wykonawca - kapitalludzki.gov.pl
TRANSCRIPT
Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych
z Europejskiego Funduszu Społecznego"
Raport końcowy
Wykonawca
Warszawa 2013
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2
Zespół badawczy:
Agnieszka Rudolf - kierownik badania
Cezary Przybył - koordynator badania
Wojciech Pieniążek
Jarosław Chojecki
Paweł Pijanowski
Paweł Huras
Sebastian Pałka
Dorota Smolarczyk
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW ................................................................................................................................................. 4
1 STRESZCZENIE/SUMMARY...................................................................................................................... 5
2 WPROWADZENIE.......................................................................................................................................... 9
3 KONCEPCJA I OPIS METODOLOGII BADANIA .............................................................................. 12
3.1 Koncepcja logiczna ewaluacji ...................................................................................................... 12
3.2 Opis metod i technik badawczych............................................................................................. 13
3.2.1 Analiza danych zastanych (desk research) i analiza treści.................................. 13
3.2.2 Badanie kwestionariuszowe CATI ................................................................................... 13
3.2.3 Sondaż internetowy ................................................................................................................ 15
3.2.4 Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) ....................................................................... 16
3.2.5 Blog badania i internetowy panel dyskusyjny ........................................................... 16
3.2.6 Panel ekspertów ....................................................................................................................... 17
4 OPIS WYNIKÓW BADANIA .................................................................................................................... 18
4.1 Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie................................................................................... 18
4.2 Obszar badawczy B: Percepcja ................................................................................................... 27
4.3 Obszar badawczy C: Przyszłość ................................................................................................. 74
5 PODSUMOWANIE - ANALIZA SWOT ................................................................................................. 78
6 WNIOSKI I REKOMENDACJE ................................................................................................................ 80
7 ANEKS .............................................................................................................................................................. 83
7.1 Narzędzia badawcze wykorzystane w badaniu ................................................................. 83
7.1.1 Kwestionariusz badania CATI z widzami - I fala....................................................... 83
7.1.2 Kwestionariusz badania CATI z widzami - II fala ..................................................... 93
7.1.3 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy społecznej
- I fala 103
7.1.4 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy społecznej
- II fala 111
7.1.5 Kwestionariusz sondażu internetowego ....................................................................119
7.1.6 Scenariusz zogniskowanego wywiadu pogłębionego (FGI) ..............................124
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4
WYKAZ SKRÓTÓW
CATI Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (ang. Computer
Assisted Telephone Interview)
EFS Europejski Fundusz Społeczny
GOPS Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
IPS Instytucje pomocy społecznej
MOPS Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
MPiPS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki
ROPS Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej
TVP Telewizja Polska S.A.
UE Unia Europejska
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5
1 STRESZCZENIE/SUMMARY
Głównym celem badania była ocena wpływu emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka
woda” w telewizji ogólnopolskiej na wiedzę szerokiego grona odbiorców nt. działań
zawartych w projektach dofinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego
(EFS), realizowanych i nadzorowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
(MPiPS). Ocenie podlegał m.in. stopień dotarcia do widzów serialu i jego potencjalnych
odbiorców z informacją na temat projektów EFS zakończonych i obecnie realizowanych
oraz planowanych w przyszłości w ramach Priorytetu I "Zatrudnienie i integracja
społeczna" i V "Dobre rządzenie" Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Badanie miało a celu określnie, na ile serial oddaje specyfikę pracy Instytucji Pomocy
Społecznej (IPS) oraz projektów dofinansowanych z EFS oraz w jaki sposób odbierany
jest przez grupy docelowe widzów. W oparciu o wyniki badania przedstawiono
perspektywy zastosowania widowiska telewizyjnego jako instrumentu promocji treści
komunikacyjnych, sformułowanych w celu głównym, w tym także perspektywy
wykorzystania realizacji sezonu III serialu „Głęboka woda”.
Badanie wykazało, że zachodzi różnica w ocenie serialu przez pracowników IPS i przez
szeroką widownię. Pracownicy dostrzegają nieścisłości w przedstawieniu pracy IPS.
Wynikają one jednak z potrzeby uatrakcyjnienia fabuły i są mniej istotne dla
pozostałych widzów.
Sama stylistyka serialu, choć bardzo ciekawa, wymaga od widza dużej kultury odbioru,
co do pewnego stopnia ogranicza widownię. Większą oglądalność mógłby mieć serial
adresowany do widza poszukującego w telewizji przede wszystkim rozrywki. Wybór
tego rodzaju produkcji do dofinansowania w ramach EFS prowadziłby do osiągnięcia
szerszego rozpowszechnienia wiedzy na temat pracy IPS wśród ogółu społeczeństwa.
Z badania wynika, że widz niezwiązany z IPS ma dość ograniczoną wiedzę na temat
pracy tych instytucji. Dla połowy respondentów najbardziej znaną instytucją zajmującą
się pomocą osobom potrzebującym jest Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS). W dalszej
kolejności wskazywano organizacje pozarządowe, dosyć częstą odpowiedzią był też
Caritas. Do najmniej popularnych wskazań można zaliczyć takie instytucje jak:
schroniska, świetlice, placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki terapii uzależnień,
hospicja czy urzędy pracy. Stwierdzono tu także występowanie szeregu fałszywych
stereotypów np. że jest to praca przede wszystkim z wykluczonymi, czyli osobami, z
których losem przeciętny respondent się nie utożsamia. Jako jedną z głównych przyczyn
takiego stanu rzeczy respondenci wskazali brak wystarczającej informacji w mediach.
Serial bez wątpienia przyczynił się do zmiany tych przekonań u osób, które miały okazję
go oglądać. Zarówno widzowie, jak i pracownicy IPS w większości zgadzają się z tym, że
serial przybliża wiedzę na temat sposobów wykorzystywania środków UE na rzecz
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6
pomocy społecznej. Dodatkowo pracownicy IPS w większości przyznają, że dzięki niemu
wielu Polaków dowie się czym jest i jakie wsparcie oferuje EFS. Tendencja ta przybrała
na sile w drugiej fali badania CATI po emisji 12 odcinka serialu. Zdaniem zdecydowanej
większości przebadanych widzów pomysł serialu „Głęboka woda” jest dobrym
rozwiązaniem mającym na celu promowanie środków z EFS. Równocześnie jednak
eksperci biorący udział w panelu, a także uczestnicy wywiadów zogniskowanych
zasugerowali, że formuła serialu jako narzędzia promocji treści związanych z pracą IPS
powoli się wyczerpuje i warto poszukać innych rozwiązań. Telewizja jest głównym
kanałem informacyjnym, z którego ogół społeczeństwa korzysta w przypadku tematyki
pracy IPS i dofinansowania unijnego, należy więc intensywnie wykorzystywać ją w
polityce informacyjnej MPiPS. Ewaluator wskazuje w tym przypadku kilka możliwych
kierunków zmian:
wybór lżejszej, bardziej czytelnej dla masowego widza formy (telenowela,
telenowela dokumentalna, talk-show, program lub cykl programów
publicystycznych);
zmiana stylistyki na bardziej dostosowaną do percepcji współczesnego widza,
zwłaszcza młodszego: krótsze odcinki, szybsza narracja, bardzie schematyczne,
„komiksowe” postaci, itp.;
wykorzystanie internetu jako głównego medium rozpowszechniania produkcji,
wiążące się z dostosowaniem do niego formuły przekazu (zdecydowanie krótsze
odcinki, ew. paradokumentalna forma), co mogłoby sprzyjać poszerzeniu
widowni o osoby młodsze;
zmiana przesłania produkcji na bardziej optymistyczne (serial „Głęboka woda”
odbierany jest przez widzów1 jako dzieło względnie pesymistyczne).
W wyniku badania sformułowano następujące rekomendacje:
Przeprowadzenie targetyzacji widowni telewizyjnej pod kątem potrzeb
komunikacyjnych MPiPS. Dokonanie oceny na podstawie tych badań, jaka forma
widowiska telewizyjnego może zapewnić najpełniejszą realizację celów
komunikacyjnych MPiPS;
Zwiększenie liczby i wagi wydarzeń medialnych, towarzyszących emisji kolejnych
produkcji;
Oparcie ustaleń co do pory i warunków emisji serialu o wyniki badań nawyków
grup docelowych i konsekwentne egzekwowanie tych ustaleń na bieżąco;
Połączenie emisji przyszłych produkcji z emisją reklam promujących projekty
dofinansowane z EFS, dla których Instytucją Zarządzającą/Instytucją
Pośredniczącą jest MPiPS;
1 Wniosek przede wszystkim na podstawie badań jakościowych: FGI i panelu ekspertów.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7
Wykorzystywanie telewizji jako skutecznego (zweryfikowanego w trakcie badań)
kanału w prowadzonych działaniach informacyjno - promocyjnych (w tym m.in.
dotyczących promocji środków europejskich).
SUMMARY
The overriding purpose of the survey was to evaluate the influence of broadcasting the
second season of "The Deep Water" series on the knowledge of a wide range of viewers
on the actions under the projects co-financed by the European Social Fund (ESF) that
were implemented and supervised by the Ministry of Labour and Social Policy (MLSP).
The evaluation concerned, inter alia, the degree to which the series’ viewers and
potential viewers have been reached by information on the areas covered by the ESF
projects that have already been implemented and are planned under Priority I
"Employment and social integration" and Priority V "Good governance" of Operational
Programme Human Capital (OP HC).
The aim of the study was to determine the extent to which the series reflects the specific
nature of work of Social Assistance Institutions (SAI) and of the projects subsidised by
the ESF, as well as its reception by the target audience. Based on the survey results, we
presented the prospects of using a TV show as an instrument for promoting
communications formulated under the main objective, including the prospects of using
the third season of "The Deep Water" for that purpose.
The survey has shown that there is a difference between the way the series is evaluated
by SAI staff and the audience. The staff have noticed some inaccuracies in presenting
their work, yet they resulted from the need to make the plot attractive and are of minor
importance to other viewers.
design of the show is very interesting, but it requires a large culture collection of the
viewer, and that to a certain extent the audience. Larger audience could be targeted to
the viewer program on television seeking above all entertaining. The choice of this type
of production to be financed by the ESF would lead to the wider dissemination of
knowledge about the work of SAI among the general public.
The survey results show that viewers having nothing to do with SAIs have limited
knowledge on how such institutions work. For half of the respondents, the most
commonly recognised institution that helps people in need is a Social Welfare Centre
(SWC). Next, they mentioned NGOs, and Caritas has been mentioned quite frequently as
well. Less popular answers concerned institutions such as: shelters, community centres,
care and formative establishments, rehabilitation centres, hospices and labour offices.
The survey authors have also discovered many false stereotypes: that the work of SAIs
stands for work primarily with the excluded, or people with whom average respondents
do not identify. Respondents stated that the reason behind the situation is that the
media do not provide sufficient information on the subject. Undoubtedly, the series
contributed to changing the views of its audience. Both viewers and SAI staff generally
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8
agreed that the series describes the ways in which EU funds are used for social welfare.
In addition, most employees IPS recognizes that thanks to it, many Poles will know what
it is and what support has the ESF. This trend intensified in the second wave of the
emission CATI 12 episode. For the majority of viewers surveyed idea series "The Deep
Water" is a good solution aimed at the promotion of the ESF founds. Yet, the experts who
participated in the panel and focused interview respondents suggested that the formula
of the series as a tool to promote SAI work is being exhausted and it would be
worthwhile to seek other solutions. As television is the main information channel
through which the general public draws information on SAIs and EU subsidies, we
should use it as part of MLSP information policy intensively. The evaluator pointed out
several possible options for changes:
To opt for a lighter form that would be clearer to the general audience (soap
opera, docu-soap, talk show, programme or a cycle of feature programmes);
To change the style to match the perception of contemporary viewers, especially
young viewers, better: shorter episodes, faster narration, more schematic
‘cartoon’ characters, etc.;
To use the Internet as the primary medium for production distribution, which
entails adapting the message formula (much shorter episodes, possibly a quasi-
documentary form), which would contribute to extending the audience to include
young people;
The Change of production’s receive more optimistic (TV's "The Deep Water" is
perceived as the work of relatively pessimistic by the audience2).
The survey results led to the following recommendations:
To target TV audience in terms of MLSP’s communication needs. To use survey
results to determine which form of a TV show ensures the fullest implementation
of MLSP’s communication needs;
To increase the number and importance of media events which accompany the
broadcasting of subsequent productions;
To base decisions on the time and terms of the series’ broadcasting on the results
of studies on the habits of target groups and to put the knowledge into practice
on an ongoing basis;
Connection the issue of future production with the issue of advertising of projects
co-financed by the ESF, for which the Managing Authority / Intermediate Body is
the MLSP;
To use television as an effective (verified by surveys) channel for information and
promotion campaigns (inter alia promotion of EU funds).
2 The proposal is based mainly on the basis of qualitative research: FGI and a panel of experts.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9
2 WPROWADZENIE
Niniejszy Raport końcowy zawiera wyniki analiz/badań przeprowadzonych na
potrzeby projektu badawczego pt. "Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu
„Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu
Społecznego". Projekt został zrealizowany w okresie kwiecień - lipiec 2013 r. Na
metodologię projektu złożyły się:
badanie desk research (analiza danych zastanych),
analiza treści,
dwie fale badania ilościowego CATI przeprowadzonego z pracownikami
instytucji pomocy społecznej (IPS),
dwie fale badania ilościowego CATI zrealizowanego na reprezentatywnej próbie
widzów,
dwa zogniskowane wywiady grupowe z widzami serialu,
panel ekspertów,
blog badania oraz internetowy panel dyskusyjny.
Serial „Głęboka woda” opowiada o losach grupy pracowników socjalnych jednego
z Ośrodków Pomocy Społecznej oraz wspieranych przez nich osób. Serial powstał dzięki
współfinansowaniu Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Rozpoczęcie emisji 12 odcinków na antenie TVP 2
nastąpiło w marcu 2013 r., a zakończenie emisji miało miejsce w czerwcu 2013 r.
W serialu występują znani aktorzy, m.in. Marcin Dorociński, Katarzyna Maciąg, Marta
Klubowicz i Teresa Budzisz-Krzyżanowska.
Fabuła serialu zakłada pokazanie realnych problemów, z jakimi zmagają się ludzie
w trudnych życiowych sytuacjach oraz dotarcie do społeczeństwa z informacją o tym,
jak wygląda codzienna praca instytucji pomocy i integracji społecznej oraz służb
zatrudnienia. W wątki serialu wplecione są informacje o możliwościach skorzystania
z ich pomocy i zmianach zachodzących w ich funkcjonowaniu dzięki środkom EFS.
Celem głównym serialu jest dotarcie do jak najszerszej liczby odbiorców z informacjami
na temat projektów nadzorowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
(MPiPS) w ramach EFS, przybliżenie oraz upowszechnienie informacji o efektach
i produktach powstałych w wyniku realizacji projektów PO KL, wskazanie wagi ich
realizacji oraz zainteresowanie opinii publicznej i potencjalnych odbiorców projektami
realizowanymi w przyszłości.
Realizacja niniejszej ewaluacji wynika m.in. z zaleceń Instytucji Zarządzającej PO KL,
która wskazała na konieczność dokonania badania ewaluacyjnego mającego na celu
pogłębioną analizę wyników oglądalności drugiego sezonu serialu „Głęboka woda”,
służącego ocenie skuteczności dotarcia do grupy docelowej, zawierającego analizę
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
10
znajomości wśród odbiorców serialu obszarów tematycznych wspieranych przez EFS,
jakie poruszane są w przedmiotowej produkcji. Ewaluacja służy również ocenie, czy
wyprodukowanie serialu jest efektywnym sposobem promocji działań
projektowych/wsparcia EFS. Wyniki niniejszego badania posłużą m.in. programowaniu
działań informacyjno-promocyjnych w przyszłym okresie programowania.
Głównym celem badania była ocena wpływu emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka
woda” w telewizji ogólnopolskiej na wiedzę szerokiego grona odbiorców nt. działań
zawartych w projektach realizowanych i nadzorowanych przez MPiPS w ramach EFS.
Ocenie podlegał m.in. stopień dotarcia do widzów/potencjalnych odbiorców
z informacją na temat projektów EFS zakończonych i obecnie realizowanych oraz
planowanych w przyszłości w ramach Priorytetu I "Zatrudnienie i integracja społeczna"
i V "Dobre rządzenie" PO KL.
Zakres badania
Ocena skuteczności promocji działań współfinansowanych z EFS, w tym
pojawiających się w serialu informacji nt. działań realizowanych w ramach
projektów finansowanych z PO KL, np.:
o Promocji działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji
projektów na rzecz promocji równych szans kobiet i mężczyzn oraz
godzenia życia zawodowego i rodzinnego, tworzenia ośrodków opieki
przedszkolnej oraz żłobków i klubów dziecięcych;
o Promocji działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji
projektów wspierających organizacje pozarządowe, upowszechniających
poradnictwo prawne i obywatelskie oraz współpracę z administracją
publiczną;
Ocena, czy serial przyczynia się do wzrostu wiedzy nt. tematyki projektów
współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego;
Ocena, czy serial przyczynia się do wzrostu wiedzy nt. sposobu działania
instytucji pomocy i integracji społecznej oraz ich oferty skierowanej do osób
z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i marginalizacją;
Analiza i interpretacja danych nt. oglądalności drugiego sezonu serialu
dostarczonych przez TVP w celu dokonania porównania oglądalności z innymi
programami/emisjami telewizyjnymi dotyczącymi tematyki społecznej;
Analiza treści dostępnych w mediach i w Internecie nt. drugiego sezonu serialu
pod kątem odbioru przez widzów wątków prezentowanych w serialu.
Kryteria ewaluacyjne
Proces badawczy, jak również odpowiedzi na pytania badawcze zostały
przeprowadzone w oparciu o następujące kryteria ewaluacyjne:
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
11
Adekwatność, rozumianą jako:
o stopień dopasowania kanału informacyjnego do promocji działań
realizowanych w ramach projektów realizowanych w Priorytecie I oraz
Priorytecie V PO KL;
Skuteczność, rozumianą jako:
o stopień osiągnięcia zaplanowanych celów i efektów działania
promocyjnego polegającego na emisji 12 odcinków drugiego sezonu
serialu „Głęboka woda”;
o stopień dotarcia z przekazem informacyjnym do zakładanej grupy
docelowej (tj. ogółu społeczeństwa, widzów serialu);
Efektywność, rozumianą jako:
o stosunek nakładów finansowych, czasowych i ludzkich poniesionych
w celu realizacji serialu do uzyskanych rezultatów w zakresie
informacyjno-promocyjnym (porównanie z efektywnością innych form
promocji i informacji na temat EFS, porównanie ze zrealizowanymi
dotychczas kampaniami medialnymi na poziomie ogólnopolskim).
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
12
3 KONCEPCJA I OPIS METODOLOGII BADANIA
3.1 Koncepcja logiczna ewaluacji
Koncepcja logiczna badania została oparta na założeniach teoretycznych (teoria postaw
społecznych, teoria komunikacji społecznej) i metodycznych (partycypacyjny model
realizacji badania). Jej wynikiem jest podział tematyczno–metodologiczny jego zakresu
na trzy obszary badawcze:
Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie
Obszar badawczy B: Percepcja
Obszar badawczy C: Przyszłość
Poniżej przedstawiony został graficzny schemat koncepcji logicznej badania.
Rysunek 1. Graficzny schemat koncepcji logicznej badania
Obszar A
„ODZWIERCIEDLANIE”
Obszar B
„PERCEPCJA”
ADEKWATNOŚĆ
SKUTECZNOŚĆ
EFEKTYWNOŚĆ
Opracowanie wniosków i
rekomendacji
Wnioski i rekomendacje
Kryteria ewaluacyjne/analiza
Diagnoza i ocena stanu faktycznego Fazy logiczne badania
Ob
szar
y b
adaw
cze
Obszar C
„PRZYSZŁOŚĆ”
SKUTECZNOŚĆ
EFEKTYWNOŚĆ
Źródło: Opracowanie własne
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
13
3.2 Opis metod i technik badawczych
3.2.1 Analiza danych zastanych (desk research) i analiza treści
W realizacji badania zostały wykorzystane dane ze źródeł zastanych, czyli dane
i informacje, które nie zostały wytworzone na potrzeby prowadzonego badania. Analizie
poddane zostały:
wytyczne w zakresie działań informacyjno-promocyjnych realizowanych
w ramach PO KL, plany komunikacji PO KL, treść PO KL, itp.,
scenariusze 12 odcinków serialu, storyline i inne dokumenty zawierające
założenia dotyczące realizacji serialu,
poszczególne odcinki serialu,
założenia na temat realizacji serialu (załącznik do umowy z TVP),
dane dotyczące oglądalności serialu (przekazane przez TVP),
dane dotyczące oglądalności innych programów telewizyjnych dotyczących
tematyki społecznej, innych przekazów filmowych o zbliżonej tematyce,
raporty, analizy z oceny działań informacyjno-promocyjnych realizowanych
w ramach funduszy UE.
Analiza treści obejmowała głównie materiały internetowe (fora, facebook, wpisy pod
artykułami, itp.). Była prowadzona na bieżąco wraz z pojawianiem się nowych treści na
temat serialu.
3.2.2 Badanie kwestionariuszowe CATI
CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview) jest to technika stosowana przy
realizacji badań ilościowych, polegająca na przeprowadzaniu wywiadów telefonicznych
z respondentami z wykorzystaniem komputera. Wywiady CATI w niniejszym projekcie
badawczym zostały wykorzystane na potrzeby zbadania opinii widzów oraz
pracowników instytucji pomocy społecznej.
Badanie z widzami zostało przeprowadzone na próbie 1068 widzów (I fala) i 1080
widzów (II fala) (oglądających telewizję lub filmy/seriale w internecie) - mieszkańców
Polski w wieku 18 lat i więcej (pełnoletnich). Taka wielkość próby zapewniła
reprezentatywność na poziomie ogólnopolskim, co pozwala generalizować wyniki
badania na całą populację widzów w Polsce (przy błędzie oszacowania na poziomie
e=3% i poziomie ufności = 95%). W trakcie realizacji badania zdecydowano się zmienić
proporcje płci w próbie. Na etapie planowania badania zakładano podział: 52,25%
kobiety - 47,75% mężczyźni, który odzwierciedla proporcje demograficzne
społeczeństwa (w wieku 18 i więcej lat). Jednak w trakcie realizacji badania (również
sondażu internetowego prowadzonego równolegle) okazało się, że należy zwiększyć
wagę kobiet w próbie, ponieważ ich udział w populacji widzów jest wyższy niż udział
demograficzny w społeczeństwie. Potwierdzają to również dane Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji przedstawione w publikacji "Udział w rynku, wielkość i struktura
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
14
widowni (wiek, wykształcenie, płeć) programów telewizji publicznej (TVP 1, TVP 2, TVP
Info, TVP Polonia) i koncesjonowanej (TVN, Polsat, TV4, Puls) w II półroczu 2011 r.3."
Ostatecznie proporcje płci w próbie kształtują się następująco: 55,8% kobiety - 44,2%
mężczyźni (I fala), 54,2% kobiety - 45,8% mężczyźni (II fala). W tabelach poniżej
przedstawiona została szczegółowa struktura zrealizowanej próby badania CATI
z widzami.
Tabela 1. Struktura zrealizowanej próby badania I fali CATI z widzami
Województwo
Liczba kobiet w
wieku 18 lat i więcej w
próbie
Udział kobiet w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Liczba mężczyzn w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Udział mężczyzn w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Dolnośląskie 45 4,2% 38 3,6%
Kujawsko-Pomorskie 33 3,1% 13 1,2%
Łódzkie 41 3,8% 33 3,1%
Lubelskie 34 3,2% 29 2,7%
Lubuskie 17 1,6% 10 0,9%
Małopolskie 51 4,8% 44 4,1%
Mazowieckie 80 7,5% 69 6,5%
Opolskie 18 1,7% 14 1,3%
Podkarpackie 32 3,0% 28 2,6%
Podlaskie 20 1,9% 16 1,5%
Pomorskie 33 3,1% 22 2,1%
Śląskie 71 6,6% 61 5,7%
Świętokrzyskie 21 2,0% 17 1,6%
Warmińsko-Mazurskie 23 2,2% 14 1,3%
Wielkopolskie 52 4,9% 41 3,8%
Zachodniopomorskie 25 2,3% 23 2,2%
Ogółem 596 55,8% 472 44,2%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania I fali CATI z widzami (n=1068)
Tabela 2. Struktura zrealizowanej próby badania II fali CATI z widzami
Województwo
Liczba kobiet w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Udział kobiet w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Liczba mężczyzn w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Udział mężczyzn w wieku 18 lat
i więcej w próbie
Dolnośląskie 43 4,0% 38 3,5%
Kujawsko-Pomorskie 29 2,7% 24 2,2%
Łódzkie 41 3,8% 33 3,1%
Lubelskie 34 3,1% 29 2,7%
Lubuskie 15 1,4% 14 1,3%
Małopolskie 51 4,7% 44 4,1%
3 http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-kwartalne/
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
15
Mazowieckie 80 7,4% 69 6,4%
Opolskie 18 1,7% 14 1,3%
Podkarpackie 32 3,0% 28 2,6%
Podlaskie 20 1,9% 16 1,5%
Pomorskie 31 2,9% 27 2,5%
Śląskie 71 6,6% 61 5,6%
Świętokrzyskie 21 1,9% 17 1,6%
Warmińsko-Mazurskie 21 1,9% 18 1,7%
Wielkopolskie 52 4,8% 41 3,8%
Zachodniopomorskie 26 2,4% 22 2,0%
Ogółem 585 54,2% 495 45,8%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania II fali CATI z widzami (n=1080)
Badanie z pracownikami instytucji społecznej zostało przeprowadzone w wybranych
podmiotach: Regionalnych Ośrodkach Pomocy Społecznej (ROPS), Powiatowych
Centrach Pomocy Rodzinie (PCPR), Gminnych Ośrodkach Pomocy Społecznej (GOPS)
i Miejskich Ośrodkach Pomocy Społecznej (MOPS). W każdej z instytucji badaniem został
objęty jeden pracownik. Zrealizowano w I fali 305 wywiadów CATI (10 w ROPS, 39 w
PCPR, 256 w GOPS i MOPS)4, natomiast w II fali 326 wywiadów (247 MOPS i GOPS,
16 ROPS, 38 PCPR i 25 MOPR).
Taka wielkość próby oraz sposób jej doboru (mimo, że jest celowy) zapewniły wysoką
reprezentatywność badania na poziomie populacji pracowników instytucji pomocy
społecznej (choć bez możliwości wnioskowania z określonym błędem pomiaru, jak
w przypadku ogólnopolskiej próby widzów).
3.2.3 Sondaż internetowy
W niniejszym badaniu został wykorzystany tzw. sondaż internetowy tj. badanie
polegające na zamieszczeniu krótkiej ankiety internetowej na wybranych stronach
internetowych w postaci wyskakującego okienka.
Informacja do sondażu została zamieszczona na:
TVP (podstrona serialu) - http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda
MPiPS - http://www.kapitalludzki.gov.pl/gleboka-woda
Rozesłana została także informacja do wszystkich ROPS, PCPR, MOPS i GOPS z prośbą
o umieszczenie informacji o sondażu na stronach internetowych. W sondażu wzięło
udział 1598 respondentów, z czego 1258 osób to widzowie II sezonu serialu „Głęboka
woda”. Poniżej przedstawiona została szczegółowa struktura zrealizowanej próby
sondażu (tylko widzowie II sezonu serialu).
4 Nie udało się przeprowadzić wywiadów we wszystkich ROPS-ach z uwagi na odmowy wzięcia udziału w badaniu.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
16
Tabela 3. Struktura próby zrealizowanego sondażu internetowego
Kobiety
(n) Kobiety
(%) Mężczyźni
(n) Mężczyźni
(%)
Poziom wykształcenia respondenta
Podstawowe/gimnazjalne 13 1,2% 2 1,4%
Zasadnicze zawodowe 13 1,2% 10 6,8%
Średnie 199 17,9% 42 28,4%
Wyższe 868 78,2% 93 62,8%
Odmowa odpowiedzi 17 1,5% 1 0,7%
Ogółem 1110 88,2% 148 11,8%
Wiek respondenta
18-24 lata 151 13,6% 28 18,9%
25-34 lata 426 38,4% 49 33,1%
35-44 lata 290 26,1% 52 35,1%
45-54 lata 168 15,1% 13 8,8%
55-64 lata 64 5,8% 2 1,4%
65 lat i więcej 4 0,4% 0 0,0%
Odmowa odpowiedzi 7 0,6% 4 2,7%
Ogółem 1110 88,2% 148 11,8%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sondażu internetowego (n=1258)
3.2.4 Zogniskowane wywiady grupowe (FGI)
Metoda zogniskowanych wywiadów grupowych (tzw. grupy fokusowe; FGI) ma formę
ustrukturyzowanej dyskusji, prowadzonej przez moderatora. Umożliwia ona zebranie w
jednym miejscu reprezentantów różnych podmiotów w celu przeprowadzenia
wzajemnej dyskusji i konfrontacji opinii.
Technika wywiadu grupowego jest szczególnie użyteczna do analizy zagadnień
i obszarów, w których występuje duże zróżnicowanie opinii wymagających
szczegółowego poznania. Wykorzystuje w zbieraniu informacji dynamikę grupy,
wzajemne oddziaływanie i stymulowanie się uczestników, ich aktywność
i spontaniczność. Wywiad tego typu zapewnia uzyskanie stosunkowo dużej ilości
informacji w krótkim czasie. Ponadto, z uwagi na wspomnianą dynamikę grupy, sprzyja
odkrywaniu różnych aspektów zjawisk i ujawnianiu ich kontekstu.
W ramach badania zostały przeprowadzone dwa zogniskowane wywiady grupowe
(FGI):
FGI z uczestnikami z wyższym wykształceniem – 8 uczestników,
FGI z uczestnikami z średnim wykształceniem – 8 uczestników.
3.2.5 Blog badania i internetowy panel dyskusyjny
Empowerment Evaluation Blog to innowacyjna technika wykorzystująca podejście
empowerment evaluation5, które zakłada angażowanie uczestników badania w sam
proces przeprowadzania ewaluacji. Na blogu były publikowane cząstkowe wyniki badań 5 por. David Fetterman, Abraham Wandersman, Empowerment Evaluation Principles in Practice, 2005.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
17
oraz artykuły związane z badaniem i tematyką serialu. W ramach bloga był też
prowadzony panel dyskusyjny. Zaproszenie do aktywności na blogu i w panelu
dyskusyjnym otrzymali pracownicy IPS.
3.2.6 Panel ekspertów
W ramach badania został przeprowadzony panel ekspertów z następującymi
uczestnikami:
Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w takich dziedzinach jak
komunikacja społeczna i Public Relations,
Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w zakresie analiz
filmowych i medioznawstwa,
Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w zakresie pomocy
społecznej.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
18
4 OPIS WYNIKÓW BADANIA
4.1 Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie
Od filmu, praktycznie od początku jego historii, oczekiwano i oczekuje się realizacji nie
tylko racji artystycznych, ale i społecznych, edukacyjnych, propagandowych czy
politycznych. Serial „Głęboka woda” jest dziełem, przed którym tego rodzaju zadania są
stawiane, więc oceniany może być z punktu widzenia, na ile realizuje je zgodnie
z regułami języka filmowego i na ile sposób narracji czyni treści edukacyjne
i promocyjne atrakcyjnymi dla widza, czyli na ile trafiają one do jego wrażliwości. Tylko
poprzez właściwy dobór środków artystycznych mogą one zostać zauważone
i przyswojone przez odbiorców. Kiedy nieartystyczne funkcje dzieła filmowego stają się
funkcjami nadrzędnymi, a zapomina się o tym, że film przede wszystkim jest sztuką –
przesłanie edukacyjne i promocyjne bywa zwykle odrzucane przez widownię, a dzieło
takie okazuje się nawet przeciwskuteczne, jeśli chodzi o dotarcie do widza
z zamierzonym przesłaniem6. Innymi słowy, każdy film - dokumentalny czy fabularny –
zawsze jest w pierwszej kolejności opowieścią odwołującą się do emocji odbiorcy,
a dopiero w dalszej – przekazem wiedzy czy informacji. Warto też mieć na uwadze, że
specyfika dzieła filmowego raczej sprzyja zakorzenieniu się w świadomości widza
określonych skojarzeń oraz emocji pozytywnych lub negatywnych związanych
z tematem, a nie konkretnych treści, uporządkowanych dyskursywnie. W tym sensie
serial telewizyjny jest w rozumieniu McLuhanowskim raczej „przekazem gorącym”, czyli
takim, który zapewnia percepcję nasyconą wyrazistą i szczegółową informacją,
i pozostaje niejako w sprzeczności z „zimną” naturą przekaźnika takiego, jak telewizja.
Przekaźniki gorące - pisze McLuhan - powodują niewielki udział odbiorcy w samym
procesie przekazu, podczas gdy przekaźniki zimne wymagają aktywnego
współuczestnictwa w uzupełnianiu przekazywanej treści7. „Zimna” natura telewizji
spełnia się w przypadku takich form przekazu, jak program publicystyczny, talk-show,
program informacyjny, itp. Natomiast w przypadku serialu fabularnego mamy do
czynienia raczej z przekazem „gorącym” ze wszystkimi tego konsekwencjami.
6 Przykładami klasycznymi i zarazem najbardziej wyrazistymi tego rodzaju sytuacji może być historia kina w służbie ideologii totalitarnych. Nazwanie kina najważniejszą ze sztuk przez Lenina było dostrzeżeniem mocy perswazyjnej dzieła filmowego jako narzędzia oddziaływania na przemiany społeczne. Przykłady skutecznego oddziaływania filmu na świadomość społeczną symbolizują w tym przypadku dwa nazwiska: Sergiusza Eisensteina i Leni Riefenstahl. W przypadku tych artystów można mówić o osiągnięciu pełnej jedności wyrazu artystycznego i przesłania propagandowego. Natomiast większość produkcji filmowej tamtego okresu okazała się chybiona, gdyż jej autorzy nie potrafili za pomocą wiarygodnych środków artystycznych dotrzeć do wrażliwości widza. Były to dzieła niosące „słuszną treść” (tzn. zgodną z doktryną, ale z racji estetycznych i emocjonalnych odrzucane przez widzów, za wyjątkiem może najbardziej przekonanych (czyli nie tych, na których w zamierzeniu autorskim miałyby oddziaływać) - por. Jerzy Płażewski, Język filmu, Warszawa 1982; Alicja Helman, O dziele filmowym, Kraków 1981.
7 Marshall McLuhan, Undestanding Media, the Extention of Man, New York 1964.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
19
Ma to określone konsekwencje dla oceny siły perswazyjnej dzieła. Wywołanie reakcji
emocjonalnej widza, zgodnej z intencją przekazu powinno być oceniane jako cel
nadrzędny, wtórny wobec częstotliwości i objętości treści informacyjnej, jaka pojawia
się w filmie. Nie musi być zarzutem, że określone treści przedstawiano są zgodnie
z potocznym ich rozumieniem, choćby nie zawsze zgodnie ze stanem faktycznym,
opisanym w ustawach, określonych w procedurach działania instytucji czy też w ich
rzeczywistej praktyce. Szczególnie dzieło fabularne musi być tworzone ze
świadomością, że potoczna percepcja ogółu społeczeństwa nie zawsze odpowiada
faktom. Taka sytuacja może też powodować, że dzieło, osiągające pozytywne efekty
promocyjne (w sensie budowy odpowiednich emocji i skojarzeń) nie znajdzie uznania
w oczach osób bezpośrednio zaangażowanych w rzeczywistość, której dotyczy
i o której próbuje opowiadać – w tym wypadku praktykę pomocy społecznej w Polsce
i wsparcie dla niej, uzyskiwane w ramach EFS.
Ewaluatora działania promocyjnego, jakim jest serial „Głęboka woda” stawia w dość
niecodziennej sytuacji: nie tylko badacza opinii grup docelowych, do których serial
został skierowany, ale i recenzenta samego dzieła, stojącego przed pytaniem: czy taka
a nie inna historia, sposób opowiadania, język filmowy, pomysł postaci, gra aktorska –
zostały pomyślane w sposób optymalny z punktu widzenia potrzeb promocyjnych
Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Może to
powodować, że różne kategorie widzów będą oceniały serial inaczej: widzowie
niemający bliskiego kontaktu z praktyką pomocy społecznej mogą dzięki serialowi
zauważyć różnego typu problemy społeczne i generalnie zyskać większą wrażliwość
społeczną. Może też zmienić się ich spojrzenie na pracowników opieki społecznej: np.
zamiast wizerunku bezdusznego urzędnika możemy otrzymać wizerunek ludzi
gotowych do pomocy, pasjonatów zawodu. Natomiast profesjonaliści zwrócą przede
wszystkim uwagę na to, że dramatyczne wydarzenia każdego odcinka nie mają wiele
wspólnego z banalną zazwyczaj i żmudną pracą, jaką wykonują codziennie. Jak wynika
ze znacznej części uwag na blogu badania lub na innych forach dyskusyjnych,
poświęconych serialowi – osobom związanym profesjonalnie z pomocą społeczną brak
w serialu opisu ogromu pracy biurowej, która zajmuje im najwięcej czasu. Część
oczywiście zdaje sobie sprawę z tego, że nie jest to temat, który mógłby być atrakcyjnym
wątkiem scenariusza, część jednak odbiera to jako mankament serialu.
Eksperci, biorący udział w panelu, zwrócili zgodnie uwagę na fakt, że percepcję
społeczną dzieła takiego, jak serial „Głęboka woda” rozpatrywać należy na dwóch
poziomach:
percepcji rzeczywistej problematyki, której dotyczy serial;
oraz percepcji medialnej.
W sytuacji, gdy dzieło odnosi się do problematyki, o której odbiorcy nie posiadają innej
wiedzy, niż czerpana z przekazu medialnego – percepcja medialna może być tożsama
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
20
z percepcją rzeczywistą. Sytuacje takie mają miejsce zazwyczaj wtedy, gdy przekaz
dotyczy tematów odległych od potocznego doświadczenia widza – zdarzeń politycznych
czy sytuacji społecznych w odległych krajach, kultur, z którymi społeczność odbiorcy nie
wchodzi w interakcje, dziedzin wymagających specjalistycznego przygotowania
(np. odkryć naukowych czy też – co koresponduje z tematem niniejszego projektu
badawczego – specyfiki wdrażania programów operacyjnych współfinansowanych ze
środków UE). Warto przy tym zwrócić uwagę, że nawet wówczas na odbiór przekazu
medialnego mają wpływ przekonania, stereotypy czy resentymenty widzów. Twórca
przekazu medialnego praktycznie w każdych okolicznościach musi brać pod uwagę
potoczne doświadczenie grup, do których przekaz jest kierowany. To z kolei wymaga po
pierwsze precyzyjnej targetyzacji przekazu, po drugie – dokładnego rozpoznania
nastawienia i doświadczeń grup docelowych.
Do zderzenia percepcji medialnej i percepcji rzeczywistej dochodzi zazwyczaj
w przypadkach, gdy znaczna część odbiorców może odnieść treść i formę przekazu
medialnego do swoich doświadczeń. Eksperci wskazali kilka przykładów seriali
podobnych, jak „Głęboka woda”, dla których tego rodzaju dysonans może zachodzić:
„Na dobre i na złe”, „Ranczo”, różnego rodzaju serialne kryminalne czy policyjne.
W takich okolicznościach, im bardziej treść przekazu medialnego jest odległa od
potocznego doświadczenia, tym bardziej musi to być rekompensowane atrakcyjnością
narracji, przy czym atrakcyjność ta budowana musi być zawsze w odniesieniu do
nastawienia i potrzeb grup docelowych, do których zwracają się twórcy. Na przykładzie
seriali „Na dobre i na złe” oraz „Rancza” wykazano, że nawet w przypadku dużej
niezgodności percepcji medialnej i rzeczywistej można osiągnąć korzystny efekt
perswazyjny, owocujący dużą oglądalnością oraz przywiązaniem widza do danej
produkcji.
Serial „Głęboka woda” w zestawieniu z tymi przykładami stanowi zjawisko w pewnym
stopniu odrębne. Wspomniane seriale pełnią przede wszystkim funkcję rozrywkową,
natomiast zamysł „Głębokiej wody” jest ambitniejszy w sensie artystycznym. Ogranicza
to grupę odbiorców serialu do tych, którzy są zainteresowani i przygotowani do odbioru
takiej formy – czyli z reguły widzów lepiej wykształconych, z większą świadomością
specyfiki języka filmu, o bardziej wysublimowanych potrzebach kulturalnych. Grupa
taka stanowi raczej mniejszość widowni telewizyjnej. Jest to zarazem grupa skłonna
szczególnie krytycznie patrzeć na wszystkie przypadki niezgodności przekazu
medialnego z rzeczywistością, posiadająca szerszą i bardziej pogłębioną wiedzę
o problemach, o których traktuje serial.
To zawężenie grupy odbiorców można było obserwować, porównując wyniki dwóch
przeprowadzonych w ramach badania wywiadów zogniskowanych: z grupą widzów
o wyższym wykształceniu i z grupą o wykształceniu poniżej wyższego. Pierwsza z nich
wykazywała się dużym zrozumieniem specyfiki narracji filmowej i była skłonna
wybaczać twórcom odbieganie od ich doświadczeń i wiedzy, przede wszystkim
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
21
pomijanie w narracji wszelkich odniesień do biurokratyzacji pracy IPS i pewną
idealizację bohaterów w porównaniu do znanych im rzeczywiście pracowników
socjalnych. Natomiast grupa druga zdecydowanie krytykowała serial z tego punktu
widzenia, jako nieautentyczny, nieprzedstawiający „prawdy” takiej, jaka jest im znana
z kontaktów z IPS lub znanej „ze słyszenia”. Jako argument, że takie zawężenie ma
miejsce, można wskazać porównanie wypowiedzi komentujących na blogu badania
i wyników badań ilościowych. Na blogu, obok krytykujących brak zgodności fabuły
serialu ze znaną im rzeczywistością IPS, pojawiają się osoby odwołujące się właśnie do
specyfiki narracji filmowej. Tacy komentujący – w większości związani z IPS, jak można
przypuszczać z ich deklaracji – zwykle zwracają uwagę na to, że „świat przedstawiony”
serialu i świat rzeczywisty nie są do końca spójne, ale nie uważają tego za wadę: Bardzo
fajny serial. Cóż, że trochę odrealniony? A któż chciałby oglądać film o wypełnianiu setek
dokumentów? Osobiście bardzo mi się podoba i spełnił w moim odczuciu rolę przybliżenia
osobom niezorientowanym sens pracy socjalnej, a wśród moich znajomych wzbudził
autentyczny szacunek dla pracowników socjalnych8; Pracuję w "ps" 25 lat, związany z
pomaganiem od zawsze, moim zdaniem serial pokazuje prawdziwe życie pracowników
socjalnych i taki był jego cel, malkontenci narzekają bo nie rozumieją, że dla "filmowości"
trzeba było pokazać trochę niekonwencjonalnego zachowania, osoby trzecie plus petenci
OPS mogą zobaczyć jak wygląda praca w "opiece", jacy potrafią być klienci, brawo dla
twórców serialu9. Pracownicy IPS będący respondentami badania ilościowego podobnie
jak uczestnicy wywiadu zogniskowanego z drugiej grupy – dostrzegają przede
wszystkim niezgodność treści serialu z ich wiedzą i doświadczeniem, nie uwzględniając
lub uwzględniając w mniejszym stopniu jego wartość jako fikcji artystycznej.
Tego rodzaju zawężenie grupy odbiorców nie jest w najmniejszym stopniu błędem
z perspektywy twórców serialu, którzy tworzą dzieło o określonym kształcie
artystycznym ze świadomością, że nie jest to produkcja dla widza masowego. Jest to
jednak poważne ograniczenie siły perswazyjnej serialu, gdy wziąć pod uwagę przede
wszystkim potrzeby promocyjne Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy
i Polityki Społecznej. Otwiera to pole do rozważań, czy wybór innej formy przekazu
medialnego, dostosowanej do standardów odbiorów bardziej masowego widza, nie
byłby w przyszłości bardziej zasadny ze względu na dotarcie do grup widzów, których
serial nie mógł raczej zainteresować. Ilustruje to np. jedna z wielu typowych
wypowiedzi, jakie odnotowano zarówno w internecie, jak i w trakcie wywiadów
zogniskowanych: Ponure kolory, mimo dobrych chęci odzwierciedlania sytuacji
odstraszają od oglądania, są męczące10; Trochę "odrealnione" i słodkie (nieco "pogubieni"
pracownicy socjalni, wchodzący w relację z podopiecznymi, pracują "całą dobę") - ale
w sposób właściwy pokazujący sama ideę pomocy społecznej. Lubię serial11.
8 Komentarz z blogu badania, nick: też pracownik socjalny 9 Komentarz z blogu badania, nick: dyro 10 Komentarz z blogu badania, nick: et. 11 Komentarz z blogu badania, nick: Mirosława Zielony
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
22
Eksperci zwracali w tym przypadku uwagę na konieczność pogłębienia analizy własnych
celów komunikacyjnych: do jakich grup z jakim typem przekazu zamierzamy dotrzeć?,
przede wszystkim o wzbogacenie jej o precyzyjną targetyzację dla każdej z form
przekazu, jaka zostanie objęta dofinansowaniem.
Uwzględniając założenia artystyczne twórców serialu można przyjąć, że większość
celów promocyjnych Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy
i Polityki Społecznej znalazła w nim odzwierciedlenie. Z analizy scenariuszy
poszczególnych odcinków wynika, że pojawia się w nich – przy uwzględnieniu
wymogów konstrukcji dramatycznej - kontekst rzeczywistej praktyki instytucji pomocy
społecznej, a także działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji projektów
na rzecz promocji równych szans kobiet i mężczyzn oraz godzenia życia zawodowego
i rodzinnego, tworzenia ośrodków opieki przedszkolnej oraz żłobków i klubów
dziecięcych, efektów i produktów powstałych w toku realizacji projektów wspierających
organizacje pozarządowe, upowszechniających poradnictwo prawne i obywatelskie oraz
współpracę z administracją publiczną. Nie zachodzi zarazem zjawisko agresywnego
i rozbijającego narrację lokowania produktu (w tym przypadku za taki można uznać EFS
i projekty dofinansowane z tego źródła), co jest częstą wadą wielu polskich seriali
telewizyjnych. Wątki, o których mowa, występują zwykle jako uzasadnione tło narracji
i są tłumaczone przez jej logikę.
Na poziomie poszczególnych odcinków prezentuje się to następująco:
W odcinku pierwszym obserwujemy pojawiający się problem eksmisji
mieszkańców z kamienicy przejętej przez dewelopera i tworzenie projektu
świetlicy środowiskowej. Tematy przedstawione są na tle rodzinnych problemów
głównego bohatera, Wiktora. Mamy tu do czynienia z problemem, który jest
dobrze osadzony w narracji, bez nadmiernego eksponowania. W odcinku drugim
pojawia się promocja środków UE wykorzystywanych przez PFRON, a zarazem
projekt przyznawania mikrokredytów (projekt Yanusa). W pierwszym przypadku
dobry odbiór informacji zapewnia osadzenie wątku w tle problemów i perypetii
pensjonariuszy domu pomocy społecznej. W drugim – dobrze sprawdza się
postać Jerzego, który – jako skrupulatny i nieco bezduszny formalista – pełni
w tymi w wielu innych odcinkach rolę swoistego adwokata diabła;
W kolejnych odcinkach kontynuowany jest wątek dewelopera Budnego, który
dąży do usunięcia lokatorów z przejętej kamienicy. Wątek ten tworzy w całym
serialu oś konfliktu Wiktor-Budny, która buduje napięcie przez cały serial.
Kontynuowany jest też wątek świetlicy środowiskowej, który wprowadza
problem młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym;
Generalnie można stwierdzić, że scenarzyści, prezentując tematy, do których
odnosi się niniejsza ewaluacja, nie zaburzają konstrukcji dramatycznej serialu czy
poszczególnych odcinków, nie odnosi się też zazwyczaj wrażenia, że dialogi
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
23
zostały napisane, a sceny nakręcone jedynie w celu lokowania produktu.
Prezentując je, odwołują się do potocznego doświadczenia i potocznej wiedzy na
temat prezentowanych problemów, a nie do wiedzy i doświadczenia
profesjonalistów, zajmujących się problemami pomocy społecznej, wprowadzając
zręcznie w ten obszar nowe informacje i korygując stereotypy.
W ocenie ekspertów oparcie osi fabularnej serialu na walce z Wiktora z działaniami
dewelopera Budnego ma szereg zalet, przede wszystkim służy budowaniu przekonania
odbiorcy, że problemy, którymi zajmuje się opieka społeczna, dotyczyć mogą każdego.
Prowadzą widza do konstatacji: przecież i ja mógłbym/mogłabym znaleźć się na miejscu
bohaterów serialu. Jednak siła perswazji drugiego sezonu serialu została oceniona przez
ekspertów niżej niż sezonu pierwszego ze względu na mniejszą siłę wyrazu
zastosowanych środków filmowych. Przede wszystkim zwrócono uwagę na to, że
w drugim sezonie napięcia dramatyczne w narracji są dużo słabsze, konflikty między
postaciami w dużej mierze polegają na dość schematycznej kontynuacji napięć i relacji
zbudowanych w pierwszym sezonie, mniej przekonujące są też dialogi oraz gra
aktorska. Eksperci zwrócili uwagę też, że w narracji drugiego sezonu nie zastosowano
żadnych „nieklasycznych” środków stylistycznych, jakim w pierwszym sezonie było na
przykład wprowadzenie jako bohatera reportera obywatelskiej telewizji internetowej,
robiącego z bohaterami serialu wywiady, stanowiące swoisty komentarz do tego, co
działo się w odcinku, narracyjny kontrapunkt bardzo ciekawie dopełniający konstrukcję
postaci. Jako mniej atrakcyjny ocenili sezon drugi również uczestnicy wywiadów
zogniskowanych (w obu grupach).
Odzwierciedlanie rzeczywistego sposobu działania IPS i rzeczywistej specyfiki pracy
pracowników socjalnych jest źródłem kontrowersji, którą można odnotować
w dyskusjach na forach poświęconych serialowi albo w komentarzach pod
poszczególnymi odcinkami dostępnymi na różnych portalach jako VOD. Wyraźnie widać
tę różnicę również jeśli porównuje się wyniki badania ilościowego na próbie widzów
i na próbie pracowników IPS. Tym co uderza w obu przypadkach – to dość wyraźna
różnica ocen „zwykłych” widzów i widzów, którzy są zawodowo związani z takimi
instytucjami: OPS, PCPR, organizacjami pozarządowymi, itp. Widzowie spoza kręgu
zawodów związanych z pomocą społeczną postrzegają serial jako realistyczny i rzetelnie
oddający specyfikę pracy, natomiast profesjonaliści – wręcz przeciwnie. Na forach
dyskusyjnych związanych z serialem odnotowaliśmy szereg uwag typu: serial
przedstawia pracę pracownika socjalnego w konwencji westernowej, scenarzyści nie mają
pojęcia o procedurach, jakie obowiązują w instytucjach pomocy społecznej, używana jest
niewłaściwa terminologia, kierownik MOPSu nie może zachowywać się jak szeryf, itp.
W pewnym sensie można stwierdzić, że omawiające serial osoby zawodowo związane
z pomocą społeczną reprezentują postawę Jerzego. Generalnie praca w instytucjach
pomocy społecznej jawi się pracownikom oglądającym serial jako zbyt dramatyczna
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
24
i pełna przeszkód oraz niecodziennych wyzwań, gdy tymczasem ich zadania są zwykle
dużo mniej ekscytujące.
Opinie widzów podzielić można natomiast na dwie kategorie:
recenzentów samego serialu,
osoby odnoszące się do serialu przez pryzmat własnych doświadczeń z pomocą
społeczną.
Recenzje na forach są w większości przychylne, choć zdecydowanie wyżej oceniany jest
pierwszy sezon serialu. Natomiast osoby odnoszące się do serialu przez pryzmat
własnych doświadczeń z reguły oceniają serial bardziej krytycznie i przede wszystkim
zwracają uwagę na występujące w serialu rozmaitego rodzaju – ich zdaniem –
przekłamania. Oceny takich osób bardziej zbliżone są do ocen pracowników IPS.
W dyskusjach zwykle jest to kontrowane uwagami wskazującymi na konflikt między
wartością artystyczną a sprawozdawczym odzwierciedlaniem rzeczywistości
przedstawionej. Symptomatycznym dla tego rodzaju dyskusji może być następujący
dialog:
Użytkownik 1: Serial jest słabiutki. Wysokie oceny dają z pewnością ludzie, którzy nigdy
nie mieli kontaktu z urzędniczą machiną, a już na pewno nie byli "na dnie". Urzędnicy,
którzy z pasją podchodzą do swojej pracy i którym zależy na ludziach to zdecydowana
mniejszość.
Użytkownik 2: Wtedy serial nie zdobyłby żadnej nagrody, a stałby się tylko programem
interwencyjnym w stylu red. Jaworowicz12.
Wyniki badania ilościowego CATI przynoszą informacje podobnego typu. Przez widzów
serial oceniony został jako interesujący, prezentujący postaci „z życia”, o realistycznym
scenariuszu. Mniej natomiast jest istotne jest dla widzów, czy serial prezentuje
wystarczająco adekwatnie szczegółową problematykę pomocy społecznej i EFS. Można
przyjąć założenie, że tematyka ta dociera do widza pośrednio, za sprawą angażującej
jego emocje formy filmowej i ciekawej historii. Z tej też przyczyny nie należy sie dziwić
odmiennym ocenom pracowników pomocy społecznej, którzy w pierwszym rzędzie
zwracają uwagę na niedokładności w opisie praktyki ich instytucji oraz na nadmierny
dramatyzm historii, który nie odpowiada zazwyczaj ich codziennym doświadczeniom.
W świetle tego, co powiedziane powyżej, cechę tę należy uznać za zaletę, a dopiero
w przypadku rażących przekłamań mogłoby to stać się zarzutem dla serialu.
Za zdecydowanie większe ryzyko dla interesującego Zamawiającego przesłania
należałoby uznać nadmierny dydaktyzm i retoryczność narracji.
Jak widać z poniższego wykresu, walory dramaturgiczne serialu są zdecydowanie
wysoko cenione przez widzów.
12 Forum FilmWEB
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
25
Tabela 4. Stosunek widzów i pracowników IPS do twierdzeń na temat serialu
„Głęboka woda”
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207)
i pracownikami IPS (I fala n=125, II fala n=116)
Natomiast oceny odnoszące się do możliwości szczegółowego poznania pracy instytucji
pomocy społecznej, wsparcia konkretnych projektów przez EFS czy wiedzy
o rzeczywistych problemach społecznych (wykres powyżej) są o ok. 20 pkt
Widzowie
Pracownicy
IPS Widzowie
Pracownicy
IPS
Zdecydowanie się ZGADZAM 59,1% 47,2% 54,1% 45,7%
Raczej się ZGADZAM 32,1% 46,4% 40,1% 49,1%
Raczej się NIE zgadzam 2,9% 4,0% 3,4% 1,7%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 0,7% 2,4% 0,5% 2,6%
Trudno powiedzieć 5,1% 0,0% 1,9% 0,9%
Zdecydowanie się ZGADZAM 56,2% 37,6% 56,0% 38,8%
Raczej się ZGADZAM 36,5% 40,0% 34,3% 37,9%
Raczej się NIE zgadzam 2,2% 18,4% 4,3% 15,5%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 0,0% 4,0% 1,4% 6,9%
Trudno powiedzieć 5,1% 0,0% 3,9% 0,9%
Zdecydowanie się ZGADZAM 46,0% 24,0% 54,6% 34,5%
Raczej się ZGADZAM 45,3% 44,0% 35,7% 40,5%
Raczej się NIE zgadzam 5,1% 26,4% 4,8% 20,7%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 0,0% 4,0% 0,5% 3,4%
Trudno powiedzieć 3,6% 1,6% 4,3% 0,9%
Zdecydowanie się ZGADZAM 48,9% 39,2% 52,7% 56,9%
Raczej się ZGADZAM 43,1% 49,6% 40,1% 40,5%
Raczej się NIE zgadzam 4,4% 7,2% 3,4% 0,9%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 0,7% 2,4% 1,0% 0,9%
Trudno powiedzieć 2,9% 1,6% 2,9% 0,9%
Zdecydowanie się ZGADZAM 25,5% 24,0% 31,4% 26,7%
Raczej się ZGADZAM 36,5% 41,6% 36,2% 43,1%
Raczej się NIE zgadzam 13,1% 24,0% 9,2% 21,6%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 1,5% 8,8% 3,4% 7,8%
Trudno powiedzieć 23,4% 1,6% 19,8% 0,9%
Zdecydowanie się ZGADZAM 33,6% 20,8% 34,8% 30,2%
Raczej się ZGADZAM 41,6% 41,6% 41,1% 40,5%
Raczej się NIE zgadzam 13,1% 24,8% 13,5% 20,7%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 1,5% 10,4% 3,9% 6,0%
Trudno powiedzieć 10,2% 2,4% 6,8% 2,6%
Zdecydowanie się ZGADZAM 19,7% 22,4% 25,1% 35,3%
Raczej się ZGADZAM 44,5% 48,8% 42,0% 42,2%
Raczej się NIE zgadzam 14,6% 16,8% 11,6% 12,1%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 2,9% 2,4% 6,3% 2,6%
Trudno powiedzieć 18,2% 9,6% 15,0% 7,8%
Zdecydowanie się ZGADZAM 56,9% 56,8% 58,5% 53,4%
Raczej się ZGADZAM 25,5% 29,6% 29,5% 37,9%
Raczej się NIE zgadzam 8,8% 8,8% 3,4% 3,4%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 2,9% 1,6% 2,4% 2,6%
Trudno powiedzieć 5,8% 3,2% 6,3% 2,6%
Zdecydowanie się ZGADZAM 33,6% 39,2% 30,9% 45,7%
Raczej się ZGADZAM 34,3% 40,0% 32,9% 40,5%
Raczej się NIE zgadzam 21,2% 12,8% 18,8% 6,9%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 7,3% 2,4% 13,5% 3,4%
Trudno powiedzieć 3,6% 5,6% 3,9% 3,4%
Dzięki serialowi można się
dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz
pomocy społecznej
wykorzystywane są środki Unii
Europejskiej
Powinno powstawać więcej takich
seriali lub filmów
Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am
zwracać większą uwagę na
problemy ludzi w trudnej sytuacji
życiowej
Druga falaPierwsza fala
Serial ma interesujący scenariusz
Bohaterowie serialu przypominają
postaci z życia
Tematyka serialu jest
przedstawiona realistycznie
Serial odnosi się do
najważniejszych problemów
społecznych w Polsce
Serial prawdziwie przedstawia
problemy pracowników socjalnych
Dzięki serialowi można się
dowiedzieć, jak w Polsce działają
instytucje pomocy społecznej
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
26
procentowych niższe od tych dotyczących walorów dramaturgicznych serialu
(zdecydowanie mniejsza przewaga opinii: zgadzam się i raczej się zgadzam).
W ocenie uczestników sondażu internetowego, którego respondentami byli głównie
pracownicy instytucji pomocy społecznej, w pierwszej kolejności serial miał
interesujący scenariusz, odnosił się do najważniejszych problemów pomocy społecznej
oraz powinno powstawać więcej takiego typu seriali. W znacznie mniejszym stopniu
badani zgodzili się ze stwierdzeniami, że serial przedstawiał problemy pracowników
socjalnych, że dzięki serialowi można było dowiedzieć się jak w Polsce działają
instytucje pomocy społecznej oraz jak wykorzystywane są środki Unii Europejskiej.
Serial „Głęboka woda” w mniejszym stopniu uczulił widzów na problemy ludzi w trudnej
sytuacji życiowej – jednak i tutaj znalazła się grupa ludzi, na którą serial miał wpływ.
Tabela 5. Ocena różnych stwierdzeń na temat serialu
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258)
Podsumowując, należy stwierdzić, że serial, przy uwzględnieniu specyfiki tego rodzaju
przekazu medialnego, a także uwzględniając zamysł artystyczny twórców - dobrze
odzwierciedla rzeczywistość pracy IPS i pracowników socjalnych. Występują jednak w
tym obszarze dwie, potwierdzone przez różne rodzaje źródeł jakościowych (panel
ekspertów, wywiady zogniskowane, treści dostępne w internecie) słabości, istotne
z punktu widzenia Departamentu Wdrażania EFS w MPiPS:
dostosowanie formy narracji do potrzeb widza "wyrobionego", co ogranicza
atrakcyjność serialu dla widza "masowego";
Zdecydow
anie się
zgadzam
Raczej się
zgadzam
Raczej się
nie
zgadzam
Zdecydow
anie się
nie
zgadzam
Trudno
powiedzie
ć
Serial ma interesujący scenariusz 58,3% 31,9% 4,8% 3,3% 1,7%
Bohaterowie serialu przypominają postaci
z życia
45,7% 37,8% 7,9% 5,5% 3,1%
Tematyka serialu jest przedstawiona
realistycznie
41,8% 34,5% 11,0% 9,1% 3,6%
Serial odnosi się do najważniejszych
problemów społecznych w Polsce
52,1% 38,5% 4,3% 1,9% 3,3%
Serial prawdziwie przedstawia problemy
pracowników socjalnych
24,6% 37,8% 14,4% 12,6% 10,7%
Dzięki serialowi można się dowiedzieć,
jak w Polsce działają instytucje pomocy
społecznej
26,2% 37,3% 16,8% 13,0% 6,8%
Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w
jaki sposób na rzecz pomocy społecznej
wykorzystywane są środki Unii
Europejskiej
26,3% 43,0% 12,8% 7,0% 10,9%
Powinno powstawać więcej takich seriali
lub filmów
57,7% 25,0% 4,1% 5,1% 8,1%
Dzięki serialowi zacząłem/zaczęłam
zwracać większą uwagę na problemy
ludzi w trudnej sytuacji życiowej
29,3% 26,4% 16,1% 11,3% 16,9%
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
27
pogorszenie walorów artystycznych serialu w II sezonie.
Prowadzi to do wniosku, że wydatkowanie środków na tego rodzaju działania
promocyjne, jak realizacja produkcji telewizyjnych, powinna iść w parze z bardziej
szczegółowym określeniem warunków emisji i charakteru produkcji na etapie
przygotowywania umowy. Rozważenia wymaga też – z perspektywy realizacji celów
strategii komunikacji – wybór form, które nie tylko będą w sposób adekwatny opisywały
rzeczywistość, ale będą też atrakcyjne dla innych, niż w przypadku serialu „Głęboka
woda” grup docelowych.
4.2 Obszar badawczy B: Percepcja
Media we współczesnym świecie mają ogromny wpływ na rozwój i kształtowanie opinii
publicznej. Rola mediów obecnie w dużej mierze polega na pokazywaniu, tłumaczeniu
otaczającej nas rzeczywistości. To z mediów ludzie często czerpią wiedzę na temat
interesujących ich zjawisk. Medium o najszerszym zasięgu jest wciąż telewizja, choć
coraz większą rolę w pozyskiwaniu informacji i formowaniu postaw społecznych
zaczyna odgrywać internet. Telewizja poprzez emitowane programy wciąż odgrywa tu
jednak podstawową rolę, a widz właśnie na podstawie uzyskanej z telewizji wiedzy
kreuje obraz świata. Widowisko telewizyjne (w tym przede wszystkim bardzo
popularna forma, jaką są seriale) może przybliżyć milionom Polaków prawdziwy obraz
działań tych instytucji, programów i projektów unijnych wspierających obszar pomocy
społecznej. Monika Ziernicka w swoim artykule „Rola seriali telewizyjnych
w kształtowaniu opinii publicznej”13 nazywa seriale zwierciadłem, które ma
doprowadzić do tego, by widz uwierzył, że świat, który ogląda na małym ekranie jest jak
najbardziej realny. Filmowe realia mają za zadanie odwzorowywać rzeczywistość
w najmniejszym szczególe. I to dzięki temu widz identyfikuje się z bohaterem i jego
światem. Szuka w postaci, którą widzi na ekranie, samego siebie. Glen Creeber, brytyjski
medioznawca, jako jedną z najważniejszych funkcji seriali wymienia nie tyle
odwzorowanie rzeczywistości, co też jej kreowanie i wciąganie widza w interakcję.
Poprzez swoją popularność, seriale w dużym stopniu przyczyniają się do
upowszechniania różnego rodzaju postaw, kreowania wzorców oraz umacniania bądź
też de konstruowania panujących stereotypów.
Znaczenie oddziaływania telewizji potwierdziło też niniejsze badanie. Jak wskazują
wyniki z dwóch fal badania ilościowego CATI codziennie telewizję ogląda ok. 3/4
respondentów14. Rzadziej czynią to pracownicy IPS, ponieważ 55,7% z nich codziennie
ogląda telewizję. W drugiej fali badania proporcje te uległy niewielkim zmianom.
Pracownicy IPS rzadziej (47,9% badanych) oglądają telewizję codziennie. W dalszym 13 Monika Ziernicka, Rola seriali telewizyjnych w kształtowaniu opinii publicznej, w: Media w społeczeństwie informacyjnym, t. II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2010. 14 Widzowie oglądający telewizję lub filmy/seriale w internecie, w wieku co najmniej 18 lat (osoby pełnoletnie).
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
28
ciągu odsetek osób, które w ogóle nie oglądają telewizji jest bliski zeru. Medium to trafia
do bardzo licznej grupy odbiorców, dlatego działania promocyjne prowadzone kanałem
telewizyjnym są odpowiednią formą dla realizacji celów serialu. Na wykresie poniżej
zaprezentowane zostały szczegółowe wyniki badania w tym zakresie.
Wykres 1. Częstotliwość oglądania telewizji przez widzów i pracowników IPS
(Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
i pracownikami IPS (I fala n=305, II fala n=326)
Pierwsza fala badania wykazała zależność statystyczną pomiędzy częstością oglądania
telewizji a miejscem zamieszkania widza (województwem). Druga fala badania
wykazała również zależność statystyczną pomiędzy województwami jednak w wyniku
analizy zmieniają się tendencje. W pierwszym badaniu codziennie odbiornik telewizyjny
najczęściej włączany był w województwach wielkopolskim i pomorskim, natomiast
najrzadziej w województwach opolskim, małopolskim i warmińsko-mazurskim.
Największy odsetek osób nieoglądających w ogóle telewizji był w województwie
zachodniopomorskim, małopolskim oraz wielkopolskim. W drugiej fali badania do
województw, gdzie najczęściej codziennie ogląda się telewizję, dołączyły województwo
lubuskie, zachodniopomorskie oraz warmińsko-mazurskie. W ostatnim przypadku
nastąpiła duża zmiana – znacznie częściej osoby oglądają telewizję codziennie niż
w pierwszej fali. W dalszym ciągu województwem, gdzie najrzadziej ogląda się telewizję,
jest województwo opolskie.
0,5%
2,8%
4,6%
16,9%
75,3%
1,3%
3,9%
8,2%
30,8%
55,7%
W ogóle
Rzadziej niż raz w tygodniu
Raz w tygodniu
Kilka razy w tygodniu
Codziennie
I fala badania
Pracownicy IPS Widzowie
0,37%
3,6%
5,6%
20,2%
70,2%
1,2%
6,4%
11,3%
33,1%
47,9%
W ogóle
Rzadziej niż raz w tygodniu
Raz w tygodniu
Kilka razy w tygodniu
Codziennie
II fala badania
Pracownicy IPS Widzowie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
29
Tabela 6. Częstotliwość oglądania telewizji ze względu na miejsce zamieszkania
widza (województwo) (Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?)
Województwo Fala
badania Codziennie
Kilka razy w
tygodniu
Raz w
tygodniu
Rzadziej niż
raz w
tygodniu
W ogóle
Dolnośląskie I fala 81,9% 10,8% 6,0% 1,2% 0%
II fala 74,1% 18,5% 4,9% 2,5% 0%
Kujawsko-Pomorskie I fala 73,9% 17,4% 4,3% 4,3% 0%
II fala 64,2% 26,4% 5,7% 3,8% 0%
Łódzkie I fala 74,3% 21,6% 2,7% 1,4% 0%
II fala 67,6% 20,3% 4,1% 8,1% 0%
Lubelskie I fala 73,0% 15,9% 4,8% 6,3% 0%
II fala 69,8% 22,2% 4,8% 3,2% 0%
Lubuskie I fala 77,8% 14,8% 3,7% 3,7% 0%
II fala 79,3% 13,8% 3,4% 3,4% 0%
Małopolskie I fala 68,4% 20,0% 4,2% 5,3% 2,1%
II fala 73,7% 17,9% 8,4% 0,0% 0%
Mazowieckie I fala 70,5% 23,5% 4,7% 1,3% 0%
II fala 72,5% 19,5% 4,0% 4,0% 0,0%
Opolskie I fala 68,8% 18,8% 3,1% 9,4% 0%
II fala 50,0% 31,3% 3,1% 12,5% 3,1%
Podkarpackie I fala 75,0% 16,7% 6,7% 1,7% 0%
II fala 53,3% 25,0% 15,0% 6,7% 0%
Podlaskie I fala 75,0% 8,3% 13,9% 2,8% 0%
II fala 75,0% 8,3% 13,9% 2,8% 0%
Pomorskie I fala 87,3% 5,5% 5,5% 1,8% 0%
II fala 77,6% 19,0% 0,0% 1,7% 1,7%
Śląskie I fala 75,8% 19,7% 2,3% 2,3% 0%
II fala 62,1% 27,3% 5,3% 3,8% 1,5%
Świętokrzyskie I fala 73,7% 15,8% 10,5% 0% 0%
II fala 68,4% 23,7% 2,6% 5,3% 0%
Warmińsko-Mazurskie I fala 64,9% 27,0% 5,4% 2,7% 0%
II fala 79,5% 10,3% 10,3% 0,0% 0%
Wielkopolskie I fala 88,2% 7,5% 1,1% 2,2% 1,1%
II fala 77,4% 17,2% 3,2% 2,2% 0%
Zachodniopomorskie I fala 70,8% 16,7% 4,2% 4,2% 4,2%
II fala 79,2% 12,5% 6,3% 2,1% 0%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
i pracownikami IPS (I fala n=305 i II fala n=326)
Eksperci podczas panelu wyrazili opinię, że nie został do końca określony profil
odbiorcy serialu, do którego miało być skierowany ten projekt. Grupa potencjalnych
odbiorców była zbyt szeroka przez co serial miał trudności z realizacją części założeń.
Taka precyzyjna targetyzacja odbiorców (patrz: Rozdz. 4.1) pozwala na wybór
najskuteczniejszej z punktu widzenia potrzeb komunikacyjnych formuły widowiska
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
30
telewizyjnego do dofinansowania i pozwala jeszcze przed decyzją
o dofinansowaniu określić jego potencjalny zasięg i siłę oddziaływania.
Z badania wynika, że odbiorcami II sezonu serialu w takiej formule są głównie kobiety.
W badanej próbie znalazło się ich trochę ponad 70%. Są to też przeważnie osoby ze
średnim wykształceniem (ok. 40%), natomiast 1/3 respondentów oglądających serial
posiadała wykształcenie wyższe, co wskazuje na wyraźną nadreprezentację tego typu
widzów w proporcji do rozkładu wykształcenia ogółu mieszkańców Polski15 i wzmacnia
tezę o zawężeniu widowni serialu ze względu na jego formę (Rozdz. 4.1). Młodsze osoby
poniżej 45 roku życia zdecydowanie rzadziej oglądają serial. Najliczniejszą grupą
widzów są osoby w wieku 55-64 lata (ok. 1/3 badanych). Ok. 14% widzów korzystała z
pomocy opieki społecznej. Obie fale badania potwierdziły wyżej opisany profil odbiorcy.
Wykres 2. Widzowie II sezonu serialu ze względu na płeć, wykształcenie i wiek
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207)
15 W 2011 r. wykształceniem wyższym legitymowało się 21,4% ludności w miastach i 9,8% mieszkańców wsi – wyniki Narodowego Spisu Powszechnego.
73,7%
26,3%
71,5%
28,5%
Kobieta
Mężczyzna
Płeć
Pierwsza fala Druga fala
4,4%
17,5%
46,0%
32,1%
7,7%
18,4%
39,1%
34,8%
Podstawowe/gimnazjalne
Zasadnicze zawodowe
Średnie
Wyższe
Wykształcenie
Pierwsza fala Druga fala
3,6%
5,1%
8,8%
20,4%
37,2%
24,8%
4,35%
10,63%
13,04%
19,32%
27,54%
25,12%
18-24
25-34
35-44
45-54
55-64
65 i więcej
Wiek
Pierwsza fala Druga fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
31
Część programów telewizyjnych jest również udostępniana w internecie, który
w połączeniu z rozwojem mobilnych urządzeń stanowi bardzo efektywny kanał
komunikacyjny. Mimo to internet jako miejsce oglądania seriali telewizyjnych jest dość
mało popularnym medium dla widzów. Pierwsza fala badania pokazała że tylko ponad
jedna dziesiąta z nich (13,8%) ogląda seriale telewizyjne przez internet, a 86,2%
respondentów z tej grupy nie korzysta z takiej możliwości (Wykres 3). Wśród
pracowników IPS odsetek ten jest większy – co piąty pracownik ogląda seriale przez
internet. Większa popularność korzystania z internetu wśród pracowników IPS może
wynikać z ograniczeń w dysponowaniu czasem wolnym wynikających z obowiązków
zawodowych (pracownicy oglądają filmy/seriale wtedy kiedy mają na to czas, a nie
w terminie ich wyświetlania w telewizji). Druga fala badania zachowała tę samą
tendencję jednak proporcje są nieco inne – więcej badanych osób ogląda seriale przez
internet.
Wykres 2. Preferencje widzów w zakresie oglądania filmów/seriali telewizyjnych
przez internet (Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
i pracownikami IPS (I fala n=305, II fala n=326)
Taka popularność telewizji wśród ogółu społeczeństwa i pracowników IPS wymaga
przyjrzenia się temu, w jaki sposób dotychczas telewizja informowała o specyfice pracy
IPS i jak w tym kontekście może być odbierany przekaz serialu „Głęboka woda”.
Dr Michał Szyszka w swoim opracowaniu w 2012 roku pisze, że w wyniku analizy
doniesień medialnych na temat pracowników socjalnych i instytucji pomocowych
(państwowych i samorządowych), komentarzy dziennikarzy oraz charakteru wielu
materiałów, kształtuje się opinia, że pod względem obecności w środkach masowego
przekazu system pomocy społecznej znajduje się w bardzo trudnej sytuacji. Niewiele
bowiem tego typu instytucji może pochwalić się dobrą współpracą z mediami – choćby
lokalnymi – jak również odpowiednimi kadrami przygotowanymi do kontaktów
13,8%
86,2%
20,0%
80,0%
Tak
Nie
I fala
Pracownicy IPS Widzowie
19,0%
81,0%
26,1%
73,9%
Tak
Nie
II fala
Pracownicy IPS Widzowie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
32
z dziennikarzami i budowania profesjonalnych relacji, tymczasem z braku współpracy
oraz dbałości o image rodzi się sporo nieporozumień16.
Instytucje takie często bywają niekorzystnie, niesprawiedliwie lub nieobiektywnie
pokazywane w mass mediach17. W pomocy społecznej mówi się o antagonizmach
i niechęci przedstawicieli mediów do instytucji oraz samych pracowników socjalnych,
z drugiej strony zaś duża część przedstawicieli mediów skarży się na złą komunikację
z instytucjami. Brak skutecznej współpracy oraz promocji to tylko jedna z kwestii. Na
dzisiejszy wizerunek pomocy społecznej według dr Szyszki składa się nie tylko
pragmatyka działania: często sprawnego, udoskonalanego, zgodnego z dobrymi
praktykami, ale też bagaż negatywnych stereotypów i utartych opinii.
Wynika z tego wniosek, że w społecznej świadomości brak jest wiedzy i konkretnych
wyobrażeń na temat działań pracowników socjalnych oraz pracy socjalnej jej istoty,
metod, dostępnych i stosowanych metod oraz narzędzi. Wniosek ten dotyczy nie tylko
opinii publicznej, ale często dziennikarzy, redaktorów. Dr Szyszka wskazuje właśnie, że
to media, które nie rozumieją specyfiki ani obszarów działalności instytucji odgrywają
znaczną rolę w utrwalaniu negatywnych wyobrażeń, że działalność OPS-ów
i pracowników socjalnych kojarzona jest przede wszystkim z wydawaniem świadczeń
socjalnych oraz organizacją kursów, m.in. obsługi przysłowiowych wózków
widłowych18.
Najczęściej powielany stereotyp, przeczący istocie pracy socjalnej, wskazuje, że
pracownik socjalny swoją pracę wykonuje, siedząc za biurkiem. Niestety bowiem, tak
właśnie najczęściej przedstawiany jest pracownik instytucji pomocowych
w doniesieniach medialnych: na zdjęciach, w materiałach telewizyjnych, internetowych,
także w wywiadach. Inne często powtarzane przez media opinie wskazują, że
pracownicy socjalni nie wykonują należycie swoich obowiązków, traktują swoją pracę
„urzędniczo”, instytucje odgradzają się od lokalnych społeczności i unikają współpracy,
toną w procedurach i działaniach administracyjnych, „papierach”, a ich podstawową
płaszczyzną działania zamiast wspierania integracji społecznej i przeciwdziałania
wykluczeniu jest wspomniane „świadczeniodawstwo”. W sytuacjach kryzysowych
natomiast: tragedii, klęski, odżywa kolejny krzywdzący stereotyp, którego istota zawiera
się w jakże często powielanym pytaniu „A gdzie był pracownik socjalny?” lub
„pracownik opieki społecznej”. Wszystko to jest podstawą do postawienia tezy, że
większość nieporozumień bierze się z powodu złej komunikacji oraz
niedoinformowania19.
16 Dr Michał Szyszka, Kształtowanie wizerunku instytucji pomocy społecznej w mediach, Warszawa 2012. 17 Op. Cit. 18 Op. Cit. 19 Op. Cit.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
33
W dalszej części swej pracy dr Szyszka stwierdza, że oczywiście nie ma „czarodziejskiej
różdżki”, panaceum, które automatycznie pomoże w zerwaniu powstałych już
stereotypów i krzywdzących opinii dotyczących pracowników socjalnych i instytucji,
które reprezentują. Zwraca uwagę, że również w odbiorze społecznym, obok
negatywnych obrazów znajduje się coraz więcej przykładów znajomości
i dowartościowywania zawodu oraz wzrastającego zaufania dla pracy służb
społecznych. W społecznej świadomości istnieje przekonanie, iż w profesje szeroko
pojętej pomocy i integracji społecznej mocno wpisana jest kategoria służby oraz misji
publicznej, wielu ludzi zauważa i pozytywnie ocenia proces profesjonalizacji tego
zawodu. Nagłaśniane jest również wzrastające zapotrzebowanie na zawód pracownika
socjalnego, co wynika ze starzenia się społeczeństwa oraz złożonych problemów
i kwestii społecznych, którymi ktoś się musi zajmować zawodowo. Wyrazem
społeczeństwa obywatelskiego jest też wrażliwość na los drugiego człowieka oraz
subsydiarne „branie spraw we własne ręce”. Kreowanie pozytywnego wizerunku
pracownika socjalnego jest dużym i ważnym wyzwaniem. Wielką rolę według autora
odgrywają tu liczne programy i działania informacyjne (np. liczne działania Instytutu
Rozwoju Służb Społecznych, kampania Kim jest pracownik socjalny prowadzona przez
Centrum AV w Częstochowie), a przede wszystkim emisja współfinansowanego ze
środków unijnych oraz MPiPS serialu „Głęboka woda”20.
Warto więc odpowiedzieć na pytanie o to, jaki jest wpływ serialu na wzrost wiedzy
ogółu społeczeństwa nt. działań instytucji pomocy i integracji społecznej i powiązanych
z nimi instytucji, w tym instytucji rynku pracy, poprzez wątki i postacie pokazywane
w kolejnych odcinkach serialu.
Tabela poniżej przedstawia opinię widzów i pracowników IPS na temat tego, czy wiedza
na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest
rozpowszechniona w społeczeństwie. Odpowiedzi twierdzące przeważają wśród
widzów, a negatywne wśród pracowników IPS. Istotnym też wnioskiem jest to, że
największy odsetek osób (w obu grupach) jest zdania, że ta wiedza raczej nie jest
rozpowszechniona (Tabela 7) – druga fala badania potwierdziła wyżej wymienione
wnioski. Jednak nie nastąpił znaczący wzrost rozpowszechnienia wiedzy nt. działalności
instytucji i pracowników IPS pomiędzy badaniem po emisji 6 odcinka a badaniem po
emisji ostatniego odcinka serialu. Dodatkowo pracownicy IPS poziom tej wiedzy w II fali
badania ocenili nieznacznie niżej niż w I fali.
20 Op. Cit.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
34
Tabela 7. Ocena poziomu wiedzy o IPS w społeczeństwie (Jak Pan/Pani ocenia czy
wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie
wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
i pracownikami IPS (I fala n=305, II fala n=326)
Osoby, które odpowiedziały, że ta wiedza nie jest rozpowszechniona zostały zapytane
o powody takiego stanu rzeczy, a wyniki obrazuje Tabela 8. Widać zgodność odpowiedzi
w obu grupach i falach badania. Zarówno widzowie, jak i pracownicy uważają, że jest
zbyt mało informacji w mediach na temat działalności takich instytucji (uważa tak aż
55% pracowników i 44,7% widzów z pierwszej fali badania i 54% pracowników i 43,7%
widzów z drugiej fali badania). Inną ważną przyczyną jest wg badanych fakt, że
samorządy, które odpowiadają za zarządzanie, nie informują o pracy tych instytucji.
Trzecią w kolejności odpowiedzią wśród widzów w obu falach badania było to, że
pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy. Różnica jaka nastąpiła pomiędzy
falami to wzrost ilości wskazań odpowiedzi, że pracownicy niechętnie mówią o swojej
pracy i spadek odpowiedzi, że organizacje pozarządowe nie informują społeczeństwa o
problemach, które rozwiązuje.
Tabela 8. Przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS (Dlaczego uważa Pan/Pani, że
ta wiedza jest niedostatecznie rozpowszechniona?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=848, II fala n=843)
i pracownikami IPS (I fala n = 189, II fala n=237), pytanie wielokrotnego wyboru, w którym respondent mógł
wskazać maksymalnie dwie odpowiedzi21
21 Pytanie zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które na pytanie "Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?" udzieliły odpowiedzi "Raczej nie" i "Zdecydowanie nie".
Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS WidzowieZdecydowanie tak 6,2% 7,8% 3,7% 7,6%
Raczej tak 30,2% 34,2% 22,7% 36,8%
Raczej nie 42,0% 35,3% 47,5% 37,3%
Zdecydowanie nie 20,0% 10,8% 25,2% 9,4%
To nie jest temat wymagający
promocji0,0% 0,0% 0,9% 0,0%
Tudno powiedzieć 1,6% 12,0% 0,0% 9,0%
I fala II fala
Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS Widzowie
Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji,
radiu, prasie, w internecie55,0% 44,7% 54,0% 43,7%
Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy
instytucji pomocy społecznej, którymi zarządzają43,9% 40,7% 30,8% 40,9%
Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy 37,6% 28,9% 34,6% 25,0%
Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią
znajomym o własnej pracy12,7% 20,9% 13,1% 16,3%
Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie
informują społeczeństwa o problemach, które rozwiązują6,3% 13,8% 7,6% 18,5%
Ludzi ten temat nie interesuje 10,6% 12,8% 13,5% 14,7%
Inna przyczyna 17,5% 6,3% 10,1% 5,8%
Nie wiem/Trudno powiedzieć 0,0% 4,1% 0,0% 2,6%
Pierwsza fala Druga fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
35
Analizując przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS wśród widzów należy stwierdzić,
że kobiety częściej niż mężczyźni podają jako powody tego stanu rzeczy: zbyt mało
informacji w mediach i fakt, że samorządy zbyt mało robią w kwestii informowania,
mężczyźni natomiast częściej niż kobiety oceniają, że powodem tego jest to, że pomoc
społeczna to temat niewygodny dla władzy (Wykres 4). Zależność istotna statystycznie
pomiędzy płcią respondenta a odpowiedzią na pytanie o niski poziom wiedzy o IPS nie
wystąpiła w drugiej fali badania.
Wykres 3. Przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS wśród widzów ze względu na
płeć (Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie
rozpowszechniona?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=492, mężczyźni=220,
kobiety=272); pytanie wielokrotnego wyboru, w którym respondent mógł wskazać maksymalnie dwie
odpowiedzi22
* Różnice w odpowiedziach ze względu na płeć są istotne statystycznie - istnieje ścisły związek między daną
odpowiedzią a płcią
22 Pytanie zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które na pytanie "Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?" udzieliły odpowiedzi "Raczej nie" i "Zdecydowanie nie".
Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w internecie*
Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy społecznej,
którymi zarządzają*
Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy
Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy
Ludzi ten temat nie interesuje
Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują społeczeństwa o problemach,
które rozwiązują
Inna przyczyna
Nie wiem/Trudno powiedzieć
50,7%
45,6%
26,8%
22,1%
10,3%
15,1%
4,4%
2,6%
37,3%
34,5%
31,4%
19,5%
15,9%
12,3%
8,6%
5,9%
Kobiety Mężczyźni
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
36
W pierwszej fali badania aż 83% badanych pracowników IPS (i tylko 43,6% widzów)
uważa zdecydowanie, że w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują (Wykres 5). Tylko
1% pracowników IPS i 4% widzów uważa, że tych informacji nie brakuje. W drugiej fali
badania wyniki nie uległy zasadniczej zmianie (wyniki w granicy błędu statystycznego),
w dalszym ciągu zdecydowana większość badanych – 80% widzów oraz 92%
pracowników – uważa, że brakuje pozytywnych informacji.
Wykres 4. Ocena dostępności pozytywnych informacji nt. IPS w mediach (Jak
Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=218, II fala n=220)
i pracownikami IPS (I fala n=95, II fala n=128)23
Generalnie widzowie deklarują, że ich skojarzenia ze zwrotem zwrot "pracownik
instytucji pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej" są pozytywne
(Wykres 6) – co jest zaprzeczeniem wyników podobnych analiz z przeszłości (opisanych
powyżej na podstawie pracy dr Michała Szyszki, Kształtowanie wizerunku instytucji
pomocy społecznej w mediach, Warszawa 2012). Można zatem przypuszczać, że ta
zmiana nastrojów może być wywoływana m.in. właśnie serialem „Głęboka woda”. Warto
zwrócić uwagę na fakt, że te odpowiedzi są niezależne od takich zmiennych jak: płeć,
wiek, wykształcenie czy związanie pracy zawodowej z obszarem pomocy społecznej24.
Druga fala badania potwierdziła wniosek, skojarzenia ze zwrotem „pracownik instytucji
pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej są pozytywne. Kolejne epizody po
23 Pytanie to zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które w pytaniu "Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza (na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują) jest niedostatecznie rozpowszechniona?" wybrały odpowiedź "Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w internecie" jako najważniejszą przyczynę.
24 Brak związku istotnego statystycznie w między badanymi zmiennymi.
0%
1,1%
0%
15,8%
83,2%
2,8%
4,1%
10,6%
39,0%
43,6%
Nie wiem
Zdecydowanie nie
Raczej nie
Raczej tak
Zdecydowanie tak
I fala
Widzowie Pracownicy IPS
1,6%
0
1,6%
11,7%
85,2%
1,8%
5,9%
11,8%
35,9%
44,5%
Zdecydowanie nie
Nie wiem/ trudno powiedzieć
Raczej nie
Raczej tak
Zdecydowanie tak
II fala
Widzowie Pracownicy IPS
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
37
6 odcinku nie przyczyniły się pozytywniejszych skojarzeń z określeniem „pracownik
instytucji społecznej”.
Wykres 5. Rodzaj skojarzeń ze zwrotem "pracownik instytucji pomocy społecznej
lub pracownik opieki społecznej" (Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji
pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani
skojarzenia?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
W opinii badanych instytucje pomocy społecznej głównie zajmują się osobami
biednymi/ ubogimi, osobami schorowanymi/ niepełnosprawnymi oraz przyznawaniem
zasiłków/ dofinansowania. Poniższa ikonografia obrazuje, które stwierdzenia padły
najczęściej – im większa czcionka, tym częstotliwość odpowiedzi większa.
16%
53%
14%
5% 12%
I fala
Zdecydowanie pozytywne
Raczej pozytywne
Raczej negatywne
Zdecydowanie negatywne
Nie wiem/ trudno powiedzieć
18%
57%
14%
4% 7%
II fala
Zdecydowanie pozytywne
Raczej pozytywne
Raczej negatywne
Zdecydowanie negatywne
Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
38
Rysunek 2. Zadania wykonywane przez IPS według widzów (Instytucje pomocy społecznej zajmują się...)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068)
Powyższe tendencje pokrywają się ze skojarzeniami widzów na temat tego, kim są osoby
korzystające z pomocy społecznej. Najczęściej pojawiające się określenia to osoba
uboga, potrzebująca czy niezaradna. Poniższa ikonografia obrazuje, które stwierdzenia
padły najczęściej – im większa czcionka, tym częstotliwość odpowiedzi większa.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
39
Rysunek 3. Skojarzenia na temat osób korzystających z pomocy społecznej (Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068)
Ważną cechą serialu ma być jego autentyczność, czyli odzwierciedlanie rzeczywistości,
bo tylko tak może spełniać swoją rolę. Wyniki badania pokazują, że pracownicy IPS
rzadziej odbierają serialowy przekaz jako autentyczny, jako ten który może być źródłem
wiedzy na temat ich pracy czy samej instytucji. Świadczy o tym duży udział odpowiedzi
„Nie zgadzam się” w tej grupie badanych w porównaniu do dużo niższego odsetka tych
samych kategorii wśród widzów (Tabela 9). Wynikać to może z faktu, iż pracownicy IPS
mogą oczekiwać znacznie więcej od tematyki takiego serialu, bowiem są swego rodzaju
ekspertami w tym obszarze. W miarę emisji serialu skłonność do dostrzegania
autentyczności przekazu jednak rosła, co należy odbierać jako sukces perswazyjny. Po
12 odcinkach serialu pracownicy IPS częściej zgadzali się ze stwierdzeniem, że dzięki
serialowi można dowiedzieć się jak działają instytucje pomocy, natomiast wśród
widzów wzrosło przekonanie, że serial prawdziwie przestawia problemy pracowników
socjalnych.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
40
Tabela 9. Ocena autentyczności serialu przez widzów oraz pracowników IPS
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207) i pracownikami IPS (I fala n=125, II fala n=116)25
Istotnym elementem, któremu poświęcona jest tematyka serialu jest wsparcie środków
UE na rzecz pomocy społecznej. Serial ma uświadomić ludziom, że wiele projektów
i działań nie odbyłoby się bez wsparcia głównie EFS, ale też ogólnie środków
europejskich. Prawie połowa widzów ankietowanych w ramach I fali badania CATI
uważa, że środki unijne są wykorzystywane w pomocy społecznej, 14% twierdzi, że nie,
a 36,6% nie wie/nie ma zdania. Po kolejnych odcinkach, druga fala badania wykazała
wzrost wiedzy w tym zakresie, o 7 punktów procentowych wzrosła wartość odpowiedzi,
twierdzącej, że w opiece społecznej są wykorzystywane środki unijne (Wykres 7).
Wykres 6. Wiedza na temat wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej (Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki unijne?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068, II fala n=1080)
Opinie na temat wykorzystywania środków unijnych w pomocy społecznej są zależne od
województwa26. Największa świadomość wykorzystywania tych środków unijnych jest
w województwach świętokrzyskim, kujawsko-pomorskim oraz opolskim, natomiast
25 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądały w telewizji bądź w internecie co najmniej jeden odcinek II sezonu serialu "Głęboka woda". 26 Różnice istotne statystycznie - miejsce zamieszkania respondenta (województwo) jest związane z udzieloną przez niego odpowiedzią.
Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS Widzowie
Zdecydowanie się ZGADZAM 20,8% 33,6% 30,2% 34,8%
Raczej się ZGADZAM 41,6% 41,6% 40,5% 41,1%
Raczej się NIE zgadzam 24,8% 13,1% 20,7% 13,5%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 10,4% 1,5% 6,0% 3,9%
Trudno powiedzieć 2,4% 10,2% 2,6% 6,8%
Zdecydowanie się ZGADZAM 24,0% 25,55% 26,7% 31,40%
Raczej się ZGADZAM 41,6% 36,50% 43,1% 36,23%
Raczej się NIE zgadzam 24,0% 13,14% 21,6% 9,18%
Zdecydowanie się NIE zgadzam 8,8% 1,46% 7,8% 3,38%
Trudno powiedzieć 1,6% 23,36% 0,9% 19,81%
Dzięki serialowi
można się
dowiedzieć, jak w
Polsce działają
instytucje pomocy
społecznejSerial prawdziwie
przedstawia
problemy
pracowników
socjalnych
Pierwsza fala Druga fala
49%
14%
37%
I fala
Tak
Nie
Nie wiem/ Trudno powiedzieć
56%
12%
32%
II fala
Tak
Nie
Nie wiem/ Trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
41
najmniejsza w województwach: małopolskim, podlaskim oraz podkarpackim. W drugiej
fali badania nie wystąpiła istotna statystycznie zależność pomiędzy województwem
a świadomością wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej.
Tabela 10. Wiedza na temat wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej według województw (Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki unijne?)
Województwo Tak Nie Nie wiem/ Trudno
powiedzieć
Dolnośląskie 57,8% 10,8% 31,3%
Kujawsko-Pomorskie 65,2% 6,5% 28,3%
Łódzkie 41,9% 17,6% 40,5%
Lubelskie 49,2% 7,9% 42,9%
Lubuskie 44,4% 7,4% 48,1%
Małopolskie 46,3% 22,1% 31,6%
Mazowieckie 48,3% 18,1% 33,6%
Opolskie 62,5% 9,4% 28,1%
Podkarpackie 46,7% 21,7% 31,7%
Podlaskie 36,1% 22,2% 41,7%
Pomorskie 40,0% 9,1% 50,9%
Śląskie 50,8% 12,1% 37,1%
Świętokrzyskie 65,8% 10,5% 23,7%
Warmińsko-Mazurskie 56,8% 2,7% 40,5%
Wielkopolskie 43,0% 15,1% 41,9%
Zachodniopomorskie 50,0% 10,4% 39,6%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1068)
Jak widać na wykresie poniżej (Wykres 8) zarówno widzowie (ogół społeczeństwa), jak
i pracownicy IPS w większości zgadzają się z tym, że serial przybliża wiedzę na temat
sposobów wykorzystywania środków UE na rzecz pomocy społecznej. Dodatkowo
pracownicy IPS w większości przyznają, że dzięki niemu wielu Polaków dowie się czym
jest i jak działa EFS (Wykres 9) – tendencja ta nabiera na sile w drugiej fali badania po
emisji 12 odcinka serialu.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
42
Wykres 7. Obecność w serialu informacji nt. środków UE na rzecz pomocy
społecznej - widzowie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207)
Wykres 8. Obecność w serialu informacji nt. środków UE na rzecz pomocy
społecznej - pracownicy IPS
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=125, II fala
n=116) 27
Wśród ogólnopolskiej próby widzów I fali badania, którzy nie oglądali II sezonu serialu
"Głęboka woda" pojęcie EFS zna 51,1% badanych. Znajomość ta jest większa wśród
27 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądały w telewizji bądź w internecie co najmniej jeden odcinek II sezonu serialu "Głęboka woda" (dotyczy wykresów 11 i 12).
19,7%
25,1%
44,5%
42,0%
14,6%
11,6%
2,9%
6,3%
18,2%
15,0%
Pierwsza fala
Druga fala
Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM Raczej się NIE zgadzam Zdecydowanie się NIE zgadzam Trundo powiedzieć
12,8%
19,8%
22,4%
35,3%
50,4%
53,4%
48,8%
42,2%
23,2%
11,2%
16,8%
12,1%
4,8%
2,6%
2,4%
2,6%
8,8%
12,9%
9,6%
7,8%
Pierwsza fala
Druga fala
Pierwsza fala
Druga fala
Seri
al u
po
wsz
ech
nia
wśr
ód
o
gółu
sp
ołe
czeń
stw
a w
ied
zę o
ty
m, c
zym
jest
i ja
k d
ział
a Eu
rop
ejsk
i Fu
nd
usz
Sp
ołe
czn
y
Dzi
ęki s
eria
low
i mo
żna
się
do
wie
dzi
eć, w
jaki
sp
osó
b n
a rz
ecz
po
mo
cy s
po
łecz
nej
w
yko
rzys
tyw
ane
są ś
rod
ki U
nii
Euro
pej
skie
j
Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM
Raczej się NIE zgadzam Zdecydowanie się NIE zgadzam
Trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
43
mężczyzn niż kobiet (Wykres 10)28. Druga fala badania nie wykazała istotnej
statystycznie zależności pomiędzy odpowiedzią na pytanie a płcią respondenta. Wśród
ogólnopolskiej próby widzów którzy nie oglądali II sezonu serialu „Głęboka woda” w
przeciągu emisji serialu nie wzrosła znajomość pojęcia EFS (Tabela 11).
Wykres 9. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów (z wyłączeniem widzów
II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski
Fundusz Społeczny?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala, n=931)29
Tabela 11. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów (z wyłączeniem widzów
II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski
Fundusz Społeczny?) w I i II fali badania
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=931, II fala n=943)
Natomiast pojęcia EFS jest znane 90% badanym, którzy wzięli udział w sondażu
internetowym. Należy jednak zwrócić tu na fakt, że zdecydowana większość, która
wzięła udział w sondażu to osoby związane w jakiś sposób z pomocą społeczną –
przeważnie pracownicy IPS. Pojęcie to jest nieznane ok. 5 % przebadanych internautów.
28 Poziom różnic jest istotny statystycznie - istnieje związek między płcią respondenta a odpowiedzią na to pytanie. 29 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądają telewizję bądź filmy/seriale w internecie, ale nie są widzami II sezonu serialu "Głęboka woda".
6,5%
3,9%
5,3%
46,3%
40,6%
43,6%
47,3%
55,5%
51,1%
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Tak Nie Trudno powiedzieć
Pierwsza fala Druga fala
Tak 51,1% 51,9%
Nie 43,6% 45,5%
Trudno powiedzieć 5,3% 2,7%
Fala badania
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
44
Wykres 10. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów serialu , którzy wzięli udział w
sondażu internetowym (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz
Społeczny?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258)
Wśród internautów, którzy wzięli udział w sondażu, 9% z nich po raz pierwszy zetknęło
się z pojęciem EFS oglądając serial. Ponad 1/3 tej grupy (3,6% wszystkich badanych)
była zdania, że pomimo iż poznali to pojęcie nie dowiedzieli się dużo na ten temat.
Prawie jedna czwarta (18,7%) wszystkich respondentów sondażu była zdania, że
pomimo faktu, iż wcześniej znali to pojęcie, ich wiedza na temat EFS pogłębiła się.
Wykres 11. Wpływ serialu na wiedzę o EFS (sondaż internetowy) (Czy z pojęciem
Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/zetknęła się Pan/Pani po raz
pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258)
Badane osoby, który znają pojęcie EFS, jako źródło tej wiedzy podają głównie telewizję –
dwie trzecie (67%) osób wskazało na to źródło (Wykres 13) w pierwszej fali badania,
natomiast w drugiej fali badania odsetek ten spadł do 60,3%. W następnej kolejności
90,7%
4,8% 4,5%
Tak
Nie
Nie jestem pewny/a
5,5%
3,6%
18,7%
71,2%
Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten
temat dowiedziałem/am
Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat
Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego Funduszu
Społecznego
Nie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
45
(w I fali), ze znacznie mniejszą liczbą wskazań, jest prasa (21,4%) oraz radio (16,2%).
W II fali badania znacznie popularniejszym źródłem stał się Internet (I fala - 6,9%, II fala
– 14,1%).
Wykres 12. Źródło informacji o EFS (Skąd zna Pan/Pani nazwę Europejski Fundusz Społeczny?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=476, II fala n=489);
pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna ilość odpowiedzi30
Niemal 60% osób oglądających II sezon serialu deklaruje, że zna pojęcie EFS
(w porównaniu do ponad 51% wśród osób nieoglądających serialu).
30 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które nie są widzami II sezonu serialu "Głęboka woda", a znają pojęcie EFS.
9,0%
1,5%
1,9%
2,5%
5,5%
6,5%
6,9%
7,1%
16,2%
21,4%
67,0%
Inne źródła
Ze szkolenia
Od pracowników IPS
Poprzez samorząd gminny
Ze szkoły, studiów
Od znajomych
Z internetu
Z pracy
Z radia
Z prasy
Z telewizji
I fala
60,3%
20,7%
14,1%
13,9%
9,4%
8,4%
5,7%
3,9%
2,2%
1,8%
6,3%
Z telewizji
Z prasy
Z internetu
Z radia
Z pracy
Od znajomych
Ze szkoły, studiów
Ze szkolenia
Poprzez samorząd gminny
Od pracowników instytucji pomocy społecznej
Inne źródła
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
46
Wykres 13. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207)
Widzowie II sezonu serialu deklarują w zdecydowanej większości, że znali wcześniej
pojęcie EFS, z czego 28,4% widzów przyznało, że oglądanie serialu pogłębiło ich wiedzę
na temat działania EFS. Z kolei ponad 27% badanych widzów przyznało, że z pojęciem
EFS zetknęli się po raz pierwszy za pośrednictwem serialu „Głęboka woda” (Wykres 15).
Druga fala badania nie wykazała znaczących zmian, odpowiedzi rozłożyły się w bardzo
podobny sposób.
Wykres 14. Pierwszy kontakt z pojęciem EFS - widzowie (Czy z pojęciem
Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po raz pierwszy dzięki
serialowi „Głęboka woda”?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI (n=81)31
31 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, które oglądały II sezon serialu "Głęboka woda" i znają pojęcie EFS.
59%
39%
2%
I fala
Tak
Nie
Nie jestem pewny/a
57%
39%
4%
II fala
Tak
Nie
Nie jestem pewny/a
9
13
23
36
Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu
Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten
Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat
Nie
I fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
47
Jednym z postawionych pytań badawczych było: czy widzowie zauważyli promocję
działań współfinansowanych z EFS? Wśród widzów II sezonu, którzy zetknęli się
z pojęciem EFS po raz pierwszy lub pogłębili swoją wiedzę dzięki serialowi, najwięcej
osób zauważyło promocję działań wspierających osoby żyjące w ubóstwie (15,6% - 5
wskazań). Należy zauważyć, że ponad połowa (18 osób) z nich nie umiała wskazać
takiego działania (Wykres 16). W drugiej fali badania tendencja ta jest bardziej
widoczna, 29 osób wskazało odpowiedź „nie wiem”. W następnej kolejności respondenci
wskazali – po 4 osoby – wsparcie osób niepełnosprawnych, wsparcie dla dzieci
i młodzieży z rodzin patologicznych oraz wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu,
narkotyków, hazardu itp.
Wykres 15. Rozpoznawalność działań wspieranych przez EFS promowanych
w II sezonie serialu (Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione
w serialu jako dofinansowane z EFS?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI (n=32); pytanie wielokrotnego wyboru,
dowolna liczba odpowiedzi32
Odpowiedzi zawarte w kategorii Inne: Ochrona rodzin, pomoc finansowa i psychologa; Kapitał ludzki; Ogólne
problemy społeczne; Wsparcie osób poszukujących pracy
32 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, oglądały II sezon serialu, znają pojęcie EFS oraz zetknęły się z nim dzięki serialowi lub pogłębiły dzięki niemu swoją wiedzę na temat EFS.
3
29
0
4
1
1
4
1
4
1
1
0
2
1
4
18
1
1
2
2
2
2
2
2
3
3
3
5
Inne
Nie wiem
Zakładanie spółdzielni socjalnych
Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
Bezpłatne porady prawne
Dostęp do żłobków i przedszkoli
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
Wsparcie dla osób starszych
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach …
Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców …
Walka z przemocą w rodzinach
Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
Pierwsza fala
Druga fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
48
Na pytanie o rodzaj działań, które w ogóle są finansowane z EFS widzowie, którzy
zetknęli się po raz pierwszy z pojęciem EFS lub pogłębili swoją wiedze dzięki serialowi
badani w pierwszej fali sondażu najczęściej wymieniali szkolenia dla bezrobotnych,
zakładanie przedszkoli i wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie. Respondenci z badania
po 12 odcinku serialu na pierwszym miejscu również wskazali szkolenia dla
bezrobotnych, natomiast różnice zaistniały przy kolejnych wskazaniach. Ankietowani
w drugiej fali badania wskazali na zakładanie własnej działalności gospodarczej,
budowę, remonty infrastruktury oraz wsparcie niepełnosprawnych (Wykres 17).
Wykres 16. Rodzaje działań finansowanych z EFS - widzowie (Jakiego rodzaju
działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami; pytanie wielokrotnego
wyboru, dowolna liczba odpowiedzi33
Zdania dotyczące tego, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej zostały poruszone
w serialu różnią się od siebie w przypadku odpowiedzi widzów i pracowników IPS. Na
33 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, które zetknęły się z pojęciem EFS dzięki serialowi lub oglądanie serialu pogłębiło ich wiedzę na jego temat.
7,9%
11,1%
22,2%
23,8%
31,7%
36,5%
42,9%
28,6%
39,7%
34,9%
22,2%
65,1%
8,9%
20,0%
20,0%
26,7%
31,1%
31,1%
33,3%
33,3%
35,6%
37,8%
40,0%
55,6%
Inne
Nie wiem, trudno powiedzieć
Szkolenia dla pracujących
Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania, kształcenie nauczycieli, nauczanie
języków itp.]
Budowa, remonty i wyposażenie szkół
Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.
Zakładanie własnej działalności gospodarczej
Dotacje dla przedsiębiorców
Wsparcie dla niepełnosprawnych
Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
Zakładanie przedszkoli
Szkolenia dla bezrobotnych
Pierwsza fala Druga fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
49
pierwszym miejscu widzowie wskazali wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu,
narkotyków i hazardu, natomiast pracownicy IPS walkę z przemocą w rodzinach.
Pracownicy IPS wskazali w dalszej kolejności kwestie takie jak wsparcie dla osób
żyjących w ubóstwie, wsparcie dla bezdomnych i bezrobotnych, natomiast widzowie
wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych oraz osób żyjących w ubóstwie.
Pomimo różnic w obu grupach można wyróżnić pewien trend, który obrazuje poniższy
wykres. Widać, że pracownicy IPS zauważyli więcej tematów niż widzowie, co wynika
z wiedzy jaką posiadają w zakresie pomocy społecznej (Wykres 18).
Wykres 17. Tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane w II sezonie serialu
"Głęboka woda" (Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej
poruszane są w serialu?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=137) i pracownikami IPS
(n=125); pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi34
34 Pytanie było kierowane tylko do widzów II sezonu serialu "Głęboka woda".
15,3%
23,4%
2,2%
2,9%
4,4%
5,1%
5,8%
8,8%
9,5%
10,9%
12,4%
17,5%
23,4%
25,5%
29,9%
36,5%
32,0%
4,0%
5,6%
4,8%
5,6%
3,2%
8,8%
13,6%
21,6%
19,2%
30,4%
35,2%
13,6%
20,8%
56,0%
50,4%
Inne
Nie wiem
Zakładanie spółdzielni socjalnych
Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców Pracy)
Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
Dostęp do żłobków i przedszkoli
Bezpłatne porady prawne
Wsparcie dla osób starszych
Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy
Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach materialnych
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
Walka z przemocą w rodzinach
Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
Pracownicy IPS Widzowie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
50
Podobne tematy poruszane w II sezonie serialu „Głęboka woda” wskazali respondenci
z sondażu internetowego. Tu również na pierwszym miejscu znalazła się odpowiedź
walka z przemocą w rodzinach (66,4% wskazań). Około jedna trzecia respondentów
wskazała na wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu , itp.
oraz na wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych.
Wykres 18. Tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane w II sezonie serialu "Głęboka woda"- wyniki sondażu internetowego (Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w serialu?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258); pytanie
wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi
W badaniu CATI zostały również zadane pytania odnoszące się do wiedzy i świadomości
widzów nt. działań instytucji pomocy społecznej oraz pracy pracowników socjalnych.
Dla połowy respondentów (51% w I fali i 50% w II fali) najbardziej znaną instytucją
zajmującą się pomocą osobom potrzebującym jest ośrodek pomocy społecznej (OPS) –
częściej w I fali wskazywały tę instytucję kobiety niż mężczyźni35. Porównanie między
35 Różnice ze względu na płeć w przypadku odpowiedzi OPS są istotne statystycznie - istnieje związek pomiędzy płcią respondenta a udzielaniem tej odpowiedzi.
66,4%
35,1%
33,8%
24,2%
20,6%
19,9%
15,6%
13,2%
11,0%
8,2%
8,2%
6,8%
2,6%
6,8%
Walka z przemocą w rodzinach
Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach materialnych
Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
Bezpłatne porady prawne
Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców Pracy)
Wsparcie dla osób starszych
Zakładanie spółdzielni socjalnych
Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
Dostęp do żłobków i przedszkoli
Trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
51
falami pokazuje różnice pod względem kolejnych znanych instytucji. W I fali na drugim
miejscu – (31%) – są organizacje pozarządowe, które z kolei w II fali zostały wskazane
przez 24% respondentów. Częstą odpowiedzią w fali II jest też Caritas (25%), który
z kolei w I fali był wskazywany tylko przez 14% badanych. Do najmniej popularnych
wskazań (w obu falach) można zaliczyć takie instytucje jak schroniska, świetlice,
placówki opiekuńczo wychowawcze, ośrodki terapii uzależnień, hospicja czy urzędy
pracy.
Wykres 19. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które
pomagają osobom potrzebującym pomocy społecznej?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala- n=1068; II fala – n=1080). Dane
dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów), bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie
statystycznie na odpowiedzi respondentów.
Blisko 1/4 badanych widzów (zarówno w fali I i fali II) uznaje, że pomoc oferowana
przez instytucje pomocy społecznej jest wystarczająca. Zdecydowana większość
13,3%
16,8%
2,0%
2,2%
3,5%
3,2%
3,9%
5,7%
7,6%
8,6%
9,9%
13,1%
29,7%
54,9%
10,8%
18,6%
1,5%
1,9%
2,8%
3,2%
3,0%
7,2%
6,8%
7,4%
10,0%
15,9%
33,7%
46,0%
12,2%
17,6%
1,8%
2,1%
3,2%
3,2%
3,5%
6,4%
7,2%
8,1%
9,9%
14,3%
31,5%
50,9%
Inne
Nie wiem/ Trudno powiedzieć
Schroniska
Świetlice środowiskowe
Ośrodki terapii uzależnień
Placówki opiekuńczo-wychowawcze
Urzędy pracy
Domy pomocy społecznej
PCK
Powiatowe centra pomocy rodzinie
Parafie
CARITAS
Organizacje pozarządowe
Ośrodki pomocy społecznej
I fala
Ogółem Mężczyźni Kobiety
9%
16%
1%
1%
1%
1%
1%
3%
6%
6%
6%
15%
24%
25%
50%
Inne
Nie wiem/ Trudno powiedzieć
Hospicja
Świetlice środowiskowe
Schroniska
Ośrodki terapii uzależnień
Urzędy pracy
Placówki opiekuńczo-…
Parafie
Domy pomocy społecznej
Powiatowe centra pomocy rodzinie
PCK
Organizacje pozarządowe
CARITAS
Ośrodki pomocy społecznej
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
52
badanych jest jednak zdania przeciwnego - średnio co czwarty respondent
odpowiedział, że jest zdecydowanie niewystarczająca, natomiast 38% w I fali i 39% w II
fali uznało, że ta pomoc jest raczej niewystarczająca. Spory odsetek (14% w I fali i 12%
w II fali) ankietowanych nie miało zdania w tej sprawie (Wykres 21).
Wykres 20. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala - n=1068; II fala – n = 1080)
Zdaniem zdecydowanej większości przebadanych widzów pomysł serialu „Głęboka
woda” jest dobrym rozwiązaniem promowania środków z EFS-u. Cztery piąte
respondentów I fali udzieliło odpowiedzi „Zdecydowanie tak” lub „Raczej tak”. W II fali
odsetek ten nieznacznie wzrósł (o 3 i 1 punktów procentowych). Tylko 7% badanych
(w obu falach) uznaje, że taka forma nie jest najlepsza. Bardziej przychylne takiemu
pomysłowi są kobiety36 (wyniki dla II fali jednak nie potwierdziły takich zależności).
36 Różnice ze względu na płeć są istotne statystycznie - istnieje związek między odpowiedzią na to pytanie a płcią respondenta.
4%
4%
22%
19%
39%
38%
23%
25%
12%
14%
II fala
I fala
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
53
Wykres 21. Czy uważa Pan/Pani, że emisja serialu przedstawiającego losy pracowników pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te środki?
I fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1068)
II fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1080). Dane dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów), bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie statystycznie na odpowiedzi respondentów.
Idea serialu jako elementu promocji wykorzystania środków UE podobała się również
zdecydowanej większości pracowników IPS (84,3% w I fali i 82,8% w II fali), choć blisko
co dziesiąty z nich jest przeciwnego zdania. Warto zwrócić uwagę, że w II fali nastąpił
wzrost liczby odpowiedzi „Zdecydowanie tak” (z 31,5% do 37,4%) (Wykres 23).
44%
31%
38%
40%
49%
44%
5%
5%
5%
1%
4%
2%
11%
11%
11%
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie
Zdecydowanie nie Nie wiem/trudno powiedzieć
41% 45% 5% 2% 7% Ogółem
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
54
Wykres 22. Czy uważa Pan/Pani, że emisja serialu przedstawiającego losy
pracowników pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego
możliwości wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem
promującym te środki?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=305; II fala
n=326)
Pracownicy IPS jako najskuteczniejszy kanał promocji uznają właśnie telewizję (80,3%
w I fali i 77,3% w II fali), ale też internet (54,1% i 47,5%) czy radio (52,1% i 43,3%)
w przeciwieństwie do konferencji/wykładów (27,2% i 23,3%) czy punktów
informacyjnych (27,2% i 23,0%). Warto zauważyć, że w II fali nastąpił spadek wskazań
dla niemal wszystkich wymienionych kanałów.
37,4%
31,5%
45,4%
52,8%
10,4%
8,9%
3,1%
1,3%
3,7%
5,6%
II fala
I fala
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
55
Wykres 23. Kanały skutecznej promocji funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej wg pracowników IPS (Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=305; II fala
n=326)
Zdaniem widzów (zarówno w I jak i w II fali) serial powinien odnosić się do problemów
i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej (55% w I fali i 58% w II fali), oraz do
stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy (55% w I fali i 58% w II fali).
Na podstawie poniższej tabeli widać, że wszystkie zamieszczone propozycje tematyczne
serialu uzyskały pozytywną ocenę zarówno wśród widzów jak i pracowników IPS w obu
falach badania. Jednakże wyraźnie widać wzrost w II fali odpowiedzi „zdecydowanie
TAK” w przypadku wszystkich zaproponowanych propozycji (wzrost ten jest
szczególnie widoczny wśród pracowników IPS i sięga nawet kilkunastu p.p.) Pracownicy
IPS najczęściej uznawali w I fali, że serial powinien się odnosić do codziennej pracy
pracowników IPS (54,1%) i do stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy
(51,8%), z kolei w II fali to właśnie stosunek społeczeństwa do osób potrzebujących
pomocy uzyskał najwięcej wskazań (64,1%) a na 2 miejscu pojawiła się tematyka
problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej (63,2%). W drugiej fali
zanotowano także blisko 16% wzrost liczby pracowników, którzy jako pożądaną
tematykę widzieliby kwestię funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy
społecznej. Z kolei w przypadku widzów różnica między falami nie jest tak znacząca jak
w przypadku pracowników – największy wzrost (5 p. p.) nastąpił w przypadku tematyki
funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej.
1,5%
23,0%
23,3%
34,4%
34,7%
37,7%
34,7%
43,3%
47,5%
77,3%
5,6%
27,2%
27,2%
36,1%
37,4%
36,1%
42,3%
52,1%
54,1%
80,3%
W inny sposób
Punkty informacyjne
Konferencje/wykłady
Imprezy plenerowe/
Bilboardy, plakaty
Szkolenia/warsztaty
Prasa
Radio
Internet
Telewizja
I fala
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
56
Tabela 12. Opinie dotyczące tematyki serialu promującego fundusze unijne na rzecz pomocy społecznej (Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do: ...)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068; II fala n=1080)
pracownikami IPS (I fala n=305; II fala n=326)
Przyglądając się samej idei serialu jako narzędzia czy kanału działań informacyjno-
promocyjnych na temat funduszy unijnych należy zwrócić uwagę na inne tego typu
przedsięwzięcia funkcjonujące w nurcie "idea placement" czy "product placement".
Tzw. lokowanie produktu czy idei (tematu) jest wykorzystywane w promocji
turystycznej ("Ojciec Mateusz" - Sandomierz), kampaniach społecznych (Ministerstwo
Edukacji Narodowej promowało w 2010 roku ideę posyłania pięciolatków do
przedszkoli w „M jak miłość”, „Plebanii” i „Barwach szczęścia”; serial „Plebania” uczył
ekonomii; w „Klanie” przedstawiono jak należy segregować śmieci) i kampaniach
marketingowych (Rodzinka.pl - produkty spożywcze, marki samochodów, itp.).
Prekursorem promocji funduszy europejskich przy wykorzystaniu serialu
wyświetlanego w telewizji ogólnopolskiej była Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa (ARiMR) promująca Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007-2013 w serialu "Ranczo". ARiMR zdobyła za niego nagrodę w unijnym konkursie
CAP COMMUNICATION AWARDS 2012 za najlepszy innowacyjny projekt
komunikacyjny, dotyczący rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich (tzw. rolniczy Oscar).
Serial "Głęboka woda" jest kolejnym, w którym podjęta została promocja funduszy
unijnych, a konkretnie EFS. Porównywanie jednak seriali (nawet serialu "Głęboka woda"
Pracownicy
IPSWidzowie
Pracownicy
IPSWidzowie
Zdecydowanie TAK 54,1% 42% 62,0% 46%
Raczej TAK 39,0% 45% 32,2% 46%
Raczej NIE 4,6% 5% 2,8% 3%
Zdecydowanie NIE 1,3% 1% 1,8% 1%
Trudno powiedzieć 1,0% 7% 1,2% 4%
Zdecydowanie TAK 49,5% 55% 63,2% 58%
Raczej TAK 44,9% 34% 32,5% 36%
Raczej NIE 4,6% 4% 2,8% 2%
Zdecydowanie NIE ,3% 2% ,6% 1%
Trudno powiedzieć ,7% 5% ,9% 3%
Zdecydowanie TAK 51,8% 55% 64,1% 58%
Raczej TAK 44,3% 35% 33,4% 35%
Raczej NIE 3,6% 2% 1,5% 2%
Zdecydowanie NIE 1% 1%
Trudno powiedzieć ,3% 7% ,9% 5%
Zdecydowanie TAK 33,8% 49% 49,4% 54%
Raczej TAK 56,1% 36% 41,7% 36%
Raczej NIE 6,6% 3% 5,2% 4%
Zdecydowanie NIE 1,0% 2% ,9% 1%
Trudno powiedzieć 2,6% 10% 2,8% 5%
Codziennej pracy
pracowników
instytucji pomocy
społecznej
Problemów i przeżyć
osób poszukujących
pomocy społecznej
Stosunku
społeczeństwa do
osób potrzebujących
pomocy
Funduszy unijnych
wykorzystywanych w
pomocy społecznej
Pierwsza fala Druga fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
57
z "Ranczo", które wspólnie podejmują promocję funduszy unijnych) jest niemożliwe
z uwagi na bardzo różną tematykę, cele i zakres działań promocyjnych oraz budżety
realizacyjne (ściśle związane z tematyką i celami). Odnoszenie wskaźników finansowych
tak różnych przedsięwzięć byłoby obarczone błędnymi założeniami.
Wyniki badania oglądalności II sezonu serialu "Głęboka woda" w telewizji wskazują, że
oglądało go średnio 490 661 widzów37.
Wśród widzów objętych badaniem CATI przynajmniej jeden odcinek II sezonu serialu
„Głęboka Woda” widziało po blisko 12% badanych osób w obu falach38. Widzami serialu
(na podstawie wyników I fali, bowiem w II fali nie zaobserwowano różnic istotnych
statystycznie) są częściej kobiety niż mężczyźni (15,9% kobiet oglądało przynajmniej
jeden odcinek serialu, przy 7,6% mężczyzn). Serial „Głęboka woda” częściej oglądają
pracownicy IPS – prawie co drugi (42%) badany pracownik widział przynajmniej jeden
odcinek serialu (dane dla obu fal są tu bardzo zbliżone).
Wykres 24. Oglądalność II sezonu serialu (Czy od marca 2013 r. oglądał/a
Pan/Pani w telewizji lub w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka
woda”?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala - n=1068; II fala – n=1080). Dane
dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów) bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie
statystycznie na odpowiedzi respondentów.
37 Na podstawie danych na temat oglądalności przekazanych przez MPiPS.
38 Badaniem objęci zostali dorośli (18 lat i więcej) widzowie - mieszkańcy Polski.
2,2%
4,9%
80,7%
12,3%
2,5%
6,2%
75,3%
15,9%
1,7%
3,2%
87,5%
7,6%
Nie jestem pewny/a
Nie, ale oglądałem/am
odcinki pierwszego …
Nie
Tak
I fala
Mężczyzna
Kobieta
Ogółem
2%
6%
80%
12%
2%
9%
74%
16%
1%
4%
87%
8%
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
58
Wykres 25. Oglądalność II sezonu serialu w podziale na pracowników IPS i wszystkich widzów (Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (fala I - n=1068; fala II – n=1080) i pracownikami IPS (fala I - n=305; II fala – n=326)
Jak wskazują szczegółowe dane dotyczące oglądalności najwięcej osób oglądało
pierwszy (676 204) i dziesiąty (610 223) odcinek serialu, natomiast najmniej dwa
ostatnie odcinki serialu (jedenasty i dwunasty) - odpowiednio 398 053 i 281 705
widzów. Nieco inaczej przedstawia się sytuacja na temat liczby osób oglądających
poszczególne odcinki serialu, jeżeli weźmiemy pod uwagę tylko tzw. grupę młodych
(grupę komercyjną) w wieku 16-49 lat. W tej grupie najwięcej osób oglądało pierwszy
(296 210) i trzeci (288 715) odcinek serialu, natomiast najmniej odcinek dwunasty -
ostatni (130 764) i ósmy (148 418). Na wykresie poniżej zaprezentowane zostały
zmiany w liczbie widzów serialu w poszczególnych odcinkach.
2,2%
4,9%
80,7%
12,3%
0,3%
0
32,5%
41,0%
Nie jestem pewny/a
Nie, ale oglądałem/am
odcinki pierwszego sezonu serialu
Nie
Tak
I fala
Pracownicy
Widzowie
2%
6%
80%
12%
,3%
26,2%
32,5%
41,0%
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
59
Wykres 26. Zmiana liczby widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" według odcinków
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników oglądalności serialu przekazanych przez MPiPS
Widzowie w wieku 16-49 lat stanowili średnio 44% wszystkich widzów oglądających
serial. Największy udział wśród oglądających serial mieli w przypadku dziewiątego
(stanowili 56,4% oglądających serial) i trzeciego (55,1%) odcinka, najmniejszy
natomiast w przypadku ósmego (33,3%), szóstego (34,7%) i piątego (35,1%) odcinka.
Szczegółowe dane na temat udziału osób z tzw. grupy komercyjnej w ogólnej liczbie
widzów serialu według odcinków przedstawia poniższy wykres.
676 204 610 223
398 053
281 705
296 210 288 715
148 418 130 764
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
Liczba osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" ogółem
Liczba osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w wieku 16-49 lat
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
60
Wykres 27. Udział widzów w wieku 16-49 lat w ogólnej liczbie widzów serialu według odcinków
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników oglądalności serialu przekazanych przez MPiPS
Bardzo ważnym wskaźnikiem informującym o zainteresowaniu serialem jest udział jego
widzów w ogólnej widowni telewizyjnej (stosunek liczby widzów oglądających serial do
liczby widzów oglądających w tym czasie telewizję w ogóle). W przypadku II sezonu
serialu "Głęboka woda" udział oglądających serial w ogólnej widowni telewizyjnej
wyniósł średnio na odcinek 4,3%. Wyniki dotyczące udziału w widowni telewizyjnej nie
pokrywają się z wynikami dotyczącymi oglądalności bezwzględnej (wyrażonej liczbą
widzów serialu). Jak wskazano wcześniej, największą liczbę widzów zgromadził odcinek
pierwszy, tymczasem zdecydowanie największy udział w widowni telewizyjnej miał
odcinek dziesiąty (który oglądało liczebnie mniej widzów niż pierwszy). Najmniejszy
udział w widowni telewizyjnej zanotowały odcinki: dziewiąty, jedenasty i dwunasty (po
3,4%). Podobnie sytuacja wygląda w grupie widzów w wieku 16-49 lat, gdzie największą
43,8%
38,0%
55,1%
45,8%
35,1%
34,7%
49,0%
33,3%
56,4%
44,2%
46,5%
46,4%
44,0%
56,2%
62,0%
44,9%
54,2%
64,9%
65,3%
51,0%
66,7%
43,6%
55,8%
53,5%
53,6%
56,0%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Odcinek 1
Odcinek 2
Odcinek 3
Odcinek 4
Odcinek 5
Odcinek 6
Odcinek 7
Odcinek 8
Odcinek 9
Odcinek 10
Odcinek 11
Odcinek 12
Średnia dla wszystkich odcinków
Udział widzów w wieku 16-49 lata w ogólnej liczbie widzów II sezonu serialu "Głęboka woda"
Udział pozostałych widzów w ogólnej liczbie widzów II sezonu serialu "Głęboka woda"
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
61
liczebnie widownię miały pierwszy i trzeci odcinek, natomiast największy udział wśród
oglądających telewizję zanotował odcinek dziesiąty (2,8% wszystkich oglądających
telewizję stanowili widzowie w wieku 16-49 lat oglądający ten odcinek). Dane na temat
zmiany udziału widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej
ogółem według odcinków przedstawione zostały na wykresie poniżej.
Wykres 28. Zmiana udziału widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem według odcinków
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników oglądalności serialu przekazanych przez MPiPS
Porównując dane dotyczące oglądalności I i II sezonu serialu należy stwierdzić, że każdy
z odcinków II sezonu serialu oglądało średnio ponad 70% widzów mniej, niż miało to
miejsce w przypadku I sezonu. Podczas gdy średni udział widzów odcinków II sezonu
serialu w widowni telewizyjnej wyniósł 4,3%, to w czasie emisji I sezonu serialu było to
11,7%. Szczegółowe dane porównawcze na temat wyników oglądalności I i II sezonu
serialu zostały zaprezentowane na zbiorczym wykresie poniżej.
5,7%
4,4% 4,4%
4,0% 4,5%
4,6%
3,9% 3,6% 3,4%
6,4%
3,4%
3,4%
2,5%
1,7%
2,4%
1,8%
1,6% 1,6%
1,9%
1,2%
1,9%
2,8%
1,6% 1,6% 1,0%
2,0%
3,0%
4,0%
5,0%
6,0%
7,0%
Udział osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem
Udział osób w wieku 16-49 lat oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
62
Wykres 29. Wyniki oglądalności I i II sezonu serialu "Głęboka woda"
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: wyników oglądalności II sezonu serialu przekazanych przez MPiPS, projektu serialu - zał. nr 4 do umowy między TVP i MPiPS, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tvp-szykuje-drugi-sezon-glebokiej-wody-i-czeka-na-pieniadze (dostęp 27.06.2013r.)
W związku ze zdecydowanym spadkiem liczby widzów II sezonu serialu uzasadnione
wydaje się pytanie o powody takiego stanu rzeczy. Czy więc powody spadku
oglądalności są związane ściśle z serialem (jego tematyką, wartościami artystycznymi,
przesłaniem, tematami (ideami), które promuje)? Niemal 90% pracowników IPS
oglądających II sezon serialu oglądało również sezon I (wyniki bardzo zbliżone w obu
falach).
1 754 248
490 661
Średnia liczba widzów jednego odcinka I
sezonu serialu
Średnia liczba widzów jednego odcinka II
sezonu serialu
Średnia liczba widzów serialu
11,7%
4,3%
Średni udział widzów jednego odcinka I sezonu serialu w ogólnej widowni
telewizyjnej
Średni udział widzów jednego odcinka II sezonu serialu w ogólnej widowni
telewizyjnej
Średni udział widzów serialu w widowni telewizyjnej
9,7%
3,9%
Średni udział widzów jednego odcinka I sezonu serialu w
widowni telewizyjnej 16-49 lat
Średni udział widzów jednego odcinka II sezonu serialu w
widowni telewizyjnej 16-49 lat
Średni udział widzów serialu w widowni
telewizyjnej 16-49 lat
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
63
Wykres 30. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki I sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane w 2011 i 2012?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala - n=125; II fala
– n=116)39
Pracownicy IPS pytani o porównanie obydwu sezonów serialu generalnie podobnie
je oceniają (z niewielką przewagą jednak dla sezonu I – deklarując, że ten właśnie sezon
jednak bardziej im się podobał). Wynik ten pogłębił się jednocześnie w II fali badania,
gdzie blisko 60% respondentów uznało właśnie, że sezon I podobał się bardziej.
Jednak pytani o szczegóły serialu (wartość merytoryczną i informacyjną) i porównanie
ich między sezonami udzielają odpowiedzi wskazujących, że to sezon drugi wypada
lepiej. Badani uznali m.in., że odcinki II sezonu dostarczają większej wiedzy na temat
działania instytucji pomocy społecznej, lepiej upowszechniają wiedzę o tym czy jest i jak
jest wdrażany PO KL, EFS czy też dostarczają lepszej wiedzy o problemach pracowników
socjalnych. Tu też widać różnice między falami – respondenci w II fali częściej
zdecydowanie się zgadzali z tymi stwierdzeniami.
Powyższe odpowiedzi odnieść należy do wyników badań jakościowych: wywiadów
zogniskowanych i panelu ekspertów. W obu przypadkach uzyskano dość jednoznaczne
potwierdzenie, że I sezon był zdecydowanie bardziej atrakcyjny pod względem
dramaturgicznym: wartości scenariusza, autentyczności dialogów, gry aktorskiej,
sposobu narracji. Natomiast w II sezonie wyraźniej można było dostrzec treści istotne ze
względu na cele komunikacyjne MPiPS. Oznacza to, że pod względem „lokowania
produktu” sezon II był skuteczniejszy. Nie należy jednak zapominać, że to I sezon
stworzył grupę zainteresowanych widzów, a stwierdzone zarówno przez respondentów,
jak i recenzujących serial ekspertów obniżenie jakości artystycznej sezonu II przyczyniło
się prawdopodobnie do zmniejszenia się jego widowni w porównaniu z sezonem I.
39 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby badawczej, które oglądały II sezon serialu.
89,6%
8,8% 1,6%
90,5%
9,5%
,0%
Tak Nie Nie pamiętam
I fala
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
64
Wykres 31. Porównanie I i II sezonu serialu "Głęboka woda"
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala - n=112; II fala
– n=105)40
40 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby badawczej, które oglądały I i II sezon serialu.
13,4%
13,4%
13,4%
13,4%
11,6%
11,6%
10,7%
44,6%
39,3%
38,4%
47,3%
35,7%
40,2%
42,0%
23,2%
27,7%
23,2%
16,1%
21,4%
21,4%
17,9%
6,3%
9,8%
5,4%
5,4%
3,6%
3,6%
6,3%
12,5%
9,8%
19,6%
17,9%
27,7%
23,2%
23,2%
Bardziej podobały mi się odcinki sezonu 1
Odcinki sezonu 1 i 2 oceniam tak samo
W odcinkach sezonu 2 lepiej zostały przedstawione problemy pracowników socjalnych
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje
pomocy społecznej
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy
społecznej wykorzystywane są środki Unii …
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak
działa Europejski Fundusz Społeczny
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak
jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki
I fal
a
18,1%
24,8%
20,0%
25,7%
26,7%
18,1%
16,2%
41,9%
28,6%
23,8%
35,2%
38,1%
41,0%
38,1%
14,3%
31,4%
23,8%
19,0%
12,4%
16,2%
18,1%
10,5%
9,5%
9,5%
2,9%
1,9%
1,9%
1,9%
15,2%
5,7%
22,9%
17,1%
21,0%
22,9%
25,7%
Bardziej podobały mi się odcinki sezonu 1
Odcinki sezonu 1 i 2 oceniam tak samo
W odcinkach sezonu 2 lepiej zostały przedstawione problemy pracowników socjalnych
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje …
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy …
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa …
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest …
II fa
la
Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM Raczej się NIE zgadzam
Zdecydowanie się NIE zgadzam Trudno powiedzieć
II
Fala
I
Fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
65
89% w I fali i 88% w I fali widzów pytanych czy zamierza oglądać kolejne odcinki II
sezonu serialu deklarowało chęć dalszego oglądania serialu. Ponad 16% pracowników
IPS w I fali badania deklarowało natomiast, że rezygnuje/zrezygnuje z oglądania
dalszych odcinków serialu i warto tu odnotować, że w drugiej fali procent ten
nieznacznie spadł do 13%, a jednocześnie wzrósł procent pracowników zdecydowanie
deklarujących oglądanie kolejnych odcinków (z 31,2% do 43,1%). Szczegółowe dane na
ten temat przedstawione zostały na wykresach poniżej.
Wykres 32. Chęć oglądania kolejnych odcinków serialu (Czy zamierza Pan/Pani
oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?) - I fala/Chęć oglądania III
sezonu serialu - II fala
I fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=137) i pracownikami IPS
(n=125)
II fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=207) i pracownikami IPS
(n=116)
Osoby, które deklarują chęć dalszego oglądania serialu (w obu falach) czynią to głównie
ze względu na interesującą ich tematykę serialu. Paradoksalnie również Ci, którzy nie
zamierzają oglądać dalszym odcinków w większości jako powód takiego stanu rzeczy
31,2%
41,6%
51,2%
47,4%
13,6%
5,8%
3,2%
2,9%
0,8%
2,2%
Pracownicy IPS
Widzowie
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć
43,1%
44%
44,0%
44%
10,3%
6%
2,6%
1%
,0%
4%
Prawcownicy IPS
Widzowie
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
66
podają tematykę serialu (choć średnie dla ich odpowiedzi przesuwają się bliżej wartości
artystycznych niż wśród osób zamierzających oglądać dalsze odcinki i dodatkowo w II
fali te wartości jeszcze bardziej zbliżyły się w kierunku powodu jakim są wartości
artystyczne – co może świadczyć, że wraz z kolejnymi odcinkami serialu ludzie coraz
lepiej oceniali poruszaną tematykę).
Wykres 33. Powody zachęcające/zniechęcające do oglądania kolejnych odcinków serialu (Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka serialu czy wartości artystyczne?) - na wykresie zaprezentowano średnie dla skali od 1 do 5, gdzie 1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
I fala
II fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami i pracownikami IPS
4,25
4,37
1 2 3 4 5
Widzowie (n=122)
Pracownicy IPS (n=103)
1 - Wyłącznie wartości artystyczne 5 - Wyłącznie tematyka serialu
Co zachęca?
3,75
3,95
1 2 3 4 5
Widzowie (n=12)
Pracownicy IPS (n=21)
1 - Wyłącznie wartości artystyczne 5 - Wyłącznie tematyka serialu
Co zniechęca?
4,1
4,4
1 2 3 4 5
Widzowie (n=184)
Pracownicy IPS (n=101)
1 Wartości artystyczne serialu; 5 Tematyka serialu
Co zachęca?
3,1
3,2
1 2 3 4 5
Widzowie (n=15)
Pracownicy IPS (n=15)
1 Wartości artystyczne serialu; 5 Tematyka serialu
Co zniechęca?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
67
Uczestnicy sondażu internetowego mieli odmienne zdanie na temat tego co zachęca, a co
zniechęca do oglądania serialu. Uznali w mniejszym stopniu tematykę serialu za
zachęcającą – jednak dalej odpowiedzi w większym stopniu wskazywały na tematykę
niż na walory artystyczne. W przypadku czynnika zniechęcającego zdania były mocno
podzielone – średnia 2,87 była bliska 2,5 punktu, co oznacza równowagę – odpowiedzi
rozłożyły się praktycznie po połowie. Jedna część osób odpowiedziała, że jest to
tematyka serialu a druga część, że wartość artystyczna.
Wykres 34. Powody zachęcające/zniechęcające do oglądania kolejnych odcinków serialu wśród uczestników sondażu internetowego (Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka serialu czy wartości artystyczne?) - na wykresie zaprezentowano średnie dla skali od 1 do 5, gdzie 1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258)
Na pytanie o to, czy tematyka serialu lub jakiegoś konkretnego odcinka jest szczególnie
bliska - niemalże 40% respondentów (39,4% I fala i 37% II fala) odpowiedziało, że "tak",
co może wskazywać na to, że te osoby spotkały się lub spotykają ze zjawiskami
społecznymi prezentowanymi w serialu. Istotny wpływ na opinie w tym zakresie ma
płeć. W I fali okazało się, że tematyka „Głębokiej wody” jest bliższa zdecydowanie
częściej kobietom niż mężczyznom – co jednak nie zostało udowodnione już w II fali
(brak różnic statystycznych) (Wykres 36).
3,69
2,87
0 1 2 3 4 5
Co zachęca
Co zniechęca
1 Wartości artystyczne serialu; 5 Tematyka serialu
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
68
Wykres 35. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie bliska?
I fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=137)
II fala
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=207). Dane dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów) bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie statystycznie na odpowiedzi respondentów.
Największa część respondentów, którym tematyka serialu jest bliska ocenia, że dzieje się
tak dlatego, że obserwują wiele podobnych historii w swoim najbliższym otoczeniu –
odpowiedzi udzieliło tak 23 respondentów w I fali i 35 w II fali. Generalnie, wszystkie
powody zanotowały wzrost wskazań, jednak może to być jedynie wynik tego, że w II fali
próba badanych41 była znacznie liczniejsza (o 22 osoby, czyli aż o 41% względem I fali).
41 Dotyczy widzów, którzy oglądali II sezon
39,4%
45,5%
22,2%
50,4%
45,5%
63,9%
10,2%
8,9%
13,9%
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Tak
Nie
Nie wiem/ trudno powiedzieć
12%
52%
37%
Ogółem
Tak
Nie
Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
69
Wykres 36. Przyczyny bliskości tematyki serialu (Proszę powiedzieć dlaczego
tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie bliska?)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala -n=54; II fala – n=76);
pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi42
W ocenie ewaluatora przyczyn spadku oglądalności II sezonu serialu w porównaniu
z I należy upatrywać nie tylko w związku z obniżeniem atrakcyjności samego
widowiska, ale i poza serialem.
Po pierwsze - oglądalność telewizji jest ściśle skorelowana z godziną emisji programów.
Drugi sezon serialu był wyświetlany później niż pierwszy (I sezon - niedziela, ok. godz.
21, II sezon - niedziela, ok. godz. 22). Jaskrawym przykładem jest tu ostatni odcinek
II sezonu serialu, który został wyemitowany po godz. 23 (po zakończeniu trwającego
meczu) i miał najniższą oglądalność i najniższy udział w widowni spośród wszystkich
odcinków. Również widzowie, którzy oglądali I sezon serialu, a nie oglądają II sezonu,
bardzo często wskazywali w badaniu CATI na późną porę emisji (niedziela, późny
wieczór) jako główny powód zrezygnowania z oglądania serialu. Eksperci wskazali też,
że znaczenie mogła mieć nie tylko pora emisji, ale i wybrany dzień tygodnia, który mógł
ograniczyć zainteresowanie osób pracujących zawodowo. Wydaje się, że
zoptymalizowanie pory emisji serialu w oparciu o przeprowadzoną wcześniej
targetyzację potencjalnej widowni miałoby pozytywny wpływ na wyniki oglądalności
serialu, a przez to na promocję prowadzoną za jego pośrednictwem.
42 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby, które oglądały II sezon serialu oraz oceniły, że jego tematyka jest im bliska.
11
1
3
9
12
9
18
35
12
1
1
2
6
9
11
23
Tak, inny powód
Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z EFS
Tak, korzystam ze wsparcia pomocy społecznej
Tak, przeżyłem podobną historię, jak przedstawione w serialu
Tak, moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu
Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
Tak, obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu
I fala
II fala
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
70
Po drugie - na spadek oglądalności II sezonu serialu wpływ mają też zmieniające się
preferencje związane z oglądaniem telewizji przez Polaków. Jak wskazują dane
prezentowane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji od 2008 roku spada udział
głównych programów telewizyjnych (TVP 1, TVP 2, TVN, Polsat) w rynku. Oglądalność
TVP 2 spadła w 2012 roku do 12,6% w porównaniu z 13,3% w 2011 roku. Dane za
I kwartał 2013 roku również potwierdzają tendencję spadkową dla wszystkich
głównych programów telewizyjnych, w tym dla TVP 2 do 11,2%43. Tendencje powyższe
zostały zaprezentowane na wykresie poniżej.
Wykres 37. Zmiany udziału największych programów ogólnopolskich w rynku telewizyjnym w latach 2008-2012
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek telewizyjny w 2012 r., KRRiT, Warszawa 2012 oraz Rynek telewizyjny w 2011 roku – analiza. Udziały, czas oglądania, struktura widowni programów telewizyjnych, KRRiT, Warszawa 2011 - http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-roczne/
Jednym z głównych powodów powyżej opisanych tendencji jest rozwój naziemnej
telewizji cyfrowej i związane z tym poszerzenie oferty programowej ogólnie dostępnej
dla Polaków. Udziały w rynku zwiększają programy dotychczas niedostępne w telewizji
analogowej (m.in. TTV, Polo TV, ATM Rozrywka, Puls 2, Eska TV, TV6, kanały
tematyczne), stąd "odpływ" widzów z głównych programów telewizyjnych, w tym TVP2.
Bardzo ważnym elementem działań "okołoserialowych" jest fanpage serialu na
Facebooku. Umieszczane są na nim aktualności, wywiady, informacje o serialu, itp.
Stronę tę polubiło do tej pory 9,4 tys. osób, co oznacza, że informacja o serialu mogła
43 Rynek telewizyjny w I kwartale 2013 r., KRRiT, Warszawa 2013, http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-kwartalne/
22,6%
20,9%
19,4%
17,4%
15,4%
16,8%
15,4%
14,5%
13,3%
12,6%
16,7% 15,9%
15,2% 15,0%
13,9%
15,4% 14,8%
13,8%
14,5% 14,0%
12,0%
14,0%
16,0%
18,0%
20,0%
22,0%
24,0%
2008 2009 2010 2011 2012
TVP 1 TVP 2 TVN Polsat
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
71
dotrzeć do ponad 980 tys. internautów44. Media społecznościowe to bardzo ważny
składnik promocji serialu ze względu na swoją dużą siłę oddziaływania
i docierania do różnych grup społecznych. Do promocji serialu z pewnością przyczyniły
się również podstrony internetowe umieszczone na stronach administrowanych przez
partnerów odpowiadających za jego realizację, tj. TVP i MPiPS -
http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda,
http://www.kapitalludzki.gov.pl/gleboka-woda.
Ilość ponad 9 tys. „lubię” na Facebooku jest wynikiem niższym, niż dla wielu innych
popularnych seriali (np. 23 tys. dla „Rancza” czy 62 tys. dla „Czasu honoru”), co
wskazuje, że wokół serialu nie tworzy się bardzo aktywna społeczność, nawet jeżeli
wziąć pod uwagę dłuższy czas emisji seriali, z którymi dokonano porównania. Eksperci
zwracają też uwagę, że w przeciwieństwie do wielu popularnych seriali, „Głęboka woda”
jest mało "wiralna" (nie generuje krążących po internecie "memów", fragmentów
odcinków, trailerów itp.) „Wiralność” w promocji osiąga się zazwyczaj wtedy, gdy
prowadzona przez zainteresowanego akcja promocyjna osiąga swoistą „masę
krytyczną”, czyli doprowadza do sytuacji, gdy informacja o przedmiocie promocji krąży
w sieci samoczynnie, rozpowszechniana jedynie przez internautów.
Oprócz wyżej wymienionych stron, w internecie powstało dużo publikacji
informujących zarówno o rozpoczęciu emisji II sezonu serialu, jego oglądalności czy
zapowiedzi kolejnych odcinków.
W ramach analizy opinii pojawiających się na stronach internetowych dokonano
przeglądu publikowanych opinii na najpopularniejszych witrynach internetowych
zajmujących się tematem filmu. Przeanalizowano również statystyki wyszukiwania
słowa kluczowego „głęboka woda”.
Pamiętając, że z wyszukiwarki Google korzysta już co siódmy człowiek na świecie45 jest
to miarodajne źródło informacji o zainteresowaniu użytkowników internetu,
wykorzystywane do pozycjonowania kampanii reklamowych. Może zostać użyte jednak
również do wskazania witryn internetowych, gdzie najwięcej osób znajduje informacje
na temat danego słowa kluczowego (w tym przypadku „głęboka woda”). Dane
oznaczane jako Miesięczne wyszukiwania globalnie odnoszą się do ilości wyszukiwań
danego słowa kluczowego na całym świecie, natomiast dane oznaczane jako Miesięczne
wyszukiwania lokalnie odnoszą się do ilości wyszukiwań danego słowa kluczowego w
Polsce. W obu przypadkach będą bardzo zbliżone wyniki, bo tych słów w języku polskim
szukają wyłącznie Polacy. Poniżej przedstawiono wykaz słów kluczowych wybranych
44 Do przeliczenia wykorzystano dane ARBOinteractive na temat facebooka w Polsce (jeden użytkownik ma średnio 109 znajomych) - http://socialpress.pl/2011/11/polski-facebook-w-liczbach/#
45 Z Google'a korzysta już co siódmy człowiek na świecie: http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/z-google-a-korzysta-juz-co-siodmy-czlowiek-na-swiecie,16389,1 [dostęp: 29 sierpnia 2013 r.]
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
72
przy użyciu narzędzia Google AdWords46 konkurencyjnych do słowa kluczowego
"głęboka woda". Narzędzie to służy do monitorowania skuteczności pozycjonowania
reklamy przy użyciu wyszukiwarki Google. Tabela zawiera proponowane przez Google
inne słowa kluczowe.
Wyniki analizy47 wskazują, że w przypadku wyszukiwania frazy „głęboka woda”
w wyszukiwarce Google średnio miesięcznie wyszukiwane jest ono 12 tys. razy. Wynika
z tego, że względnie mało osób wyszykuje, jako słowa kluczowe „głęboka woda”; o wiele
więcej użytkowników szuka słów kluczowych o podobnej tematyce: „odcinki seriali” lub
„pl seriale”. Wyniki analizy internetu przy użyciu narzędzia AdWords pokazują, że nie
można liczyć na duże zainteresowanie użytkowników internetu, którzy bezpośrednio
szukać będą słów kluczowych „głęboka woda”. Użytkownicy internetu zainteresowani
tematyką serialu będą raczej szukać w internecie innych słów kluczowych związanych
z wyrazami "serial", "odcinek", dodatkowo w powiązaniu ze słowami "za darmo".
Rekomenduje się zatem aby pozycjonowanie strony, gdzie udostępniany jest serial
„Głęboka woda” było określane słowami kluczowymi "serial", "odcinki", "tv", "za darmo",
"polskie" – co pozwoli na skierowanie większej liczby użytkowników internetu właśnie
na tę witrynę internetową.
Tabela 12. Zestawienie słów kluczowych proponowanych przez wyszukiwarkę
Google wspólnie z wyrażeniem "głęboka woda"
Słowo kluczowe
Miesięczne
wyszukiwania -
globalnie
Miesięczne
wyszukiwania -
lokalnie
głęboka woda 12100 12100
tvp 2 seriale 2900 2400
tvp 1 seriale 1900 1900
polski seriale 49500 33100
seriale tv 74000 33100
seriale tv pl 1000 720
odcinki seriali 90500 60500
głęboka woda muzyka 36 28
on line za darmo seriale 27100 22200
46 Google AdWords – system reklamowy Google pozwalający na wyświetlanie linków sponsorowanych w wynikach wyszukiwania wyszukiwarki Google i na stronach współpracujących w ramach programu Google AdSense, sprzedawane w modelu CPC (cost per click) współczynnik efektywności reklamy; jest to stosunek liczby kliknięć do kosztów włożonych w emisję reklamy, na podstawie którego oblicza się koszt pojedynczego kliknięcia w baner reklamowy oraz CPM (cost per mille, z łac. mille - tysiąc, określany także jako CPT cost per thousand) – w reklamie internetowej jest to koszt dotarcia do tysiąca odbiorców i obliczany jest na podstawie liczby odsłon witryny internetowej.
47 Liczba wyszukiwań jest uśredniana w ujęciu 12-miesięcznym dla każdego słowa kluczowego we wszystkich lokalizacjach, językach, na wszystkich urządzeniach i dla wszystkich typów dopasowania słów kluczowych.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
73
darmowe seriale pl 880 590
pl seriale 74000 60500
seriale polskie pl 1600 1000
seriale polski 49500 33100
online polskie seriale 12100 8100
polskie seriale online darmowe 2400 1000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Google AdWords
Największe źródło opinii dotyczących serialu stanowi forum znajdujące się na oficjalnej
stronie serialu http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda. Na stronie
znajduje się odwołanie do zakładki forum dla serialu
http://forum.tvp.pl/index.php?board=463. Jednak na stronie forum znajdują się
nieliczne komentarze i opinie dotyczące serialu.
Ożywiona dyskusja prowadzona jest natomiast na forum gazeta.pl.
http://forum.gazeta.pl/forum/w,433,143446582,143446582,Gleboka_woda_nowy_sezo
n.html. Na profilu serialu na VoD http://vod.pl/gleboka-woda,843,s.html, gdzie możliwa
jest projekcja serialu publikowane są komentarze i opnie nt. serialu. Żywa dyskusja
prowadzona jest także na stronie aleseriale.pl. Również na tej stronie możliwe jest
oglądanie poszczególnych odcinków serialu http://aleseriale.pl/sid,28973,title,Gleboka-
woda,serial.html?ticaid=51107a.
Dyskusja widzów serialu prowadzona jest na stronie serwisu filmweb.pl. Dyskusja
prowadzona na stronie http://www.filmweb.pl/search?q=gleboka%20woda#
prowadzona jest w wielu wątkach dotyczących różnych aspektów serialu. Podobnie
dzieje się na portalu YouTube.pl gdzie udostępnione są poszczególne odcinki.
Możliwość komentowania serialu zapewnia także portal internetowy kinomaniak.tv. Na
stronie http://www.kinomaniak.tv/seriale/gleboka-woda przeważają pozytywne opinie
o serialu. Portal ten ciszy się wielkim powodzeniem wśród fanów kina i seriali.
Możliwość obejrzenia dowolnego odcinka serialu o dowolnej porze oferują również inny
popularny serwis http://iitv.info/. Jednak na tym serwisie pomimo dostępnej opcji
komentowania serialu nie ma aktywności widzów serialu.
Generalnie można stwierdzić, że serial nie generował dużej aktywności internautów.
Zainteresowane nim były przede wszystkim osoby deklarujące jakiś związek z pracą
w IPS lub doświadczenia z nimi związane. Na taki profil zainteresowanych wskazuje też
wyraźna przewaga tego typu respondentów odpowiadających na sondaż internetowy.
Można zatem stwierdzić, że serial wzbudził pozytywny odzew, lecz odnosi się to do dość
ograniczonej i wyspecjalizowanej widowni.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
74
4.3 Obszar badawczy C: Przyszłość
Zdecydowana większość widzów jak i pracowników IPS (odpowiednio: 88% i 87%
wskazań „zdecydowanie tak” i „raczej tak”) deklaruje, że serial zamierza oglądać
również w przyszłości, co oznacza, że potencjalna widownia III sezonu serialu istnieje.
Nie należy jednak zapominać, że odcinki II sezonu miały ograniczoną oglądalność.
Ponadto, stylistyka serialu, choć wartościowa pod względem artystycznym, mogła
przyczynić się do zawężenia grupy odbiorców do widzów o dużej kulturze odbioru
i zniechęcać widzów oczekujących od widowiska telewizyjnego przede wszystkim
rozrywki, co zostało omówione szerzej w rozdziale dotyczącym obszaru badawczego A:
Odzwierciedlanie. Równocześnie jednak 84% ankietowanych, nieoglądających serialu
stwierdziło, że promocja wykorzystania środków unijnych w pomocy społecznej przy
pomocy takiego instrumentu jak serial fabularny, jest dobrym pomysłem. 66%
ankietowanych widzów serialu (ogół społeczeństwa i pracownicy IPS) uważa, że
powinno powstawać więcej takich seriali.
Wykres 38. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?
Źródło: Badanie CATI widzów i pracowników
Powyższe wyniki wskazują, że bez wątpienia jakaś forma dzieła fabularnego jako
promocji pracy IPS, wykorzystania w niej środków unijnych czy promocji wizerunku
pracownika socjalnego byłaby zaakceptowana przez znaczną większość potencjalnej
widowni. Nie oznacza to jednak, że najlepszym rozwiązaniem jest kontynuacja tego
działania w postaci dofinansowania sezonu III serialu „Głęboka woda”. Serial miał
potencjał uwrażliwiania ogółu społeczeństwa na problematykę socjalną
i pokazywał, że zawód pracownika socjalnego oferuje osobom z pasją i ciekawością
innych duże możliwości samorealizacji, choć nie jest zawodem atrakcyjnym finansowo.
Opisane wcześniej ograniczenia w odbiorze z uwagi na trudną formę, przemawiającą do
widza, dla którego niespieszna narracja, niejednoznaczny psychologicznie wizerunek
postaci oraz szczególna, lekko depresyjna kolorystyka będzie postrzegane jako zaleta
43,1%
44%
44,0%
44%
10,3%
6%
2,6%
1%
,0%
4%
Prawcownicy IPS
Widzowie
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
75
dzieła, a nie przeszkoda w odbiorze. Widzowie tego typu nie stanowią z pewnością
większości telewizyjnej widowni, przez co oddziaływanie serialu mogło mieć
niewystarczający zakres w stosunku do celów komunikacyjnych MPiPS. Eksperci,
biorący udział w panelu, wskazywali, że promocja taka może odbywać się na kilku
poziomach:
masowym, gdzie przede wszystkim widowni uświadamia się istnienie problemu;
masowym, w którym obok uświadamiania problemu szerokiej widowni osadza
się ten problem w takim kontekście, by prowadziło to do zmiany postaw
społecznych, np. poprzez przekaz: to dotyczy takich ludzi jak wy, to może spotkać
każdego, ludzie wymagający pomocy nie są inni/obcy (przykładem może tutaj
być upowszechnienie wiedzy o problemach wychowawczych związanych z
osobami z zespołem Downa, zachodzące w przypadku telenoweli „Klan”);
odwołującym się do specyficznych grup docelowych, nastawionych na odbiór
form bardziej wyspecjalizowanych czy wyrafinowanych (przykłady: kino
moralnego niepokoju, „Nienormalni” Jacka Bławuta).
Departament Wdrażania EFS powinien w tej sytuacji rozważyć, jakie grupy docelowe
interesują go przede wszystkim i czy lepszym rozwiązaniem jest koncentracja środków
na jednym poziomie oddziaływania, czy też dofinansowanie produkcji z różnych
poziomów. Analiza danych jakościowych (panel ekspertów, wywiady zogniskowane,
interpretacja treści w internecie) – wskazuje, że bardziej zasadne jest skupienie sie na
dwóch poziomach oddziaływania masowego. Na podstawie przeanalizowanego
materiału stwierdzono, że można wskazać kilka kierunków takiego oddziaływania:
wybór lżejszej, bardziej czytelnej dla masowego widza formy (telenowela,
telenowela dokumentalna, talk-show, program lub cykl programów
publicystycznych);
zmiana stylistyki na bardziej dostosowaną do percepcji współczesnego widza,
zwłaszcza młodszego: krótsze odcinki, szybsza narracja, bardzie schematyczne,
„komiksowe” postaci itp.
wykorzystanie internetu jako głównego medium rozpowszechniania produkcji,
wiążące się z dostosowaniem do niego formuły przekazu (zdecydowanie krótsze
odcinki, ew. paradokumentalna forma), co mogłoby sprzyjać poszerzeniu
widowni o osoby młodsze;
zmiana przesłania produkcji na bardziej optymistyczne („Głęboka woda”
odbierana jest przez większość widzów jako dzieło bardzo lub względnie
pesymistyczne).
W trakcie panelu ekspertów zwrócono również uwagę na to, że serialowi nie
towarzyszyły w wystarczającym stopniu wydarzenia medialne wspomagające jego
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
76
odbiór (wywiady z aktorami, doniesienia z planu, tworzenie fanklubów, akcja
informacyjna w mediach (telewizja, radio, prasa, internet), pogłębiająca wiedzę na
tematy poruszone w serialu). Eksperci zwracali uwagę, że emisji serialu powinna
towarzyszyć swoista „siatka” wydarzeń medialnych, budująca jego społeczny kontekst
i zachęcająca kolejne kręgi widzów do oglądania. Spadek oglądalności, odnotowany
zarówno na poziomie sezonów (zdecydowanie wyższa oglądalność sezonu I), jak i
zachodzący w trakcie emisji sezonu II wskazuje, że stosunkowo ograniczona skala tego
rodzaju działań miało negatywne skutki dla odbioru serialu. Przyczynić się do tego
mogło także wynegocjowanie z głównym producentem (TVP) niekorzystnej godziny
emisji (choć określanej jako "prime time" przez TVP). Eksperci wskazywali przy tej
okazji, że w promocyjnej polityce TVP w internecie serial nie zajmował zbyt poczesnego
miejsca, o czym może świadczyć m.in. brak płatności za oglądanie serialu w systemie
VOD albo brak jakichkolwiek zabezpieczeń przed ściąganiem serialu na dyski twarde. O
niewystarczającej promocji może świadczyć też ograniczona jego promocja w internecie,
przede wszystkim niewykorzystanie instrumentów marketingu wirusowego48 czy też
ich graniczona skuteczność (patrz: Rozdz. 4.2). Wszelkie dalsze działania związane z
dofinansowaniem tego rodzaju produkcji powinny iść zatem w parze z bardziej
precyzyjnym określeniem uprawnień producenckich MPiPS, wynikających z faktu
udzielenia wsparcia finansowego, proporcjonalnie do wysokości wsparcia – przed
podpisaniem umowy. Pozwoliłoby to m.in. na większy wpływ MPiPS na kampanię
promocyjną serialu oraz na wybór korzystniejszej godziny emisji.
Wnioski te wspierają również wyniki badania ilościowego, choć ze względu na małe
liczebności udzielających odpowiedzi nie można ich uznać za ostateczny argument.
Rozkład odpowiedzi na pytanie o ewentualną inną formę przekazu medialnego, która
mogłaby zostać wykorzystana do prezentacji pracy IPS, przedstawiają się jak na
poniższym wykresie.
48 Marketing wirusowy (zw. reklamą wirusową; ang. viral marketing) jest specyficznym rodzajem działań marketingowych. Polega na zainicjowaniu sytuacji, w której potencjalni klienci będą sami między sobą rozpowszechniać informacje dotyczące firmy, usług czy produktów.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
77
Wykres 39. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”?
Źródło: Badanie CATI pracowników IPS i ogółu społeczeństwa
Warto zwrócić też uwagę na to, że zdecydowanie najważniejszym źródłem wiedzy
o problemach, o których traktuje serial jest telewizja (67% wskazań ogółu widzów). Jest
to zdecydowanie przesłanką, by w dalszym ciągu wykorzystywać ten kanał w polityce
informacyjnej MPiPS, przede wszystkim w obszarze kształtowania postaw i budzenia
wrażliwości. Skuteczność jego oddziaływania wymaga jednak uwzględnienia wniosków,
jakie wynikają z badania odbioru serialu, będącego przedmiotem niniejszego badania.
2
1
5
3
6
5
7
1
0
0
2
1
6
9
Trudno powiedzieć
Inna forma
Talk-show
Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle
Telenowela dokumentalna
Program publicystyczny lub cykl takich programów
Film dokumentalny
Pracownicy IPS
Widzowie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
78
5 PODSUMOWANIE - ANALIZA SWOT
Mocne strony
Wysoka wartość artystyczna serialu, renoma międzynarodowa, nagrody (dotyczy
to jednak przede wszystkim I sezonu);
Interesujące scenariusze;
Umiejętne umieszczenie treści promocyjnych w kontekście narracji;
Słabe strony
Sposób, w jaki została przedstawiona praca instytucji pomocy społecznej, który
choć uzasadniony potrzebami atrakcyjnej narracji - budzi wątpliwości osób
związanych zawodowo z pomocą społeczną albo będących jej klientami;
Ograniczenie grupy odbiorców serialu do najbardziej wyrobionych ze względu na
formę i stylistykę serialu;
Obniżenie wartości artystycznej i siły perswazyjnej serialu w II sezonie;
Nieodpowiednia pora emisji serialu (zbyt późna, niedziela), ograniczająca
widownię do najbardziej zainteresowanych;
Brak ożywionej aktywności wokół serialu w internecie;
Szanse
Wysokie oceny walorów serialu ze strony widzów;
Zapotrzebowanie widzów na dzieło fabularne, odnoszące się do tematyki serialu
(ale zrealizowane w innej formule);
Telewizja jako podstawowy kanał pozyskiwania informacji o instytucjach
pomocy społecznej i EFS;
Zagrożenia
Wyczerpująca się formuła widowiska fabularnego w dotychczasowej formule,
malejące zainteresowanie widzów;
Postrzeganie kwestii do których odnosi się serial jako kwestii politycznych
(wykorzystywanie wykluczenia i biedy jako argumentu w agresywnych sporach
politycznych);
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
79
Dysonans poznawczy widza, wynikający z faktu, że widowni generalnie znana
jest rzeczywista specyfika pracy IPS;
Niski poziom kapitału społecznego Polaków (obojętność na problemy innych).
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
80
6 WNIOSKI I REKOMENDACJE
Lp. Wniosek
(strona w raporcie) Rekomendacja
Oczekiwany
efekt wdrożenia
rekomendacji
Sposób wdrożenia Adresat
rekomendacji
Termin
realizacji
1.
Ograniczenia w odbiorze z
uwagi na trudną i wymagającą
wysokiej kultury odbioru
formę (nastawienie na
wartości artystyczne, a nie na
rozrywkę) sprawiły, że
oddziaływanie to mogło mieć
niewystarczający zakres w
stosunku do celów
komunikacyjnych MPiPS (str.
18-22).
Przeprowadzenie
pogłębionej targetyzacji
widowni telewizyjnej
pod kątem potrzeb
komunikacyjnych
MPiPS. Ocena, jaka
forma widowiska
telewizyjnego może
zapewnić najpełniejszą
realizację tych celów.
Zwiększenie
skuteczności
dofinansowania
produkcji
telewizyjnych
przez MPiPS ze
względu na jego
cele
komunikacyjne.
Wybór odpowiedniej formy i stylistyki
widowisk, jakie powinny być
dofinansowane w przyszłości. Wyniki
targetyzacji powinny zostać
skonsultowane z władzami TVP, ew.
kanałów komercyjnych pod kątem
wyboru odpowiedniej formuły
widowiska.
MPiPS, TVP lub
inne telewizje
(jako producent
wykonawczy)
2014-12-31
2.
Serial mógł mieć ograniczoną
popularność ze względu na to,
że w wystarczającym stopniu
nie towarzyszyły jego emisji
wspierające go wydarzenia
medialne. MPiPS w
konfrontacji z telewizją jest z
reguły partnerem słabszym, a
wzmocnieniu jego pozycji
negocjacyjnej mogłoby służyć
zaangażowanie ekspertów
W przypadku realizacji
następnych produkcji
telewizyjnych
dofinansowanych przez
MPiPS należy zadbać,
by działaniami
związanymi z promocją
serialu zawiadywał
wyspecjalizowany dom
mediowy.
Zwiększenie
skuteczności
dofinansowania
produkcji
telewizyjnych
przez MPiPS ze
względu na jego
cele
komunikacyjne.
Zwiększenie
oglądalności
Plan promocji medialnej produkcji
telewizyjnych dofinansowanych przez
MPiPS powinien zostać opracowany
przez wyspecjalizowany dom mediowy,
wyłoniony w przetargu na takie
działania.
MPiPS, telewizje
występujące
jako producent
wykonawczy i
emitent
2016-12-31
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
81
Lp. Wniosek
(strona w raporcie) Rekomendacja
Oczekiwany
efekt wdrożenia
rekomendacji
Sposób wdrożenia Adresat
rekomendacji
Termin
realizacji
działających na rynku mediów
(str.74-76).
przyszłych
produkcji
telewizyjnych.
3.
Ustalono z TVP porę emisji
oraz warunki promocji serialu,
które nie zapewniają dobrego
dotarcia do grup docelowych,
mimo, iż wedle kryteriów TVP
pora ta określana jest jako
„prime time” (str. 59-70; 74-
76).
Oparcie ustaleń co do
pory i warunków emisji
serialu o wyniki badań
nawyków grup
docelowych i
egzekwowanie tych
ustaleń na bieżąco.
Analiza możliwości
współpracy z
konkurencyjnymi
wobec TVP telewizjami.
Uzyskanie
lepszych
warunków emisji,
zwiększenie
oglądalności
przyszłych
produkcji.
Zawarcie odpowiedniej umowy z
producentem wykonawczym i nadzór
nad jej realizacją. Włączenie w proces
przygotowania współpracy i tworzenia
umowy ekspertów specjalizujących się
obszarze oglądalności telewizji oraz
produkcji telewizyjnej (np. konsultacje
z KRRiT, zaangażowanie domu
mediowego do przeprowadzenia
negocjacji i nadzoru nad procesem
promocji).
W przypadku braku pozytywnego
odzewu TVP na postulaty MPiPS warto
rozważyć podjęcie współpracy z
telewizjami komercyjnymi (np. TVN, w
dalszej kolejności Polsat).
MPiPS 2016-12-31
4.
Godzina emisji odcinków II
sezonu nie sprzyjała wysokiej
oglądalności (str. 59-70; 77).
Połączenie emisji
przyszłych produkcji z
emisją reklam
promujących projekty
dofinansowane z EFS,
dla których IZ/IP jest
Zwiększenie
szans na
wynegocjowanie
emisji w prime
time’ie.
Podjęcie współpracy z domem
mediowym, który zaprojektuje
najlepsze połączenie emisji reklam z
czasem dostosowanym do potrzeb i
nawyków grup docelowych.
Zaangażowanie domu mediowego
MPiPS 2016-12-31
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
82
Lp. Wniosek
(strona w raporcie) Rekomendacja
Oczekiwany
efekt wdrożenia
rekomendacji
Sposób wdrożenia Adresat
rekomendacji
Termin
realizacji
MPiPS. może mieć charakter całościowego
przetargu na prowadzenie działań
promocyjnych MPiPS w telewizji oraz
działań wspomagających w innych
mediach.
5.
Telewizja jest skutecznym
kanałem informacyjno-
promocyjnym, również w
zakresie promocji środków
europejskich (str. 27-30).
Wykorzystywanie
telewizji jako
skutecznego
(zweryfikowanego w
trakcie badań) kanału
w prowadzonych
działaniach
informacyjno -
promocyjnych (w tym
m.in. dotyczących
promocji środków
europejskich).
Skuteczne
docieranie z
przekazem
informacyjno-
promocyjnym do
społeczeństwa.
Uwzględnienie telewizji jako kanału
promocyjnego o potwierdzonym
empirycznie oddziaływaniu w
konstrukcji założeń promocyjnych,
planów działań, itp.
MPiPS 2014-12-31
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
83
7 ANEKS
7.1 Narzędzia badawcze wykorzystane w badaniu
7.1.1 Kwestionariusz badania CATI z widzami - I fala
Dzień dobry. Nazywam się .... i jestem ankieterem firmy Agrotec Polska. Na zlecenie
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie dotyczące roli instytucji
pomocy społecznej, w tym serialu pt. "Głęboka woda", który powstał, aby prezentować
działania jakie wykonują instytucje pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do
czynienia. Chciałbym Pana/Panią prosić o wzięcie udziału w ankiecie. Jest to ankieta
telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów,
również do tych, którzy nie oglądają serialu. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci
zbiorczych zestawień statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych
danych. Czy wyraża Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?
P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?
1. Codziennie
2. Kilka razy w tygodniu
3. Raz w tygodniu
4. Rzadziej niż raz w tygodniu
5. W ogóle
P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet ?
1. Tak
2. Nie
[jeśli odpowiedź negatywna na P1 (5) i P2 (2) – zakończyć wywiad]
P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany jest serial
"Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w
internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”? [ANKIETER: nie
czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie -> R1
3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a
4. Nie jestem pewny/a - > P4
P3a. Dlaczego nie ogląda Pan/Pani drugiego sezonu serialu?
.......................................... -> R1
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
84
P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków
serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,
opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej? [ANKIETER: nie
czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie - > R1
P5. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie
bliska?
1. Tak -> P5a
2. Nie ->P6
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć ->P6
P5a. Proszę powiedzieć dlaczego? [Można wybrać dowolną liczbę odpowiedzi]
1. Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
2. Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3. Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu
Społecznego
4. Tak, przeżyłem podobną historię, jak przedstawione w serialu
5. Tak, obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu
6. Tak, moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu
7. Tak, korzystam ze wsparcia pomocy społecznej
96. Tak, inny powód (jaki?) .......................................
P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.
Prosimy o odniesienie sie do nich w następujący sposób: zdecydowanie się
zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie zgadzam.
1.Z
dec
ydo
wan
ie
się
zgad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
nie
zg
adza
m
4.Z
dec
ydo
wan
ie
się
nie
zga
dza
m
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Serial ma interesujący scenariusz
1 2 3 4 99
2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia
1 2 3 4 99
3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie
1 2 3 4 99
4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce
1 2 3 4 99
5. Serial prawdziwie przedstawia 1 2 3 4 99
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
85
problemy pracowników socjalnych 6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
8. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów
1 2 3 4 99
9. Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej
1 2 3 4 99
P7. Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w
serialu. Proszę o wymienienie wszystkich tematów, które wydają się Panu/Pani
szczególnie interesujące [nie czytać kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi].
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
P7a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P7] Odczytam teraz listę
tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu powinny znaleźć w nim
odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech tematów, które wg
Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób najbardziej interesujący.
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
86
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
P8. Czy znane jest Panu/Pani pojęcie: Europejski Fundusz Społeczny/EFS?
1. Tak -> P9
2. Nie -> P12
99. Nie jestem pewny/a -> P12
P9. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po
raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?
1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten
temat dowiedziałem/am -> P10, P10a
2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat -> P11
3. Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego
Funduszu Społecznego -> P10, P10a
4. Nie -> P12
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć - > P12
P10. Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione w serialu jako
dofinansowane z EFS? [Ankieter: nie czytać kafeterii]
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
87
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
P10a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P10] Odczytam
Panu/Pani teraz listę tematów, które zostały przedstawione w serialu. Czy któreś
z nich zapamiętał/a Pan/Pani jako działania dofinansowane z Europejskiego
Funduszu Społecznego/EFS?
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Żadne z wymienionych
P11. Jakiego rodzaju działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?
[dowolna ilość odpowiedzi] - zadajemy również tym, którzy odpowiadali w P10
czy P10a.
1. Szkolenia dla bezrobotnych
2. Szkolenia dla pracujących
3. Zakładanie własnej działalności gospodarczej
4. Budowa, remonty i wyposażenie szkół
5. Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania,
kształcenie nauczycieli, nauczanie języków itp.]
6. Zakładanie przedszkoli
7. Dotacje dla przedsiębiorców
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla niepełnosprawnych
10. Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.
96. Inne (jakie?....)
99. Nie wiem, trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
88
P12. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?
1. Zdecydowanie tak - > P13
2. Raczej tak - > P13
3. Raczej nie - > P14
4. Zdecydowanie nie - > P14
99. Trudno powiedzieć, nie wiem
P13. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka
serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie 1 to
wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P14. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,
tematyka serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie
1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
R1. Serial "Głęboka woda" opowiada o losach pracowników instytucji opieki
społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Czy w jakiś
sposób ma Pan/Pani do czynienia z tematyką przedstawioną w serialu? [nie czytać
kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi] -> Nie zadajemy tego pytania tym, którzy
oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK
1. Tak, moja praca zawodowa wiąże się z tą problematyką
2. Tak, korzystam/korzystałem/am ze wsparcia pomocy społecznej
3. Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
4. Tak, obserwuję w moim najbliższym otoczeniu wiele sytuacji wymagających
interwencji pomocy społecznej
5. Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6. Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu
Społecznego
96. Tak, inny powód (jaki?) .......................................
7. Nie
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
89
R2. Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy
społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R3
4. Zdecydowanie nie ->R3
88. To nie jest temat wymagający promocji
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R3. Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie
rozpowszechniona? Proszę wybrać dwie najważniejsze przyczyny spośród tych,
które wymienię lub podać własne uzasadnienie.
1. Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w
internecie -> R3a
2. Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy
3. Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy
społecznej, którymi zarządzają
4. Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują
społeczeństwa o problemach, które rozwiązują
5. Ludzi ten temat nie interesuje
6. Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy
96. Inna przyczyna (jaka?) ..............
99. Nie wiem/TP
R3a. Jak Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/trudno powiedzieć
R4. Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji pomocy społecznej/ pracownik
opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani skojarzenia?
1. Zdecydowanie pozytywne ->R5
2. Raczej pozytywne ->R5
3. Raczej negatywne ->R6
4. Zdecydowanie negatywne ->R6
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
90
R5. Dlaczego pozytywne? ......................
R6. Dlaczego negatywne? ......................
R7. Proszę o dokończenie dwóch zdań, które teraz odczytam. Proszę odwoływać
się do pierwszego skojarzenia, które przyjdzie Pani/Panu do głowy:
1. Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...
2. Instytucje pomocy społecznej zajmują się...
R8. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które pomagają
osobom potrzebującym pomocy społecznej? [ANKIETER: Nie czytać kafeterii,
dowolna liczba odpowiedzi]
1. Ośrodki pomocy społecznej (ANKIETER: w tym GOPS, MOPS, ROPS)
2. Powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR)
3. Urzędy pracy (ANKIETER: PUP, WUP)
4. Organizacje pozarządowe
5. Domy pomocy społecznej
6. Placówki opiekuńczo-wychowawcze
7. Świetlice środowiskowe
8. Schroniska
9. Ośrodki terapii uzależnień
10. Parafie
96. Inne, jakie? .......
99. Nie wiem/ Trudno powiedzieć
R9. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy
społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R10
4. Zdecydowanie nie ->R10
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R10. Dlaczego nie? ...............
R11. Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki
unijne?
1. Tak ->R12
2. Nie -> R14
3. Nie wiem/ Trudno powiedzieć -> R14
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
91
R12. Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny? Nie
zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK
1. Tak -> R13
2. Nie -> R14
99. Trudno powiedzieć -> R14
R13. Skąd zna Pan/Pani tę nazwę? [ANKIETER - dowolna ilość odpowiedzi, nie
czytać kafeterii] Nie zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3
lub P4 - TAK
1. Z telewizji
2. Z radia
3. Z prasy
4. Z internetu
5. Od znajomych
6. Z pracy
7. Ze szkolenia
8. Ze szkoły, studiów
9. Od pracowników instytucji pomocy społecznej
10. Poprzez samorząd gminny
96. Inne źródła (jakie?) ....
R14. Proszę o ocenę czy emisja serialu przedstawiającego losy pracowników
pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości
wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te
środki?
1. Zdecydowanie tak -> R16
2. Raczej tak -> R 16
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R16. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do:
1.Z
dec
ydo
wan
ie
tak
2.R
acze
j tak
3.R
acze
j nie
4.Z
dec
ydo
wan
ie
nie
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Codziennej pracy pracowników instytucji pomocy społecznej
1 2 3 4 99
2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy
1 2 3 4 99
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
92
społecznej 3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy
1 2 3 4 99
4. Funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Metryczka
M1. Płeć
1. Kobieta
2. Mężczyzna
M2. Proszę podać swój wiek:
1. 18-24
2. 25-34
3. 35-44
4. 45-54
5. 55-64
6. 65 i więcej
99. Odmowa odpowiedzi
M3. Proszę podać poziom wykształcenia:
1. podstawowe/gimnazjalne
2. zasadnicze zawodowe
3. średnie
4. wyższe
M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej? 1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
2. Tak, jest pracownikiem/działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
3. Nie -> M5
M5. Czy korzystał/a Pan/Pani ze wsparcia pomocy społecznej:
1. korzystam aktualnie
2. korzystałem/am w przeszłości
3. nie korzystałem/am i nie korzystam
To było ostatnie pytanie. Dziękuję za wywiad.
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
93
7.1.2 Kwestionariusz badania CATI z widzami - II fala
Dzień dobry. Nazywam się .... i jestem ankieterem firmy Agrotec Polska. Na zlecenie
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie dotyczące roli instytucji
pomocy społecznej, w tym serialu pt. "Głęboka woda", który powstał, aby prezentować
działania jakie wykonują instytucje pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do
czynienia. Chciałbym Pana/Panią prosić o wzięcie udziału w ankiecie. Jest to ankieta
telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów,
również do tych, którzy nie oglądają serialu. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci
zbiorczych zestawień statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych
danych. Czy wyraża Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?
P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?
1. Codziennie
2. Kilka razy w tygodniu
3. Raz w tygodniu
4. Rzadziej niż raz w tygodniu
5. W ogóle
P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet ?
1. Tak
2. Nie
[jeśli padną odpowiedzi negatywne na P1 (5) i P2 (2) – zakończyć wywiad]
P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany był II sezon
serialu "Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub
w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”? [ANKIETER: nie
czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie -> R1
3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a
4. Nie jestem pewny/a - > P4
P3a. Dlaczego nie oglądał/a Pan/Pani drugiego sezonu serialu?
.......................................... -> R1
P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków
serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,
opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej? [ANKIETER: nie
czytać kafeterii]
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
94
1. Tak -> P5
2. Nie - > R1
P5. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie
bliska?
1. Tak -> P5a
2. Nie ->P6
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć ->P6
P5a. Proszę powiedzieć dlaczego? [Można wybrać dowolną liczbę odpowiedzi]
1. Moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
2. Korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3. Biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu
Społecznego
4. Przeżyłem/am podobną historię, jak przedstawione w serialu
5. Obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu
6. Moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu
7. Korzystam ze wsparcia pomocy społecznej
96. Inny powód (jaki?) .......................................
P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu II sezonu serialu
„Głęboka woda”. Proszę o odniesienie sie do nich w następujący sposób:
zdecydowanie się zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się
nie zgadzam.
1.Z
dec
ydo
wan
ie
się
zgad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
nie
zg
adza
m
4.Z
dec
ydo
wan
ie
się
nie
zga
dza
m
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Serial ma interesujący scenariusz
1 2 3 4 99
2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia
1 2 3 4 99
3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie
1 2 3 4 99
4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce
1 2 3 4 99
5. Serial prawdziwie przedstawia problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają
1 2 3 4 99
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
95
instytucje pomocy społecznej 7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
8. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów
1 2 3 4 99
9. Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej
1 2 3 4 99
P7. Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w
serialu. Proszę o wymienienie wszystkich tematów, które wydają się Panu/Pani
szczególnie interesujące [nie czytać kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi].
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
P7a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P7] Odczytam teraz listę
tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu powinny znaleźć w nim
odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech tematów, które wg
Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób najbardziej interesujący.
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
96
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
P8. Czy znane jest Panu/Pani pojęcie: Europejski Fundusz Społeczny/EFS?
1. Tak -> P9
2. Nie -> P12
99. Nie jestem pewny/a -> P12
P9. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po
raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?
1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten
temat dowiedziałem/am -> P10, P10a
2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat -> P11
3. Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego
Funduszu Społecznego -> P10, P10a
4. Nie -> P12
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć - > P12
P10. Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione w serialu jako
dofinansowane z EFS? [Ankieter: nie czytać kafeterii]
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
97
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
P10a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P10] Odczytam
Panu/Pani teraz listę tematów, które zostały przedstawione w serialu. Czy któreś
z nich zapamiętał/a Pan/Pani jako działania dofinansowane z Europejskiego
Funduszu Społecznego/EFS?
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Żadne z wymienionych
P11. Jakiego rodzaju działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?
[dowolna ilość odpowiedzi] - zadajemy również tym, którzy odpowiadali w P10
czy P10a.
1. Szkolenia dla bezrobotnych
2. Szkolenia dla pracujących
3. Zakładanie własnej działalności gospodarczej
4. Budowa, remonty i wyposażenie szkół
5. Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania,
kształcenie nauczycieli, nauczanie języków itp.]
6. Zakładanie przedszkoli
7. Dotacje dla przedsiębiorców
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla niepełnosprawnych
10. Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.
96. Inne (jakie?....)
99. Nie wiem, trudno powiedzieć
P12. Jeżeli powstałby III sezon serialu "Głęboka woda" to czy oglądałby/ałaby
Pan/Pani kolejne odcinki?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
98
1. Zdecydowanie tak - > P13
2. Raczej tak - > P13
3. Raczej nie - > P12a, P14
4. Zdecydowanie nie - > P12a, P14
99. Trudno powiedzieć, nie wiem
P12a. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do
spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”. Prosimy
o wybranie 2 najlepszych Pana/Pani zdaniem propozycji lub wskazanie własnej.
1.Telenowela dokumentalna
2. Program publicystyczny lub cykl takich programów
3. Talk-show
4. Film dokumentalny
5. Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle
96. Inna forma (własna propozycja) - jaka?....
99. Trudno powiedzieć
P13. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka
serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie 1 to
wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P14. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,
tematyka serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie
1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
R1. Serial "Głęboka woda" opowiada o losach pracowników instytucji opieki
społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Czy w jakiś
sposób ma Pan/Pani do czynienia z tematyką przedstawioną w serialu? [nie czytać
kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi] -> Nie zadajemy tego pytania tym, którzy
oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK
1. Tak, moja praca zawodowa wiąże się z tą problematyką
2. Tak, korzystam/korzystałem/am ze wsparcia pomocy społecznej
3. Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
99
4. Tak, obserwuję w moim najbliższym otoczeniu wiele sytuacji wymagających
interwencji pomocy społecznej
5. Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6. Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu
Społecznego
96. Tak, inny powód (jaki?) .......................................
7. Nie
R2. Jak Pan/Pani ocenia, czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy
społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R3
4. Zdecydowanie nie ->R3
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R3. Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie
rozpowszechniona? Proszę wybrać dwie najważniejsze przyczyny spośród tych,
które wymienię lub podać własne uzasadnienie.
1. Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w
internecie -> R3a
2. Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy
3. Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy
społecznej, którymi zarządzają
4. Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują
społeczeństwa o problemach, które rozwiązują
5. Ludzi ten temat nie interesuje
6. Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy
96. Inna przyczyna (jaka?) ..............
99. Nie wiem/TP
R3a. Jak Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/trudno powiedzieć
R4. Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji pomocy społecznej/ pracownik
opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani skojarzenia?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
100
1. Zdecydowanie pozytywne ->R5
2. Raczej pozytywne ->R5
3. Raczej negatywne ->R6
4. Zdecydowanie negatywne ->R6
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R5. Dlaczego pozytywne? ......................
R6. Dlaczego negatywne? ......................
R7. Proszę o dokończenie dwóch zdań, które teraz odczytam. Proszę odwoływać
się do pierwszego skojarzenia, które przyjdzie Pani/Panu do głowy:
1. Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...
2. Instytucje pomocy społecznej zajmują się...
R8. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które pomagają
osobom potrzebującym pomocy społecznej? [ANKIETER: Nie czytać kafeterii,
dowolna liczba odpowiedzi]
1. Ośrodki pomocy społecznej (ANKIETER: w tym GOPS, MOPS, ROPS)
2. Powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR)
3. Urzędy pracy (ANKIETER: PUP, WUP)
4. Organizacje pozarządowe (ANKIETER: stowarzyszenia, fundacje; w I fali badania w
wypowiedziach respondentów padały głównie "fundacje telewizyjne" TVN czy
Polsat, WOŚP, fundacja Anny Dymnej, itp. - to wszystko zaznaczamy jako organizacje
pozarządowe)
5. CARITAS
6. Polski Czerwony Krzyż (PCK)
7. Domy pomocy społecznej
8. Placówki opiekuńczo-wychowawcze
9. Świetlice środowiskowe
10. Schroniska
11. Ośrodki terapii uzależnień
12. Parafie
13. Hospicja
96. Inne, jakie? .......
99. Nie wiem/ Trudno powiedzieć
R9. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy
społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R10
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
101
4. Zdecydowanie nie ->R10
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R10. Dlaczego nie? ...............
R11. Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki
unijne?
1. Tak
2. Nie
3. Nie wiem/ Trudno powiedzieć
R12. Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny? Nie
zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK
3. Tak -> R13
4. Nie -> R14
99. Trudno powiedzieć -> R14
R13. Skąd zna Pan/Pani tę nazwę? [ANKIETER - dowolna ilość odpowiedzi, nie
czytać kafeterii] Nie zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3
lub P4 - TAK
1. Z telewizji
2. Z radia
3. Z prasy
4. Z internetu
5. Od znajomych
6. Z pracy
7. Ze szkolenia
8. Ze szkoły, studiów
9. Od pracowników instytucji pomocy społecznej
10. Poprzez samorząd gminny
96. Inne źródła (jakie?) ....
R14. Proszę o ocenę czy emisja serialu przedstawiającego losy pracowników
pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości
wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te
środki?
1. Zdecydowanie tak ->R16
2. Raczej tak ->R16
3. Raczej nie ->R15
4. Zdecydowanie nie ->R15
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
102
R15. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do
spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”. Prosimy
o wybranie 2 najlepszych Pana/Pani zdaniem propozycji lub wskazanie własnej.
1. Telenowela dokumentalna
2. Program publicystyczny lub cykl takich programów
3. Talk-show
4. Film dokumentalny
5. Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle
6. Inna forma (własna propozycja) - jaka?...
99. Trudno powiedzieć
R16. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do:
1.Z
dec
ydo
wan
ie
tak
2.R
acze
j tak
3.R
acze
j nie
4.Z
dec
ydo
wan
ie
nie
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Codziennej pracy pracowników instytucji pomocy społecznej
1 2 3 4 99
2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej
1 2 3 4 99
3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy
1 2 3 4 99
4. Funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Metryczka
M1. Płeć
1. Kobieta
2. Mężczyzna
M2. Proszę podać swój wiek:
1. 18-24
2. 25-34
3. 35-44
4. 45-54
5. 55-64
6. 65 i więcej
99. Odmowa odpowiedzi
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
103
M3. Proszę podać poziom wykształcenia:
1. podstawowe/gimnazjalne
2. zasadnicze zawodowe
3. średnie
4. wyższe
M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej?
1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
2. Tak, jest pracownikiem/działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
3. Nie -> M5
M5. Czy korzystał/a Pan/Pani ze wsparcia pomocy społecznej:
1. korzystam aktualnie
2. korzystałem/am w przeszłości
3. nie korzystałem/am i nie korzystam
To było ostatnie pytanie. Dziękuję za wywiad.
7.1.3 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy
społecznej - I fala
Dzień dobry. Nazywam się .... i jestem ankieterem firmy Agrotec Polska. Na zlecenie
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie dotyczące roli instytucji
pomocy społecznej, w tym serialu pt. "Głęboka woda", który powstał, aby prezentować
działania jakie wykonują instytucje pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do
czynienia. Chciałbym Pana/Panią prosić o wzięcie udziału w ankiecie. Jest to ankieta
telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do pracowników instytucji pomocy
społecznej. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci zbiorczych zestawień
statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych danych. Czy wyraża
Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?
P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?
1. Codziennie
2. Kilka razy w tygodniu
3. Raz w tygodniu
4. Rzadziej niż raz w tygodniu
5. W ogóle
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
104
P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?
1. Tak
2. Nie
[jeśli odpowiedź negatywna na P1 (5) i P2(2) – zakończyć wywiad]
P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany jest serial
"Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w
internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?
[ANKIETER: nie czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie -> R1
3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a
4. Nie jestem pewny/a - > P4
P3a. Dlaczego nie ogląda Pan/Pani drugiego sezonu serialu?
.......................................... -> R1
P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków
serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,
opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej?
[ANKIETER: nie czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie - > R1
P5. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki 1 sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane
w 2011 i 2012?
1. Tak
2. Nie
3. Nie pamiętam
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
105
P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.
Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób: zdecydowanie się
zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie zgadzam.
1.Z
dec
ydo
wan
ie
się
zgad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
nie
zg
adza
m
4.Z
dec
ydo
wan
ie
się
nie
zga
dza
m
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Serial ma interesujący scenariusz
1 2 3 4 99
2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia
1 2 3 4 99
3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie
1 2 3 4 99
4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce
1 2 3 4 99
5. Serial prawdziwie przedstawia problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
8. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czym jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny
1 2 3 4 99
9. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki
1 2 3 4 99
10. Serial może zachęcać potencjalnych projektodawców do aplikowania o środki EFS
1 2 3 4 99
11. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów
1 2 3 4 99
12. Dzięki serialowi ludzie zaczną zwracać większą uwagę na problemy innych
1 2 3 4 99
P7. [Tylko odpowiadający pozytywnie Tak na P5]
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
106
Odczytam teraz Panu/Pani kilka stwierdzeń porównujących sezon 1 i sezon 2
serialu „Głęboka woda”. Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób:
zdecydowanie się zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się
nie zgadzam
1.Z
dec
ydo
wan
ie s
ię z
gad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
n
ie z
gad
zam
4.Z
dec
ydo
wan
ie s
ię n
ie
zgad
zam
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć
[Nie
czy
tać]
Bardziej podobały mi się odcinki sezonu 1
1 2 3 4 99
Odcinki sezonu 1 i 2 oceniam tak samo
1 2 3 4 99
W odcinkach sezonu 2 lepiej zostały przedstawione problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny
1 2 3 4 99
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki
1 2 3 4 99
P8. Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w
serialu. Proszę o wymienienie wszystkich tematów, które wydają się Panu/Pani
szczególnie interesujące [nie czytać kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi].
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
107
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
P8a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P8]
Odczytam teraz listę tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu
powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech
tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób
najbardziej interesujący.
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
P9. Czy potrafi Pan/Pani wskazać działania lub projekty dofinansowane z
Europejskiego Funduszu Społecznego, które zostały przedstawione w serialu?
[pytanie otwarte] [ANK: NIE CHODZI O KONKRETNE TYTUŁY PROJEKTÓW CZY
DZIAŁAŃ POKL, ALE O TYP DZIAŁAŃ/RODZAJ WSPARCIA/DO KOGO
SKIEROWANE/CZEGO DOTYCZY/NA CZYM POLEGA)
.......................................................................
P10. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
108
1. Zdecydowanie tak - > P11
2. Raczej tak - > P11
3. Raczej nie - > P12
4. Zdecydowanie nie - > P12
99. Trudno powiedzieć, nie wiem
P11. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka
serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie 1 to
wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P12. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,
tematyka serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie
1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P13. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą zaletą serialu „Głęboka woda” jest ...
P14. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą słabością serialu „Głęboka woda” jest...
R1. Serial "Głęboka woda" opowiada o losach pracowników instytucji opieki
społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Jak Pan/Pani
ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań
jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R2
4. Zdecydowanie nie ->R2
88. To nie jest temat wymagający promocji
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
109
R2. Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie
rozpowszechniona? Proszę wybrać dwie najważniejsze przyczyny spośród tych,
które wymienię lub podać własne uzasadnienie.
1. Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w
internecie -> R2a
2. Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy
3. Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy
społecznej, którymi zarządzają
4. Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują
społeczeństwa o problemach, które rozwiązują
5. Ludzi ten temat nie interesuje
6. Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy
96. Inna przyczyna (jaka?) ..............
99. Nie wiem/TP
R2a. Jak Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/trudno powiedzieć
R3. Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być
prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?
[ANKIETER: możliwe wiele odpowiedzi]
1. Radio
2. Internet
3. Prasa
4. Telewizja
5. Bilboardy, plakaty
6. Szkolenia/warsztaty
7. Konferencje/wykłady
6. Punkty informacyjne
7. Imprezy plenerowe/
96. W inny sposób (jaki?).......
R4. Proszę o ocenę czy emisja serialu przedstawiającego losy pracowników
pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości
wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te
środki?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
110
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
R5. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinie odnosić się do:
1.Z
dec
ydo
wan
ie
tak
2.R
acze
j tak
3.R
acze
j nie
4.Z
dec
ydo
wan
ie
nie
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Codziennej pracy pracowników instytucji pomocy społecznej
1 2 3 4 99
2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej
1 2 3 4 99
3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy
1 2 3 4 99
4. Funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Metryczka
M1. Płeć
1. Kobieta
2. Mężczyzna
M2. Proszę podać swój wiek:
1. 18-24
2. 25-34
3. 35-44
4. 45-54
5. 55-64
6. 65 i więcej
99. Odmowa odpowiedzi
M3. Proszę podać poziom wykształcenia:
1. podstawowe/gimnazjalne
2. zasadnicze zawodowe
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
111
3. średnie
4. wyższe
M4. W jaki sposób Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy
społecznej [możliwe kilka odpowiedzi]?
1. Jestem pracownikiem instytucji rządowej lub samorządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
2. Jestem pracownikiem lub działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
3. W inny sposób (jaki?).............
To było ostatnie pytanie. Dziękuję za wywiad.
7.1.4 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy
społecznej - II fala
Dzień dobry. Nazywam się .... i jestem ankieterem firmy Agrotec Polska. Na zlecenie
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie dotyczące roli instytucji
pomocy społecznej, w tym serialu pt. "Głęboka woda", który powstał, aby prezentować
działania jakie wykonują instytucje pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do
czynienia. Chciałbym Pana/Panią prosić o wzięcie udziału w ankiecie. Jest to ankieta
telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do pracowników instytucji pomocy
społecznej. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci zbiorczych zestawień
statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych danych. Czy wyraża
Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?
P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?
1. Codziennie
2. Kilka razy w tygodniu
3. Raz w tygodniu
4. Rzadziej niż raz w tygodniu
5. W ogóle
P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?
1. Tak
2. Nie
[jeśli padną odpowiedzi negatywne na P1 (5) i P2(2) – zakończyć wywiad]
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
112
P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany był II sezon
serialu "Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub
w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?
[ANKIETER: nie czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie -> R1
3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a
4. Nie jestem pewny/a - > P4
P3a. Dlaczego nie oglądał/a Pan/Pani drugiego sezonu serialu?
.......................................... -> R1
P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków
serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,
opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej?
[ANKIETER: nie czytać kafeterii]
1. Tak -> P5
2. Nie - > R1
P5. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki I sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane w
2011 i 2012?
1. Tak
2. Nie
3. Nie pamiętam
P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat II sezonu serialu
„Głęboka woda”. Proszę o odniesienie się do nich w następujący sposób:
zdecydowanie się zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się
nie zgadzam.
1.Z
dec
ydo
wan
ie
się
zgad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
nie
zg
adza
m
4.Z
dec
ydo
wan
ie
się
nie
zga
dza
m
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Serial ma interesujący scenariusz
1 2 3 4 99
2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia
1 2 3 4 99
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
113
3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie
1 2 3 4 99
4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce
1 2 3 4 99
5. Serial prawdziwie przedstawia problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
8. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czym jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny
1 2 3 4 99
9. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki
1 2 3 4 99
10. Serial może zachęcać potencjalnych projektodawców do aplikowania o środki EFS
1 2 3 4 99
11. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów
1 2 3 4 99
12. Dzięki serialowi ludzie zaczną zwracać większą uwagę na problemy innych
1 2 3 4 99
P7. [Tylko odpowiadający Tak na P5] Odczytam teraz Panu/Pani kilka stwierdzeń porównujących sezon I i sezon II
serialu „Głęboka woda”. Proszę o odniesienie się do nich w następujący sposób:
zdecydowanie się zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się
nie zgadzam
1.Z
dec
ydo
wan
ie s
ię z
gad
zam
2.R
acze
j się
zg
adza
m
3.R
acze
j się
n
ie z
gad
zam
4.Z
dec
ydo
wan
ie s
ię n
ie
zgad
zam
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć
[Nie
czy
tać]
Bardziej podobały mi się odcinki sezonu 1
1 2 3 4 99
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
114
Odcinki sezonu 1 i 2 oceniam tak samo
1 2 3 4 99
W odcinkach sezonu 2 lepiej zostały przedstawione problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny
1 2 3 4 99
Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki
1 2 3 4 99
P8. Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w
serialu. Proszę o wymienienie wszystkich tematów, które wydają się Panu/Pani
szczególnie interesujące [nie czytać kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi].
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
14. Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy
96. Inne (jakie?) ................
99. Nie wiem
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
115
P8a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P8]
Odczytam teraz listę tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu
powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech
tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób
najbardziej interesujący.
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
P9. Czy potrafi Pan/Pani wskazać działania lub projekty dofinansowane z
Europejskiego Funduszu Społecznego, które zostały przedstawione w serialu?
[pytanie otwarte] [ANK: NIE CHODZI O KONKRETNE TYTUŁY PROJEKTÓW CZY
DZIAŁAŃ POKL, ALE O TYP DZIAŁAŃ/RODZAJ WSPARCIA/DO KOGO
SKIEROWANE/CZEGO DOTYCZY/NA CZYM POLEGA)
.......................................................................
P10. Jeżeli powstałby III sezon serialu "Głęboka woda" to czy oglądałby/ałaby
Pan/Pani kolejne odcinki?
1. Zdecydowanie tak - > P11
2. Raczej tak - > P11
3. Raczej nie - > P10a, P12
4. Zdecydowanie nie - > P10a, P12
99. Trudno powiedzieć, nie wiem
P10a. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do
spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”. Prosimy
o wybranie 2 najlepszych Pana/Pani zdaniem propozycji lub wskazanie własnej.
1. Telenowela dokumentalna
2. Program publicystyczny lub cykl takich programów
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
116
3. Talk-show
4. Film dokumentalny
5. Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle
6. Inna forma (własna propozycja) - jaka?...
99. Trudno powiedzieć
P11. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka
serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie 1 to
wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P12. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,
tematyka serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie
1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.
Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)
---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------
Tematyka serialu
P13. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą zaletą serialu „Głęboka woda” jest ...
P14. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą słabością serialu „Głęboka woda” jest...
R1. Serial "Głęboka woda" opowiada o losach pracowników instytucji opieki
społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Jak Pan/Pani
ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań
jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie ->R2
4. Zdecydowanie nie ->R2
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
117
R2. Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie
rozpowszechniona? Proszę wybrać dwie najważniejsze przyczyny spośród tych,
które wymienię lub podać własne uzasadnienie.
1. Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w
internecie -> R2a
2. Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy
3. Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy
społecznej, którymi zarządzają
4. Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują
społeczeństwa o problemach, które rozwiązują
5. Ludzi ten temat nie interesuje
6. Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy
96. Inna przyczyna (jaka?) ..............
99. Nie wiem/TP
R2a. Jak Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat
pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?
1. Zdecydowanie tak
2. Raczej tak
3. Raczej nie
4. Zdecydowanie nie
99. Nie wiem/trudno powiedzieć
R3. Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być
prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?
[ANKIETER: możliwe wiele odpowiedzi]
1. Radio
2. Internet
3. Prasa
4. Telewizja
5. Bilboardy, plakaty
6. Szkolenia/warsztaty
7. Konferencje/wykłady
6. Punkty informacyjne
7. Imprezy plenerowe/
96. W inny sposób (jaki?).......
R4. Proszę o ocenę czy emisja serialu przedstawiającego losy pracowników
pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości
wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te
środki?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
118
1. Zdecydowanie tak -> P5
2. Raczej tak -> P5
3. Raczej nie ->P4a
4. Zdecydowanie nie ->P4a
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
P4a. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do
spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”. Prosimy
o wybranie 2 najlepszych Pana/Pani zdaniem propozycji lub wskazanie własnej.
1. Telenowela dokumentalna
2. Program publicystyczny lub cykl takich programów
3. Talk-show
4. Film dokumentalny
5. Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle
6. Inna forma (własna propozycja) - jaka?...
99. Trudno powiedzieć
R5. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinie odnosić się do:
1.Z
dec
ydo
wan
ie
tak
2.R
acze
j tak
3.R
acze
j nie
4.Z
dec
ydo
wan
ie
nie
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć [
Nie
cz
ytać
]
1. Codziennej pracy pracowników instytucji pomocy społecznej
1 2 3 4 99
2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej
1 2 3 4 99
3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy
1 2 3 4 99
4. Funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej
1 2 3 4 99
Metryczka
M1. Płeć
1. Kobieta
2. Mężczyzna
M2. Proszę podać swój wiek:
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
119
1. 18-24
2. 25-34
3. 35-44
4. 45-54
5. 55-64
6. 65 i więcej
99. Odmowa odpowiedzi
M3. Proszę podać poziom wykształcenia:
1. podstawowe/gimnazjalne
2. zasadnicze zawodowe
3. średnie
4. wyższe
M4. W jaki sposób Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy
społecznej [możliwe kilka odpowiedzi]?
1. Jestem pracownikiem instytucji rządowej lub samorządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
2. Jestem pracownikiem lub działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
3. W inny sposób (jaki?).............
To było ostatnie pytanie. Dziękuję za wywiad.
7.1.5 Kwestionariusz sondażu internetowego
Szanowni Państwo!
Na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie serialu pt.
"Głęboka woda", który powstał, aby prezentować działania jakie wykonują instytucje
pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do czynienia w codziennej pracy.
Zachęcamy Pana/Panią do wzięcia udziału w ankiecie. Jest to ankieta internetowa, jej
wypełnienie zajmie około 15 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów serialu.
Zapewniamy poufność zebranych danych. Jeżeli jest Pan/Pani zainteresowany/a
wypełnieniem ankiety proszę kliknąć w link.
P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?
1. Codziennie
2. Kilka razy w tygodniu
3. Raz w tygodniu
4. Rzadziej niż raz w tygodniu
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
120
5. W ogóle
P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet ?
1. Tak
2. Nie
[jeśli odpowiedź negatywna na P1(5) i P2(2)– koniec ankiety]
P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany jest serial
"Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w
internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?
1. Tak -> P5
2. Nie -> koniec ankiety
3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a
4. Nie jestem pewny/a - > P4
P3a. Dlaczego nie ogląda Pan/Pani drugiego sezonu serialu?
.......................................... -> koniec ankiety
P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków
serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,
opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej?
1. Tak -> P5
2. Nie -> koniec ankiety
P5. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie
bliska?
1. Tak -> P5a
2. Nie ->P6
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć ->P6
P5a. Proszę wybrać dlaczego tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest
Panu/Pani szczególnie bliska?
1. Korzystam ze wsparcia pomocy społecznej
2. Moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej
3. Korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4. Biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego
Funduszu Społecznego
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
121
5. Przeżyłem/am podobną historię, jak przedstawione w serialu
6. Obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu
7. Moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu
96. Inny powód (jaki?) .......................................
P6. Poniżej znajduje się kilka stwierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.
Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób: zdecydowanie się
zgadzam, raczej się zgadzam, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie
zgadzam.
1.Z
dec
ydo
wan
ie
się
zgad
zam
2.R
acze
j si
ę zg
adza
m
3.R
acze
j si
ę n
ie
zgad
zam
4.Z
dec
ydo
wan
ie
się
nie
zga
dza
m
99
.Tru
dn
o
po
wie
dzi
eć
1. Serial ma interesujący scenariusz
1 2 3 4 99
2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia
1 2 3 4 99
3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie
1 2 3 4 99
4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce
1 2 3 4 99
5. Serial prawdziwie przedstawia problemy pracowników socjalnych
1 2 3 4 99
6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej
1 2 3 4 99
7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej
1 2 3 4 99
8. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów
1 2 3 4 99
9. Dzięki serialowi zacząłem/zaczęłam zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej
1 2 3 4 99
P7. Czy znane jest Panu/Pani pojęcie: Europejski Fundusz Społeczny/EFS?
1. Tak -> P8
2. Nie -> P9
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
122
99. Nie jestem pewny/a -> P9
P8. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/zetknęła się
Pan/Pani po raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?
1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu i dużo
się na ten temat dowiedziałem/am
2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat
3. Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego
Funduszu Społecznego
4. Nie
99. Nie wiem/ trudno powiedzieć
P9. Poniżej znajduje się lista tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza
serialu powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum
trzech tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób
najbardziej interesujący.
1. Bezpłatne porady prawne
2. Zakładanie spółdzielni socjalnych
3. Dostęp do żłobków i przedszkoli
4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach
materialnych
5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych
Hufców Pracy)
6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych
7. Walka z przemocą w rodzinach
8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie
9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością
10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.
11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność
12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
13. Wsparcie dla osób starszych
96. Inne (jakie?)................
99.Trudno powiedzieć
P10. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?
1. Zdecydowanie tak - > P11
2. Raczej tak - > P11
3. Raczej nie - > P12
4. Zdecydowanie nie - > P12
99. Trudno powiedzieć, nie wiem
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
123
P11. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, wartości
artystyczne serialu czy tematyka serialu?
Wartości
artystyczne serialu
(scenariusz, gra
aktorska itp.)
------⧠----------⧠---------⧠ ---------⧠---------⧠ -------- Tematyka
serialu
P12. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,
wartości artystyczne serialu czy tematyka serialu?
Wartości
artystyczne serialu
(scenariusz, gra
aktorska itp.)
------⧠----------⧠---------⧠ ---------⧠---------⧠ -------- Tematyka
serialu
Metryczka
M1. Płeć
1. Kobieta
2. Mężczyzna
M2. Proszę podać swój wiek:
1. 18-24 lata
2. 25-34 lata
3. 35-44 lata
4. 45-54 lata
5. 55-64 lata
6. 65 lat i więcej
99. Odmowa odpowiedzi
M3. Proszę podać poziom wykształcenia:
1. podstawowe/gimnazjalne
2. zasadnicze zawodowe
3. średnie
4. wyższe
99. Odmowa odpowiedzi
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
124
M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej?
1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
2. Tak, jest pracownikiem/działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się
pomocą społeczną
3. Nie ->M5
M5. Czy korzystał/a Pan/Pani ze wsparcia pomocy społecznej:
1. korzystam aktualnie
2. korzystałem/am w przeszłości
3. nie korzystałem/am i nie korzystam
To było ostatnie pytanie. Dziękujemy za wypełnienie ankiety.
7.1.6 Scenariusz zogniskowanego wywiadu pogłębionego (FGI)
I. Wstęp (ok. 10 min.)
A. Przedstawienie się moderatora FGI, przedstawienie tematu badania,
Zamawiającego i Wykonawcy.
B. Wyjaśnienie „w prostych słowach”, o co chodzi w badaniu, czym jest serial
„Głęboka woda”. Zapowiedź, że po przedstawieniu się uczestników zostanie dla
przypomnienia przedstawionych kilka fragmentów serialu. W tym miejscu można
też wspomnieć, że w ramach badania prowadzony jest Blog, napisać na
flipczarcie jego adres.
C. Prośba do uczestników o parę słów o sobie: kim są, skąd są, czym się w życiu
zajmują, czy jest może w grupie osoba, której praca jest jakoś podobna do pracy
głównych bohaterów serialu, czy oglądają serial regularnie, czy oglądali odcinki
poprzedniego sezonu.
II. Zostanie(ą) zaprezentowany(e) fragment/y serialu (ok. 10-15 min. - fragment
pokazujący „potrzebujących” - klientów instytucji pomocy społecznej). Po emisji
dyskusja (ok. 30-40 min.) prowadzona przez moderatora.
Zagadnienia/pytania do dyskusji
1) Czy wyobrażacie sobie, że w jakimś momencie życia moglibyście znaleźć się w
sytuacji ludzi potrzebujących pomocy, takich, jak przedstawieni w serialu?
2) Jak myślicie jak czuje się człowiek potrzebujący pomocy? Co myśli? Co robi? Czy
szuka pomocy? Czy wstydzi się szukać pomocy?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
125
3) Czy jeżeli znaleźlibyście się w takiej sytuacji to czy szukalibyście takiej pomocy?
Czy wiedzielibyście, gdzie szukać? Ze strony których instytucji/organizacji
oczekiwalibyście pomocy? Gdzie zwrócilibyście się po pomoc?
4) Jak oceniacie czy informacja na temat instytucji pomocy społecznej i ich
działalności jest dobrze rozpowszechniona? Czy społeczeństwo zdaje sobie
sprawę jaką pomoc niosą te instytucje?
5) Jak oceniacie czy serial...
... przyczynił się do tego, że w razie czego nie wstydzilibyście się szukać pomocy?
... przyczynił się do tego, że wiedzielibyście, gdzie szukać?
6) Czy takie sytuacje, jak przedstawione w serialu, znacie z życia? Prośba o
opowieści/przykłady. Jak znane wam historie mają się do serialowych? (serialowe
są mniej, bardziej wyraziste? prawdziwe? nieprawdziwe? itp.) Co czujecie, gdy się
z nimi stykacie?
7) Czy znacie sytuacje, w których osobom potrzebującym udzielane jest wsparcie
przy wykorzystaniu środków unijnych? Jeśli tak z jakich funduszy? Prośba o
opowieści/przykłady.
8) Jak oceniacie czy dobrym pomysłem jest przedstawianie losów osób
potrzebujących pomocy społecznej przy wykorzystaniu serialu? Co może dać
pokazywanie takich problemów w mass mediach?
III. Zostanie(ą) zaprezentowany(e) fragment/y serialu (ok. 10-15 min. - fragment
pokazujący „pomagających” - pracowników instytucji pomocy społecznej). Po
emisji dyskusja (ok. 30-40 min.) prowadzona przez moderatora.
Zagadnienia/pytania do dyskusji
1) Czy wyobrażacie sobie, że moglibyście wykonywać taką pracę, jak główni
bohaterowie serialu? Tak, nie – dlaczego? (z tego pytania powinna wyjść cała
filozofia „pomocniczości”, reprezentowana przez uczestników wywiadu, wręcz – ich
wizja społeczeństwa). Warto, nie warto pomagać?
2) Czy znacie osoby wykonujące podobną pracę (ew. na czym polega praca
uczestników grupy, którzy zajmują się jakąś formą pomocy społecznej)? Na ile to,
co znacie „z życia” podobne jest do tego, co oglądacie w serialu?
3) Czy w serialu widać, jak działają instytucje pomocy społecznej? Czy waszym
zdaniem jest to prawdziwa wizja?
4) Czy ogół społeczeństwa zna pracę, jaką zajmują się pracownicy instytucji pomocy
społecznej i problemy, z którymi borykają się każdego dnia?
5) Czy praca w pomocy społecznej jest łatwa/trudna? Dlaczego?
"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
126
6) Czy osoby pracujące w instytucjach pomocy społecznej cieszą się
prestiżem/uznaniem w społeczeństwie? Dlaczego tak, dlaczego nie?
7) Czy z serialu można się zorientować, jak i na co w pomocy społecznej
wykorzystywane są fundusze unijne? Jeśli tak, prośba o przywołanie przykładów.
8) Czy mówi Wam coś skrót EFS/ PO KL (podać skrót i rozwinąć)? Czy zetknęliście
się z nim w serialu, czy gdzie indziej?
9) Jakie działania są realizowane w ramach EFS/ PO KL?
10) Czy w tej materii serial – waszym zdaniem – raczej „rozjaśnia” czy raczej
„zaciemnia”?
11) Czy promocja funduszy europejskich poprzez serial to dobry pomysł? Dlaczego
tak, dlaczego nie?
IV. Podsumowanie (ok. 10-15 min.)
Czy warto robić takie seriale, filmy? Dlaczego tak? Dlaczego nie? Spisanie na flipczarcie
argumentów za i przeciw.
V. Zakończenie, podziękowanie za udział (ok. 5 min.)
Uwaga dla moderatora!
Pamiętaj, że powyższy zestaw zagadnień i pytań to tylko scenariusz. Nie wszystko
musi być tak, jak zapisane i w tej kolejności. Jeżeli jakieś tematy wychodzą same
wcześniej, pozwalaj im wybrzmieć. Jak coś nie wychodzi, to daj sobie spokój, nic na
siłę.