1

Wykład 3

Historia poglądów i badań nad atrakcyjnością

2

Historia poglądów i badań nad atrakcyjnością

1. Podejście matematyczne: starożytna Grecja, renesans

2. Podejście psychologiczne: 1970’-1980’

3. Podejście biologiczne: 1990’-

3

Podejście matematyczne

Podstawa: pitagorejczycy – fascynacja liczbą i geometrią (6-5w. pne)

Piękno to geometria – proporcje twarzy.

Metoda teoretyczna – brak badań empirycznych.

Zasada 1: Dwa odcinki mają być sobie równe (np. długość ucha = długość nosa).

Zasada 2: Jeden odcinek ma być wielokrotnością drugiego (np. głowa = 1/8 ciała).

Zasada 3: Określone odcinki pozostają do siebie w złotym stosunku.

B / A = C / B 0,618

A / B = B / C 1,618

Phi, = (1 + 5) / 2 1,618

A

B C

4

Podejście matematyczne – Poliklet

Grecja, 5w. pne, rzeźbiarz, „Kanon”, system klasyczny proporcji ludzkiego ciała.

głowa = 1/8 długości ciała

stopa = 1/6 długości ciała

dłoń = 1/10 długości ciała

wszystko wielokrotnością długości palca środkowego

Doryforos

5

Podejście matematyczne – Fidiasz

Grecja, 5w pne, rzeźbiarz. Od niego phi.

Partenon, Ateny

6

Podejście matematyczne – Witruwiusz

Rzym, 1w. pne, architekt.

Człowiek witruwiański: twarz = 1/10 długości ciała.

Przejął to Leonardo da Vinci (Włochy, 15-16w.)

7

Podejście matematyczne – Albrecht Dürer

Niemcy, 15-16w, malarz.

Idealne proporcje ciała i twarzy wyznaczył za pomocą

swojego palca system neoklasyczny

(a miał długie palce)

8

Podejście matematyczne – przykłady phi

9

Podejście matematyczne – empiryczna weryfikacja

Taylor 1955: ludzie preferują twarze o neoklasycznych proporcjach.

(badanie na rysunkach twarzy)

Farkas 1987, 1994 (i in.): zasady neoklasyczne nie opisują:

typowej twarzy

pięknej twarzy

(badania na twarzach rzeczywistych)

usta grube usta „klasyczne”

10

Podejście matematyczne – „złota” twarz dziś

Jefferson 1996, 2004:

„złota” twarz = piękno = zdrowie

idealna twarz ♂ = idealna twarz ♀

Marquardt: www.beautyanalysis.com

11

Podejście matematyczne (i fizyczne) – Carello (1989)

Grawitacja powoduje rozrost szczęk.

Punkty na twarzy mają się układać w okrąg; wielkość okręgu dowolna, ale promień ma przebiegać

przez linię zgryzu.

Potwierdzone przez sędziów oceniających atrakcyjność.

12

Podejście matematyczne – Young (2006)

Patrzymy głównie na tęczówkę istotą atrakcyjności twarzy jest okrąg o średnicy tęczówki.

13

Podejście matematyczne – podsumowanie

Rozważania czysto matematyczne – ignorowanie faktu, że twarz jest strukturą biologiczną.

Rozważania czysto teoretyczne – ignorowanie tego, co się faktycznie podoba.

Typowa twarz oraz piękna twarz mają inne proporcje niż złote.

Proste proporcje (np. 1/8) były przydatne rysownikom i rzeźbiarzom, ale złote proporcje – nie.

Liczba phi ( 1,62) to arbitralny wybór. Równie dobrze pasuje 2 1,41.

Obecnie akceptowane przez praktyków (ortodonci, chirurdzy szczękowi).

14

Podejście psychologiczne – początki

Do lat 1960’ – niemal brak badań empirycznych nad atrakcyjnością, bo:

percepcja atrakcyjności to sprawa gustu nie ma miejsca na naukę

„beauty in the eye of the beholder” – piękno jest w oku patrzącego

brak uniwersalnych kryteriów atrakcyjności

Ford i Beach 1951: dane etnograficzne rozmaite preferencje dla piersi, sylwetki, cech twarzy

postrzeganie atrakcyjności nie ma konsekwencji (partnerskich, społecznych)

„never judge a book by its cover” – nie osądza się książki po okładce

Ale w latach 1960’:

Iliffe 1960: GBR, 4,5 tys. czytelników ocenia twarze 12 przeciętnych ♀; zgodność 0,5.

Udry 1965: USA, 6 tys. czytelników; zgodność 0,5; zgodność z GBR = 0,75.

Walster 1966: po randce w ciemno, chęć na ponowną randkę zależy wyłącznie od atrakcyjności

fizycznej

Dion 1972: stereotyp „co jest piękne, jest dobre” („what is beautiful is good”)

15

Podejście psychologiczne – rozkwit

Główne problemy badawcze (1970’-1980’):

zgodność różnych grup sędziów w ocenie atrakcyjności

związki atrakcyjności osób z ich cechami psychicznymi

faktycznymi

postrzeganymi przez obserwatorów

różne traktowanie osób zależnie od ich atrakcyjności

Czyli psychologia percepcji i psychologia społeczna – badane przez psychologów.

Grupy sędziów oraz osób obserwowanych wyróżniane wg:

płci

wieku (od dzieci do starców)

rasy

grupy społecznej

16

Podejście psychologiczne – problemy

Opisywano, a nie potrafiono wyjaśniać:

dlaczego jedne osoby są uważane za atrakcyjne, a inne nie?

dlaczego atrakcyjne osoby są inaczej postrzegane i traktowane niż nieatrakcyjne?

(mówienie o wpływach mediów to nie wyjaśnienie, lecz oddalenie pytania)

dlaczego w ogóle istnieje coś takiego jak atrakcyjność fizyczna?

Atrakcyjność jak „czarna skrzynka”:

badano jej powiązania ze zjawiskami psychicznymi

nie wnikano w jej sens, strukturę i pochodzenie

17

Podejście biologiczne – prekursorzy

1. Schopenhauer 1819:

zachowania ludzkie są nieświadomie nakierowane na reprodukcję

osoby płodne (czyli zdrowe i w odpowiednim wieku) przyciągają (attract; są atrakcyjne)

związek z nią jest korzystny reprodukcyjnie

2. Wallace 1889: osobniki atrakcyjne = przystosowane do środowiska (fitness)

(ale Darwin 1871: zmysł estetyczny ludzi i zwierząt pozwala dostrzegać atrakcyjność)

3. Podobne myślenie na początku 20w. (Westermarck).

Następnie podejście biologiczne zarzucono z powodu skojarzeń z rasizmem i nazizmem.

18

Podejście biologiczne – początki

Lata 1970’:

rozwój teorii doboru płciowego

dlaczego ♀ są bardziej wybredne niż ♂ (Trivers 1972)

dlaczego cechy płciowe bywają ogromne (Zahavi 1975)

powstanie socjobiologii (Wilson 1975)

Eibl-Eibesfeldt 1970, Guthrie 1976, Symons 1979:

zachowania człowieka (w tym płciowe) badać jak u zwierząt (etologia)

atrakcyjność jest uwarunkowana cechami płciowymi i oznacza sprawność reprodukcyjną

19

Podejście biologiczne – rozwój

Lata 1990’ – sformułowano tezy, które następnie (aż do dziś) są potwierdzane:

atrakcyjna twarz ma przeciętne proporcje, wyraźne cechy płciowe, gładką skórę i jest

symetryczna

wszystkie te cechy świadczą o:

dobrym zdrowiu możliwość inwestowania w potomstwo

dobrych genach „warto” przekazać potomstwu

cechy twarzy postrzegane jako atrakcyjne oraz preferencje dla tych cech zostały ukształtowane na

drodze ewolucji biologicznej

Ważna praca: Thornhill & Gangestad, 1993, Human facial beauty: Averageness, symmetry, and

parasite resistance (Piękno ludzkiej twarzy: Przeciętność, symetria i odporność na pasożyty)

20

Podejście biologiczne – dziś

Najintensywniej badany temat: przyczyny między-osobniczego zróżnicowania preferencji.

Ogólna intensywność badań rośnie z roku na rok.

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,1

1,2

1,3

1,4

1,5

1999-2000 2001-2002 2003-2004 2005-2006 2007-2008

atrakcyjność

oko

miłość