wydział fizyki technicznej · 2018. 10. 3. · – edukacja techniczno-informatyczna • studia ii...
TRANSCRIPT
Wydział F izyki Technicznej
Rys historyczny
Wydział Fizyki Technicznej jest jednym z młodszych wydziałów Politechniki Poznańskiej. Swoją
działalność rozpoczął 1 kwietnia 1997 roku. Powstał na mocy uchwały Senatu Politech-
niki Poznańskiej z dnia 22 stycznia 1997 roku, przekształcającej międzywydziało-
wy Instytut Fizyki w Wydział Fizyki Technicznej. Jednak kształcenie studentów
w tym zakresie zostało zapoczątkowane już w latach 1936-1939, kiedy to
dr Alfons J. Zajączkowski zorganizował w ówczesnej Państwowej Wyższej
Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki pracownię fizyczną. W 1945 roku
przekształcono ją w międzywydziałowy Zakład Fizyki, przemianowany
następnie w roku 1952 na Katedrę Fizyki. Dzisiaj z całą pewnością można
powiedzieć, że proces tworzenia Wydziału Fizyki Technicznej (WFT) na Po-
litechnice Poznańskiej, uwieńczony wspomnianą uchwałą Senatu, rozpo-
czął się już w 1966 roku.
Wtedy to za namową rektora Politechniki Poznańskiej, profesora Zbigniewa Jasickiego,
przeniósł się do Poznania docent Mieczysław Frąckowiak z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
2
w Toruniu z zadaniem tworzenia jednostki prowadzącej dydaktykę oraz badania naukowe na poziomie akade-
mickim. W Katedrze Fizyki, którą w 1966 roku kierował Mieczysław Frąckowiak, było 18 nauczycieli akademic-
kich; w grupie tej większość stanowili młodzi ludzie bezpośrednio po studiach lub z 1–2-letnim stażem pracy.
W 1970 roku powstał międzywydziałowy Instytut Fizyki. W roku 1992 z inicjatywy tego Instytutu oraz Wydziału
Budowy Maszyn powstał kierunek studiów fizyka techniczna, włączony do struktury Wydziału Budowy Maszyn.
W latach 1997-1999 w skład Wydziału Fizyki Technicznej wchodziły 2 jednostki organizacyjne: Instytut Fizyki
i Katedra Fizyki Atomowej (przekształcona w styczniu 2006 roku w Katedrę Inżynierii i Metrologii Kwantowej).
W momencie powstania WFT obejmował:
• Instytut Fizyki z 39 nauczycielami akademickimi, w tym 10 samodzielnymi pracownikami naukowo-dydak-
tycznymi
• Katedrę Fizyki Atomowej z 13 nauczycielami akademickimi, w tym 3 samodzielnymi pracownikami nauko-
wo-dydaktycznymi
• jednostki wspomagające działalność podstawową, tj. Bibliotekę Wydziałową i Wydziałową Sekcję Techniczną,
której zadaniem była obsługa inżynieryjno-techniczna sali wykładowej (sali A w tzw. łączniku), laboratoriów
studenckich (I i II pracowni fizycznej) oraz warsztatu wydziałowego.
W roku 1999 z Instytutu Fizyki wyodrębniła się trzecia jednostka – Katedra Spektroskopii Optycznej. W roku
2012 Katedra Inżynierii i Metrologii Kwantowej została przekształcona w Laboratorium Inżynierii i Metrologii
Kwantowej, istniejące do roku 2015. W roku 2016 nastąpiła kolejna restrukturyzacja Wydziału Fizyki Technicznej,
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
3
w skład którego wchodzą obecnie 2 instytuty: Instytut Fizyki oraz Instytut Badań Materiałowych i Inżynierii
Kwantowej. Instytuty te mają strukturę zakładową. W skład Instytutu Fizyki wchodzą: Zakład Fizyki Molekular-
nej, Zakład Fizyki Powierzchni i Nanotechnologii oraz Zakład Fizyki Obliczeniowej i Nanomechaniki, a w skład
Instytutu Badań Materiałowych i Inżynierii Kwantowej: Zakład Mikro- i Nanostruktur, Zakład Spektroskopii
Optycznej oraz Zakład Inżynierii i Metrologii Kwantowej. Pomieszczenia naukowe i dydaktyczne Wydziału Fizyki
Technicznej ponownie (od roku 2014) znajdują się w tzw. kampusie Warta Politechniki Poznańskiej umiejscowio-
nym przy ul. Piotrowo. W latach 2000-2014 Wydział Fizyki Technicznej był zlokalizowany przy ul. Nieszawskiej 13.
Obecnie kadrę WFT stanowi 57 pracowników, w tym 44 nauczycieli akademickich, 6 pracowników inżynieryjno-
-technicznych oraz 7 pracowników administracji. Na uwagę zasługuje również struktura zatrudnienia, świadcząca
o jakości kadry. W grupie 44 zatrudnionych nauczycieli akademickich jest 6 profesorów tytularnych, 8 doktorów
habilitowanych, 29 doktorów i 1 osoba z tytułem zawodowym magistra inżyniera:
• Instytut Fizyki – 25 nauczycieli akademickich, w tym 7 samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych
• Instytut Badań Materiałowych i Inżynierii Kwantowej – 19 nauczycieli akademickich, w tym 7 samodzielnych
pracowników naukowo-dydaktycznych
• dziekanat i administracja – 7 pracowników administracji i 6 pracowników inżynieryjno-technicznych.
Uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk fizycznych w dyscyplinie fizyka Wydział uzyskał
w roku 1999, a pełne prawa akademickie (także do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk fizycznych
i występowania o tytuł naukowy profesora nauk fizycznych) w roku 2008. Od czasu uzyskania uprawnień Wydział
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
4
Fizyki Technicznej nadał stopnie doktora nauk fizycznych 60 osobom, doktora habilitowanego – 5 osobom,
a tytuł profesora – 4 osobom.
Kształcenie
Wydział Fizyki Technicznej PP kształci studentów na kierunku fizyka techniczna i edukacja techniczno-infor-
matyczna w trybie studiów stacjonarnych na 2 stopniach kształcenia (I i II) oraz doktorantów (III st. kształcenia)
w ramach studium doktoranckiego fizyka techniczna, interdyscyplinarnego studium doktoranckiego nauka
o materiałach oraz interdyscyplinarnego studium doktoranckiego w zakresie nanotechnologii.
Rozpoczynając działalność w 1997 roku, Wydział Fizyki Technicznej prowadził stacjonarne jednolite 5-letnie studia
magisterskie na kierunku fizyka techniczna. Przyjmując ustawę z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie
wyższym, Polska zreformowała sposób kształcenia zgodnie z zaleceniami Deklaracji bolońskiej, wprowadzając
tym samym 3-stopniowy system studiów: studia inżynierskie (I stopnia), magisterskie (II stopnia) i doktoranckie
(III stopnia). W związku z powyższym od października 2006 roku na Wydziale Fizyki Technicznej zostały wpro-
wadzone studia stacjonarne I i II stopnia na kierunku fizyka techniczna. Wydział poszerzył ofertę edukacyjną,
wprowadzając I stopień kształcenia na kierunku edukacja techniczno-informatyczna od roku akademickiego
2007/2008 oraz utworzył II stopień kształcenia na tym kierunku od roku akademickiego 2016/2017. Studia
I stopnia na obu kierunkach trwają 3,5 roku (7 semestrów) i są studiami zawodowymi. Po ich ukończeniu absol-
went otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera i ma możliwość kontynuowania studiów na II stopniu kształcenia
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
5
w ramach tego samego kierunku lub na innych, pokrewnych kierunkach studiów technicznych. Studia stacjo-
narne II stopnia trwają 3 semestry i kończą się uzyskaniem tytułu zawodowego magistra inżyniera. Obecnie
na obu kierunkach: fizyka techniczna i edukacja techniczno-informatyczna kształci się 359 studentów (309 na
I stopniu i 50 na II stopniu kształcenia). Liczba absolwentów kończących studia na Wydziale Fizyki Technicznej
przekroczyła 1000 osób.
Oferta dydaktyczna
(1) studia stacjonarne
• studia I stopnia – 7 semestrów (inżynierskie)
– fizyka techniczna ze specjalnościami:
nanotechnologie i materiały funkcjonalne
symulacje komputerowe
techniki laserowe i aparatura pomiarowa
– edukacja techniczno-informatyczna
• studia II stopnia – 3 semestry (magisterskie)
– fizyka techniczna ze specjalnościami:
nanotechnologie i materiały funkcjonalne
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
6
symulacje komputerowe
optyka i elektronika kwantowa
– edukacja techniczno-informatyczna
• studia III stopnia – 4-letnie (doktoranckie)
– studia doktoranckie fizyka techniczna
– interdyscyplinarne studia doktoranckie nauka o materiałach
– interdyscyplinarne studia doktoranckie w zakresie nanotechnologii
(2) studia podyplomowe: edukacja pedagogiczno-dydaktyczna w obszarze nauk technicznych.
Niewątpliwym sukcesem Wydziału Fizyki Technicznej było uzyskanie w wyniku konkursu finansowania umożli-
wiającego prowadzenie 3 kierunków zamawianych na I stopniu kształcenia w ramach ogólnopolskiego progra-
mu, którego celem było zwiększenie liczby studentów na kierunkach strategicznych dla rozwoju gospodarki,
realizowanego od 2008 roku przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a od 2011 roku przez Narodowe
Centrum Badań i Rozwoju. W projekcie uwzględniono nie tylko dofinansowanie uczelni, ale także bezpośrednie
wsparcie dla studentów. W ramach uatrakcyjniania kształcenia fundusze były przeznaczane m.in. na programy
wyrównawcze adresowane do studentów I roku oraz na stypendia motywacyjne dla najlepszych studentów
w wysokości do 1000 zł miesięcznie. W latach 2010-2014 na Wydziale prowadzono kierunek zamawiany „kadra
dla potrzeb nanoinżynierii materiałowej”, w latach 2011-2015 „inżynier-fizyk dla innowacyjnych technologii”,
a w latach 2012-2015 „fizyka techniczna – współczesne laboratorium nanotechnologa”. Należy zauważyć, że
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
7
Wydział 3 lata z rzędu składał wnioski o finansowanie projektów edukacyjnych ze środków unijnych i wszystkie
zostały rozpatrzone pozytywnie, co stanowi ewenement w skali kraju. Warto również podkreślić, że Wydział
Fizyki Technicznej PP uzyskał certyfikat akredytacji kierunku fizyka techniczna od Komisji Akredytacyjnej
Uczelni Technicznych (KAUT) na lata akademickie od 2003/2004 do 2008/2009. Certyfikat ten potwierdził,
że poziom studiów prowadzonych na Wydziale Fizyki Technicznej w pełni odpowiada wysokim standardom
kształcenia (zgodnie z uchwałą nr bkaut/156/04 z dnia 8 lipca 2004 r.).
Absolwenci Wydziału Fizyki Technicznej z tytułem zawodowym magistra inżyniera mają możliwość podjęcia
studiów doktoranckich w ramach III stopnia kształcenia zarówno na rodzimym Wydziale, jak i na innych wydziałach
lub w jednostkach naukowych w Polsce i za granicą. Wydział Fizyki Technicznej prowadzi samodzielnie studia
doktoranckie fizyka techniczna (od 2009 roku) oraz we współpracy z innymi jednostkami 2 interdyscyplinarne
studia doktoranckie (ISD): nauka o materiałach (od 2013 roku, pierwsza edycja w ramach projektu „Inżynier
przyszłości. Wzmocnienie potencjału dydaktycznego PP”, 1/POKL/4.3/2012) oraz w zakresie nanotechnologii
(od 2014 roku, pierwsza edycja w ramach projektu POKL.04.01.01-00-049/13).
Wydział Fizyki Technicznej jest bogato wyposażony w specjalistyczne laboratoria fizyczne i komputerowe
oraz nowoczesne sale wykładowe. Program studiów umożliwia zdobycie praktycznej wiedzy inżynierskiej
i przygotowanie teoretyczne z uwzględnieniem zmian wynikających z potrzeb współczesnego rynku pracy oraz
rozwoju gospodarczego, co zwiększa szanse zatrudnienia. Ponadto stwarza możliwość rozwoju naukowego już
od pierwszego roku studiów, dzięki czemu Wydział Fizyki Technicznej może się poszczycić licznymi sukcesami
swoich studentów i doktorantów.
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
8
Studenci aktywnie działający w kołach naukowych oraz doktoranci Wydziału Fizyki Technicznej biorą czynny
udział w naukowych konferencjach krajowych i zagranicznych. Są współautorami publikacji naukowych z listy
Journal Citation Reports (JCR) (tzw. listy filadelfijskiej) oraz beneficjentami grantów, takich jak Preludium czy
Diamentowy Grant, przyznawanych przez Narodowe Centrum Nauki. W ramach programu Erasmus+, a wcze-
śniej Erasmus, studenci i doktoranci korzystają z możliwości mobilności edukacyjnej. Uczestnicząc w projekcie,
realizują część swojego programu studiów na uczelniach wyższych w Polsce, Niemczech czy w Wielkiej Brytanii,
z którymi Wydział prowadzi współpracę. W toku studiów I, II i III stopnia studenci uczestniczą również w licz-
nych programach stażowych. W ramach staży naukowych studenci i doktoranci odwiedzali takie ośrodki, jak:
University of Hamburg oraz IHP Microelectronics, Frankfurt Oder (Niemcy), University of Triest oraz Institute
for Macromolecular Studies, Italian National Research Council (CNR), Mediolan (Włochy), University of Basel
(Szwajcaria), Technische Universitat, Wien (Austria), University of Bristol i University of Cambridge (Anglia),
French Atomic Energy and Alternative Energies Commission (CEA), Paryż oraz French National Institute for
Nuclear Science and Technology, Saclay (Francja), Agency for Science, Technology and Research (A*STAR),
Computational Resource Centre (Singapur), Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie czy
Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie. Z kolei w ramach staży naukowo-przemysłowych pracowali
w takich firmach przemysłowych, jak: Airoptic sp. z o.o., Amica SA, Labo Baza, Merazet SA i PREVAC sp. z o.o.
Dokonania naukowe wielu studentów i doktorantów zostały nagrodzone stypendiami, takimi jak np.: stypendium
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia, stypendium naukowe Marszałka Województwa
Wielkopolskiego za szczególne osiągnięcia związane z edukacją czy stypendium w ramach projektu „Wsparcie
stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”.
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
9
Pracownicy Wydziału pełniący kierownicze funkcje na Politechnice Poznańskiej
Pracownicy Wydziału Fizyki Technicznej pełnili i pełnią kierownicze funkcje na Uczelni. Prof. dr hab. Jerzy
Dembczyński był prorektorem ds. rozwoju w latach 1993-1996 oraz przez dwie kadencje rektorem Politechniki
Poznańskiej (1999-2005). Dr hab. Jacek Goc, prof. nadzw. od 2012 roku pełni funkcję prorektora ds. kształcenia
(dwie kadencje: 2012-2016 oraz 2016-2020).
Wydział Fizyki Technicznej w roku Jubileuszu
W roku 2018 dziekanem Wydziału Fizyki Tech-
nicznej jest prof. dr hab. Ryszard Czajka,
a funkcje prodziekanów pełnią prof. dr hab.
Alina Dudkowiak oraz dr hab. Mirosław
Szybowicz, prof. nadzw.Ryszard Czajka
dziekan WFTAlina Dudkowiak
prodziekan ds. naukiMirosław Szybowicz
prodziekan ds. kształcenia
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
10
Zaszczepiona w latach 60. XX wieku przez doc. dr. hab. Mieczysława Frąckowiaka odwaga w podejmowaniu
trudnych tematów naukowych, konsekwencja prof. dr hab. Danuty Frąckowiak w kształceniu kadry oraz szeroka
współpraca z renomowanymi ośrodkami, m.in. kanadyjskimi, amerykańskimi, niemieckimi oraz japońskimi,
przyniosła wiele pozytywnych rezultatów naukowych i dydaktycznych. Z czasem kształcenie kadry za granicą
przekształciło się w partnerską, długofalową współpracę, a badania naukowe są prowadzone w bezpośrednim
kontakcie ze światowymi ośrodkami naukowymi. W ten sposób rozwinęły się badania w następujących obszarach:
• fizyka molekularna (w aspekcie przekazywania i konwersji energii oraz właściwości fizycznych molekuł)
• struktura atomu
• właściwości fizyczne ciał stałych
• technologia cienkowarstwowych układów półprzewodnikowych
• fizyka ciekłych kryształów i technologia wskaźników ciekłokrystalicznych.
Kolejną korzyścią ze współpracy z ośrodkami zagranicznymi był dostęp do nowoczesnych technologii, które po
powrocie do kraju pracownicy Instytutu starali się wdrażać w pracy badawczej. Zapoczątkowano w ten sposób
projektowanie i budowę unikatowej w skali kraju aparatury naukowej opartej na technologiach ultrawysokiej
próżni i niskich temperatur oraz na technikach laserowych. Przykładami takich pierwszych w Polsce urządzeń
są spektrometr fotoakustyczny oraz pierścieniowy jednomodowy przestrajalny laser barwnikowy.
W 1986 roku Instytut Fizyki otrzymał w darze od Fundacji Aleksandra von Humboldta przestrajalny laser, prze-
kazany przez prof. Wolfganga Paula (laureata Nagrody Nobla z 1989 roku). Umożliwiło to budowę zestawu do
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
11
spektroskopii w pułapce Paula, złożonego z 2 współpracujących układów
do wytwarzania i pułapkowania jonów oraz laserowej spektroskopii bez-
dopplerowskiej.
Pracownicy naukowi Wydziału Fizyki Technicznej nie tylko kontynuują
badania w obszarach zapoczątkowanych przez Danutę i Mieczysława
Frąckowiaków, ale też wciąż wdrażają nowe metody badawcze, podej-
mują aktualną tematykę i publikują wyniki swoich prac w renomowanych
czasopismach naukowych o zasięgu światowym. Poniżej zostanie przed-
stawiony opis działalności badawczo-naukowej prowadzonej przez grupy
badawcze obu instytutów.
W skład Instytutu Fizyki wchodzą: Zakład Fizyki Molekularnej, Zakład
Fizyki Powierzchni i Nanotechnologii oraz Zakład Fizyki Obliczeniowej
i Nanomechaniki.
Główne nurty działalności naukowo-badawczej prowadzonej w Zakładzie Fizyki Molekularnej (ZFM) obejmują:
• badania fotofizycznych i fotochemicznych procesów zachodzących w molekularnych układach fotoaktywnych;
w zakresie badań układów fotowoltaicznych są określane ich właściwości spektroskopowe, fototermiczne
i fotoelektryczne, co umożliwia wyselekcjonowanie materiału o najlepszych parametrach, które mogą za-
pewnić oczekiwaną wydajność komórki fotowoltaicznej
Profesor Wolfgang Paul (trzeci od prawej) z wizytą w Instytucie Fizyki; 1986
(fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
12
• badania fotouczulaczy molekularnych najczęściej stosowa-
nych w terapii fotodynamicznej – barwników porfirynowych
i ich pochodnych
• badania mające na celu wyznaczenie określonych para-
metrów fotofizycznych fotouczulacza, m.in. wydajności
generowania tlenu singletowego, istotnego w przypadku
reakcji fotodynamicznej typu II
• badania hybrydowych koniugatów typu oligomery RNA/
DNA oraz nanocząstek metalicznych z barwnikami or-
ganicznymi
• rozwijanie technologii cienkich, transparentnych elektrod
węglowych stosowanych w ogniwach litowo-jonowych
oraz w układach fotowoltaicznych
• badania nanomateriałów węglowych pod kątem ich poten-
cjalnych zastosowań do ochrony drewna i w fotowoltaice
• prace nad optymalizacją sensorów śladowych stężeń ga-
zów na potrzeby monitorowania procesów w przemyśle,
medycynie i biologii oraz optycznych sensorów zanie-
czyszczeń środowiska. Mikroskop konfokalny Zeiss LSM (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
13
Zakład Fizyki Powierzchni i Nanotechnologii jest
jednostką naukową prowadzącą badania w zakresie:
• właściwości strukturalnych oraz elektronowych po-
wierzchni i nanostruktur ciał stałych; w szczególności
badane są podstawowe relacje między wielkością, orien-
tacją i strukturą nanoobiektów a ich właściwościami
fizykochemicznymi w nanoskali (w tej skali właściwości
materii podlegają nie do końca zbadanej mieszaninie
praw fizyki klasycznej i kwantowej)
• wytwarzania i charakteryzacji nanostruktur krzemków
i germanków metali, niskowymiarowych struktur czą-
steczek organicznych oraz grafenu i materiałów grafenopodobnych pod kątem ich zastosowań w układach
elektronicznych o dużej skali integracji
• nanospintroniki – wytwarzanie nanodrutów molekularnych zawierających atomy metali magnetycznych
oraz powierzchniowych stopów metali ziem rzadkich i metali szlachetnych jako istotnych elementów spin-
tronicznych nanourządzeń logicznych (bramki logiczne, przełączniki itp.)
• wytwarzania cienkowarstwowych półprzewodnikowych sensorów fizycznych, głównie sensorów pola ma-
gnetycznego, których działanie jest oparte na efekcie Halla, oraz efekt nadzwyczajnego magnetooporu
z wykorzystaniem ultracienkich warstw półprzewodnikowych lub monowarstwy grafenu.
Ultrawysokopróżniowy układ do wytwarzania oraz charak-teryzacji powierzchni i nanostruktur (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
14
Działalność naukowo-badawcza Zakładu Fizyki Oblicze-
niowej i Nanomechaniki obejmuje:
• symulacje komputerowe oraz badania eksperymentalne
właściwości mechanicznych materiałów w skali nanome-
trowej oraz w skali pojedynczych molekuł
• badania struktur elektronowych czystych i zaburzonych
powierzchni tradycyjnych i topologicznych materiałów
półprzewodnikowych z wykorzystaniem symulacji kom-
puterowych z pierwszych zasad
• symulacje komputerowe właściwości mechanicznych
metamateriałów, tj. materiałów o właściwościach niespo-
tykanych w przyrodzie; w szczególności badanie struktur
i materiałów o ujemnym współczynniku Poissona oraz
ujemnej podatności mechanicznej
• badania eksperymentalne zjawiska adhezji i tarcia w skali
nanometrowej za pomocą mikroskopu sił atomowych
• symulacje komputerowe zjawiska tarcia metodami dyna-
miki molekularnej
• badania topografii ciał stałych oraz morfologii materii
miękkiej w skali mikro- i nanometrowej za pomocą mi-
kroskopu sił atomowych.
Mikroskop sił atomowych EasyScan 2 z oprzyrządowa-niem kontrolnym PXJ (fot. z arch. WFT)
Klaster obliczeniowy
Intel Xeon (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
15
W skład Instytutu Badań Materiałowych i Inżynierii Kwantowej wchodzą: Zakład Mikro- i Nanostruktur,
Zakład Spektroskopii Optycznej oraz Zakład Inżynierii i Metrologii Kwantowej.
W Zakładzie Mikro- i Nanostruktur są prowadzone badania:
• uporządkowania i oddziaływań molekularnych w materiałach o właściwościach ciekłokrystalicznych (ciekłe
kryształy o małej masie molowej, dimery, polimery ciekłokrystaliczne) z wykorzystaniem metod spektro-
skopii optycznej (absorpcja, emisja światła
spolaryzowanego)
• agregacji i oddział ywań molekularnych
w warstwach dwuwymiarowych na granicy
faz (warstwy Langmuira i Langmuira-Blod-
gett) oraz w warstwach otrzymywanych tech-
niką wylewania strefowego tworzonych przez
termotropowe ciekłe kryształy i barwniki
organiczne
• właściwości widmowych barwników orga-
nicznych w warstwach o grubości od kilku
nanometrów do kilku mikrometrów.
Skaningowy mikroskop próbnikowy Veeco Innova
(fot. z arch. WFT)
Wanna do wytwarzania warstw Langmuira i Langmuira-Blodgett
(fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
16
W Zakładzie Spektroskopii Optycznej są prowadzone badania:
• organicznych i nieorganicznych materiałów funkcjonalnych oraz biomateriałów metodami spektroskopii
Ramana i Brillouina oraz spektroskopii ultradźwiękowej, a także techniką optyki nieliniowej
• wieloskładnikowych kryształów tlenkowych o strukturze perowskitu; materiałów węglowych (nanorurki
węglowe, nano- i mikrodiamenty otrzymane techniką HF CVD oraz struktury węglowe oparte na grafenie
przeznaczone do stosowania
jako sensory i biosensory);
cienkowarstwowych struktur
organicznych osadzanych na
podłożach stałych oraz hete-
rostruktur półprzewodnikowych
do zastosowań w optoelektro-
nice i fotowoltaice
• wielofunkcyjnych kryształów,
materiałów mikrokrystalicz-
nych oraz kompozytów polimerowych domieszkowanych jonami ziem rzadkich do zastosowań w optoelek-
tronice i fotonice; kryształów oraz materiałów mikrokrystalicznych o nieliniowych właściwościach optycznych
• biokompleksów osadzanych na nanostrukturach srebra, platyny i palladu (badania techniką powierzchniowo
wzmocnionego rozpraszania Ramana SERS)
Mikroskop ramanowski inVia Renishaw (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
17
• materiałów biologicznych (kości, białka) oraz materiałów farmaceutycznych (leki nowej generacji); polimerów,
nanonokompozytów oraz kompozytów polimerowych do zastosowań biomedycznych.
Główne nurty działalności naukowo-badawczej Zakładu Inżynierii i Metrologii Kwantowej obejmują:
• badanie procesów elektrycznych, magnetycznych i fotono-
wych w powłoce elektronowej atomów i jonów metodami
rezonansowej spektroskopii laserowej i mikrofalowej pod
kątem nowych kwantowych rozwiązań informatycznych
i metrologicznych
• badanie struktury powłoki elektronowej atomów i oznacza-
nie rezonansowych przejść elektromagnetycznych (w szcze-
gólności atomów ziem rzadkich oraz metali z otwartymi
powłokami 3d, 4d i 5d) metodami fluorescencji indukowanej
selektywnie światłem laserowym pod kątem nowych
wzorców spektralnych oraz na potrzeby realizacji pamięci,
przełączników i przekaźników kwantowych
• analizę możliwości wykorzystania elektronów i powłok elektronowych jako anten-interfejsów w analizie
właściwości parametrów magnetycznych i elektrycznych jąder atomowych pod kątem opracowywania
nowych wzorców czasu i częstości
Stanowisko przestrajalnych laserów barwnikowych (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
18
• spektroskopię laserową atomów o ograniczonej liczbie stopni swobody (w strumieniu atomowym) metodami
laserowo indukowanej fluorescencji oraz podwójnego rezonansu laserowo-mikrofalowego
• badania systemów cząstek naładowanych uwięzionych w pułapkach elektromagnetycznych i oddziałujących
z polem elektromagnetycznym i promieniowaniem laserowym pod kątem opracowania nowych sensorów
sił elektrycznych, magnetycznych czy atomowych
• wytwarzanie i badanie wirów optycznych w kontekście perspektyw poszerzenia wiedzy na temat propagacji
światła oraz manipulacji pojedynczymi atomami lub molekułami za pomocą światła laserowego.
Wymiernym efektem prac naukowych prowadzonych przez pracowników naukowo-dydaktycznych Wydziału
Fizyki Technicznej jest liczba publikacji ukazujących się w czasopismach z listy JCR, która rocznie sięga średnio
50 pozycji. Wyniki badań są publikowane w prestiżowych czasopismach, do których należy zaliczyć: „Nature”,
„Nature Nanotechnology”, „ACS Nano”, „Nano Letters”, „Coordination Chemistry Reviews”, „Angewandte
Chemie”, „Physical Review B”, „Physical Review Letters”, „Journal of Power Sources”, „Scientific Reports”, „Phy-
sical Chemistry Chemical Physics”, „Journal of Physical Chemistry C”, „Applied Physics Letters” i wiele innych.
Średnio w ciągu roku pracownicy Wydziału Fizyki Technicznej uzyskują finansowanie 3 projektów badawczych
w ramach NCN, a wcześniej MNiSW oraz KBN. Pracownicy WFT otrzymywali w przeszłości nagrody Ministra
za działalność naukową i dydaktyczną oraz popularyzatorską oraz corocznie uzyskują nagrody JM Rektora
Politechniki Poznańskiej za działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną. Wydział Fizyki Technicznej był
organizatorem dużych konferencji krajowych („Zjazd Fizyków Polskich”, „Krajowa Konferencja Nanotechno-
logii”) oraz cyklicznych konferencji o zasięgu międzynarodowym („Scanning Probe Spectroscopy and Related
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
19
Techniques”), a jego pracownicy pełnili i pełnią wysokie funkcje w krajowych towarzystwach naukowych (PTF,
PTP, PTWK, PTCK), jak również w komitetach redakcyjnych międzynarodowych czasopism naukowych.
Rok 2017 był dla Wydziału Fizyki Technicznej rokiem Jubileuszu 20-lecia. Obchody rozpoczęły się 31 marca
2017 roku. Na uroczystości przybyli znamienici goście i przyjaciele Wydziału Fizyki Technicznej. Władze Uczel-
ni reprezentował rektor Politechniki Poznańskiej prof. dr hab. inż. Tomasz Łodygowski wraz z prorektorami,
kanclerzem i wicekanclerzami. Ponadto przybyli dziekani wszystkich wydziałów Politechniki Poznańskiej,
przedstawicielka Prezydenta Miasta Poznania, przewodniczący Komitetu Fizyki PAN oraz dziekan Wydziału III
PAN Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi. Bardzo liczną grupę gości stanowili dziekani i prodziekani wydziałów fizyki
krajowych uczelni wyższych oraz dyrektorzy zaprzyjaźnionych instytutów fizyki. Obecni byli również dyrektorzy
instytutów Polskiej Akademii Nauk i centrów badawczych oraz przewodniczący polskich towarzystw nauko-
wych: Polskiego Towarzystwa Wzrostu Kryształów, Polskiego Towarzystwa Fizycznego (Oddział w Poznaniu)
i Stowarzyszenia Elektryków Polskich (Oddział w Poznaniu). Swoją obecnością uroczystość zaszczycili także
przedstawiciele administracji Politechniki, pracownicy Wydziału Fizyki Technicznej, również emerytowani,
którzy większą część swojego życia związali z Wydziałem. Biorąc pod uwagę wielkość Wydziału, a tym samym
zakres kontaktów naukowych, liczba gości uświetniających Jubileusz 20-lecia Wydziału Fizyki Technicznej była
imponująca (szacuje się, że przybyło 250 osób). Po uroczystości wykonano pamiątkowe zdjęcie jej uczestników,
które z pewnością przywoła wspomnienia podczas kolejnej rocznicy Wydziału.
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
20
Jubileusz 20-lecia Wydziału Fizyki Technicznej (fot. z arch. WFT)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
21
Konferencje krajowe i międzynarodowe
Wydział był organizatorem bądź współorganizatorem następujących konferencji naukowych:
• International Conference on Scanning Probe Spectroscopy and Related Method (Poznań, 15–18 lipca 1997,
16–19 lipca 2003, 19–22 lipca 2009, 21–24 czerwca 2015)
• Workshop Phonon Spectroscopy (Puszczykowo–Poznań, 19–21 maja 2005 i 27–30 maja 2009)
• XVI Ogólnopolska Konferencja Kryształy Molekularne (współorganizatorzy: Instytut Fizyki Molekularnej
PAN w Poznaniu oraz Komitet Fizyki PAN) (Błażejewko, 8–12 września 2008)
• XLII Zjazd Fizyków Polskich (Poznań, 8–13 września 2013)
• Sympozjum Polskiego Towarzystwa Wzrostu Kryształów „Nowe krystaliczne materiały funkcjonalne”
i 57. Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego i Sitpchem (Częstochowa, 15–17 września 2014)
• The 10th International Conference of Polish Society for Crystal Growth (ICPSCG10) (Zakopane, 16–21 paź-
dziernika 2016)
• 13th Interregional Workshop on Advanced Nanomaterials (IWAN13) (Poznań, 15–16 listopada 2017).
Ponadto pracownicy WFT brali udział w licznych konferencjach krajowych i międzynarodowych. Należy tu
wymienić:
• COST D20 Conference – Metal Compounds in the Treatment of Cancer and Viral Diseases (Garmisch-Par-
tenkirchen, Niemcy, 2004)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
22
• International Conference on Supramolecular Science & Technology (Praga, Czechy, 2004)
• 8th International Conference on Frontiers of Polymers and Advanced Materials (Cancum, Meksyk, 2005)
• 1st European Conference on Chemistry for Life Sciences, Understanding the Chemical Mechanisms of Life
(Rimini, Włochy, 2005)
• International Conference on Raman Spectroscopy (Londyn, Wielka Brytania, 2008; Boston, USA, 2010;
Jena, Niemcy, 2014)
• Colloquium Spectroscopicum Internationale (Budapeszt, Węgry, 2009; Piza, Włochy, 2016)
• 4th International Conference on Molecular Materials, MOLMAT (Montpellier, Francja, 2010)
• 11th International Conference on Frontiers of Polymers and Advanced Materials (Pretoria, Republika Połu-
dniowej Afryki, 2011)
• 6th International Conference On Scanning Probe Spectroscopy and 4th International Workshop on Spin-Po-
larized Scanning Tunneling Microscopy (Timmendorfer Strand, Niemcy, 2012)
• 6th International Conference on Tribochemistry and Nanomaterials ( Łódź, 2013)
• Hybrid and Organic Photovoltaics HOPV14 (Lasuanne, Szwajcaria, 2014)
• 11th International Conference on Nanosciences & Nanotechnologies (Thessaloniki, Grecja, 2014)
• International Conference on Nanotechnology, Nanomaterials & Thin Films for Energy Applications (Lon-
dyn, Wielka Brytania, 2014)
• 4th International Conference on Multifunctional, Hybrid and Nanomaterials (Sitges, Hiszpania, 2015)
• European Conference on Organized Films (Genua, Włochy, 2015)
• 42nd German Liquid Crystal Conference (Stuttgart, Niemcy, 2015)
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
23
• International Conference, Bioinspired molecular assemblies as protective and delivery systems (Orlean,
Francja, 2015)
• 13th International Conference on Frontiers of Polymers and Advanced Materials (Marrakesh, Maroko, 2015)
• Australian Symposium on Computationally Enhanced Materials Design (Sydney, Australia, 2016)
• 18th International Conference on Transparent Optical Networks (Trento, Włochy, 2016)
• 10th Liquid Matter Conference (Lublana, Słowenia, 2017)
• 31st Conference of The European Colloid and Interface Society (Madryt, Hiszpania, 2017).
Zamierzenia
Misja Wydziału Fizyki Technicznej PP jest bezpośrednio związana z misją całej Uczelni, polegającą na kształ-
ceniu wysoko wykwalifikowanych specjalistów w zakresie szeroko rozumianej inżynierii, przy czym zapewnia
się ścisłe powiązanie tego procesu z badaniami naukowymi, a także z potrzebami i oczekiwaniami gospodarki
oraz społeczeństwa.
Na Wydziale Fizyki Technicznej prowadzi się kształcenie specjalistycznych kadr w zakresie nanotechnologii,
inżynierii materiałów funkcjonalnych i biomateriałów, optoelektroniki, symulacji komputerowych fizyko-
chemicznych właściwości nanoukładów, inżynierii i metrologii kwantowej oraz szeroko rozumianej edukacji
techniczno-informatycznej. Wszystkie wymienione dziedziny należą do obszarów badawczych preferowanych
na świecie, a wyniki tych badań znajdują zastosowanie w innowacyjnych produktach i działach gospodarki.
Tomasz Runka, Marcelina BińczykWydzia ł F izyki Technicznej
24
Najważniejszym celem działań władz WFT w zakresie badań naukowych jest systematyczne podwyższanie
poziomu prac badawczych, poprawa efektywności w zdobywaniu projektów badawczych i patentów, rozwój
kadry etc., tak aby zwiększyć możliwość uzyskania kategorii A w kolejnej ewaluacji jednostek (w roku 2021)
i w zdecydowany sposób polepszyć materialne warunki prowadzenia badań naukowych. Aby osiągnąć ten cel,
należy prowadzić konsekwentną politykę kadrową przez nagradzanie pracowników publikujących w czaso-
pismach o wysokim wskaźniku cytowań (impact factor) oraz podejmujących starania o uzyskanie w drodze
konkursowej krajowych i europejskich projektów naukowych i patentów, a także mogących się wykazać sku-
tecznością w tym zakresie.
W zakresie dydaktyki dąży się do tego, aby utrzymać atrakcyjność obu kierunków kształcenia: fizyki technicznej
i edukacji techniczno-informatycznej. Są przygotowywane wersje angielskie studiów I, II i III stopnia, co umoż-
liwi umiędzynarodowienie nauki na Wydziale. Planuje się także systematyczną modernizację infrastruktury
pracowni dydaktycznych i uatrakcyjnianie oferty edukacyjnej oraz wdrażanie studentów do pracy naukowej
od najwcześniejszych etapów nauki.
Dzięki międzynarodowym kontaktom naukowym będzie możliwe przedstawienie oferty obowiązkowych i dodat-
kowych praktyk zawodowych w ramach zagranicznych staży naukowych. Przewiduje się także kontynuację działal-
ności promocyjnej w środowiskach uczniów szkół podstawowych i średnich z wykorzystaniem takich atrakcyjnych
form, jak festiwale naukowe czy tzw. klasy akademickie oraz prezentacje przykładowych karier absolwentów Wy-
działu, tak aby uświadomić młodzieży znaczenie nauk ścisłych i technicznych w rozwoju nowoczesnej gospodarki.
25
Poczet dziekanów Wydziału Fizyki Technicznej
Jerzy Dembczyński1997-1999
Ryszard Czajka2012-2016
Mirosław Drozdowski2005-2008, 2008-2012
Danuta Bauman1999-2002, 2002-2005
26
Źródła
Informator Wydziału Fizyki Technicznej Politechniki Poznańskiej, 20-lecie Wydziału Fizyki Technicznej, PUBLICAL
Zdzisław Kałek, Poznań 2017.
Politechnika Poznańska, Dzieje polskiego wyższego szkolnictwa technicznego w Poznaniu 1919-2009, Wyd. Poli-
techniki Poznańskiej, Poznań 2009.