Współwystępowanie chorób autoimmunizacyjnych u chorych

na toczeń rumieniowaty układowy

Dorota Suszek, Radosław Jeleniewicz, Iwona Żychowska, Maria Majdan

Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Uwarunkowania prowadzonych badań

• Najczęstsze choroby autoimmunizacyjne mają manifestację „wielosystemową”

• Choroby z wytwarzaniem narządowo swoistych autoprzeciwciał są często skojarzone z innymi schorzeniami autoimmunizacyjnymi Amital H. et al. Semin Arthritis Rheum, 2006, 35, 341-343

• Opisano wiele zespołów nakładania – w których spełnione są kryteria rozpoznania 2-3 lub większej liczby chorób o podłożu autoimmnologicznym – są to rzadkie przypadki Wielosz E. et al. Rheumatol Int 2008, 28, 919-923; Turkcapar N et al. Rheumatol Int 2006, 841-845

Uwarunkowania prowadzonych badań

• Obserwuje się zwiększoną częstość występowania innych schorzeń autoimmunizacyjnych u chorych na TRU Lorber M. et al. Semin Arthritis Rheum. 1994, 24, 105-113

• Według różnych doniesień: 24-30% chorych na TRU ma towarzyszące inne choroby autoimmunizacyjne – narządowo-swoiste lub układowe Corporaal S. et al. Clin Rheumatol 2002, 21, 108-113; Hrycek A. Pol Arch Med. Wewn 2009, 119, 582-585

Cel pracy

Celem pracy była analiza częstości współwystępowania różnych chorób

autoimmunizacyjnych u chorych na toczeń rumieniowaty układowy

Materiał i metody

• Grupa badana: 134 chorych na TRU (118 kobiet i 16 mężczyzn) leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Lublinie oraz w Poradni Przyklinicznej w latach 2005-2009

• Przeprowadzono retrospektywną ocenę – analizowano częstość występowania towarzyszących ChA w połączeniu z danymi demograficznymi, klinicznymi i immunologicznymi

• U 74 (55%) chorych przeprowadzono diagnostykę w kierunku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy

• Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia

Grupa badana

Chorzy z TRU

Liczba chorych

Kobiety

Mężczyźni

134

118 (88,1%)

16 (11,9%)

Wiek (lata) 38,7 +/- 13,5(17-74)

Czas trwania choroby (miesiące)

83,8 +/- 71,6

WynikiWspółistniejące choroby

autoimmunologiczneGrupa badana

Zapalenie naczyń 34 (25,4%)

Zespół antyfosfolipidowy 26 (19,4%)

Zespół Sjögrena 22 (16,4%)

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy 29 z 74 chorych (39,2%)

Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników

4 (2,9%)

Choroba Graves-Basedowa 2 (1,5%)

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 2 (1,5%)

Cukrzyca typu 1 1 (0,7%)

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby 1 (0,7%)

Łuszczyca 1 (0,7%)

TRU i APS – grupa badana

• 26 chorych (19,4%)• Kobiety: 22 (84,6%),

mężczyźni: 4 (15,4%)• Wiek: 39,3 +/- 13,8 lat (17-67)• Objawy kliniczne:

– zakrzepica żylna: 14 K, 3 M (łącznie 65,4%).

– zakrzepica tętnicza: 6 K, 2 M (łącznie 30,8%).

– powikłania ciąży: 12 K (łącznie 54,5% kobiet).

Przeciwciała antyfosfolipidowe

Liczba chorych

aCl IgM 14 (53,8%)

aCl IgG 15 (57,7%)

Beta-2 GPI IgM 8 (30,8%)

Beta-2 GPI IgG 16 (61,5%)

LAC 12 (46,2%)

Częstość współistnienia TRU i APS według różnych danych: 25-30%. Takie skojarzenie – czynnik gorszego rokowania Crowson AN et al. J Cutaneous Pathol 2001, 28, 1-23; Amigo SC et al. Baillieres Clin Rheumatol 1998, 12, 477-493.

TRU i autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – grupa badana

• Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy: 29 z 74 chorych (39,2%)

• K: 29; M: 0• Wiek: 36,2 +/- 11,9 lat (20-72)• Niedoczynność tarczycy: 6

chorych (8,1%)• Subkliniczna niedoczynność

tarczycy: 5 chorych (6,8%)• Nie stwierdzono występowania

nadczynności tarczycy w grupie badanej

• Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia

Przeciwciała Liczba chorych

anty-TPO 18 (24,3%)

anty-TG 4 (5,4%)

anty-TPO + anty-TG 7 (9,5%)

Według danych z piśmiennictwa: choroba Hashimoto u chorych na TRU: 3,9%, przeciwciała aTPO/aTG: 32,2%, niedoczynność tarczycy: 8,9% Boey ML et al. Lupus 1993, 2, 51-54.

TRU i choroba Gravesa-Basedova – grupa badana

• 2 chorych (2,7%), • K: 2; M: 0 • Wiek: 54,5 +/- 19,1 lat (41-68)

TRU i zespół Sjögrena – grupa badana

• Zespół Sjögrena rozpoznano u 22 chorych (16,4%)

• 22 K, 0 M

• Wiek: 47,0 +/- 13,2 lat (22-74)

Przeciwciała Liczba chorych

SS-A 16 (72,7%)

SS-B 13 (59,1%)

SS-A + SS-B 13 (59,1%)

Według piśmiennictwa: częstość współistnienia TRU i ZS: 9-19%, TRU i zespołu suchości: 18-34% Ramos-Casals M. et al. Semin Arthritis Rheum, 2007, 36, 246-255.

TRU i zapalenie naczyń – grupa badana

• Objawy kliniczne zapalenia naczyń stwierdzono u 34 chorych (25,4%); 28 K, 6 M, wiek: 35,1 +/- 12,2 lat (18-67)– Rozpoznanie vasculitis na podstawie objawów klinicznych

(zmiany skórne)– Nie wykonywano badań histopatologicznych ani arteriografii -

prawdopodobne vasculitis– Nie rozpoznano u chorych zajęcia naczyń CUN

• Obecność przeciwciał ANCA w grupie badanej: – pANCA: 10 chorych (7,5%)– cANCA: 1 chory (0,7%)

• W literaturze częstość współistnienia TRU i vasculitis: 10-40% Ramos-Casals M. Medicine (Baltimore) 2006, 85, 95-104; Cieślik P et al. Pol Arch Med. Wewn. 2008, 118, 57-63

Współwystępowanie wielu schorzeń autoimmunizacyjnych z TRU – grupa badana

• Choroba Hashimoto + APS: 7 chorych (9,5%)• Choroba Hashimoto + zapalenie naczyń: 7 chorych (9,5%)• Choroba Hashimoto + zespół Sjögrena: 4 chorych (5,4 %)• Zespół Sjögrena + APS: 7 chorych (5,2%)• Zapalenie naczyń + APS: 4 chorych (3%)• Zapalenie naczyń + zesp. Sjögrena: 3 chorych (2,2%)

Podsumowanie

1. U chorych na TRU można często rozpoznać współistniejące schorzenia autoimmunizacyjne z obecnością przeciwciał narządowo swoistych i narządowo nieswoistych

2. Istotne jest obserwowanie chorych na TRU w kierunku współistniejących chorób autoimmunizacyjnych, w tym wykonywanie badań w kierunku choroby Hashimoto

3. Chorzy z autoimmunologicznymi schorzeniami tarczycy powinni być obserwowani w kierunku rozwoju układowych chorób tkanki łącznej

ZAMEK LUBELSKI