web view ....

12

พระสงฆกบการเลอกตง:สงเสรมประชาธปไตยหรอทำาลายความเปนกลาง

โดย นายชชาต สทธะรองผอำานวยการวทยาลยสงฆ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตพะเยา

บทนำา

จากประเดนปญหาการเคลอนไหวของพระสงฆเพอเรยกรองทางการเมอง ตงแตปพทธศกราช ๒๕๔๕ เปนตนมา มการเรยกรองใหมกระทรวงพระพทธศาสนา ในทสดกไดมสำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จากนนเปนตนมาขบวนการเรยกรองของพระสงฆกมใหเหนมากขน เชนกลมสมณสนตอโศกเดนขบวนตอตานรฐบาล จนถงมพระสงฆอดอาหารเพอเรยกรองใหบรรจคำาวา พระพทธศาสนาเปน“ศาสนาประจำาชาตในรฐธรรมนญ ” การเคลอนไหวทางการเมองของพระสงฆเปนทวพากษวจารณถงความเหมาะสม และบทบาทของพระสงฆวาควรเปนอยางไร คณะกรรมการมหาเถรสมาคมไดออกระเบยบหามไวอยางชดเจนวา ไมใหภกษสามเณรในคณะสงฆไทยออกมาเคลอนไหวเรยกรองทางการเมอง แตในทางปฏบตแลวกปรากฏวา เมอเกดความขดแยงทางการเมองขนกมกจะมการนำาเอาคณะสงฆเขามาเกยวของดวยเสมอ หรอพระสงฆเองกเปนผเสนอตนเขามบทบาททางการเมองในรปแบบใดรปแบบหนง ดวยเหตผลเฉพาะตนทแตกตางกนไป จงเปนทนาคดวา ศาสนาและผรบใชศาสนาควรมบทบาทหนาทอยางไร การเมองเปนกจของสงฆหรอไม กยงมคำาตอบไมเปนทยต เพราะตางฝายตางกมเหตผลสนบสนนและฟงดมเหตมผลทงสองฝาย กลาวคอ

วารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป 2555

กลมแรก ใหเหตผลวา พระสงฆเปนผทไดชอวา สมณะ คอ ผสงบ หรอ บรรพชต คอ ผเวนกจกรรมอนเศราหมองมโทษ พระสงฆไมควรยงเกยวกบการเมอง เพราะผดสมณวสย นำาความเสอมเสยมาสตนและพระศาสนา

ในขณะทอกกลมหนงใหเหตผลวา ธรรมะกบเรองการเมองเปนเรองเดยวกน พระสงฆสามารถยงเกยวกบเรองการเมองได และนอกจากนการแสดงออกเหลานกยงถกจดวาเปนพระพทธศาสนาเพอสงคมรปแบบหนง ความแตกตางกนของเหตผลดงกลาวจงสมควรเปนอยางยงทจะศกษาใหถองแทวา เสรภาพในพระพทธศาสนาเปนอยางไร พระสงฆตามพระธรรมวนยมเสรภาพมากนอยแคไหน และบทบาทในทางการเมองทพระสงฆสามารถแสดงออกไดควรเปนอยางไร โดยอาศยหลกการตความเพอทำาความเขาใจและการประยกตใชใหเหมาะสมกบเหตการณปจจบน

โดยพนฐานทางสงคมไทยมสถาบนสงฆ เปนจดยดเหนยวทางจตใจและเปนศนยของกจกรรมการพฒนาชมชนมาโดยลำาดบและอยางตอเนอง จะเหนไดชดในสงคมชนบทนน บทบาทของพระสงฆทมตอการเปลยนแปลงคานยม ทศนคตและการดำารงชพตลอดความศรทธานนมมาก การจะเรมคดแลทำาสงใดประชาชนในชมชนในหมบาน จะมจดศนยรวมอยทวด วดจะกลายเปนจดศนยกลางของการพบปะ สนทนา ปรกษาหารอกน

ดงนน ความจำาเปนของพระสงฆทมตอชมชนจงมมาก ไมวากลายเปนศนยรวมทางจตใจ ศนยกลางพฒนาชมชน ตวแทนของผทรงไวซงคณธรรมของพระพทธศาสนาเปนตน และพระสงฆอกหลายประเทศทเขาไปมบทบาททางการเมอง เชน ประเทศศรลงกา สาธารณรฐแหงสหภาพพมา เปนตน จากการเขาไปมบทบาททางการเมองดงกลาวกยอมมทงขอดและขอเสย อกทงยงเปนทนานำามา


14

ศกษาและเปนอทาหรณในประเทศบานเราทกำาลงมการเรยกรองสทธและออกมาชมนมของพระสงฆกนในปจจบนพระสงฆ

พระสงฆ คอ หมสาวกผปฏบตตามคำาสงสอนของพระพทธเจา. ในทางรฐศาสตร พระสงฆหรอองคการทางศาสนาเปนกลมทางสงคม ทมวตถประสงคทางการเมอง (รวมดวย) คอ ใหรฐบาลชวยเหลอแกไขปญหาของคณะสงฆและมนโยบายการพฒนาคณะสงฆ / พระพทธศาสนา การมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองเปนเรองแหงปจจบนสมยททกคนควรเขาไปเกยวของ บางคนทมความคดลำาหนามองวา พระสงฆไมไดมสวนรวมในกจกรรมทางการเมอง และการเรยกรองสทธของคณะบคคลเทาทควรจะเปน โดยเหตน พระสงฆจงคงเหลอบทบาทหรอพนธกจอยเพยง 2 บ และ 2 ส คอ บ = บณฑบาต บ = บงสกล และ ส = สงฆทาน และ ส = สวดมนต ซงเปนเรองกจวตรและกจกรรมทางพธกรรม โดยไมไดใสใจตอทกขสจของสงคมรอบดาน หนาทของพระสงฆ มทงหนาทหลกและหนาทรอง ซงลวนแตเปนกจทพระสงฆไมอาจเลยงได การจะปฏบตกจใด ๆ กตามตองไมละเลยการประพฤตในสวนทเรยกวา พรหมจรรย ซงเปน“ ”ความประพฤตเพอความประเสรฐ เพอบรรลถงความสนกเลส โดยประพฤตใหเปนไปตามพทธบญญตและตองเออเฟ อ ไมละเมดพทธอาณตอนเปนขอหามมใหประพฤต หรอเรยกวาประพฤตใหเปนไปตามพระธรรมวนย ซงถอวาหนาทนนเปนหนาทหลกของพระสงฆ เพราะพระธรรมวนยนเปนหนาทหลกการของพระพทธศาสนาไดทงหมด จงถอไดวาการปฏบตตามพระธรรมวนยเปนหนาทแรกของสงฆในพระพทธศาสนา และเปนหลกขอกำากบควบคมการกระทำาหนาทอน ๆ ไดทงหมดของพระสงฆ ซงหนาททสำาคญนนม 4 ประการ ไดแก

1. หนาทในการศกษาธรรม


2. หนาทในการปฏบตธรรม 3. หนาทในการเผยแผธรรม 4. หนาทในการรกษาธรรมนอกจากพระสงฆไดทำาหนาทหลกทง 4 ประการแลว พระสงฆ

ยงมหนาททตองคำานงถงอปการคณของคฤหสถ โดยปฏบตตอคฤหสถ 5 ประการ ไดแก

1. หามปรามจากความชว 2. (สงสอน)ใหตงอยในความด 3. อนเคราะหดวยนำาใจอนงาม 4. ใหไดฟงไดรสงทไมเคยฟงไมเคยร 5. บอกทางสวรรคให (สอนวธดำาเนนชวตใหประสบความสข)

หนาทของพระสงฆโดยพระธรรมวนยหนาทโดยพระธรรมวนย หมายถง หนาทพระธรรมวนยโดยตรง

รวมทงหนาททคณะสงฆกำาหนดให โดยมดงตอไปน1. รกษาศลใหบรสทธ โดยทตองรกษาคอ จาตปารสทธศล เชน ปาฏโมกขสงวรศล อทรย

สงวรศล อาชวปารสทธศล ปจจยสนนตศล2. ทำากจวตรตางๆใหครบถวน กลาวคอ ขอปฏบตทตองทำาเปน

ประจำา 3. ศกษาไตรสกขา อนไดแก สลสกขา คอ การรกษากาย วาจา

ใหเรยบรอย จตตสกขา คอ การทำาจตใหสงบ ปญญาสกขา คอ การใชปญญาในการแกไข

ปญหา4. บรหารคณะสงฆตามตำาแหนงหนาท พระภกษทอปสมบท

แลวหลายพรรษาและมความร


16

ทางพระธรรมวนยพอสมควร มกจะไดรบการแตงตงเปนผบรหาร ซงแตละตำาแหนงม

หนาทปฏบตตางๆเพออำานวยความสะดวกแกประชาชน5. เผยแผพระพทธศาสนาใหกวางขวางออกไป โดยสามารถ

กระทำาไดทงในวด นอกวด แมแตการเดนทางไปไหนตอไหนดวยอาการสำารวมกถอวาเปนการ

เผยแผไปดวย 6. ปฏสงขรณเสนาสนะ และปชนยสถานในวด ซงนอกจากการ

ซอมแซมแลวยงตองสรางเพมเตม

7. สบตอพระพทธศาสนา ซงเปนหนาททตดไปตลอดการครองสมณเพศตลอดชวตหนาทตอสงคม โดยจะมทงหมด 7 อยาง ดงน

1. อบรมใหประชาชนมคณธรรม ไมทำาความชว รจกการนำาหลกธรรมพระพทธศาสนาไป

ประยกตใชในชวตประจำาวน ซงการทจะทำากจกรรมดงกลาวนพระสงฆสามารถทำา

นอกเหนอจากการกระทำาปกต2. จดใหมการอบรมสมาธ เพอใหประชาชนมความสงบในจตใจ

และมความเจรญทางปญญาสง

3. อปถมภบำารงโรงเรยนทอยในวด และนอกวด4. นำาประชาชนมาประกอบพธในวนสำาคญทางพระพทธศาสนา5. อนรกษศลปวตถ ปชนยวตถ และปชนยสถาน และแนะนำา

ประชาชนใหอนรกษดวย6. แนะนำาสงเสรมใหประชาชนพฒนาทองถน และรกษาสง

แวดลอม


7. แนะนำาประชาชนใหชวยกนรกษาปา และสงวนพนธสตวปาหนาทของพระสงฆเปนการแสดงวาพระสงฆนนเปนตวแทน

ของพระพทธศาสนา ทงนถาในยคใดพระสงฆปฏบตหนาทดงกลาวคลาดเคลอน ในยคนนประชาชนกจะขาดความนบถอ สงคมไมเหนคณคาทางพระพทธศาสนา และพระพทธศาสนากจะเสอมลง แตถาในยคใดทพระสงฆปฏบต หนาท ครบถวน ในยคนนพระสงฆก จะม ประชาชนนบถอมาก และพระพทธศาสนากจะรงเรอง ซงท ำาใหเปนศนยรวมทางจตใจ และเมอมประชาชนมานบถอกจะสรางโบราณวตถและโบราณสถาน ดงนนพระสงฆจงมความสำาคญในฐานะเปนตวแทนของพระพทธศาสนาทสบตอพระพทธศาสนาอยางแทจรงพระสงฆกบการเมอง

ความเขาใจทวา พระสงฆในพระพทธศาสนาคอผทประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนย บำาเพญพรตภาวนาอยแตในอารามนน ในความเปนจรง พระสงฆมชวตทเกยวของกบคฤหสถอยเสมอ เพราะปจจยการดำารงชพของพระขนอยกบชาวบาน ดงพระบาลทวา ปรปฏ“พทธา เม ชวกา แปลวา การเลยงชพของเรา ” (พระ)เนองดวยผอน ดวยชวตทยงตองเกยวของกบผอนทเปนชาวบานหรอคฤหสถนเอง จงเปนความจรงทตองยอมรบวา พระสงฆไมไดหนไปจากสงคมแตประการใด ดงนน บทบาทหนาททสำาคญ คอ การตอบแทนแกชาวบาน ซงการตอบแทนแกชาวบานนน พระสงฆจะทำาตอบแทนอยางไร แคไหน จงจะเหมาะสม พอดและพองาม ในสวนของคฤหสถหรอชาวบานทเกยวของกบ การเมอง หรอเรองทเกยวของกบการทำาใหบาน“ ”เมองสงบสขนน พระสงฆไดวางตนดำารงสถานะอยางไรตอเรองดงกลาว เพราะความหมายหนงทพระสงฆใหความสำาคญ คอ การเมอง หมายถง การจดการทำาใหคนทอยรวมกนเปนจำานวนมาก เปนไปอยางสนตสข สงบสข (พทธทาสภกข, ม.ป.ป.: 6) เมอเปนเชนน พระ


18

สงฆยอมมหนาทโดยตรงเชนกนทจะสอนธรรม แสดงธรรม หรอเผยแผธรรมเพอใหไดมาซงประโยชนสข สนตสขแกชาวเมอง

ปจจบนความหมายของคำาวา การเมอง ไดเปลยนแปลงไป “ ”กลาวคอเปนความหมายในแงลบ เปนเรองของอำานาจ กเลส การแยงชง มเรองการเปนฝกฝาย และเปนเรองของผลประโยชน จงทำาใหมองภาพพระสงฆทเขาไปเกยวของกบเรองดงกลาว ไดรบการมองไปในทางลบดวย หรอการเขาไปยงเกยวในแงกจกรรมทางบานเมอง เชน กรณเจาพระฝางในอดต และพระสงฆบางกลมในสมยกรงศรอยธยาลมสลายใหม ๆ ไดมบทบาทในทางบานเมองโดยตรง จงทำาใหมการวพากษวจารณกนไปตางๆ นานา ในแงของพระธรรมวนย ความเหมาะสม หรอแมกระทงการพยายามอาศยความเปนสงฆเพอประโยชนในทางการเมอง เชน การบวชเพอหลบราชภย การบวชเพอแสวงหาชองโอกาสในการขนสอำานาจในทางบานเมอง เปนตน

อยางไรกตาม กมตวอยางมากมายเชนกนทแสดงใหเหนวา แมพระสงฆจะเกยวของกบการเมอง กเกยวของอยางนาชมเชย เชน กรณสมเดจพระพนรตน วดปาแกว พรอมพระราชาคณะ คณะสงฆผใหญ ถง 25 รป ทเขาไปแสดงธรรมถงในพระราชฐานแดสมเดจพระนเรศวรมหาราช เพอยบยงโทษประหารชวตแมทพนายกองทตามเสดจไมทนคราวกระทำายทธหตถกบพระมหาอปราชาและมงจาชะโรแหงกรงหงสาวด เปนตน ในปจจบน ยงพบเหนหรอไดยนเรองทเกยวกบพระสงฆตอเรองการเมองในแงตาง ๆ เชน การเทศนสอนผนำาทางการเมอง ผบรหารบานเมอง แมกระทงการใชวดเปนสถานทเลอกตงหรอคดสรรบคคลเขาไปบรหารประเทศตามระบอบประชาธปไตย และบางครงพระสงฆกตองเปนผกระตนเตอนชกชวนในการสรางประชาธปไตย ดงนนการทพระสงฆเขาไปเกยวของกบการเมอง จงอาจจำาแนกไดใน 2 ลกษณะใหญ ๆ คอ


1. พระสงฆไดพยายามแสดงธรรม เสนอธรรมเพอความผาสกสวสดของชาวเมอง

2. พระสงฆและผอาศยความความเปนสงฆเปนชองทางเพอหาผลประโยชนในทางการเมอง เราจะเหนพระสงฆออกมาเคลอนไหวเรยกรองทางการเมองมากยงขน ตงแตมการเรยกรองใหมกระทรวงพระพทธศาสนา ในทสดกไดมสำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จากนนเปนตนมา ขบวนการเรยกรองของพระสงฆกมใหเหนมากขน เชน กลมรฐสภาวนารามเดนขบวนตอตานรฐบาล จนถงปจจบนไดมพระสงฆอดอาหารเพอเรยกรองใหบรรจค ำาวา พระพทธศาสนาเป นศาสนาประจ ำาชาต ใน“รฐธรรมนญ มชาวพทธหลายกลมทงเหนดวยและไมเหนดวยกบ”การกระทำาของพระสงฆ ดวยเหตน พระสงฆไทยจงไดเขามสวนเกยวของในกจกรรมทางการเมองทงทางโดยตรงและโดยออม และทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ

พระสงฆเปนบคคลประเภทหนงซงมบทบาทและหนาทจำาเพาะในทางการเมอง บทบาทและหนาททางการเมองของพระสงฆทส ำาคญก คอ การแนะนำาสงสอนธรรมเกยวกบการเมอง โดยเฉพาะการแสดงหลกการปกครองทดงามชอบธรรมและเปนธรรม สอนใหนกการเมองหรอผปกครองเปนนกการเมองหรอผปกครองทดมคณธรรม ดำาเนนกจการการเมองและปกครองโดยธรรม เพอประโยชนสขของผอยใตปกครอง ความเหมาะสมหรอความสมควรแกสมณเพศในการแสดงบทบาทดงกลาวกคอ การตงอยในธรรมของสงฆ กลาวคอมความเปนกลางทจะแสดงธรรมเพอมงประโยชนสขของประชาชน มใชเพอมงใหเกดประโยชนสวนตว แกบคคลกลมคน หรอฝายหนงฝายใด ในประวตศาสตรไดมพระสงฆเขาไปมบทบาทในทางการเมอง เพอใหความคดและเปนสอกลางระหวาง หลกการ กบ วธการ เพอให” ” ” ”บานเมองสงบสข ดงตวอยางเหตการณตอไปน


20

พระพทธเจากบกรณหามการระงบขอพพาทไขนำากรณหามการระงบขอพพาทไขนำาเขานาของพระญาตทง 2 ฝาย

พระพทธเจาทรงเขาไปเกยวของกบการเมอง เมอทง 2 ฝาย มความตงเครยดเผชญหนา รอใหมการปะทออกมา อนจะกอใหเกดความสญเสยทำาลายชวตผคน กรณนคอเรองการหามหรอการระงบขอพพาทไขนำาเขานาของพระญาตทง 2 ฝาย คอ ฝายศากยวงศซงเปนฝายพระบดา และฝายโกลยวงศซงเปนฝายพระมารดา พระพทธเจาทรงสอบสวนไตถามถงทมาของเรองและทรงใหขอคดแกบรรดาพระญาตวา

“มหาบพตร ทะเลาะดวยเรองอะไรกน ““ พวกขาพระองคไมทราบ พระเจาขา ”“ แลวใครจกทราบเลา ”บรรดาพระญาตจงสอบถามไปยงบคคลทเกยวของ แลวกราบทลวา ทะเลาะกนเพราะนำา พระเจาขา “ ”“ นำามราคาเทาไร มหาบพตร ”“ มราคานอย พระเจาขา ”“ กษตรยทงหลายมราคาเทาไร มหาบพตร ”“ ขนชอวากษตรยทงหลายประเมนคามได พระเจาขา ”“ การทพวกทานทำาใหกษตรยซงหาคามไดใหฉบหาย เพราะเหตแหงนำาทมคาเพยงเลกนอย สมควรแลวหรอ ”บรรดาพระญาตยอมรบโดยดษณภาพ สดทายพระบรมศาสดา

จงตรสเตอนพวกพระญาต วา มหาบพตร เพราะเหตไร พวกทานจง“กระทำากรรมเชนน เมอเราไมมอย ในวนน แมนำาคอโลหตจกไหลนอง พวกทานทำากรรมไมสมควร เปนผมเวรดวยเวร 5 มความเดอดรอนเพราะยงเตมไปดวยกเลส มความขวนขวายแสวงหากามคณอย แตเราตถาคตมนยตรงกนขาม”กรณหามการทำาสงคราม วารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป 2555

อกกรณหนง พระเจาวฑฑภะ โอรสพระเจาปเสนทโกศล เมอไดครองราชสมบตแลว ทรงระลกถงเวรทพวกศากยะกอไวจงยกกองทพไปเพอจะลางแคนพวกเจาศากยะทดหมนตน พระพทธเจาทรงทราบจงเสดจไปประทบ ณ รมไมใบบางตนหนงในรฐสกกะ ดกทางทกองทพพระเจาวฑฑภะจะผานไป เมอพระเจาวฑฑภะเสดจไปถงทนน ทอดพระเนตรเหนพระพทธเจาประทบอย จงเสดจเขาไปถวายอภวาท นมนตใหเสดจไปประทบทรมไมอกตนหนงในรฐโกศลซงมใบหนาทบสนทดกวา แตพระพทธเจาทรงตอบวา ชางเถอะมหาบพตร “รมเงาของญาตเยนสบายด พระเจาวฑฑภะกทรงทราบวา ”พระพทธเจาเสดจมาคมครองพระญาต จงถวายบงคมยกกองทพกลบกรงสาวตถ

เมอทรงนกถงการดหมนของพวกศากยะขนมาอก ความแคนอาฆาตกพงขนจงยกกองทพไปอกถง 2 ครง พระพทธเจากเสดจไปประทบนงใหเหนอยางนน ทำาใหพระองคตองยกทพกลบ ในวาระสดทายพระพทธเจาทรงวางเฉย เพราะทรงเหนบพกรรมของพวกศากยะททำาไวหนกนก เมอพระเจาวฑฑภะยาตราทพออกไปไมเหนพระพทธเจากบกทะลวงเขาไปจนถงกรงกบลพสด แลวสงใหฆาพวกศากยะตายไปมาก กระทงแมแตทารกทยงดมนมอยกไมไวชวต แตพวกศากยะทหนรอดไปไดดวยกลอบายกมอยเปนจำานวนไมนอย. พระเจาวฑฑภะเมอลางแคนไดสมประสงคแลวกยกทพกลบไปพกอยทหาดทรายรมฝงแมนำาอจรวด เผอญในคนนนฝนตกหนก จงเกดนำาหลากไหลมาทวมกองทพของพระเจาวฑฑภะจมนำาตายเสยเปนจำานวนมาก พระเจาวฑฑภะเองกสนพระชนมในคราวนดวย เมอพระเจาวฑฑภะสนพระชนมแลว รฐโกศลกขาดกษตรยจงตองตกอยในอาณตของพระเจาอชาตศตรแหงรฐมคธ

กรณปราบแควนวชช


22

กอนพระพทธเจาจะเสดจดบขนธปรนพพานไมนาน พระเจาอชาตศตรกษตรยแหงแควนมคธทรงประสงคจะเสดจกรธาทพไปตแควนวชช แตเพราะไมแนใจวาจะไดชยชนะ พระเจาอชาตศตรจงสงวสสการพราหมณใหไปเลยบเคยงถามพระพทธเจาวา ควรจะยกทพไปตแควนวชชหรอไม เมอวสสกาพราหมณทลถามปญหาน พระพทธเจามไดตรสตอบโดยตรง ถาพระพทธองคทรงตรสตอบวา ควรจะยกทพไปตแควนวชช ชาววชชกยอมไมพอใจ ถาพระพทธเจาตอบวา ไมควรจะยกทพไปตแควนวชช พระเจาอชาตศตรกจะไมพอพระทย ขณะทวสสการพราหมณทลถามปญหาอยนน พระอานนทกำาลงถวายงานพดอย พระพทธเจาทรงหนไปถามพระอานนทวา ชาววชชยงถอปฏบตตามวชชธรรม 7 ประการทพระพทธองคเคยสอนพวกเขาไวหรอไม ในบรรดาวชชธรรมเหลานน ขอสำาคญกคอใหหมนประชมกนเนองนตย พรอมกนประชม พรอมกนเลกประชม พรอมกนทำากจทพงทำา พระอานนทกราบทลวา ชาววชชยงถอปฏบตตามวชชธรรมอย พระพทธเจาตรสกบพระอานนทวา ตราบเทาทชาววชชยงถอปฏบตตามวชชธรรมอยกจะมแตความเจรญรงเรอง ไมมความเสอมเลย

ตลอดเวลาทพระพทธเจาทรงสนทนากบพระอานนทนน วสสการพราหมณฟงอยดวย แมพระพทธเจาไมไดตอบคำาถามเขาโดยตรง วสสการพราหมณซงเปนคนฉลาด จงจบประเดนนำาไปเลาถวายพระเจาอชาตศตร เมอพระเจาอชาตศตรทรงสดบแลวกตรสกบวสสการพราหมณวา ยงไมใชเวลาทจะตแควนวชชทงนเพราะชาววชชยงสามคคกนดอย พระพทธเจาทรงแกวกฤตทางการเมองระหวางมคธกบวชชไดโดยอบายโกศล

พระสงฆกบการเมองในศรลงกา


ศรลงกา (Sri Lanka ) หรอ ลงกา ชอเดมในภาษาองกฤษคอซลอน (Ceylon) เปนประเทศทประวตศาสตรการตอสทางการเมองมศาสนาเขาไปเกยวของดวยมาตงแตยคกอนครสตกาลจนถงปจจบน เรองราวของศาสนาและการเมองในประเทศน นาศกษาสำาหรบคนไทยเปนอยางยง เหตผลกคอ ศรลงกาเปนประเทศทประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธเชนเดยวกบไทย ลกษณะศาสนาพทธมความคลายคลงกนมาก เพราะไทยรบศาสนาพทธมาจากศรลงกา และพระสงฆบางสวนในศรลงกา กรบศาสนาพทธนกายสยามวงศไปจากไทย อกประการหนง ศรลงกาเคยมความเจรญรงเรองทางศาสนาและวฒนธรรมทลำาหนาไทยมาก แตเนองจากความแตกแยกไมลงรอยกนของคนในชาต ทำาใหประเทศนถดถอยและลาหลงเพอนบานอยางมากในขณะน

ในป พ.ศ. 2544 จากขอมลทสำารวจใน 18 เมอง จากทงหมด 25 เมอง (ไมสามารถสำารวจในเขตทมฬเหนอและตะวนออกไดเพราะรบกน) ศรลงกามประชาชนเผาพนธตางๆ ดงน สงหลพทธ 76.7 % สงหลครสเตยน 5.2 % ลงกาทมฬ 4.5 % อนเดยทมฬ 5.1 % มสลม 8.5 % อนเดยทมฬคอพวกทมฬทอพยพหรอถกเกณฑมาจากอนเดยในยคอาณานคมเพอทำางานในไรชา และปจจบนสวนใหญอาศยอยบนภเขา พวกนยากจนทสด(Singha Puthra,1 ถาดจากกลมคนทนบถอศาสนาตางๆ อยางเดยว ไมแยกเปนสงหลหรอทมฬ มรายงานเรอง เสรภาพในการนบถอศาสนานานาชาต ประจำาป ค.ศ. 2005 ซงรฐบาลอเมรกนจดทำาทกปตามขอบญญตในรฐธรรมนญของเขา ระบวา ในป พ.ศ. 2548 ศรลงกามพลเมองประมาณ 19.4 ลานคน ประชาชนนบถอ พทธ, ฮนด, ครสเตยน และอสลาม รอยละ 70, 15, 8 และ 7 ตามลำาดบ

1 http://www.nexcorpsl.com/sinhalaวารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป

2555

24

ศาสนาพทธในประเทศศรลงกา พระพทธศาสนาเขามาสประเทศลงกาเมอ พ.ศ. 236 ในรชสมยของพระเจาเทวานมปยตสสะ ทรงเลอมใสในพระพทธศาสนา จนพทธศาสนาเจรญรงเรองอยในลงกา และไดเสอมถอยจากลงกา เนองจากการเขารกรานของชาตตะวนตก ไดแก ฮอลนดา และองกฤษ ตอมาภายหลงพทธศาสนาไดรบการฟ นฟอกครง โดยไดนมนตพระสงฆชาวไทยไปเผยแผและในขณะเดยวกนกไดเกดนกายอมรปรนกายจากพระชาวลงกาทไปอปสมบทจากประเทศพมา และรามญนกาย ไปอปสมบทจากเมองมอญ พทธศาสนาไดเจรญรงเรอง และเปนพนฐานของวฒนธรรมลงกา เปนศาสนาประจำาชาต มอทธพลตอวถชวตคนลงกามาก ความสำาคญและอทธพลของพทธศาสนาตอสงคมลงกา

ความสำาคญของพทธศาสนาทรองรบโดยกฎหมายของรฐทมอยสงมาก เชน ในกฎหมายสงหลโบราณวา "ผทำาลายเจดยและตนโพธ กบผทปลนสะดมทรพยของศาสนามโทษถงตาย" กฎหมายนใชบงคบชาวศรลงกาทกระดบชน รวมถงชาวตางชาตดวย และคงมการบงคบใชมานานแลว ตงแตรชกาลพระเจาเอลระ ซงเปนชาวทมฬ ในพทธศตวรรษท 5

รฐธรรมนญประเทศนใหความสำาคญแกผนบถอพทธสงสด แตกไมไดกำาหนดใหศาสนาพทธเปนศาสนาประจำาชาต ประชาชนมเสรภาพทางศาสนาคอนขางมาก มวนหยดประจำาชาตตามหลกศาสนาอนๆ ดวย ไมใชเฉพาะศาสนาพทธอยางเดยว แมไมไดระบตรงๆ วาศาสนาพทธเปนศาสนาประจำาชาต แตรฐธรรมนญศรลงกาฉบบทใชอยขณะน คอฉบบป พ.ศ. 2521/ค.ศ. 1978 ไดใหความสำาคญแกศาสนาพทธอยางมาก โดยบญญตไวในรฐธรรมนญในบทท 2 มาตรา 9 เกยวกบศาสนาพธไววา บทท “ 2 ศาสนาพทธ 9. สาธารณรฐศรลงกาจะยกศาสนาพทธไวในตำาแหนงสงสด และโดยนยน ถอเปน วารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป 2555

หนาทของรฐทจะตองปกปองและทะนบำารงพทธศาสนา ในขณะเดยวกนตองใหความมนใจแกทกศาสนาในสทธตามมาตราท 10 และ 14(1)(e)”2

เรองทเกดขนในเกาะลงกา และตงแตลงกาไดรบเอกราชมาแลว เรยกไดวาชาวพทธในเกาะลงกานนตนตวขน แลวกไดมาเกยวของในทางการเมอง โดยมวตถประสงคจะเอาผทนบถอศาสนาพทธเขาดำารงตำาแหนงทสำาคญ ๆ ในทางราชการแทนผทไมไดนบถอศาสนาพทธซงเคยดำารงตำาแหนงมากอน สมยหนงทางฝายพทธศาสนาในลงกา โดยเฉพาะพระภกษสงฆไดชวยกนในการเลอกตงเอานายบนดารานยเก เขามาจนไดรบตำาแหนงนายกรฐมนตร เมอ ค.ศ.1956 แลวกนโยบายของนายบนดารานยเก ทเผยแพรไปครงนนกมอยวา จะยกระดบความเปนอยและฐานะผทนบถอศาสนาพทธทกวถทาง และในครงนกไดเลกภาษาองกฤษในฐานะทเปนภาษาทางการและจะไดใชภาษาสงหลแทน เพอเปดโอกาสใหคนทนบถอศาสนาพทธและไมรภาษาองกฤษนน ไดเขาทำางานในตำาแหนงสงๆ ไดโดยสะดวกโดยไมตองกงวลถงภาษาองกฤษ อยางไรกตามนายบนดารานยเกไดตายเสยกอน โดยถกพระภกษองคหนงใชปนฆานายบนดารานยเกตายไป ปร“ะวตศาสตรกไดจารกอยางนาเสยใจสำาหรบชาวพทธไววา ในเชาของวนท 25 กนยายน พ.ศ. 2502/ค.ศ. 1959 พระภกษ ตลดว โสมารามา เถโร (Thalduwe Somarama Thero) ไดนดพบนายกรฐมนตร นายบนดาราไนเก เพอเจรจากน พอพบกนและนายกรฐมนตรกำาลงยกมอขนคาราวะ พระภกษ ตลดว กชกปนจากยามยงเขาททอง และเสยชวตในวนตอมา”3 ซงเปนเหตใหนางบนดารานยเกภรรยาของนายบนดารานยเกนนเองไดรบตำาแหนงนายกรฐมนตรสบแทนตอมา อนเปนผลจากการคดเลอกตงหลงจากนายกรฐมนตรถกฆาตายแลว

2 http://www.priu.gov.lk/Cons/1978Constitution/ Chapter_02_Amd.html3 http://www.lankalibrary.com/pol/swrd.htm


26

จากการสอบสวนพบวา ภกษรปนถกบงการโดยนกการเมองทสนบสนนนายกรฐมนตรในอดต มผพวพนในคดนถกจบ 7 คน เปนพระภกษสองรป ฉายาวา มาปตกามา พทธรกษกตถา ( Mapitigama Buddharakkhitha) และตลดว โสมารามา หนงใน 7 นนคอ ส.ส. หญงผเคยสนบสนนนายกมากอน และเปนผใกลชดกบภกษมาปตกามา พทธรกษกตถา คอ นางวมาลา วเจวารดน (Vimala Wijewardene) พระภกษทงสองและผตองหาคนท 3 ชอ พาลลฮาคาราเก อนรา เซ ศวะ (Pallihakarage Anura se Silva) ถกศาลฎกาตดสนประหารชวต วกฤตผนำาเกดขนทนท จนถงป พ.ศ. 2503/1960 ภรรยาของอดตนายกรฐมนตรทถกสงหาร คอนางสรมาโว บนดาราไนเก (Sirimavo Bandaranaike ) รวบรวมสมาชกพรรค SLFP ตอสกบพรรคอนๆ จนไดรบตำาแหนงแทนสาม นางจงไดเปนนายกรฐมนตรหญงคนแรกของโลก และสบทอดแนวคดของสามขนปกครองประเทศไดยาวนานกวาใคร

หลงจากศรลงกาไดรบเอกราชในป พ.ศ. 2491 (ค.ศ.1948) พวกทมฬกบสงหลกเรมตอสกนอก นอกจากนน ชาวพทธหวรนแรงทถกฝรงกดขมานาน ทนการบบคนใหเปลยนศาสนาดวยเลหกลและสงหลอกลอทางเศรษฐกจไมไหว ไดออกมาตอตานการเผยแพรศาสนาครสตอยางเปดเผย มมอบเขาทำาลายโบสถและทำารายชาวครสตหลายครง ในป พ.ศ. 2547/2004 พรรคการเมองชาวพทธทมพระสงฆเปนผนำาชอ จาตกาเฮลาอรมายา (Jathika Hela Urumaya (JHU)= National Heritage Party =พรรคมรดกแหงชาต) ไดรณณรงคผลกดนใหออกกฎหมายบงคบใชศาสนาพทธเปนศาสนาประจำาชาต และใหถอวาการเปลยนคนไปนบถอศาสนาอนเปนความผดอาญา ความพยายามนยงคงมอยในวนน พรรค JHU มปรชญาตอตานการแบงแยกประเทศและสงคราม ตองการใหคนทมฬและสงหลใชภาษาเดยวกน มสทธเสรภาพเทา


เทยมกนทกแหงในศรลงกา ชวงเลอกตงป 2548 พรรค JHU สนบสนนประธานาธบดคนใหม คอนายมหนทะ ราชาปกษา(Mahinda Rajapaksa) อยางเตมท เพราะเปนคนเดนสายกลาง และมนโยบายแกปญหาทมฬโดยสนตวธ ทำาใหนายมหนทะชนะอยางหวดหวด หนงในผนำาพรรคและไดเปน ส.ส. พรรค JHU ในป 2549 คอ พระคณเจาเอลลาวาลา เมตตานนทะ เถระ (Ellawela Mettananda Thera) ทานเปนภกษนกายสยามวงศ (นกายสงฆจากไทยยคกรงศรอยทธยา) ทานเคยใหสมภาษณวา “JHU มไดแสวงหาผลประโยชนใดๆ ใหตวเอง เราตองการเพยงปกปองอำานาจอธปไตยของศรลงกา ...ตราบใดทประธานาธบดยงใหความสำาคญแกขอเสนอของพรรคเราและนโยบายท ท าน ได ประกาศไว (นโยบายน ม ช อว า Mahinda Chinthanaya เปนวสยทศนทผสมครประธานาธบดจะตองแถลงไวทกคน มชอตามผสมคร) เรากจะสนบสนนทาน เราจะเปนผนำาการตอสเพอรกษาศรลงกาใหหลดจากการขดหลมฝงตวเอง แมกระทงตองเสยงถงชวต...”

ดวยเหตทรฐธรรมนญใหเสรภาพและความสำาคญกบศาสนาพทธมาก และยงถอวาพระสงฆมสทธทางการเมองเทาประชาชนคนหนง คอ มหนาทลงคะแนนเสยงเลอกตง มสทธดำารงตำาแหนงทางการเมองได ตงแตเปน ส.ส. จนถงประธานาธบด ปจจบน พระสงฆศรลงกาจงมบทบาททางการเมองสงถงขนเลนการเมองอยางเปดเผย และคงเปนประเทศเดยวในโลก ทพระภกษเปนผแทนราษฎรได เมอตนป พ.ศ. 2549 ม พระสงฆไดตดสนใจลงสมครเลอกตงเปน ส.ส. เปนครงแรกในประวตศาสตร และมพระภกษทไดรบเลอกเปน ส.ส. รวม 9 รป ตอมามบางรปลาออก จงเหลอ 6 รป จากการอานบทสมภาษณในวารสารโพธพอจบประเดนไดวา สาเหตทพระสงฆเดนขบวนเขาสมคร ส.ส. จำานวนมาก มาจากปญหาในสงคมทรฐบาล


28

ไมยอมแกไขอยางจรงจง เชน ความยากจนของประชาชนทรฐบาลทอดทง ปญหาคอรปชนของนกการเมองและเจาหนาทรฐ ความแตกแยกทางการเมอง ปญหาผกอการรายพยคฆทมฬทพยายามแยกประเทศ (พนทของพวกทมฬมโบราณสถานทสำาคญทางศาสนาพทธมากมาย) ทำาใหชาวพทธถกทำารายและสงหารทงหมบานหลายครง ปญหาเหลานเปนปญหาทรฐบาลแกไมไดมานานกวายสบป ชาวบานจงสนหวงในนกการเมอง เพราะเหนวามงเอาแตประโยชนสวนตน สวนใหญมองวาพระสงฆคอผมศลบรสทธ เปนผพทกษศาสนาและประเทศชาตมาตงแตอดต จงนาจะทำางานไดดกวาฆราวาส ชาวพทธสวนหนงจงไดออกมาเรยกรองใหพระสงฆทำาอะไรสกอยางเพอแกปญหาน4

พระภกษอดว ธรรมมะโลกา เถโร ( Uduwe Dhammaloka Thero ) จากพรรค JHU ไดใหสมภาษณชวงตดสนใจสงพระสงฆสมครเลอกตงตอนหนงวา พวกนกการเมองขนสตำาแหนงและหาผลกำาไร“ดวยวธทขาดคณธรรม ดงนนเรา(พรรค JHU) จงตองทำาสงเหลานใหถกตอง ปจจยทสำาคญอกประการหนง ทสรางความไมพอใจใหคน”สงหลพทธและพระสงฆจำานวนมากกคอ ความชวยเหลอจากตางประเทศทกระทบวถชวตชาวพทธ เชน การทำางานของ NGO, และการทำางานเผยแพรศาสนาแบบไรจรรยาของกลมครสเตยนลทธดงเดม (Christian fundamentalism ) ทำาใหชาวพทธยากจนถกหลอกลอดวยวธการตางๆ ใหเปลยนศาสนากนมาก เชน ใหงานทำา, ใหการชวยเหลอทางการเงน และทอยอาศย หลงจากไดพยายามตอสเพอศาสนาพทธนอกสภามาอยางยาวนาน พระสงฆในศรลงกาไดตดสนใจสงตวแทนเขาสมครรบเลอกตงเปน ส.ส. เปนครงแรก ในการเลอกตงทวไป ป ค.ศ. 2005 โดยมการแถลงขาวอยางเปนทางการโดยผนำาพระสงฆของพรรค JHU

4 http://www.buddhistdoor.com วารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป 2555

จำานวน 4 รป คอ อดว ธรรมะโลกา เถระ (Uduwe Damaloka Thera), เอลลาวาลา เมตตานนทะ เถระ (Ellawala Methananda thera), อาธเรลเย รตนะ เถระ (Athureliye Ratthana Thera), และพระโคลานนาว สมงคลา (Kolannawe Sumangala) ซงเหตผลทสำาคญพอสรปไดดงน พระสมงคลา หวหนาผสมครในกรงโคลมโบเหนวา การเลอก”ตงเปนเพยงสงครามธรรม (Dhamma Yuddhaya) หรอธรรมยทธ เพอปกปองศาสนาพทธและชนชาตสงหล ทานเมตตานนทะกลาววา ”นกการเมองไมไดใหความสนใจชาวสงหลแมแตนอยตงแตศรลงกา“

ไดรบเอกราช ทานธรรมโลกาบอกวา รฐบาลลมเหลวในการ” “ปกปองศาสนาพทธ จนทำาใหพระสงฆตองออกมาตอสเพอใหไดกฎหมายปองกนการเปลยนศาสนาโดยไรจรรยา ..... ดงนน พระสงฆจำาเปนตองสมครรบเลอกตง เพอปองกนประเทศ และปดกนไมใหนกการเมองกระหายอำานาจเขามา ” 5

อยางไรกด มองคกรพระสงฆจำานวนมากไมเหนดวยกบการลงเลอกตงครงน เชนองคการพระสงฆทกเกาะ(All Island Clergy Organization-AICO) ไดออกมาแถลงวา พระสงฆฝายมหายานและผนำาพระสงฆจำานวนมากไมเหนดวยและไมรบรองการลงสมครเลอกตงครงนวาเปนการกระทำาในนามพระสงฆทงประเทศ6 ภายใตรฐธรรมนญปจจบน พระสงฆในศรลงกามสทธทางการเมองเทาคนธรรมดาทวไป คอมสทธเลอกตง เปนผแทนราษฎร ดำารงตำาแหนงทางการเมองไดถงเปนประธานาธบด แตสวนใหญจะจำากดบทบาทตนเองแควจารณการเมอง ปราศรยหาเสยงชวยนกการเมอง

5 http://www.tamilnet.com/art.html?catid=13&artid=11279JHU Buddhist monks submit Colombo nominations [TamilNet, February 20, 2004 16:00 GMT]6 http://www.dailynews.lk/ 2004/02/26/new25.html. Clergy Organisation opposes Bhikkhus' decision to contest polls


30

หรอหาเสยงใหตวเองนกการเมองสามารถนมนตพระไปชวยปราศรยหาเสยง หรอเปนหวคะแนนไดเปนเรองปรกต พรรคการเมองทมพระสงฆเปนผนำาอยางเปดเผยกคอ พรรค JHU มเวบไซตของตนเองท http://www.amarasara.info/jhu-news/ ผบรหารของพรรคมฆราวาสจำานวนหนง แตผสมคร ส.ส. เปนพระสงฆ พรรค JHU คอพรรคการเมองหลกทตอตานการเจรจากบพวกทมฬแทบทกครง โดยยนกรานทจะไมยอมลดขอตอรองใดๆ กบพวกทมฬทงนน ไมวาในเรองจะใชภาษาทมฬบางสวน หรอแบงแยกดนแดนไปมเขตปกครองพเศษ ทยอมใหพวกทมฬมกฎหมายพเศษกวาคนเผาอนๆ ในศรลงกา โดยอางเหตผลของความเปนหนงเดยว ภาษาเดยว และรกษามรดกทางวฒนธรรมของชาต ดงนน เกยวกบพระสงฆไปเปนผแทนราษฎรกมปญหาไมนอย บางครงกถกตอตานอยางรนแรงโดยนกการเมองทไมใชชาวพทธ เคยมพระสงฆรปหนง ถก สส. ฝายรฐบาลประทวงไมใหสาบานตนเขารบตำาแหนงกลางสภา และเกดเหตรนแรงถงขนทบตพระสงฆรปนนจนตองเขาโรงพยาบาล การมสวนรวมทางการเมองสงเชนน ทำาใหนกการเมองบางกลมไมเคารพในพระสงฆเทาใดนก มการปะทะคารมถงขนทำารายพระสงฆบอยครง และพระสงฆกคอนขางไวตอกจกรรมทางการเมองมาก หากไมพอใจรฐบาล กยกพวกเดนขบวนประทวงทนท เหมอนดงเชนกลมพลงการเมองฆราวาสในประเทศอนๆ

พลงตอรองทางการเมองของคณะสงฆในศรลงกานนสงมาก ตวอยางเชน เมอ 7 สงหาคม ค.ศ. 2001 มการกำาหนดทำาประชามตเพอซาวเสยงประชาชนวาจะยอมใหชนเผาทมฬแยกตวออกไปปกครองตนเองหรอไม สภาสงฆแหงชาต รวมกบสมาพนธอนๆ (The National Sangha Council, National Joint Council and the Movement to Save the Motherland) ไดรวมกนชมนมคดคานไมใหม


การทำาประชามตครงน มพระสงฆเขารวมชมนมกวา 2,000 รป ทำาใหรฐบาลตองเลอนการทำาประชามตออกไป

อกประการหนง การเมองเปนเรองของการแตกแยก แมแตพระภกษสงฆ ถาเกดแตกแยกมากๆ แลวกอดทจะเขาไปเกยวของกบการเมองไมได เพราะยงแตกแยกเทาไหร กลมทแตกแยกออกไปกจะตองระมดระวงรกษาผลประโยชนของตนใหมากยงขนเทานน และการเมองกเปนทางเดยวทจะรกษาผลประโยชนได

พระสงฆกบเคลอนไหวในพมาในประวตศาสตรของพมาทผานมาพระสงฆมบทบาทสำาคญใน

การรวมประทวงทางการเมอง ดงตวอยางในป 2531 (1988) ทมการประทวงใหญตอตานรฐบาลทหารพมา ในครงนนมผเสยชวตราว 3,000 คนจากเหตการณ ประทวงดงกลาว ซงคาดวามพระสงฆและสามเณรรวมอยในจำานวนผเสยชวตดวย ทำาใหพระสงฆในตอนนนไมยอมรบ การบณฑบาต การทำาบญหรอประกอบพธกรรมทางศาสนาจากผนำารฐบาลพมาและทหารพมา รฐบาลพมาเองจงไดทำา การปราบปรามตามวดตางๆอยางหนก ตอมาพระจำานวน 100 รปทเขารวมการประทวงไดถกจำาคกเปนเวลาหลายสบ ป

ปรากฎการณนเปนปรากฎการณทตอเนองตงแตหลงจากการปลอยตวผนำานกศกษายค 8888 และนำามาซง กลมชดขาว คอ กลมอดตนกศกษาและประชาชนทเคยรวมกนเคลอนไหวเรยกรองประชาธปไตยในป 1988 ไดนดกน แตงชดขาวไปสวดมนตตามวดหรอศาสนสถานตามเมองตางๆ ของพมา โดยมเปาหมายทจะเรยกรองใหมการปลอย นกโทษการเมองและเรยกรองใหมการเปลยนผานการเมองพมาในสประชาธปไตยอยางสงบและสนต รวมถงเรยกรอง ใหรฐบาลรบผดชอบตอกรณผทไดรบผลกระทบจากเหตการณนำาทวม (ซงตอนนนรฐบาลทหารพมาคอนขางเพกเฉยมาก) มการลาราย


32

ชอเพอเรยกรองตอทประชมสมชชาขององคการสหประชาชาต ซงเหตการณนนไดสรางความตนตวใหแกประชาชนในพมาคอนขางมาก เพราะในชวงหลายสบปทผานมา สงคมพมาอยบนพนฐานของความหวาดกลวอำานาจของรฐบาลทหารมาตลอด กจกรรมครงนไดจดประกายใหผคนลก ขนมาทำาอะไรเพอกอใหเกดการเปลยนแปลง เรมจากสงทงายๆ ไมเสยงมาก แตพอมาเจอกบสถานการณขนราคา นำามนอยางมโหฬารในครงน ทำาใหผคนเรมรสกวาทนไมไดอกตอไปแลว เพราะสงผลกระทบกบผคนเกอบทกคน เชน เครองอปโภคบรโภคขนราคาไมสอดคลองกบรายรบ

กลมพระสงฆซงเปนกลมทมบทบาทไมนอยในสงคมพมา กเหนวาควรจะตองทำาอะไรใหรฐบาลรบาง กเลย ออกมาประทวง ตอนแรกกเรมจากเลกๆเพยงบางวด พอพระเรมประทวง ทหารและกองกำาลงจดตงของทหารกเขาไป ปราบปรามมการไลทบตพระ จนพระตองปดลอมวดไมใหทหารออกจากวดได จนตองมการเจรจากน ในทสดทหารก ใชวธการบรจาคของใหวดแทน ซงพระกไมยอมและใชวธการควำาบาตรรฐบาลทหารพมา (คอการไมรบของใสบาตร ไมรบกจนมนต ไมรบการทำาบญใดๆของทหารและครอบครว) และเรมขยายวงกวางไปเรอยๆจนนำามาซงการ เดนขบวนครงทผานมาของพระสงฆ เอาเขาจรงๆ แลวบทบาทของพระสงฆพมากบการเมองเปนสงทคกนมาตลอด เหตการณในพมาเมอไดรบอสรภาพใหมๆ กคลายกบศรลงกา ทตองตอสกบจอมเผดจการจากองกฤษ ซงพยายามทำาลายศาสนาและวฒนธรรมดงเดมของพมาอยางยาวนาน หลงจากทถกบอนทำาลายศาสนาพทธ จนบทบาทศาสนาพทธตอระบบการเมองและสงคมของพมาหายไปพกหนง ชาวพมากพยายามตอสฟ นฟศาสนาพทธขนมาอก ววฒนาการในพมา ยากตอการแยกแยะระหวางการใชศาสนาทางการเมองและการพฒนาสงคม เพราะคอนขางกลมกลนเปนหนงเดยวจนแยกไมออก ในชวงทตกเปนอาณานคม ชาวพทธถก


กดกนในการเขาทำางานกบรฐบาลทงๆท ตามกฎหมายแลวกไมไดมการหามคนศาสนาอนเขารบราชการ แตทางปฏบต รฐบาลกพยายามใชคนอนเดย คนองกฤษลกครงพมา และคนองกฤษเองเปนพนกงานของรฐเสยเปนสวนมาก

ศาสนาพทธ ถกตดความสำาคญออกไปจากรฐอาณานคมอยางสนเชง ไดมการพยายามปลกฝงศาสนา ครสเตยน บอนทำาลายวฒนธรรมของชาตตางๆ นานา เชน การบงคบใหใชภาษาองกฤษ และการจดการศกษาแบบองกฤษโดยใหมชชนนารตงโรงเรยนขนมา ยกเลกโรงเรยนวดทสอนโดยพระสงฆมาแตโบราณ การกระทำาเชนน ทำาใหบทบาทของพระสงฆในสงคมพมาไดรบการยอมรบนอยลง และจำานวนนกเรยนทเคยเขาเรยนตามโรงเรยนวดตางๆ ประมาณ 60 เปอรเซนต ของนกเรยนทวประเทศในป 1885 ไดลดลงเหลอนอยกวา 10 เปอรเซนตในเวลาตอมา งานการเมองขององกฤษ ทำาใหสถาบนทางสงคมเกาของพมาพงพนาศ ในทางศาสนา การปกครองของสงฆกถกตดขาด ทำาใหสถาบนสงฆลมเลกไปโดยปรยาย และพระสงฆขาดระเบยบวนย พระสงฆไทยกบการเมอง

พระสงฆของประเทศเพอนบานบางประเทศคอพมาและศรลงกา เขาไปมสวนรวมในการเรยกรองเอกราชจากชาตตะวนตก จงทำาใหไดรบสทธทางการเมองบางอยาง แตประเทศไทยไมไดมเหตการณดงกลาว อยางไรกตาม ในประวตศาสตรไทยจะพบวา มพระภกษสงฆทสำาคญหลายรป เขาไปเกยวของกบการเมอง คอ

1. เจาพระฝาง พระมหาเถราจารยแหงแผนดนสยาม 2. สมเดจพระพนรตน วดปาแกว ตนตำาหรบพระสงฆกบการเมองไทย 3. พระอาจารยธรรมโชต พระมหาเถระแหงคายบานบางระจน 4. สมเดจพระพฒาจารย (โต)


34

ปจจบนเราจะเหนพระสงฆออกมาเคลอนไหวเรยกรองทางการเมองมากยงขน ตงแตมการเรยกรองใหมกระทรวงพระพทธศาสนา ในทสดกไดมสำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จากนนเปนตนมาขบวนการเรยกรองของพระสงฆกมใหเหนมากขนเชนกลมสมณสนตอโศกเดนขบวนตอตานรฐบาล จนถงปจจบนไดมพระสงฆอดอาหารเพอเรยกรองใหบรรจคำาวา พระพทธศาสนาเปนศาสนาประจำา“ชาตในรฐธรรมนญ มชาวพทธหลายกลมทงเหนดวยและไมเหนดวย”กบการกระทำาของพระสงฆ สอมวลชนไดรายงานวาพระสงฆบางกลมไดดำาเนนกจกรรมทคนบางสวนเขาใจวาเปนกจกรรมทางการเมอง สมมตวาเรายอมรบวากจกรรมทดำาเนนการโดยพระสงฆเหลานเปนกจกรรมทางการเมอง เรากยงไมสามารถวนจฉยไดทนทวาพระสงฆทดำาเนนกจกรรมเหลานประพฤตนอกพระธรรมวนยหรอไม ตราบเทาทเรายงไมไดศกษาแลวพบอยางแนชดวาในพระไตรปฎกพระพทธเจาไดตรสเรองพระสงฆกบการเมองเอาไวอยางไร

ในสมยพทธกาล พระพทธศาสนาไมไดยงเกยวกบการเมองเลย พระพทธเจาไดทรงดำาเนนการพระศาสนาอยางอสระ ไมขนตอพรรคการเมองใดๆ หรอระบอบการปกครองใดๆทงสน เพราะฉะนนพระองคทรงสามารถประกาศพระศาสนาไปไดทกประเทศแวนแควนไมเลอกวาแควนนนๆจะมการปกครองในระบอบใด พระศาสนาสามารถชำาแรกเขาสจตใจของประชาชนไดทกชาตชนวรรณะและทกเพศทกวย ในระยะ เวลา 45 ป ทพระองคทรงประกาศพระศาสนา พระองคไดเสดจจารกจากแควนโนนมาแควนน จากแควนนไปสแควนโนนตลอดเวลา การดำาเนนการเผยแผศาสนาของพระองคและบรรดาสาวกทงหลายมไดถกแทรกแซงจากผปกครองประเทศและนกการเมองใดๆทงสน พระองคทรงทำางานอยางเปนอสระจรงๆ ทงนกไดรบความอปถมภจากบรรดาผปกครองและประชาชนดวยด แตเปนการ


ใหความอปถมภอยางบรสทธใจมไดมการเมองมาปะปนเลย การเผยแผพระศาสนาจงดำาเนนไปดวยดและบรสทธผดผองยง ในสมยนนไมมนกการเมองใดทใชพระศาสนาเปนเครองมอในการรกษาอำานาจ หรอในการหาเสยงเลย พระศาสนาจงสามรถทรงตวอยไดดวยด และอยางบรสทธผดผองตลอดมา7 ในอดตการทพระพทธศาสนาอยไดเพราะไมยงเกยวกบการเมอง

พระสงฆไทยยงเกยวกบการเมองตลอดมา เพราะพระมหากษตรยไทยทรงอปถมภบำารงพระพทธศาสนาตลอดมา ทรงสรางและปฏสงขรณวกวาอารามบำารงพระสงฆดวยกลปนา ทรงศกษาพทธธรรมและทรงสนทนาธรรมกบพระสงฆเปนกจวตร พระพทธศาสนาจงเปนสวนสำาคญของชาตไทยในสายตาของฝายปกครองมาโดยตลอด เมอความเจรญเกดขนทสโขทยและศรสชนาลยนนพระพทธศาสนาลงกาวงศไดกลายมาเปนภมปญญาของบานเมอง พอขนรามคำาแหงทรงอาราธนาพระสงฆผทรงความรใหอบรมสงสอนประชาชน พระองคเองกทรงปกครองบานเมองแบบธรรมราชเชนเดยวกบพระเจาอโศกมหาราช พระสงฆไดมสวนในการปกครองคอการอบรมสงสอนใหชาวสโขทยเปนชาวพทธ พทธศาสนาไดกลายเปนแกนของการดำาเนนชวตของผคน พระสงฆจงนบวาเปนผนำาทางความคด วดวาอารามทกระจายอยทวไปในแทบจะทกหมบานแสดงใหเหนการกระจายการศกษาทมพระพทธศาสนาเปนแกนไปทวอาณาจกร8

เมอพจารณาตามขอเทจจรงพระสงฆมกเปนทพงทอาศยของนกการเมองในการหาเสยง บางครงอาจพดสนบสนนนกการเมอง

7 จำานงค ทองประเสรฐ,ศ. สมมนาทางวชาการเรอง พระสงฆกบการเมอง“ ”,โดย ศนยพทธศาสนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย,25 ม.ย.2550.8 ปรชา ชางขวญยน,ศ.สมมนาทางวชาการเรอง พระสงฆกบการเมอง“ ”,โดย ศนยพทธศาสนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย,25 ม.ย.2550.


36

โดยเจตนาบางไมเจตนาบาง บางกรณอาจไมใชการสนบสนนนกการเมองแตเปนการมงแกปญหาของประเทศเชนกรณหลวงตามหาบวเทศนหาทนสำารองใหแกประเทศเมอเศรษฐกจฟบ ทานพทธทาสนำาเสนอระบอบการเมองใหมทเรยกวาธมมกสงคมนยม การสงสอนใหสงคมและนกการเมองมจรยธรรมทางการเมองของพระพรหมคณาภรณ (ประยทธ ปยตโต) เหลานเปนการยงเกยวกบการเมองในลกษณะตางๆ กรณพระสงฆเรยกรองใหบรรจพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจำาชาตไวในรฐธรรมนญควรวนจฉยวาเปนเรองศาสนาหรอการเมอง หากมองวาเปนเรองศาสนากคอขอใหความสำาคญ“แกพระพทธศาสนาซงเปนศาสนาของคนสวนใหญไวในรฐธรรมนญอนเปนหลกในการปกครองของประเทศ หากมองวาเปนเรองการเมองกจะตความไปในทางทเหนวาเปนการขอใหพระพทธศาสนามความสำาคญทางการเมองหรอมอทธพลทางการเมองเหนอศาสนาอน ดงนน เราตองตความใหดและหาวธการทเหมาะสม”

พระสงฆกบการเมองแยกออกจากกนไมได แตจะทำาอยางไรใหพระสงฆแสดงบทบาททางการเมองทเหมาะสม ประชาชนไมเออมระอา ไมเบอหนายในการแสดงบทบาทของทานบางรป พระสงฆควรเปนทพงทางจตวญญาณ ใหคำาแนะนำาและเสนอแนวทางในการแกปญหาเมอบานเมองมปญหามากกวา ไมควรลงไปดำาเนนการเอง

ในกระแสสงคมกำาลงเรยกรองหาประชาธปไตยเตมใบ จะเหนไดวาบทบาทพระสงฆไดเปลยนแปลงไปอยางมาก คอ มบทบาททางการเมองมากขน ถงขนเปนผชนำาความเปนไปของสงคมได ในแงหนงพระสงฆคอสาวกของพระพทธเจา เปนนกบวชในพระพทธศาสนา แตในอกแงหนงพระสงฆกคอประชาชนทมสทธและหนาทตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ดงมาตรา 5 ทวา "ประชาชนชาวไทยไม


วาเหลากำาเนด เพศ หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครองแหงรฐธรรมนญนเสมอกน"กระทรวงกลาโหมกำาหนดใหพระสงฆซงเปนนกบวชในพระพทธศาสนา มหนาทตองไปเกณฑทหารในฐานะประชาชนไทยคนหนง แตกระทรวงมหาดไทยกลบปฏเสธสทธในการออกเสยงเลอกตงของพระสงฆ อนเป นสทธข นพ นฐานของประชาชน ตามกฎหมายรฐธรรมนญ พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๑๐๐ บคคลผมลกษณะดงตอไปนในวนเลอกตง เปนบคคลตองหามมใหใชสทธเลอกตง

(๑) เปนภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช(๒) อยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตง(๓) ตองคมขงอยโดยหมายของศาลหรอโดยคำาสงทชอบดวย

กฎหมาย(๔) วกลจรต หรอจตฟ นเฟอนไมสมประกอบ

การตความสทธและหนาทของพระสงฆในฐานะประชาชน ของกระทรวงกลาโหมและกระทรวงมหาดไทยจงขดแยงกน ทงๆ ทตางกเปนหนวยงานของรฐทงค ตาม รฐธรรมนญมาตรา ๒๖ การใชอำานาจโดยองคกรของรฐทกองคกร ตองคำานงถงศกดศรความเปนมนษยสทธและเสรภาพ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน" ในเมอพระสงฆเปนทงนกบวชในพระพทธศาสนาและประชาชนในเวลาเดยวกน การตความของกระทรวงกลาโหมนาจะถกตองกวากระทรวงมหาดไทย กฎระเบยบของกระทรวงมหาดไทยทหามพระสงฆไมใหไปใชสทธออกเสยงเลอกตง จงนาจะขดตอรฐธรรมนญและมชอบดวยกฎหมาย, ดงมาตรา ๖ ทวา "รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได"นกบวชในศาสนาอนๆ ทเปนพลเมองไทย ไมวาจะเปนบาทหลวงในศาสนาครสต หรอเจาหนาทในศาสนาอสลาม (เชน อหมาม โตะคร


38

ฯลฯ) หรอผประกาศศาสนาฮนดหรอศาสนาสกข อนเปนศาสนาทเปนทางการของไทย ลวนแลวแตไดรบสทธในฐานะพลเมองไทยทงสน ไมวาจะเปนการมสทธในการเลอกตง หรอสมครรบเลอกตง สทธในการถอบตรประชาชน และสทธอนๆ ทตามมาจากการถอบตรประชาชน แตทำาไมพระสงฆซงเปนสวนหนงของพลเมองไทย จงมไดรบสทธเทยบเทากบนกบวชในศาสนาอนของไทย ทงทเปนศาสนาทเปนทางการเชนเดยวกน เร องนจะมเปนการขดรฐธรรมนญมาตราดงกลาวหรอไม

พระวนยทเกยวของกบการเมอง

ในสมยพทธกาลพทธองคไมไดทรงหามพระสงฆเขาไปยงเกยวทางการเมอง ทรงสงสอนพระสงฆจารกไปเพอเผยแพรหลกธรรมคำาสงสอนทางพทธศาสนาเทานน แตกปรากฏในพระวนยสวนทเปนอาทพรหมจารกาสกขา (ขอปฏบตอนเปนสวนเบองตนแหงพรหมจรรย) คอ ศล ๒๒๗ ขอ มสกขาบททพอจะเกยวกบการเมอง ดงน

ในปาจตตย อเจลกวรรค สกขาบทท ๘ มวา ภกษดกองทพ“ทยกไปเพ อจะรบกน เป นปาจตตย ” (ว . มหา. (ไทย) 2/562-566/496-499)

ในปาจตตย อเจลกวรรค สกขาบทท ๙ มวา ภกษพกอยใน“กองท พเก น ๓ ค น เป นปาจตต ย ” (ว . มหา . (ไทย) 2/567-570/500-501)

ในปาจตตย อเจลกวรรค สกขาบทท ๑๐ มวา ภกษดการรบ “การตรวจพล การจดทพและทพทจดเปนขบวนเสรจแลว เปนปาจตตย ” (ว. มหา. (ไทย) 2/571-574/502-504)

แตกทรงยกเวนสำาหรบบางกรณจำาเปนเชน มญาตปวยอยในกองทพ กทรงอนญาตใหเขาไปกองทพได แตพกไดไมเกน 3 คน


และระหวาง 3 คนนน กทรงไมใหพระสงฆเขาไปยงเกยวกบการเตร ยมกองทพการแสดงออกทางการเมองของพระสงฆผดพระธรรมวนยหรอไม

พระวนยทเกยวของกบการเมองขางตนนน จะเหนไดวา ไมทรงประสงคจะใหพระภกษไปยงเกยวกบศกสงครามซงเปนเรองของบานเมอง หรอผปกครองบานเมองจะทำาการตอสปองกนดนแดนของตน หรอการขยายเขตพระราชอำานาจออกไปยงดนแดนตางๆ ซ งการดงกลาวตองมการรบราฆาฟนกนตามปกตวสยของการสงคราม แตไมใชปกตวสยของสมณะทจะไปรวมยนดกบการดงกลาวดวย

ความเกยวของทางการเมองทเราตองการศกษานไมไดม ลกษณะของการไปดกำาลงพล การไปพกอยในกองทพ หรอ การไปดการซอมรบ แตเรากำาลงหมายถงการแสดงความคดเหนทางการเมอง การออกไปรวมชมนมของพระสงฆ การออกไปรวมชมนมกบฆราวาส เพอเรยกรองบางสงบางอยางจากรฐ ซงเมอตรวจดขอหามในพระวนยกจะพบวา ไมมขอหามการแสดงออกทางการเมองในลกษณะดงกลาวขางตน ฉะนน ในเบองตนกพอจะสรปไดวา พระวนยหามการไปยงเกยวกบกองทพ การศกสงคราม แตไมไดหามการแสดงออกทางการเมองในลกษณะอนๆ เชน การแสดงความคดเหน หรอการชมนม สงทพระพทธองคไมไดหามไวน กอนจะปฏบตนนควรจะพจารณาโดยใชหลกพระธรรมวนยดงตอไปนคอ

1. วตถประสงคในการบญญตวน ย 10 ประการ ซ งม ใจความสำาคญทเกยวกบประเดนนคอ เพอความเรยบรอยดงามของคณะสงฆ เพอความเลอมใสของชมชนทยงไมเลอมใส และเพอความเลอมใสยงขนของชมชนทเลอมใสแลว (ว. มหา. (ไทย) 1/20/37) และในอกสตรหนงอธบายวา สงใดไมไดทรงหามไววาไมควร แตเขา


40

กนไดกบสงทไมควรและขดกบสงทควร สงนนไมควร แตสงใดไมไดทรงหามไววาไมควร แตเขากนไดกบสงทควรและขดกบสงทไมควร สงนนควร (ว. มหา. (ไทย) 5/92/131)

2. หลกมหาปเทส 4 ซงมใจความสำาคญทเกยวของวา การอางพทธพจน การอางสงฆ การอางพระเถระจำานวนมาก และการอางพระเถระรปหนงขนวาคำาพดนไดมาจากแหลงดงกลาวกไมควรยน ยนหรอปฏเสธทนทแตควรตรวจสอบกบพระธรรมและพระวนยดก อนแลวจงเช อ ถ อและปฏบต ตามได (ท. ม. (ไทย) 10/113-116/144)

3. หลกตดสนพระธรรมวนย 8 ประการซ งมใจความวา ธรรมเหลาใดเปนไปเพอความคลายกำาหนด ความหมดเครองผกรด ความไมพอกพนกเลส ความมกนอย ความสนโดษ ความสงด การประกอบความเพยร และความเลยงงาย ธรรมเหลานเปนคำาสอนของศาสดา (ว. จล. (ไทย) 7/523/331)

นอกจากนยงมกฎมหาเถรสมาคมทหามพระสงฆยงการเมองมหาเถรสมาคมไดออกคำาสงเรองหามพระภกษสามเณร

เกยวของกบการเมอง พ.ศ. ๒๕๓๘ ไวในหนงสอแถลงการณคณะสงฆ เลม ๘๓ ตอนท ๑ วนท ๒๕ มกราคม ๒๕๓๘ วา

“…ขอ ๔ หามพระภกษสามเณรเขาไปในทชมนม หรอในบรเวณสภาเทศบาล หรอสภาการเมองอนใด หรอในทชมนมทางการเมอง ไมวากรณใด ๆ

ขอ ๕ หามพระภกษสามเณรทำาการใดๆ อนเปนการสนบสนนชวยเหลอโดยตรงหรอโดยออมแกการหาเสยง เพอการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสภาเทศบาลหรอสภาการเมองอนใดแกบคคลหรอคณะบคคลใดๆ

ขอ ๖ หามพระภกษสามเณรรวมชมนมในการเรยกรองสทธของบคคลหรอคณะบคคลใดๆ


ขอ ๗ หามพระภกษสามเณรรวมอภปรายหรอบรรยายเรองเกยวกบการเมองซงจดตงขนทงในวดและนอกวด

ขอ ๘ ใหพระสงฆาธการตงแตชนเจาอาวาสขนไป ผมอำานาจหนาทในทางปกครองชแจงแนะนำาผอยในปกครองของตนใหทราบคำาสงมหาเถรสมาคมน และกวดขนอยาใหมการฝาฝนละเมด

ขอ ๙ พระภกษสามเณรรปใดฝาฝนละเมดคำาสงมหาเถรสมาคมน ใหพระสงฆาธการผปกครองใกลชดดำาเนนการตามอำานาจหนาทของตน

ถาความผดเกดขนนอกเขตสงกด ใหเจาคณะเจาของเขตทความผดเกดขนวากลาวตกเตอนแลวแจงใหพระสงฆาธการผปกครองใกลชดดำาเนนการ”

มหาเถรสมาคมไดแสดงเหตผลของการหามพระภกษสามเณรเกยวของกบการเมองไวดวย จงขอสรปไวดงน

๑) การเมองเปนหนาทของฆราวาสผมสทธตามกฎหมายโดยเฉพาะ ไมใชหนาทของพระภกษสามเณรผอยนอกเหนอการเมอง จงไมมสทธลงคะแนนเลอกตง ไมมสทธสมครรบเลอกตง แมผไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแลวหากบวชเปนพระภกษสามเณรในพระพทธศาสนากขาดจากสมาชกภาพแหงสภาผแทนราษฎรทนท

๒) การทพระภกษสามเณรเขาไปเกยวของชวยสนบสนนการเลอกตงบคคลใด ๆ เพอเปนสมาชกแหงสภาผแทนราษฎรหรอสภาเทศบาลเปนตน ยอมเปนการประพฤตผดวสยของสมณะ (ผสงบ) บรรพชต (ผเวนกจกรรมอนเศราหมอง) นำาความเสอมเสยมาสตนเองและหมคณะตลอดถงพระศาสนา เปนทตเตยนของสาธชนทงในและนอกพระศาสนา เพราะสมณะและบรรพชตสมควรวางตนเปนกลาง ทำาจตใหกวางขวาง ดวยเมตตาทวไปแกชนทงปวงผทำานบำารงพระพทธศาสนาโดยไมเลอกหนา


42

๓) ในตำาแหนงทมผแขงขนชวงชงกนมากคน พระภกษสามเณรเขาชวยใหผใดได ยอมเปนทพอใจของผนน แตผทไมไดอกเปนจำานวนมากกบพวกพองยอมไมพอใจ เสอมคลายความเคารพนบถอ

๔) ความเปนอยของพระสงฆและความดำารงอยของพระศาสนาขนอยกบความเคารพนบถอของประชาชน พระภกษสามเณรจงควรทำาตนใหเปนทเคารพนบถอของประชาชนทวไป ไมควรทำาตนใหเปนพวกเปนฝายของผใดผหนง ซงจะนำาใหชนทงหลายเหนวาไมตงอยในธรรม เกดความเบอหนายคลายความนบถอและตเตยนตางๆ

แตหากพระสงฆทานไปยงเกยวกบการเมองแลว ความมวหมองของศลของขอวตรปฏบตของทานกมกตามมาทนท จะเกดการแบงกลมของประชาชนจะเกดการชงดชงเดน แกงแยงซงกนและกน ในทสดอาจนำามาซงการทำาลายลางผลาญกนกอาจเปนไปได

ดงนน พระสงฆเปนผบรสทธปราศจากความขดแยง หรอการชงดชงเดนเหลาน ทานจงตองอยเหนอการเมอง ไมใหทานมายงเกยวการเมอง

บทสรปในการเลอกตงแตละครงพรรคการเมองตาง ๆ ออกมา

เคลอนไหวอยางคกคกเพอเตรยมการเลอกตง ประชาชนทวประเทศตางกจะไดใชสทธขนพนฐานในการเลอกตงอกครงหนง ตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ในอกมมหนงของสงคมไทย ประชาชนกลมหนงซงมจำานวนไมนอยถกละเลยสทธขนพนฐานน เพยงเพราะวาบคคลเหลานนถกเรยกวา "พระสงฆ" ในแงหนงพระสงฆคอสาวกของพระพทธเจา เปนนกบวชในพระพทธศาสนา แตในอกแงหนงพระสงฆกคอประชาชนทมสทธและหนาทตามบทบญญตของรฐธรรมนญ กระทรวงกลาโหมกำาหนดใหพระสงฆซง


เปนนกบวชในพระพทธศาสนา มหนาทตองไปเกณฑทหารในฐานะประชาชนไทยคนหนง แตกระทรวงมหาดไทยกลบปฏเสธสทธในการออกเสยงเลอกตงของพระสงฆ อนเปนสทธขนพนฐานของประชาชน การตความสทธและหนาทของพระสงฆในฐานะประชาชน ของกระทรวงกลาโหมและกระทรวงมหาดไทยจงขดแยงกน ทงๆ ทตางกเปนหนวยงานของรฐทงค

ขออางโดยทวไปทหามมใหพระสงฆไปใชสทธออกเสยงในการเลอกตงกคอ พระสงฆไมควรจะยงเกยวกบการเมอง เนองจากพระสงฆเปนผทบรสทธ สวนการเมองเปนเรองสกปรก พระสงฆจงไมควรเขาไปแปดเปอนกบความสกปรกของการเมอง ถาหากขอสมมตฐานทวา การเมองคอสงสกปรก (ไรจรยธรรม) เปนจรงแลว พระสงฆซงเปนสญลกษณของจรยธรรม กยงจะตองเขาไปเกยวของใหมาก เพอทจะชำาระลางการเมองทสกปรกใหเปนการเมองทสะอาดใหได อาจถอเปนหนาทโดยตรงของพระสงฆดวยซำาไป

เมอพระสงฆออกมาเรยกรองสทธทางการเมองแลว เราจะตองศกษาถง หนาทของพระสงฆ ควบคกนไปดวย คอ หนาทโดยธรรมโดยวนยของพระสงฆนนมอะไรบาง และศกษาเจตนารมณของการรางกฎหมายรฐธรรมนญทหามไมให พระภกษ สามเณร นกบวช ออกเสยงเลอกตง นนเจตนารมณทแทจรงนนเปนอยางไร และเชอแนวาในสงคมไทยเปนสงคมพทธศาสนาผนำาประเทศในสมยนน ยอมนำาเรองดงกลาวเขาปรกษาพระเถระผใหญ ถงความสมควรหรอไมควรในการทจะใหพระสงฆออกเสยงเลอกตง จงไดมการตรากฎหมายออกมาดงเชนทกวนน อกประการหนง ผแทนทเปนพทธศาสนกชนไมสามารถตอบสนองความตองการหรอปกปองพระพทธเหมอนกบผแทนทเปนศาสนกของศาสนาอนได นกเปนอกสาเหตหนงททำาใหพระสงฆออกมาเรยกรองสทธในการเลอกตงเพอเลอกผแทนของตนเองเหมอนในประเทศศรลงกาและเมอหนาทของพระสงฆถก


44

ตความวาเปนผทมหนาททางการเมองเชนเดยวกบมนษยทวไป เพยงแตบทบาทของแตละคนในสงคมกจะแตกตางกนไปตามสถานภาพ ทำาใหพระสงฆออกมามบทบาททางการเมองในรปแบบตางๆ กนไป เชน การอภปรายทางรายการทว การชมนมประทวง การชมนมเรยกรอง การนงบนรถเครองเสยงอภปราย การขนเวทรวมอภปราย เปนตน จนเปนเหตใหมการวพากษวจารณไปในทางเสอมเสย จงตองหนมาทบทวนกนใหมวา เสรภาพทางการเมองของพระสงฆนนควรมขอบเขตแคไหน จากการศกษาขอมลจากพระธรรมวนย พระจรยาวตรของพระพทธองค และการมสวนรวมในเหตการณทางการเมองของพระสงฆในอดต จงพอจะประมวลหลกการแสดงเสรภาพทางการเมองของพระสงฆดงน

1. พระสงฆมเสรภาพทจะแสดงออกทางการเมองได เพราะพระธรรมวนยไมไดหามเอาไว

2. การแสดงออกทางการเมองในทนไมรวมถงการแสดงความคดเหน มสวนรวม หรอเกยวของทางใดทางหนงในเรองการศกสงคราม

3. การแสดงออกทางการเมองของพระสงฆนนควรแสดงออกเทาทจำาเปนภายใตขอบเขตของพทธดำารสทเคยใชเปนเหตในการบญญตวนยวา การกระทำาของพวกเธอนน ไมเปนไปเพอ“ความเลอมใสของชมชนทยงไมเลอมใส หรอเพอความเลอมใสยงของชมชนทเลอมใสแลว ...”

4. การทพระสงฆนงเฉยตอเหตการณทควรออกมาคดคาน หรอ ไมสนบสนนสงทถกตองดงามกถอวา เปนสงทควรตำาหนได หากอยในวสยทจะสามารถทำาได

5. การแสดงออกทางการเมองของพระสงฆไมวาทางใด ตองยดหลกการทวา เพอประโยชนและความสขของคนเปนจำานวน“


มาก เพออนเคราะห จะประกาศพรหมจรรยอนมความงามทงเบองตน ทามกลางและทสด โดยการดำารงตนเปนกลางตอทก”ฝาย ยดธรรมะ คอ ความถกตองดงามเปนทตง

พระสงฆกบการเมองควรเกยวเนองกนในภาวะทเหมาะสม จะทำาใหพระสงฆสามารถบำาเพญสมณธรรมไดสะดวกโดยมงหมายทเสรภาพทางใจเปนสำาคญ แตในขณะเดยวกนพระสงฆกยงสามารถบำาเพญประโยชนเพอสงคมไดดวย โดยการเปนสตปญญาใหกบสงคมในการแกปญหาสงคมรปแบบตางๆ ในสงคมไทยนนศาสนากบการเมองสมพนธกนอยางแยกไมออกมาโดยตลอด ในอดตรฐเขาไปจดการปญหาของคณะสงฆ เชน รฐเปนผแตงตงผนำาคณะสงฆ ตรวจสอบพระธรรมวนยของพระสงฆ และจบผปลอมปนมาบวชใหสกออกไป เปนตน ปจจบนนกการเมองเปนฝายเขาไปควบคมกจการของคณะสงฆ เชน นายกรฐมนตรและรองนายกรฐมนตร เปนผดแลสำานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตโดยตรง รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรมเปนผดแลกรมการศาสนา เปนตน เมอนกการเมองเปนผควบคมดแลกจการของคณะสงฆแลว คณะสงฆกนาจะมสทธเลอกนกการเมองเหลานนดวยโดยผานกระบวนการเลอกตง

ดงนน เพอใหมความเปนกลางและรกษาไวซงความยตธรรม เพราะพระสงฆเองเปนทยดเหนยวจตใจของประชาชนทกหมเหลาไมวาจะเปนกลมใด พรรคการเมองใด แตถาพระสงฆเขาไปยงกบการเมองแลว ความมวหมองของศลของขอวตรปฏบตของทานกมกตามมาทนท จะเกดการแบงกลมของประชาชนจะเกดการชงดชงเดน แกงแยงซงกนและกนในทสดอาจนำามาซงการทำาลายลางผลาญกนกอาจเปนได พระสงฆเปนผบรสทธปราศจากความขดแยง หรอการ“ชงดชงเดนเหลาน ทานจงตองอยเหนอการเมองไมใหทานมายงการเมอง แตเมอใดพระสงฆมายงกบการเมอง เมอนนความตรงกนขามกจะบงเกดขนในพระสงฆ”


46

-------------------------------------

บรรณานกรม

คกฤทธ ปราโมช, ม.ร.ว. พระพทธศาสนากบคกฤทธ. กรงเทพมหานคร:สำานกพมพดอกหญา, ๒๕๔๘.


จำานง ทองประเสรฐ. พระพทธศาสนากบสงคมและการเมอง. กรงเทพมหานคร : แพรวทยา, ๒๕๒๐.

เฉลมพล โสมอนทร. ประวตศาสตรพระพทธศาสนาและการปกครองคณะสงฆไทย. กรงเทพมหานคร : สำานกพมพสตรไพศาล, ๒๕๔๖.

เทพ สนทรศารทล. พระเลนการเมอง. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร: บรษทประยรวงศ จำากด, ๒๕๓๑.

ปรชา ชางขวญยน. ปรชญาแหงอดมการณทางการเมอง. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๓.

__________. ความคดทางการเมองในพระไตรปฎก. กรงเทพมหานคร: สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๔.

__________. ทรรศนะทางการเมองของพระพทธศาสนา. กรงเทพมหานคร : สามคคสาสน, ๒๕๔๐.

สขม นวลสกล. ทฤษฎการเมองสมยโบราณและสมยกลาง. กรงเทพมหานคร:มหาวทยาลยรามคำาแหง, ๒๕๑๖.

ธรรมเทศนากณฑการเมอง.พมพครงท 2. กรงเทพฯ:สำานกพมพสรอยทอง,2540

พระไพศาล วสาโล. พทธศาสนาไทยในอนาคตแนวโนมทางจากวกฤต.พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

สำานกพมพมลนธโกมลคมทอง,2552.พพฒน พสธารชาต.รฐกบศาสนาบทความวาดวยอาณาจกณ ศาสนจกร และเสรภาพ.พมพครงท

1. กรงเทพฯ: สำานกพมพศยาม,2545.เบญจา มงคละพฤกษ. พระกบการเมอง หลวงตามหาบวกบทกษณ. พมพครงแรก. นนทบร :

สำานกพมพบานหนงสอ, 2552.วารสาร บณฑตศกษาปรทรรศน ฉบบพเศษ (วทยาเขตพะเยา) ประจำาป

2555

48

สมทธพล เนตรนมต,ผศ.ดร. ภาพลกษณของพระสงฆในอรยวนย:วถชวตและบทบาทของ

พระสงฆ. พมพครงแรก.กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

2553.วนย พงศศรเพยร,วรวลย งามสนตกล. พระพทธศาสนาและสถาบนสงฆกบสงคมไทย. พมพครง

แรก. กรงเทพฯ: หางหนสวนจำากด สามลดา,2549.


web view ....

Documents