www.somuncubaba.net 2007 012 0086 istanbul sam hattinde

8/14/2019 Www.somuncubaba.net 2007 012 0086 Istanbul Sam Hattinde

1/5

5 2 Somuncu Baba

Tarihsmail OLAK

Devlet-i Osmn, Trkiye demektir; orada skunet ve huzura ihtiyavar! yaklamndayd. Gurbet felaketine inanlmaz bir direnle

dayanm ve hi bir zaman devlet ve milletine krgnlk ve ksknlkbeslememiti. u sz bunun ak deliliydi: Biz bir paratonerdik;

devlet ve milletin varlna yldrm dt zerimize ektik. Biz yandk,fakat devlet ve millet kurtuldu.

stanbul-am HattndaTalihsiz Bir Son Osmanl:SULTAN VAHDEDDN


2/5

5 3Ar a lk / 2 0 0 7

S ultan Vahdeddin, OsmanlDevletinin tarih sahnesin-den ayrlmasyla kader izgisi ke-sien talihsiz bir Son Osmanldr.Sadrazam Tevfik Paann olu AliNuri Paann deyiiyle, Onunektii acy tarihte hibir hkm-dar ekmemitir! yle ki, banagelen talihsizlikler silsilesi, am-da ebed istirahata ekilene ka-

dar onun peini brakmad gibi,hakkndaki paranoyak tartmalarhl durulmad ve tarih-manevitibar henz iade edilmediindendolay maalesef bugn de devametmektedir. Eski Bahriye Nzr

Avni Paa, u szlerinde galiba okhakl: Avam tabakas arasndabile Vahdeddinden daha tlihsizi,btn tarih ve edebiyat lemi iin-de aransa bulunamaz!

Batmakta olan Osmanly k-yya ekmeye abalamasna; igal

alt

ndaki Anadoluda istiklal me-alesini yeniden atelemesine ve

vatann bamszlna kavuma-sndaki rol tarihen ve ilmen sabitolmasna ramen, maalesef haindamgas vurularak yakn tarihimi-

zin en ok karalanan ahs olmak-tan kurtulamamtr. Vahdeddinin,igaller ve esaretin cehennemanaforuna aldr etmeksizin va-tan ve milletin selameti iin adetarpnmasna karlk hak etmedii

bir muameleye maruz kalmasntutarl biimde anlatanlardan biride Tarihi R. Ekrem Koudur:

Memleket felakete dtktensonra ibana geen, ar sorum-luluk yklenen, dmanlara dost-a el uzatmak durumunda kalan okara bahtl insanlar tarihin sigortalambalarna benzer. Kendilerininyanmas vatan ve milletin kurtul-masn temin eder! te Son Os-manlnn, mparatorluun kocabir fil gibi kertildiinde tahtakndan vatan hazin bir ekilde

terk ediine, gurbet ellerde sefaletiindeki ac yaamndan haczedi-

len tabutuna, oradan da sergzet-i hayatnn son duraama def-nediliine uzanan talihsiz kaderizgisinden dramatik kesitler:

Hicretin Sebepleri ve HazinVeda

1 Kasm 1922de saltanatnkaldrlmas Vahdeddin asndan,bundan sonra zincirleme bir su-

rette skn edecek byk felket-lerin ilk habercisi olmutu. Saadet-ten dengesini kaybedecek kadar

zat

na tesir eden Byk Zaferingereklemesi sonucu stanbuldabalayan enlikler mnasebetiyleVahdeddin de Yld z Saraynnda zafer erefine donatlmasn is-temiti. Ancak ayn gn kalabalkbir grubun, saray nne gelerek

Kahrolsun Vahdeddin! diye bir-takm gsteriler yapmas padiahoka uratm ve derin bir kayg vetedirginlie srkletmiti. Hele Di-

yarbakr Mebusu Hackrnnu szleri barda tarmt: ey-

Fotoraf:Fotoraf: Bekir Sar Hamit Hamidettin Ate Beyefendinin Sultan Vahdettinin Kabirini Ziyareti /am


3/5

5 4 Somuncu Baba

tandan, Lloyd Georgedan dahaen alak olan Vahdeddinin bes-mele ile talanmasn teklif ede-rim! Daha da fenas, saltanatnkaldrlmas vesilesiyle meclistekigrmelerde her Vahdeddin ismigetike mebuslarn Tal Hain,nidalaryla barmalar padiahhepten kahretmiti. Hsl Vah-

deddin, hdiselerin ar psikolojikve ruh basksyla hayatnn tehlikealtna girdiine inanmaya bala-m; yarglanp idam ettirileceinedair bir korkuya kaplmt.

En nihayetinde, bana bykfelaket gelecei ynnde evre-sindekilerin telkinlerinin de etki-siyle kesin kararn verecek ve oksevdii vatanna elveda demek

zorunda kalacakt. Osmanl H-nedannn son temsilcisi, hemDevlet-i li Osmann azametineglge drmemek hem padiah-lk haysiyetine zarar getirmemekhem de bilhassa memleketinde iharp kmasna sebebiyet verme-mek dncesiyle deta kendinifeda etmiti. ngiliz Bakomiserlii-ne iltica bavurusunun kabul edil-

mesiyle birlikte 17 Kasm 1922desabaha doru Malaya zrhl gemi-

siyle sessiz sedas z; fakat fevkala-de krgn, mahzun ve kederli birvaziyette yurttan, ta ve tahtndanayrlacakt. Vahdeddin, elinde fr-sat varken ve etrafndakilerdensrarl teklifler almken, giderkenhazineye el srmekten iddetlekanm; kalabalk maiyetiyle be-raber mehul bir leme gitmesine

ve padiah hazinesini son kuruu-na kadar boaltma imknna sa-hip olmasna karn; kendini mrboyu Karunlar gibi zevk ve sefaierisinde yaatacak ldeki malvarln ve ahsna ait deerli he-diyeleri bile hazineye iade etmive milletine balamtr. . HamiDanimendin bu konudaki de-erlendirmesi olduka arpc:

Vahdeddinin bunlar gtrme-ye tenezzl etmemesi efsanevbir namus ve istikamet eseridir!Torunu Hmeyra Hanmsultan(zba) ise bunu, ahbabasnnOsmanl oluuna balamakta:20 bin sterlin paras varm. Yann-daki mcevher kutusunu bile iadeetmi. Selaml ve haremiyle, kasene yaayacan bilmeden dm-

dzlak km. Osmanl ite bylekar.

Ac Gurbet ve Kirli EmellereDireni

17 Kasm 1922de Dolmabah-eden hareket eden Vahdeddin

nce, ac gurbet hayatnn ilk du-ra olan Malta Adasna yneldi.Hicazda halifelik hayalleri kuranKral Hseyin, Vahdeddinin Mal-taya getiini renince hemenbir mektup yazm ve onu Haccadavet etmiti. htirasl emirin sonarzusu, aciz durumdaki sultannelinden bir punduna getirip hali-felik yetkisini koparmak ve halifeli-

i kullanarak Arap Yarmadasndabir siyas birlik kurmakt. Vahded-din ise, teselli iin Ravz-i Mutah-haraya giderek Hz. Peygamberin(s.a.v.) efkatli sinesine snmakararna oktan varmt. Mezkrartlar altnda bylesi bir Hac ziya-retinin ne tr riskler ierdiinin vehangi siyas suistimllere yol aa-bileceinin fazlasyla idrakindeydi.

Hele de Kral Hseyinin, kendisinibir padiah gibi ihtiamla karla-mas, ikamet ettii srece keseninazn alabildiince ap her trlizzet ve ikram ayaklarna sermesi,kukularn iyice kabartmt. Ra-hatszln sk sk u szlerle dilegetiriyordu: Bu adamn bu de-rece srarl ikramlar beni skma-ya balad. Allah verede altndanapanolu kmasa! te yandan,bu ahsn hilafet hakknda ir-kin emeller beslemesini bir trlhazmedemiyor; hrriyetini tehditeden bu ortamdan biran evvelkurtulmak iin areler dnyor-du. Nitekim Hicaz Kralnn Suri-ye, Filistin ve Ammanda birtakmtertiplerle halifeliini iln ettii ve

Arap leminin temsilcilerini Hi-caza davet edip kendine biat et-

tirerek Vahdeddin zerinde cay-drc olmaya alt bir esnada

Osmanlehzadeleri, Sultan Vahdeddin ve Halife Abdlmecid


4/5

5 5Ar a lk / 2 0 0 7

Hicazdan ayrlacak ve bu irentuza bozacakt.

Cereyan eden bu hdiseler-den gerekli dersi kartarak, hi-

bir oyuna gelmeden rahat yaa-mak dncesi ve baskdan uzakmemleket kayd ile talya yolunututmutu. Kral Hseyinin kursa-nda kalan bu hilafet oyununda,ngiliz parmann olduu akt.Zira ngilizlerin hedefi, Vahded-dinden, smrge topraklarndaok etkili olan Hilafeti almak veKral Hseyin gibi kendi gdm-

lerinde bir ah

s eliyle kontrol al-tnda tutmakt. Nitekim eyh Saidsyan (1925) esnasnda, ngilizlerVahdeddini San Remoda, Trkhalkna Halife sfatyla bir isyanbildirisi yazmas iin sktracakve bunu yerine getirdii takdirdetm madd skntlarnn erefi-ne glge dmeyecek biimdekarlanacan vaat edecekti. Fa-kat Vahdeddin, en sefil gnlerine

rastlayan ve nne milyonlarcasterlinin konduu bu irkin teklifitereddtsz reddetmiti. Vatanaleyhindeki hi bir kirli oyuna gur-betin en serbest ortamnda dhilet olmayacan, ngilizlerin szkonusu hain planlarn TrkiyeninRoma Temsilciliine ihbar ederekgstermiti.

Vahdeddini kullanmada tal-yanlar da at ba gidecekti. SanRemoya ayak bastnda onu birpadiah gibi karlayp eref misa-firi olarak arlayan talya ncelikle,sultan zerinde ho bir intiba b-rakmay hedeflemiti. Vahdeddinyamurdan kaarken doluya tutul-mutu. Bundan sonra da, gyabn-da yaplan tezghlara dmemekve siyasi heveslere boyun eme-

mek iin youn bir aba sarf ede-cekti. Kral Emanuele, kendisine

diledii kona semekte serbestolduunu, tm masraflarn tarafn-dan karlanacan teklif ettiinde,u haysiyetli cevab vererek iineekilmek istendii tuza bykbir maharetle bozmutu: BenMslmanlarn ruhan reisiyim;Peygamber postunda oturuyorum.Bu sfat, kendi dininden olmayanbir zatn teklifini kabulden benimen eder! Mussolini ve talyaKralnn Vahdeddin stnde buderece durmalarnda esas gaye;halifelik sfatndan yararlanarakGneybat Anadolu zerindeki

igal plann gerekletirmekti. An-cak, ykl paralar teklif etmek dedhil, evrilen trl melnetlereVahdeddin hibir surette pirimvermemiti. Neticede, talyanlaremellerine ulaamaynca, Vah-deddinle olan ilikilerini kesmek

zorunda kalacak; hatt vefat et-tiinde, talyan esnafna deye-medii bortan tr cenazesine

konan haczi kaldrmak iin bile-intikam fikriyle- kllarn kprdat-mayacaklard.

Hasretle lm, Hacizli Tabutve ama Defin

Devrik hkmdar, kendisine

tahtn iade edecek insana min-nettar kalacakt; ama bu uurdayabanc devletlerin karanlk oyun-larna, vatan ve milleti aleyhine isava tr ihanetlere gelmeyecekkadar da basiret abidesiydi. Dev-let-i Osmn, Trkiye demektir;orada skunet ve huzura ihtiyavar! yaklamndayd. Gurbetfelaketine inanlmaz bir direnledayanm ve hi bir zaman devletve milletine krgnlk ve ksknlkbeslememiti.u sz bunun akdeliliydi: Biz bir paratonerdik;devlet ve milletin varlna yldrm

dt zerimize ektik. Biz yan-dk, fakat devlet ve millet kurtul-du. Vatana dn hayalinin Vah-deddini hi terk etmedii kaynak-lardan anlalmakta. Vahdeddinbunu zellikle, eref ve haysiyeti-ne srlen lekeleri temizlemek vetarihte lyk olduu yeri almak iinistiyordu. Buna eriemeyeceinianlaynca yaknlarna u vasiyette

bulunmutu: Dndkten sonrabenim hain olmadm anlatn!Ne ac ki, hayatnn son anlarndadhi vatann hasretle yd etmek-ten vazgememiti. ld gecebtn maiyetini odasna toplam;ge vakitlere kadar neeli sohbet-

Sultan Vahdeddin stanbuldan Ayrlrken


5/5

5 6 Somuncu Baba

N. Fazl Ksakrek, Sultan Vahidddin, s-tanbul 1976; Ylmaz etiner, Son PadiahVahdeddin, stanbul 1993; Murat Bardak-, ahbaba, stanbul 1998; lhan Bardak,Vahdeddinden Mustafa Kemale, stanbul1993; A. Fuat Trkgeldi, Grp ittiklerim,Ankara 1984; Kadir Msrolu, Osmanoul-larnn Dram, stanbul 1990; T. Mmtaz

Gztepe, Vahdeddin Gurbet Cehennemin-de, stanbul 1991; smail olak, VahdettinHain mi?, stanbul 2005, Lamure Yay.

Kaynaka

lere dalm ve gemi refah ylla-rna ait tatl hatralar anlatmt.Maalesef mr, eski sde yllarbir kez daha idrak etmeye izinvermeyecek ve 1926 yl 16 Maysgecesinde dnyaya gzlerini ka-

payacakt. Hayat boyunca saa-naa dnen talihsizlikler lmannda da yakasn brakmam vehazin kaderinin finalini yaamt.nk talyan esnafna deyeme-dii 120 bin liralk bortan trtabutuna haciz konulup yaklakbir ay rehin tutulmutu. 600 yllkimparatorluk tarihi byle bir zilletve meskenete tank olmamt. O

kadar ki, lm zerine alan k-k ekmeceden servet namna

kan 17 eyreklik Osmanl altnile talar sklm bir hanedannian bile bu borcu karlamayayetmemiti. Muhtemelen, Ni-cedeki son Halife AbdlmecidEfendi de dhil, hanedan yesikiilerden ve slm Dnyasndangelen yardmlarla haciz ancak kal-drlabilmiti.

Cenazenin defni iin amnseilmesi, Sultan Vahdeddinin va-siyeti olarak zikredilmise de asln-da aile ii bir karard. Zira Trkiyehibir ekilde dnlemezdi veo srada Trkiye dnda bamsz

bir Mslman lke de mevcut de-ildi. II. Abdlhamidin kz Aye

Sultann eski kocas Ahmet NamiBeyin, o esnada Suriye hkmetbakan olmasam tercihini g-lendirmiti. Nihayet cenaze, h-kmdar olarak karlandtalya-dan avamdan bir insan gibi, dama-d mer Faruk Efendi nezaretinde17 Haziranda gemiyle selamet-lendi ve Haziran sonunda Beyru-ta ulat. Trenle ama nakledilenna orada Nami Bey; hkmeterkn, askerler, eski Osmanl su-baylar, eraf ve halktan kalabalkbir kitle refakatinde askeri trenlekarlad. zeri kymetli allar ve

Kbe rtsyle rtlen tabut ara-baya bindirilerek, Mevlev, Kadirve Rufa dervilerinin okuduuilahiler, tekbir ve tehliller eliindeehir merkezindeki Sultan SelimCamiine getirildi. Banda Suriyeaskerleri ve eski Osmanl subaylarihtiram nbeti tuttu. mer FarukEfendinin ifadesiyle, cenaze sankiyabanc bir toprakta deil kendi

memleketindeydi. Ve en sonundanaa Temmuz banda, camii av-lusundaki Sleymaniye Klliyesi-ne defnedilerek, ile ve elem dolufni hayattan ebed istirahatghnaekildi. Son sz olarak diyoruz ki,vatan hasretiyle ebediyete g-m ve tarih/toplum vicdannda

aklanm bu Son Osmanlnnbedeninin memleket toprayla

bulumasna ve itibar iade ediliptarihte hak ettii yeri almasna ar-tk izin verilmelidir.

www.somuncubaba.net 2007 012 0086 istanbul sam hattinde

Documents