w polskich warunkach

najkorzystniejszym rozwiązaniem jest realizacja opcji drugiej, jakkolwiek spektakularna

liczba mieszkań oddanych do uŜytku w latach 2004-2008 w Warszawie skłania do ostroŜności

w wyciąganiu definitywnych wniosków.

W 2008 r. oddano we Wrocławiu do uŜytku 5287 mieszkań w budynkach jedno- i

wielorodzinnych. W porównaniu z 2007 r. wzrost wyniósł aŜ 58,9%; w całym województwie

dolnośląskim odpowiednia proporcja osiągnęła wartość 37,7%. Natomiast w 2009 r.

wybudowano w stolicy Dolnego Śląska po raz pierwszy od czasów PRL-u ponad 6 tys.

mieszkań (6086), co oznacza wzrost w porównaniu z poprzednim bardzo dobrym rokiem

o 15,1%. Ze względu na spadek liczby udzielanych pozwoleń na budowę oraz

rozpoczynanych budów zarówno w roku 2008, jak i następnym, nie naleŜy oczekiwać

poprawy czy nawet powtórzenia tego spektakularnego rezultatu w roku 2010 r. i kilku

następnych latach; niemniej jednak ogólna liczba mieszkań oddawanych do uŜytku

średniorocznie w latach 2011-2015 powinna być wyraźnie wyŜsza niŜ w 2007 r. Do

wyciągnięcia takiego wniosku upowaŜniają coraz wyraźniejsze oznaki oŜywienia na rynku

mieszkaniowym. Na ograniczoną skalę panującego na nim zastoju wskazuje w przypadku

Wrocławia takŜe niewielki spadek średniej ceny za m2 – w 2009 r. nadal przekraczała ona 8

tys. zł; wyŜsza była tylko w Warszawie.

W ostatnich latach (2008-2009) zdecydowanie najwięcej mieszkań we Wrocławiu (75% z

ogólnej liczby 11431) zbudowały firmy deweloperskie. W porównaniu z ich aktywnością

wyniki sektora komunalnego (Towarzystwo Budownictwa Społecznego Wrocław Sp. z o. o. +

Gmina) prezentują się skromnie (3%); wpływ tego sektora na sytuację we wrocławskim

mieszkalnictwie jest jednak znacznie większy, niŜ wynikałoby to z samej tylko liczby

budowanych mieszkań; naleŜy przede wszystkim podkreślić, Ŝe jego oferta jest adresowana

do osób niezamoŜnych, których nie stać na zakup własnego mieszkania na zasadach

rynkowych, ani tym bardziej na wybudowanie własnego domu, w tym absolwentów

wrocławskich uczelni chcących osiedlić się w stolicy Dolnego Śląska; bezpośrednie

zaangaŜowanie Gminy w inwestycje mieszkaniowe pozwala ponadto na stworzenie puli

mieszkań, umoŜliwiającej realizację projektów rewitalizacyjnych oraz systematyczne

wyburzanie budynków komunalnych czy to ze względu na ich zły stan techniczny, czy teŜ z

powodu ich kolizji z nowymi trasami komunikacyjnymi. BudŜet Miasta pokrywa w całości

wydatki na klasyczne budownictwo komunalne oraz współuczestniczy w finansowaniu

inwestycji realizowanych przez TBS Wrocław. Łączne nakłady na obie formy budownictwa

w latach 2011-2015 przekroczą 55 mln zł. Ze względu na deficyt mieszkań na wynajem,

którego efektem są najwyŜsze w kraju (po Warszawie) ceny najmu, wskazane jest

zwiększenie wydatków na budownictwo komunalne. Postulat ten zostanie spełniony w

przypadku wzrostu dochodów Miasta ponad poziom przewidywany w prognozie finansowej

na lata 2011-2015 (zob. cz. V niniejszego dokumentu).

Główne kierunki wsparcia udzielanego przez Gminę inwestorom z sektora

komercyjnego zostały określone we wdraŜanym od 2007 r. Programie Rozwoju Terenów

pod Mieszkalnictwo. Pierwszym krokiem w jego opracowaniu było wytypowanie 65

najbardziej korzystnych z punktu widzenia atrakcyjności dla mieszkańców i relatywnie

niskich kosztów uzbrojenia lokalizacji. WdroŜenie Programu miało doprowadzić do

przyśpieszenia prac nad mpzp dla tych spośród wytypowanych obszarów, które nie posiadały

aktualnych planów, intensyfikacji sprzedaŜy deweloperom naleŜących do Gminy

nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, partycypacji Miasta w

finansowaniu budowy infrastruktury drogowej niezbędnej do obsługi transportowej nowych

osiedli (do 50% kosztów inwestycji) oraz odpłatnego przekazywania na rzecz MPWiK Sp. z

o.o. sieci wodociągowych i kanalizacyjnych wybudowanych przez deweloperów.

ZałoŜono, Ŝe intensyfikacja planistycznego przygotowywanie gruntów pod budownictwo

mieszkaniowe przyczyni się do ograniczenia postaw spekulacyjnych właścicieli

nieruchomości i ich wyczekiwania na wzrost cen, a partycypacja Gminy i MPWiK w

finansowaniu infrastruktury drogowej i wodno-kanalizacyjnej wpłynie na obniŜenie kosztów

budowy nowych mieszkań i jednocześnie będzie zachęcać deweloperów do inwestowania na

obszarach preferowanych przez władze Miasta.

Pełna realizacja Programu miała umoŜliwi ć budowę około 9 300 domów jednorodzinnych

oraz 39 400 mieszkań w zabudowie wielorodzinnej, co pozwoliłoby zaspokoić potrzeby

mieszkaniowe ok. 150 tys. osób. Ze względu na ograniczenia budŜetowe podjęto decyzję o

objęciu wsparciem Gminy w pierwszej kolejności 20 obszarów (głównie w południowej i

zachodniej części Miasta), na których moŜna zbudować ok. 40 tys. mieszkań w zabudowie

jedno- i wielorodzinnej. W 2009 r. okazało się jednak, Ŝe ze względu na spadek dochodów

Miasta nawet ograniczone w wymiarze przestrzennym zaangaŜowanie Gminy we wsparcie

sektora komercyjnego nie mieści się w realiach budŜetowych. W związku z tym wartość

wsparcia udzielonego przez Gminę i MPWiK Sp. z o. o. deweloperom w najbliŜszym

pięcioleciu według najnowszych planów będzie niŜsza niŜ pierwotnie zakładano i wyniesie 49

mln zł. Ze względu na wspomniany wyŜej deficyt mieszkań na wynajem wsparcie powinno

być udzielane w pierwszej kolejności deweloperom inwestującym w ten segment rynku

mieszkaniowego.

W związku z nowelizacją Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania

Przestrzennego Wrocławia oraz ewaluacją Programu Rozwoju Terenów pod Mieszkalnictwo

w sposób kompleksowy przeanalizowano moŜliwości wykorzystania miejskiej przestrzeni

pod zabudowę mieszkaniową. Rezultatem tych prac było wskazanie 125 obszarów pod

zabudowę mieszkaniową, czyli niemal dwukrotnie więcej niŜ w Programie Rozwoju Terenów

pod Mieszkalnictwo. Stosując filtr w postaci kryterium racjonalności ekonomicznej, za

perspektywiczne uznano 87 lokalizacji. Większość z nich nie została uwzględniona we

wspomnianym Programie, a granice pozostałych na ogół nie pokrywają się z delimitacją

wskazanych w nim obszarów. Biorąc pod uwagę tę okoliczność a takŜe prawdopodobieństwo

wyŜszych dochodów Miasta, niŜ wynikałoby to z prognoz z 2009 r., wskazane jest

opracowanie nowej wersji Programu Rozwoju Terenów pod Mieszkalnictwo.

Powrót dobrej koniunktury na rynku mieszkaniowym, zaangaŜowanie Gminy we wsparcie

działań deweloperów i innych inwestorów komercyjnych oraz rozwój budownictwa

społecznego powinny skutkować wybudowaniem we Wrocławiu w latach 2011-2015

przynajmniej 25 tys. nowych mieszkań. Biorąc pod uwagę dane z ostatnich lat, osiągnięcie

takiego rezultatu jest wysoce prawdopodobne.


1) Budowa nowych mieszkań komunalnych przy ul. Górniczej i Kiełczowskiej;

2) Wsparcie finansowe inwestycji realizowanych przez Towarzystwo Budownictwa

Społecznego Wrocław Sp. z o. o.;

3) Nowelizacja Programu Rozwoju Terenów pod Mieszkalnictwo;

4) Przygotowanie i uchwalenie mpzp dla obszarów przeznaczonych w znowelizowanym

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Wrocławia pod

zabudowę mieszkaniową lub ją dopuszczających;

5) Intensyfikacja sprzedaŜy naleŜących do Gminy nieruchomości przeznaczonych w mpzp

pod zabudowę mieszkaniową;

6) Partycypacja Gminy w kosztach budowy infrastruktury drogowej obsługującej nowo

powstające osiedla mieszkaniowe;

7) Udział finansowy MPWiK Sp. z o. o. w kosztach budowy sieci wodociągowej i kanalizacji

sanitarnej na nowo powstających osiedlach mieszkaniowych.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do utrzymania wysokiej

podaŜy mieszkań na rynku, wzbogacenia jego oferty, a w konsekwencji do relatywnego

(w porównaniu z innymi miastami metropolitalnymi) spadku cen za m2. Długofalowym

skutkiem wsparcia rozwoju mieszkalnictwa powinno być zahamowanie spadku liczby

mieszkańców Wrocławia.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba mieszkań komunalnych

wybudowanych w latach 2011-

2015

0 210 ZIM

Liczba mieszkań wybudowanych w

systemie TBS w latach 2011-2015

0 ? TBS

Wrocław Sp.

z. o. o.

Powierzchnia terenów przezna-

czonych pod zabudowę mieszka-

niową lub ją dopuszczających w

mpzp uchwalonych w latach 2011-

2015

0 ? BRW

Wydatki Gminy i MPWiK Sp. z o. 0 49 000 000 zł DIG

o. na finansowanie budowy infras-

truktury drogowej i wodno-

kanalizacyjnej na obszarze nowych

osiedli mieszkaniowych

Ogólna liczba mieszkań zbudo-

wanych we Wrocławiu w latach

2011-2015

0 25 000 PINB

I I.9.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – ZIM, TBS Wrocław Sp. z o. o., MPWiK

Sp. z o. o., DIG, BRW.

Działanie II.10: Aktywna polityka rynku pracy.


Celem działania II.10 jest zwiększenie aktywności zawodowej i stopy zatrudnienia

wrocławian. Statystyki rynku pracy w stolicy Dolnego Śląska, mimo Ŝe prezentują się

korzystniej niŜ dane dotyczące całej Polski, nie skłaniają do nadmiernego optymizmu.

Według GUS w 2008 r. aktywni zawodowo (pracujący oraz bezrobotni czynnie poszukujący

pracy) Polacy stanowili 54,7% ludności naszego kraju w wieku 15-64 lat; średnioroczny

wskaźnik zatrudnienia mieszkańców Polski w tym samym okresie osiągnął poziom 50,4%.

Odmienne liczby zawiera raport Komisji Europejskiej „Employement in Europe in 2009,

bazujący na danych Eurostatu dotyczących 2008 r.: 63,8% i 59,3%. NiezaleŜnie jednak od

przyjętych wartości, sytuacja na rynku pracy negatywnie wyróŜnia Polskę wśród krajów

członkowskich UE i OECD - według Eurostatu odpowiednie proporcje dla UE-27 wyniosły

70,9% i 65,9%. Z danych GUS wynika, Ŝe stopa zatrudnienia we Wrocławiu w 2008 r.

ukształtowała się na poziomie 56,8%, czyli wyraźnie powyŜej średniej krajowej, liczonej

według metodologii GUS. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe wskaźniki zatrudnienia, tak w Polsce,

jak i we Wrocławiu, były w 2008 r. najlepsze w całej dekadzie. Znacznie mniej korzystnie dla

stolicy Dolnego Śląska prezentują się statystyki dotyczące aktywności ekonomicznej

ludności: o ile w skali kraju zauwaŜalna jest od 2003 r. stabilizacja, o tyle w przypadku

Wrocławia obserwuje się stałą tendencję spadkową.

Jak słusznie zauwaŜyli autorzy raportu „Polska 2030”, przyczyny słabej aktywności

ekonomicznej Polaków – w tym takŜe wrocławian - mają charakter strukturalny. Do

najwaŜniejszych zaliczyli niskie kwalifikacje osób nie posiadających zatrudnienia, wczesne

opuszczanie przez Polaków rynku pracy, m. in. z powodu rozbudowanych systemów

specjalnych emerytur (emerytury mundurowe wojska i policji, emerytury górnicze), niŜszego

niŜ w przypadku mieszkańców Zachodu poziomu ich zdrowotności po przekroczeniu 40 roku

Ŝycia oraz relatywnie rzadkiego łączenie przez młodych Polaków nauki z pracą. Z róŜnych

przyczyn znaczną część polskiego społeczeństwa stanowią osoby niepełnosprawne. Ich

aktywność zawodowa jest na najniŜszym w całej UE poziomie – w 2007 r. legalnie pracowało

zaledwie 221 tys. na 5,5 mln niepełnosprawnych Polaków, z tego zdecydowana większość

(179 tys.) w zakładach pracy chronionej; tylko 20% pracujących niepełnosprawnych znalazło

zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Statystyki dotyczące zatrudnienia osób

niepełnosprawnych jednoznacznie dowodzą nieskuteczności realizowanej w Polsce polityki

integracji tychŜe osób, a jednocześnie pokazują ogromne marnotrawstwo posiadanych

zasobów pracy.

Nie ulega wątpliwości, Ŝe najwaŜniejsze instrumenty stymulujące aktywność

zawodową Polaków posiadają Rząd i Parlament. Mimo Ŝe wpływ polityki realizowanej

przez samorządy lokalne na generalne zwiększenie podaŜy pracy jest ograniczony, jej

oddziaływanie na aktywizację zawodową niektórych grup mieszkańców pozostających poza

rynkiem pracy moŜe być całkiem istotne. Ogromne znaczenie mają niewątpliwie

przedsięwzięcia władz lokalnych zwiększające atrakcyjność inwestycyjną gmin i powiatów,

skutkujące wzrostem popytu na pracę. Jego efektem w dłuŜszej perspektywie są na ogół

wyŜsze wynagrodzenia większości pracowników, w tym takŜe tych, którzy nie posiadają zbyt

wysokich kwalifikacji. Zarobki wyraźnie przewyŜszające świadczenia socjalne oraz renty i

emerytury są jedną z najsilniejszych zachęt do podjęcia pracy i kontynuowania jej.

WaŜnym instrumentem interwencji na lokalnym rynku pracy są opracowywane przez

samorządy i podlegające im instytucje programy aktywizacji zawodowej róŜnych grup

ludności, współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jedną z

takich grup są osoby niepełnosprawne. Jak juŜ wspomniano, wskaźniki zatrudnienia

niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy w Polsce i w krajach Europy Zachodniej

pokazują nieefektywność stosowanych w naszym kraju instrumentów polityki integracji osób

z deficytami. NaleŜy zgodzić się z autorami raportu „Polska 2030”, iŜ koniecznym

warunkiem poprawy tej zawstydzającej sytuacji musi być wyrównywanie dostępu osób

niepełnosprawnych do rehabilitacji, opieki zdrowotnej, kultury, rozrywki oraz do innych

usług społecznych, w tym przede wszystkim do edukacji na wysokim poziomie. Ich jakość w

niemałym stopniu zaleŜy od samorządów lokalnych (bardziej szczegółowe uwagi na ten temat

zob. działanie III.7: Wspieranie integracji społecznej osób starszych i niepełnosprawnych).

NajwaŜniejszym instrumentem aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych jest dostęp do

dobrej edukacji. Mimo duŜego zaangaŜowania gminnych instytucji edukacyjnych w realizację

polityki integracyjnej, nadal na tym polu daleko nam do osiągnięcia rezultatów zbliŜonych do

unijnej normy. Tymczasem wszelkie moŜliwe badania pokazują, Ŝe jedną z najwaŜniejszych

przyczyn znikomej aktywności na otwartym rynku pracy osób niepełnosprawnych są ich

niskie kwalifikacje, wynikające z mocno ograniczonego dostępu do usług edukacyjnych.

Zmiana tej sytuacja jest warunkiem zwiększenia aktywności ekonomicznej i w konsekwencji

efektywnej socjalizacji osób z deficytami (zob. takŜe działanie III.7).

Kontynuowane i rozwijane będą dotychczas realizowane przedsięwzięcia na rzecz

aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, finansowane w części lub całości ze

środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, takie jak

tworzenie i przystosowywanie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, promocja

ich zatrudniania, wspieranie pracodawców zatrudniających osoby z deficytami oraz

samozatrudnienia niepełnosprawnych mieszkańców Wrocławia.

Niezwykle liczną w polskich warunkach, w tym takŜe we Wrocławiu, kategorię osób

nieaktywnych ekonomicznie stanowią osoby korzystające z przywileju wcześniejszej

emerytury. Koszty ich dezaktywizacji zawodowej są bardzo wysokie. Logika funkcjonowania

systemu emerytalnego sprawia, Ŝe obciąŜają one obecnie pracujących. Tymczasem ich

proporcja w stosunku do niepracujących systematycznie obniŜa się. Powrót młodych,

fizycznie i intelektualnie sprawnych emerytów na rynek pracy miałby korzystny wpływ na

sytuację społeczno-gospodarczą Wrocławia – z jednej strony zwiększałby bazę podatkową, z

drugiej zaś popyt na dobra konsumpcyjne, co zwiększałoby obroty sektora usług. Za więcej

niŜ poŜądane naleŜy uznać przeprowadzenie szerokiej akcji promującej ponowną

aktywizację zawodową młodych emerytów. Muszą jej towarzyszyć działania edukacyjne

umoŜliwiające nabycie im nowych kwalifikacji zawodowych.

Specyficzną kategorię osób nieaktywnych zawodowo tworzą młode kobiety. Mimo

często dobrego wykształcenia znaczna ich część ze względów rodzinnych bądź w ogóle nie

podjęła pracy, bądź na wiele lat ją przerwała. Ich wejście lub powrót na rynek pracy nie

przebiega bezproblemowo. Stąd stopa bezrobocia rejestrowanego wśród kobiet poniŜej 35

roku Ŝycia jest znacznie wyŜsza niŜ wśród męŜczyzn w analogicznym wieku. Ich integrację

na rynku pracy ułatwią współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego – jednym z

priorytetów EFS jest równość szans kobiet – szkolenia prowadzące do uzupełnienia lub

zmiany kwalifikacji zawodowych oraz realizacja programów wsparcia psychologiczno-

doradczego.

Szanse wejścia na rynek pracy oraz utrzymania się na nim uczniom, studentom,

młodym matkom, lepiej wykształconym osobom starszym, niepełnosprawnym oraz ich

opiekunom zwiększałby rozwój niekonwencjonalnych form zatrudnienia (w niepełnym

wymiarze czasu pracy, telepraca, itp.). Kolejne zmiany w prawie pracy spowodowały

usunięcie większości, jakkolwiek nie wszystkich, ustawowych barier hamujących rozwój

niestandardowych rodzajów zatrudnienia. Ich popularność wśród polskich, w tym takŜe

wrocławskich, pracodawców jest jednak nadal znikoma. Władze Miasta będą dąŜyć do

zmiany tego stanu rzeczy poprzez realizację adresowanych do przedsiębiorstw i instytucji

publicznych programów promujących niekonwencjonalne formy zatrudnienia oraz

wprowadzenie takich form na szerszą skalę w Urzędzie Miejskim i jednostkach

organizacyjnych Gminy.

Aktywizacji ekonomicznej osób biernych zawodowo będzie sprzyjać realizacja

projektów zachęcających do zakładania własnych firm. Jest to oferta adresowana głównie do

ludzi młodych, jakkolwiek nie wyłącznie. WdraŜanie jednego z takich projektów - „Moja

firma – mój sukces” - rozpoczęło się w 2010 r. Jego istotą jest udzielanie wsparcia

finansowego oraz organizacja szkoleń z zakresu zarządzania firmą dla bezrobotnych

deklarujących zamiar prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Ten i podobne projekty

będą realizowane przez cały okres programowania. Specyficzną ofertą dla osób nieaktywnych

ekonomicznie są organizowane przez PUP we Wrocławiu szkolenia z zakresu prowadzenia

biznesów związanych z obsługą EURO 2012, uzupełnione o wsparcie finansowe w przypadku

rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przewiduje się, Ŝe w latach 2011-2012 z oferty tej

skorzysta ok. 200 osób. Związek z organizacją EURO 2012 mają równieŜ organizowane

przez PUP szkolenia umoŜliwiające zdobycie bezrobotnym kwalifikacji, na które będzie duŜy

popyt w okresie bezpośrednio poprzedzającym imprezę i w trakcie jej trwania. W ramach

tego projektu w latach 2011-2012 powinno zostać przeszkolonych około 2000 bezrobotnych.

Skuteczność instytucji z mocy prawa zobowiązanych do interwencji na rynku pracy

(Powiatowe Urzędy Pracy) jest mocno ograniczona. Do niedawna ich aktywność

koncentrowała się na rejestracji bezrobotnych i wypłacie zasiłków. Intensywne działania na

rzecz wzrostu zatrudnienia nie były dla Powiatowych Urzędów Pracy (PUP) priorytetem.

Sytuacja uległa zmianie po nowelizacji w 2008 r. „ustawy o promocji zatrudnienia i

instytucjach rynku pracy”. Na podstawie jej zapisów samorządy powiatowe zostały

zobowiązane do „opracowania i realizacji programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji

lokalnego rynku pracy stanowiącego część powiatowej strategii rozwiązywania problemów

społecznych”. Taki dokument jest obecnie opracowywany na zlecenie władz Wrocławia.

Swoje zadania powiaty powinny realizować za pośrednictwem PUP. Do skutecznej realizacji

tego zadania mają przyczynić się centra aktywizacji zawodowej (CAZ), działające jako

wydzielony podmiot w ramach struktur PUP. We Wrocławiu takie centrum jest w trakcie

tworzenia. Jego uruchomienie w budynku poszpitalnym przy ul. Glinianej przewiduje się na

połowę 2010 r. Zatrudnieni w nim pracownicy mają w pierwszej kolejności być partnerami i

doradcami dla bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy

(bezrobotni poniŜej 25 i powyŜej 50 roku Ŝycia, bez kwalifikacji i doświadczenia

zawodowego, bez średniego wykształcenia, samotnie wychowujący dzieci poniŜej 18 roku

Ŝycia, byli więźniowie pozostający bez pracy). Będą oni mogli opracowywać indywidualne

plany działania dla osób znajdujących się w takiej sytuacji. Ich sporządzanie będzie

obligatoryjne w przypadku bezrobotnych nie podejmujących pracy przez co najmniej 6

miesięcy od momentu rejestracji. CAZ będzie realizować swoje zadania, ściśle współpracując

z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej (MOPS), w szczególności z działającym w jego

ramach Centrum Integracji Społecznej. Jedną z płaszczyzn tej współpracy będzie wymiana

informacji za pośrednictwem utworzonej w 2010 r. Samorządowej Elektronicznej Platformy

Informacyjnej (SEPI). Uczestnikiem tego systemu wymiany danych będzie takŜe Dział

Rejestracji Działalności Gospodarczej Wydziału Spraw Obywatelskich UM. Przewiduje się

jego integrację z innymi systemami, w tym z PESEL-em. Pełne wdroŜenie projektu SEPI

umoŜliwi bardziej efektywną interwencję lokalnej administracji na rynku pracy i

przyczyni się do racjonalizacji jej kosztów.

Od 2008 r. MOPS realizuje w ramach PO KL, Priorytet VII (Promocja integracji

społecznej), działanie 7.1 (Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji) projekt systemowy

„Wrocław Miastem Aktywnych” , adresowany do osób bezrobotnych, długotrwale

korzystających z pomocy społecznej. Celem projektu jest zwiększenie szansy na integrację

społeczną i zawodową mieszkańców Wrocławia zagroŜonych wykluczeniem społecznym.

Projekt ten będzie kontynuowany do końca 2013 r.

Powstanie licznych nowych miejsc pracy oraz szybki wzrost wynagrodzeń w latach

2006-2008 sprawiły, Ŝe zdecydowana większość wrocławian nieaktywnych ekonomicznie z

przyczyn innych niŜ przejście na wcześniejszą emeryturę naleŜy do kategorii osób

znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Podjęcie przez nich pracy wymaga

zastosowania róŜnego rodzaju bodźców i zachęt, a tym samym znacznie większego

zaangaŜowania i kreatywności pracowników PUP-u i MOPS-u w rozwiązywanie ich

problemów niŜ w przypadku działań na rzecz bezrobotnych nie posiadających pracy z

przyczyn ekonomicznych. Systemy wynagradzania w tych jednostkach powinny uwzględniać

rzeczywiste efekty działań zatrudnionych w nich osób w zakresie aktywizacji zawodowej

bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy.

Zgodnie z sugestią jednego z recenzentów projektu „Wro-kadry” zostanie

opracowany program zlecania usług pośrednictwa pracy agencjom zatrudnienia. Po jego

uruchomieniu najwaŜniejszą, obok wydawania decyzji administracyjnych, kompetencją PUP-

u stałby się nadzór nad realizacją zleconych zadań przez wspomniane agencje.

Współczesne rynki pracy, niezaleŜnie od branych pod uwagę perspektyw (lokalnej,

metropolitalnej, regionalnej, krajowej, międzynarodowej), są niezwykle skomplikowanymi

organizmami. Interwencje publiczne w ich funkcjonowanie często nie przynoszą

oczekiwanych efektów, co jest najczęściej konsekwencją ich nieadekwatności oraz

anachroniczności. Administracja publiczna w ogóle, w tym jej segmenty zajmujące się

rynkiem pracy, podejmuje zazwyczaj decyzje w oparciu o dane historyczne, rzadko natomiast

korzystając z innowacyjnych metod prognozowania rzeczywistości społeczno-gospodarczej.

Takie metody w odniesieniu do rynku pracy zostały opracowane we Wrocławiu na zlecenie

magistratu. Jedną z nich jest wspomniany w opisie działania II.8 (Stopniowa integracja

zarządzania procesami rozwojowymi w granicach Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego)

program „Populus”. Jego uzupełnieniem - „Populus” nie uwzględnia jednostek

zatrudniających mniej niŜ 10 osób – jest świeŜo opracowane (w związku z realizacją projektu

„Wro-kadry” ) narzędzie szacowania zatrudnienia w sektorze MSP w centrum aglomeracji

wrocławskiej (miasto Wrocław i powiat ziemski). Zastosowanie obu programów do

prognozowania ewolucji popytu na pracę we Wrocławiu oraz sąsiednich powiatach moŜe

przyczynić do istotnej poprawy efektywności polityk rynku pracy realizowanych przez

samorządy WOM. Sporządzanie prognoz zostanie powierzone wspomnianemu wyŜej (zob.

opis działania II.8) Wrocławskiemu Obserwatorium Rynku Pracy.

Obok przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym administracja miejska zajmująca się

rynkiem pracy będzie naturalnie realizować bardziej standardowe zadania przewidziane w

ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i innych ustawach, takie jak

udzielanie dotacji na doposaŜenie miejsc pracy, refundację składek ZUS, prace interwencyjne,

organizacja robót publicznych, itp.

Najskuteczniejszym działaniem na rzecz trwałej poprawy sytuacji na rynku pracy jest

generalne podniesienie jakości usług edukacyjnych oraz dostosowanie profilów kształcenia na

wszystkich szczeblach edukacji do potrzeb rynku pracy. Problematyka ta zostanie

szczegółowo omówiona w następnej części niniejszego dokumentu.


1) Opracowanie i wdroŜenie programu promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego

rynku pracy;

2) Praktyczne zastosowanie innowacyjnych metod prognozowania ewolucji rynku pracy;

3) Tworzenie i przystosowywanie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych oraz

promocja ich zatrudniania;

4) Wspieranie pracodawców zatrudniających osoby z deficytami oraz samozatrudnienia

niepełnosprawnych mieszkańców Wrocławia;

5) Promocja ponownej aktywizacji zawodowej młodych emerytów i organizacja szkoleń

ułatwiaj ących im powrót na rynek pracy poprzez uzupełnienie posiadanych lub nabycie

nowych kwalifikacji zawodowych;

6) Organizacja szkoleń prowadzących do uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji

zawodowych młodych kobiet wchodzących lub powracających na rynek pracy po

dłuŜszym okresie braku aktywności zawodowej;

7) Realizacja programów wsparcia psychologiczno-doradczego dla młodych kobiet

nieaktywnych zawodowo przez dłuŜszy okres czasu;

8) Promocja niekonwencjonalnych form zatrudnienia;

9) Realizacja projektów stymulujących osoby nieaktywne ekonomicznie do zakładania

własnych firm;

10) Organizacja szkoleń z zakresu prowadzenia biznesów związanych z obsługą EURO 2012,

uzupełnione o wsparcie finansowe w przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej;

11) Konsekwentne przekształcanie Powiatowego Urzędu Pracy w jednostkę uczestniczącą w

opracowywaniu i realizacji aktywnej polityki lokaln ego rynku pracy, m. in. poprzez

intensyfikację działalności Centrum Aktywizacji Zawodowej.

12) Integracja działań na rzecz aktywizacji zawodowej osób znajdujących się w szczególnej

sytuacji na rynku pracy, realizowanych przez MOPS i PUP, m. in. poprzez

wykorzystanie moŜliwości wynikających z uruchomienia Samorządowej Elektronicznej

Platformy Informacyjnej;

13) Kontynuacja projektu systemowego „Wrocław Miastem Aktywnych”;

14) Opracowanie programu zlecania usług pośrednictwa pracy agencjom zatrudnienia.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do wzrostu podaŜy pracy na

lokalnym rynku i stopnia aktywności ekonomicznej społeczeństwa Wrocławia oraz

redukcji liczby osób utrzymujących się ze świadczeń systemu opieki społecznej.



w roku bazowym

(2008)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Wskaźnik aktywności ekonomicz-

nej wrocławian w wieku 15-64 lat

64,4% 70% GUS

Wskaźnik zatrudnienia wrocławian

w wieku 15-64 lat

56,4% 61% GUS

Proporcja zatrudnionych na

otwartym rynku pracy wśród osób

niepełnosprawnych

? ? WZD, PUP

Liczba osób niepełnosprawnych

zatrudnionych po odbyciu

szkolenia, staŜu lub przygotowania

zawodowego

0 ?* WZD, PUP

Stopa bezrobocia rejestrowanego

wśród kobiet w wieku 25-34 lata

? ? GUS, DWUP

Liczba zakładających własną firmę

wśród osób znajdujących się w

szczególnej sytuacji na rynku pracy

0 ?* PUP


II.10.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – PUP, MOPS, WZD.

Cel III: Rozwój kapitału intelektualnego Wrocławia.

Pomyślność stolicy Dolnego Śląska w najbliŜszych kilkunastu latach w znacznie

większym stopniu będzie zaleŜeć od kompetencji jej mieszkańców i umiejętności ich

wykorzystania niŜ od innych czynników rozwoju, nawet tak istotnych, jak stan infrastruktury

transportowej. Bez wzmocnienia kapitału intelektualnego Wrocław nie ma szans na

osiągnięcie statusu prawdziwej metropolii i rozwój gospodarki opartej na wiedzy, a tym

samym zrealizowanie celu głównego niniejszych „ZałoŜeń”. Ta raczej dość oczywista

konstatacja nie jest jednak podzielana przez wszystkich uczestników Ŝycia społecznego. Nie

brakuje opinii, Ŝe wobec ogromnych kosztów modernizacji układu transportowego Miasta,

rewitalizacji komunalnego zasobu mieszkaniowego czy teŜ ratowania najcenniejszych

wrocławskich zabytków, nakłady na tzw. infrastrukturę miękką są swego rodzaju

ekstrawagancją. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe ogół mieszkańców stolicy Dolnego Śląska

uwaŜa budowę gospodarki opartej na wiedzy za jedno z 10 najwaŜniejszych zadań dla

Wrocławia w najbli Ŝszym dziesięcioleciu, a według wrocławian z wyŜszym wykształceniem

jest to w ogóle zadanie najwaŜniejsze po odblokowaniu Wrocławia i rozbudowie

Wrocławskiego Portu Lotniczego. MoŜna na tej podstawie przyjąć, Ŝe mieszkańcy stolicy

Dolnego Śląska postrzegają budowę gospodarki opartej na wiedzy jako fundament dobrobytu

Miasta w przyszłości i fakt ten naleŜy traktować jako dyrektywę dla miejskiej administracji.

Na kapitał intelektualny Wrocławia składa się ogół niematerialnych aktywów ludzi,

przedsiębiorstw, instytucji sektora publicznego, organizacji pozarządowych i społeczności

lokalnych, które są podstawą wzrostu potencjału gospodarczego, dobrobytu i miejsca Miasta

w Europie. WyróŜnia się cztery zasadnicze komponenty tworzące kapitał intelektualny:

• Kapitał ludzki : potencjał zgromadzony we wszystkich członkach danej

zbiorowości wyraŜający się w ich wykształceniu, doświadczeniu Ŝyciowym,

umiejętnościach i postawach.

• Kapitał społeczny: potencjał zbiorowości wynikający z obowiązujących w niej

norm postępowania, zaufania jej członków do siebie i instytucji regulujących jej

działanie oraz ich zaangaŜowania dla dobra wspólnego.

• Kapitał strukturalny : potencjał zgromadzony w placówkach oświatowych,

naukowo-badawczych, infrastrukturze teleinformatycznej, systemach wsparcia

innowacyjności.

• Kapitał relacyjny : potencjał związany z wizerunkiem państwa/regionu/miasta na

zewnątrz, poziomem integracji z globalną gospodarką, atrakcyjnością dla

inwestorów i turystów.

Działania władz Miasta i innych podmiotów mających wpływ na Ŝycie Ŝycia

społeczno-gospodarcze Wrocławia powinny być ukierunkowane na wzmocnienie

wszystkich czterech komponentów kapitału intelektualnego. NajwaŜniejsze spośród nich

to:

1. DąŜenie do poprawy jakości kształcenia na wszystkich szczeblach systemu

edukacyjnego (od szkoły podstawowej do wyŜszej) oraz dostosowywanie

profilów kształcenia do zmieniających się potrzeb rynku pracy.

2. Stymulowanie rozwoju edukacji dla innowacyjności, kreatywności i

przedsiębiorczości.

3. Rozbudowa systemu kształcenia ustawicznego, polegająca m. in. na

zwiększeniu dostępu dorosłych do róŜnorodnych form edukacji

pozaformalnej i nieformalnej.

4. Tworzenie warunków umoŜliwiaj ących zwiększenie dostępu do edukacji

przedszkolnej i do usług opiekuńczo-edukacyjnych wobec dzieci w grupie

wiekowej 0-3 lata oraz unowocześnienie form wczesnej edukacji.

5. Wsparcie rodzin wielodzietnych oraz dzieci wychowujących się w

niesprzyjającym ich rozwojowi osobowemu środowisku rodzinnym i

społecznym lub pozbawionych opieki rodzicielskiej.

6. Przeciwdziałanie wykluczeniu osób w wieku produkcyjnym oraz zwalczanie

patologii społecznych.

7. Wspieranie integracji społecznej osób starszych i niepełnosprawnych.

8. Ograniczenie zjawiska „wykluczenia informatycznego” zarówno w wymiarze

społecznym, jak i przestrzennym.

9. Wzmacnianie kapitału społecznego Miasta.

10. Tworzenie warunków do poprawy jakości debaty publicznej.

Działanie III.1: DąŜenie do poprawy jakości kształcenia na wszystkich

szczeblach systemu edukacyjnego (od szkoły podstawowej do wyŜszej) oraz

dostosowywanie profilów kształcenia do zmieniających się potrzeb rynku

pracy.

III.1.1: Cel działania, jego uzasadnienie i opis.

Celem działania III.1 jest wzmocnienie pozycji Wrocławia na edukacyjnej mapie

Polski i Środkowej Europy. Jego realizacja będzie najskuteczniejszym gwarantem sukcesu

ekonomicznego i społecznego zarówno jednostek, jak i całej społeczności Wrocławia.

Wrocławskie szkoły i uczelnie na ogół wypadają dość dobrze w róŜnego typu badaniach

jakości kształcenia. W zewnętrznych sprawdzianach szóstoklasistów i egzaminach

gimnazjalnych tylko warszawskie i krakowskie szkoły osiągają lepsze wyniki niŜ

wrocławskie. Nieco gorzej przedstawiają się statystyki dotyczące zdawalności matur – stolicę

Dolnego Śląska wyprzedzają nie tylko Warszawa i Kraków, ale takŜe Łódź, a podobne wyniki

uzyskują Katowice i Gdańsk. Według sporządzonego przez „Rzeczpospolitą” i

„Perspektywy” najnowszego rankingu szkół ponadgimnazjalnych w pierwszej setce

najlepszych placówek tego typu znalazły się cztery licea wrocławskie, co sytuuje stolicę

Dolnego Śląska razem ze Szczecinem, Lublinem, Poznaniem i Krakowem na 2-6 miejscu w

Polsce. Zdecydowanym liderem rankingu jest Warszawa z 10 szkołami; jej przewaga nad

innymi duŜymi polskimi miastami znika jednak po uwzględnieniu czynnika demograficznego.

Ten sam czynnik działa jednak na niekorzyść Krakowa, Wrocławia i Poznania w porównaniu

z Lublinem i Szczecinem.

Silna pozycja szkół ponadgimnazjalnych Lublina i w jeszcze większym stopniu

Szczecina w niewielkim stopniu koresponduje z hierarchią ośrodków akademickich. Jest ona

bardzo ustabilizowana - niezaleŜnie od wahań pozycji poszczególnych uczelni, najsilniejszym

centrum kształcenia na poziomie wyŜszym od lat pozostaje Warszawa. Dystans między

Warszawą a zajmującym tradycyjnie drugie miejsce Krakowem jest znaczny, mimo bardzo

silnej pozycji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zdecydowanie mniejsza jest róŜnica między

potencjałem akademickim Krakowa i Wrocławia. Stolica Dolnego Śląska przez wiele lat

konkurowała z Poznaniem o miano trzeciego ośrodka akademickiego w kraju, ostatnio jednak

sytuacja zaczęła się zmieniać na korzyść Wrocławia. Najnowsze rankingi szkół wyŜszych

pokazują, Ŝe dystans między oboma miastami ma tendencję do powiększania się. Sukces

projektu EIT+ powinien przyczynić się do dalszego umocnienia się pozycji wrocławskiego

ośrodka akademickiego.

Potencjał edukacyjny Wrocławia jest zatem znaczny, ale tylko w skali krajowej. Do

mniejszego optymizmu skłania jego ocena w kontekście międzynarodowym. śadna

wrocławska szkoła wyŜsza nie znalazła się w Rankingu Szanghajskim, prestiŜowej liście 500

najlepszych uczelni świata. Dwa najwyŜej oceniane polskie uniwersytety - Warszawski i

Jagielloński – uplasowały się dopiero w czwartej setce, podczas gdy uniwersytety w Pradze i

Lipsku, najbliŜej połoŜone w stosunku do Wrocławia duŜe uczelnie zagraniczne, o szczebel

wyŜej, czyli w setce trzeciej. RównieŜ rezultaty międzynarodowego testu umiejętności 15-

latków (PISA), realizowanego pod auspicjami Organizacji Współpracy Gospodarczej i

Rozwoju (OECD), pokazują, Ŝe młodzi Saksończycy (najlepsi w całych Niemczech) i Czesi

wypadają w nim generalnie znacznie lepiej niŜ młodzi Polacy. W Polsce wyniki testów PISA

nie są agregowane ani na poziomie lokalnym, ani nawet regionalnym; brakuje zatem bardziej

precyzyjnych danych umoŜliwiających ocenę osiągnięć uczniów wrocławskich szkół w skali

międzynarodowej. MoŜna jednak próbować oszacować ich wyniki w teście PISA w oparciu o

porównanie wrocławskich i ogólnopolskich wyników egzaminów gimnazjalnych, jakkolwiek

takie postępowanie z pewnością będzie budzić zastrzeŜenia natury metodologicznej.

Badania PISA dowodzą takŜe, Ŝe polska szkoła koncentruje swoją uwagę na uczniach

przeciętnych, zaniedbując jednocześnie uczniów słabych i wybitnie uzdolnionych. Nieco

bardziej korzystna jest sytuacja w duŜych miastach, w tym we Wrocławiu, ale nawet w nich

efektywność kształcenia jest relatywnie niska w porównaniu z osiągającymi najlepsze

rezultaty w testach PISA Finlandią, Kanadą, Japonią, Koreą Płd. czy Nową Zelandią.

Kontynuacja szkolnej „urawniłowki” będzie oznaczać wielkie marnotrawstwo kapitału

ludzkiego, tkwiącego w najmłodszym pokoleniu wrocławian. Poprawa jakości kształcenia

uczniów słabych i wybitnych musi być zatem jednym z najwaŜniejszych celów polityki

edukacyjnej Miasta (zob. takŜe działanie III.2).

Jego realizacja nie będzie moŜliwa bez podniesienia kwalifikacji nauczycieli

zatrudnionych we wrocławskich szkołach. Z formalnego punktu widzenia są one

wystarczające. Rzeczywiste umiejętności dydaktyczne i merytoryczne kompetencje części

nauczycieli nie są jednak zadowalające. PowyŜsza uwaga dotyczy przede wszystkim kadry

dydaktycznej szkół zawodowych. Wysoka dynamika zmian gospodarczych skutkująca

popytem na nowe kwalifikacje pracowników jest ogromnym wyzwaniem dla całego systemu

edukacyjnego, w szczególności jednak dla szkolnictwa zawodowego. Permanentna zmiana

profilów kształcenia będzie stanem normalnym w tym segmencie rynku edukacyjnego.

Efektywna reakcja wrocławskich szkół zawodowych na zapotrzebowanie ze strony

pracodawców wymagać będzie stałego dokształcania pracujących w nich nauczycieli.

Konkretne działania w tym kierunku podjęto juŜ w latach ubiegłych poprzez udział

Wrocławia w projekcie systemowym „Modernizacja kształcenia zawodowego na Dolnym

Śląsku”, wdraŜanym w partnerstwie z samorządem województwa i samorządami

powiatowymi z terenu dawnego województwa wrocławskiego, a współfinansowanym ze

środków PO KL. Ma on być realizowany do końca br. Ze względu na potrzeby rynku pracy

wskazana jest jego kontynuacja w latach następnych, w innych być moŜe ramach

organizacyjnych. Lepszemu dostosowaniu szkolnictwa zawodowego do potrzeb rynku pracy

słuŜyć będzie rozwój współpracy szkół z przedsiębiorcami, umoŜliwiający tworzenie klas

patronackich oraz dedykowanych w poszukiwanych na rynku pracy zawodach.

System dokształcania nauczycieli musi uwzględniać równieŜ potrzeby szkół

ogólnokształcących (od podstawowych do liceów). Jest faktem powszechnie znanym, Ŝe ich

poziom jest we Wrocławiu bardzo zróŜnicowany - obok placówek zaliczanych od lat do

ścisłej czołówki krajowej, nadal mamy pewną liczbę szkół przeciętnych. Będziemy

konsekwentnie dąŜyć do zwiększenia liczby tych pierwszych i zmniejszenia drugich, m.

in. poprzez dopłaty do studiów podyplomowych oraz przyznawanie dodatków

motywacyjnych w zaleŜności od osiągnięć szkół i poszczególnych nauczycieli.

Jednym z najwaŜniejszych instrumentów realizacji celu działania III.1 będzie

wspieranie szkół i nauczycieli wprowadzających innowacyjne metody kształcenia i

wychowania, polegające m. in. na międzyprzedmiotowej integracji nauczania oraz kształceniu

metodami aktywnymi (w kontakcie ze sztuką, środowiskiem przyrodniczym i społecznym),

zarówno w ramach nauczania lekcyjnego, jak i pozalekcyjnego. Ich implementacja powinna

ułatwić nabywanie przez uczniów kluczowych umiejętności. Wspomniane innowacje są w

praktyce stosowane w przedszkolach i szkołach uczestniczących we wdraŜanym od kilku juŜ

lat programie „Wrocławska Koncepcja Edukacyjna” (WKE – zob. opis działania III.2:

Stymulowanie rozwoju edukacji dla innowacji, kreatywności i przedsiębiorczości).

Polityka edukacyjna Miasta musi uwzględniać systematycznie rosnący popyt na rynku

pracy na dobrze wykształconych matematyków, fizyków, informatyków oraz specjalistów z

zakresu nauk przyrodniczych i technicznych. W Polsce, w tym takŜe we Wrocławiu,

zainteresowanie studiami umoŜliwiającymi zdobycie stosownych kompetencji w ostatnim

dwudziestoleciu było dość ograniczone. Za jedną z najwaŜniejszych przyczyn tej

niekorzystnej tendencji uznaje się relatywnie niski status przedmiotów ścisłych w polskich

szkołach, czego ilustracją był nieobligatoryjny do niedawna charakter egzaminu maturalnego

z matematyki. Nie zawsze wystarczające były i są nadal kompetencje dydaktyczne

nauczycieli przedmiotów ścisłych i przyrodniczych. Odrębnym problemem jest

niezadowalający stan licznych pracowni przedmiotowych. Eliminacja istniejących słabości

powinna skutkować wzrostem proporcji absolwentów wrocławskich liceów decydujących się

na studia na kierunkach ścisłych, technicznych i przyrodniczych. Taki sam efekt juŜ przynosi

realizacja systemu stypendialnego „TALENT” w ramach Uczniowskiego Programu

Stypendialnego. Jego adresatami są absolwenci wrocławskich liceów zdający rozszerzoną

maturę z matematyki i kontynuujący naukę we wrocławskich uczelniach na kierunkach

ścisłych i technicznych. Przewiduje się zwiększenie liczby beneficjentów „TALENT”-u w

następnych latach. Wzrostowi pozycji nauk ścisłych w preferencjach szkół i uczniów sprzyjać

będzie takŜe dalsza rozbudowa - we współpracy z Uniwersytetem Wrocławskim - Portalu

Matematycznego oraz Portalu Informatycznego oraz kontynuacja i rozwój programu „Szkoła

Przyjazna Informatyce” .

Postępująca globalizacja gospodarki sprzęŜona z pojawieniem się we współczesnym

świecie nowych biegunów wzrostu sprawia, Ŝe poŜądane będzie wprowadzenie pewnych

zmian w nauczaniu języków obcych. Obok dąŜenia do systematycznego podnoszenia jakości

kształcenia językowego w ogóle, będą one polegać na zwiększeniu moŜliwości uczenia się

języka hiszpańskiego oraz wzbogacenie oferty edukacyjnej o nowe języki, w tym chiński i

arabski.

Polityka edukacyjna Miasta będzie w przyszłości w szerszym niŜ dotychczas zakresie

uwzględniać problematykę wyrównywania szans edukacyjnych uczniów z utrudnionym z

róŜnych powodów dostępem do edukacji. Przewiduje się m. in. zwiększenie liczby uczniów

objętych programami „wczesne wspomaganie rozwoju dziecka” i „edukacją włączająca”.

Niewątpliwie pozytywny wpływ na jakość kształcenia we wszystkich typach szkół

będzie miała rozbudowa i modernizacja szeroko rozumianej bazy materialnej wrocławskiej

oświaty, w tym budowa nowych oraz przebudowa i remonty juŜ eksploatowanych budynków

szkolnych a takŜe tworzenie nowych i doposaŜenie istniejących warsztatów szkolnych na

potrzeby kształcenia zawodowego oraz pracowni przedmiotowych, zwłaszcza fizycznych,

chemicznych, biologicznych i informatycznych. W 2011 r. zakończy się realizacja kolejnego

projektu systemowego „Modernizacja centrów kształcenia zawodowego na Dolnym

Śląsku”, z udziałem Wrocławia, sąsiednich powiatów oraz samorządu województwa,

współfinansowanego tym razem ze środków RPO. Jest on uzupełnieniem wspomnianego

wyŜej projektu „Modernizacja kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku”. W następnym

roku zostanie zrealizowany ostatni etap przebudowy pomieszczeń warsztatowych na potrzeby

kształcenia praktycznego w Zespole Szkół nr 2 przy ul. Borowskiej. Pod kątem potrzeb

szkoleniowych zostanie takŜe zmodernizowany budynek Centrum Kształcenia Praktycznego

przy ul. Strzegomskiej 49. Bardzo powaŜne kwoty (211 mln zł) zostaną przeznaczone na

budowę i przebudowę szkół podstawowych, gimnazjów oraz liceów. Sztandarową

inwestycją będzie budowa nowego V LO. WyposaŜenie pracowni fizycznych, chemicznych

i biologicznych we wrocławskich szkołach będzie finansowane m. in. ze środków

przeznaczonych na realizację edukacyjnej odnogi projektu EIT Plus. Do 2015 r. przewiduje

się wydatkowanie na ten cel 9 mln zł. Z tego samego źródła będą pochodzić środki na

realizację projektu pod nazwą „ogrody doświadczeń” . Będzie to miejsce na kampusie EIT

Plus „Pracze”, w którym uczniowie wrocławskich szkół podstawowych i gimnazjów będą

mogli w bezpiecznych warunkach przeprowadzać róŜnego rodzaju eksperymenty oraz

uczestniczyć w prezentacjach zjawisk przyrodniczych. Koszt projektu wyniesie 3,5 mln zł.

Wśród innych przedsięwzięć słuŜących unowocześnieniu infrastruktury edukacyjnej na

uwagę zasługuje przede wszystkim systematyczna modernizacja pracowni informatycznych

we wrocławskich szkołach i upowszechnienie technik teleinformatycznych w procesie

dydaktycznym.

Niezwykle waŜnym wyzwaniem będzie takŜe zwiększenie efektywności realizacji

wychowawczych funkcji szkoły. Postęp technologiczny, zmiana wzorców kulturowych

zderzające się z dysfunkcjonalnym konserwatyzmem instytucji edukacyjnych sprawiają, Ŝe

ich rola w kształtowaniu postaw młodego pokolenia ulega osłabieniu. Konieczne jest

zdefiniowanie na nowo wychowawczych zadań szkół. Powinny one w większym niŜ

dotychczas stopniu koncentrować się na umacnianiu kapitału społecznego, czyli więzów

społecznych opartych na solidarności i zaufaniu. Wagi tego postulatu nie moŜna przecenić

– deficyt kapitału społecznego jest bowiem jednym z największych hamulców rozwoju

społeczeństwa obywatelskiego w Polsce (zob. takŜe opis działania III.9). Nowy model

działalności wychowawczej instytucji oświatowych musi takŜe uwzględniać zwiększenie roli

sportu i kultury fizycznej w kształtowaniu postaw młodych wrocławian.

Skuteczna realizacja celów polityki edukacyjnej Miasta wymagać będzie zwiększenia

efektywności zarządzania szkołami i placówkami oświatowymi. Kluczowe znaczenie będzie

miała kompleksowa informatyzacja miejskich instytucji oświatowych w ramach

programu e-szkoła. Jej efektem będzie m. in. utworzenie wspólnej aplikacji wspierającej

zarządzanie szkołami, ułatwiającej m. in. zarządzanie finansami i zasobami lokalowymi,

przygotowanie organizacji pracy szkoły, zarządzanie danymi uczniów, nabór elektroniczny do

szkół i placówek. Przewiduje się ponadto powszechne wprowadzenie elektronicznej księgi

jakości pracy szkół i elektronicznego dziennika, informatyzację bibliotek szkolnych i ich

integrację z miejskim systemem bibliotecznym oraz utworzenie portalu edukacyjnego. Nie

mniej waŜne niŜ informatyzacja wrocławskiej oświaty będzie podniesienie kwalifikacji

dyrektorów instytucji edukacyjnych - zarządzanie nimi staje się bowiem coraz bardziej

skomplikowanym procesem. Dokształcanie kadry dyrektorskiej musi zatem uzyskać naleŜną

temu problemowi rangę.

Skuteczność realizowanych programów i projektów powinna być systematycznie

monitorowana. Nie ma bardziej obiektywnej metody oceny placówek edukacyjnych jak

obserwacja ścieŜek kariery ich absolwentów. Tego typu badania będą systematycznie

realizowane w przyszłości w odniesieniu do uczniów kończących gimnazja i szkoły

ponadgimnazjalne.

Rozwój szkolnictwa wyŜszego nie jest zadaniem własnym samorządu lokalnego;

jakość akademickiej dydaktyki ma jednak, i w jeszcze stopniu będzie miała w przyszłości,

istotny, jeśli nie decydujący, wpływ na konkurencyjność Wrocławia w skali krajowej i

międzynarodowej. Pozycja i prestiŜ wrocławskich uczelni w Ŝadnym przypadku nie mogą być

obojętne dla władz Wrocławia, tym bardziej, Ŝe zaostrza się rywalizacja o studentów między

ośrodkami akademickimi w kraju i w Europie. Wstąpienie Polski do UE sprawiło, Ŝe

systematycznie rośnie liczba młodych Polaków, w tym wrocławian, studiujących na

zagranicznych uniwersytetach, nawet na tych najbardziej prestiŜowych, jak Cambridge i

Oxford. Najczęściej są to najzdolniejsi absolwenci polskich i wrocławskich liceów. Znaczna

ich część po zakończeniu studiów nie wróci do Polski. Konkurencyjność wrocławskich

uczelni na europejskim rynku edukacyjnym, a w konsekwencji zdolność do przyciągania

utalentowanych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z kraju i zagranicy, moŜe zapewnić

jedynie stałe podnoszenie jakości ich oferty edukacyjnej.

Władze Miasta będą konsekwentnie wspierać poŜądane z perspektywy Wrocławia

zmiany w akademickiej dydaktyce, takie jak poprawa warunków studiowania,

umiędzynarodowienie studiów, rozwój wymiany studentów, doktorantów i pracowników

naukowo-dydaktycznych. Kontynuowany i rozwijany będzie Studencki Program

Stypendialny, którego beneficjentami są nie tylko studenci, ale takŜe doktoranci na

kierunkach ścisłych, technicznych i przyrodniczych. Samorząd Wrocławia będzie nadal sprzyjać

integracji wrocławskich uczelni publicznych w organizacyjnych ramach Unii Akademickiej (zob. także.

działanie II.1: Wsparcie przedsięwzięć przyczyniających się do zwiększenia potencjału

badawczo-rozwojowego Wrocławia, lepszego transferu wiedzy z sektora nauki do

przedsiębiorstw oraz wzmocnienia wizerunku Wrocławia jako miasta o nowoczesnej

gospodarce).

III.1.2: Przedsięwzięcia realizujące cel działania:

1) Współfinansowanie studiów podyplomowych nauczycieli;

2) Powiązanie wysokości dodatków motywacyjnych z wynikami szkół i poszczególnych

nauczycieli, szczególnie w zakresie nauczania przedmiotów ścisłych i przyrodniczych

oraz języków obcych;

3) Udzielanie finansowego wsparcia szkołom i nauczycielom wprowadzającym innowacyjne

metody kształcenia i wychowania;

4) Zwiększenie liczby beneficjentów systemu stypendialnego „TALENT” w ramach

Uczniowskiego Programu Stypendialnego;

5) Rozbudowa - we współpracy z Uniwersytetem Wrocławskim - Portalu Matematycznego

oraz Portalu Informatycznego;

6) Kontynuacja i rozwój programu „Szkoła Przyjazna Informatyce”;

7) Unowocześnienie nauczania języków obcych, uzupełnienie obecnej oferty edukacyjnej o

nowe języki oraz rozszerzenie nauczania języków obcych w systemie klas dwujęzycznych

w gimnazjach i liceach.

8) Redefinicja wychowawczej funkcji instytucji oświatowych;

9) Realizacja programów ukierunkowanych na wyrównywanie szans edukacyjnych

uczniów z utrudnionym z róŜnych powodów dostępem do edukacji;

10) Rozwój współpracy szkół zawodowych z przedsiębiorstwami;

11) Modernizacja bazy dydaktycznej szkolnictwa zawodowego, w tym doposaŜenie centrów

kształcenia praktycznego;

12) Budowa i przebudowa wrocławskich szkół podstawowych, gimnazjów i liceów, w tym

budowa nowego V LO;

13) DoposaŜenie i modernizacja szkolnych pracowni, w szczególności fizycznych,

chemicznych, biologicznych i informatycznych;

14) Upowszechnienie technik teleinformatycznych w procesie dydaktycznym;

15) Utworzenie „ogrodów doświadczeń” na Praczach;

16) Kompleksowa informatyzacja zarządzania miejskimi instytucjami oświatowymi;

17) Rozbudowa systemu szkoleń ukierunkowanych na podniesienie umiejętności

menedŜerskich dyrektorów instytucji oświatowych;

18) Badanie ścieŜek kariery absolwentów wrocławskich gimnazjów i szkół

ponadgimnazjalnych;

19) Wsparcie działań wrocławskich uczelni mających na celu modernizację akademickiej

dydaktyki, poprawę warunków studiowania oraz rozwój współpracy międzynarodowej;

20) Kontynuacja i rozwój Studenckiego Programu Stypendialnego.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia kluczowych

umiejętności absolwentów wrocławskich szkół ogólnokształcących, lepszego

dostosowania umiejętności uczniów szkół zawodowych do potrzeb rynku pracy,

zwiększenia proporcji absolwentów wrocławskich liceów ogólnokształcących i techników

kontynuuj ących naukę na poziomie wyŜszym na kierunkach technicznych, ścisłych oraz

przyrodniczych.

III.1.3: Wska źniki realizacji działania


w roku bazowym

(2010)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Wynik sprawdzianu sześcio-

klasistów w relacji do średniej

krajowej (w %)

113 119 CKE, OKE

Wrocław

Wynik egzaminu gimnazjalnego

(część humanist. i mat.-przyrod.) w

relacji do średniej krajowej (w %)

113 120 CKE, OKE

Wrocław

Wynik egzaminu gimnazjalnego (j.

angielski) w relacji do średniej

krajowej (w %)

120 123 CKE, OKE

Wrocław

Zdawalność egzaminu maturalnego

relacji do średniej krajowej (w %)

105 109 CKE, OKE

Wrocław

Wynik egzaminu maturalnego z

matematyki w relacji do średniej

krajowej (w %):

• poziom podstawowy

• poziom rozszerzony

112

100

121

107

CKE, OKE

Wrocław

Wynik egzaminu maturalnego z j.

angielskiego w relacji do średniej

krajowej (w %):

• poziom podstawowy

• poziom rozszerzony

119

105

122

108

CKE, OKE

Wrocław

Liczba uczniów w klasach

dwujęzycznych

1420* 1700 WED

Liczba gimnazjów i liceów z

klasami dwujęzycznymi

11* 15 WED

Proporcja bezrobotnych w wieku

18-24 lat do ogółu bezrobotnych

(w %)

11** 8 PUP

Wrocław

Liczba beneficjentów systemu

stypendialnego „TALENT” w

ramach Uczniowskiego Programu

Stypendialnego

835* 1150 WED

Proporcja absolwentów wrocław-

skich liceów i techników kontynu-

ujących naukę na technicznych,

? WED

ścisłych i przyrodniczych kierun-

kach studiów

Proporcja studentów na kierunkach

technicznych, ścisłych i

przyrodniczych w stosunku do

ogólnej liczby studentów we

Wrocławiu (w %)

? ? BWU

Liczba beneficjentów Studenckiego

Programu Stypendialnego

162* 250 BWU

Liczba wybitnych badaczy

zagranicznych wygłaszających

wykłady w ramach programu

„Visiting Professors”

9* 18 BWU

* Dane z 2009 r. ** Dane na dzień 31.XII.2009 r.

III.1.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, BWU, Wrocławskie Centrum

Badań EIT+ Sp. z o.o.

Działanie III.2: Stymulowanie rozwoju edukacji dla innowacyjności,

kreatywności i przedsiębiorczości.


Celem działania III.2 jest stworzenie systemu selekcji potencjalnych innowatorów,

ich dalszego kształcenia oraz kształtowania postaw przedsiębiorczych wśród młodych

wrocławian. Związek innowacyjności z przedsiębiorczością jest ewidentny i nie wymaga

szczegółowych objaśnień. Łączne rozpatrywanie zagadnień związanych z kształceniem dla

innowacyjności, kreatywności i przedsiębiorczości jest zatem jak najbardziej uprawnione.

Działanie III.2 częściowo pokrywa się z działaniem III.1. Jego wyodrębnienie wynika ze

specyfiki całej problematyki edukacji dla innowacyjności i przedsiębiorczości. Efektywne

kształcenie innowatorów i kształtowanie postaw przedsiębiorczych wymaga daleko idących

zmian w funkcjonowaniu szkół. Będą one jakościowo róŜne niŜ te, które są niezbędne do

zapewnienia realizacji celu działania III.1 (wzmocnienie pozycji Wrocławia na edukacyjnej

mapie Polski i Środkowej Europy). Wskazuje na to chociaŜby obecność wśród wybitnych

innowatorów licznego grona osób nie mogących się poszczycić szczególnymi sukcesami

szkolnymi. Z drugiej strony nie kaŜdy dobry uczeń ma zadatki na przedsiębiorczego

innowatora. Do wyodrębnienia działania III.2 skłania takŜe bardzo silna zaleŜność między

innowacyjnością, kreatywnością i przedsiębiorczością a rozwojem GOW.

Polski system edukacyjny koncentrując się na uczniach przeciętnych, nie sprzyja

kształtowaniu postaw innowacyjnych i przedsiębiorczych. Jego efektywność na tym polu

dodatkowo osłabia skrajna proceduralizacja działalności szkół. Przełamanie niekorzystnych

tendencji w sposób trwały wymagać będzie porzucenia biurokratycznego modelu zarządzania

systemem edukacyjnym, do czego konieczne będą zmiany w ustawach i ministerialnych

przepisach. Postęp w debiurokratyzacji szkoły moŜna jednak osiągnąć takŜe na poziomie

lokalnym. Zwiększenie efektywności kształcenia dla innowacyjności, kreatywności i

przedsiębiorczości wymaga przyznania większej swobody w kształtowaniu procesu

dydaktycznego dyrektorom szkół i nauczycielom - do realizacji tego celu nie przyczynią się

bowiem Ŝadne przepisy, ani okólniki, które tak kocha szkolna biurokracja. O wiele bardziej

skuteczna będzie pozytywna stymulacja, polegająca na przyznawaniu grantów finansowych

szkołom i nauczycielem odnoszącym sukcesy w edukacji dla innowacyjności i

przedsiębiorczości oraz usuwaniu niefinansowych barier w rozwoju tego typu edukacji.

Autorzy Dolnośląskiej Strategii Innowacji, przyjętej przez Sejmik Województwa

Dolnośląskiego w kwietniu 2005, słusznie podkreślają, Ŝe edukacja innowatorów powinna

rozpoczynać się juŜ w przedszkolu. Tymczasem ich zdaniem współczesne przedszkole,

„zasypując dzieci literalnymi zabawkami i wystawiając je na niekontrolowany zalew

informacji”, niszczy najwaŜniejsze cechy przyszłych innowatorów - wyobraźnię i ciekawość.

Nawet jeśli ta ocena jest przesadzona, nie ulega wątpliwości, Ŝe wskazuje ona istotną z

punktu widzenia kształcenia dla innowacji, kreatywności i przedsiębiorczości słabości

edukacji przedszkolnej. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe we Wrocławiu wyciągnięto juŜ wnioski

z niedoskonałości obecnego systemu. Pierwszym krokiem do jego zmiany jest wdroŜenie

wspomnianego w działaniu III.1 programu „Wrocławska Koncepcja Edukacyjna”. Ideą

programu było stworzenie uczniom (od przedszkola do gimnazjum) środowiska edukacyjnego

sprzyjającego intensywnemu, wszechstronnemu rozwojowi w oparciu o aktywność twórczą,

samopoznanie, poszukiwanie, rozwijanie zdolności i zainteresowań. Uczestniczące w

programie przedszkola i szkoły (8 przedszkoli, 4 szkoły podstawowe, 5 gimnazjów) muszą

posiadać warunki lokalowe i środki dydaktyczne umoŜliwiające realizację działań twórczych

oraz prowadzić zajęcia pozalekcyjne. Zatrudnieni w nich nauczyciele są zobowiązani do

ciągłego doskonalenia się zgodnie z potrzebami WKE. Niezwykle waŜnym aspektem

działalności placówek realizujących WKE są działania wychowawcze koncentrujące się na

tworzeniu klimatu otwartości, Ŝyczliwości i wsparcia, wspólnej pracy na rzecz dobrego

wizerunku szkoły oraz poprawie komunikacji interpersonalnej.

Współpraca nauczycieli i dyrektorów szkół uczestniczących w realizacji WKE

doprowadziła do powstania Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Dzieci i MłodzieŜy przy

WKE. Najcenniejszą jego inicjatywą było utworzenie Akademii Rozwoju. Celem Akademii

jest zainteresowanie młodzieŜy Wrocławia róŜnymi obszarami i formami aktywności,

sprzyjającej najszerzej rozumianemu rozwojowi człowieka, pomagającej w budzeniu

ciekawości świata, motywującej do poszerzania wiedzy i zdobywania nowych umiejętności.

Działalność Akademii polega na prowadzeniu szerokiej gamy zajęć pozalekcyjnych,

niezwiązanych bezpośrednio z Ŝadnym przedmiotem szkolnym (choć propagujących wiedzę,

najczęściej w rozszerzonym zakresie, z róŜnych dziedzin), prowadzonych w atrakcyjny,

oryginalny sposób przez twórczych nauczycieli-pasjonatów oraz przedstawicieli świata nauki

i kultury (pracowników naukowych wrocławskich uczelni, artystów, pisarzy).

WKE i Akademia Rozwoju są swego rodzaju okrętami flagowymi działań Miasta w

zakresie edukacji dla innowacyjności i kreatywności. W najbliŜszych latach systematycznie

będzie zwiększana liczba uczestniczących w nich przedszkoli i szkół. Nie są to jednak jedyne

przedsięwzięcia wspierające edukację dla innowacyjności, kreatywności i przedsiębiorczości.

Instrumentem wsparcia najbardziej uzdolnionych dzieci i młodzieŜy jest Uczniowski Program

Stypendialny. Składa się on z kilku segmentów. O jednym z nich („TALENT”) ze względu na

jego specyficzny cel (zwiększenie liczby absolwentów wrocławskich szkół zdających

rozszerzoną maturę z matematyki i kontynuujących naukę na kierunkach ścisłych i

technicznych wrocławskich uczelni) była juŜ mowa w opisie działania III.1. Adresatem

pierwszego z dwóch pozostałych komponentów Programu są uczniowie wrocławskich szkół

(od podstawowych do ponadgimnazjalnych) uzyskujący celujące oceny na świadectwie

końcowym oraz wykazujący się szczególnymi osiągnięciami lub tytułem

laureata ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych. Wyjątkowo utalentowani uczniowie

gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych mogą ubiegać o najbardziej prestiŜowe stypendium -

„Szkolnego Nobla”, będące drugim ze wspomnianych komponentów Uczniowskiego

Programu Stypendialnego.

NiezaleŜnie od inicjatyw typu WKE i Akademia Rozwoju, potrzebne jest systemowe

wsparcie nauczycieli pracujących z uczniami o ponadprzeciętnych talentach innowacyjnych

poprzez udzielanie im pomocy diagnostycznej i metodycznej - talenty mają bowiem to do

siebie, że pojawiają się w bardzo różnych miejscach i środowiskach. Projekty ukierunkowane

na podwyższanie kwalifikacji takich nauczycieli będą mogły w znacznym stopniu być

finansowane ze środków PO KL.

Inwestycją ułatwiającą kształcenie innowatorów będzie niewątpliwie utworzenie na

terenie kampusu EIT Plus „Pracze” „ogrodów doświadczeń” , wspomnianych w opisie

działania III.1. Wizyty uczniów w „ogrodach” będą sprzyjać budzeniu się zainteresowań

zjawiskami przyrodniczymi oraz zachęcać do zrozumienia ich. Ta część kampusu „Pracze”

odgrywałaby rolę postulowanej przez autorów Dolnośląskiej Strategii Innowacji przestrzeni

dla twórczego eksperymentowania, z tym zastrzeżeniem, że dotyczyłaby ona tylko uczniów szkół

podstawowych i gimnazjów.

Jak juŜ wcześniej podkreślono, innowacyjność i przedsiębiorczość są ściśle ze sobą

powiązane. Dlatego kształtowanie kultury przedsiębiorczości wśród uczniów wrocławskich

szkół naleŜy uznać za szczególną formę edukacji dla innowacyjności. We wrocławskich

szkołach od kilku juŜ lat realizowane są róŜnorodne projekty realizujące to zadanie, takie jak

„Przedsiębiorczy Krasnal” czy „Akademia Młodych MenedŜerów” . W 2009 r. we

wszystkich tego typu projektach uczestniczyło ok. 1000 uczniów. W ciągu najbliŜszych pięciu

lat ich liczba musi zostać co najmniej podwojona.

Szczególne znaczenie dla przyszłości Miasta i Regionu ma rozwój przedsiębiorczości

studenckiej. ZałoŜycielami wielu dobrze prosperujących innowacyjnych firm byli wrocławscy

studenci. Powszechnie znana jest spektakularna kariera twórców portalu „Nasza Klasa”.

Upowszechnieniu się studenckiej przedsiębiorczości będzie sprzyjać uzupełnienie programów

studiów o praktyczne nauki o przedsiębiorczości. Samorząd lokalny będzie wspierać

stosowne działania władz uczelni poprzez partycypację w kosztach realizacji tego typu

projektów.


1) Zwiększenie liczby przedszkoli i szkół uczestniczących w realizacji programów

„Wrocławska Koncepcja Edukacyjna” i „Akademia Rozwoju”;

2) Kontynuacja Uczniowskiego Programu Stypendialnego;

3) Wsparcie nauczycieli pracujących z uczniami o ponadprzeciętnych talentach poprzez

udzielanie im pomocy diagnostycznej i metodycznej;

4) Utworzenie w „ogrodach doświadczeń” przestrzeni do twórczego eksperymentowania

dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów;

5) Zwiększenie liczby uczestników programów kształtujących kultur ę przedsiębiorczości

wśród uczniów wrocławskich szkół;

6) Wsparcie działań władz wrocławskich uczelni ukierunkowanych na uzupełnienie

programów studiów o praktyczne nauki o przedsiębiorczości.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do lepszego wykorzystania

innowacyjnego i kreatywny potencjału uzdolnionych dzieci i młodzieŜy oraz do

umocnienia kultury przedsiębiorczości w najmłodszym pokoleniu wrocławian.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba przedszkoli i szkół uczes-

tniczących w realizacji w WKE

17 27 WED

Liczba uczestników programów

kształtujących kulturę przedsiębior-

czości wśród uczniów wrocław-

skich szkół

980 2.000 WED

„BudŜet Uczniowskiego Programu

Stypendialnego w zł (bez środków

na stypendia matematyczne)

225 000 300 000 WED

III.2.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, BWU, Wrocławskie Centrum

Badań EIT+ Sp. z o. o.

Działanie III.3: Rozbudowa systemu kształcenia ustawicznego, polegająca

m. in. na zwiększeniu dostępu dorosłych do róŜnorodnych form edukacji

pozaformalnej i nieformalnej.


Celem działania III.3 jest zwiększenie proporcji dorosłych mieszkańców

Wrocławia podnoszących swoje kompetencje poprzez uczestnictwo w róŜnych formach

kształcenia ustawicznego. Aktywność edukacyjna Polaków, w tym niestety takŜe

wrocławian, po ukończeniu szkoły/uczelni naleŜy do najniŜszych w Europie. Taka postawa

jest jedną z przyczyn relatywnej powszechności strukturalnego bezrobocia i w konsekwencji

prowadzi do marnotrawstwa na duŜą skalę kapitału ludzkiego i braku efektów w zwalczaniu

zjawiska wykluczenia społecznego. Potrzeba uczenia się przez całe Ŝycie wynika nie tylko z

konieczności dostosowania kwalifikacji zawodowych ludzi dorosłych do wyzwań rynku

pracy, ale takŜe ze względu na dynamikę przemian społecznych i kulturowych – brak

umiejętności radzenia sobie z ich konsekwencjami grozi społeczną marginalizacją. Dla

zwiększenia proporcji dorosłych wrocławian w róŜnych formach kształcenia ustawicznego

konieczne będą intensywne działania promujące konieczność stałego dokształcania się.

Potrzeba podniesienia posiadanych lub nabycia nowych kwalifikacji jest szczególnie

waŜna dla bezrobotnych oraz osób zatrudnionych na niskopłatnych stanowiskach. Wydaje się,

Ŝe ograniczona skuteczność oferowanych im szkoleń i kursów wynika po części z błędnego

rozpoznania potrzeb rynku pracy. Do takiej konkluzji skłaniają rezultaty niedawno

zakończonych badań realizowanych w ramach projektu „Wro-kadry. Przyszło ść rynku

pracy MSP w aglomeracji wrocławskiej – prognozy i rekomendacje”. Wynika z nich, Ŝe

pracodawcy za waŜniejsze od technicznych kwalifikacji uznają tzw. „umiejętności miękkie”

ich pracowników, takie jak zdolność uczenia się, umiejętność szybkiego dostosowania się do

kultury organizacyjnej firmy, zdolność do nawiązywania kontaktów i współpracy w zespole

pracowników oraz z potencjalnymi klientami, itp. (zob. opis działania II.10). Tymczasem

oferta edukacyjna ukierunkowana na kształtowanie tego typu kompetencji w ramach

istniejącego systemu kształcenia ustawicznego jest zdecydowanie nie wystarczająca.

Znaczenie ciągłego podnoszenia kwalifikacji jest na ogół doceniane w większych,

dobrze zorganizowanych spółkach. Mniejszą na ogół wagę do dokształcenia pracowników

przywiązują szefowie niewielkich firm, wyjąwszy właścicieli przedsiębiorstw innowacyjnych.

Minusem systemu szkoleń w przedsiębiorstwach jest ich ukierunkowanie na rozwijanie tych

kompetencji swoich pracowników, które moŜna wykorzystać przede wszystkim w danej

firmie – wyjątkiem są bardzo popularne kursy, warsztaty i szkolenia dotyczące kształtowania

umiejętności interpersonalnych. Takie stricte utylitarne podejście do problemu dokształcania

mocno ogranicza pole manewru pracowników na rynku pracy. Przynosi tym samym korzyści

przede wszystkim pracodawcom. Opierając się na tej przesłance, naleŜy uznać, Ŝe środki

publiczne dedykowane na kształcenie dorosłych powinny być przeznaczane w pierwszej

kolejności na rozwój kompetencji ogólnych – np. znajomości języków obcych, umiejętności

posługiwania się narzędziami informatycznymi, umiejętności uczenia się, itp.

Istotny fragment edukacji dla dorosłych jest i będzie realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w

ramach działań na rzecz redukcji bezrobocia (zob. działanie II.10 - Aktywna polityka rynku

pracy). Rozwój kompetencji ogólnych dorosłych mieszkańców Wrocławia nie jest jednak

pierwszorzędnym celem szkoleń organizowanych przez PUP. Realizację tego zadania

powierzono Centrum Kształcenia Ustawicznego (CKU). Jego działalność będzie

systematycznie rozszerzana i intensyfikowana. Jednym z najwaŜniejszych jej kierunków

będzie rozwój nieformalnych i pozaformalnych form edukacji, w tym e-learningu. CKU

powinno takŜe przy współpracy z Biurem Rozwoju Gospodarczego UM oraz izbami i

stowarzyszeniami gospodarczymi organizować kształcenie przedsiębiorców (zob. opis

działania II.2).

W związku z postępującym procesem starzenia się ludności Wrocławia coraz

większego znaczenia nabiera edukacja osób w wieku senioralnym. Na ofertę dla nich będą

składały się przedsięwzięcia realizowane przez Uniwersytety Trzeciego Wieku,

Wrocławskie Centrum Seniora oraz Kluby Seniora. Jednym z najwaŜniejszych będzie

program „Mobilna Pracownia Komputerowa” ukierunkowany na przeciwdziałanie

wykluczeniu cyfrowemu osób starszych. Jednym z celów programów edukacyjnych

adresowanych do młodszych wiekiem emerytów jest nabycie przez nich kompetencji

umoŜliwiających im powrót na rynek pracy (zob. opis działania II.10). Z kolei oferta

edukacyjna dla zaawansowanych wiekowo i mniej sprawnych emerytów ma przede

wszystkim ułatwiać ich społeczną reintegrację.


1) Promocja potrzeby uczenia się przez całe Ŝycie (life-long learning);

2) Rozszerzenie działalności Centrum Kształcenia Ustawicznego;

3) Rozwijanie róŜnorodnych form edukacji nieformalnej i pozaformalnej;

4) Wsparcie działalności edukacyjnej Uniwersytetów Trzeciego Wieku, Wrocławskiego

Centrum Seniora oraz Klubów Seniora;

5) Realizacja programów mających na celu reintegrację społeczną osób w wieku

senioralnym, w tym ukierunkowanych na przeciwdziałanie ich wykluczeniu z e-

społeczeństwa.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do podniesienia ogólnych

kompetencji dorosłych wrocławian, w tym w wieku senioralnym.



w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba słuchaczy CKU,

w tym korzystających z e-learningu

?

?

?

?

WED

Liczba osób w wieku senioralnym

uczestniczących w programach

mających na celu przeciwdziałanie

wykluczeniu z e-społeczeństwa

? ? WZD?

Liczba osób uczestniczących w

działaniach edukacyjnych

Uniwersytetów Trzeciego Wieku

970 ? WZD

Liczba osób uczestniczących w

działaniach edukacyjnych

Wrocławskiego Centrum Seniora

oraz Klubów Seniora

? ? WZD

III.3.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, WZD?, WCS.

Działanie III.4: Tworzenie warunków umoŜliwiaj ących zwiększenie dostępu

do edukacji przedszkolnej i do usług opiekuńczo-edukacyjnych wobec

dzieci w grupie wiekowej 0-3 lata oraz unowocześnienie form wczesnej

edukacji.


Celem działania III.4 jest zwiększenie do 100% proporcji 5-latków i do 90% 3-4-

latków objętych edukacją przedszkolną i zdolnych do uczestnictwa w niej oraz

poszerzenie oferty edukacyjnej dla dzieci w wieku 0-3 lata, a ponadto zwiększenie

edukacyjnej roli przedszkoli i Ŝłobków. Badacze specjalizujący się w psychologii

rozwojowej nie mają wątpliwości, Ŝe dobra wczesna edukacja zwiększa radykalnie szanse na

późniejszy sukces Ŝyciowy – w okresie wczesnego dzieciństwa kształtują się bowiem zręby

indywidualnej osobowości, w tym tak waŜne cechy, jak ciekawość świata, samodzielność,

pracowitość, wytrwałość, kompetencje poznawcze, umiejętności interpersonalne. Tymczasem

przydatność wczesnej edukacji jest w Polsce często kwestionowana przez rodziców i część

środowiska edukacyjnego. Konsekwencją takiej postawy oraz wycofania się budŜetu państwa

z finansowania edukacji przedszkolnej w początkowym okresie reform ustrojowych jest

najniŜsza w UE proporcja dzieci uczestniczących w edukacji przedszkolnej, ledwie

przekraczająca 40%. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe w duŜych miasta sytuacja wyraźnie

odbiega na korzyść od średniej krajowej. We Wrocławiu do publicznych i niepublicznych

przedszkoli uczęszcza ???% dzieci w wieku 3-5 lat. Osiągnięcie ambitnego celu działania

III.4 będzie wymagało zarówno zwiększenia nakładów z budŜetu Miasta na edukację

przedszkolną, jak i uruchomienia lub wzmocnienia mechanizmów stymulujących zakładanie

przedszkoli niepublicznych. Do wzrostu proporcji dzieci uczestniczących w edukacji

przedszkolnej przyczyni się ponadto zwiększenie atrakcyjności realizowanego w

przedszkolach programu dydaktycznego i wychowawczego. W opisie działania III.2

wspomniano o konieczności objęcia projektem Wrocławskiej Koncepcji Edukacyjnej

kolejnych przedszkoli. Realizacja tego i podobnych programów - bazujących na

nowoczesnych formach preedukacji, ukierunkowanych na kształtowanie umiejętności uczenia

się, umiejętności działania zespołowego, a jednocześnie samodzielności, pobudzanie

kreatywności, nauczanie języków obcych - wydaje się być najlepszym sposobem na

przekonanie do przydatności edukacji przedszkolnej rodziców mających sceptyczny do niej

stosunek. Przewiduje się ponadto opracowanie i wdroŜenie projektu promocji edukacji

przedszkolnej, adresowanego przede wszystkim do środowisk zagroŜonych społeczną

marginalizacją (dokładniej na ten temat zob. działanie III.5: [Wsparcie dla rodzin

wielodzietnych oraz dzieci wychowujących się w niesprzyjającym ich rozwojowi osobowemu

środowisku rodzinnym i społecznym] oraz III.6 [Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

osób w wieku produkcyjnym]).

W Polsce, w tym takŜe we Wrocławiu, tylko niewielka proporcja dzieci w wieku 0-3

lata jest objęta zinstytucjonalizowanymi formami działalności opiekuńczo-edukacyjnej.

Wynika ona po części z koncentracji Ŝłobków (i takŜe licznych przedszkoli) na funkcjach

opiekuńczych przy jednoczesnym odsuwaniu na dalszy plan zadań edukacyjnych. Taka

formuła ich działalności oraz powszechne przekonanie, Ŝe pobyt w Ŝłobku ma niekorzystny

wpływ na rozwój dziecka sprawiają, Ŝe korzystanie z usług tej instytucji traktowane jest jako

zło konieczne. Tymczasem w wielu krajach, głównie anglosaskich, poszerza się ofertę

edukacyjną dla dzieci poniŜej 3 roku Ŝycia, dostrzegając płynące stąd korzyści. Pozytywnych

efektów naleŜało by się spodziewać równieŜ w przypadku zmiany modelu funkcjonowania

wrocławskich Ŝłobków. Ze względu na uwarunkowania kulturowo-społeczne stosowne

zmiany powinny być wprowadzane stopniowo.

Przedsięwzięcia realizowane w ramach działania III.4 powinny takŜe ułatwiać

młodym matkom kontynuację lub rozpoczęcie aktywności zawodowej oraz zachęcać

wrocławskie rodziny do posiadania większej liczby dzieci, czyli realizować cele działań

II.10 (Aktywna polityka rynku pracy) i III.5 (Wsparcie rodzin wielodzietnych oraz dzieci

wychowujących się w niesprzyjającym ich rozwojowi osobowemu środowisku rodzinnym i

społecznym)


1) Budowa przedszkoli (samodzielnych lub w ramach zespołów szkolno-przedszkolnych),

szczególnie na obszarach nowej zabudowy mieszkaniowej;

2) Przebudowa szkół na potrzeby zespołów szkolno-przedszkolnych;

3) Modernizacje i remonty przedszkoli publicznych;

4) Wsparcie procesu zakładania nowych przedszkoli niepublicznych, m. in. poprzez

realizację programu „Załó Ŝ domowe przedszkole we Wrocławiu”;

5) Zwiększenie atrakcyjności programu edukacyjnego przedszkoli;

6) Podwojenie liczby przedszkoli uczestniczących w programie Wrocławskiej Koncepcji

Edukacyjnej;

7) Budowa nowych Ŝłobków publicznych, szczególnie na obszarach nowej zabudowy

mieszkaniowej;

8) Modernizacje i remonty Ŝłobków publicznych;

9) Wsparcie procesu zakładania nowych niepublicznych placówek opiekuńczo-

pielęgnacyjnych;

10) Wzmocnienie edukacyjnej funkcji Ŝłobków.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do lepszego opanowania

przez najmłodsze pokolenie wrocławian umiejętności kluczowych dla ich sukcesu w

przyszłości oraz aktywizacji zawodowej młodych matek.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba miejsc w przedszkolach ? ? WED

Proporcja 5-latków objętych

edukacją przedszkolną (w %)

90

100

WED

Proporcja 3-4-latków objętych

edukacją przedszkolną (w %)

? 90 WED

Liczba nowo utworzonych

przedszkoli (zespołów szkolno-

przedszkolnych),

w tym niepublicznych

0

0

?*

?*

WED


przedszkoli


przedszkoli

0 ?* WED

Liczba wyremontowanych ? ?* WED

przedszkoli

Liczba przedszkoli realizujących

ponadstandardowe programy

edukacyjne (WKE, nauczanie

języków obcych, itp.)

? ? WED

Liczba miejsc w Ŝłobkach 1650 2150 WED?

Liczba nowo utworzonych

Ŝłobków,

w tym niepublicznych

0

0

?*

?*

WED?


Ŝłobków

0 ?* WED?


Ŝłobków

0 ?* WED?

Liczba wyremontowanych Ŝłobków 0 ?* WED?

Liczba Ŝłobków realizujących obok

opiekuńczo-pielęgnacyj-nych takŜe

zadania edukacyjne

0 ? WED?


III.4.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, ?.

Działanie III.5: Wsparcie rodzin wielodzietnych oraz dzieci wychowujących

się w niesprzyjającym ich rozwojowi osobowemu środowisku rodzinnym i

społecznym lub pozbawionych opieki rodzicielskiej.


Celem działania III.5 jest zwiększenie dzietności wrocławskich rodzin oraz

ułatwienie Ŝyciowego startu dzieciom z rodzin zagroŜonych wykluczeniem społecznym

lub pozbawionych opieki rodzicielskiej. Działanie ma bezpośredni związek z niekorzystną

sytuacją demograficzną Wrocławia. Niepokój musi budzić zarówno bezwzględny spadek

liczby mieszkańców - jakkolwiek ostatnio (od 2008 r.) obserwuje się wyhamowanie tej

tendencji – jak i rosnąca proporcja ludności Miasta w wieku poprodukcyjnym w stosunku do

liczby jego mieszkańców w wieku produkcyjnym. Główną, jakkolwiek nie jedyną, przyczyną

tego procesu jest radykalny spadek dzietności wrocławskich rodzin po 1990 r., będący

odzwierciedleniem tendencji ogólnopolskiej. NaleŜy podkreślić, Ŝe problemy demograficzne

Wrocławia nie wyróŜniają się jednak szczególną ostrością na tle innych polskich metropolii.

Liczba mieszkańców Wrocławia zmniejszyła się wprawdzie o 7,1 tys. w ciągu ostatnich

siedmiu lat (od 2002 do 2009 r.), lecz bardziej optymistyczne dane odnotowano jedynie w

przypadku Warszawy (+ 26,2 tys.) i Krakowa (- 2,6 tys.). W znacznie gorszej niŜ stolica

Dolnego Śląska sytuacji znalazł się Poznań (- 32,9 tys.) i przede wszystkim Łódź (- 42,7 tys.).

Między Wrocławiem a Poznaniem sytuuje się Trójmiasto (- 13,7 tys.). RównieŜ wzrost

proporcji wrocławian w wieku poprodukcyjnym w stosunku do mieszkańców Miasta w wieku

produkcyjnym (2002 r. – 26,5%, 2009 r. – 29,0%) kształtuje się na poziomie zbliŜonym do

średniej dla miast metropolitalnych.

Relatywnie niewielkie tempo spadku liczby ludności Wrocławia jest w znacznym

stopniu pochodną dodatniego bilansu migracji - przyrost naturalny w stolicy Dolnego Śląska

od wielu juŜ lat ma bowiem wartość ujemną (-2,4‰ w 2002 r., -0,4‰ w 2008 r. i –0,8‰ w

2009 r.), co odróŜnia niekorzystnie Wrocław od takich metropolii, jak Poznań, Kraków,

Trójmiasto i Warszawa, w których od 2008 r. odnotowuje się dodatni wskaźnik przyrostu

naturalnego. W perspektywie kilku, a nawet kilkunastu, najbliŜszych lat nawet skuteczne

działania na rzecz zwiększenia dzietności wrocławskich rodzin będą miały niewielki wpływ

na sytuację społeczno-gospodarczą Miasta. Ich pozytywne efekty zaczną być odczuwalne

dopiero za 20-25 lat. Podjęcie takich działań musi być traktowane jako wyznacznik

odpowiedzialności za długofalowe perspektywy rozwojowe Wrocławia.

Nie sposób jednak nie zauwaŜyć, Ŝe najsilniejszymi instrumentami kreowania polityki

pronatalistycznej w polskich warunkach dysponują Rząd i Parlament. Podejmowane w

przeszłości próby przełamania kryzysu dzietności w rodzaju słynnego „becikowego” nie

miały i nadal nie mają większego sensu. Niewątpliwie, zdecydowanie bardziej efektywne

byłyby prorodzinne regulacje podatkowe (bądź wyŜsze zasiłki na dzieci w przypadku rodzin

zagroŜonych ubóstwem i nie mogących w związku z tym skorzystać z ulg podatkowych) czy

teŜ wydłuŜenie urlopów macierzyńskich. Tego typu rozwiązania nie są jednak przedmiotem

powaŜnej refleksji polskich elit politycznych, mimo Ŝe doświadczenia wielu wysoko

rozwiniętych państw wskazują na istnienie korelacji między ulgami podatkowymi na dzieci i

długością urlopów macierzyńskich a wskaźnikami dzietności. Działania samorządów

lokalnych na rzecz zwiększenia dzietności muszą niejako z definicji uzupełniać politykę

pronatalistyczną realizowaną przez administrację rządową. Największe znaczenie mają te

spośród nich, które są ukierunkowane na tworzenie sprzyjającego dzietności rynku pracy.

NaleŜy do nich zaliczyć przede wszystkim zwiększenie dostępności Ŝłobków i przedszkoli,

promocję elastycznego zatrudnienia, wprowadzenie mechanizmów ułatwiających kobietom

powrót na rynek pracy po macierzyństwie. Nie będą one omawiane bliŜej tym miejscu ze

względu na bardziej szczegółowe przedstawienie ich w opisie innych działań (II.10: Aktywna

polityka rynku pracy oraz III.4: Tworzenie warunków umoŜliwiających zwiększenie dostępu

do edukacji przedszkolnej i do usług opiekuńczo-edukacyjnych wobec dzieci w grupie

wiekowej 0-3 lata oraz unowocześnienie form wczesnej edukacji).

Pozytywny wpływ na dzietność wrocławskich rodzin powinna mieć takŜe skuteczna

realizacja programów rozwoju budownictwa mieszkaniowego (zob. działanie II.9).

Dostępność niedrogich mieszkań na rynku sprawia, Ŝe ich kupno lub najem jest w zasięgu

moŜliwości sporej liczby młodych małŜeństw. Brak mieszkania jest jedną z waŜniejszych

przyczyn odkładania decyzji prokreacyjnych.

W przypadku licznych państw Europy Zachodniej lukę demograficzną wynikającą z

niskiej dzietności łagodzi osiedlanie się w nich imigrantów z innych części Europy oraz spoza

Starego Kontynentu. Proces ten jest jednak - jak powszechnie wiadomo - źródłem licznych

napięć i konfliktów społecznych, szczególnie na obszarach metropolitalnych przyciągających

największą liczbę obcych przybyszów. Czy polskie metropolie, w tym Wrocław, będą

musiały się zmierzyć z podobnymi problemami? Nic nie pozwala przypuszczać, aby taki

scenariusz mógł stać się realny w najbliŜszych kilku latach. Sytuacja moŜe jednak ulec

zmianie w dalszej przyszłości. Jej intensywność najprawdopodobniej będzie największa w

Warszawie ze względu na jej zamoŜność, stołeczny status oraz połoŜenie w pobliŜu

wschodniej granicy Unii Europejskiej. Skala migracji do Wrocławia z innych obszarów niŜ

południowo-zachodnia Polska będzie w pierwszej połowie przyszłej dekady zjawiskiem dość

marginalnym. Niewielkie będą równieŜ jej konsekwencje demograficzne, ekonomiczne i

społeczne.

Szczególną kategorię imigrantów stanowią repatrianci. W ich przypadku problem

napięć kulturowych jest rzadkością. Trudności moŜe natomiast im sprawiać adaptacja do

nowych warunków ekonomicznych i społecznych. Będą oni nadal otrzymywać wsparcie ze

strony Gminy. Nie wydaje się jednak, aby ich napływ mógł przybrać większe rozmiary. Nie

będzie w związku z tym powaŜniej oddziaływać na strukturę demograficzną Miasta.

JuŜ obecnie niekorzystna sytuacja demograficzna Wrocławia będzie w najbliŜszych

kilkunastu latach nadal pogarszać się. Władze Miasta poprzez realizowaną politykę

społeczno-gospodarczą będą mogły jedynie łagodzić skutki zachodzących zmian. Jedną z

najpowaŜniejszych będzie dalszy spadek proporcji ludności w wieku produkcyjnym w

stosunku do mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. Negatywne konsekwencje tej tendencji

będzie moŜna ograniczyć zarówno przez unowocześnienie polityki rynku pracy (zob.

działanie II.10), jak i przewartościowanie priorytetów w działaniach na rzecz ograniczenia

zjawiska ubóstwa. Wiarygodne badania pokazują, Ŝe grupą społeczną najbardziej nim

zagroŜoną nie są wcale emeryci, jak się powszechnie sądzi, lecz dzieci oraz młodzieŜ z rodzin

niepełnych i wielodzietnych. W polskich warunkach ubóstwo jest główną przyczyną

wykluczenia społecznego. Dzieci i młodzieŜ z rodzin o niskich dochodach mają niewielkie

szanse na awans społeczny; w konsekwencji dziedziczenie niskiego statusu społeczno-

ekonomicznego i bierności stało się w Polsce niepokojącą normą. Nawet w najbogatszych

polskich metropoliach zjawisko to i będące jego skutkiem wykluczenie społeczne części

młodych mieszkańców duŜych miast stanowią powaŜne zagroŜenie dla społecznej spójności.

Wrocław nie jest wyjątkiem od tej reguły. Wobec niekorzystnej sytuacji demograficznej

stolicy Dolnego Śląska dzieci zagroŜone wykluczeniem powinny być traktowane jako

potencjalne źródło nowych zasobów pracy. Wymienione okoliczności sprawiają, Ŝe poprawa

szans Ŝyciowych dzieci z rodzin o niskich dochodach musi być uznana za priorytet w

polityce społecznej lokalnego samorządu.

Za szczególnie waŜne zadanie naleŜy uznać opracowanie zestawu instrumentów

realnie wspierających wydobywanie potencjałów takich dzieci i zmniejszających koszty ich

wychowania. Dotychczasowe formy wsparcia są niewystarczające i powinny zostać

rozbudowane zarówno w wymiarze finansowym, jak i rodzajowym. Przedmiotem szczególnej

troski Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz instytucji edukacyjnych powinno być

precyzyjne zdiagnozowanie sytuacji rodzinnej dzieci pod kątem zagroŜeń demoralizacją i

róŜnymi patologiami. Brak lub obecność takich zagroŜeń będzie mieć istotny wpływ na rodzaj

udzielonego wsparcia i zakres współpracy z rodzicami. W pierwszym przypadku rozsądnym

rozwiązaniem jest przyznawanie stypendiów socjalnych i motywacyjnych (za dobre wyniki w

nauce). W drugim wsparcie powinno mieć przede wszystkich charakter rzeczowy. Jedną z

najpowszechniejszych form pomocy będzie redukcja do minimum kwoty opłaty za

przedszkole. Zakłada się, Ŝe 100% dzieci z rodzin zagroŜonych ubóstwem zostanie

wyposaŜonych w niezbędne podręczniki i pomoce szkolne. Nie zabraknie równieŜ środków

na organizację zajęć wyrównawczych dla uczniów z takich rodzin mających kłopoty z nauką.

Kontynuowana będzie działalność świetlic środowiskowych ukierunkowanych na wsparcie

rodzin, szczególnie znajdujących się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, poprzez organizowanie

dzieciom i młodzieŜy w czasie wolnym od nauki szkolnej róŜnego typu zajęć polegających na

pomocy w nauce oraz rozwijaniu indywidualnych zainteresowań. Nadal realizowany będzie

równieŜ program doŜywiania uczniów. Ze środków publicznych będą takŜe finansowane

zielone szkoły oraz zorganizowane formy letniego i zimowego wypoczynku (kolonie,

półkolonie, obozy). Rozszerzony zostanie ponadto wachlarz świadczeń i przywilejów

przyznawanych w związku z realizacją Programu Pomocy dla Rodzin Wielodzietnych „Dwa

plus trzy i jeszcze więcej” . Efektywne wsparcie rodzin wielodzietnych powinno znaleźć

się w centrum realizowanej przez samorząd Wrocławia polityki społecznej! W Ŝadnym

wypadku rodzice większej liczby dzieci nie zaniedbujący swoich obowiązków opiekuńczych

nie powinni czuć się osamotnieni w trudzie ich wychowania. Bezpieczeństwo socjalne takich

rodzin jest jednym z najwaŜniejszych czynników zachęcających do wielodzietności.

Dość często środowisko rodzinne i społeczne nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi

dzieci zagroŜonych ubóstwem. W ich przypadku szanse na Ŝyciowy sukces ograniczają nie

tylko materialne warunki egzystencji, ale takŜe duŜe prawdopodobieństwo demoralizacji. W

dobrze pojętym interesie takich dzieci leŜy maksymalne zagospodarowanie ich czasu wolnego

w celu pobudzenia i rozwoju ich zainteresowań. Sprawdzoną i na ogół skuteczną formą

socjalizacji dzieci i młodzieŜy wychowujących się w niekorzystnym środowisku rodzinnym i

społecznym są zajęcia sportowe. Dla ich ochrony przed demoralizacją konieczne będą takŜe

inne działania. Jednym z nich jest tworzenie w kolejnych wrocławskich szkołach

Prewencyjnych Grup Wsparcia z udziałem przedstawicieli szkół, Komendy Miejskiej Policji,

Wydziałów Edukacji, Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego oraz Zdrowia UM Wrocławia, Straży

Miejskiej, MOPS-u, miejscowych parafii oraz rad osiedli, zajmujących się stałym monitoringiem

zagroŜeń i patologii w szkole i jej otoczeniu oraz reakcją na nie m. in. poprzez

opracowywanie i wdraŜanie stosownych programów prewencyjnych.

Specyficznych narzędzi wymaga proces socjalizacji dzieci romskich. Od kilku juŜ lat

Wrocław uczestniczy w realizacji segmentu edukacyjnego rządowego „Programu na rzecz

społeczności romskiej”, ukierunkowanego na integrację dzieci romskich ze środowiskiem

szkolnym, zwiększenie ich efektywności nauczania oraz rozbudzenie motywacji do nauki.

Przewiduje się kontynuację tego programu w przyszłości i dalszy w nim udział Miasta.

We Wrocławiu stworzono jeden z najlepszych w Polsce systemów opieki nad

dziećmi pozbawionymi częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej. Jego istotą jest

objęcie jak największej proporcji dzieci alternatywnymi wobec tradycyjnych placówek

opiekuńczo-wychowawczych (domów dziecka) formami opieki, takimi jak: rodziny

zastępcze, rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego, rodziny adopcyjne,

rodzinne domy dziecka. Model ten będzie kontynuowany i rozwijany.


1) Zwiększenie dostępności Ŝłobków i przedszkoli;

2) Promocja i upowszechnienie elastycznych form zatrudnienia rodziców małych dzieci;

3) Organizacja szkoleń prowadzących do uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji

zawodowych młodych kobiet wchodzących lub powracających na rynek pracy po

dłuŜszym okresie braku aktywności zawodowej ze względu na macierzyństwo oraz

realizacja adresowanych do nich programów wsparcia psychologiczno-doradczego;

4) Skuteczna realizacja programów rozwoju budownictwa mieszkaniowego;

5) Wnikliwa analiza sytuacji rodzinnej i środowiskowej dzieci zagrożonych ubóstwem i

wykluczeniem;

6) Wzbogacenie zestawu instrumentów realnie wspierających wydobywanie potencjałów

dzieci zagroŜonych ubóstwem i zmniejszających koszty ich wychowania;

7) Rozszerzenie zakresu świadczeń i przywilejów dla beneficjentów Programu Pomocy dla

Rodzin Wielodzietnych „Dwa plus trzy i jeszcze więcej”;

8) Objęcie jak największej proporcji dzieci i młodzieŜy wychowujących się w

niesprzyjającym środowisku rodzinnym i społecznym działalnością świetlic

środowiskowych, miejskich instytucji upowszechniania kultury oraz stowarzyszeń i

klubów sportowych;

9) Kontynuacja realizacji segmentu edukacyjnego rządowego „Programu na rzecz

społeczności romskiej”;

10) Utworzenie Prewencyjnych Grupy Wsparcia w 30 wrocławskich szkołach podstawowych

i gimnazjach;

11) Kontynuacja dotychczasowej polityki Miasta w zakresie opieki nad dziećmi całkowicie

lub częściowo pozbawionymi opieki rodzicielskiej.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć będzie ułatwiać decyzje prokreacyjne

wrocławskich rodzin oraz przyczyni się do lepszego wykorzystania potencjałów dzieci z

rodzin zagroŜonych wykluczeniem społecznym z powodu ubóstwa lub demoralizacji.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło

danych

Liczba miejsc w Ŝłobkach 1650 2150 WED?

Liczba miejsc w przedszkolach ? ? WED

Stopa aktywności zawodowej

kobiet w wieku 25-34 lata

? ? WUS

Wskaźnik Ŝywych urodzeń (na

1000 ludności)

10,2 12,5 WUS

Proporcja rodzin z dziećmi do 18

lat (w %)

35 38 Wrocławska

Diagnoza

Problemów

Społecznych

Liczba rodzin objętych

Programem Pomocy dla Rodzin

Wielodzietnych „DWA PLUS

PRZY I JESZCZE WI ĘCEJ”

2363 3100 WZD

Liczba szkół z funkcjonującymi

Prewencyjnymi Grupami

Wsparcia

61 91 WED, KM

Policji

Liczba rodzinnych domów dziecka 22 25 WZD

Liczba dzieci przebywających w

rodzinnych domach dziecka

137 155 WZD

Liczba rodzin zastępczych 670 820 WZD

Liczba dzieci wychowywanych w

rodzinach zastępczych

825 990 WZD

Liczba dzieci umieszczonych w

rodzinach adopcyjnych

110 610* WZD

* Dotyczy lat 2011-2015

III.5.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, WZD, BWO, PUP, MOPS, KM

Policji.

III.6: Przeciwdziałanie wykluczeniu osób w wieku produkcyjnym oraz zwalczanie patologii społecznych.


Celem działania III.6 jest zwiększenie spójności społecznej Wrocławia oraz

poprawa stanu bezpieczeństwa. W opisie działania III.5 poświęcono wiele uwagi

problematyce zagroŜenia wykluczeniem społecznym najmłodszego pokolenia wrocławian.

Ograniczenie skali tego zjawiska w przypadku dorosłych mieszkańców Miasta w wieku

produkcyjnym wymaga zastosowania innych niŜ wykorzystywanych w pracy z dziećmi i

młodzieŜą czy teŜ osobami starszymi i niepełnosprawnymi (o których zob. działanie III.7)

metod i narzędzi oddziaływania. Zagadnieniu temu poświęca się w związku z tym odrębny

fragment niniejszego Programu.

Jak juŜ sygnalizowano w opisie działania III.5, podstawową przyczyną wykluczenia

społecznego jest ubóstwo. Stawianie znaku równości między ubóstwem a wykluczeniem

społecznym byłoby jednak sporym uproszczeniem. Niemała część ubogich dzięki

uczestnictwu w róŜnych formach Ŝycia społecznego nie ma poczucia marginalizacji.

Szczególną rolę w ich socjalizacji odgrywają organizacje religijne, zwłaszcza parafie. Z kolei

niektóre jednostki znajdujące się w niezłej sytuacji materialnej mogą w ich mniemaniu lub w

rzeczywistości być odrzucane przez społeczeństwo. Do tej kategorii naleŜałoby zaliczyć m.

in. niekiedy całkiem zamoŜne osoby z przeszłością kryminalną oraz najbardziej aktywną w

represjonowaniu społeczeństwa część dawnego aparatu komunistycznego państwa.

Alkoholizm i narkomania są bardzo często przyczynami ubóstwa. Nie wszystkie jednak

dotknięte tymi chorobami jednostki cierpią z powodu biedy; zdecydowana ich większość ma

natomiast do czynienia z róŜnymi formami społecznego ostracyzmu. Nową formą

wykluczenia społecznego jest „analfabetyzm informatyczny” (zob. działanie III.8:

Ograniczenie zjawiska „wykluczenia informatycznego” zarówno w wymiarze społecznym,

jak i przestrzennym).

Mimo róŜnorodności przyczyn wykluczenia społecznego decydujący wpływ ubóstwa

na skalę tego zjawiska w Polsce jest nie do podwaŜenia. Bieda zagraŜa przede wszystkim

osobom o słabej pozycji na rynku pracy (długotrwale bezrobotnym i zatrudnionym na nisko

płatnych stanowiskach z powodu braku lub niewielkich kwalifikacji zawodowych) oraz

rodzinom wielodzietnym. W przypadku osób naleŜących do pierwszej grupy jedynym

skutecznym sposobem zwiększenia dochodów jest podniesienie posiadanych lub zdobycie

nowych umiejętności zawodowych. Zagadnienie to nie wymaga rozwinięcia w tym miejscu,

poniewaŜ było juŜ prezentowane w opisie działań II.10 („Aktywna polityka rynku pracy”) i

III.3 („Rozbudowa systemu kształcenia ustawicznego, polegająca m. in. na zwiększeniu

dostępu dorosłych do róŜnorodnych form edukacji pozaformalnej i nieformalnej”). PoniewaŜ

problematyka wsparcia rodzin wielodzietnych została przedstawiona w opisie poprzedniego

działania, zaś zagadnienie wykluczenia informatycznego będzie poruszone w opisie działania

III.8, w tym miejscu zostaną omówione jedynie przypadki wykluczenia społecznego

spowodowane przeszłością kryminalną, alkoholizmem i narkomanią.

Integracja społeczna byłych więźniów jest szczególnie trudnym problemem. Polski

system penitencjarny nie sprzyja resocjalizacji osób przebywających w zakładach karnych.

Pobyt w więzieniu wiąŜe się zazwyczaj z utratą pracy, a w przypadku wieloletniej kary takŜe

z utratą kwalifikacji zawodowych - ich kompetencje, jeśli takie posiadają, dewaluują się

bowiem przy szybkich zmianach zachodzących na rynku pracy. Skazani opuszczający

zakłady karne niemal automatycznie zasilają szeregi bezrobotnych znajdujących się w

szczególnej sytuacji na rynku pracy. Osadzenie w więzieniu w znacznym stopniu osłabia

więzi z rodziną. Zdarza się, Ŝe zostają one zerwane całkowicie i skazany nie ma dokąd wrócić

po odbyciu kary. Odrębnym problemem jest stygmatyzacja byłych więźniów. Społeczeństwo

odnosi się do nich nieufnie, wykluczając ze wspólnoty bez względu na rodzaj popełnionego

przestępstwa. RównieŜ niewielu pracodawców jest chętnych do zatrudniania osób z

przestępczą przeszłością Niedoskonałość państwowego systemu opieki postpenitencjarnej

powoduje, Ŝe byli więźniowie często wracają na drogę przestępstwa z powodu trudności

Ŝyciowych.

Na mocy ustawy o pomocy społecznej gminy są zobowiązane do pomocy osobom

mającym trudności w przystosowaniu się do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego. W

praktyce gminy nie dysponują narzędziami skutecznej realizacji ustawowych zadań.

NajwaŜniejszymi potrzebami byłych więźniów są praca i mieszkanie. Wobec wspomnianej

niechęci pracodawców do ich zatrudniania oraz stałego deficytu mieszkań komunalnych w

niemal wszystkich polskich gminach lokalne słuŜby socjalne mają powaŜne problemy z ich

zaspokojeniem. Sytuacja we Wrocławiu nie odbiega od ogólnokrajowej normy. Do jej

poprawy powinno przyczynić się powstanie Centrum Aktywizacji Zawodowej (zob. działanie

II.10). Skuteczne wsparcie skazanych opuszczających więzienia powinno być jednym z

głównych zadań Centrum. Inną formą pomocy udzielanej osobom zwalnianym z zakładów

karnych przez słuŜby socjalne Miasta powinny być porady prawne i psychologiczne. Jest

wskazane, aby realizacja tego zadania odbywała się w partnerstwie z organizacjami

pozarządowymi, w tym z Wrocławskim Towarzystwem Opieki nad Więźniami.

Dość oczywista wydaje się być potrzeba kontynuacji obecnie realizowanych działań

resocjalizacyjnych z udziałem Gminy, adresowanych do skazanych będących w trakcie

odbywania kary, takich jak „Program prac społecznie uŜytecznych na rzecz Miasta

Wrocławia <<PER SALDO>>” , którym objęte są osoby, skierowane przez sądy do

zastępczego odbywania kary w formie prac społecznie uŜytecznych na rzecz Miasta, czy teŜ

program reintegracji społecznej poprzez art-terapię, będący ofertą dla skazanych

przebywających w zakładzie karnym. NaleŜy podkreślić, Ŝe rosnąca liczba zasądzonych kar

o charakterze nieizolacyjnym jest ze wszech miar pozytywnym zjawiskiem. Tego typu kary

umoŜliwiają bowiem skazanym funkcjonowanie we własnym środowisku rodzinnym i

społecznym, a w konsekwencji gwarantują większą skuteczność resocjalizacyjną. Nie bez

znaczenia są takŜe zdecydowanie niŜsze koszty odbywania kary poza więzieniem oraz

korzyści w postaci wykonanych prac.

Jedną z najbardziej dotkliwych społecznie patologii jest alkoholizm. Dotknięte są nią

róŜne kategorie wiekowe i róŜne grupy społeczne. Szczególne spustoszenia alkohol powoduje

wśród dzieci i młodzieŜy. W niemal kaŜdym przypadku zaawansowana choroba alkoholowa

prowadzi do wykluczenia społecznego. Mimo duŜego wysiłku organizacyjnego i finansowego

Gminy oraz współpracujących z nią policji i partnerów społecznych, w tym parafii, rad

osiedli, organizacji pozarządowych, nie moŜna mówić o znaczącym postępie w ograniczaniu

zjawiska. Przyczyny tego stanu rzeczy są złoŜone, tak jak sama natura alkoholizmu. Obok

uwarunkowań ekonomicznych silny wpływ na skalę naduŜywania alkoholu mają czynniki

psychospołeczne, a nawet kulturowe. Nie jest dziełem przypadku, Ŝe problem alkoholizmu

występuje nawet w tak dobrze zorganizowanych pod niemal kaŜdym względem państwach,

jak Finlandia czy Szwecja. Jest prawdopodobne, Ŝe bez działań profilaktycznych,

terapeutycznych oraz promujących abstynencję i zdrowy styl Ŝycia, podejmowanych przez

władze Miasta, skala zagroŜenia konsekwencjami naduŜywania alkoholu byłaby jeszcze

większa niŜ obecnie. NaleŜy je zatem kontynuować, a jednocześnie dąŜyć do koncentracji

wysiłków na tych, które są najbardziej skuteczne.

UzaleŜnieniem od narkotyków i innych środków psychoaktywnych zagroŜone są

przede wszystkim dzieci i młodzieŜ, jakkolwiek plaga ta w coraz większym stopniu dotyka

równieŜ dorosłych. Ze względu na podwyŜszone ryzyko zaraŜenia wirusem HIV narkomani

są grupą szczególnie nieufnie traktowaną przez społeczeństwo. Działania zwalczające i

zapobiegające zjawisku narkomanii moŜna podzielić na dwie grupy:

• ukierunkowane na zmniejszenie podaŜy narkotyków i innych środków

psychoaktywnych,

• rozwój profilaktyki, poradnictwa, psychoterapii i działań środowiskowych oraz

zwiększanie atrakcyjności adresowanej do dzieci i młodzieŜy oferty spędzania czasu

wolnego.

Działania z pierwszej grupy są prowadzone przede wszystkim przez Policję i w ograniczonym

zakresie przez StraŜ Miejską oraz dyrekcje wrocławskich szkół. W realizacji działań z grupy

drugiej uczestniczy wiele podmiotów. Partnerami władz Miasta są przede wszystkim

organizacje pozarządowe, dysponujące specjalistyczną kadrą przygotowaną do prawidłowej i

efektywnej realizacji zadań Gminy w zakresie zwalczania narkomanii. Obok nich znaczącą

rolę odgrywają StraŜ Miejska, Policja, dyrekcje szkół i nauczyciele, samorząd szkolny oraz

rodziny zagroŜonych uzaleŜnieniem. O skuteczności readaptacji osób uzaleŜnionych od

narkotyków decydują oczywiście działania z drugiej grupy. Stosowane we Wrocławiu

rozwiązania naleŜy ocenić pozytywnie. MoŜna natomiast mieć pewne zastrzeŜenia co do

efektywności działań z grupy pierwszej - o ile przedsięwzięcia blokujące dostęp dilerów do

szkół doprowadziły do ograniczenia dystrybucji narkotyków na terenie placówek

edukacyjnych, o tyle nadal są one rozpowszechniane bez większych trudności w pubach,

klubach i dyskotekach.

Skuteczne zwalczanie narkomanii w przyszłości wymagać będzie zarówno

kontynuacji dotychczas stosowanych metod zwalczania zjawiska, jak i uŜycia nowych.

Integracji i koordynacji realizowanych działań słuŜyć będzie opracowanie wieloletniego

programu przeciwdziałania narkomanii.


1) Aktywizacja zawodowa byłych więźniów;

2) Realizacja programów edukacyjno-profilaktycznych przygotowujących skazanych

opuszczających zakłady karne do powrotu do środowiska rodzinnego oraz ułatwiających

ich readaptację społeczną;

3) Kontynuacja realizacji programu prac społecznie uŜytecznych na rzecz Miasta w

ramach zastępczego odbywania kary pozbawienia wolności;

4) Współudział słuŜb socjalnych Miasta w realizacji programów resocjalizacji więźniów, m.

in. przez art-terapię;

5) Kontynuacja przynoszących poŜądane efekty przedsięwzięć z zakresu poradnictwa,

profilaktyki i pomocy terapeutycznej dla osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych od

alkoholu, w szczególności dzieci i młodzieŜy;

6) Kontynuacja programów rozwoju osobistego i społecznego młodzieŜy szkół

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w ramach zagospodarowania czasu wolnego i

przeciwdziałania ryzykownym zachowaniom;

7) Opracowanie wieloletniego programu przeciwdziałania narkomanii;

8) Intensyfikacja działań mających na celu ograniczenie podaŜy narkotyków i innych

środków psychoaktywnych;

9) Kontynuacja przedsięwzięć ukierunkowanych na ograniczenie narkomanii poprzez

profilaktyk ę, poradnictwo, psychoterapię oraz działania środowiskowe;

10) Zwiększanie atrakcyjności adresowanej do dzieci i młodzieŜy oferty spędzania czasu

wolnego.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do ograniczenia najbardziej

drastycznych form wykluczenia społecznego.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło danych

Liczba byłych więźniów zatrud-

nionych na okres dłuŜszy niŜ 3

miesiące dzięki wsparciu CAZ

0 ?* PUP

Liczba godzin odpracowanych

przez skazanych na rzecz Miasta

22 000 30 000 Stowarzyszenie

Pomocy „Ludzie

Ludziom”

Liczba przestępstw popełnionych

pod wpływem alkoholu,

w tym przez młodocianych

? ? KM Policji

Liczba aktów przemocy

rodzinnej dokonanych pod

wpływem alkoholu lub

narkotyków

? ? KM Policji

Liczba przestępstw

narkotykowych

? ? KM Policji

* Dotyczy lat 2011-2015.

III.6.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WZD, BWO, PUP, MOPS, KM Policji,

Stowarzyszenie Pomocy „Ludzie Ludziom”, Wrocławskie Towarzystwo Opieki nad Więźniami.

Działanie III.7: Wspieranie integracji społecznej osób starszych i

niepełnosprawnych.


Celem działania III.7 jest zwiększenie udziału osób starszych i niepełnosprawnych

w głównym nurcie Ŝycia społecznego. Starość i niepełnosprawność są, obok ubóstwa,

głównymi przyczynami społecznej marginalizacji. Dochody polskich emerytów osiągają w

większości przypadków przyzwoity poziom w porównaniu z przeciętnymi wynagrodzeniami

pracowników. W zdecydowanie mniej korzystnej z ekonomicznego punktu widzenia sytuacji

znajduje się większość niepełnosprawnych (zob. działanie II.10: Aktywny rynek pracy).

ZagroŜeni wykluczeniem są jednak jedni i drudzy – marginalizacja społeczna jest bowiem

funkcją nie tylko niskich dochodów, ale takŜe szeregu innych czynników, wśród których do

najbardziej istotnych naleŜy zaliczyć dostępność do szeroko rozumianych usług społecznych,

takich jak usługi administracyjne, transportowe, edukacja na wysokim poziomie, opieka

zdrowotna, rehabilitacja, profilaktyka, kultura i rozrywka, turystyka, itp. Odrębnym

problemem jest likwidacja ciągle istniejących barier architektonicznych dla osób starszych i

niepełnosprawnych. NaleŜy ponadto podkreślić, Ŝe, obok niedostosowania rynku pracy i usług

publicznych do potrzeb obu grup, istotny wpływ na ich kondycję społeczną mają dość

powszechne w tych środowiskach subiektywne poczucie odrzucenia oraz bierność wobec

otaczającej ich rzeczywistości. Warunkiem przezwycięŜenia tego typu postaw jest społeczna

aktywizacja seniorów i niepełnosprawnych. Przyczynić się do niej moŜe m. in. tworzenie i

intensywna działalność grup wsparcia i samopomocowych, zakładanie kolejnych klubów

seniora, organizacja imprez sportowych dla niepełnosprawnych, itp. oraz tworzenie klimatu

akceptacji dla ich udziału w Ŝyciu społecznym.

Wrocław ma całkiem spore doświadczenia i sukcesy w realizacji polityki

wyrównywania szans grup defaworyzowanych, w tym osób w wieku senioralnym i

niepełnosprawnych. Jednym z przykładów mogą być masowe zakupy taboru autobusowego i

tramwajowego przyjaznego dla osób w wieku senioralnym i niepełnosprawnych. Zaczęto

takŜe uwzględniać ich potrzeby w realizowanych remontach i modernizacjach wrocławskich

ulic. W ciągu ostatnich kilkunastu lat zdołano usunąć liczne bariery architektoniczne w

budynkach będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Postęp w tej dziedzinie dotyczy jednak przede wszystkim obiektów wykorzystywanych do

celów administracyjnych. Do mniej optymistycznych wniosków skłania analiza sytuacji w

obiektach edukacyjnych czy teŜ wykorzystywanych do celów kulturalnych. Jeszcze bardziej

utrudniony jest dostęp do starszych budynków mieszkalnych, w tym komunalnych.

Konsekwentne usuwanie istniejących barier architektonicznych w przestrzeni publicznej

(budynki, ulice - budowa zjazdów niwelujących róŜnice poziomów pomiędzy krawęŜnikami a

jezdniąmi) będzie kontynuowane w przyszłości. Ich likwidacja będzie równieŜ uwzględniana

w przedsięwzięciach rewitalizujących komunalny zasób mieszkaniowy (zob. działanie II.3:

Rewitalizacja obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie zagospodarowanych).

Jakość Ŝycia osób defaworyzowanych poprawią dalsze zakupy autobusów i

tramwajów niskopodłogowych. Przewiduje się, Ŝe w 2015 r. wszystkie uŜytkowane przez

MPK Sp. z o. o. w regularnym ruchu miejskim i podmiejskim autobusy będą przyjazne

dla niepełnosprawnych i starszych mieszkańców Wrocławia. W przypadku tramwajów

odpowiednia proporcja powinna wynosić ok. 45% floty.

Warunkiem socjalizacji osób niepełnosprawnych jest poprawa ich sytuacji na

otwartym rynku pracy. Wszelkie moŜliwe badania pokazują, Ŝe jedną z najwaŜniejszych

przyczyn znikomej aktywności na otwartym rynku pracy osób z deficytami są ich niskie

kwalifikacje, wynikające z mocno ograniczonego dostępu do wysokiej jakości usług

edukacyjnych. Deficyt dobrej edukacji dotyczy zarówno niepełnosprawnych dzieci i

młodzieŜy, jak i dorosłych.

Edukacja niepełnosprawnych dzieci i młodzieŜy jest bardzo złoŜonym zagadnieniem –

bardzo róŜne są bowiem kategorie i stopnie niepełnosprawności. Uczniowie niewidomi, z

duŜym stopniem upośledzenia umysłowego lub znacznej niepełnosprawności narządów ruchu

muszą być objęte systemem szkolnictwa specjalnego. Priorytetem powinno być jednak

włączenie jak największej proporcji niepełnosprawnych dzieci i młodzieŜy w system

edukacji powszechnej. Edukacja włączająca powinna być realizowana na kaŜdym szczeblu

kształcenia – od przedszkola po uniwersytet.

Kluczową dla perspektyw zawodowych niepełnosprawnej młodzieŜy fazą kształcenia jest

najprawdopodobniej szczebel ponadgimnazjalny - jego ukończenie otwiera bowiem

moŜliwość studiowania lub pozwala zdobyć kwalifikacje zawodowe przydatne na rynku

pracy. Wyzwaniem o szczególnym znaczeniu będzie opracowanie i wdroŜenie lokalnego

programu zwiększenia proporcji osób niepełnosprawnych wśród studentów

wrocławskich uczelni – niepełnosprawni stanowią bowiem zaledwie 0,65% spośród prawie

150 tys. wrocławskich studentów, co naleŜy uznać za wielkość dramatycznie niską w

kontekście kształtującej się na poziomie 15% liczebności niepełnosprawnych Dolnoślązaków.

W pracach nad tym programem i jego wdroŜeniem Gmina powinna odgrywać rolę

koordynującą i inspirującą. Powodzenie projektu w decydującej mierze będzie zaleŜeć od

stopnia zaangaŜowania się w jego realizację uczelni.

Ze względu na konsekwencje niŜu demograficznego kilka najbliŜszych lat będzie

optymalnym okresem do wprowadzenia zmian zwiększających dostępność usług

edukacyjnych dla dzieci i młodzieŜy z deficytami. Przeprowadzenie ich w sposób efektywny

przyczyni się do realizacji zarówno celu II niniejszego Programu (Wzmocnienie bazy

podatkowej Miasta), jak i celu III - Rozwój kapitału intelektualnego Wrocławia.

Dostęp do dobrej edukacji powinni mieć nie tylko dzieci i młodzieŜ z deficytami, ale

równieŜ dorośli niepełnosprawni. Aby wejść na otwarty rynek pracy lub utrzymać się na nim,

powinni oni systematycznie podnosić swoje kwalifikacje zawodowe lub zdobywać nowe

poprzez udział w szkoleniach, staŜach lub innych formach kształcenia zawodowego.

Jednym z najbardziej efektywnych sposobów zwiększenia dostępu osób

niepełnosprawnych, niezaleŜnie od wieku, do wysokiej jakości usług edukacyjnych jest

rozwój e-learningu. Wspieranie tej formy nauczania będzie jednym z priorytetów polityki

społecznej Miasta w najbliŜszym pięcioleciu.

Kierunek zmian struktury demograficznej Wrocławia sprawia, Ŝe skala wyzwań

związanych z integracją osób w wieku senioralnym i niepełnosprawnych będzie w

nadchodzących latach coraz większa. Gmina Wrocław przy współpracy organizacji

pozarządowych oraz parafii realizuje bardzo liczne programy adresowane do obu grup. Mimo

to konieczne będzie stałe zwiększanie ich liczby, zasięgu oddziaływania oraz merytorycznej

wartości. Szczególnie waŜne będzie zintensyfikowanie wsparcia dla rodzin opiekujących się

osobami starszymi i niepełnosprawnymi – Ŝadna bowiem organizacja czy instytucja nie jest w

stanie zastąpić integracyjnej funkcji rodziny, moŜe ją co najwyŜej uzupełniać.

Socjalizacji osób starszych i z deficytami sprzyjać będzie organizowanie dla nich imprez

kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych.

Jak juŜ wspomniano miejska administracja, przy współpracy organizacji pozarządowych

oraz parafii, realizuje bardzo liczne działania adresowane do obu grup. Obszerne ich

zestawienie w stosunku do osób niepełnosprawnych zawiera „Wrocławski Program Działań

na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2008-2010”. Podstawowe jego cele będą

aktualne równieŜ w latach 2011-2015. Nie ma zatem potrzeby opracowania całkiem nowego

dokumentu na najbliŜsze pięciolecie – stosunkowo niewielkie retusze obecnie

obowiązującego Programu pozwolą na określenie kierunków działań Gminy na rzecz

niepełnosprawnych najpierw do 2013, a następnie do 2015 r.

Liczne przedsięwzięcia Miasta na rzecz osób w wieku senioralnym nie zostały dotychczas

usystematyzowane i zhierarchizowane w jednym dokumencie, analogicznym do

wspomnianego „Wrocławskiego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych”.

Jego opracowanie i wdroŜenie przyczyni się do zwiększenia spójności realizowanych działań

i ułatwi ich koordynację. W 2009 r. w ramach Centrum Informacji i Rozwoju Społecznego

utworzono Wrocławskie Centrum Seniora (WCS). Głównym celem jego działalności jest

aktywizacja społeczna wrocławskich seniorów oraz wsparcie i koordynacja programów i

projektów na rzecz osób starszych, realizowanych przez róŜne organizacje i instytucje. WCS

powierzono zadanie opracowania załoŜeń polityki senioralnej Miasta. Zostaną one następnie

poddane społecznym konsultacjom, w których szczególną rolę będzie odgrywać istniejąca od

końca 2009 r. Rada Seniorów Wrocławia – organ doradczy Prezydenta Miasta. ZałoŜenia

będą punktem wyjścia do opracowania kompleksowego programu działań na rzecz

wrocławskich seniorów. Do najwaŜniejszych przedsięwzięć WCS naleŜy zaliczyć realizację

programu „Miejsca Przyjazne Seniorom”. Jego głównym celem jest przekształcenie

Wrocławia w „Miasto Przyjazne Seniorom”. NaleŜy podkreślić, Ŝe beneficjentami tego

programu są takŜe osoby niepełnosprawne.


1) Opracowanie i wdroŜenie kompleksowego programu działań na rzecz wrocławskich

seniorów;

2) Kontynuacja istniejących i wdroŜenie nowych programów zwiększających dostępność

osób starszych i niepełnosprawnych do usług publicznych z zakresu administracji, opieki

zdrowotnej, rehabilitacji, profilaktyki, turystyki, kultury i rozrywki;

3) Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych, niezaleŜnie od wieku, do wysokiej jakości

usług edukacyjnych, m. in. poprzez upowszechnienie e-learningu;

4) Kontynuacja dowozu niepełnosprawnych uczniów do szkół;

5) Kontynuacja usuwania barier architektonicznych w przestrzeni publicznej dla osób

starszych i niepełnosprawnych;

6) Uwzględnianie potrzeb osób defaworyzowanych w projektach modernizacji

komunalnych budynków mieszkaniowych;

7) Kontynuacja wymiany taboru tramwajowego na niskopodłogowy;

8) Dostosowanie całej floty miejskich autobusów do potrzeb osób z deficytami i seniorów;

9) Szersze wsparcie rodzin opiekujących się osobami w podeszłym wieku i

niepełnosprawnymi;

10) Tworzenie klimatu akceptacji dla aktywności społecznej osób niepełnosprawnych i

seniorów, m. in. poprzez prowadzenie kampanii informacyjnych.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do poprawy statusu

społecznego osób starszych i niepełnosprawnych, a w konsekwencji do zmniejszenia

zagroŜenia izolacją od reszty społeczeństwa.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło danych

Liczba dzieci niepełnosprawnych

Objętych edukacją w szkołach

? ? WED

Liczba oddziałów integracyjnych

w publicznych przedszkolach i

szkołach

125 ? WED

Liczba uczniów o specjalnych

potrzebach edukacyjnych

kształcących się w publicznych

placówkach z oddziałami

integracyjnymi

527 ? WED

Liczba dzieci o specjalnych

potrzebach komunikacyjnych,

którym zapewnia się dojazd lub

dowóz do przedszkola i szkoły

200 ? WED

Proporcja osób niepełnospraw-

nych wśród wrocławskich matu-

rzystów

? ? WED

Liczba niepełnosprawnych

studentów

? ? ?

Liczba zawodów sportowych z

udziałem niepełnosprawnych

? ? BSR?

Liczba niepełnosprawnych

uczestników zawodów

sportowych

? ? BSR?

Liczba wystaw prac osób

niepełnosprawnych

? ? WKL?

Proporcja autobusów niskopo-

dłogowych w taborze MPK

73% 100% MPK Sp. z o.o.

Proporcja tramwajów niskopod-

łogowych lub częściowo nisko-

podłogowych w taborze MPK

12% 45% MPK Sp. z o.o.

Liczba obiektów uŜyteczności

publicznej pozbawionych barier

architektonicznych

0 ?* WZD

Liczba obiektów z certyfikatem

„Miejsce Przyjazne Seniorom”

20 ? WZD


III.7.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WZD, WED, MOPS, WKL?, BSR?, MPK

Sp. z o.o.

III.8: Ograniczenie zjawiska „wykluczenia informatycznego” zarówno w

wymiarze społecznym, jak i przestrzennym.


Celem działania III.8 jest włączenie jak największej liczby wrocławian w e-

społeczeństwo. Jak juŜ odnotowano w opisie działania II.1 („Wsparcie przedsięwzięć

przyczyniających się do zwiększenia potencjału badawczo-rozwojowego Wrocławia,

lepszego transferu wiedzy z sektora nauki do przedsiębiorstw oraz wzmocnienia wizerunku

Wrocławia jako miasta o nowoczesnej gospodarce”), dostęp do Internetu przestaje być

problemem we Wrocławiu, jakkolwiek nadal są nim niskie prędkości dostępowe. Poprawa

jakości infrastruktury teleinformatycznej jest koniecznym, ale nie jedynym warunkiem

rozwoju e-społeczeństwa. Równie waŜne będzie doprowadzenie do obniŜenia bardzo

wysokich cen usług dostępowych oraz podwyŜszenie kompetencji oraz potrzeb mieszkańców

i firm w zakresie korzystania z technologii cyfrowych. Realizacja projektu „MAN Wrocław.

Wrocławska sieć teleinformatyczna na potrzeby sprawnego zarządzania miastem” (zob.

działanie II.7: „Usprawnienie zarządzania Wrocławiem, m. in. przez rozwój e-administracji”)

przyczyni się do unowocześnienia infrastruktury teleinformatycznej Wrocławia. Głównymi

beneficjentami projektu będą jednostki organizacyjne Miasta Wrocławia, w tym Urząd

Miejski, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy, instytucje kultury i –

co szczególnie waŜne - placówki oświatowe. Do sieci będą mogły podłączyć się takŜe inne

administracje i podległe im jednostki organizacyjne (rządowe i samorządowe) oraz instytucje

wymiaru sprawiedliwości. Dodatkowo, miejska szerokopasmowa sieć będzie

udostępniana lokalnym dostawcom usług internetowych dla gospodarstw domowych i

niewielkich firm. Takie wykorzystywanie sieci przyczyni się do obniŜenia ceny usług

internetowych w skali całego Miasta, a w konsekwencji do zwiększenia ich dostępności.

Jednym ze sposobów przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu jest tworzenie

publicznych punktów dostępu do Internetu (Public Internet Access Points – PIAP).

Komputery i łącza internetowe są obecnie dostępne m. in. w budynkach miejskiej

administracji i w 30 z 47 oddziałach Miejskiej Biblioteki Publicznej. Dzięki nim z Internetu

mogą korzystać osoby pozbawione dostępu do Sieci w domu bądź w pracy. Do końca 2015 r.

PIAP-y znajdą się w niemal wszystkich obiektach uŜytkowanych przez miejską administrację

oraz instytucje samorządu Wrocławia, w tym we wszystkich bibliotekach znajdujących się w

w strukturach Miejskiej Biblioteki Publicznej. Rola PIAP-ów w ograniczaniu zjawiska

wykluczenia informatycznego będzie jednak malała ze względu na rosnącą proporcję

gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw z dostępem do Internetu, w tym do łączy

szerokopasmowych, a takŜe z powodu systematycznego zwiększenia się moŜliwości

bezpłatnego korzystania z bezprzewodowej technologii dostępowej w miejscach publicznych.

Obecnie z tego typu usługi moŜna korzystać w 7 obszarach Wrocławia, w tym w Rynku. W

2015 r. będzie 30 takich obszarów.

W ramach realizacji projektów rewitalizacyjnych (zob. działanie I.3: „Rewitalizacja

obszarów zdegradowanych lub nieracjonalnie zagospodarowanych”) będą systematycznie

podłączane do Internetu komunalne budynki mieszkaniowe.

Zakłada się, Ŝe w połowie następnej dekady ani stan infrastruktury teleinformatycznej,

ani cena dostępu do Sieci nie będą stanowić przeszkody w korzystaniu z usług internetowych.

Na terenie Miasta nie będzie równieŜ większych obszarów bez dostępu do infrastruktury

szerokopasmowej. Zdecydowanie trudniej będzie usunąć pozostałe czynniki zagroŜenia

wykluczeniem informatycznym: deficyt kompetencji umoŜliwiających korzystanie z

technologii internetowych oraz brak potrzeby ich stosowania. Kluczową rolę w nadrabianiu

opóźnień w budowie e-społeczeństwa muszą odgrywać szkoły oraz instytucje systemu

kształcenia ustawicznego i edukacji osób w wieku senioralnym. W 2015 r. wszystkie

wrocławskie szkoły nie tylko powinny mieć dostęp do szerokopasmowego Internetu, ale takŜe

wykorzystywać w szerokim zakresie technologie cyfrowe w procesie dydaktycznym. Nadal

jednak problemem pozostaną braki kompetencji wśród starszych pokoleń, wychowanych w

czasach sprzed informatycznej rewolucji. Najbardziej zagroŜonymi wykluczeniem z e-

społeczeństwa grupami są większość bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy

(powyŜej 50 roku Ŝycia, bez kwalifikacji i doświadczenia zawodowego, bez średniego

wykształcenia, byli więźniowie pozostający bez pracy) oraz osoby w wieku senioralnym. Bez

opanowania umiejętności wykonywania typowych zadań na komputerze podłączonym do

Internetu będą one skazane na trwałą marginalizację. Ograniczeniu skali informatycznego

„analfabetyzmu” w tych środowiskach słuŜyć będą kursy, szkolenia i zajęcia organizowane

przez Centrum Aktywizacji Zawodowej, Wrocławskiego Centrum Seniora, uniwersytety

trzeciego wieku oraz kluby seniora.


1) Budowa sieci „MAN Wrocław” i udostępnienie jej lokalnym dostawcom usług

internetowych dla gospodarstw domowych i niewielkich firm;

2) Zwiększenie liczby obszarów z bezpłatnym dostępem do Internetu w technologii

bezprzewodowej;

3) Tworzenie nowych stacjonarnych publicznych punktów dostępu do Internetu;

4) Systematyczne podłączanie do Internetu remontowanych w ramach projektów

rewitalizacyjnych budynków mieszkaniowych;

5) Zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu wszystkim wrocławskim szkołom;

6) Upowszechnienie technologii cyfrowych w procesie dydaktycznym;

7) Poszerzenie oferty edukacyjnej dla bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy

oraz osób w wieku senioralnym, ukierunkowanej na kształtowanie kompetencji w

zakresie obsługi komputera i korzystania z technologii cyfrowych.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do ograniczenia skali

wykluczenia informatycznego, zwiększenia szans na zatrudnienie bezrobotnych w

szczególnej sytuacji na rynku pracy oraz aktywizacji społecznej osób w wieku

senioralnym.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło danych

Liczba obszarów z bezpłatnym

dostępem do Internetu w

technologii bezprzewodowej

7 30 WIN

Proporcja szkół z szerokopas-

mowym dostępem do Internetu

? ? WIN, WED

Liczba mieszkań komunalnych

podłączonych do Internetu w ra-

mach działań rewitalizacyjnych

0 ?* ZZK,

Wrocławskie

Mieszkania, DN

Proporcja gospodarstw

domowych z dostępem do

Internetu

55%** 85% CBOS, WUS


** Dane z 2007 r.

III.8.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WIN, WED, ZZK, Wrocławskie

Mieszkania.

III.9: Wzmacnianie kapitału społecznego Miasta.


Celem działania III.9 jest zwiększenie zaufania wrocławian do siebie samych i

instytucji publicznych oraz podniesienie poziomu aktywności obywatelskiej

mieszkańców Miasta. Zrealizowane przez CBOS („Jak się Ŝyje w przyszłych metropoliach”)

pod koniec 2007 r. badania jakości Ŝycia w polskich metropoliach pokazały, Ŝe najwyŜszy

poziom kapitału społecznego występuje w Gdańsku i Wrocławiu. Silna pozycja Wrocławia

mogłaby być powodem do satysfakcji, gdyby nie dramatyczny stan kapitału społecznego

Polski – jest on najsłabszy w całej UE. Czynnikami konstytuującymi kapitał społeczny są

poziom zaufania między ludźmi oraz do instytucji i organizacji, poziom aktywności

obywatelskiej, skala identyfikacji z miastem, regionem i państwem, zdolność do współpracy

dla dobra wspólnego, rola organizacji pozarządowych i wolontariatu, jakość debaty

publicznej, itp. Statystyki dotyczące poszczególnych czynników są w przypadku Polski -

wyjąwszy zaufanie do niektórych organizacji i instytucji (przede wszystkim charytatywnych,

wojska, policji, Kościoła i władz lokalnych) oraz poziom identyfikacji z miastem, regionem i

państwem – bardzo niekorzystne. Polacy nie ufają sobie, nie ufają partiom politycznym i

władzom (z wyjątkiem lokalnych), masowo nie uczestniczą w wyborach, w niewielkim

stopniu angaŜują się w działalność organizacji pozarządowych, są sceptycznie nastawieni do

współpracy na rzecz dobra wspólnego. W tym generalnie pesymistycznym krajobrazie moŜna

jednak dostrzec nieco jaśniejsze punkty. Są nimi większość duŜych miast (powyŜej 200 tys.

mieszkańców) oraz takie regiony, jak Mazowsze, Pomorze, Małopolska.

Zarówno generalnie niski kapitał społeczny Polski, jak i nieco wyŜszy poziom

zaufania społecznego i aktywności obywatelskiej w niektórych miastach i regionach wynikają

z uwarunkowań historycznych. W przypadku Gdańska i Wrocławia decydujący wpływ na

akumulację kapitału społecznego wywarły najprawdopodobniej głębokie w wymiarze

społecznym przeŜywanie doświadczenia pierwszej „Solidarności” oraz zdecydowana

kontestacja komunistycznego reŜimu po wprowadzeniu stanu wojennego. Niezwykle waŜnym

w najnowszych dziejach Wrocławia wydarzeniem wzmacniającym kapitał społeczny Miasta

była powódź z 1997 r., w czasie której wrocławianie odkryli na nowo sens współpracy dla

dobra wspólnego. Szczególne znaczenie miało zaangaŜowanie i ofiarność mieszkańców w

obronę przed zalaniem historycznego centrum. Większość uczestników tej pamiętnej akcji

mieszkała w innych częściach Wrocławia, nie chroniła zatem własnego dobytku, lecz dobra

wspólnego, jakim były zrewitalizowane tuŜ przed powodzią zabytkowe kwartały Miasta.

Wysoki w polskich warunkach poziom kapitału społecznego we Wrocławiu nie

tworzy jednak wystarczająco solidnego fundamentu pod działania wspólnotowe,

niezbędne do dalszego szybkiego rozwoju Miasta. Bez silnego kapitału społecznego nie

istnieje dojrzałe społeczeństwo obywatelskie. Współczesna socjologia oraz psychologia

społeczna dostarczają licznych dowodów na istnienie ścisłej korelacji między kapitałem

społecznym a rozwojem gospodarczym. Autorzy „Diagnozy społecznej 2007” twierdzą nawet,

Ŝe poziom kapitału społecznego bezpośrednio wpływa na tempo wzrostu PKB. Wyniki

stosownych badań przekonują, Ŝe warunkiem trwałego rozwoju Wrocławia musi być

wzmocnienie nie tylko kapitału ludzkiego, ale takŜe społecznego. NaleŜy jednak

podkreślić, Ŝe intensyfikacja działań ukierunkowanych na realizację tego postulatu nie

przyniesie spektakularnych rezultatów w krótkim czasie – akumulacja kapitału społecznego

jest bowiem procesem długotrwałym. Ulega on przyśpieszeniu jedynie w nadzwyczajnych

okolicznościach, takich jak „Karnawał Solidarności” w latach 1980-1981, stan wojenny,

powódź z 1997 r. Tego typu zdarzenia są na ogół nieprzewidywalne. Pozytywną energię

społeczną mogą jednak wyzwolić takŜe wielkie imprezy, angaŜujące znaczną część

społeczeństwa. Przygotowania do nich trwają wiele lat, a końcowy sukces wzmacnia

identyfikację obywateli z miastem/państwem, na którego terenie impreza się odbywa. Polska

dwukrotnie ubiegała się o organizację światowych wystaw EXPO (uniwersalnej i

tematycznej) we Wrocławiu. Z powodu słabego zaangaŜowania polskiej dyplomacji w

działania promocyjne i lobbingowe tamte starania zakończyły się niepowodzeniem. Sukces

przyniosły natomiast zabiegi o organizację Mistrzostw Europy w piłce noŜnej w Polsce i na

Ukrainie w 2012 r. Jednym ze współorganizatorów imprezy została stolica Dolnego Śląska.

Przygotowania do niej cieszą się olbrzymim zainteresowaniem mieszkańców Miasta. Czynnie

uczestniczy w nich spora grupa wrocławian. PowaŜny wkład w organizację wrocławskiej

części imprezy będą mieli wolontariusze. Sukces EURO 2012 z całą pewnością przyczyni się

do wzrostu poczucia dumy mieszkańców z ich Miasta, a w konsekwencji do wzmocnienia

kapitału społecznego. Z tego m. in. powodu znaczenie EURO 2012 nie moŜe być

rozpatrywane jedynie w kategoriach sportowych.

Wydarzenia wzmacniające klimat współpracy na rzecz dobra wspólnego oraz

zwiększające poziom zaufania między ludźmi nie zastąpią działań długofalowych, będących

swego rodzaju pracą „u podstaw”. W procesie wzmacniania kapitału społecznego kluczową

rolę do odegrania mają przedszkole i szkoła. Jakość programów wychowawczych, w tym

programów edukacji obywatelskiej, wrocławskich placówek oświatowych oraz sposób ich

realizacji będą miały istotny wpływ na system wartości i postawy najmłodszego pokolenia

wrocławian. Wrocławskie przedszkola i szkoły na ogół przywiązują duŜą wagę do zadań

wychowawczych. Nie zawsze jednak stosowne programy są wystarczająco urozmaicone i

interesujące dla dzieci oraz młodzieŜy. Konieczne jest stałe dostosowywanie form i metod

pracy wychowawczej do zmieniających się uwarunkowań społecznych. Realizowane przez

placówki wdraŜające Wrocławską Koncepcję Edukacyjną (zob. opis działania III.2:

Stymulowanie rozwoju edukacji dla innowacji, kreatywności i przedsiębiorczości) działania

ukierunkowane na tworzenie klimatu otwartości, Ŝyczliwości i wsparcia, wspólnej pracy na

rzecz dobrego wizerunku szkoły oraz poprawy komunikacji interpersonalnej powinny być

inicjowane równieŜ w tych przedszkolach i szkołach, które nie spełniają wszystkich kryteriów

niezbędnych do uzyskania certyfikatu WKE. Placówkom oświatowym wprowadzającym

oryginalne i atrakcyjne rozwiązania w działalności wychowawczej, czy to w ramach WKE,

czy teŜ na innych zasadach, będzie udzielane wsparcie organizacyjne i finansowe.

Szczególnie waŜną formą wychowania obywatelskiego jest działalność w samorządach

szkolnych, ruchu harcerskim i otwartych dla młodych ludzi organizacjach pozarządowych, w

tym charytatywnych.

Nie do przecenienia jest wychowawcza rola sportu. Uprawianie sportu nie tylko uczy

samodyscypliny i konsekwencji, ale takŜe wzmacnia ducha współpracy (team spirit), w

szczególności w przypadku gier zespołowych, oraz, poprzez udział w rozgrywkach

międzyklasowych i międzyszkolnych, buduje toŜsamość zarówno klasy, jak i szkoły. Rozwój

sportu szkolnego powinien być zatem uznany za bardzo waŜną metodę wzmacniania kapitału

społecznego. NaleŜy podkreślić, Ŝe sport szkolny w takim ujęciu jest zjawiskiem masowym i

nie powinien w związku z tym być utoŜsamiany z systemem szkół i klas sportowych,

słuŜącym selekcji dzieci i młodzieŜy z predyspozycjami do uprawiania sportu na poziomie

wyczynowym i ułatwiającym pogodzenie obciąŜeń treningowych z obowiązkami szkolnymi

(system ten realizuje cel działania I.9: Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sportu

wyczynowego).

Przejawem troski o dobro wspólne są działania na rzecz poprawy stanu środowiska

naturalnego. Nie mogą one ograniczać się wyłącznie do lepszej lub gorszej realizacji zadań

administracji publicznej; osiągnięcie celów polityki ekologicznej Miasta nie będzie moŜliwe

bez aktywnego udziału w jej realizacji mieszkańców. Stan świadomości ekologicznej

wrocławian jest w dalszym ciągu niezadowalający, jakkolwiek naleŜy odnotować

systematyczny postęp w tej sferze. Działania edukacyjne sprzyjające kształtowaniu się postaw

proekologicznych powinny być realizowane na jeszcze większą skalę niŜ w latach

poprzednich. Ich adresatami, obok dzieci i młodzieŜy, muszą być równieŜ dorośli mieszkańcy

Miasta. Wyzwaniem jest nie tyle zwiększenie liczby realizowanych projektów, ile

doprowadzenie do poprawy ich efektywności.

Większego zaangaŜowania samych wrocławian wymagać będzie równieŜ osiągnięcie

istotnego postępu w zakresie czystości i estetyki Miasta oraz skuteczne zwalczanie ciągle

licznych aktów wandalizmu – problemów tych nie rozwiąŜe się bowiem wyłącznie poprzez

działania miejskiej administracji oraz Policji i StraŜy Miejskiej; bez współpracy ze strony

mieszkańców ich efekty będą ograniczone. Troska o wspólną przestrzeń jest jednym ze

wskaźników poziomu kapitału społecznego.

Integralnym składnikiem kapitału społecznego jest kapitał kulturowy. Do

najwaŜniejszych jego mierników zalicza się proporcję wydatków na kulturę w budŜetach

domowych oraz skalę aktywnego uczestnictwa w Ŝyciu kulturalnym. Sytuują one Polskę na

jednym z ostatnich miejsc w UE. Tymczasem znaczenie kapitału kulturowego jako czynnika

rozwoju społecznego jest trudne do przecenienia. Jednocześnie w nowszej literaturze

ekonomicznej coraz mocniej akcentuje się gospodarczy wymiar aktywności kulturalnej.

Ewolucja poglądów ekonomistów wynika z szybko rosnącego wkładu w PKB zarówno

„tradycyjnych” sektorów kulturalnych, w tym działalności wydawniczej i kinematograficznej,

jak i „nowych” (media, reklama, wzornictwo). Dość powszechny jest obecnie pogląd, Ŝe

kapitał kulturowy warunkuje produktywność takŜe w sektorach gospodarki nie związanych z

działalnością kulturalną.

Zwiększenie uczestnictwa wrocławian w Ŝyciu kulturalnym, w tym w bezpośredniego

udziału w działalności artystycznej, będzie sprzyjać wzrostowi i kapitału społecznego, i

kapitału ludzkiego. W dłuŜszej perspektywie czasowej osiągnięcie tego celu będzie zaleŜeć

od jakości działań w zakresie edukacji kulturalnej oraz promocji działalności artystycznej

realizowanych przez placówki oświatowe i instytucje kultury. Bardzo pozytywnie naleŜy

ocenić innowacyjny sposób wprowadzania dzieci w świat kultury w ramach realizacji

Wrocławskiej Koncepcji Edukacyjnej. Doświadczenia przedszkoli i szkół z certyfikatem

WKE będę stopniowo implementowane we wszystkich placówkach oświatowych.

Systematycznie będą rozbudowywane programy edukacyjne wrocławskich instytucji kultury.

Szczególnie waŜną rolę do odegrania mają Centrum Edukacji Kulturalnej Dzieci i MłodzieŜy,

Miejska Biblioteka Publiczna oraz kluby i centra kultury. NaleŜy podkreślić, Ŝe dzięki

modernizacji sieci miejskich bibliotek obserwuje się od kilku lat wzrost wskaźników

czytelnictwa, co jest samo przez się bardzo duŜym sukcesem. Proces unowocześnienia

miejskich bibliotek będzie kontynuowany w przyszłości. Bardzo cennymi inicjatywami było

utworzenie portalu informacyjno-kulturalnego www.mlodzi.wroclaw.pl oraz równolegle

portalu młodych twórców www.wariaci.pl. Na pierwszym z nich moŜna znaleźć obiektywne,

kompletne i aktualne informacje o moŜliwościach rozwoju oraz o aktywnych i twórczych

sposobach spędzania wolnego czasu, drugi zaś jest szansą na zaprezentowanie siebie, swojej

twórczości, jak i moŜliwością spotkania się z innymi twórcami. Portal będzie systematycznie

rozbudowywany.

Specyficznym problemem Polski, dotykającym takŜe Wrocławia, jest słaba aktywność

obywatelska, manifestująca się między innymi niską frekwencją wyborczą, niewielką rolą

organizacji pozarządowych w realizacji zadań publicznych oraz ograniczoną popularnością

wolontariatu. Wprawdzie we wszystkich wyborach organizowanych w latach 2006-2010

frekwencja we Wrocławiu była od kilku do kilkunastu procent wyŜsza niŜ w wyborach z lat

2001-2005, lecz nie jest wcale pewne, czy ta tendencja utrzyma się w przyszłości. MoŜna

mieć ponadto wątpliwości w sprawie przyczyn wyŜszej frekwencji – nie moŜna wykluczyć,

Ŝe wynikała ona bardziej z systematycznej eskalacji konfliktu między głównymi partiami

politycznymi, sprzyjającej intensyfikacji społecznych emocji i mobilizacji elektoratów, niŜ ze

wzrostu świadomości obywatelskiej.

Prawdopodobnie w miarę wzrostu zamoŜności mieszkańców Miasta zwiększy się ich

zaangaŜowanie w działalność organizacji pozarządowych. W najbliŜszych jednak latach

postęp w tym zakresie nie będzie zapewne zbyt spektakularny - zmiana ludzkich postaw i

mentalności jest bowiem procesem długotrwałym. Działania stymulujące aktywność

obywatelską muszą być adresowane zarówno do dzieci i młodzieŜy, jak i dorosłych

wrocławian. Edukacja obywatelska dorosłych jest szczególnie trudnym wyzwaniem. Nie

istnieją Ŝadne uniwersalne i proste recepty na zmianę nastawienia Polaków, w tym

wrocławian, do Ŝycia publicznego. Jednym z pierwszych kroków mogłoby być zachęcenie

rodziców do większego zaangaŜowania się w zarządzanie szkołami, do których uczęszczają

ich dzieci. Autorzy Strategii „Wrocław w perspektywie 2020 plus” słusznie wysuwają

postulat powołania rad szkolnych z prawdziwego zdarzenia. W ich pracach powinni mieć

liczną reprezentację absolwenci poszczególnych szkół. NaleŜałoby rozwaŜyć inny sposób

powoływania rad społecznych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (np. bezpośrednie

wybory ich członków przy okazji wyborów parlamentarnych lub samorządowych. Przyjęcie

tego wariantu wymagałoby jednak zmiany stosownej ustawy. Nie ulega wątpliwości, Ŝe

zwiększenie aktywności obywatelskiej musi być sprzęŜone ze wzmocnieniem wpływu

mieszkańców na kierunki realizowanej przez władze samorządowe polityki rozwoju Miasta

oraz sposoby jej wdraŜania. Do lepszej komunikacji społecznej między miejską administracją

a wrocławianami mogłoby się przyczynić szersze zastosowanie technologii cyfrowych w

działalności Urzędu Miejskiego i podległych im jednostek.

Niewątpliwie istnieje potrzeba opracowania kompleksowego, wieloletniego programu

rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, obejmującego takŜe budowę zaufania i stymulowanie

troski o dobro wspólne. Jedną z jego osi powinna być promocja aktywności obywatelskiej.

Istotny wpływ na jakość kapitału społecznego ma charakter i poziom debaty

publicznej. Tymczasem większość Polaków sądzi, Ŝe jest on w naszym kraju co najmniej

niezadowalający. Ze względu na wagę tego problemu wymaga on odrębnego potraktowania

(zob. opis działania III.10).


1) Opracowanie wieloletniego programu rozwoju społeczeństwa obywatelskiego;

2) Zwiększenie liczby przedszkoli i szkół podstawowych uczestniczących w realizacji

programu WKE;

3) Implementacja wybranych składników WKE (działania ukierunkowane na tworzenie

klimatu otwarto ści, Ŝyczliwości i współpracy, edukacja obywatelska, edukacja

kulturalna) w jak najwi ększej liczbie wrocławskich przedszkoli i szkół podstawowych;

4) Zwiększenie atrakcyjności programów edukacji obywatelskiej;

5) Stymulowanie aktywności obywatelskiej dorosłych wrocławian;

6) Unowocześnienie programów edukacji ekologicznej;

7) Promocja postaw proekologicznych adresowana do dorosłych mieszkańców Wrocławia;

8) Inspirowanie mieszkańców do działań na rzecz poprawy czystości i estetyki Miasta;

9) Rozbudowa i unowocześnienie programów edukacji kulturalnej oraz promocji

działalności artystycznej;

10) Rozbudowa portalu informacyjno-kulturalnego www.mlodzi.wroclaw.pl oraz portalu

młodych twórców www.wariaci.pl;

11) Wsparcie rozwoju sportu szkolnego;

12) Stworzenie warunków do zaangaŜowania się jak najwi ększej liczby wrocławian w

organizację EURO 2012.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do umocnienienia zdolności do

współpracy wrocławian, podniesienia ich świadomości obywatelskiej oraz większego

zaangaŜowania w działania na rzecz dobra wspólnego.


Nazwa wskaźnika


w roku bazowym

(2009)


roku docelowym

(2015)

Źródło danych

Liczba przedszkoli i szkół

uczestniczących w realizacji w

WKE

17 27 WED

Liczba uczniów objętych

niestandardowymi programami

edukacji obywatelskiej

? ? WED

Liczba osób uczestniczących we

wrocławskiej edycji XV

Ogólnopolskiego

Samorządowego Konkursu

Nastolatków „O śmiu

Wspaniałych”

36 50 WED

Liczba grup uczestniczących we

wrocławskiej edycji XV Ogó-

nopolskiego Samorządowego

Konkursu Nastolatków

„O śmiu Wspaniałych”

4 7 WED

Liczba uczniów uczestniczących

w wyjazdach do Ośrodków

Edukacji Ekologicznej

2983 3500 WED?, BWO?

Liczba przedszkoli i szkół,

którym udzielono dotację na

realizację programów edukacji

ekologicznej

14 20 WED

Liczba placówek oświatowych

uczestniczących w realizacji

projektu „Wrocławskie dzieci

uczą segregować śmieci”

15 23 WED

Liczba prac dyplomowych

absolwentów uczelni z zakresu

ochrony środowiska lub

przyrody we Wrocławiu,

zgłoszonych do konkursu

„Wrocławska Magnolia”

27 36 WED

Liczba zrealizowanych

projektów promujących

zachowania proekologiczne

wśród dorosłych

? ? BWO?

Liczba dzieci i młodzieŜy ? ? WED, WKL

objętych niestandardowymi

programami edukacji kulturalnej

Liczba artykułów

opublikowanych na portalu

www.mlodzi.wroclaw.pl

3300 3900 WKL

Liczba wizyt na portalu

www.mlodzi.wroclaw.pl

300 000 500 000 WKL

Liczba artykułów

opublikowanych na portalu

www.wariaci.pl

750 1 500 WKL

Liczba wizyt na portalu

www.wariaci.pl

20 000 50 000 WKL


w rozgrywkach

międzyklasowych

? ? WED


w rozgrywkach

międzyszkolnych

? ? WED

III.9.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – WED, WKL, BWO.

III.10: Tworzenie warunków do poprawy jakości debaty publicznej.


Celem działania III.10 jest doprowadzenie do zogniskowania debaty publicznej na

kluczowych wyzwaniach oraz dylematach polityki społeczno-gospodarczej Miasta.

Obecny poziom dyskursu publicznego w Polsce, w tym niestety równieŜ we Wrocławiu, jest

dramatycznie niski. Główną w nim rolę odgrywają coraz bardziej tabloidyzujące się media.

Przywiązując nadmierną wagę do zdarzeń o charakterze sensacyjnym, a niekiedy wręcz je

kreując, środki masowego przekazu przyczyniają się do zaniku dyskusji na powaŜne tematy.

Spory udział w obniŜeniu poziomu debaty publicznej ma klasa polityczna. Nagminnym

zjawiskiem jest skłonność czołowych polityków do schlebiania gustom czytelników prasy

bulwarowej oraz widzów mało wybrednych programów telewizyjnych. Odpowiadając na

zapotrzebowanie mediów, partyjne kongresy i konwencje przestały być miejscem ścierania

się róŜnych poglądów na rozwiązanie głównych problemów kraju, a stały się wielkim teatrem

jednego aktora – przywódcy partii. Prawdziwą debatę zastąpiły owacje na stojąco po

wystąpieniach liderów.

Tendencja do tabloidyzacji mediów i teatralizacji Ŝycia politycznego nie jest

wyłącznie polską przypadłością - zjawiska te występują we wszystkich współczesnych

demokracjach. Ich skala jest jednak zróŜnicowana; odgrywają one zdecydowanie mniejszą

rolę w krajach północnej i zachodniej Europy niŜ w środkowo-wschodniej i południowej

części Starego Kontynentu. BodajŜe najbardziej jaskrawym przykładem patologicznego

związku mediów z Ŝyciem politycznym jest telekracja Silvio Berlusconiego we Włoszech.

Polska sytuuje się znacznie bliŜej Włoch niŜ Szwecji czy teŜ Irlandii.

Debata publiczna w Polsce jest zdominowana przez spory między związkami

zawodowymi a rządem oraz emocjonalne konflikty wokół zagadnień światopoglądowych i

symbolicznych. Mają one na ogół rytualny charakter, co sprawia, Ŝe są namiastką

prawdziwego dialogu społecznego. Niewiele miejsca w debacie publicznej zajmują natomiast

tak kluczowe dla przyszłości państwa i społeczeństwa zagadnienia, jak sytuacja

demograficzna kraju, reforma systemu edukacyjnego, niewydolność administracji publicznej i

wymiaru sprawiedliwości, wzrost zadłuŜenia sektora publicznego, polityka zagraniczna, itp.

Rosnąca złoŜoność procesu rządzenia państwem wymaga zwiększenia roli zaplecza

eksperckiego nie tylko w wytyczaniu kierunków działań organów władzy, ale takŜe w dialogu

obywatelskim. Koniecznym warunkiem odejścia od fasadowego modelu debaty publicznej

jest jej racjonalizacja. Nic nie pozwala przypuszczać, Ŝe osiągnięcie tego celu mogłoby być

zasługą obecnej klasy politycznej. Zdecydowanie pewniejsze perspektywy stwarzałby wzrost

znaczenia w Ŝyciu publicznym niezaleŜnych, pozarządowych instytucji eksperckich typu

think-tank. Obecnie ich rola jest bardzo ograniczona.

Słabości lokalnej debaty publicznej mają inny charakter niŜ dialog na poziomie

krajowym. BodajŜe najwaŜniejszą jest niewielka, wyjąwszy radio, konkurencyjność rynku

mediów. Systematycznie spada czytelnictwo prasy lokalnej. Do erozji jej pozycji w znacznym

stopniu przyczyniają się elektroniczne edycje tytułów prasowych oraz ekspansja portali

internetowych. Dotkliwiej niŜ na poziomie krajowym odczuwalny jest brak

zinstytucjonalizowanego zaplecza eksperckiego. Wszystkie wymienione niedostatki

infrastruktury obywatelskiej dają o sobie znać równieŜ we Wrocławiu. Za najsłabsze jej

ogniwo naleŜy uznać nieobecność w Ŝyciu publicznym Miasta niezaleŜnych think-tanków.

Niewątpliwym atutem Wrocławia jest natomiast wysoki poziom zaufania mieszkańców do

władz samorządowych, będący jednym z warunków rozwoju dialogu obywatelskiego.

Nie istnieją proste recepty na podniesienie poziomu lokalnej debaty publicznej. Jest

mało prawdopodobne, aby zadaniu temu mogły podołać tradycyjne media; postępująca ich

tabloidyzacja i zmniejszający się – z wyjątkiem telewizji – krąg odbiorców ograniczają ich

wpływ na Ŝycie publiczne. Ich miejsce w dialogu obywatelskim będą zajmować w coraz

większym stopniu interaktywne kanały informacji, takie jak poczta elektroniczna, czaty i fora

internetowe, prywatne publikacje sieciowe, w tym blogi. Sama ekspansja nowych mediów nie

będzie automatycznie prowadzić do podniesienia poziomu debaty publicznej. Lektura

licznych wpisów na forach internetowych skłania wręcz do wyciągnięcia przeciwnych

wniosków. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe niezaleŜnie od zalewu Sieci banalnymi

wypowiedziami czy wręcz wulgaryzmami, systematycznie rośnie liczba publikowanych w

niej powaŜnych tekstów i analiz. Odpowiednim forum do prowadzenia debat na waŜne dla

wrocławian tematy moŜe być nowy miejski portal, który będzie systematycznie

rozbudowywany o nowe funkcje.

Trwałe oŜywienie debaty publicznej we Wrocławiu nie będzie moŜliwe bez udziału w

niej niezaleŜnych instytucji eksperckich. Władze Miasta będą inspirować i wspierać proces

ich powstawania. W roli ekspertów często występują pracownicy wrocławskich uczelni i

placówek naukowo-badawczych. Nie tworzą oni jednak na ogół większych zespołów

specjalizujących się w wybranych zagadnieniach i zdolnych do spojrzenia na nie z bardzo

róŜnych perspektyw. Monolog nawet wybitnego badacza nie zastąpi twórczego dialogu w

obrębie większych środowisk. Lukę w systemie instytucjonalnego wsparcia zarządzania

Miastem, wynikającą z braku think tanków, częściowo wypełniają konferencje i seminaria

organizowane przez wrocławskie uczelnie i towarzystwa naukowe. Tego typu aktywność

środowiska akademickiego władze Miasta wspomagały w przeszłości i będą nadal to czynić.

Unikatową przestrzenią dla publicznej debaty o niesformalizowanym charakterze był

przez kilkanaście lat Salon Profesora Dudka. Po śmierci twórcy Salonu grupa przyjaciół i

uczniów stara się kontynuować przy współpracy władz Miasta jego dzieło. NaleŜy mieć

nadzieję, Ŝe ich inicjatywa oprze się próbie czasu.

Jedną z podstawowych przyczyn ułomności debaty publicznej we Wrocławiu jest

przekonanie aŜ 51,9% mieszkańców o braku wpływu na sytuację w Mieście (badanie CBOS-u

2007 r.). Tak wysoki odsetek musi budzić głęboki niepokój. NaleŜy jednak odnotować, Ŝe

wskaźniki dotyczące wszystkich innych miast metropolitalnych są jeszcze mniej korzystne –

najbardziej pesymistycznie nastawieni są mieszkańcy Łodzi z 66,7% oraz Lublina z 62,5%.

Przekonanie o braku wpływu na to, co się dzieje w Mieście, zniechęca do udziału w Ŝyciu

publicznym pod jakąkolwiek postacią. Jednym z warunków zmiany tej sytuacji jest

upowszechnienie konsultacji społecznych jako metody dochodzenia do optymalnych dla

interesu publicznego rozwiązań. W procesie konsultacji powinny uczestniczyć wszystkie

zainteresowane strony, a nie tylko te, które są najbardziej hałaśliwe. Przebieg konsultacji oraz

ich wpływ na ostateczny kształt podejmowanych decyzji powinien być podawany do

publicznej wiadomości; brak takiej informacji moŜe prowadzić do uznania konsultacji za

działanie pozorne lub w ogóle bezsensowne, a w konsekwencji zniechęcać do aktywnego w

nich udziału.

Niektóre kluczowe dla przyszłości Miasta decyzje – dotyczące np. organizacji

wielkich imprez lub realizacji wielkich inwestycji powinny być rozstrzygane na drodze

referendum.


1) Rozbudowa miejskiego portalu o nowe funkcje, w tym ukierunkowane na stworzenie

dogodnej przestrzeni do dyskusji na najwaŜniejsze dla wrocławian tematy;

2) Inspirowanie i wspomaganie działań na rzecz tworzenia niezaleŜnych instytucji

eksperckich;

3) Wsparcie organizowanych przez uczelnie i instytucje naukowo-badawcze konferencji i

seminariów o tematyce związanej z gospodarczym, społecznym i kulturowym rozwojem

Wrocławia;

4) Wspieranie działalności Salonu Profesora Dudka;

5) Rozbudowa systemu konsultacji społecznych;

6) Podejmowanie decyzji w najwaŜniejszych dla przyszłości Miasta sprawach na drodze

referendum.

Realizacja wymienionych przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia udziału

wrocławian w Ŝyciu publicznym i optymalizacji decyzji podejmowanych przez władze

Wrocławia.

III.10.3: Wskaźniki realizacji działania

Nazwa wskaźnika


w roku bazowym


roku docelowym

Źródło danych

(2009) (2015)

Liczba niezaleŜnych instytucji

eksperckich zajmujących się

polityką rozwoju Wrocławia

0 2 BRW

Liczba organizowanych przez

uczelnie i instytucje naukowo-

badawcze i współfinansowanych

przez Miasto konferencji i

seminariów poświęconych prob-

lematyce rozwoju społeczno-

gospodarczego Wrocławia

? ? BWU

III.10.4: Podmioty odpowiedzialne za realizację – BPU, BRW, BWU, BWO.

wrocław 2015 projekt nowszy

Documents