x˚16 ppm ⁄20 ppm ˚0.80 x˚x cstd⁄...

79 گيري مواجههآناليز آماري نتايج اندازه 4فصل

گيـري شـده را بـر بزرگتـرين مقـدار انـدازه (مقدار حداكثر نسبي سقف را محاسـبه كنيـد ) پ ).استاندارد سقف تقسيم كنيد

x) پ � X CSTD⁄ � x � �16 ppm� �20 ppm�⁄ � 0.80

CSTD =استاندارد سقف

اگـر يـك نمونـه . انجام دهيد 2 -2 -4يا 1 -2 -4هاي بندي را با استفاده از بخشدسته) 2( اگـر متوسـط چنـد نمونـه . استفاده كنيد 1 -2 -4اي باالترين مقدار است، از بخش دقيقه 15

2 -2 -4نشـان دهنـده بـاالترين ميـزان باشـد، از بخـش ) هـاي آشكارسـاز مثل لوله(متوالي .داستفاده شو

)2 ( UCL�ST%� � 0.80 Y �1.645� �0.12� � 0.997

-مواجهه در حد مجـاز -گيري شده به عنوان، بنابراين باالترين ميزان اندازه 1 < 997/0چون .شودبندي ميدسته

.در ادامه مراجعه شود 2 -3 -4به بخش ) 3(

برداري نشدهبندي براساس دوره زماني نمونه هدست 2 -4 - 4

اي وجـود بـرداري نشـده هاي زماني نمونهشود كه دورهبندي زماني استفاده مياين روش دستهاز ايـن روش بـراي اسـتنباط آمـاري . بـااليي دارنـد ) سـقف (داشته باشد كه پتانسيل مواجهه

، بـرداري نشـده در خصـوص دوره زمـاني نمونـه ) از نقطه نظـر حفاظـت كـارگر (كارانه محافظهجهت اطالع از ريشه ، فرضـيات، و روشـهاي آمـاري مـورد اسـتفاده در ايـن . شوداستفاده مي

-هـاي آمـاري در خصـوص ميـزان مواجهـه سـقف گيـري تئوري تصميم –بخش، به پيوست ز .مراجعه شود

روش انجام كارxB : ميزان نسبي مقادير سقف و لگاريتم آنها را محاسبه كنيد ) آ) 1( � XB CSTD ⁄ , xC � XC CSTD ⁄ , . . . , x? � X? CSTD⁄ yB � xyz�NB�, wC � xyz�NC� , … , wt � xyz�Nt�

براي اين كـار . آنها را محاسبه كنيد �|�و انحراف معيار �{�wها w}uسپس ميانگين لگاريتم ) بهـاي زيـر را ماشـين حسـاب فرمـول ستفاده كـرد در صـورت نبـود توان از ماشين حساب امي :توان بكار برد مي

ور محيط كارآگيري و ارزشيابي عوامل زيانروشهاي استاندارد اندازه 80

w~ � 1n � y< � 1n?<�B �yB Y yC Y i Y y?�

| � � 1_ � 1 ��wu � w~�Ctu�B

گيـري نشـده، مقـدار برابر است با احتمال اينكه در فاصله زماني دلخواه اندازه β( βاحتمال ) 2 . را بصورت زير محاسبه كنيد) هه باالتر از استاندارد باشدمواج

�مقدار � |�~|� .است wقدر مطلق مقدار |{w|. محاسبه شود .بصورت زير استفاده كنيد zو جدول 2 -4، از جدول βبراي ارزشيابي مقدار

{wاگر � 0 � � 1 � 82 � 9مقدار از جدول 4 *

�اگر � 82 � 9مقدار از جدول 4 * w} h 0

در گـام . بندي كنيدبرداري نشده، دستهمانده و نمونهمواجهه كارگر را در فاصله زماني باقي) 32 ،β بـرداري نشـده، بـاالتر از احتمالِ اين است كه مواجهه در هر يك از فواصل زماني نمونـه

1بنـابراين . تاندارد اسـت از اسـ "تخطـي "احتمـال βبه عبارت ديگر، . استاندارد باشد � β ،;� .برداري نشده استهاي خاص نمونهبا استاندارد براي هريك از دوره "انطباق"احتمالِ � �1 � β��

تـوان بصـورت زيـر از جـدول را مـي ;�امـا . بهتر است آن را با ماشين حساب محاسبه كنيـد log :ها محاسبه كرد لگاريتم �� 7 log�1 � �� R �� +_��xyz �log ��


ي درصد زير منحني نرمال توزيع تجمعي جدول محاسبه 2-4 جدول

0 .01 .02 .03 .04 .05 .06 .07 .08 .09

0 .5000 .504 .508 .512 .516 .5199 .5239 .5279 .5319 .5359

.1 .5398 .5438 .5478 .5517 .5557 .5596 .5636 .5675 .5714 .5753

.2 .5793 .5832 .5871 .591 .5948 .5987 .6026 .6064 .6103 .6141

.3 .6179 .6217 .6255 .6293 .6331 .6368 .6406 .6443 .6480 .6517

.4 .6556 .6591 .6628 .6664 .6700 .6736 .6772 .6808 .6844 .6879

.5 .6915 .695 .6985 .7019 .7054 .7088 .7123 .7157 .719 .7224

.6 .7257 .7291 .7357 .7324 .7389 .7422 .7454 .7486 .7517 .7549

.7 .7580 .7611 .7642 .7673 .7704 .7734 .7760 .7794 .7823 .7852

.8 .7881 .791 .7939 .7967 .7995 .8023 .8050 .8078 .8106 .8133

.9 .8159 .8186 .8212 .8238 .8264 .8289 .8315 .834 .8365 .8389

1.0 .8413 .8438 .8461 .8485 .8508 .8531 .8554 .8577 .8599 .8621

1.1 .8643 .8665 .8686 .8708 .8729 .8749 .8770 .8790 .8810 .8830

1.2 .8643 .8665 .8686 .8708 .8729 .8749 .8770 .8790 .8810 .8830

1 .3 .9032 .9049 .9066 .9082 .9090 .9115 .9131 .9147 .9162 .9177

1 .4 .9192 .9207 .9222 .9236 .9250 .9265 .9279 .9292 .9306 .9319

1 .5 .9332 .9345 .9357 .9370 .9382 .9394 .9406 .9418 .9429 .9441

1 .6 .9452 .9463 .9474 .9484 .9495 .9505 .9515 .9525 .9535 .9545

1. 7 .9554 .9564 .9573 .9582 .9591 .9599 .9608 .9616 .9625 .9633

1 .8 .9641 .9649 .9656 .9664 .9671 .9678 .9686 .9693 .9699 .9706

1 .9 .9713 .9719 .9726 .9732 .9738 .9744 .9750 .9756 .9761 .9767

2.0 .9772 .9778 .9783 .9788 .9793 .9798 .9803 .9808 .9812 .9817

2.1 .9821 .9826 .9830 .9834 .9838 .9842 .9846 .9850 .9854 .9857

2.2 .9861 .9864 .9868 .9871 .9875 .9878 .9881 .9884 .9887 .9890

2.3 .9893 .9896 .9898 .9901 .9904 .9906 .9909 .9911 .9913 .9916

2.4 .9918 .9920 .9922 .9925 .9927 .9929 .9931 .9932 .9934 .9936

2.5 .9938 .9940 .9941 .9943 .9945 .9946 .9948 .9949 .9951 .9952

2.6 .9953 .9955 .9956 .9957 .9959 .9960 .9961 .9962 .9963 .9964

2.7 .9965 .9966 .9967 .9968 .9969 .9970 .9971 .9972 .9973 .9974

2.8 .9974 .9975 .9976 .9977 .9977 .9978 .9979 .9979 .9980 .9981

2.9 .9981 .9982 .9982 .9983 .9984 .9984 .9985 .9985 .9986 .9986

3.0 .9987 .9987 .9987 .9988 .9988 .9989 .9989 .9989 .9990 .9990

3.1 .9990 .9991 .9991 .9991 .9992 .9992 .9992 .9992 .9993 .9993

3.2 .9993 .9993 .9994 .9994 .9994 .9994 .9994 .9995 .9995 .9995

3.3 .9995 .9995 .9995 .9996 .9996 .9996 .9996 .9996 .9996 .9997

3.4 .9997 .9997 .9997 .9997 .9997 .9997 .9997 .9997 .9997 .9998


بـرداري واجهه باال وجود داشته ولي نمونهزماني كه انتظار م فاصله 0احتمال انطباق براي همه

:شود نشده، به اين شكل محاسبه ميااليي مانده در شيفت كاري كه ممكن است انتظار مواجهـه بـ هاي زماني باقيشايد تعداد فاصله

را معادل تعـداد 0كارانه اين است كه در اين حالت، رويكرد محافظه. در آنها رود، نامعلوم باشد 32(سـاعته 8براي مثال، اگر طي شيفت كـاري . برداري نشده فرض كنيمفواصل زماني نمونه

0د شـو اي انجام شود، فرض ميدقيقه 15گيري ، پنج اندازه) اي ممكندقيقه 15فاصله زماني �32 27برابر با � 5 � . است �27

�Ou wهاي داده12 0.600 -0.2218

14 0.700 -0.1549

13 0.650 -0.1871

16 0.800 -0.0969

15 0.750 -0.1249

مثال

)1 (

@?>=><;8TWA) آ � 20 ppm9

) ب

ميانگين � w~ � انحراف معيار 0.1571� � | � 0.0494 _ � 5 )2(

� � |�0.1571|0.0494 � 3.18

βچون � 1 � �0.9993� � 0.0007 * w} � 0

از % 07/0بـرداري نشـده بـا احتمـال هاي زماني نمونهاين بدان معني است كه هر يك از دوره .فراتر خواهند بود (CSTD)حد مجاز سقف


3 ( �1 � �� 1 � 0.0007 � 0.9993 7 � 16 � 5 � 11 �� 0.9993�11 � 0.992

برداري نشـده، در دوره زماني نمونه 11درصد، ميزان مواجهه در همه 2/99بنابراين با احتمال :شود بندي مواجهه بصورت زير انجام ميدسته. حد مجاز بوده است

��/9اگر k شودبندي ميدسته -مواجهه در حد مجاز -، تحت عنوان. .شودبندي ميدسته -مواجهه بيش از حد مجاز -تحت عنوان ، >�� 1/0اگر

l 9/0اگر �� l 1/0 شودبندي ميدسته -احتمال مواجهه بيش از حد -، تحت عنوان .

.شودبندي ميدسته -مواجهه در حد مجاز -بنابراين مورد مثال ذكر شده، تحت عنوان

يهاي مهندسگيري درمورد استقرار كنترل تصميم � -�

گيري مواجهه كارگر مشخص كرد كه كارگر با مـاده اگر اندازه« OSHAطبق قانون سازمان نوع كنترل مجـاز و . »خاصي مواجهه بيش از حد مجاز دارد، اقدامات كنترلي صورت گيرد

همواره بايد قبل . الزامات شرايط استفاده از آن در استاندارد مواجهه هر ماده ذكر شده استسـازي روش انجـام كـار و روشـهاي بهينه. ها مشورت انجام شوداجراي كنترل از طراحي يا

در اين بخش . گيرندمهندسي دو دسته از روشهاي كنترلي هستند كه مورد استفاده قرار ميهاي تهويه موضعي يا اصـالحات دائمـي مهندسـي در هاي مهندسي به معني سيستمكنترل

.است عمليات، به منظور كاهش مواجهه كارگركند، وي مايل است خـود را هاي كالني به كارفرما تحميل ميهزينه هاي مهندسيچون كنترل

گيـري در به عبارت ديگر آيا اندازه. كنديمجاب كند كه حفاظت فعلي از كارگر كامالً كفايت مط مواجهـه بـاال در يـك يك روز بدرستي انعكاس دهنده مواجهه بلندمدت است؟ يا آيا متوسـ

تـوان كـارگر را بـه روش ديگـري كـه روز ناشي از وقوع يك مشكل غيرمعمول است؟ و آيا مينظير رهنمودهايي درخصـوص اصـالح شـيوه انجـام (هزينه زيادي در بر ندارند محافظت كرد؟

)هاي محل كارخانهتر بر دستورالعملكاري يا نظارت سختگيرانه


) مواجهات روزانه باالتر از حـد مجـاز (كارگر ١كه احتمال مواجهه مازاد كارفرما بايد تالش كند متوسـط مواجهـات واقعـي روزانـه كـارگر از % 5يعني نبايد بيش از . برساند% 5را به كمتر از

هاي اين بخش، احتمال مواجهه بلند مدت بيش از حـد دستورالعمل. مقدار استاندارد فراتر رودمناسـبي كـه براي كارگر، براساس هـر تعـداد متوسـط مواجهـه روزانـه را �?�Pبا ماده خاص

گيري وجـود داشـته ثابـت اگر شرايطي كه هنگام اندازه. كنندكارفرما ارائه دهد، را محاسبه ميبعنوان تخميني از تعداد روزهـايي اسـت كـه كـارگر مواجهـه مـازاد ?Pنگه داشته شود، مقدار

.شود ياد مي ٢نوان ميانگين مواجهه ثابت بلند مدتاز اين شرايط بع. خواهد داشتهاي اين بخش شامل مدلي است كه درصورت لوگ نرمال بـودن توزيـع مواجهـات ديگر فرض

مــدت ايــن توزيــع از مواجهــات بلند (GM)ميــانگين هندســي . متوســط روزانــه كــاربرد داردمواجهـات متوسـط واقعـي، ٣تغييـرات روز بـه روز . شـود ي روزانه برآورد مـي گيري شده اندازه

بـرداري و آنـاليز خطاهاي تصادفي نمونه. شودبرآورد مي (GSD)بوسيله انحراف معيار هندسي ي هر يك از مواجهات متوسط روزانه دخيـل هسـتند، روي عـدم كه در عدم اطمينان محاسبه

يعنـي پراكنـدگي توزيـع . نـدكي دارد ي متوسط بلندمدت نيـز نسـبتاً تـاثير ا اطمينان مواجهه. اسـت ٤مواجهات متوسط واقعي روزانه كامالً متاثر از نوسانات محيطي از روزي بـه روز ديگـر

شده روزانـه، تخمـين گيريبنابراين با استفاده از انحراف معيار هندسيِ متوسط مواجهات اندازهتـاثير نـاچيزي از GSD. (آيـد يبسيار خوبي از تغييرات مواجهه متوسط واقعي روزانه بدست م

).گيرد و اعتقاد براين است كه توزيع نرمال دارندآناليز را در برمي/ برداريخطاهاي نمونه �tهمچنين توجه شود كه سطح اطمينان در اين بخش وارد نشده زيـرا در محاسـبه احتمـال

نشـان دهـد كـه % 5هچنين آزمون فرضي كه بـا احتمـال . حدود اطمينان را وارد نشده استايـن بخـش تنهـا . گيري شده روزانه فراتر رفته نيـز انجـام نشـد مواجهه مازاد از متوسط اندازه

هـاي گيـري درخصـوص اسـتقرار كنتـرل بعنوان راهنماي پيشنهادي براي كمـك بـه تصـميم هاي پيشـين، احتمـال اينكـه با وجود فرض. سادگي هدف اصلي بود. مهندسي ارائه شده است

محاسـبه شـده باشـد، ?Pواقعي بلندمدت بيشتر يا كمتر از ) مواجهه بيش از حد(طباق عدم ان .است% 50تقريباً

1. Overexposure

2. Stationary long-term exposure mean

3. Day-to-day variation

4. Day-to-day environmental fluctuations


روش انجام كاردر ايـن مرحلـه . انتخـاب گـردد ?Pي مناسب براي محاسـبه تمام مواجهات متوسط روزانه) 1(

تنهـا آن . ار گيـرد قضاوت تخصصي و اطالع از وضعيت مواجهه كارگر بايد مورد تاكيد جدي قرهايي كه نمايانگر وضعيت فعلي مواجهه بوده و در طول زمان پايدار هستند، بايـد دسته از دادهگيري مواجهات روزانه بر حسب زمـان هاي انجام اين كار، رسم اندازهيكي از راه. استفاده شوند

ـ . است) در مقياس روز يا ماه( ود، نبايـد از ايـن روش اگر روند مواجهه به سمت باال يا پـايين بتنها اگر متوسط مواجهه بلندمـدت تـراز . شودتواند اشتباه محاسبه ميمي ?Pاستفاده كرد زيرا

.بود بايد به مرحله بعد پيش رفتبه عبارت ديگر بر حد مجاز مواجهـه . سپس بايد تمام متوسط مواجهات روزانه استاندارد شوند

.بيان شد 2 -4اين موضوع در بخش . تقسيم شوند

بخش برداريراهبرد نمونهمتوسط مواجهه

)تراكم(روزانه متوسط مواجهه استاندارد

شده روزانه X 1 -2 -4 يك نمونه تمام وقت

ند نمونه متوالي تمام چ وقت

4- 2- 2 TWA

3 -2 -4 هاي گرابنمونه

لگاريتم متوسط مواجهات اسـتاندارد . جهات را محاسبه كنيدلگاريتم هريك از متوسط موا) 2(�Bرا با نشان Y �C Y i Y �t هـا دهنده يك روز خـاص در سـري داده نشان �هاي انديس

. است

�u � xyz aNu �DEF يا PDQ⁄ �u ��O يا PDQ⁄ �ub ايـن . توان با هم تركيب كردبرداري مختلف را ميراهبردهاي نمونهمواجهات استاندارد شده از

-براي بحث درمورد ايـن مسـئله بـه پيوسـت ذ . روش قابليت وارد كردن مقادير صفر را ندارد .مراجعه شود -هاي ميزان مواجهه و متوسط مواجهاترسم احتمال لوگ نرمال داده

مشـخص كنيـد و انحـراف ~�حاسبه كـرده و بـا نشـان را م�}��ها ميانگين حسابي لگاريتم) 3بـراي ايـن كـار بهتـر اسـت از ماشـين . نشان دهيـد Pها را حساب و با عالمت معيار لگاريتم

تـوان را نيـز مـي ) 3گـام ( 3 -2 -4البته معادالت ارائه شـده در بخـش . حساب استفاده كنيد .استفاده كرد

:شود مواجهه بلندمدت بشكل زير محاسبه مي (GM) ميانگين هندسي) 4


GM � aantilog �Y{�b �STD� (GSD)بـا انحـراف معيـار هندسـي ١و تغييرات متوسط مواجهه روزانه از روزي بـه روز ديگـر

� GSD :شود بصورت زير ارائه مي antilog �S� بصـورت زيـر محاسـبه Sو ~�از با استفاده �;��) مواجهه بيش از حد(احتمال عدم انطباق ) 5

:شوند مي

� � |�~|P |�~| R قدر مطلق ~� : استفاده كنيد؛ به اين شكل كه ;Pبراي ارزشيابي 2 -4سپس از جدول

~�اگر � 0 ،�� 1 � 82 � 9 مقدار از جدول 4

~�اگر h 0 ،�� 82 � 9 مقدار از جدول 4 .شودانجام مي 2 -3 -4ين كار همانند بخش ا

هـاي فراتر رفـت ، دليـل محكمـي بـر ضـرورت اسـتقرار و نصـب كنتـرل 05/0از ;Pاگر ) 6 .مهندسي جهت كنترل مواجهه است

مثال 8اگـر فـرض كنـيم اسـتاندارد مواجهـه . اكسين مواجهه داردكارگري در محيط كار با دي) 1(

گيـري از لوله زغال فعـال بـراي انـدازه . است ppm100اين ماده �TWA�� STD �ساعته هـاي زيـر از داده. ماهه اسـتفاده شـد 6روز مختلف طي يك دوره 10ميزان مواجهه كارگر در

: بدست آمد � TWA�� exposures �ساعته 8مواجهه متوسط زماني

67 51 33 72 122 75 110 93 61 190

)2( TWA data TWA STD⁄ Yu, log valuse

67 0.67 -0.1739

51 0.51 -0.2924

33 0.33 -0.4815

1. day-to-day variation of the daily exposure average


TWA data TWA STD⁄ Yu, log valuse

72 0.72 -0.1427

122 1.22 0.0864

75 0.75 -0.1249

110 1.1 0.0414

93 0.93 -0.0315

61 0.61 -0.2147

190 1.9 0.2788

GM � �0.7843� �100� � 78.4 ppm )4( GSD � 1.63

� � |�0.1055|0.212 � 0.498 )5(

GSD � 1.63

~Y چون � 0 , P? � 1 � �0.691� � توان تفسير كرد كه ، بنابراين مي * 0.309 به عبـارت . مواجهه بيش از حد داشته است% 30احتمال ماهه با 6اين كارگر طي دوره زماني

.ماهه بيش از حد مجاز مواجهه داشته است يا خواهد داشت 6اني از دوره زم% 30ديگر .ها طراحي و استقرار يابندبه منظور كاهش مواجهه در اين وضعيت، بايد كنترل) 6(

Y � �0.1055 )3( S � 0.212 n � 10

89

5 فصل

اندازه گيري و ارزشيابي مواجهه با عوامل شيميايي

چكيدهمربوط بـه تعيـين مقـدار كارآور محيطگيري و ارزشيابي عوامل شيميايي زيانمبحث اندازه

. هاي هوابرد نظير گازها، بخارات، گردوغبار، ميست و فيـوم اسـت مواجهه كاركنان با آاليندهاز . شـود برداري، حمل و نقل نمونه، و آناليز نمونه خالصـه مـي اين مهم در سه مرحله نمونه

ppmگرم يا يآنجايي كه قضاوت درمورد ميزان مواجهه كارگر بر اساس مقاديري در حد ميلتواند منجر به خطـاي فـاحش در شود، كمترين خطاي تصادفي يا سيستماتيك ميانجام مي

آور شيميايي شده و سالمت كاركنان را به خطر برآورد ميزان مواجهه كاركنان با عوامل زيانها بايد مالحظات مربوط بـه هـر مرحلـه گيريلذا جهت تضمين صحت و دقت اندازه. اندازدبـرداري بـرداري شـامل انتخـاب روش نمونـه مالحظات مطرح در حوزه نمونـه . گردد رعايت

همچنـين فـراهم . هاي ذيربط رسيده باشـد مناسب كه اعتبارسنجي شده و به تاييد سازمانمعمـوالً . برداري كه از صحت و دقت كافي برخـوردار باشـند كردن تجهيزات و وسايل نمونه

الزم است . رسندصالح مورد آزمون قرار داده و تاييد ميهاي ذياين تجهيزات توسط سازمانبه منظور حذف خطاهاي تصادفي . برداري از وسايل مورد تاييد استفاده شوددر فرآيند نمونه-هاي آماري بكار گرفتـه مـي هايي نظير كاليبراسيون و تكنيكبرداري روشدر مرحله نمونه

.شوندو انتقال آن به آزمايشـگاه آنـاليز از جملـه مراحلـي برداري، حمل و نقل نمونهپس از نمونه

گردد اين مهم تحت عنوان زنجيره حفاظت تامين مي. است كه بايد كيفيت آن تضمين شود. يابـد برداري شروع و تـا تحويـل نمونـه بـه آزمايشـگاه ادامـه مـي كه از انتهاي مرحله نمونه

هاي مهم در امـر آن يكي ديگر از چالشبرداري و تعيين مقدار استخراج نمونه از بستر نمونهتفاده از اسـ . آور محـيط كـار بشـمار ميـرود گيري مواجهه بـا عوامـل شـيميايي زيـان اندازهبارسـنجي شـده باشـند، الزمـه هايي كه از صـحت و دقـت الزم برخـوردار بـوده و اعت روشرد اسـتفاده در برداري و آناليز مـو هاي نمونهروش. گيري صحيح مواجهه كاركنان است اندازه. انـد ارائـه شـده OSHAيـا سـازمان NIOSHگيـري مواجهـه اغلـب توسـط موسسـه اندازه

.شوندمالحظات مراحل فوق به تفصيل در اين فصل بيان مي


كليات ١ -�

هـاي اصـلي فعاليـت هاي هوابرد محيط كـار از جملـه حـوزه گيري و ارزشيابي آاليندهاندازهبـرداري از نمونـه در مـورد ايامـه اطالعـات پايـه در اد. اي اسـت مهندسي بهداشـت حرفـه

، به نحوي مواجهه ميزان بدست آوردنبراي رهنمودهااين . خواهد شدهاي هوا ارائه آالينده .ضروري است باشند،و قابل دفاع در مباحث حقوقي معتبر ،مستند كه

ريـف نشـده، جهـت هاي محـيط كـار تع برداري از آاليندهاز آنجايي كه در ايران روشهاي نمونهيـا ١ NIOSH و موسسه OSHAسازمان و آناليزبرداري نمونههاي روش بايد برداري از هوانمونه

و درصورت لزوم، گيرندقرار استفادهمورد BSيا ISOساير روشهاي معتبر نظير استانداردهاي .مشورت شوددر اين خصوص آناليزآزمايشگاه با پرسنل براي ايـن به منظور فراهم كردن روشهاي معتبر OSHA سازمان ناليزو آبرداري نمونهروشهاي

.انـد هشـد تهيـه كـار در محـيط ه با طيف وسيعي از مواد شـيميايي هپايش مواج جهت سازمانمـورد ، OSHAدر وب سـايت ه منتشـر اي ارزشـيابي هـ اين روشها با استفاده از رهنموداعتبار

بـرداري و آنـاليز را تعريـف كـرده و امترهاي نمونهرهنمودها پار اين .٢سنجش قرار گرفته است طـرح مشـخص نمـوده، و را پذيرش يمعيارها و ، محاسبات آماري،الزمتستهاي آزمايشگاهي

هـدف كلـي از ايـن رهنمودهـا فـراهم كـردن . دهـد مشروحي براي گزارشات مكتوب ارائه ميدفـاع روشـها از آن ،اي ارزشـيابي با داده ه اًبتوان صريح تابرداري و آناليز است روشهاي نمونه

بـرداري غيراستاندارد ممكـن اسـت بـه نمونـه برداري نمونهاستفاده از روشهاي در صورت. كرد . باشدنياز مورد تاييد هايمجدد با روش

NIOSH (NIOSH NMAM)راهنماي استفاده از روشهاي نمونه برداري و آناليز ٢ -�

٣ NIOSHموسسه برداري و آناليزروشهاي نمونه(NIOSH NMAM) اي از روشهاي مجموعه

هـاي هـوا، بيولوژيـك، بيوآئروسـل، و بالـك اسـت كـه در ايـن برداري و آناليزي نمونهنمونهاين مجموعه به محض توسعه يا ابداع روشهاي جديـد . اندموسسه مورد ارزشيابي قرار گرفته

.شودو بازنگري ميبروز شده، ارزشيابي

1 .National Institute for Occupational Health and Safety (NIOSH)

2. http://www.osha.gov/dts/sltc/methods/chromguide/chromguide.html

3. NIOSH Manual of Analytical Methods (NMAM)

91 گيري و ارزشيابي مواجهه با عوامل شيميايياندازه 5فصل

-هاي بهداشـت حرفـه هدف اين روشها ارتقاء صحت، حساسيت، و اختصاصي بودن آناليز نمونه

، نيـاز بـه تغييـر يـا NIOSHآيد كه كـاربر روشـهاي هايي پيش ميموارد يا موقعيت. اي استتفاده كار، جهت اسـ مثالً جهت غلبه بر تركيبات مداخله كننده ناشي از محيط(اصالح آنها دارد

هاي خاص آزمايشگاه، و فراهم كردن امكان آناليز يك نمونه واحد براي رديابي چنـد از ظرفيتهاي كنتـرل هنگامي كه تغييرات يا اصالحات در روش مورد نظر اعمال شد، ارائه داده). آالينده

.دهنده قابليت اطمينان يا پايايي روش اصالح شده باشد، ضروري استكيفيت كه نشان

:مثال براي

بـرداري شـده در در مواردي كه تراكم بخار يا رطوبت بـاال اسـت، بايـد حجـم هـواي نمونـه كاهش يافته و در برخي موارد كه تراكم بخار يا رطوبت نسبتاً پـايين اسـت، ١جاذبهاي جامد

.برداري مورد نياز افزايش يابدحجم هواي نمونه

تـوان شـرايط در صـورت نيـاز مـي گيـري، گرهـا در حـين انـدازه به منظور حـذف مداخلـه .كروماتوگرافيك، از جمله انتخاب ستون و نوع دتكتور را تغيير داد

باشـد اساس نام روش و بصورت الفبايي مـي ترتيب اين روشها بر : NMAMنحوه استفاده از . و برخي اسامي روشها ممكن است به گروهي از مواد مرتبط باهم اشاره داشته باشد

تـرين راه يـافتن روش مـورد نظـر رجـوع بـه تـرين و سـريع آسان :وش مورد نظريافتن ر -1ايـن فهرسـت . اسـت NMAM) كتاب يا سايت اينترنتـي (فهرست الفبايي در ابتداي راهنماي

: شامل

اسامي رايج مواد شـيميايي و روشـهاي − مربوط به آنها

اطالعاتي درمورد تركيب −

شماره روش −

حداقلِ حجم نمونه −

نام روش −

برداريخ نمونهنر −

حداكثرِ حجم نمونه −حالل مورد نياز براي استخراج نمونـه −

جهت آناليزبردار ذكر و اطالعـات مفيـد نوع نمونه −

.باشدديگر مي

سـازي نمونـه، و بـردار، روش آمـاده موادي كه داراي نمونـه : گذاري روشسيستم شماره -2 .اهم در يك روش قرار گيرندگيري يكساني هستند، ممكن است بصورت گروهي و باندازه

1. solid sorbents


NIOSHبرداري و آناليز شماره گذاري روشهاي نمونه 1-5 جدول

مواد روش

(General air samples)هاي عمومي هوا نمونه 0799 - 0001

(Bioaerosols)ها بيوآئروسل 0999 - 0800

(Organic vapors on charcoal)لي روي زغال فعال بخارات آ 1999 - 1000

2000 - 3499 Organic vapors on)هـاي جامـد بخارات آلي روي سـاير جـاذب

other solid sorbents)

3500 - 3999

)مثالً مايعات، وسايل قرائت مستقيم ( بردارها بخارات آلي روي ساير نمونه

(Organic vapors on other samplers (e.g., liquids,

direct-reading))

4000 - 4999 Organic vapors on)بردارهـاي انتشـاري بخارات آلي روي نمونه

diffusive samplers)

(Organic aerosols)هاي آلي آئروسل 5999 - 5000

(Inorganic gases)گازهاي غيرآلي 6999 - 6000

(Inorganic aerosols)هاي غيرآلي آئروسل 7999 - 7000

(Biological samples)هاي بيولوژيك نمونه 8999 - 8000

(Bulk samples)هاي بالك نمونه 9999 - 9000

بـه بعـد تغييـر نكـرده NMAMگذاري روشها از ويرايش سـوم اين نحوه شماره: يادآوري .است

: دو ايندكس براي يافتن روشها وجود دارد NMAMدر راهنماي : هاايندكس

)روشهاي ويرايش چهارم(ايندكس روشها به ترتيب شماره روش . الفشامل فهرسـت الفبـايي اسـامي و مترادفـات –ها و مترادفات ايندكس مواد بر اساس نام. ب

CAS (Chemicalهـاي تمام مواد شيميايي مورد استفاده در روشهاي فعلي، از جمله شماره

Abstracts Service) مواد

:شودهر روش از سه بخش عمده تشكيل مي: روش) فرمت(قالب -3

-بطور مختصر پارامترهـاي نمونـه NIOSHبرداري و آناليز صفحه اول هر روش نمونه. الف

هايي از حدود تشخيص، دامنه كـاري، دقـت كـل و دقـت گيري، و تخمينبرداري و اندازه


موارد . ده شده استبه ساير روشها نيز ارجاع دا. كندگرها را ذكر ميگيري، و مداخلهاندازه : جديد افزوده شده در ويرايش چهارم

(Method Classification)بندي روشها طبقه (RTECS) ١شماره ثبت اثرات سمي مواد شيميايي

).را ببينيد 1 -5شكل (تخمين دقت روش

(EQUIPMENT)و تجهيـزات (REAGENT)صفحه دوم هر روش بـا فهرسـتي از معـرف . ب

جه شود كه اينها انعكاس دهنده شرايطي است كه تحـت آن شـرايط روشـها تو. شودشروع مي. ها براي ايجاد تغيير وجود داشـته باشـد ارزشيابي شده، و اينكه ممكن است برخي آزادي عمل

مسـئوليت . هاي جزئي با روشها داشته باشـند بردارها ممكن است تفاوتهاي تجاري نمونهمدلمثالً تعيـين قابـل قبـول بـودن نقطـه (باشد كاربر روشها مياطمينان از صحت نتايج بر عهده

). بردارهاو بازيابي نمونه ٢شكست

:هاي معمولتولورانس

اي مورد استفاده براي قرارگيري جـاذب جامـد در آن چنـدان هاي شيشهقطر داخلي لولهمقـدار متر باشد؛ طول آن بايد به حدي باشد كهميلي 6تا 4تواند بين حياتي نيست و مي

.كافي از ماده جاذب را در خود جاي دهدباشـد؛ ) مقـدار الزم (مقـدار مشـخص ±%10جـرم جـاذب بـين : هاي جاذبمحتواي لوله

اورتـان هاي جاذب از جنس پشم شيشه يا فـوم پلـي مورد استفاده در لوله ٣هايجداكنندهدو ذكـر شـده باشـد؛ انـدازه مـش تميز است مگـر اينكـه مـورد بخصوصـي غيـر از ايـن

برداري به شكلي باشد كه انـدازه مـش خواهد بود مگر اينكه راندمان نمونه ٤40/20جاذبهاي جاذب مورد استفاده در عرصه بايد درزگيري و مهرومـوم شـود لوله. ديگري الزم شود

بـرداري هاي نمونهمختلف روش هايدر ادامه قسمت. تا از آلوده شدن آن جلوگيري گردد .شوندتوضيح داده مي NIOSHو آناليز

1. NIOSH Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (RTECS)

2. breakthrough

3. separators

4. sorbent mesh size


بندي روشهاطبقهبنـدي ي روش، بـه صـورت زيـر طبقـه از لحاظ ارزشـياب NMAMروشها در چهارمين ويرايش

:شوند مي

.كامل ، جزئي ، ارزيابي نشده، و غيرقابل كاربرد

.ي ارزشيابي صورت گرفته استبندي بر اساس نتايج آزمايشگاهي و معيارهااين طبقه

. شـود در هـر روش خالصـه مـي روش ارزشـيابي هاي حاصل از اين ارزشيابي در بخش دادههـاي هـاي تـوان آزمـون آنـاليزي، يـا داده داده: ممكن است در اين بخش ساير اطالعات نظير

بصورت جزئـي ارزيـابي شـده، در روشهايي كه. و غيره ذكر شوند NIOSHميداني از مطالعات شود كه چه نكاتي مورد آزمون قـرار نگرفتـه اسـت، و از ايـن طريـق بـه در اين بخش ذكر مي

.دهدهاي بدست آمده، ارائه ميكاربر اطالعاتي در خصوص قضاوت منطقي روي كيفيت داده

كامل: ارزشيابي انـد و تمـام قـرار گرفتـه روشهايي كامالً ارزشيابي شده، روشـهايي هسـتند كـه مـورد آزمـون

.اندرا برآورده ساخته NIOSH فاكتورهاي پروتكل ارزشيابي

جزئي: ارزشيابي

هـاي ارزشـيابي ، روشهايي هستند كه برخي آزمـون روشهايي كه بطور جزئي ارزشيابي شدهر روشهايي هستند كـه در به عبارت ديگ(اند روي آنها صورت گرفته اما كامالً ارزشيابي نشده

انـد، روشهايي كه سابقاً تهيه شده و كامالً ارزشيابي شـده ). اندكوتاه مدت و سريع تهيه شدهاست نيز ممكن است در اين طبقه قـرار در مورد آنها رعايت نشده% 25اما معيار فعلي دقت

.گيرند

ارزيابي نشده: ارزشيابي انـد، امـا توسـط منـابع آزموده نشده NIOSHكه توسط روشهاي ارزيابي نشده، آنهايي هستند

.اندتهيه شده OSHAي مستقل نظير شناخته شده

غيرقابل كاربرد: ارزشيابي


ــي جمــعرود كــه داده، بــراي روشــهايي بكــار مــي N/Aنشــان آوري نشــده اســت؛ هــاي كمه بـا ايـن گونـه آوري نمونـ پس از جمـع . آوري نمونه هستندهايي صرفاً براي جمعدستورالعملبه عبارت ديگـر روش (شوند آوري شده با روش آناليز مناسب، آناليز ميهاي جمعروشها، نمونه

مثالً دسـتورالعمل نمونـه ). برداري ارزشيابي نشده اما روش آناليز آن ارزشيابي شده استنمونهب، آنـاليز اي با يكي از سه روش معتبر آنـاليز سـر كه چنين نمونه) 9100روش (روبشي سرب

.شودميكـه 7700مثـل روش . شـود روشهاي كيفي كه نتايج آنها بصورت مثبت يا منفي گـزارش مـي

كـه بـراي مايكوبـاكتريوم 0900بـه شـماره PCRمربوط به آزمون لكه سـرب اسـت يـا روش .شود و در آنها مقدار عددي گزارش نمي شود، روشهاي كيفي هستندتوبركلوزيس استفاده مي


روش اده شيميايينام مــايي وزن مولكولي فرمول ــماره شناســـ شـــ

(CAS) RTECS#

بنـدي روشـها شماره روشها همانند سومين ويرايش دسـته است

)N/Aكامل، جزئي، ارزيابي نشده، (ارزشيابي

ــاريخ انتشــار ــاريخ انتشــار : (Issue date)ت تاگوسـت 15مثالً (دهد ويرايش فعلي را نشان مي

1994(

ود مجاز مواجهه كـه مقادير حددر زمـــان تهيـــه روش قابـــل

انداستناد بوده

ACGIH: OSHA:

NIOSH:

/ نقطـه جـوش : (PROPERTIES) ويژگيهاذوب، فشار بخار معادل، و چگالي كه به شـناخت

.كنندبخار نمونهه كمك مي/تركيب آئروسل

مترادفــــات : (Synonyms) مترادفـــات معمول ماده

يبردارنمونه گيرياندازه

-تكنيـك انـدازه : (TECHNIQUE)تكنيك

گيري مورد استفاده

ــت ــه : (ANALYTE)آنالي ــادهگون ي ي ماي خالصه. شودگيري ميشيميايي كه واقعاً اندازه

گيـري، آمـاده سـازي نمونـه، و از تجهيزات اندازهگيري كه در صفحه دوم روش ارائـه مراحل اندازه

شده است

ــيون :(CALIBRATION)كاليبراســــ اي از استانداردهاي مورد استفادهخالصه

ــه ــتانداردهاي :(RANGE)دامنـ ــه اسـ دامنـتا حـداكثر LOQكاليبراسيون مورد استفاده؛ از

ــدازه ــد انـ ــري حـ upper limit of(گيـ

measurement( )هاي غليظ تر نمونه: يادآوريدر بسياري موارد ممكن است رقيق شـوند تـا در

)ار گيرنددامنه كاليبراسيون مورد نظر قر ESTIMATED)بــرآورد حــد تشــخيص

LOD) ــت ــگاهي :(PRECISION)دق ــت آزمايش دق

Sampler :ــه ــهخالص ــزات نمون -اي از تجهي

برداريFlow Rate :بـرداري دامنه قابل قبول نمونه

(L/min) VOL-MIN : ــه ــم نمون ــداقل حج ، (L)ح

LOQ (Limit -مطابق با حد تعيـين مقـدار

of Quantitation) OSHA PEL VOL-MAX : ــه (L)حــداكثر حجــم نمون

جهت جلوگيري از نقطه شكست يـا بارگـذاري بيش از حد

هـر مجموعـه : )BLANKS( نمونه شـاهد نمونــه شــاهد داشــته باشــد و 2حــداقل بايــد

هانمونه% 10حداكثر

-هاي حاصل آزمايش اتمسفرهاي معين از ماده مـي دادهصـحت . س روش آناليز شده استباشد كه توليد و بر اسا

تراكم واقعـي در دامنـه % 25مورد نظر اختالفي كمتر از .مورد استفاده روش دارد


spiked samples

كند كـه روش تحـت آن شـرايط شرايطي را تعيين مي :(APPLICABILITY)قابليت كاربرد mgاز جمله اين شرايط دامنه كاري بـر حسـب . قابل استفاده و مفيد است m`⁄ ) بـينLOQ ا تـ

.شودبراي حجم مشخصي از هوا كه در اينجا قيد مي) بردارحداكثر بارگذاري نمونه

برداري يـا تركيبات يا شرايطي كه تداخل آنها در نمونه :(INTERFERENCES)گرها مداخله .شوندگيري مشخص شده در اين قسمت فهرست مياندازه

وشـهاي فعلـي كـه بـه ايـن روشهاي ويرايش دوم و ر :(OTHER METHODS)ساير روشها و ساير روشهاي مربوطي كه به عنـوان مرجـع OSHAشوند و نيز روشهاي مشابه روش مربوط مي

.شوندشناخته مي

NIOSHبرداري و آناليز نماي صفحه اول روشهاي نمونه 1-5 شكل كاليبراسيون پمپ نمونه برداري ٣ -�

برداري كـاليبره برداري فردي قبل و بعد از هر روز نمونههاي نمونهكي از روشهاي زير پمپبا يدر محدوده كاليبراسـيون توصـيه شـده اطمينان حاصل شود كه وسيله كاليبراسيون. شوندمي

ي مجهـز بـه بردارچنانچه پمپ نمونه. بوده و شماره سريال وسيله كاليبراسيون يادداشت گردد .هوا يادداشت شودبرداري روتامتر است، عدد خوانده شده بايد در فرم نمونه

بـرداري اسـتفاده به عنوان بستر نمونه فيلتر -كاستدر اكثر مثالهاي بكار رفته در اين بخش از فيلتـر كـرده و از همـين -را جايگزين كاسـت ١هاي جاذب سطحيتوان لولهشود؛ البته ميمي

.برداري آنها استفاده كرداي كاليبراسيون پمپ نمونهروشها بر

جهت كاليبراسيون پمـپ اجازه استفاده از روتامترهاي دقيق OSHAاگرچه سازمان :يادآوريشـود و اسـتفاده از آن بايـد بـه برداري را داده، اما در حال حاضر اين روش توصـيه نمـي نمونه

گيـري تستهاي انجام شده روي ايـن روش، خطـاي انـدازه . منحصر باشدشرايط بسيار ضروري در صـورت نيـاز قبـل از كاليبراسـيون، . دهنـد قابل توجهي ناشي از پالسهاي پمپ را نشان مي

1 .Adsorbent tubes


–نيكـل ( Ni-Cadهاي قابل شارژ باطري. برداري تعويض يا شارژ شودهاي پمپ نمونهباطريبـه عبـارت ديگـر، . مي قبل از شارژ كردن، بايد چك شوندبرداري قديپمپهاي نمونه) كادميوم

به آن وصل اسـت، ولتـاژ ) فيلتر -كاست(پمپ روشن شده و در حالي كه وسيله نمونه برداري ).را مالحظه نماييد 7انتهاي فصل ( گردد چك مي Charging jackدر

بـرداري ار است در نمونهبرداري استفاده شود كه قربستر نمونه نوعبراي كاليبراسيون از همان برداري ميداني انجام شـود، فيلتري كه قرار است با آن نمونه -از همان كاست. ميداني بكار رود

.در كاليبراسيون استفاده نگردد

فيلتر/ كاليبراسيون جارلس سيكلون

ه كـردن سـيكلون كـه در ادامـه ارائـه شـده، روش كـاليبر » ١جارلس سيكلون كاليبراسيون« .ذكر شده است NMAMاين روش در ويرايش چهارم . است lit 1جارلس

يـا ) ايـنچ آب 50تـا 0بـا مقيـاس (فشارسـنج : به يك سه راهي شـامل برداري نمونهپمپ -1، بابل متر الكترونيكي كاليبره، يا بابل بورت اسـتاندارد ٢فشارسنج آب، شير قابل تنظيم سوزني

).مالحظه شود 2 -5شكل (شود وصل مي

litبردار را با استفاده از بابـل متـر روي نمونه -2 min⁄ 7/1 تنظـيم كـرده، در صـورت نيـاز .اينچ آب در فشارسنج، بار وارده تنظيم شود 5تا 2جهت ايجاد فشاري معادل

1 .Jarless calibration

2. Bonnet needle valve

99 گيري و ارزشيابي مواجهه با عوامل شيميايي

ش جارلس سيكلون با بار قابل تنظيم

-35شود كه عقربـه فشارسـنج بـين دبــي جريــان بايــد در . شــودايــنچ آب را نشــان داده و دوبــاره دبــي جريــان چــك مــي

و بابل متر به همراه يك سيكلون و يـك فيلتـر سيكلون، فيلتر (بايد بار ايجاد شده توسط مجموعه سيكلون

از تنظـيم درسـت ). مالحظـه شـود 3پس از سه بـار . شودور قرائت مييافته و چند بار نشانگر كاليبرات

بـا يكـديگر اخـتالف % 2قرائت متوالي نشانگر كاليبراتور يا بيشتر، در صـورتي كـه بـيش از

.آورداين روش كاليبراسيون، بطور واقعي تست ديناميكي از پمپ تحت بار به عمل مي

گيري و ارزشيابي مواجهه با عوامل شيميايياندازه 5فصل

ش جارلس سيكلون با بار قابل تنظيمراه اندازي كاليبراسيون با رو 2-5 شكل

شود كه عقربـه فشارسـنج بـين با بستن تدريجي شير، بار تا جايي افزايش داده مي -3ايــنچ آب را نشــان داده و دوبــاره دبــي جريــان چــك مــي 255% lit min⁄ .باقي بماند 7/1 �

و بابل متر به همراه يك سيكلون و يـك فيلتـر در نهايت، تنظيم كننده بار را جدا نموده -4بايد بار ايجاد شده توسط مجموعه سيكلون . گيردتميز در محل آن قرار مي

3 -5شكل (اينچ آب ايجاد كند 2 -5فشاري بين ...) و يافته و چند بار نشانگر كاليبراتاطمينان برداري پمپ نمونه

قرائت متوالي نشانگر كاليبراتور يا بيشتر، در صـورتي كـه بـيش از .شودگرفته مي نداشته باشند، از آنها ميانگين

اين روش كاليبراسيون، بطور واقعي تست ديناميكي از پمپ تحت بار به عمل مي -5

ور محيط كارآگيري و ارزشيابي عوامل زيان

راه اندازي روش جارلس سيكلون با قرار دادن سيكلون در مدار

GILIANپمپ كاليبراسيون

گيري و ارزشيابي عوامل زيانروشهاي استاندارد اندازه 100

راه اندازي روش جارلس سيكلون با قرار دادن سيكلون در مدار 3-5 شكل

پمپ كاليبراسيون 4-5 شكل


Gilian Gilibrator® نشـان 4 -5كـه در شـكل-برداري اسـتفاده مـي هاي نمونهاست و در كاليبراسيون پمپ

ايـن . دهنـد گيـري را نشـان مـي هـاي آنـي و ميـانگين تجمعـي چنـد انـدازه : مـثال (گيـري كـرده و نتـايج را بصـورت حجـم در واحـد زمـان

دامنـه . ها از آن استفاده كـرد توان براي كاليبراسيون اكثر پمپرا Gilibratorكاليبراتورهـاي .باشـد مـي

.نبايد به مدت طوالني زير شارژ گذاشت زيرا عمر مفيد آن كاهش خواهد يافتيـك فلـومتر ، نشـان داده شـده 5 -5كـه در شـكل

برداري كه قرائت فوري نمونههاي الكترونيكي پيستون خشك است كه براي كاليبراسيون پمپتـوان هـم بـراي كاليبراسـيون اين وسيله را مـي

بـرداري و اتصـال فشـار بـراي هـاي نمونـه هــاي بــرداري مــورد اســتفاده در پركــردن كيســه

تـوان اسيد است و مـي -داراي باطري سربمـدلهاي مختلـف ايـن ابـزار دبـي . حـدودي در شـارژ قـرار داد

بـراي كـاليبره DC-Liteنبايـد از كـاليبراتور DC-Lite تحـت تـاثير استفاده شود زيرا عملكرد پمـپ

1 .Bubble flow meter


®Gilian Gilibratorكاليبراتور كاليبراتورهاي الكترونيكي دبي

است و در كاليبراسيون پمپ ١ه شده يك فلومتر حبابيدادهـاي آنـي و ميـانگين تجمعـي چنـد انـدازه شود و قرائـت

گيـري كـرده و نتـايج را بصـورت حجـم در واحـد زمـان كاليبراتورها دبـي را انـدازه mL min⁄ (توان براي كاليبراسيون اكثر پمپنشان داده و ميmLها بين تغييرات سلول min⁄ 1 تـاL min⁄ 30 مـي

نبايد به مدت طوالني زير شارژ گذاشت زيرا عمر مفيد آن كاهش خواهد يافتBios DryCalكـاليبراتور

TM DC-Lite® كـه در شـكل

الكترونيكي پيستون خشك است كه براي كاليبراسيون پمپاين وسيله را مـي . شونددهند، استفاده ميو ميانگين را ارائه مي

.فشار و هم منابع دبي خالء استفاده كردهـاي نمونـه خالء در اين دستگاه براي كاليبراسيون پمپاتصال

بــرداري مــورد اســتفاده در پركــردن كيســههــاي نمونــهكــاليبره كــردن خروجــي پمــپداراي باطري سرب DC-Liteكاليبراتور . رودبرداري گاز، بكار مي نمونه

حـدودي در شـارژ قـرار داد بدون آسيب ديـدن، مـدت نام mL min⁄ 1 تاL min⁄ 30 نبايـد از كـاليبراتور . دهنـد را پوشش مياستفاده شود زيرا عملكرد پمـپ MSA Escort® ELFهاي كردن پمپ

. گيردقرار مي

Bios DryCal كاليبراتور پمپ 5-5 شكل

TM DC-Lite


هاي پرگردوغبار استفاده نشود زيـرا گردوغبـاري كـه از در محيط DC-Liteشود كه توصيه ميطريق فضاي پيستون كاليبراتور جريان يافته پتانسـيل خـراش دادن شيشـه و پيسـتون درون

هــاي را در محــيط Gilibratorو DC-Liteكاليبراتورهــاي همچنــين نبايــد. كــاليبراتور را دارد .هاي آلوده بكار بردخورنده يا ديگر محيط

بـراي . دارنـد % 99دقتـي حـدود Gilibratorو DC-Liteكاليبراتورهاي سالم و كـاليبره شـده . اسـتفاده شـود DC-Liteمناسب يا مدل مناسـب از Gilibratorگيري دبي بايد از سلول اندازه

. دار، گـزارش شـوند هاي بدست آمده از اين وسايل تـا سـه رقـم معنـي شود كه دبيصيه ميتوL براي مثال، دبي min⁄006/1 را بايد L min⁄01/1 گزارش داد.

دستورالعمل كاليبراسيون

ارائـه شـده انـد؛ البتـه Gilin Gilibratorروشها و ارقام زير بـراي كـاليبراتور فلـوي :يادآوري .در بسياري از اين موارد استفاده كرد DC-Liteدر اكثر مواقع از كاليبراتور فلوي توان ميبـرداري در آنجـا صـورت بهتر است كاليبراسيون در دما و فشار محلي انجام شود كه نمونه -1

بـرداري مراجعـه و لـزوم اگر اين كار ممكن نباشد، به راهنماي استفاده از پمپ نمونه. گيردميقبــل از چــك كــردن ولتــاژ و انجــام . وا در اثــر دمــا و فشــار بررســي شــودتصــحيح حجــم هــ

.دقيقه روشن بوده و كار كند 5كاليبراسيون، الزم است پمپ به مدت ١بـرداري روي كاسـت نگهدارنـده فيلتـر ذكر شده در روش نمونه) يا ديگر بسترهاي(فيلتر -2

ست به هم فشرده شـوند تـا از اتصـال با فشار مكانيكي يا فشار دست دو نيمه كا. گيردقرار مي. هاي با مارك مختلف را نبايد به هم وصل كـرد اجزاء كاست. مناسب آنها اطمينان حاصل شود

بندي شده بايد بررسي شود تا از محكم بودن آن اطمينـان يافتـه محل اتصال در كاست سرهمف اتصـاالت اسـتفاده از نوار چسب براي پوشـاندن اطـرا . و تضمين شود كه كاست نشتي ندارد

اگـر از آداپتـور . شود اما براي جلوگيري از نشتي نبايد صرفاً به نوار چسـب اطمينـان كـرد ميشود، بايد توجه شود كه در تمـاس برداري استفاده ميكاست براي اتصال كاست به پمپ نمونه

فشار متوسـط توانند باعث افتآداپتورهاي كاست مي). 6 -5شكل (قرار نگيرد ٢با پد پشتيبانچنانچـه از آداپتورهـا در . هاي باال شده و روي نتايج كاليبراسيون تاثير گذارنـد يا زياد در دبي

آداپتورهـاي :يـادآوري . برداري استفاده شود، در كاليبراسيون نيز بايد آنها را بكـار بـرد نمونه

1 .Cassette filter holder

2 .Back-up pad


ي فـوالدي مناسـب آداپتورهـا . محـدود كننـد .برداري آزبست نبايد از آداپتور استفاده شود

در 7 -5ند شكل ، لوله اتصال، پمپ و وسايل كاليبراسيون همانبه هم 8 -5اُليور همانند شكل -بردار سيكلون در

از عدم وجـود نشـتي اطمينـان حاصـل

آن، جـدار داخلـي محفظـه تحتانيبا چندبار فشار دادن قسمت سـازي نيـاز به آمـاده : DC-Lite. با محلول آب و صابون خيس خواهد شد

روتامتر در دبي مناسب تنظيم ) در صورت مجهز بودن به روتامتر

ده، يـك حبـاب را در الكترونيكـي فشـار دا چاپگر دسـتگاه بصـورت خودكـار قرائـت

1 .Pluging

2 .Collection device

3 .Electronic flow cell

آداپتور نايلوني


محـدود كننـد ١توانند جريان هوا را در اثر گرفتگـي نايلوني ميبرداري آزبست نبايد از آداپتور استفاده شوددر كاست فيلترهاي نمونه. ترند

آداپتور و كاست فيلتر

، لوله اتصال، پمپ و وسايل كاليبراسيون همان٢آوري نمونهوسيله جمع -1بردار سيكلون درو براي نمونهبردار قرار گرفته كاست نمونه

.شوندمتصل مي

از عدم وجـود نشـتي اطمينـان حاصـل . همه اتصاالت لوله پالستيكي بايد بررسي شوند -2 .شود

با چندبار فشار دادن قسمت : Gilibratorكاليبراتور -3با محلول آب و صابون خيس خواهد شد ٣الكترونيكي دبي

.ندارد

در صورت مجهز بودن به روتامتر(پمپ را روشن كرده و -4 .شود

الكترونيكـي فشـار دا ١دكمـه روي بابـل متـر : Gilibratorكاليبراتور -5چاپگر دسـتگاه بصـورت خودكـار قرائـت . نظرگرفته و بصورت الكترونيكي زمان آن ثبت گردد

.كندكاليبراسيون را بر حسب ليتر بر دقيقه ثبت مي

آداپتور نايلوني 6-5 شكل


گيـري بـراي انـدازه . گيري دكمه قرمز رنگ فشار داده و رها شود

درحـالي . برداري با استفاده از نتايج كاليبراسيون روي دبي صحيح تنظيم گردد

برداري اطمينان حاصل شود و قرائت بيشتري از كـاليبراتور اسـت، % 2هـم كمتـر از يا بيشتر كه اختالف آنها بـا

. برداري تكرار شـود هاي مورد استفاده در نمونه. هـا بكـار رود برداري ذكـر شـده، در كاليبراسـيون

بـرداري انجـام شـود، در كاليبراسـيون

متصل كردن كاست به بابل متر الكترونيك جهت كاليبراسيون

1 .Bubble meter


6- DC-Lite :گيري دكمه قرمز رنگ فشار داده و رها شودبراي يك اندازه .ده و نگه داشته شودمتوالي دكمه قرمز را فشار دا

برداري با استفاده از نتايج كاليبراسيون روي دبي صحيح تنظيم گرددپمپ نمونه -7 .كند، دبي آن تنظيم شودكه پمپ كار مي

برداري اطمينان حاصل شود و قرائت بيشتري از كـاليبراتور از تنظيم درست پمپ نمونه -8يا بيشتر كه اختالف آنها بـا ميانگين سه قرائت متوالي. انجام گردد

.محاسبه شودهاي مورد استفاده در نمونههاي فوق الذكر براي همه پمپدستورالعمل -9

برداري ذكـر شـده، در كاليبراسـيون از همان كاست و فيلتري كه در روش نمونهبـرداري انجـام شـود، در كاليبراسـيون قرار اسـت بـا آن نمونـه نبايد از خود كاست فيلتري كه

.استفاده نمود

متصل كردن كاست به بابل متر الكترونيك جهت كاليبراسيون 7-5 شكل


Open-Face

برداري در آنجا صـورت يون در دما و فشار محلي انجام شود كه نمونهبـرداري مراجعـه و اگر اين كار ممكن نبود، به راهنماي كـار بـا پمـپ نمونـه .مشخص شود آيا الزم است حجم هوا را از لحاظ دما و فشار تصحيح كرد

.از نبود نشتي اطمينان حاصل گردد .

ليتري قـرار 1 (jar)بندي شده در يك ظرف -بـراي نمونـه Open-Faceهـاي كاسـت

و ١هــا، كروتــون آلدهيــدهابــرداري آزبســت و ديگــر مــواد شــيميايي از جملــه ايزوســيانات

.متصل شود (jar)لوله پالستيكي از بابل متر الكترونيكي به ورودي ظرف

بندي شده يا از كاست فيلتر به خروجي

و سـپس بـا بـار )µm 5با پـور سـايز بـرداري قبل و بعـد از نمونـه ) كه با فشردن جزئي لوله با دو انگشت ايجاد مي شود

جزئيات انجام تست . با يكديگر اختالف داشته باشند-سـرهم -در ادامه. ترس استدر صفحه سيليس در دس

.كردن سيكلون و دستورالعمل تميز كردن آن مالحظه شود

كاليبره كردن سيكلون با قرار دادن آن در لوله يك ليتريِ متصل به بابل متر الكترونيك

1 .Crotonaldehyde

2 .Glutaraldehyde


Faceهاي كاليبراسيون سيكلون يا فيلترهاي دستورالعمل

يون در دما و فشار محلي انجام شود كه نمونهبهتر است كاليبراس -1اگر اين كار ممكن نبود، به راهنماي كـار بـا پمـپ نمونـه . خواهد گرفت

مشخص شود آيا الزم است حجم هوا را از لحاظ دما و فشار تصحيح كرد

.اندازي شودراه 8 -5وسايل كاليبراسيون همانند شكل -2

بندي شده در يك ظرف يا سيكلون سرهم Open-Faceكاست فيلتر -3كاسـت . ظرف به يك پوشش خاص مجهز اسـت . داده شود

بــرداري آزبســت و ديگــر مــواد شــيميايي از جملــه ايزوســيانات .روندبكار مي ٢وترآلدهيدهاگل

لوله پالستيكي از بابل متر الكترونيكي به ورودي ظرف -4

بندي شده يا از كاست فيلتر به خروجي لوله پالستيكي از خروجي هولدر سيكلون سرهم -5 .برداري وصل شودسپس به پمپ نمونه و ��jarظرف

با پـور سـايز mm 37فيلتر معموالً يك (پمپ ابتدا با بار سبك -6كه با فشردن جزئي لوله با دو انگشت ايجاد مي شود(سنگين

با يكديگر اختالف داشته باشند% 5ها نبايد بيش از قرائت. كاليبره شوددر صفحه سيليس در دس OSHAسايت سازمان نشتي در وب

كردن سيكلون و دستورالعمل تميز كردن آن مالحظه شود

كاليبره كردن سيكلون با قرار دادن آن در لوله يك ليتريِ متصل به بابل متر الكترونيك 8-5 شكل


كاليبراسيون ايمپينجرها و بابلرها

اندازي نموده و كاسـت بـا يـك ايمپينجـر يـا راه 7 -5را همانند شكل اليبراسيونوسايل ك -1 .برداري پر شودسپس با مقداري مايع جاذب ذكر شده در روش نمونه. بابلر تعويض شود

.متر الكترونيكي به ايمپينجر يا بابلر وصل گرددلوله پالستيكي از بابل -2

.ر يا بابلر را به پمپ وصل نموده و از نبود نشتي اطمينان حاصل شودخروجي ايمپينج -3

.برداري كاليبره گرددپمپ در دبي مشخص شده در اطالعات روش نمونه -4

نگهداري و مراقبت از كاليبراتورهاي الكترونيكي

بـا اي، كـاليبراتور را بطور دوره. براي جزئيات كامل به راهنماي استفاده سازنده مراجعه شود .دستگاه كاليبراسيون اوليه مقايسه شود تا از كاركرد صحيح آنها اطمينان حاصل گردد

: Gilian Gilibratorكاليبراتور

بايد جدا شـده و بـه ١محفظه دبي. قبل از نگهداري به روش زير، كاليبراتور بايد تميز شود -1توانـد بـه راحتـي مـي ٢يليكمحفظه دبي اكر. هاي سازنده آبكشي گرددآرامي مطابق با توصيه

احتياط شود كـه لولـه مركـزي، . تميزكاري تنها با استفاده از پارچه انجام شود. خراشيده شودهرگـز نبايـد . دهـد، خراشـيده يـا كثيـف نشـود جايي كه حسگر حباب صابون را تشخيص مي

بون بكـار تنهـا آب گـرم و صـا . محفظه با استن، الكل، يا ديگر حاللهاي پاك كننده، تميز شودهنگام تميزكاري قبل از نگهداري و ذخيره كردن، بايد فرصت داده شود تـا محفظـه دبـي . رود

تـوان صـفحه هايي باقي باشد، ميچنانچه پس از تميز كردن همچنان لكه. در هوا خشك گرددچند قطره آب صابون به شكاف بين پايه و محفظه دبي پاشيد تا به راحتـي . زيرين را جدا كرد

.رف شودبرط

ايـن . ارائـه شـده اسـت Gilibratorتسـت نشـتي در راهنمـاي اسـتفاده از . تست نشتي -2سيستم بايد با اتصال يك فشارسنج به خروجـي كـاليبراتور و متصـل كـردن ورودي آن بـه

هرگـز نبايـد . هيچ گونه نشـتي نبايـد مشـاهده گـردد . اينچ آب انجام شود 6فشاري معادل . اينچ آب قرار داد 25بيش از محفظه دبي را تحت فشاري

1 .Flow cell

2 .Acrylic flow cell


كاليبراتور در كارخانه سازنده، با استفاده از استانداردي قابل رديـابي، : تاييد كاليبراسيون -3ليتـري، بايـد 1هاي تاييد كاليبراسيون كاليبراتور، با بورت شيشه اي تست. شودكاليبره مي

mLدر min⁄ 1000 براي حداكثر صحت انجام شود.

، كه ورودي ١نقل و انتقال كاليبراتور، مخصوصاً با هواپيما، مهم است لوله مهروموم هنگام -4كند، از محل خود جدا شود تا فشار داخلي كاليبراتور كاليبراتور را به خروجي آن متصل مي

صابون كاليبراتور، محلول متراكم و استريلي اسـت كـه بـراي فـراهم كـردن .به تعادل برسدهـاي وسـيع و فعـال تميـز و بـدون اصـطحكاك در طيـف ٢حباب صـابون )اليه نازك(فيلم

ماهيت استريل صابون از ايـن نظـر اهميـت دارد كـه مـانع از . كاليبراتور، ساخته شده است. تواند باعث قرائت نادرسـت شـود در لوله مركزي محفظه دبي شده، كه مي ٣ماندهايجاد باقي

.وداستفاده از هرنوع صابون ديگر توصيه نمي ش

مي كـه از كـاليبراتور اسـتفاده هنگـا . سـاعت نبايـد شـارژ كـرد 16ها را بـيش از باطري -5شود، نبايد آن را بطور مداوم در شارژ قرار داد زيرا ممكن است باطري دسـتگاه آسـيب نمي

.ببيند

كاليبراتور را درحالي كه محلول صابون در محفظـه آن وجـود دارد، نبايـد بـيش از يـك -6الزم است آن را تميز و خشك كرده، سپس در جعبه . قفسه يا جعبه نگهداري كردهفته در

.نگهداري قرار داده شود

Bios DryCal DC-Lite :

هاي خورنده براي تميز كردن كـاليبراتور اسـتفاده هاي مايع يا پاك كنندهنبايد از حالل -1ايـن ابـزار را در . ورت گيـرد اي كه كمي با آب نمدار شده تميزكاري صـ شود؛ صرفاً با پارچه

.جاي خشك و تميز نگهداري نموده و در صورت نياز در محل نگهداري شارژ شود

. توصيه شده كه كاليبراتور هرسال مجدداً توسط سازنده كاليبره گردد: كاليبراسيون -2

تكنيك بورت بابل متر

1 .Seal tube

2 .Soap film bubble

3 .Residue Build-up


ـ مـثالً فيلتـر (بـرداري هبرداري نياز به تركيب غيرمعمـولي از بسـترهاي نمون/ بـرداري بايـد نـوع مشـابهي از بسـتر

از خـود آن فيلتـر . در مدار كاليبراسيون قـرار گيـرد ون پمـپ اسـتفاده برداري انجام شود، نبايد در كاليبراسي

.برداري كاليبره شوندبرداري فردي قبل و بعد از هر روز نمونه

.دقيقه روشن گذاشته شود 5قبل از چك كردن ولتاژ پمپ و انجام كاليبراسيون، بمدت

چنانچـه از آداپتـور . برداري روي هولدر كاست قـرار داده شـود .شود، بايد دقت نمود كه آداپتور با پد پشتيبان در تماس نباشد

شـود، اسـتفاده از آداپتـور كاسـت انجـام مـي .برداري گردد

مپ و تجهيزات كاليبراسيون همانطور كه در شـكل اطمينان حاصل شود كه نشتي وجود

كاليبراسيون فيلتر كاست با استفاده از بورت وارونه جهت نمونه برداري فردي


ـ زماني كه نمونه برداري نياز به تركيب غيرمعمـولي از بسـترهاي نمونبـرداري بايـد نـوع مشـابهي از بسـتر دارد، به هنگام نمونه) گالس قبل از ايمپينجر -فايبر

در مدار كاليبراسيون قـرار گيـرد ) ايمپينجر / گالس-فيلتر فايبر(وسيله برداري انجام شود، نبايد در كاليبراسيكاستي كه در نظر است با آن نمونه

برداري فردي قبل و بعد از هر روز نمونههاي نمونهپمپ. كرد

قبل از چك كردن ولتاژ پمپ و انجام كاليبراسيون، بمدت -1

برداري روي هولدر كاست قـرار داده شـود فيلتر مناسب روش نمونه -2شود، بايد دقت نمود كه آداپتور با پد پشتيبان در تماس نباشداستفاده مي كاست

انجـام مـي متـر هنگامي كه كاليبراسيون با بابـل : نكته برداري گرددتواند باعث افت متوسط تا شديد در نمونه مي

مپ و تجهيزات كاليبراسيون همانطور كه در شـكل آوري، لوله پالستيكي، پوسيله جمع -3اطمينان حاصل شود كه نشتي وجود . نشان داده شده سرهم شوند 10 -5يا در شكل 9 -5

.ندارد

كاليبراسيون فيلتر كاست با استفاده از بورت وارونه جهت نمونه برداري فردي 9-5 شكل


كاليبراسيون نمونه بردار سيكلوني با استفاده از بورت وارونه 10-5 شكل

اطمينان حاصل شود كه نشتي وجـود . بايد همه اتصاالت لوله پالستيكي را بازرسي كرد -4 .ندارد

.با محلول صابون خيس شود mL 1000جدار داخلي بورت -5

.روي دبي مناسب تنظيم گردد) در صورت وجود(پمپ را روشن كرده و روتامتر پمپ -6

دهانه بورت را لحظه اي در محلول غوطه ور كرده تا فيلم آب صابون در دهانـه آن قـرار -7 .گيرد

هـا دو يا سه حباب را در بورت كشيده تا اطمينان حاصل شـود حـداقل يكـي از حبـاب -8 .كردبورت را كامل طي خواهد

هاي دبي بـاال، و از نقطـه در پمپ mL 1000 تا mL 0با نگاه يك حباب و زمان را از نقطه -9

mL 0 تا mL 100 هاي دبي پايين، دنبال شوددر پمپ.

چنانچه دبي در دامنه مورد نظر نباشـد، دبـي را . باشد %99صحت وسيله زمان سنج بايد -10 .حداقل سه بار تكرار گردد 9مرحله . تكرار شود تا دستيابي به دبي صحيح 9تنظيم و مرحله


رونـد، بـرداري بكـار مـي هايي كه در نمونههاي فوق الذكر براي همه پمپدستورالعمل -11توان بـراي برداري ذكر شده، ميفيلتر، مشابه آنچه در روش نمونه -از يك كاست. تكرار شود

.ارند، استفاده كردبرداري مشابه دهايي كه روش نمونههمه كاليبراسيون

١روش روتامتر دقيق

بـرداري را استفاده از روتامترهاي دقيق براي كاليبراسيون پمپ نمونـه OSHAهرچند سازمان مجاز دانسته، استفاده از آن ديگر توصيه نشده و بجز در شرايط كامالً ضـروري نبايـد اسـتفاده

يري قابل توجهي ناشي از پـالس گهاي صورت گرفته روي اين روش، خطاي اندازهتست. شوند -5شـكل ( روتامتر دقيق . ها توسط كاربر قابل مشاهده نيستاين پالس. اندپمپ را نشان داده

اگر به جاي وسيله كاليبراسيون اوليه نظير بابل متـر، . يك وسيله كاليبراسيون ثانويه است) 11حـداقل باشـد و يادداشـت استفاده شود، توجه گردد كه خطاي ناشي از اسـتفاده ايـن وسـيله

.شود

متـر بـراي كاليبراسـيون پمـپ تـوان بجـاي بابـل را در صورتي مـي روتامتر دقيق: يادآوري :برداري فردي استفاده كرد كه نمونه

1 .Percision Rotameter Method

روتامتر دقيق تك ستوني 11-5 شكل


ر منظم با كاليبراتور الكترونيك دبي يا با بورت بابل متر دستي و منبع مناسب خـالء بطو -1 .، حداقل ماهي يكبار، كاليبره شود) پمپ(

.اجزاء را از هم جدا و درصورت نياز تميز كرده، مجدداً كاليبره شود -2

ن اسـت با دقت از آن استفاده كرده تا از كثيف شدن و آلودگي به گردوغبـار، كـه ممكـ -3 .روي دبي تاثير گذارد، اجتناب شود

يا فشارهاي اتمسفري كه با دمـا و فشـار هنگـام كـاليبره كـردن / از كاليبراتور در دما و -4چنانچـه ارتفـاع . روتامتر با استاندارد اوليه، اختالف قابل مالحظه اي دارنـد، اسـتفاده نشـود

ساسي بـا محـل كاليبراسـيون دارد، برداري اختالف امحل از سطح دريا يا دماي محل نمونه .برداري كاليبره گرددالزم است روتامتر دقيق را در محل نمونه

.به نحوي استفاده شود كه افت فشار در آن به حداقل برسد -5

يا وزن شده فيلترهاي موزون � -�

، فيلترهـايي منظور از فيلترهاي مـوزون . شودبراي آناليز وزني استفاده مي ١از فيلترهاي موزون. شـوند بنـدي مناسـب نگهـداري مـي است كه بهمـراه كاسـت از پـيش وزن شـده و در بسـته

ايـن . شوندكردن توسط كارخانه سازنده، تست نشتي ميكاست، هنگام سرهم/ واحدهاي فيلتردهنـد، زيـرا سازي نمونه توسـط كارشـناس را كـاهش مـي كاست، زمان آماده/ واحدهاي فيلتر

فيلترها از پيش در آزمايشگاه وزن شده و پس از سرهم كردن كامل، آماده استفاده بـوده و بـه كاست براي تعيين وزن و ديگـر آناليزهـاي / واحدهاي فيلتر. شوندبرداري حمل ميمحل نمونه

از نـوع پلـي µm 5بـا پورسـايز mm 37فيلتر متوسط . شوندالزم به آزمايشگاه بازگردانده مي. باشـد مـي ٢كم خاكسـتر (®PTFE or TEFLON)تترافلوئورواتيلن يا پلي (PVC)لرايد ونيل ك

TLV، آلمينيوم، و ديگـر مـواد متناسـب كـه )كوارتز(بايد براي آناليز سيليس PVCفيلترهاي

هاي آسـفالت براي فيوم PTEFفيلترهاي . بااليي داشته يا نيازمند آناليز وزني هستند، بكار رودبـرداي اسـتفاده اين فيلترها ممكن است با سـيكلون يـا بـدون آن در نمونـه . وندشاستفاده مي

مـاده مـورد نظـر بـود، TLVبجز در مورد سيليس، چنانچه نتيجه آناليز وزني كمتـر از . شوند. گيرد؛ مگر اينكه بصورت موارد خاص درخواست شـود آناليز ديگري روي آن نمونه صورت نمي

هايي اسـتفاده شـود نشان داده شده و تنها بايد براي نمونه 12 -5كاست در شكل / واحد فيلتر

1 .Pre-Weighted filters

2 .Low-ash


در . كه قرار است آناليز وزني سيليس كريستالي يا ديگر آناليزهاي وزني روي آنهـا انجـام شـود بـرداري كـرد و بصـورت وزنـي نمونه ١

به خاطر كوچك بودن سايز فيلتر، بايد آن را مكرراً از لحاظ بارگـذاري بـيش از حـد، چـك صـورت در. بـرداري انجـام داد توان با نگاه كردن به ورودي كاست نمونه

بـرداري مشاهده چشـمي گردوغبـار هـوابرد در محـل نمونـه ممكن است در تعيين تعداد دفعات چك كردن فيلتر از لحاظ بارگذاري بيش از حـد كمـك

اي بلنـد كـرد شود، نبايد آن را به گونهي محفظـه ايـن . روي فيلتـر نشسـت كنـد

نشـيني ذرات بسـيار بـزرگ كـه ارزش .د، طراحي شده استشونبرداري نداشته و همراه با جريان هوا وارد سيكلون مي

1 .Pre-weighted cassette

2. grit pot

فيلتر كاست


كه قرار است آناليز وزني سيليس كريستالي يا ديگر آناليزهاي وزني روي آنهـا انجـام شـود ١هاي موزونتوان با كاست ادامه فهرستي از موادي كه مي

).مالحظه شود 2 -5ل جدو(آناليز نمود ارائه شده است

به خاطر كوچك بودن سايز فيلتر، بايد آن را مكرراً از لحاظ بارگـذاري بـيش از حـد، چـك توان با نگاه كردن به ورودي كاست نمونهاين كار را مي. نمود

مشاهده چشـمي گردوغبـار هـوابرد در محـل نمونـه . نياز از چراغ قوه استفاده شودممكن است در تعيين تعداد دفعات چك كردن فيلتر از لحاظ بارگذاري بيش از حـد كمـك

شود، نبايد آن را به گونهچنانچه به همراه كاست از سيكلون استفاده مي. كندروي فيلتـر نشسـت كنـد (grit pot) ٢فظه انتهايي سيكلونكه ذرات از مح

نشـيني ذرات بسـيار بـزرگ كـه ارزش طراحي شده در قسمت انتهاي سيكلون به منظور تهبرداري نداشته و همراه با جريان هوا وارد سيكلون مينمونه

فيلتر كاست 12-5 شكل


عالمـت ١اسـتيرن نشان داده شده، سمت ورودي كاسـت پلـي -اين سمتي است كه كاست فيلتر به همراه حفاظ آلمينيـومي مخروطـي شـكل آنتـي

خروجـي مجموعـه قابـل رويـت اسـت .ها بايد يك نمونه شاهد وجود داشته باشد

توان هم با سيكلون نايلوني و هم با ست هولدر، كه در حـال كـه ( ٤ MSAاسـتاندارد دهنده البته اتصال

. ها متناسب نيستبا اين كاست

1 .Polystyrene

2 .Alminium cone antistatic shield

3 .Stainless steel support

4.Standard MSA coupler

سرهم كردن فيلتر با سيكلون آلمينيومي


نشان داده شده، سمت ورودي كاسـت پلـي 13 -5همانطور كه در شكل اين سمتي است كه كاست فيلتر به همراه حفاظ آلمينيـومي مخروطـي شـكل آنتـي . دارد

٣گاه فوالديتكيه. گيردقرار مي ٢استاتيكخروجـي مجموعـه قابـل رويـت اسـت از سـمت

ها بايد يك نمونه شاهد وجود داشته باشدبه همراه هر مجموعه از نمونه). 14 -5شكل (

توان هم با سيكلون نايلوني و هم با ست هولدر، كه در حـال فيلتر سرهم شده را مي/ كاستالبته اتصال. شوند، بكار بردبرداري استفاده ميحاضر در نمونه

با اين كاست) شوداي استاندارد استفاده ميقطعه 3يا 2با كاست

سرهم كردن فيلتر با سيكلون آلمينيومي 13-5 شكل


گاه فيلترنماي فوقاني و تحتاني كاست فيلتر و تكيه

OSHA به روش گرويمتري آناليز

Substance

alpha-Alumina

Total dust

Respirable fraction

Aluminum metal (as Al)

Total dust

Respirable fraction

Ammonium sulfamate

Total dust

Respirable fraction

Barium sulfate

Total dust

Respirable fraction

Bismuth telluride

Undoped

Total dust

Respirable fraction

Boron oxide

تكيه گاه فوالدي فيلتر


نماي فوقاني و تحتاني كاست فيلتر و تكيه 14-5 شكل

OSHAفهرست موادي كه طبق استانداردهاي 2-5 جدول

شوند مي

PEL (mg/m

3)

Substance PEL (mg/m

3)

Silica, fused,

15 respirable dust

5 Silicates (less than 1% crystalline silica)

Mica (respirable dust)

15 Soapstone, total dust

5 Cotton Dust

Dicyclopentadienyl iron

15 Total dust 15

5 Respirable fraction 5

Emery

15 Total dust 15


Grain dust (oat, wheat, barley)

10

Glycerin (mist)

15 Total dust 15


Graphite, synthetic

خروجي ورودي


به روش گرويمتري آناليز OSHAفهرست موادي كه طبق استانداردهاي 2-5 جدول شوند مي

Substance PEL (mg/m

3)

Substance PEL (mg/m

3)

Total dust 15 Total dust 15

Calcium carbonate

Respirable Fraction 5

Total dust 15 Gypsum

Respirable fraction 5 Total dust 15

Calcium hydroxide

Respirable fraction 5

Total dust 15 Kaolin

Respirable fraction 5 Total dust 15

Oil mist (mineral) 5 Respirable fraction 5

Particulates not otherwise regulated(PNOR)

Soapstone, respirable

Total dust 15 dust

Respirable fraction 5 Talc (containing no

Pentaerythritol

asbestos

Total dust 15 respirable dust

Respirable fraction 5 Silicon

Perlite

Total dust 15

Total dust 15 Respirable fraction 5

Respirable fraction 5 Silicon carbide

Plaster of paris

Total dust 15


Respirable fraction 5 Starch

Portland cement

Total dust 15


Respirable fraction 5 Sucrose

Rouge

Total dust 15


Respirable fraction 5 Tantalum, metal and

Calcium oxide 5 oxide dust 5

Calcium silicate

Titanium dioxide



به روش گرويمتري آناليز OSHAفهرست موادي كه طبق استانداردهاي 2-5 جدول شوند مي

Substance PEL (mg/m

3)

Substance PEL (mg/m

3)

Respirable fraction 5 Magnesite

Calcium sulfate

Total dust 15


Respirable fraction 5 Magnesium oxide fume

Carbon black 35 Total particulate 15

Cellulose

Marble


Respirable fraction 5 Respirable fraction 5

diatomaceous earth,containing less than 1% crystalline silica

Vegetable oil mist

Silica, crystalline

Total dust 15

cristobalite,


respirable dust

Zinc oxide fume 5

Silica, crystalline quartz,

Zinc oxide

respirable dust

Total dust 15

Silica, crystalline tripoli (as quartz),


respirable dust

Zinc stearate

Silica, crystalline tridymite,

Total dust 15

respirable dust


Zirconium compounds(as Zr)

5


سرهم كردن سيكلون و تميزكردن آن دستورالعمل � -�

سرهم كردن سيكلونرا بازرسي نموده تا عالئمي از فرسودگي يا آسـيب نظيـر پـيچ هاي مختلف سيكلونقسمت -1

-هاي كه بنظـر آسـيب قسمت. دهنده وجود نداشته باشدخوردگي، بريدگي يا شل بودن اتصال

.اند بايد تعويض شوندديده

مـاه گذشـته انجـام 1قبل از استفاده، تست نشتي روي سيكلون انجام گيرد؛ مگر اينكه در -2جزئيـات . كيت تست نشتي سيكلون و دستورالعمل آن بصورت تجاري موجود است. شده باشد

.در دسترس است OSHAدستورالعمل تست نشتي در صفحه سيليس از وب سايت سازمان

تميز كردن سيكلون

سرهم كردن سيكلون 15-5 شكل


را باز نموده آن را به سـمت پـايين سـرازير كـرده و بـه )grip pot(محفظه انتهاي سيكلون سيكلون را پـس از شسـتن بـا آب . آرامي به سطح محكم آن ضربه زده شود تا تخليه گردد

. كامل و به آرامي تميز گـردد ١رجيحاً پس از شستشو در حمام اولتراسونيكصابون گرم يا تمانده را با تكانه خـالي كـرده، و كنـار ور كرده، آب اضافي باقيآن را كامالً در آب تميز غوطه

هنگام تميز كردن، هرگز نبايد چيزي بـه درون . گذاشته تا قبل از سرهم كردن خشك شود ).15 -5شكل (سيكلون وارد نمود

زنجيره حفاظت و حمل نمونه � -�

آور محـيط گيري عوامـل زيـان برداري و اندازهبه منظور تضمين كيفيت نمونه OSHAسازمان بـرداري ي نمونـه هاتوان از آن در برنامهگذارد كه ميي كنترل كيفيتي را به اجرا ميكار، برنامه

.كار استفاده كردو پايش كارگران در محيطهـاي مشـخص در خصـوص برداري و آناليز، در برگيرنده فرمعالوه بر روشهاي نمونهاين برنامه

هـاي سـهوي يـا برداري، فرم مهروموم نمونه براي جلـوگيري از دسـتكاري ثبت اطالعات نمونهي ايـن مجموعـه . باشـد هاي حمل و نگهداري نمونه و غيـره مـي عمدي در نمونه، دستورالعمل

ونــه را تشــكيل داده و كيفيــت از نم ٢ي حفاظــتواقــع زنجيــره هــا درهــا و دســتورالعملفــرم .كنندگيري را تضمين ميبرداري و اندازه نمونه

آوري نمونه، تاريخ حمل به آزمايشـگاه هاي مهروموم، تاريخ جمعفرم: زنجيره حفاظت شامله نمونـه را دريافـت كـرده، تكميـل اي كآناليز، تاريخ دريافت توسط آزمايشگاه ، آناليزكننده

شدن آناليز، چك شدن نتايج آناليز توسط آناليزكننده ديگـر، و اعـالم نتيجـه آنـاليز توسـط رعايت الزامات زنجيره حفاظـت بسـيار مهـم اسـت زيـرا . باشدسرپرست يا نماينده وي، مي

. باشـد ستناد مـي الذكر در دعاوي قضايي قابل اها و ساير موارد فوقنحوه حمل صحيح نمونهگيـري مواجهـه كاركنـان استفاده از اين زنجيره حفاظت باعث اعتباربخشي بيشتر به انـدازه

.شودمي

1.Ultrasonic bath

2. chain of custody


.لوله زغال فعال كه بدرستي مهروموم شده است 16-5 شكل

. درپوش انتهايي قابل جداسازي است. مهروموم نامناسب لوله زغال فعال 17-5 شكل

امكان دستكاري نمونه بدون بجاي گذاشتن اثري روي فرم مهروموم


ب

الف

نامناسب) مناسب ؛ ب) نحوه مهروموم كاست فيلتر الف 18-5 شكل

)ميلي متري 25(مهروموم مناسب كاست استاندارد آزبست 19-5 شكل


حمل و جابه جايي نمونه ٧ -�

مقدمهبنـدي، و حمـل جايي، بستهها و رهنمودهايي است كه براي جابهاين بخش شامل دستورالعمل

مقـررات خـاص . گيرنـد فاده قرار مياي به آزمايشگاه مرجع مورد استهاي بهداشت حرفهنمونهكاالهـاي خطرنـاك )IATA(المللـي حمـل و نقـل هـوايي حمل و نقل يا مقررات انجمن بـين توانـد رعايـت نكـردن ايـن مقـررات مـي . هـا اعمـال شـود ممكن است در حمل و ارسال نمونه

توانـد مـي هاي سنگينيخطرات جدي را بهمراه داشته باشد و نيز در قوانين بين المللي جريمه .جايي نادرست مواد خطرناك تعيين شودبراي حمل و جابه

-بـرداري هـوا بسـته هاي ارسال شده به آزمايشگاه بايد همراه با يك نسخه از فرم نمونـه نمونه

هاي كروم شش ظرفيتـي و نمونه. الزم است ١در موارد معيني حمل و ارسال شبانه. بندي شود OSHAبراي راهنمـايي بيشـتر بـه . هايي از اين دست هستندكتون پرواكسايد مثالمتيلاتيل

CSI مراجعه شود ٢.

حمل و ارسال نمونه دستورالعمل ٨ -�

شود جايي كـه كارشـناس شروع مي) فيلد(برداري از محل نمونه جايي ايمن نمونهحمل و جابهآوري مـاده سال آن جهـت آنـاليز، شـروع بـه جمـع اي به منظور تهيه نمونه و اربهداشت حرفهتا حد امكان بايد تالش كرد كه سطح خارجي ظـرف نمونـه، عـاري از مـاده . كندمورد نظر مي

اين امر باعث پيشگيري از ورود مواد ناخواسته بـه محـيط آزمايشـگاه . برداري شده باشدنمونهبـاز كـرده و آن را بـراي ارزشـيابي از شده و خطرات بالقوه را براي افرادي كه بسته نمونـه را

.رساندكنند به حداقل ميبسته خارج ميو برچسب گـذاري شـده باشـد و فـرم تكميـل اطمينان حاصل شود كه نمونه بخوبي مهروموم

هـاي هـا يـا ديگـر ظـرف ها بايد در جعبـه نمونه. برداري هوا نيز همراه نمونه باشدي نمونهشدهبندي كافي براي پر كردن فضاي خالي جعبه و جلـوگيري از تكـان حاوي مواد بسته محكم كه

مـثالً (ها بايد در ظروف مناسـب نمونه. خوردن نمونه درون جعبه هستند، حمل و ارسال شوند

1. Overnight shipment

2. OSHA's Chemical Sampling Information(CSI)


هاي بالـك نبايد نمونه. قرار داده شوند) ليتريميلي 20هاي درپوش دارهاي بالك در ويالنمونه .ي هوا حمل يا ارسال كردهارا با نمونه

فيلتر -هاي كاستجايي نمونهحمل و جابهاز اسـتفاده يـا قـرار دادن نمونـه در . هاي پالستيكي قرار داده شوندها بايد در كيسهاين نمونه

Styrofoam)استيرن بندي پليبستهTM

-هـا، پلـي كربنـات يا مواد استاتيك سنتتيك نظير پلي (

PTFE or Teflon)تترافلوئورواتيلن TM

ظروف حـاوي . خودداري شود )PVC(كلرايد ونيل، پلي (. اسـتيرن قـرار داد هاي فيبري هوا را نبايـد در پالسـتيك پلـي هاي آزبست يا ديگر نمونهنمونه

بندي ورميكوليـت استفاده نمود زيرا مواد استفاده شده در بسته ١همچنين نبايد از ورميكوليتكاست نمونه با گردوغبار بيش از حد، و تمايل آن به جذب بار به خاطر پتانسيل آلوده ساختن

يا خـرده ذرت، چـوب ٢نشاسته غالت. گذاردالكترسيته استاتيك، روي شمارش نمونه تاثير مي .كننداستاتيك، الكتريسيته ساكن توليد نمي -نجاري و برخي از ديگر مواد تجاري آنتي

انتشاري و جذب سطحيبردار نمونههاي جايي لولهحمل و جابهجا شده يا به نحوي در كيسه پالستيكي قـرار جابه ٣برداري بايد با نوار الستيكيهاي نمونهلوله

بردارهـاي نمونـه . بنـدي شـده از دسـت برونـد گيرد كه نتوان آنها را جدا كـرده و مـواد بسـته .انتشاري بايد بخوبي با اجزاء عرضه شده توسط سازنده، بسته شوند

هاي ايمپينجر يا بابلرهاي متخلخلجايي نمونهجابهحمل و هنگـام پـر . انتقـال داد mL 20اي هـاي شيشـه بايد محلول را از هر ايمپينجر يا بابلر، به ويال

كردن ظرف با مايعات، فضاي خالي كافي در قسمت فوقاني ظرف جهت فـراهم كـردن امكـان كه درپوش ظـرف داراي آسـتَر مناسـب اطمينان حاصل شود . انبساط مايع در نظر گرفته شود

PolySealمثالً، (TM

, PTFE , در پوش را در حـد الزم محكـم كـرده و در حـالي . است) و غيرههـاي سـاعت بـه را در جهـت عقربـه ) االستيك(كه ويال در حالت عمودي است، نوار كشساني

درپـوش در اثـر وارسي شود كه آسـتَر . دور درپوش پيچيده شود تا درپوش را محكم نگه دارد . محكم كردن بيش از حد درپوش، پيچ و تاب نخورده باشد

نبود مقررات ملّي حمل و انتقال مواد خطرناك در ايران نبايد باعث ناديده گرفتن نكات ايمنـي توان براساس مقررات بين المللي نظيـر مقـررات به اين منظور مي. ها شوددر حمل ونقل نمونه

1. Vermiculite

2. Corn starch

3. Rubber band


DOT/IATAهاي ايزوپروپيل و متيل؛ اسيدهاي هيدروكلريـد، سـولفوريك، و لالك. عمل كرد ١

هـايي از مـواد سـديم هيدرواكسـايد مثـال -كلرايـد آمونيـوم سولفاميك؛ مخلوط هيدرواكسـيل . شيميايي خطرناك هستند

)روبشي(هاي سطوح جايي نمونهحمل و جابهاي هـاي شيشـه وح، در ويـال برداري از سـط فيلترهاي استفاده شده در نمونه/ هاي روبشينمونه

mL 20 چنانچه از حالل خطرناكي براي خيس كردن فيلتـر اسـتفاده . شوندحمل و ارسال ميهـاي روبشـي از نمونـه . بندي مناسـب آن الزم باشـد گذاري و بستهشده، ممكن است برچسب

.برداري هوا با همين عنوان قيد شوندسطوح بايد در فرم نمونه

هاي كانيستربرداري گاز و نمونههاي نمونههجايي كيسحمل و جابهظرفيت اسمي پر شوند تا امكان انبسـاط ناشـي % 75برداري گاز نبايد بيش از هاي نمونهكسيه

هـاي خطرنـاك يـا هايي كـه حـاوي تـراكم كيسه. از اختالف فشار اتمسفري وجود داشته باشدجمـل و نقـل هـوايي آنهـا . شـوند بودار گاز هستند، بايد از طريق حمل و نقل زمينـي ارسـال

.ممنوع است

هاي بالكجايي نمونهحمل و جابههـاي هـوا در آن قـرار دارنـد، اي كه نمونـه هاي بالك هرگز نبايد با همان جعبه يا بستهنمونه

هاي داراي آسـتَر با درپوش mL 20اي هاي شيشهآنها عموماً بايد در ويال. حمل و ارسال شوند PTFE درپوش را محكم كرده و در حالي كه ويال عمـودي اسـت، نـوار . سال گردند، حمل و ارهاي ساعت به دور آن پيچيده شود تا در پـوش بـه ظـرف در جهت عقربه) االستيك(كشساني

چنانچه نمونه بر اساس مقـررات . گذاري شودي نمونه، برچسبويال با ذكر شماره. محكم گرددDOT/IATA بنـدي، گذاري، بستهطابق مقررات به درستي برچسبخطرناك است، بسته بايد م

. و حمل و ارسال شود-برداري هوا بايد قيد شود كه نمونه از نوع بالك است و نيز فهرست شماره نمونـه در فرم نمونه

بـرداري از هـواي هنگـام نمونـه . بالك هستند، در فـرم ذكـر شـود هاي هوا كه مرتبط با نمونه-هاي هوا تكميل مـي برداري هوا كه براي نمونهيه شود، در فرم نمونهمحلي، نمونه بالك نيز ته

نحوه ارسال نمونه بالـك . شود بايد قيد شود كه نمونه بالك مرتبط با آنها نيز ارسال شده است

1. Department Of Transportation (DOT)


)MSDS(در صورت وجود، يك نسخه از برگه اطالعات ايمنـي مـاده . نيز بايد در فرم ذكر شود .مونه ارسال شودبراي نمونه بالك به همراه ن

هاي ارزيابي قابليت انفجارجايي نمونهحمل و جابه ١ايهـاي پالسـتيكي يـك اليـه هاي بالك جهت تعيـين قابليـت انفجـار بايـد در بطـري نمونه

خطرنـاك شـناخته DOT/IATAاگر ماده بر اسـاس مقـررات . مخصوص، حمل و ارسال شوند . ي شودبندگذاري و بستهشود، بايد طبق مقررات برچسب

هاي خاكجايي نمونهحمل و جابههاي پالستيكي مخصوص كار سنگين و مقاوم بـه پـارگي قـرار داده شـود، خاك بايد در كيسه

بـراي محافظـت بيشـتر، كيسـه . محكم شده و بـا نـوار در مقابـل نفـوذ هـوا درزبنـدي گـردد حجم نمونـه . ده شودپالستيكي كه نمونه خاك در آن قرار دارد در كيسه مشابه ديگري قرار دا

هـاي خـاك براي نمونه) lit9/1 (هاي پودري، تا دو كوارت براي نمونه) mL473 (از يك پينت .دانه درشت متغيير است

مقررات حمل و ارسال محموله ٩ -�

اجسام يا موادي هستند كه ظرفيت ايجاد ريسك براي سـالمتي افـراد، ايمنـي، مواد خطرناكدر IATAيـا / و DOTيا محيط زيست داشته و در راهنماي مقررات كاالهاي خطرنـاك اموال،

به هنگام حمل و ارسـال مـواد خطرنـاك بـه آزمايشـگاه . فهرست كاالهاي خطرناك قرار دارند .آناليز كننده، بايد از مقررات حمل و نقل تبعيت شود

قوانين حمل و نقل يـا پسـت و مسئول رعايت انطباق با ٢كنندهطبق قوانين بين المللي، حملگـذاري بندي نظير الزامات برچسبكننده بايد الزامات بستهحمل. و ديگر مقررات مربوطه است

هر بسته بايد به حد كافي بـزرگ باشـد تـا فضـاي الزم بـراي چسـباندن . بسته را رعايت كند. سـتفاده شـود هاي صـحيح ا ها و فرمبايد از برچسب. هاي ضروري فراهم شودعالئم و برچسب

بنـدي هرگونـه قبـل از بسـته . خوانا، و دقيـق باشـد ها بايد تكميل شده، ها و فرمهمه برچسب :كاالي خطرناك جهت حمل و ارسال بايد

.همه كاالها و مواد خطرناك در بسته بطور صحيح و كامل شناسايي گردد

1. 1-L plastic bottles

2. shipper


:بندي شوندهاي زير طبقههر مورد از كاالهاي خطرناك در يكي از دسته

قابل انفجار. 1

گازها. 2

مايعات قابل اشتعال. 3

جامدات قابل اشتعال. 4

١مواد اكسيد كننده و پرواكسيدهاي آلي. 5

مواد سمي و عفونتي. 6

مواد راديواكتيو. 7

مواد خورنده. 8

ساير كاالهاي خطرناك. 9

بندي آنهـا، مقـدار در مقررات حمل و نقل اياالت متحده جدول كاملي از مواد خطرناك، طبقهدر تمـام . (CFR parts 172-101 49)قابل حمل و ساير اطالعات مـورد نيـاز ذكـر شـده اسـت

كننـده را از وجـود مـاده بايـد بطـور شـفاف حمـل ) زميني، هوايي، دريايي(انواع حمل و نقل .خطرناك مطلع ساخت

هاي هوابرداري فردي از آالينده نمونه ١٠ -�

مقدمههاي هوا معنـي دار بـوده و اي طراحي شود كه ارزشيابي آاليندهبگونه بايد داريبرراهبرد نمونه

تكنيكهـا و وسـايل . شـود با دقت و احتيـاط اسـتفاده ،)تعداد كم نمونه(نمونه از منابع محدودسـتفاده از آنهـا و ابزارهاي قرائت مستقيم، در جايي كـه ا ٢غربالگري، نظير لوله هاي آشكارساز

توانند اطالعـات بـا ارزشـي در اختيـار باشد مي مطلوب و آستانه آشكارسازي آنهابوده مناسب صـحيح طراحـي بـراي ). شوداندازه گيري در محل مالحظه : فنّيتجهيزات :7فصل (قرار دهند

ر فصــول قبــل در خصــوص راهبــرد بــرداري، عــالوه بــر مطالــب ذكــر شــده د نمونــه راهبــرد :نظير ،برداريدانستن الزامات نمونهداري، بر نمونه

٣بستر نمونه برداري حجم هواي توصيه شده

1. Organic Peroxides

2. Detector tube

3. Sampling media


.نمونه ضروري است نحوه حمل و نگهداري

هـاي آالينـده منشـاء و بـوده هاي هـوا ضـروري براي تاييد نمونه ١هاي بالكبرخي مواقع نمونه

نظيـر خـاص، هاي بالـك بـراي آناليزهـاي نمونه. دهندجود در هوا را بطور مستند نشان ميمو بـراي اطمينـان از همچنين گاهي . مورد نياز هستند ٣و نقطه شعله زني ٢قابليت اشتعال آزمونهاي بالـك از نمونه ،(MSDS) ٤با برگه اطالعات ايمني مواد مورد استفاده در محيط كار انطباق

.نقل خاصي دارند و جايي و حملهاي بالك اغلب نياز به جابهنمونه. شودمياستفاده ، 8 -5و 7 -5بخـش (شـود حاصـل جايي نمونه اطمينانرعايت الزامات حمل و نقل و جابه از

جايي براي نوع آنـاليز مـورد جابه نحوهو اينكه ) گرددحمل و نقل و جابه جايي نمونه مالحظه هـا در شـب جايي و انتقال نمونـه جابه رخي از روشهاي آناليز الزم استدر ب .مناسب است نظر

كـه اطمينان حاصـل شـود هاي زنجيره حفاظت را رعايت كرده و همه پروتوكل .٥صورت گيرد .دنشده باش مهرومومو بخوبي مستند شده برداري هوادر فرم نمونه به درستيها نمونه

1. Balk Sample

2. Explosibility test

3. Flash point test

4. Material Safety Data Sheet(MSDS)

5. Rush Analysis


ماره نمونــــه شــــ -1 برداري

شماره بازرسي -2 شماره گزارش -3

تاريخ حمل نمونه -6 تاريخ نمونه برداري -5 نام شركت -4

كــد كارشـــناس نمونـــه -9 نام كارشناس نمونه برداري -8 امضاي كارشناس نمونه برداري -7 برداري

)نام، آدرس، شماره تماس(كارگر -10اطالعــات -14

مواجهه طول مدت) ب تعداد) الف

)ساعت در روز(فركانس ) پ

عكس -16 شرايط جوي -15

اطالعات مربوط به بازبيني پمپ و تصحيحات -17 كد شغل -12 عنوان شغلي -11

)نوع و اثربخشي(وسايل حفاظت فردي -13

كار، تهويه، و كنترلها) هاي(شناسنامه شغل، فعاليت، محل -18

شماره پمپ -19

بردارينهداده هاي نمو

شماره نمونه آزمايشگاه -20

شماره تحويل نمونه -21

نوع نمونه -22

بستر نمونه -23

لوله/شماره فيلتر -24

خاموش/زمان روشن -25

)دقيقه(كل زمان -26

� OSHAبرگرفته از فرم (فرم نمونه برداري هوا 20-5 شكل 91A(

الزامات و رهنمودهاي عمومي پايش ١١ -�

مستند سازي


-هـاي نمونـه برداري و يادداشتالزم است كه سوابق كامل و دقيق كاليبراسيون پمپ نمونه

كه از بستر نمونه حاصل شوداطمينان .ثبت گردد نمونه برداري هوا برداري در فيلد در فرم متخصصـان . گـردد برداري استفاده ميبعد از نمونه /كاليبراسيون قبل جهت مناسب برداري

بـرداري بـراي تعيـين و گاهي از اطالعات كاليبراسـيون پمـپ نمونـه كنندهآناليزآزمايشگاه . كنندبرداري شده استفاده ميتصحيح حجم هواي نمونه

راحتي براي گرفتن نمونه از گازهـا و بخـارات برداريِوسايل نمونه ،١بردارهاي انتشارينمونه، تنهـا OSHAبـرداري انتشـاري نمونـه روشهاي. برداري ندارندهستند و نياز به پمپ نمونه

نحـوه كاربردهـا و بـراي شـناخت . براي تعداد معدودي از مواد شيميايي تعريف شده اسـت هنگـام . شـود مراجعه )گازها و بخارات آلي( 18 -5 بخش بردار انتشاري بهنمونه استفاده از

برداري نمونه برداري در فرمبردارهاي انتشاري، دما و فشار هواي محل نمونهاستفاده از نمونهاز طريق تمـاس برداري را توان فشار هواي محل در زمان نمونهگاهي مي. شوديادداشت هوا

.ويا شدايستگاه هواشناسي محلي يا فرودگاه ج با

هـاي هـاي كـاري، مخـدوش كننـده آالينده هاي مرئي هوا، فعاليت از تواندرصورت نياز ميكه در تعيين كنترلهاي مهندسي مناسب ها در محل كار، و ديگر شرايطي جايي، جابه٢بالقوه

يـا /تهويـه و پارامترهـاي گيـري انـدازه . كردبرداري كنند، عكس گرفته و يادداشتكمك ميكـه شـود مشـاهده اطمينـان حاصـل از طريق. باشد تواند مفيدنيز مي ٣لوله دود زاستفاده ا

وي ااين امر گاهي در دعـ . دنبرداري بدرستي به بدن كاركنان وصل شده باشتجهيزات نمونه .مسئله مهمي است و تعيين در حد مجاز بودن يا نبودن مواجهه، قضايي

پروتكل نمونه برداري

چـرخش در طـي آوري شـده با استفاده از اطالعات جمـع ،پس از شروع بازرسي در اسرع وقتآيـا نمونـه شـود كـه مـي مشـخص ٤و بازرسي اوليه) شامل هرگونه نمونه غربالگري(محيط كار

به هنگام تعيين ميزان تراكم آالينده بـه .هاي هوا نياز است يا خيراز آالينده وقتبرداري تمام TLVمقايسه بـا منظور � TWA � GHIJ جهـت حـذف خطاهـاي مربـوط بـه نوسـانات در ٥ ،

1. Diffusive samplers

2. Potential interferences

3 .Smoke tube

4 .Pre-inspection

5 .Time Weighted Average(TWA) Threshold Limit Value (TLV)


برداري تمام وقت بـه نمونه. گيردهاي هوا صورت ميبرداري تمام وقت از آاليندهمواجهه، نمونهمـثال (باشـد سـاعت مـي 1برداري به مدت كل زمان شيفت كاري، منهاي حداكثر معني نمونه

10سـاعت و اگـر شـيفت كـاري 7برداري عت است حداقل زمان نمونهسا 8اگر شيفت كاري تا جايي كه امكان دارد، مدت زمان ). باشدساعت مي 9برداري ساعت است، حداقل زمان نمونه

برداري حداكثر زمان شيفت كاري را پوشش داده و زمانهايي كه باالترين ميـزان مواجهـه نمونهسـاعت گرفتـه 8هايي كه در مدت زماني بيش از ته نمونهالب. در آن رخ مي دهد را شامل شود

به مبحث شـيفت هـاي كـاري (استفاده كرد TLV-TWAشوند را نمي توان در محاسبات مي ١بـرداري نمونـه نماينـده مـدت زمـان نمونـه ). طوالني تر از حد معمول در ادامه مراجعه شـود

ليز نمونه بايد متوسـط هشـت سـاعته آن تواند كمتر از هفت ساعت باشد؛ البته در نتايج آنا مي .محاسبه شود

توانند يكـي اي يا بازرسان محيط كار ميكارشناسان بهداشت حرفه: شيفت كاري طوالنيسـاعت دارنـد، اسـتفاده 8تـر از از دو روش زير را براي افرادي كه شيفتهاي كاري طـوالني

به ماهيت مـواد شـيميايي خطرنـاك و نـوع فعاليـت كـاري انتخاب هر يك از روشها. كنند .بستگي دارد

سـاعت مسـتمر از كـل شـيفت كـاري 8روش اول اين است كه به تشخيص كارشناس، -1 .برداري شودگيرد نمونهكارگر كه بيشترين مواجهه در آن صورت مي

. شـود ي مـي آوردر روش دوم چندين نمونه در خالل كل زمان شيفت كاري كارگر جمع -2سـاعت اول شـيفت 8گيرد كه چندين نمونه فردي طي برداري به اين شكل انجام مينمونه

بجـز . شـوند آوري مـي هاي بيشتر در ادامه شيفت كاري جمعآوري شده و نمونهكاري جمعسـاعتي از كـل شـيفت كـاري كـه 8سرب، ميزان مواجهه كاركنان در اين روش براسـاس

8در اسـتفاده از ايـن روش الزم نيسـت . شـود رخ داده محاسبه مي باالترين مواجهه در آن: مثـال . ساعت زمان پيوسته باشد 8دهد، بصورت ساعتي كه باالترين مواجهه در آن رخ مي

ساعته يـا 1توان ده نمونه برداري، ميساعته براساس پروتكل نمونه 10در يك شيفت كاريِ سـاعته كـه 2هـاي تـا از نمونـه 4ساعته يـا 1هاي تا از نمونه 8ساعته گرفت و 2نمونه 5

سـاعته كـارگر 8باالترين مقدار را دارند بـراي محاسـبه متوسـط سـنجش زمـاني مواجهـه TLVاستفاده كرد كه قابل مقايسه با � TWA � GHIJ نيز است.

1 .Representative sample


، استاندارد سـرب در صـنعت سـاخت و سـاز و صـنايع عمـومي تنهـا OSHAطبق قوانين اردي است كه در شيفتهاي كاري طوالني نياز به تعديل و اصالح حـد مجـاز مواجهـه استاند

)PEL( دارد.

برداريرهنمودهاي اجمالي درمورد فرآيند نمونه

كاركناني كه بايد پايش شوند را انتخاب كرده و هدف از نمونه برداري بـا آنهـا در ميـان -1برداري كي و كجا از آنها جـدا خواهنـد ركنان اعالم شود كه وسايل نمونهبه كا. گذاشته شود

. برداري بايد به كاركنان تـذكر داده شـود اهميت جدا نكردن يا مداخله در وسايل نمونه. شدبرداري از وي جدا شود، بـه كارگر بايد آموزش ببيند كه چنانچه الزم بود موقتاً وسايل نمونه

.برداري اطالع دهدمونهسرپرست خود يا مسئول ن

برداري هوا، اطمينان حاصل شود كه دو نيمه كاست فيلتر نمونه/ هنگام سرهم كردن كاست. محكم و كامل به هم وصل و درزگيري شده باشند تا مواد نمونه از كنار فيلتر عبـور نكننـد

با فشـار . اجزاء كاستي كه از دو مدل يا نشان تجاري مختلف هستند نبايد به هم وصل شوندتوان مطمئن شد كه بين فيلتر و دو نيمه كاسـت بخـوبي درزگيـري انجـام شـده دست مي

كاست سرهم شده را بررسي نموده تا از اتصال درست دو نيمه كاست اطمينان حاصل . است .با استفاده از چسب نواري اطراف كاست محل اتصال پوشانده شود. شود

برداري به كارگر بشكلي باشد كه در فعاليت كارگر مونهنحوه اتصال وسايل كاليبره شده ن -2فيلتـر، كاسـت، لولـه زغـال فعـال و (برداري مجموعه نمونه. يا ايمني وي تداخل ايجاد نكند

به عبارت ديگر، در نيم دايره جلوي شانه ها (به يقه پيراهن كارگر و در ناحيه تنفسي ) غيرهوي متصل گردد و تا جايي كه امكـان دارد ) ريسانتي مت 23اينچي يا 9و در شعاع تقريبي

ورودي كاست بايد بصورت عمودي و بـه سـمت پـايين . نزديك به بيني و دهان كارگر باشدهاي درشـت ناشـي از ضـايعات هـوابرد روي آن اجتنـاب قرار داده شود تا از نَشست آالينده

ري نبايد بيش از حد بلند بردافيلتر به پمپ نمونه/ ي كاست طول لوله اتصال مجموعه. شوداين كمك خواهد كرد تـا از گـره خـوردن لولـه . بوده و بايد كامالً به بدن كارگر محكم شود

محل گردابي شدن (ورودي سيكلون . اتصال يا اختالل در فعاليت كارگر جلوگيري بعمل آيددادن وسـايل قـرار . اي قرار گيرد كـه رويـه آن دور از كـارگر باشـد بايد بگونه) ١جريان هوا

1 . Vortex finder


شـود كـه وسـيله تنهـا زمـاني انجـام مـي (PPE) ١برداري درون وسايل حفاظت فردينمونهكـاله ماسـكهاي : مـثالً . حفاظت فردي به منظور تامين حفاظت تنفسي استفاده نشده باشد

فيلتـر / كند، نبايد كاستبه عبارت ديگر اگر كارگر از ماسك تنفسي استفاده مي. جوشكاري .برداري را در زير ماسك قرار دادهاي نمونهيا ساير ست

برداري در فرم نمونه) روشن شدن پمپ( برداري را روشن كرده و زمان شروعپمپ نمونه -3پس از روشن كردن پمپ، بـراي اطمينـان از كـاركرد درسـت آن بـه مـدت . هوا ثبت گردد

. كوتاهي به عملكرد آن دقت شود

بردارهاي انتشاري، برداري براي نمونهما و فشار محل نمونهاطالعات مورد نياز، از جمله د -4براي تضمين اينكه ميزان مواجهه بالقوه بـا توجـه بـه . برداري از هوا ثبت شوددر فرم نمونه

حجـم هـواي / شوند، سعي شود زمـان گيري مياستانداردهاي خاص قانوني بطور موثر اندازه

برداري توصيه شده در روش حجم هواي نمونه/ نزما حداقلبرداري دست كم برابر با نمونهروي بستر ٢استثناهاي اين رهنمود زماني است كه بارگذاري بيش از حد. برداري باشدنمونهبارگـذاري بـيش از . برداري مشاهده شودبرداري قابل پيش بيني بوده يا در حين نمونهنمونه

در . شـود برداري مشـخص مـي ري از طريق اشباء شدن بستر نمونهحد روي بستر نمونه بردا :مورد فيلترها، عالمت بارگذاري بيش از حد شامل

فيلتر جذب نشده و به راحتي جدا شده و مي ريزند؛/ حضور موادي كه كامال روي كاست

برداري افت دبي پمپ نمونه

دهد كـه تـوان بسـتر رخ ميبارگذاري بيش از حد زماني ٣درمورد بسترهاي جاذب سطحي يعني به ميزانـي كـه آالينـده روي (آوري موثر آالينده به تعادل برسد برداري در جمعنمونه

در عمـل، تشـخيص ). شود به همان ميزان آالينده از بسـتر جـدا شـود آوري ميبستر جمعصي بارگذاري بيش از حد دشوار است و كارشناسان بايد از مشاهدات، تجربه و قضاوت تخص

.برداري اجتناب شوداستفاده كنند تا از اين حالت نامناسب نمونه

1. Personal Protective Equipment

2 .Overload

3 .Adsorbent media


برداري در سراسر روز كاري پايش شوند تا اطمينان اي كاركنان تحت نمونهبصورت دوره -5حاصل شود كه پيوستگي نمونه حفظ شده و فعاليتهاي چرخشي و فعاليتهاي كـاري كـارگر

برداري درحال انجـام دي نبايد به محلي كه نمونهبدون وسايل حفاظت فر. اندشناسايي شدهمخصوصاً هنگامي كـه امكـال . ممكن است چك كردن مكرر پمپ الزم باشد. است وارد شد

بـرداري هـوا، از نشسـت در مورد فيلترهـاي نمونـه . بارگذاري سنگين روي فيلتر وجود دارددر آن يـا هرگونــه متقـارن و يكنواخـت ذرات روي فيلتـر و نبـود ذرات بـزرگ غيرمنتظـره

از طريـق . شواهدي مبني بر مداخله و دسـتكاري نمونـه يـا پمـپ اطمينـان حاصـل گـردد -بخوبي در وضعيتي كه قرار داده شده باقي مـي ١بردارسركشي پياپي بررسي شود كه نمونه

همـه . ماند و لوله اتصال گره نخورده و از پمپ يا وسـايل نمونـه بـرداري جـدا نشـده باشـد بالفاصله قبل از اينكه كارگر از محـل بـالقوه آلـوده خـارج . رتبط بايد ثبت شوندمشاهدات م

، بايـد پمـپ )ودمثالً هنگامي كه به صرف نهار يا براي استراحت بـه محـل تميـز ميـر (شود رسـند و قسـمتي از ها نيز آلوده به نظر مياگر اين گونه محل. برداري را خاموش نمودنمونهگيري آلـودگي سـطوح برداري بايد ادامه يابد و لزوم اندازهند، نمونهشوكار محسوب ميمحل

اگـر پمـپ در زمـان ). ، مواجهـه شـغلي پوسـت مالحظـه شـود 6فصـل (نيز ارزيابي گردد برداري تغييـر نكنـد، در فـرم برداري خاموش يا روشن شود، در صورتي كه بستر نمونه نمونه .خاموش شدن بطور متوالي ثبت گردد/ نهاي روشن شدبرداري هوا، بايد زماننمونه

برداري، اگر پمپ روتامتر دارد، كنترل شود قبل از جدا كردن پمپ در انتهاي زمان نمونه -6دبـي اوليـه پمـپ همچنـان (روتامتر همچنان در نقطه كاليبره شده باشد ) گوي(كه نشانگر

. گر روتامتر يادداشت شودچنانچه نشانگر در نقطه اوليه نباشد، نقطه نشان). حفظ شده باشد

.برداري هوا يادداشت شودپمپ را خاموش كرده و زمان خاموش كردن در فرم نمونه -7

بـردار روي آن قـرار را از پمپ جدا و درپوش نمونه) فيلتر/ كاست(برداري مجموعه نمونه -8 ٢خروجـي مهرومـوم بايـد روي ورودي و . داده شود و بالفاصله با فرم مناسب مهروموم گردد

نمونه را به نحوي بپوشاند كه هرگونه دستكاري در نمونه بـه هنگـام انتقـال بـه آزمايشـگاه فـرم مهرومـوم ). مالحظه شوند 19 -5تا 16 -5شكلهاي (جهت آناليز، قابل تشخيص باشد

برداري اطمينان به بدنه كاست فشار داده شود تا از محكم چسبيدن آن به سطح بستر نمونه

1 .Sampler

2 .Inlet and outlet


هايي كه بتوان مهرموم آنهـا را بـدون در گزارشات نتايج آناليز آزمايشگاه، نمونه. حاصل شود .گزارش شوند» ١فاقد مهرموم مناسب« هيچ عالمتي جدا كرد، بايد تحت عنوان

گزارش شـود، در فـرم )TWA(اگر قرار است نتايج آناليز بصورت متوسط سنجش زماني -9بـرداري در محاسـبات اسـتفاده شـود و بـه اقعـي نمونـه برداري قيد گردد، تا از زمان ونمونه

8مقـدار متوسـط « چنانچه قرار است نتايج آناليز بصـورت . ساعته تبديل نگردد 8مواجهه سـاعته كـه نمونـه 8هـايي از دوره گزارش شود، قيد گردد تا در محاسـبات زمـان » ساعته

و حدود مجاز OSHA TWA-PELsاستاندارد . برداري نشده، ميزان مواجهه صفر لحاظ شود ACGIHانجمـن TWA-TLVو مقـدار حـد آسـتانه )TWA-AOE( ٢مواجهه شغلي ايـران

نتـايج كاليبراسـيون . سـاعته تعريـف شـده اسـت 8بصورت مواجهه با مقدار متوسط زماني .برداري هوا ثبت گرددها بايد در فرم نمونههمه پمپ) برداريپس از اتمام نمونه( ٣ثانويه

هـاي هاي بالك بايد جـدا از نمونـه ها به آزمايشگاه جهت آناليز، نمونهاي انتقال نمونهبر -10چنانچه هريك از مـواد . ها به نمونه ديگر جلوگيري شودهوا ارسال شوند تا از انتقال آالينده

تحويل داده شده خطرناك محسوب شوند، به منظور تضمين جابه جايي ايمن حين انتقـال، 7 -5بخـش (را انجام داده و از مقررات حمل محموله مربوطه تبعيت شـود مشورتهاي الزم

بنـدي شـوند تـا از ها بطور ايمن در جعبه يا ظرف محكم ديگري بستهنمونه). مالحظه شودبنـدي پلـي هـاي آزبسـت، از بسـته در نمونه. هرگونه تكانه يا ضربه آسيب زا جلوگيري شود

از . اسـتفاده نگـردد ٥هاي توليد شده از مواد اسـتاتيك بندي يا ديگر بسته ٤استيرن منبسط برگه شناسايي و اطالعـات . دار يا ديگر مواد استفاده شودصفحات پالستيكي با جداره حباب

هاي فاقد اليـه ضـخيم ارسـال ها را نبايد در پاكتنمونه. بندي قرار داده شودنمونه در بسته .همراه نمونه به آزمايشگاه شود اي از فرم نمونه برداري هوا بهنسخه. نمود

1 .Proper seals not in place

2. Allowable Occupational Exposure(AOE)

3 .Post-calibration

4 .Expanded polystyrene packing

5 .Static producing packaging material


بردارينمونه هاي شاهد از محل نمونه ١٢ -�

طـي دوره . نيـز از محـل تهيـه شـود براي آناليز نمونه در آزمايشگاه الزم است نمونه شـاهد . آوري شده، تهيه يك نمونه شاهد از محل الزم استي جمعبرداري براي هر نوع نمونهنمونهي نمونـه نمونـه در هـر دوره 20ثناي آزبست، معموالً يك نمونه شاهد بـراي حـدود به است

حتي براي آناليز يك نمونـه آن، دو نمونـه در مورد آزبست. آناليز كافي خواهد بود/ برداري بايد در محـل ) هاي زغال فعال، فيلترهامثالً لوله(هاي شاهد نمونه. شاهد از محل الزم است

هـاي شـاهد بايـد هماننـد ديگـر نمونـه . ار باز شوند اما براي گرفتن نمونه استفاده نشـوند كجـا، نگهـداري و هاي هوا، جابهبرداري استفاده شده در نمونه برداري آاليندهبسترهاي نمونه

. به محل آناليز حمل شوند، به اسـتثناي اينكـه هـوايي از درون آنهـا عبـور داده نمـي شـود اي انتشاري بايد در محلي درون محيط كار كـه انتظـار وجـود آالينـده در آنجـا بردارهنمونه

بردارهـاي نيست، مختصراً باز شده و سپس بالفاصله درزبندي و مهروموم شـوند زيـرا نمونـه برداري كرده و تا زمـاني كـه دوبـاره درزبنـدي و انتشاري به محض باز شدن شروع به نمونه

هـاي مهرومـوم هاي شـاهد از دسـتورالعمل براي نمونه. يابدميمهروموم شوند اين كار ادامه . كردن نمونه پيروي شود

گردوغبار كل ١٣ -�

و ٣)پـي وي سـي (كلرايـد ونيل پلي ٢با استفاده از فيلترهاي موزون ١هاي گردوغبار كلنمونه 8دقيقـه يـا 480ثر ليتر در دقيقه و در مدت زمان نمونـه بـرداري حـداك 2با حداكثر دبي

مبحث بارگذاري بيش . نبايد فيلترها بيش از حد بارگذاري شوند. شوندآوري ميساعت جمع

الزامــات و رهنمودهــاي عمــومي پــايش، پروتكــل . 11 -5از حــد فيلتــر در بخــش

.مالحظه شودبرداري نمونه

1 .Total dust

2 .Pre-weighed

3 .Poly Venyl Choloride (PVC)


گردوغبار قابل تنفس �١ -�

تميز يا سـيكلون نـايلوني ٢اُليور -با استفاده از سيكلون در ١هاي گردوغبار قابل تنفسنمونهmm 10 ــوزون ــر م ــي PVCو فيلت ــا دب ــه Lit/min 7/1، ب ــان نمون ــدت زم ــرداري و در م ب

نبايـد فيلترهـا بـيش از حـد ). 21 - 5شـكل . (شـوند آوري مـي دقيقـه جمـع 480حداكثرمحـل گردابـي شـدن (يكلون اطمينان حاصل شـود كـه صـفحه ورودي سـ . بارگذاري شوند

ذرات قابـل تـنفس را اينگونـه ACGIHسـازمان . از فرد مورد پـايش دور اسـت ) جريان هواقطـر . ذراتي كه اگر به ناحيه تبادل هوا در ريه برسند، خطرناك خواهند بود: كندتعريف مي

ايـن (Median Cut point) ميانه بوده و نقطه برشي µm 10اين ذرات كمتر از آئروديناميكاي كـه در ناحيـه تبـادل گـاز در ريـه نقطه برشي ميانه يعنـي قطـر ذره . است µm 4ذرات

. (ACGIH TLVs & BELs Booklet, 2007)شود نشين ميآن ته% 50) آلوئولي(

سيليس كريستالي �١ -�

هاي هوانمونه. الفذرات ريـز شـن بـا پاشـش فرآيندي كـه در آن از (در بالستينگ سيليسهنگام مواجهه با

برداري هـوا بيـرون از ، بايد نمونه)شودهواي تحت فشار جهت تميزكاري سطوح استفاده ميآوري شود، نمونه قابل استنشاق سيليس كه بدون سيكلون جمع. هود بالستينگ انجام شودرود و حـدود مجـاز مواجهـه سـازمان بشمار مي) تنفس يا غيرقابل(يك نمونه گردوغبار كل

OSHA هـاي آنـاليز نمونـه . هاي قابل استنشاق و گردوغبـار كـل متفـاوت اسـت براي نمونهآناليز سيليس در آزمايشگاه مرجع الزم جهت . گردوغبار كل سيليس كريستالي دشوار است

همخواني داشـته ٣كاليبراسيون ها تا حد امكان با استانداردهاياست توزيع سايز ذرات نمونهآوري شـده غيرقابـل اگر نمونه جمع. شودامر با نمونه قابل تنفس بهتر فراهم مي باشد و اين

.اطالع داده شود برداري هوا به آزمايشگاه مرجعبا قيد كردن در فرم نمونهبايد تنفس باشد، يميت است هماهنگي الزم با آزمايشگاه آنـاليز كننـده يا تريد اگر نياز به آناليز كريستوباليت

يا تريديميت در اثر قرار گرفتن كـوارتز در شـعله بـا / بطور كلي، كريستوباليت و. انجام شود ).روندهاي مختلف سيليس كريستالي بشمار ميگونه(دماي باال توليد مي شوند

1 .Respirable dust

2 .Dorr-Oliver Cyclone

3 .Calibration standards


ب

الف

)ب( MSAبا كاست MSA، سيكلون هولدر ) الف( MSAبا كاست BENDIXسيكلون هولدر 21- 5 شكل

سازي نمونه، به خاطر حساسيت باال، حداقل الزامات آماده (XRD) ١روش پراش اشعه ايكسستال سيليس آزاد، روش ارجح در آنـاليز نمونـه سـليس توان شناسايي فرمهاي مختلف كري

پراش اشعه ايكـس خـود شناسـايي ) اوليه(در آناليز، كوارتز ابتداً از طريق پيك عمده . استاگر مقادير قابل توجهي از كوارتز شناسايي شد، به منظـور حـذف احتمـال تـداخل . شودمي

چهارمين پيك از وجود كوارتز اطمينـان يا / مواد كريستالي، با استفاده از دومين، سومين و چنانچـه هـر يـك از مـواد زيـر در محـل كـار وجـود داشـت، كارشـناس . شـود حاصل مـي

1 . X-Ray Diffraction (XRD)


هـاي كننـده اطالع دهد، اين مواد جـزو مداخلـه برداري بايد به آزمايشگاه آناليز كننده نمونه :روندآناليز نمونه سيليس كريستالي بشمار مي

��AlOrPآلمينيوم فسفات ) ٣، پالژيوكالس ٢، اورتوكالس ١ميكروكلين( فلدسپار

گرافيت ?C£¢�كاربيد آهن Z�

��PbSorسولفات سرب ,K�Mg¥) بيوتيت ، موسكويت ( ميكا Fe�3AlSi3O10�F, OH�2§

,�Na¥ ٤مونت موريلونيت Ca�0.3�Al, Mg�2Si4O10�OH�2 • n�H2O� § �`�KCCO) پتاسيوم كربنات(پتاس

��ALCSioT) سيليكات آلمينيوم( ٥سيليمانيت ��AgClكلريد نقره

aMg`SirOB©�OH�Cbتالك ��ZrSior ٦سيليكات زيركونيوم

هاي سيليس هوا در آزمايشگاه معمـوالً بـه يكـي از چهـار صـورت زيـر گـزارش نتايج نمونه :شوند مي

يا درصد كريستوباليت موجود در نمونه قابل تنفس؛ /درصد كوارتز و -1

؛ مقـادير ) يا كريستوباليت يا تريديميت/ و (كوچكتر يا مساوي با درصد معيني از كوارتز -2كوچكتر يا مساوي زماني استفاده مي شوند كه براساس پيك اوليه پراش اشعه ايكس نمونه،

از حـد مجـاز مواجهـه تشـخيص داده ساعته كمتر 8مقدار متوسط سنجش زماني مواجهه مقدار گزارش شده در اين روش در واقع بيانگر حداكثر مقدار كوارتز يا كريسـتوباليتي . شود

.است كه احتمال دارد در نمونه وجود داشته باشد

1 .Microcline

2 .Orthoclase

3 .Plagioclase

4 .Montmorillonite

5 .Sillimanite

6 .Zircon


مقادير تقريبي بصورت درصد؛ توزيع سايز ذرات در يك نمونـه گردوغبـار كـل، نـامعلوم -3ر آناليز پراش اشعه ايكس آن بـيش از نمونـه هـاي قابـل تـنفس بوده و ممكن است خطا د

.بنابراين در نمونه هاي گردوغبار كلي، نتايج تقريبي ارائه مي شود. باشد

موجـود در آن كمتـر از حـد ) يا كريستوباليت(اي كه مقدار كوارتز ؛ نمونه١رديابي نشده -4معموالً حـد تشـخيص دسـتگاه . شوددستگاه آناليز باشد، رديابي نشده عنوان مي ٢تشخيص

. اسـت )µg(ميكروگـرم 30و بـراي كريسـتوباليت )µg(ميكروگـرم 10آناليز بـراي كـوارتز آوري شده باشـد، كارشـناس چنانچه نمونه در زماني كوتاهتر از كل زمان شيفت كاري جمع

رت بـرداري كـافي صـو بايد نتايج رديابي نشده را ارزشيابي كند تا مشخص شـود آيـا نمونـه مشكوك باشد، ممكـن اسـت از كارشـناس ) يا كريستوباليت(گرفته است؟ اگر وجود كوارتز

برداري را در مدت زمان بيشتري انجام داده تا مقدار نمونـه برداري خواسته شود، نمونهنمونه .آوري شده افزايش يابدجمع

هاي بالكنمونه. ب

بايد براي تمام آناليزهاي سـيليس تهيـه و تحويـل آزمايشـگاه هاي بالكدرصورت امكان نمونههاي بالـك بـا نمونه. باشد )mL(ميلي ليتري 20نمونه بالك بايد به مقدار يك ويال. آناليز شود

:اهداف زير گرفته شوند

در محيط كـار يـا بـراي ) يا تريديميت/ يا كريستوباليت و (به منظور تاييد وجود كوارتز هاي قابـل استنشـاق تـداخل ممكن است در آناليز نمونه وجود ديگر موادي كهارزيابي

.ايجاد كنند

در نمونه بالك) يا تريديميت / كريستوباليت و ( به منظور تعيين درصد تقريبي كوارتز

. )MSDS(هاي اطالعات ايمني ماده به منظور تاييد برگه

هايي استفاده شود كه به نحـو كننده چنانچه از نمونه بالك براي حذف شيميايي مداخله .شوند، نمونه بايد نماينده گردوغبار محيط كار باشدديگر حذف نمي

: اولويت گرفتن نمونه هاي بالك جهت ارزيابي مواجهه فردي، موارد زير مي باشد

1 .Non-detected

2 .Detection limit


روي سطوح عرضي محل كار، سـطح فوقـاني (از گردوغبار نشست يافته ١يك نمونه نماينده )ستانه پنجره و غيرهتجهيزات، آ

٢يك نمونـه بالـك از مـواد اوليـه )MSDS(معموالً پس از ارزيابي برگه اطالعات ايمني مواد .شودمورد استفاده در فرآيند توليد، گرفته مي

برداري هوا ذكـر شـده و ارتبـاط نوع نمونه بالك تحويل شده به آزمايشگاه بايد در فرم نمونه . رددهاي هوا مشخص گآن با نمونه

محاسبات نمونه براي تعيين مواجهه با سيليس كريستالي. جسيليس در صـنعت سـاخت و سـاز بـر (PEL)حدود مجاز مواجهه OSHAبر اساس استاندارد

بـراي تبـديل . شـود گيري مـي اندازه(mppcf) » ٣مليون ذره در هر فوت مكعب« حسب واحد ــه ــاق بــ ــل استنشــ ــار قابــ ــاليز گردوغبــ ــايج آنــ ــول ا mppcfنتــ ــن فرمــ mppcf ز ايــ � ��mg m`⁄ � �0.1�⁄ بـرداري پيش از تبديل نتايج، خطاي نمونه. شوداستفاده مي �

mgآزمايشگاه بايد در نتايج نمونه، برحسب ٤و آناليز m`⁄ اعمال شود.

بـه عبـارت ديگـر كـوارتز و (هنگامي كه كارگر در مواجهه با تركيبي از گردوغبـار سـيليس .تركيب در نظر گرفته خواهد شد ٥افزاييباشد، اثرات هم) كريستوباليت

، با دو برابر كردن درصد كريسـتوباليت و اضـافه PEL، در محاسبه OSHAبر اساس استاندارد از مبحث زيـر درصـد سـليس تعيـين 2كردن آن به درصد كوارتز، مطابق با فرمولهايي مرحله

مربـوط بـه ) كـوارتز و كريسـتوباليت ( بـراي مخلـوط )PEL(حدود مجـاز مواجهـه . خواهد شد .باشدهاي قابل تنفس ميتراكم

1 .Representative sample

2 .Raw material

3 .Mellions particle per cubic foot (mppcf)

4 .Sampling and Analytical Error(SAE)

5 .Additive effects


به منظور پايش مواجهه يك كارگر با مخلوطي از گردوغبارهاي سيليس در يك شـيفت : مثال :نشان داده شده است نتايج آناليز در جدول زير. آوري شدكاري، دو نمونه متوالي از وي جمع

نتايج آزمايشگاه

(%)

قابل تراكمتنفس

(mg/m3)

وزن قابل تنفس

(mg)

حجم كل

)lit(

- مدت زمان نمونه

)min(برداري نمونه

2/5 كوارتز

1/2 855/0 405 238 A 3/2 كريستوباليت

*ND تريديميت 8/4 كوارتز

9/1 619/0 326 192 B 7/1 كريستوباليت

*ND تريديميت

كل 430 731 474/1

=ND* كمتر از حد تشخيص

:از داده هاي نمونه برداري و آناليز TWAمحاسبه

آوري شده قابل استنشـاق را درصد كوارتز، كريستوباليت، و تريديميت ذرات جمع. 1مرحله .محاسبه كنيد

كوارتز ¬ 5.2�0.855� Y 4.8�0.619�1.474 � 5.0 %

كريستوباليت ¬ 2.3�0.855� Y 1.7�0.619�1.474 � 1.3 Y 0.7 � 2.0 %

. حد مجاز مواجهه مخلوط را محاسبه كنيد. 2مرحله

PEL<®¯��> � 10 mg m`⁄%كوارتز Y 2 9كريستوباليت 8% Y 2 9 تريديميت8% Y 2� 105.0 Y 2�2.0� Y 2�0.0� Y 2 � 1011.0 � 0.91 mg m`⁄

lit 1 :يادآوري . ميزان مواجهه كارگر را محاسبه كنيد. 3مرحله � 0.001m`


اجههمو � A وزن نمونه Y B وزن نمونه � حجم كل d0.855 Y 0.6190.731 e � 2.0 mg m`⁄

سـاعت، تعـديل و اصـالح انجـام 8برداري كمتر از براي زمان نمونه) در صورت نياز. (4مرحله

دقيقـه 50با اين فرض محاسبه شـده اسـت كـه ميـزان مواجهـه در TWAدر اين مثال . شود .شده صفر بوده استبرداري ننمونه

TWA � �2.0 mg m`⁄ � d430 min480 mine � 1.8 mg m`⁄

پس از مرحلـه ��SAE ١خطاي نمونه برداري و آناليز. شدت مواجهه را محاسبه كنيد. 5مرحله . در نتايج اعمال مي شود 5

�1.8 mg m`⁄ �/�0.91 mg m`⁄ � � 2.0 .مواجهه كارگر بيش از حد است

برداري فلزات نمونه �١ -�

هاي هوا نمونه. الف ٢را با استفاده از كاست فيلتر سه قسمتي ميكس سـلولوز اسـتر نمونه فيوم فلزات

(MCEF) بـراي آن . شـوند آوري مـي جمـع (µm) ميكرومتري 8/0، با پورسايز (mm)ميلي متري 37

PVCتـوان از فيلترهـاي مـوزون انـد مـي فهرست شـده 2 -5دسته از موادي كه در جدول

. بـرداري مراجعـه شـود روش نمونه بهبرداري جهت اطالع از دبي و زمان نمونه. استفاده كردمبحث بارگذاري بيش از حد فيلتر در . توجه داشته باشيد فيلتر بيش از حد بارگذاري نشود

.حظه شودمال الزامات و رهنمودهاي عمومي پايش ، پروتكل نمونه برداري 11 -5بخش ، كاسـت فيلتـر بايـد درون كـاله ماسـك هـاي جوشـكاري بـرداري از فيـوم به هنگام نمونـه

معمـوالً . گيري صـحيحي از مواجهـه كـارگر بدسـت آيـد جوشكاري قرار داده شود تا اندازه

متـري و كاسـت ميلي 37 (MCEF)هاي فيوم جوشكاري با فيلتر ميكس سلولوز استرنمونه

1. Sampling and Analytical Error (SAE)

2 .Mixed Cellulose Ester Filter


37فيلتـر اگر درون كاله ماسك جوشـكار فضـاي كـافي بـراي كاسـت

بايـد . استفاده كرد MCEFمتري ميلي

از حد بارگذاري برداري بيش متري هنگام نمونه

، (PPE)درون وسـايل حفـاظتي فـردي شود كه استفاده از وسايل حفاظت فردي بـه منظـور حفاظـت تنفسـي

برداري به منظـور تعيـين اين نمونه. كننده هـوا، از نوع تامين PPEاگر . شود

.گرفته مي شود PPEاشد، نمونه خارج از

1 .Pad

ميلي متري و نمايش نحوه قرارگيري


اگر درون كاله ماسك جوشـكار فضـاي كـافي بـراي كاسـت . شوندآن گرفته مي

ميلي 25توان از كاست فيلتر متري وجود نداشت، ميميلي

متري هنگام نمونهميلي 25توجه داشت كه فيلترهاي كوچكتر .نشوند

درون وسـايل حفـاظتي فـردي ) كاست فيلتـر (برداري استقرار ست نمونه: يادآوريشود كه استفاده از وسايل حفاظت فردي بـه منظـور حفاظـت تنفسـي ميتنها زماني انجام

. نظير كاله ماسك جوشكاري يا شيلدهاي صورت. نباشدشوداينكه آيا حفاظت تنفسي الزم است يا خير انجام مي

اشد، نمونه خارج از نظير هود جوشكاري يا هود بالستينگ ب نمونه هاي بالك . ب

ميلي متري و نمايش نحوه قرارگيري 37نماي باز از كاست سه قسمتي -الف 22-5 شكل پشتيبان 1اليه


. شـوند هاي بالك گاهي به منظور مستند سازي منشاء مواد موجود در هوا گرفتـه مـي نمونه-آل، نمونهدر حالت ايده. هاي نماينده گرفته شوندهمواره سعي شود براي آناليز بالك، نمونه

mL 20اي بوده و در ويالهاي شيشـه gr 1كمتر از و mg 200هاي بالك بايد شامل حداقل البته ممكـن اسـت ايـن شـرايط . حمل شوند (PTFE)داراي درپوش پلي تترا فلوئورو اتيلن

بـرداري در در اين موارد قضاوت تخصصي كارشناس نمونـه . پيشنهادي هميشه عملي نباشد .اولويت است

تجزيه فلزات. پ

-جداسازي همزمان فلزات مورد نظر از بستر اسـيدي نمونـه بسته به توانايي روش آناليز در

هاي آناليز قادرند انواع مختلفـي از فلـزات را در تركيبـات سـازگار برداري، برخي آزمايشگاهموجـود در روشـهاي ٢بسـتر / برخي از تركيبات فعلـي آالينـده فهرست. آناليز كنند ١خاص . داندر زير ارائه شده OSHAبرداري و تجريه نمونه

ــه ــا اســتفاده از 13مجموع ــان ب ــوان بطــور همزم ــي ت ــر را م ــز زي مطــابق روش ٣ ICPفل OSHA Method 125 G آناليز كرد.

آنتيموان

برليوم

كادميوم

كروم

كبالت

مس

آهن

سرب

منگنز

موليبيدن

نيكل

واناديوم روي

. شـوند شكاري شـناخته مـي فيوم جو» ICP« هاي مجموعه آناليتهاي فوق به نمونه: يادآوريها يا تعـداد بيشـتري از آنهـا مـد در آناليز نمونه فيلتر هنگامي كه تشخيص يكي از اين آناليت

هـا را بـا ايـن البته زماني كه نتـوان نمونـه . انجام شود ICPنظر باشد، ممكن است آناليز كامل بـرداري بايـد فلـزات مونهروش يا ديگر روشهاي آناليز همزمان چند فلز آناليز كرد، كارشناس ن

مثالً، نمونه هايي كـه (هاي غير از فيوم بعضاً ممكن است نمونه. مورد نظر خود را مشخص كندبدليل دشـواريهايي نظيـر مشخصـات خـاص نمونـه، ) شوندطي عمليات بالستينگ گرفته مي

روش بارگذاري زياد نمونه، محـدوديت هـاي حالليـت آناليـت، و محـدوديتهاي تجهيزاتـي بـا

1 . Specific compatible combinations

2 .Analyte/matrix combination

3. Inductively Coupled Plasma


OSHA Method 125 G (ICP) هاي مشكل سـاز را ها و آناليتبرخي از اين نمونه. آناليز نشوندتوان با ديگر روشهاي چند عنصري فهرست شده در زير يـا روشـهاي ديگـري نظيـر گاهي مي

OSHA Method 121 كه جداگانه براي تعيين هر يك از فلـزات طراحـي شـده، آنـاليز كـرد ) ).يوم، آهن مثال، سرب، كادم

تركيبي از آناليتهـاي فلـزي زيـر را آنـاليز توان مي OSHA Method 206همچنين با روش . شده استاتالق مي " ١لحيم "از گذشته به اين آناليتها، . كرد

آنتيموان

برليوم

كادميوم

مس

سرب

نقره

قلع

روي

: آناليز كرد OSHA Method 105توان با روش تركيبي از آناليتهاي فلزي زير را مي

آرسنيك

كادميوم

مس

سرب

آهن

روي

تنهـا ( آناليز كـرد OSHA Method 1006زير را مي توان با روش تركيبي از آناليتهاي فلزي ) :هاي هوا كاربرد داردبراي نمونه

آرسنيك

كادميوم

مس

سرب

كبالت

نيكل

آزبست ١٧ -�

بـا mm 25 (MCEF) سـت فيلتـر مـيكس سـلولوز اسـتر را با استفاده از كا هاي آزبستنمونهفيلترهـا بايـد در . شـود بـرداري مـي كه ويژه آناليز آزبست توليد شده، نمونه µm 8/0پورسايز

19 -5شـكل (است، قـرار داده شـود mm 50 ٢كاست رساناي الكتريسيته كه مجهز به كولرويـه بـاز كاسـت بـه . اتصال با نوار چسب محكم درزگيـري شـود انتهاي محل). مالحظه شود

. گيرد تا آلودگي آن به حداقل برسدسمت پايين قرار مي Lit/minبرداري عمومي، دبـي براي نمونه. قرار داده شود Lit/min0/5 - 5/0دبي جريان بين

. رار داده شـود قـ Lit/min 5بـراي محيطهـاي اداري، دبـي جريـان را تـا . شـود پيشنهاد مي 1درصورت كاليبراسيون پمپ به همراه فيلتر، نبايد از آداپتورهاي نـايلوني يـا فـوالدي اسـتفاده

1 .Solder

2. cowl


بـرداري در عرصـه بكـار همچنين نبايد از همان كاست فيلتري كه قرار است براي نمونـه . شودني ادامـه بـرداري تـا زمـا مدت زمان نمونه. برداري استفاده گرددرود، جهت كاليبراسيون نمونه

بارگـذاري بـيش از حـد، فيلتـر را غيـر قابـل . يابد كه فيلتر بارگذاري بيش از حد نشده باشـد 11 -5بحث مربوط بـه بـارگزاري بـيش از حـد فيلتـر را در بخـش (كند قرائت و شمارش مي

بايـد ). مالحظه شـود پروتكل نمونه برداريقسمت الزامات و رهنمودهاي عمومي پايش، ش داد تا از دستكاري و ضربه زدن به كاست اجتنـاب كـرده و درصـورت امكـان كارگر را آموز

هـاي هنگام نمونه برداري از منبع هواي فشرده كـه ممكـن اسـت باعـث جـدا شـدن آالينـده . آوري شده روي فيلتر شود، دوري كند جمع

نمونـه هاي تحويل شده به آزمايشگاه يا حـداقل درصد همه نمونه 10درمورد آزبست تقريبا در صورت امكان از موادي كه ظـن وجـود آنهـا در هـوا . در همه موارد بايد نمونه شاهد باشند

گرم ماده را در ويال شيشه اي بـا 1تا 5/0براي اين كار، حدوداً . هست، نمونه بالك تهيه شودهر نمونـه بالـك بايـد در ويـال جداگانـه قـرار داده . تحويل آزمايشگاه شود ١درپوش پلي سيل

بمنظور اجتناب از انتقال آالينده به يكديگر، نمونه بالك بايـد جـدا از نمونـه هـوا حمـل . شود .شود

گراتيكول والتن بكت -ب 22 - 5شكل

1 .Polyseal cap


هـاي بالـك بـا و نمونـه (PCM) ١هاي آزبسـت هـوا بـا ميكروسـكوپ فازكنتراسـت آناليز نمونهين براي تعيين نوع اليـاف آزبسـت همچن. شوندآناليز مي (PLM) ٢ميكروسكوپ نوري پوالريزه

PCMدر شمارش اليـاف بـا روش . استفاده كرد )SEM( ٣توان از روش ميكروسكوپ روبشيميشمارش تمام سـطح فيلتـر . شودقسمت سطح فيلتر شمارش مي 490قسمت از 100حداكثر

الـتن در واقـع سـطح گراتيكـول و . شودباعث برآورد بيش از حد مقدار واقعي الياف آزبست ميبرابـر 490رود در مقايسـه بـه سـطح خـود فيلتـر بكت كه در شمارش الياف آزبست بكار مـي

.كوچكتر است

گازها و بخارات آلي ١٨ -�

(Sorbent Tubs)نمونه برداري با جاذب جامد 1 -18 -5

طـي گيـري مواجهـات شـغلي و محي در انـدازه ٤هاي جاذببرداري گازها و بخارات با لولهنمونهبرداري، روشها و محاسبات مربـوط بـه گازهـا و بخـارات بسترهاي نمونه. ترين روش استرايج

برداري شـغلي از هـوا عمومـاً از زغـال فعـال، سـيليكاژل، در نمونه. مختلف اغلب متفاوت استهاي محيطي بكـار تناكس و كربن مولكوالرسيو اغلب براي نمونه. شودها استفاده ميكرموزورب

هـاي هاي محيطي نسبت بـه نمونـه رود مقدار موجود آالينده در نمونهچون انتظار مي. درونميهاي محيطي بصـورت نوعاً نمونه. تر استبرداري آن طوالنيشغلي كمتر باشد، مدت زمان نمونه

برداري شغلي غالبـاً هاي مورد استفاده در نمونهجاذب. شوندآوري ميساعته جمع 24متوسطهـاي مـورد اسـتفاده در جـاذب شـوند در حـالي كـه اي گنجانـده مـي هـاي شيشـه درون لوله

.انداي يا فلزي فشرده شدههاي شيشهبرداري محيطي اغلب درون كارتريج نمونهتواند بـراي همـه هاي جامد اختصاصي خود را دارند و يك جاذب نميتركيبات مختلف، جاذب

آوري نمونـه، قـادر بـه افتـراق بـين طـي جمـع هاي جامد اغلب جاذب. تركيبات استفاده شودروش . شـوند آوري مـي تركيبات نبوده و بنابراين ساير تركيبات بهمراه تركيب مورد نظـر جمـع

هـاي سـازنده اسـامي مختلفـي شركت. هاي جاذب وجود ندارداستانداردي براي نامگذاري لولهاسـم مـاده خاصـي ORBOو XADكنند مـثالً ها و مواد توليدي خود انتخاب ميبراي جاذب

1. phase contrast microscopy (PCM)

2. polarized light microscopy (PLM)

3. Scanning Electron Microscope (SEM)

4. Sorbent tube


هـاي جـاذب ، لولـه ORBOدر توليـدات . نيست بلكـه نشـان تجـاري شـركت سـازنده اسـت مـثالً . شماره، نشان دهنده نوع جـاذب مـورد اسـتفاده در لولـه اسـت . شوندگذاري مي شماره

ORBO-22 ونيـل شود و حاوي پليمـر اسـتيرن دي آلدهايد استفاده ميبرداري فرمبراي نمونه-

حاوي گرانولهـاي زغـال فعـال ORBO-32باشد و نوع آمين مياتانولبنزيل -با پوشش ان بنزن .است

آوري روي لولـه جـادب را زماني كه بيش از يك تركيب در هوا موجود باشد و قابليت جمـع يابد زيـرا هـر آوري كرد كاهش ميتوان جمعداشته باشند، مقدار هريك از تركيباتي كه مي

برداري ممكن است الزم باشد زمان يا حجم نمونه. فعالِ جذب محدودي دارد هايِلوله محلسـاير فاكتورهـايي كـه قابليـت . كاهش يابد زيرا تراكم كلي باالتري به لوله وارد خواهد شـد

دهنـد، انـدازه و مقـدار آوري گازها و بخارات را تحت تاثير قرار مـي هاي جاذب در جمعلوله .هاي جاذب استگرانول

احتمـال وقـوع نقطـه هاي گاز و بخـار بـا لولـه جـاذب آوري آاليندهمترين نگراني در جمعمهدهد كه قسمت جلويي لولـه اشـباع شـده و مقـدار زماني رخ مي نقطه شكست. است ١شكست

تجمع يافته باشد كـه منجـر ) انتهايي(در قسمت پشتيبان ) تركيب مورد نظر(كافي از آالينده از % 25نقطه شكست به وجـود . شودخروج آالينده مورد نظر از لوله به همراه جريان هوا مي به

منحنـي معمـول نقطـه 23 -5شـكل . آالينده يا بيشتر در قسمت انتهايي لوله جاذب گوينـد تقريباً تا زماني كـه اشـباء صـورت نگيـرد، نقطـه . دهدشكست يكي از بخارات آلي را نشان مي

در ايـن حالـت . يابـد پس از اشباء نقطـه شكسـت بسـرعت افـزايش مـي . ددهشكست رخ نميبرخي مواد شيميايي مسـتعد . احتمال اينكه نمونه از لوله خارج شده و از دست برود زياد است

برداري بايـد ريزي راهبرد نمونههنگام برنامه كلرايد، كهوقوع نقطه شكست هستند، نظير متيلنمي كه نتايج حاكي از وقوع نقطه شكسـت باشـد، بهتـرين تفسـير هنگا. مورد توجه قرار گيرند

) مهـاجرت ( ٢كـوچ كـردن . انـد گيـري بـوده هاي واقعي باالتر از نتيجه اندازهاين است كه تراكمشود كه مقـداري از آالينـده در زمـان اي شبيه نقطه شكست است، در مواردي گفته ميپديده

. انـد ايي لوله جاذب به قسمت انتهايي لوله كـوچ كـرده از قسمت ابتد نگهداري و قبل از آناليز، .توان از نقطه شكست واقعي تميز داداين حالت را نمي

1 .breakthrough

2 .Migration


برداري باال است، هنگام انتخاب جاذب به پتانسيل جـذب آب چنانچه رطوبت در محل نمونهدر چنين حالتي بر سر جذب شدن روي جاذب، بين تركيب مورد نظر و . آن بايد توجه شود

چون نقطه شكسـت . شود و درنتيجه ممكن است نقطه شكست رخ دهدب رقابت ايجاد ميآبه ِجرم ماده شيميايي جذب شده و بخار آب بستگي دارد، معموالً در گزارش نتـايج، حجـم

.شودنمونه، تراكم بخار، و رطوبت نسبي ذكر مي

دهد جاذب زغال فعال با بخار آلي اشباع حني نقطه شكست، كه نشان ميمن 23-5 شكل .شده است

معمـوالً . برداري نيز روي قابليت ماند گازها و بخارات روي جـاذب تاثيرگـذار اسـت فلوي نمونهاگر فلو از مقدار تعيـين شـده در روش . شودبرداري فلوي بهينه مشخص ميتوسط روش نمونه

تغييـرات . منجر به كاهش نسبي قابليت ماند آالينده روي جاذب شود بيشتر باشد ممكن استهـايي كـه از ذرات جـاذب جـاذب . افت فشار در لوله جاذب به اندازه ذرات جاذب بستگي دارد

اند، راندمان باالتري دارند اما مقاومـت آنهـا در برابـر فلـو بـا انـدازه ذرات ريزتري ساخته شدههاي جامد، تغيير مقاوت در برابر هوا در اثـر تـورم يـا ر جاذبمسئله ديگر د. نسبت عكس دارد


فهرسـت 3 -5هـاي جامـد در جـدول فاكتورهاي موثر بر رفتـار جـاذب . چروكيده شدن است . اندشده

-بعنوان روش آناليزي قوي بـراي نمونـه (GC/MS) ١اسپكتروسكوپي جرمي/ گازكروماتوگرافي

تـوان بـراي همـه هـا را نيـز نمـي البته حتي اين تكنيـك . شوندشناخته مي هاي جاذب جامددهـد، امـا بسياري از مواد آلي را تشـخيص مـي GC/MSبراي مثال، اگرچه . تركيبات بكار برد

بسته به نوع ماده جاذب، برخـي تركيبـات آلـي . نيست) معدني(قادر به تشخيص مواد غيرآلي . ته و برخي ديگر ميل تركيبي بسيار قوي داشـته باشـند ممكن است ميل تركيبي ضعيفي داش

آوري شـوند، هنگـام آنـاليز از شوند يـا اگـر جمـع آوري نميدر اين صورت يا روي جاذب جمعهمچنين فهرستي از تركيبات مورد استفاده با اين ابزارهـا، كـه زيـاد نيـز . شوندبستر جدا نمي

بـراي كاربردهـاي زيـادي مناسـب GC/MS اگرچـه . شـوند هستند، همه مواد را شـامل نمـي .هاي مورد نياز را نخواهد داديا هر تكنيك ديگر به تنهايي تمام پاسخ GC/MS هستند، اما

هاي جامدآوري جاذبهاي جمعفاكتورهاي موثر بر ويژگي 3-5 جدول

اثر فاكتور

دماافزايش دما با افزايش نقطه . يابدجذب سطحي كاهش مي در دماهاي باال،

در دماهاي باالتر . نسبت مستقيم دارد) تر نقطه شكستوقوع سريع(شكست .يابدميزان واكنش افزايش مي

رطوبتشود و احتمال وقوع نقطه هاي قطبي جذب ميبخار آب توسط جاذب

با افزايش شكست افزايش رطوبت . دهدشكست مواد شيميايي را افزايش مي .نسبت مستقيم دارد

فلوتر هاي پايينتواند منجر به شكست در حجمبرداري باالتر ميفلوي نمونه

.اين وضعيت در انواع مختلف جاذب متفاوت است. شود

تراكمحجمي كه نقطه شكست (با افزايش تراكم آالينده احتمال شكست افزايش

.يابدمي) دهد كاهشدر آن رخ مي

هنگامي كه دو يا چند تركيب وجود دارد، تركيبي كه با قدرت بيشتري روي د موا

1 .Gas chromatography/mass spectroscopy


اثر فاكتورشود، ساير تركيبات را به ترتيب به سمت پايين لوله جاذب نگه داشته مي مخلوط

الكتريك بزرگتر و هاي قطبي، تركيبات با ثابت ديجاذب. سوق خواهد دادرقطبي تركيبات با هاي غيجاذب. داردتر نگه مياي را محكمدوقطبي لحظه

.دهندنقطه جوش باالتر يا حجم مولكولي بزرگتر را ترجيح مي

اندازه ذره

برداري و افت فشار نسبت عكس كاهش اندازه ذره جاذب با راندمان نمونه .دارد

اندازه لوله

جاذب

م براي وقوع شكست را دو برابر دو برابر كردن حجم جاذب تراكم الز .كند مي

آوري گازها دارد، جاذب زغال اري شغلي جاذبي كه بيشترين استفاده را در جمعبرددر نمونه). 25 -5شـكل (شـود فعال است و آناليز آن نيز تقريباً هميشه با گازكروماتوگرافي انجام مي

. هاي كمي به منظور تعيين تراكمي است كه كاركنان با آن مواجهه دارنـد بردارياكثر نمونهها را هم براي آنـاليز توان نمونهبرداري با لوله جاذب اين است كه ميمونهالبته مزيت ديگر ن

.آوري كردكمي و هم كيفي جمع

هاي جامدانواع جاذب 4-5 جدول

جاذب جامد هاويژگي

.نسبت مساحت سطح به وزن بسيار بزرگ دارند

.ندپذير دارسطح واكنش

.ظرفيت جذبي باال دارند

ظرفيت نقطه شكست به منشاء زغال فعال، اندازه ذرات آن، و شكل .فشرده آن در بستر جاذب بستگي دارد

زغال فعال

.پذيري كمتري داردنسبت به زغال فعال واكنش

.ماهيت قطبي دارد

.جاذب بسيار خوب رطوبت است

سيليكاژل

مرهاي متخلخلپلي .پذير كمتري دارندنسبت به زغال فعال مساحت و سطح واكنش


جاذب جامد هاويژگي

.ظرفيت جذب آنها نيز كمتر است

.تري داردپذيري پايينهمچنين واكنش

ها و كربن مولكوالرسيوها مواد جذب شده را بر اساس اندازه زئوليت .دارندمولكولي شان نگه مي

.شود آب ممكن است جايگزين مواد آلي

مولكوالرسيو

. اي از ماده واكنش دهنده نشسته استجاذبي كه روي آن اليه

اي تعيين كننده ظرفيت واكنش دهنده در ايجاد واكنش با آناليت ذره .باشدظرفيت جذب مي

هاي پوشش جاذب )كت شده(دار

د مجاز وجود دارد، يـك لولـه زغـال چنانچه تنها يك آالينده نظير بنزن در تراكمي بيش از ح

mgو قسـمت پشـتيبان mg 100يعني قسمت بتدايي حـاوي . كافي است mg 100/50فعال

هـاي متعـددي از يـك خـانواده نظيـر بنـزن، از سوي ديگر، اگر حالل. باشدزغال فعال مي 50هـاي زغـال بنزن در محيط وجود دارند، ممكن است بهتـر باشـد از لولـه تولوئن، زايلن، و اتيل

نـوع بسـتر، فلـوي NIOSHيـا OSHAبـرداري روشـهاي نمونـه . فعال بزرگتري استفاده شـود برداري درفلـوي نمونه البته نمونه. كنندبرداري را مشخص ميبرداري، و مدت زمان نمونهنمونه

آوري جمـع Lit 10ساعت بايد انجام شود تا حداقل حجم 5/1به مدت mL/min 100معمول . برداري فعال، از پايشگرهاي پسيو استفاده كردتوان بجاي روشهاي نمونهيم. شود

برداري با لوله جاذبدستورالعمل نمونه

. شوداين دستورالعمل با فرض استفاده از پمپ مجهز به روتامتر ارائه ميي كـه در فلـوي پـايين تنظـيم شـده، يا پمپـ ) mL/min 200- 10(از يك پمپ فلو پايين -1

اگر پمپ به نحوي طراحي شده كـه بايـد بـا . لوله به ورودي پمپ وصل شود. شوداستفاده مي .خاص استفاده شود، اين هولدر بايد به انتهاي لوله وصل شود) نگهدارنده(هولدر

ـ . شـود انتهاي لوله جاذب مورد نظر شكسته و در هولدر قـرار داده مـي -2 ه السـتيكي اگـر لولاي بايد اطراف هر دو انتهـا شفاف مستقيماً و بدون هولدر خاص وارد لوله جاذب شود، نوار لوله


پيچيده شود تا هم نشتي را به حداقل رسانده و هم كاركنان را از انتهـاي برنـده لولـه جـاذب .محافظت كند

داند، يـا اسـتفاده لزامي ميبرداري استفاده از دو لوله جاذب سري را اچنانچه پروتكل نمونه -3داند، به هنگام كاليبراسيون ايـن مـوارد بايـد در مـدار از پيش فيلتر در ابتداي لوله را الزم مي

هـا معموالً يك پالگ از جـنس پشـم شيشـه در انتهـاي ورودي لولـه . برداري قرار گيرندنمونه .كندوجود دارد كه به درست قرار گرفتنِ جهت لوله جاذب كمك مي

دبـي توصـيه شـده در . پمپ با استفاده از يك كاليبراتور الكتروني يا روتامتر كـاليبره شـود -4با قرار داشتن لوله جـاذب در مـدار، دبـي معمـوالً . برداري آالينده بايد رعايت شودروش نمونه

برخـي . اسـت mL/min200- 50 شـود، امـا دامنـه دبـي بـين تنظيم مي mL/min 100روي شـوند هاي باالتر زمـاني اسـتفاده مـي معموالً دبي. دهنددبي جريان را ارائه مي روشها طيفي از

.شوندآوري ميهاي كوتاه مدت جمعكه نمونه

اگر باال بود ممكن است يك لولـه . بايد مشخص شود كه آيا رطوبت هوا باال است يا خير -5رطوبـت هـوا . جذب كند برداري افزوده شود تا رطوبت راخشك كننده به ابتداي مدار نمونه

هـاي جـاذب زغـال فعـال اهميـت هاي سيليكاژل و مولكوالرسيو نسـبت بـه لولـه در جاذب .بيشتري دارد

برداري، دو انتهاي لوله جاذب جديد به نحوي شكسته شود كه قطـر درست قبل از نمونه -6تهـاي ابزارهاي مناسبي براي شكستن ان. جاذب باشد محل شكستگي حداقل نصف قطر لوله

هـا هنگام شكستن انتهاها از حفاظ چشم استفاده كـرده و از دسـت .لوله جاذب وجود دارندنبايد از ورودي يا خروجي مكشي پمپ براي شكستن انتهاهاي لولـه . مراقبت الزم بعمل آيد

بـرداري، به منظور حفاظت از كـارگر در برابـر انتهـاي تيـز لولـه هـاي نمونـه . استفاده شودلوله جـاذب بـا شـماره اختصاصـي .استفاده شود ١هميشه از نگهدارنده لوله درصورت امكان

.برچسب گذاري گردد

قسمت كوچكتر لولـه جـاذب بعنـوان . برداريِ كاليبره شده وصل شودلوله به پمپ نمونه -7لوله از سـمت قسـمت (گيرد شود و نزديك پمپ قرار ميقسمت پشتيبان در نظر گرفته مي

داري روي لوله هاي نمونه بـرداري وجـود اگر پيكان جهت ).شودل ميپشتيبان به پمپ وص

1 .Tube holder


اي برداري بايـد بگونـه لوله جاذب طي نمونه. گيرددارد، جهت پيكان به سمت پمپ قرار ميبـرداري هوايي كه بايد نمونـه . نگه داشته يا متصل شود كه تقريباً بصورت عمودي قرار گيرد

اين هـوا نبايـد قبـل از وارد . گرددبرداري مكش ميمونهشود بطور مستقيم به ورودي لوله ناز درون لوله الستيكي يا لوله ديگري عبور كند مگـر ) نظير زغال فعال(شدن به لوله جاذب

بـرداري اسـتفاده در مواردي كه قطعه كوچكي از لوله براي حفاظـت از انتهـاي لولـه نمونـه .)مثالً استفاده از دو لوله بصورت سري(شود مي

بـرداري هدف از نمونـه . شود انتخاب گردند برداريكاركنان يا مناطقي كه بايد از آنها نمونه -8بـرداري به اطالع كارگر رسانده و به وي درخصوص عدم دستكاري يا جداسازي تجهيزات نمونه

.زمان و مكان جداسازي تجهيزات از كارگر به وي اطالع داده شود. تذكر داده شود

وسـيله . اهن وي قـرار داده شـود مربند كـارگر متصـل نمـوده يـا در جيـب پيـر پمپ به ك -9آوري به يقه پيراهن كارگر وصل گردد يا به شكل ديگر در نزديك ناحيـه تنفسـي كـارگر جمع

لولـه جـاذب . لوله از پشت كارگر يا از زير بغل وي عبور داده شود). 24 -5شكل (استقرار يابد برداري باال يـا پـايين باشـد رد به نحوي كه ورودي آن طي نمونهبايد در حالت عمودي قرار گي

از نوار براي دور نگـه داشـتن لولـه از . و نقطه شكست زودرس اجتناب شود channelingتا از .دست كارگر استفاده شود به نحوي كه لوله از پمپ كشيده و جدا نشود

نام كارگر، شـماره . ي ثبت شودبردارپمپ را روشن نموده و زمان شروع روي فرم نمونه -10گيرد، شـماره پمـپ، اي كه پمپ در آن محل قرار ميشناسايي، شغل وي، يا توصيف منطقه

.برداري، دماي هوا، رطوبت نسبي، و فشار هوا ثبت شودشماره نمونه، زمان شروع نمونه

روتامتر روي پمپ به مدت كوتاهي مالحظه شـود تـا از مكـش هـوا اطمينـان حاصـل -11حداقل، پـس از نـيم . عالمتگذاري شود) نقطه كاليبراسيون(زيرِ محلِ تنظيم روتامتر . گردد

ساعت، يك ساعت، و پس از آن ساعتي يكبار پمپ چـك شـود تـا از كـاركرد آن اطمينـان بـرداري متصـل بررسي شود كه لوله الستيكي همچنان به پمپ و وسيله نمونه. حاصل شود

.لوله جاذب همچنان در محل خود مستقر باشدبوده و پيچ نخورده باشد و برداري به قدر كافي باشد تـا حـداقل حجـم نمونـه الزم ذكـر شـده در روش، مدت نمونه -12

اي بـه نيـاز بـه نمونـه mg 150براي مثال، بخارات آلي بـا لولـه زغـال فعـال . آوري شودجمع .تر نمونه هوا داردلي 40نياز به حدود mg 600لوله زغال فعال . ليتر دارد 10حجم

برداري پـايش شـود تـا از يكپـارچگي اي كارگر در سراسر زمان نمونهبايد بصورت دوره -13 .هاي كاري كارگر شناسايي شوندنمونه اطمينان حاصل شده و فعاليت


آوري درپـي از يـك كـارگر جمـع ت پـي بصورهاي جاذب هاي متعدد با لولهچنانچه نمونه -14برداري، بررسي شود كه نشانگر روتـامتر دن پمپ در پايان اولين دوره نمونهشود، قبل از جداكر

چنانچه نشـانگر روتـامتر در . همچنان در نقطه كاليبراسيون عالمتگذاري شده باقي مانده باشدنقطه كاليبراسيون قرار ندارد، بايد فلوي پمپ قبل از جاي گذاري لولـه جـاذب بعـدي تنظـيم

.شود

برداري بايـد دو سـر انتهـايي بالفاصله پس از نمونه. برداري ثبت گرددونهزمان پايان نم -15بخارات حالل ممكن است از . لوله جاذب با درپوش پالستيكي مناسب بسته و درزبندي شود

هـاي هاي جاذب نفوذ كرده و عبور كنند؛ بنابراين مهم است كه نمونهدرپوش پالستكي لولهبـرداري، در انتهـاي پس از نمونـه . نابع شيميايي نگه داشتآوري شده را دور از تمام مجمع

بـرداري بايد فلوي پمپ در كاليبراسيون قبل از نمونه. ها مجدداً كاليبره شوندروز، بايد پمپ . برداري مقايسه شوندبا فلوي پمپ بعد از نمونه

ايـن . هيـه نمـود شـود ت برداري شروع ميهاي شاهد را بايد در همان زماني كه نمونهنمونه. 16هاي جاذبي كه از لوله هاي جاذب استفاده نشده از همان بستههاي شاهد بايد شامل لولهنمونه

ها، انتهـاي هاي جاذب دقيقاً همانند ساير نمونهنمونه. اند، باشدبرداري استفاده شدهبراي نمونهشـوند امـا از درون جـايي آنها را شكسته و با درپوش پالستيكي مهرموم كرده و حمـل و جابـه

نمونـه، 10كند كه به ازاي هر پيشنهاد مي NIOSHسازمان . هاي شاهد هوا مكش نشودنمونه. نمونه شاهد به ازاي يك مجموعه نمونـه تهيـه گـردد 10نمونه شاهد تهيه شود و حداكثر 2

جـاذب بـاز لوله 2شود كه هاي شاهد، توصيه ميهاي جاذب استفاده شده و نمونهعالوه بر لولهنشده حمل شود تا بعنوان بستر شاهد مورد استفاده قرار گيرد تا مطالعات مربوط بـه رانـدمان

.هاي جاذب مورد استفاده صورت گيردبازيافت آالينده از جاذب روي دسته لوله


و شماره روش نمونه برداري تعدادي از موادجاذب هاي نمونه برداري مورد تاييد 5- 5 جدول

بستر شماره روش تركيب

Acetaldehyde b 2538 XAD-2 tube, 225/450

3507 Girard T Reagent in a bubbler

TO-5 Dinitrophenyl hydrazine solution in an impinger

Acetic acid b 1603 Charcoal tube, 100/50

Acetic anhydride b 3506 Alkaline hydroxylamine solution in a bubbler

Acetone b 1300 Charcoal tube, 100/50

Acetone cyanohydrin 2506 Porapak QS tube, 100/50

Acetonitrileb 1606 Charcoal tube, 400/200

Acrolein 2501 2-(Hydroxymethyl) piperdine on XAD-2 tube, 120/60

TO-5 Dinitrophenylhydrazine solution in an impinger

Acrylonitrileb 1604 Charcoal tube, 100/50

TO-2 Carbon molecular sieve

Allyl alcoholb 1402 Charcoal tube, 100/50

Allyl chlorideb 1000 Charcoal tube, 100/50


Ammoniab 6701 Sulfuric acid solution in a passive sorbent badge

Amyl acetate, n-, sec-b 1450 Charcoal tube, 100/50

Aniline 2002 Silica gel tube, 150/75

Anisidine 2514 XAD-2 tube, 150/75

Arsine 6001 Charcoal tube, 100/50

Benzaldehyde TO-5 Dinitrophenylhydrazine solution in an impinger

Benzeneb, 1500,1501 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC


Benzyl chlorideb 1003 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC

Biphenyl 2530 Tenax GC tube, 20/10

Bromoformb 1501 Charcoal tube, 100/50

Butyl acetate, n-, sec-, tert-b 1450 Charcoal tube, 100/50

Bromotrifluoromethane 1017 Two charcoal tubes in series, 400/200 and 100/50

1,3-Butadieneb 1024 Charcoal tube, 400/200



Butyl alcohol, n-, sec-, iso-b 1401 Charcoal tube, 100/50

tert-Butyl alcoholb 1400 Charcoal tube, 100/50

Butyl cellosolveb 1403 Charcoal tube, 100/50

p-tert-Butyl tolueneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Camphorb 1301 Charcoal tube, 100/50

Carbon disulfide

1600

Charcoal tube, 100/50 and sodium sulfate

tube, 270 (moisture removal)

Carbon tetrachlorideb 1501 Charcoal tube, 100/50


Chlorobenzeneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Chlorobromomethaneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Chloroformb 1501 Charcoal tube, 100/50


Chloroprene 1002 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC

Chloroacetic acid 2008 Silica gel tube, 100/50

Cresol, o-, m-, p- 2001 Silica gel tube, 150/75

TO-8 Sodium hydroxide solution in an impinger

Cumeneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Cyclohexanoneb 1300 Charcoal tube, 100/50

Cyclohexaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

Cyclohexeneb 1500 Charcoal tube, 100/50

Cyclohexanolb 1402 Charcoal tube, 100/50

1,3-Cyclopentadiene 2535 Maleic-anhydride-coated

chromosorb 104, 100/50

Diacetone alcoholb 1402 Charcoal tube, 100/50

Diazomethane 2515 Octanoic acid-coated XAD-2 tube, 100/50

Dibromodifluoromethane 1012 Two charcoal tubes in series, 150 each

2-Dibutylaminoethanol 2007 Silica gel tube, 300/150

Dichlorobenzene, o-, p-b 1501 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC

1,1-Dichloroethaneb 1501 Charcoal tube, 100/50

1,2-Dichloroethyleneb 1501 Charcoal tube, 100/50

chlorodifluoromethane 1018 Two charcoal tubes in series,

400/200 and 100/50

sym-Dichloroethyl etherb 1004 Charcoal tube, 100/50



Dichlorofluoromethane 2516 Two charcoal tubes in series, 400 and 200

1,1-Dichloro-1-nitroethane 1601 Petroleum charcoal tube, 100/50

1,2-Dichloropropaneb 1013 Petroleum charcoal tube, 100/50

Dichlorotetrafluoroethane 1018 Two charcoal tubes in series,

400/200 and 100/50

2-Diethylaminoethanol 2007 Silica gel tube, 300/150

Diisobutyl ketoneb 1300 Charcoal tube, 100/50

Dimethylacetamide 2004 Silica gel tube, 150/75

n,n-Dimethylanilineb 2002 Silica gel tube, 150/75

Dimethylformamideb 2004 Silica gel tube, 150/75

n,n-Dimethyl-p-toluidine 2002 Silica gel tube, 150/75

Dimethylsulfate 2524 Porapak P tube, 100/50

Dioxaneb 1602 Charcoal tube, 100/50

Epichorohydrinb 1010 Charcoal tube, 100/50

Ethanolb 1400 Charcoal tube, 100/50

Ethanolamine 2007 Silica gel tube, 300/150

2-Ethoxyethyl acetateb 1450 Charcoal tube, 100/50

Ethyl acrylateb 1450 Charcoal tube, 100/50

Ethyl benzeneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Ethyl bromideb 1011 Charcoal tube, 100/50

Ethyl butyl ketoneb 1301 Charcoal tube, 100/50

Ethyl chloride 2519 Two charcoal tubes in series, 400 and 200

Ethyl cellosolveb 1403 Charcoal tube, 100/50

Ethylene chlorohydrin 2513 Petroleum charcoal tube, 100/50

Ethylene dibromideb 1008 Charcoal tube, 100/50

Ethylene dichlorideb 1501 Charcoal tube, 100/50


Ethylene glycol dinitrate 2507 Tenax GC tube, 100/50

Ethylene oxide 1607 Two charcoal tubes in series, 400 and 200

Ethylene oxideb 1614 Hydrogen-bromide-coated

petroleum charcoal tube, 100/50

Ethyl ether 1610 Charcoal tube, 100/50

Formaldehydeb 2541 2-(Hydroxymethyl) piperidine-coatedXAD-2



tube, 120/60

3500

1mm PTFE membrane filter, 37mm, followed

by two impingers containing sodium bisulfite in series

TO-5 Dinitrophenylhydrazine

solution in an impinger

Furfuralb

2529

2-(Hydroxymethyl) piperidine-coated

XAD-2 tube, 120/60

Glycidol 1608 Charcoal tube, 100/50

n-Heptaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

Hexachloro-1,3-cyclopentadiene

2518 Two Porapak T tubes in series, 75 and 25

Hexachloroethaneb 1501 Charcoal tube, 100/50

n-Hexaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

2-Hexanoneb 1300 Charcoal tube, 100/50

Hydrazineb 3503 Hydrochloric acid solution in a bubbler

Hydrogen bromide 7903 Washed silica gel tube, 400/200

Hydrogen chlorideb 7903 Washed silica gel tube, 400/200

Hydrogen fluorideb 7903 Washed silica gel tube, 400/200

Iodine 6005 Alkali-treated charcoal tube, 100/50

Isoamyl acetateb 1450 Charcoal tube, 100/50

Isoamyl alcoholb 1402 Charcoal tube, 100/50

Isbutyl acetateb 1450 Charcoal tube, 100/50

Isocyanate

5521

Impinger with solution of 1-(2-methoxyphenyl)-piperazine in toluene

Isophoroneb 2508 Petroleum charcoal tube, 100/50

Isopropyl alcoholb 1400 Charcoal tube, 100/50

Mesityl oxideb 1301 Charcoal tube, 100/50

Methanol 2000 Silica gel tube, 100/50

Methyl n-amyl ketoneb 1301 Charcoal tube, 100/50

Methyl bromide 2520 Two petroleum charcoal tubes

in series, 400 and 200

Methyl cellosolveb 1403 Charcoal tube, 100/50

Methyl chloride 1001 Two charcoal tubes in series,



400/200 and 100/50

Methyl chloroformb 1501 Charcoal tube, 100/50


Methyl cyclohexaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

Methylcyclohexanone 2521 Porapak Q tube, 150/75

Methylene chlorideb 1005 Two charcoal tubes in series, 100/50


Methyl ethyl ketone peroxide 3508 Dimethyl phthalate solution in an impinger

5-Methyl-3-heptanone 1301 Charcoal tube, 100/50

Methyl iodideb 1014 Charcoal tube, 100/50

Methyl isoamyl acetate 1450 Charcoal tube, 100/50

Methyl isobutyl carbinolb 1402 Charcoal tube, 100/50

Methyl isobutyl ketoneb 1300 Charcoal tube, 100/50

a-Methyl styreneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Mevinphos 2503 Chromosorb 102 tube, 100/50

Naphthaleneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Naphthas 1550 Charcoal tube, 100/50

Nickel carbonyl 6007 Low-nickel charcoal tube, 120/60

Nitric acidb 7903 Washed silica gel tube, 400/200

Nitrobenzene 2005 Silica gel tube, 150/75

TO-1 Tenax GC

Nitroethane 2526 Two XAD-2 tubes in series, 600 and 300

Nitrogen dioxideb 6700 Palmes tube with three triethanolaminetreated screens (passive sampler)

Nitroglycerin 2507 Texan-GC tube, 100/50

Nitromethane 2527 Chromosorb 106 tube, 600/300

2-Nitropropane 2528 Chromosorb 106 tube, 100/50

N-Nitrosodimethylamine TO-7 Thermosorb/N

n-Octaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

1-Octanethiol 2510 Tenax GC tube, 100/50

Pentachloroethane 2517 Poropak R tube, 70/35

n-Pentaneb 1500 Charcoal tube, 100/50

2-Pentanoneb 1300 Charcoal tube, 100/50

Phenol OSHA 32 Polyurethane foam (PUF),



76mm

TO-8 Sodium hydroxide solution in an impinger

Phosphorus trichloride 6402 Distilled water in a bubbler

n-Propyl acetateb 1450 Charcoal tube, 100/50

n-Propyl alcohol 1401 Charcoal tube, 100/50

Propylene oxideb 1612 Charcoal tube, 100/50

Pyridineb 1613 Charcoal tube, 100/50

Stibine 6008 Mercuric-chloride-coated silica gel tube,1000/500

Styrene 1501 Charcoal tube, 100/50

1,1,2,2-Tetrabromoethane 2003 Silica gel tube, 150/75

1,1,1,2-Tetrachloro-1,2-difluoroethane

1016 Charcoal tube, 100/50

1,1,2,2-Tetrachloro-2,2-difluoroethane


1,1,2,2-Tetrachloroethaneb 1019 Petroleum charcoal tube, 100/50

Tetrachloroethyleneb 1501 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenaz GC

Tetraethyl lead 2533 XAD-2 tube, 100/50

Tetraethyl pyrophosphate 2504 Two Chromosorb 102 tubes in series, 100/50

Tetrahydrofuranb 1609 Charcoal tube, 100/50

Tetramethyl lead 2534 XAD-2 resin tube, 400/200

Tetramethyl thiourea 3505 Distilled water in an impinger

Tolueneb 1500 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC


Toluene-2,4-diisocyanate 2535

Tube with N-[(4-nitrophenyl)methyl]-propylamine coated on glass wool

o-Toluidine 2002 Silica gel tube, 150/75

Trichlorofluoromethaneb 1006 Charcoal tube, 400/200

1,1,2-Trichloroethaneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Trichloroethyleneb 1022 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC


1,2,3-Trichloropropaneb 1501 Charcoal tube, 100/50

1,1,2-Trichloro-1,2,2- 1020 Charcoal tube, 100/50



trifluoroethane

Turpentine 1551 Charcoal tube, 100/50

Vinyl bromideb 1009 Charcoal tube, 400/200

Vinyl chlorideb 1007 Two charcoal tubes in series, 150


Vinylidene chlorideb 1015 Charcoal tube, 100/50


Vinyl tolueneb 1501 Charcoal tube, 100/50

Xyleneb 1501 Charcoal tube, 100/50

TO-1 Tenax GC

2,4-Xylidine 2002 Silica gel tube, 150/75

Note: All charcoal tubes are coconut charcoal unless otherwise specified.

a TO methods refer to EPA methods. Other methods are NIOSH unless otherwise indicated.

b Passive methods are available; consider evaluating for suitability.

و زمـان نمونـه بـرداري بـه اطالعـات نمونـه بـرداري مـواد براي اطالع از نـوع بسـتر، دبـي هنگامي كه رطوبت . مراجعه شود NIOSHبرداري يا روشهاي نمونه OSHA (CSI)شيميايي

است يا غلظتهاي نسبتاً بااليي از ديگر بخارات آلي موجود باشـد، ممكـن اسـت % 90بيش از ). حداكثر نصف مقدار(الزم باشد حجم هواي نمونه برداري كاهش يابد


برداري گازها و بخارات از ناحيه تنفسيوسايل نمونه 24-5 شكل

لوله زغال فعال كه ابتدا و انتهاي آن با شعله مهروموم شده و مجهز به درپوش انتهايي 25-5 شكل

نمونه برداري انتشاري 2 -18 -5

، )شـوند كه تحت عنوان مانيتورها يا بج هاي پسيو نيـز شـناخته مـي ( ١بردارهاي انتشارينمونهبردارهاي انتشاري، عدم نيـاز بـه پمـپ ي نمونهمزيت عمده. براي پايش ميزان مواجهه مفيداند

1 .Diffusive (passive) sampler


از برداري انتشـاري ونهبردارهاي انتشاري و نم. معتبـر هسـتند OSHAاند از نظـر سـازمان

بـرداري توسـط آزمايشـگاه شناسـايي و شوند و تنهـا بـراي گزارش مي» تقريبي

بردار انتشاري

بردارهاي انتشاري بـراي محاسـبه درسـت نتـايج مواجهـه، كارشـناس تـوان در تمـاس بـا گاهي مي. برداري را ارائه كند

ايستگاه هواشناسي محلي يا فرودگاه يا اطالعات اينترنتي، فشار هوا در زمان نمونـه بـرداري را بـرداري و آنـاليز بـه برداري، خطـاي نمونـه

بـردار برداري بـراي هـر نـوع نمونـه دستورالعملهاي خاص نمونهكـه OSHAهمچنـين در روشـهايي از

بردارهـاي نمونـه . بردارهاي انتشاري را داده اين اطالعات موجود هسـتند برداري؛ زيرا به محض بـاز شـدن شـروع بـه

بنـدي ارائـه شـده بردار را با مواد بسته


بردارهاي انتشاري و نمبعضي از نمونه). 26 -5شكل (برداري است نمونهاند از نظـر سـازمان نشان داده شده 6 -5كه در جدول برخي آناليتها

بـرداري توسـط آزمايشـگاه شناسـايي و برخي از ديگر آناليتها ممكن است با ايـن روش نمونـه تقريبي«بصورت تعيين مقدار شوند اما معموال اين نتايج آناليز

.اهداف غربالگري بايد از آن استفاده شود

بردار انتشارينمونه 26-5 شكل

بردارهاي انتشاري بـراي محاسـبه درسـت نتـايج مواجهـه، كارشـناس هنگام استفاده از نمونه

برداري را ارائه كنددما و فشار هوا در محل نمونه بردار بايدنمونهايستگاه هواشناسي محلي يا فرودگاه يا اطالعات اينترنتي، فشار هوا در زمان نمونـه بـرداري را

برداري، خطـاي نمونـه هاي فاقد دما و فشارِ محلِ نمونهنمونه. بدست آورددستورالعملهاي خاص نمونه. التري خواهند داشتمراتب با

همچنـين در روشـهايي از . انـد بردار منتشـر شـده انتشاري به همراه وسيله نمونهبردارهاي انتشاري را داده اين اطالعات موجود هسـتند اجازه استفاده از نمونه

برداري؛ زيرا به محض بـاز شـدن شـروع بـه يد باز كرد، مگر درست قبل از نمونهانتشاري را نبابردار را با مواد بستهبرداري، بايد نمونهبراي اتمام نمونه. كندبرداري مينمونه


برداري هـوا ذكـر مواد مداخله كننده بايد در فرم نمونه. توسط سازنده بدرستي درزگيري شود . شوند

روشهاي معتبر نمونه برداري و آناليز با استفاده از نمونه برداري انتشاري 6-5 دول ج

بردارنمونه روش آناليت

benzene OSHA 1005 SKC 575-002 3M 3520

2-butanone (MEK) OSHA 1004 SKC 575-002 3M 3520

butyl acetate (n, iso, sec, tert isomers)

OSHA 1009 SKC 575-002 3M 3520

ethyl benzene OSHA 1002 SKC 575-002

ethylene oxide OSHA 49 3M 3551

formaldehyde OSHA 1007 AT Aldehyde Monitor 571 SKC UMEx 100 Supelco DSD-DNPH

hexone (MIBK) OSHA 1004 SKC 575-002 3M 3520

nitrous oxide Kem Medical Products Method

Kem Vapor Trak Nitrous Oxide Monitor

Radon ID-208 E-Perm

tetrachloroethylene OSHA 1001 SKC 575-002

trichloroethylene OSHA 1001 SKC 575-002

Thoron Contact OSHA SLTC HRT

E-Perm

Toluene OSHA 111 SKC 575-002 3M 3520

xylene (o, m, p isomers)

OSHA 1002 SKC 575-002 3M 3520

ايمپينجرها و بابلرها 3 -18 -5

27 -5در شـكل ) سمت راسـت ( و ميدجت بابلر) سمت چپ( هايي از ميدجت ايمپينجرنمونهتفـاوت بـين . اسـت بـردار اصطالح ميدجت اشاره به حجم فالسـك نمونـه . نشان داده شده اند

ايمپينجر باريك و مخروطي شـده و سـايز آن ) لوله ورودي(ايمپينجر و بابلر اين است كه جت به حدي است كه امكان شتاب گرفتن كافي ذرات جهت برخورد بـه انتهـاي فالسـك و معلـق

در حالي كه انتهـاي ميلـه ميـاني يـك بـابلر از خميـر شيشـه . كندشدن در مايع را فراهم مي


است كه امكان جمع آوري بخارات در محلول جـاذب را فـراهم ميكنـد، بابلرهـا . هواي ورودي را به حبابهاي كوچك تبديل كرده تا راندمان جمع آوري بخارات را بهبود دهند

:هنگام استفاده از ايمپينجرها و بابلرها، توصيه هاي زير بايد رعايت شوند

انـد و هاي درون بابلر مشخص و حك شدهتوجه كنيد كه در آماده سازي . هاي متناسب استفاده شود

اي باشـد ها يا منافذ انتهاي ميله دروني بابلر آسيب نديده و بگونه

بـرداري مـواد بـه اطالعـات نمونـه (مناسـب شسـته و سپس مقدار مشخصي از مايع جاذب درون فالسـك

كننـده هـاي جـاذب بـا آزمايشـگاه آنـاليز

محلـول بـه ميـدجت mL 10براي جلوگيري از خروج مايع جاذب از فالسـك، بـيش از مـورد اسـتفاده در ) يـا بـابلر (بعـد از ايمپينجـر

1 .Reagent

ميدجت ايمپينجر و بابلر


است كه امكان جمع آوري بخارات در محلول جـاذب را فـراهم ميكنـد، بابلرهـا ) اي منافذدار(هواي ورودي را به حبابهاي كوچك تبديل كرده تا راندمان جمع آوري بخارات را بهبود دهند

هنگام استفاده از ايمپينجرها و بابلرها، توصيه هاي زير بايد رعايت شوند

هاي درون بابلر مشخص و حك شدهها و اعداد معموالً درون فالسك يا ميلهشماره -1هاي متناسب استفاده شودهرجا كه ممكن بود بايد از شماره

ها يا منافذ انتهاي ميله دروني بابلر آسيب نديده و بگونهايمپينجرها و بابلرها نوك .كه محلهاي اتصال بخوبي محكم شوند

مناسـب شسـته ١ايمپينجر يا بابلر را با مايع جـاذب -2و سپس مقدار مشخصي از مايع جاذب درون فالسـك ) مراجعه شود OSHA CSIشيمياييهـاي جـاذب بـا آزمايشـگاه آنـاليز براي دريافت مـايع . يا بابلر ريخته شود ايمپينجر

.مشورت شود

براي جلوگيري از خروج مايع جاذب از فالسـك، بـيش از -3بعـد از ايمپينجـر . ايمپينجرها يا ميدجت بابلرها ريخته نشود

ميدجت ايمپينجر و بابلر 27-5 شكل


اين ايمپينجر بايد دقيقاً قبل . ايمپينجر خالي بصورت سري قرار داده شود برداري، يكنمونهايـن ايمپينجـر . توان آن را با نوار به پمـپ متصـل كـرد برداري قرار گيرد؛ مياز پمپ نمونه

بـرداري خـارج نمونـه ) يا بابلر(آوري هر مايعي كه از ايمپينجر خالي بعنوان دامي براي جمع .برداري محافظت شودد تا از پمپ نمونهشود، عمل خواهد كرمي

هـا را در بـابلر بايـد آالينـده . است mL/min 8/2برداري در ميدجت ايمپينجر دبي نمونه -4آوري بهتر بابلرها نسبت بـه بدليل راندمان جمع. آوري كردجمع mL/min 1حداكثر با دبي

تنهـا زمـاني كـه . تـر اسـت ر ارجـح برداري از گاز و بخاايمپينجرها، استفاده از آنها در نمونهقبـل از . شـود بـرداري اسـتفاده مـي شمارش ذرات مد نظر باشد از ايمپينجرها بـراي نمونـه

بـا اســتفاده از ايمپينجرهــا، بــا آزمايشــگاه ) گردوغبــار(آوري هرگونــه نمونــه از ذرات جمـع .آناليزكننده مشورت شود

بردار نگه داشـته اند در دست كارشناس نمونهتوبرداري، ايمپينجر يا بابلر ميهنگام نمونه -5در هر صورت بسيار مهم است كـه . شود يا با استفاده از كيف آن به لباس كارگر متصل شود

. ايمپينجر يا بابلر كج نبوده و باعث جريان يافتن مايع جاذب به لوله الستيكي و پمپ نشود

اذب به فالسك اضافه شود تا حجم برداري، مايع جدر بعضي موارد الزم است حين نمونه -6 .برداري از نصف حجم اوليه كمتر نشودمايع جاذب حين نمونه

اي مياني از فالسك ايمپينجر يا بـابلر جـدا برداري، نگهدارنده و ميله شيشهپس از نمونه -7 .شود

مايع) mL 2- 1(مايع جاذب چسبيده به جدار بيروني و دروني ميله مياني را با مقداري -8 mLمحتواي فالسك درون ويـال شيشـه اي . جاذب، مستقيماً به درون فالسك شسته شود

از . ريختـه شـود ) اثـر اي مـدرج، بهمـراه درپـوش بـي ترجيحاً يك ويال شـفاف شيشـه ( 20ها واكنش دهند، اجتناب بكارگيري درپوشهاي فلزي يا ديگر موادي كه ممكن است با نمونه

نسبت به بسـياري �١�PTFEتترا فلئورو اتيلنا پد داخلي پليپروپيلن بدرپوشهاي پلي. گردداز مـايع جـاذب ) mL 2- 1(فالسـك را بـا مقـدار كمـي . از مواد شيميايي واكنش ناپذيرنددرپوش با نوار به صورتي پيچانده شود كه از شل شـدن آن . شسته و درون ويال ريخته شود

.در اثر تكان يا ارتعاش جلوگيري كند

1 .Polytetrafluoroethylene


ي نمونه برداري گاز و نمونه بردارهاي كانيستريكيسه ها 4 -18 -5

، ��COCكـربن اكسـيد بـرداري دي گاز بـراي نمونـه برداريهاي نمونهاز كيسه OSHAسازمان برداري با آنهـا، به هنگام نمونه. كنداستفاده مي ��NCO، نيتروس اكسايد )CO(كربنمنواكسيدبرداري درب كيسـه حجم كيسه پر نشود و پس از نمونه% 75حاصل شود كه بيش از اطمينان

چنانچـه كيسـه . شـود فرم مهروموم نمونـه روي درب كيسـه چسـبانده مـي . محكم بسته شودنمونه، حاوي مواد خطرناك يا داراي بوي زننده است، بايد آن را زمينـي بـه آزمايشـگاه آنـاليز

بـرداري هـاي نمونـه كيسه). ها با هواپيما ممنوع استينگونه محمولهانتقال ا(كننده انتقال داد هاي قـانوني هاي هوا جهت بررسياي از نمونهآوري مجموعهگاز يا كانيسترها، گاهي براي جمع

.شونداستفاده مي

(SAE)خطاي نمونه برداري و آناليز ١٩ -�

عدم اطمينـان كـل بـه اثـر . دارنداي از عدم اطمينان برداري و آناليز درجههمه روشهاي نمونهــه ــاليز بســتگي داردتركيبــي عــدم اطمينــان در نمون ــرداري و آن عــدم اطمينــان در نتــايج . ب

. ناميده شده اسـت برداري و آناليز، خطاي نمونه OSHAبرداري از گذشته توسط سازمان نمونهسـازد در ارتبـاط بـا نتـايج اي را قـادر مـي داشت حرفـه ، كارشناس بهSAEاستفاده درست از

برداري و آناليز اهميـت زيـادي خطاي نمونه. برداري تصميمات قابل اطميناني اتخاذ كندنمونه .گيري نزديك به حد مجاز مواجهه باشددارد، بخصوص زماني كه نتايج اندازه

4فصـل (شـود ناميده مي ٢راتضريب تغيي NIOSHتوسط ١برداري و آناليزخطاي نمونه: نكته ).مالحظه شود

٣باالترين و پايين ترين حدود اطمينان 1 -19 -5

شوند بايد با نتايج نمونه تركيب شده تا فاكتورهاي خطا كه توسط روشهاي آماري تعيين ميو نيز باالترين مقدار مواجهـه ) در سطح معيني از اطمينان(ترين مقدار مواجهه واقعي پايين

. بدست آيد) عيني از اطميناندر سطح م(واقعي

1 .Sampling and Analytical Error

2. Coefficient of Variation (CV)

3.Upper and Lower Confidence Limits


مقادير انتهايي هر يك از فاصله هاي اطمينان هستند و دامنه احتمـالي مقـدار حدود اطمينان). به عبارت ديگر مقدار واقعـي بـه احتمـال بـاال در ايـن محـدوده قـرار دارد (باشند واقعي مي

UCLو LCLهريـك از مقـادير . مـي نامنـد ٢ UCLو باالترين مقـدار را ١ LCLكمترين مقدار را

اصطالحاً يكطرفه هستند زيرا توجه عمده معطوف به حصـول اطمينـان از زيـر حـد مجـاز يـا را در UCLو LCLمقـادير OSHAسـازمان . باالي حد مجاز بودن مواجهه واقعي كارگر اسـت

بيــان UCL(95%) و LCL (95%)بــرد و اينجــا بصــورت بكــار مــي% 95سـطح اطمينــان آمــاري .شوند مي

متغييرهاي محيط كار 2 -19 -5

تغييـرات ( تواند رخ دهد كه متغيرهـاي محـيط كـار ها زماني ميبرداريتفاوتها در نتايج نمونهمنجـر بـه ) فرآيند، تغيير در فعاليتهاي كـاري، تغييـر در جابـه جـايي و سـرعت هـوا و غيـره

هايي كـه در يـك نمونه OSHAسازمان . شوند برداري و آناليزانحرافاتي بيش از خطاهاي نمونه )PEL(روز گرفته شده را براي تعيين انطبـاق ميـزان مواجهـه كـارگر بـا حـد مجـاز مواجهـه

كار را پايش كـرده، كارشـناس بهداشـت البته زماني كه كارفرما از قبل محيط. كنداستفاده ميمورد بررسي قـرار داده و آن را بـا كار بايد الگوي بلندمدت مواجهه را اي يا بازرس محيطحرفه

ي گرفته شده با الگوي بلندمـدت هنگامي كه نتايج نمونه. برداري خود مقايسه كندنتايج نمونه. كنـد همخواني داشت، در واقع به تاييد انطباق ميزان مواجهه كارگر با حدود مجاز كمـك مـي

داشـته باشـد، كارشـناس درصورتي كه نتيجه نمونه گرفته شده با الگوي سابق تفـاوت جـدي .اي بايد بررسي نموده و علت اين تفاوت را مشخص سازدبهداشت حرفه

حدود اطمينان

بندي ميزان مواجهـه بيـان در بكارگيري حدود اطمينان جهت طبقه OSHAدر ادامه روش از حـدود اطمينـان يكطرفـه OSHAسازمان ). ارائه شد 4در فصل NIOSHروش (شود مي

:كند گيري شده در يكي از چهار دسته زير استفاده ميندي مواجهات اندازهببراي طبقه

1. Lower Confidence Limit

2. Upper Confidence Limit


باشد، كارشـناس LCL (95%) > 1.0بود و PELگيري شده باالتر از چنانچه مواجهه اندازه -1ـ مي% 95با اطمينان ت تواند عدم انطباق با قانون را براي كارفرمـا اعـالم كـرده و تخلـف ثاب

).مالحظه شود 6 -5معادله (باشد مي

آن شـد، LCL (95%) < 1.0فراتر بود امـا PELگيري شده از چنانچه ميزان مواجهه اندازه -2عدم انطباق با قانون را براي كارفرما اعـالم كنـد % 95تواند با اطمينان كار نميبازرس محيط

).مالحظه شود 6 -5معادله (

باشـد، UCL (95%) <1.0بـود و PELگيري شده كمتر يا مسـاوي چنانچه مواجهه اندازه -3 .ميتواند انطباق با قانون را براي كارفرما اعالم كند% 95كار با اطمينان بازرس محيط

باشـد، UCL (95%) >1.0بـود و PELگيري شده كمتر يا مسـاوي چنانچه مواجهه اندازه -4 .كارفرما اعالم كند انطباق با قانون را براي% 95تواند با اطمينان كار نميبازرس محيط

احتمـال مواجهـه بـيش از "تـوان اصـطالحاً گيري شده را مي، مواجهه اندازه و در دسته . ناميد "حد

واقع شود، تخلـف "احتمال مواجهه بيش از حد "گيري شده در دسته اگر ميزان مواجهه اندازهاحتمـال مواجهـه (دوده گيري شده در ايـن محـ چنانچه مواجهه اندازه. از قانون محرض نيست

بـرداري بيشـتر را مـورد توجـه قـرار اي بايد نمونهباشد، كارشناس بهداشت حرفه) بيش از حد .داده و جدي بودن خطر را مد نظرقرار دهد

گيـري بيشـتر، همچنـان در برداري بيشتر انجام نشود، يا اگر بـا وجـود انـدازه چنانچه نمونهاي يا بازرس كـار رار گيرد، كارشناس بهداشت حرفهق "احتمال مواجهه بيش از حد "دسته

اي صميمانه به كارفرمـا يـا نماينـده كـارگر توضـيح دهـد كـه كـارگر يـا تواند در جلسهميكارگران، ممكن است مواجهه بيش از حد داشته باشند اما اطالعات بـراي مسـتند سـاختن

داوطلبانـه ميـزان مواجهـه را كارفرما بايد تشويق شود تـا . عدم انطباق با قانون كافي نيستيا نمونه برداري بيشتري براي اطمينان از عدم تجاوز ميزان مواجهه نسبت به / كاهش داده و

.حد مجاز انجام دهد

روشهاي نمونه برداري 3 -19 -5

بـرداري مـورد اسـتفاده، بـه نحـو بسته به نـوع روش نمونـه UCL (95%)و LCL (95%)مقدار توان در يكي از دو دسـته زيـر طبقـه برداري را ميشهاي نمونهرو. شودمتفاوتي محاسبه مي

:بندي كرد


برداري مداوم با يك نمونه تمـام وقـت نمونه. ١برداري مداوم با يك نمونه تمام وقتنمونه -1ايـن نـوع نمونـه . به معني گرفتن يك نمونه كه مدت زمان آن برابر با شـيفت كـاري باشـد

ري ممكن است براي يك نمونه تمام شيفت يا براي يك دوره كوتاه جهت تعيين تـراكم بردا .انجام شود ٢سقف

بـرداري به عنوان نمونـه برداري متوالي تمام وقتنمونه. ٣نمونه برداري متوالي تمام وقت -2شـوند، كـه ي مساوي يا نامساوي تعريـف مـي با استفاده از چند نمونه متوالي در فواصل زمان

2يك مثال آن گـرفتن چهـار نمونـه . اگر تركيب شوند، برابر با تمام دوره نمونه خواهند بود :اين نوع نمونه برداري مزاياي متعددي دارد. است ٤لوله جاذب زغال فعال ساعته با

نده هاي درشت، غيره، يا به برداري در اثر نقص پمپ، آاليها طي نمونهچنانچه يكي از نمونههاي ديگر جهت توان از داده هاي نمونههنگام انتقال به آزمايشگاه از دست برود، حداقل مي

.ارزيابي مواجهه استفاده كرد

بـرداري و آنـاليز استفاده از چند نمونه، به مقدار جزئي منجر به كمتر شدن خطاهاي نمونـه .شوندمي

كـاري بـر هاي زمـاني مختلـف يـك شـيفت ررسي تاثير دورهآوري چند نمونه، امكان بجمع .كندميزان مواجهه كل را فراهم مي

.كنداين كار همچنين امكان پايش مواجهه حداكثر و سقف را در زمان معيني فراهم مي

محاسبات

برداري با دبـي كاليبراسـيون اوليـه اخـتالف داشـته اگر دبي كاليبراسيون نهايي پمپ نمونهمنظور تعيين انطباق با قانون، استفاده از باالترين دبي كاليبراسـيون، نتـايج آنـاليز باشد، به

.تري را ارائه خواهد دادپايين

برداري در دما و فشاري تقريباً يكسان با دما و فشـار زمـان كاليبراسـيون انجـام عموماً نمونهگيري شده واقعي اندازه شود كه در اين موارد نيازي به تصحيح دما و فشار نيست و حجممي

1 . Full-period Continuous Single Sampling

2 . Ceiling

3 . Full-period, Consecutive Sampling

4 . Charcoal tube


بـرداري در دمـا و هنگـامي كـه نمونـه . شـود به عنوان حجم نمونه به آزمايشگاه گزارش ميگيرد، جهت تعيين اينكه آيا حجم فشاري متفاوت از دما و فشار زمان كاليبراسيون انجام مي

در . اجعـه شـود برداري مرهوا نياز به تصحيح دارد يا خير، به راهنماي استفاده از پمپ نمونهحجم هواي گزارش شده توسط . برداري كاليبره شوندصورت امكان تجهيزات در محل نمونه

.گيردبرداري در تمام محاسبات بعدي مورد استفاده قرار ميكارشناس نمونهگـرم بـر در مورد ذرات، آزمايشگاه مرجع اغلب گزارش خود از ميزان آالينده را برحسب ميلـي

-بـرداري شـده در محـل نمونـه و با استفاده از حجم واقعي هواي نمونه �`�mg/mمتر مكعب

در مـورد ذرات . دهـد برداري اعالم شده گزارش ميبرداري همانگونه كه توسط كارشناس نمونه OSHA PEL or)را مي توان مستقيماً بـا حـدود مجـاز `mg/mمقدار گزارش شده بر حسب

AOE) مقايسه كرد.

-انـدازه ١ ppmزمايشگاه مرجع تراكم گازها و بخارات را مستقيماً برحسـب در حالت عادي آ

آوري نمونـه بلكه اكثر روشهاي آنـاليز، وزن كـل آالينـده را در بسـتر جمـع . كندگيري نمي-آزمايشگاه با استفاده از حجم هـواي ارائـه شـده توسـط كارشـناس نمونـه . كنندتعيين مي

محاسبه كرده و سپس با استفاده از معادله `mg/mر حسب برداري، تراكم آالينده را ابتداً باين نتيجـه بـر حسـب . كنندتبديل مي mmHg 760و فشار 25℃در دماي ppmبه 1 -5

ppm برداري با حد مجاز مواجهه بدون تصحيح دما و فشار محل نمونه(PEL) مقايسـه مـي ). زيرا شرايط به دما و فشار نرمال تبديل شده است(شود

ppmNTP � �mg/m3��24.45�/MW 25°Z �298 °7�; 760 �� ³z ¬ ¬ حجم مولي هوا در 24.45 MW � � NTP وزن مولكولي � C and 760 mm Hg� mm Hg°�25 دما و فشار نرمال ميلي متر جيوه

1-5 معادله

در محـل ppmاي تـراكم مواجهـه را بـر حسـب ناس بهداشـت حرفـه عموالً الزم نيست كارشتوان از نتايج گـزارش شـده آزمايشـگاه مرجـع گيري محاسبه كند اما در صورت نياز، مياندازه

: و با استفاده از معادله زير آن را محاسبه كرد) دما و فشار نرمال ( ppmNTPبرحسب

ppm´V � �ppmµV´��s%©´ �� VCS��

1 .Parts per million (ppm)


P � � �mm Hg� T فشار هوا در محل نمونه برداري ��K دماي محل برداري نمونه 298 � �273 Y دماي نرمال بر حسب كلوين �25

2-5 معادله

ppmµV´ � �mg/m`��24.45�/�MW�

ppm´V � �mg/m`��24.45/MW��s%©´ �� VCS�� 3-5 معادله

شود، اين مقدار را تبديل مي PT ppm به `mg/mهنگامي كه تراكم يك آالينده از : يادآوري، مسـتقيماً بـا (ppmNTP)توان بدون تبديل به مقدار متناظر آن در دمـا و فشـار نرمـال نمي

گـزارش ppmحدود مجاز مواجهه گازها و بخاراتي كه بر حسب (مقايسه كرد ppmجدول ppmPTبنابراين اگر مقدار آالينده بـر حسـب . اند، در شرايط دما و فشار استاندارد استشده

گيري شد، قبل از مقايسـه بـا اسـتاندارد بايـد شـرايط دمـا و فشـار بـه حالـت نرمـال اندازه(ppmNTP) تبديل شود.(

ات نمونه هاي واحد تمام وقتمحاسبدر طبقه بندي ميزان مواجهه كارگر قـدري بـا شـيوه NIOSHشيوه ارائه شده توسط موسسه

بـا 4جهت اطالع بيشتر روش ارائـه شـده در فصـل . متفاوت است OSHAطبقه بندي سازمان .در ادامه مقايسه گردد OSHAروش

-را بدست آورده سپس نتيجـه نمونـه PEL ، SAEو مقادير (X)برداري تمام وقت نتيجه نمونه

:يعني . بدست آيد (Y)تقسيم كرده تا شدت مواجهه PELبر حد مجاز Oبرداري تمام وقت

4-5 معادلهY= X ⁄ PEL

.محاسبه شود ( UCL95%)%95باالترين ميزان مواجهه با سطح اطمينان

5-5 عادلهمUCL (95%) = Y + SAE

.محاسبه شود ( LCL95%)% 95پايين ترين ميزان مواجهه با سطح اطمينان

6-5 معادلهLCL (95%) = Y- SAE

:تم زير طبقه بندي ميشودميزان مواجهه بر اساس سيس


.، تخلف از قانون صورت نگرفته است UCL(95%) < 1.0 اگر .مواجهه بيش از حد محتمل است UCL (95%) > 1.0و LCL (95%) < 1.0اگر .، تخلف از قانون صورت گرفته است LCL(95%) > 1.0اگر

)مثال (محاسبات يك نمونه مداوم تمام وقت

سـاعته كارباريـل بـرداري بـرداري فـردي جهـت نمونـه ك فيلتر فايبرگالس و پمپ نمونـه يايـن SAEمقـدار . گـزارش داد mg/m` 07/6آزمايشگاه نتيجـه آنـاليز نمونـه را . استفاده شد

mgبرابر PELاست و مقدار 23/0روش m`⁄ 5/0 ي باشدم. .شدت مواجهه را محاسبه كنيد. 1مرحله

Y = (6.07) ⁄ ( 5.0) = 1.21

%LCLST .حدود اطمينان را محاسبه كنيد. 2 مرحله � 1.21 � 0.23%LCLST چون � .، عدم انطباق با قانون محرض نيست 1.0

%UCLST : را محاسبه مي كنيم %UCLSTمقدار � 1.21 Y 0.23 � 1.44 .مواجهه را طبقه بندي كنيد. 3 مرحله

%LCLST چون � %UCLST و 1.0 k احتمـال مواجهـه "، اين مواجهه در دسته 1.0 .طبقه بندي مي شود "بيش از حد

)مثال(هاي متوالي تمام وقت محاسبات نمونه

بايسـت منجـر بـه استفاده از چند نمونه متوالي در مقايسه با يك نمونـه مـداوم، طبعـاً مـي ناليز شود زيرا خطاهـاي ذاتـي تمايـل بـه خنثـي برداري و آكاهش جزئي در خطاهاي نمونه

كارشـناس ابتـدا . البته تاحدودي محاسبات رياضي آن پيچيده تر است. كردن يكديگر دارندبايست با استفاده از روش محاسبه شبيه آنچه در اندازه گيـري يـك نمونـه مـداوم تمـام مي

بـراي ايـن . حرض است يا خيروقت ذكر شد، تعيين كند آيا انطباق يا عدم انطباق با قانون مچنانچـه نتـايج در . زيـر دنبـال شـوند "عدم انطباق / روش انطباق "كار دستورالعمل هاي

بايست محاسبات دقيق تري با استفاده قرار داشت، مي "احتمال مواجهه بيش از حد"ناحيه :شود مواجهه مطابق با سيستم زير طبقه بندي مي. انجام شود 7 -5از معادله


%UCLSTگرا � .، تخلف صورت نگرفته است 1.0 %LCL STاگر � %UCLST و 1.0 k "احتمـال مواجهـه بـيش از حـد "، در طبقه 1.0

.قرار مي گيرد%LCLSTاگر k .، تخلف صورت نگرفته است 1.0

%LCL STهنگامي كه � %UCLST و 1.0 k احتمال مواجهه بيش " ، نتايج در ناحيه 1.0 واقع شده و كارشناس بايد داده هاي نمونه برداري متوالي تمام وقـت را بـا محاسـبات "از حد

:دقيق تري به صورت زير آناليز كند

عدم انطباق/ روش انطباق

?Xمقادير . . . XC, XB را برايn فت كاري و زمان متناظر هـر كـدام تراكم متوالي در يك شي .را بدست آوريد

.بايد توسط آزمايشگاه گزارش شود SAEهمچنين مقدار

.را محاسبه كنيد X (TWA(مواجهه

X � �XBTB� Y �XCTC� … Y �X?T?� 480 min

. ، متوسط استاندارد شده بدست آيد (Y)تقسيم كنيد تا PELرا بر TWAمواجهه

Y = (TWA / PEL)

:را بصورت زير محاسبه كنيد UCL (95%)مقدار

UCL_(95%) = Y + SAE

:را بصورت زير محاسبه كنيد %LCLSTمقدار

LCL_(95%) = Y - SAE

%LCLST 7-5 معادله � Y � SAEf�TBXB�C Y �TCXC�C Y … Y �T?X?�CPEL�TB Y TC Y … Y T?�


)مثال(برداري متوالي تمام وقت محاسبات نمونه

اگر به جاي يك نمونه مداوم ، دو نمونه متوالي كارباريـل گرفتـه شـده باشـند و نتـايج زيـر :بدست آمده باشد

هانمونه

B A (L/min) برداريدبي نمونه 0/2 0/2

(min)زمان 240 240 (L)حجم 480 480 (mg)وزن 005/3 808/2mg/m)تراكم 26/6 85/5

3)

.است 23/0كارباريل برابر SAEمقدار

:شوندبرداري و آناليز محاسبه مياز نتايج نمونه LCL (95%) و UCL (95%) مقدار . 1مرحله

TWA � ¶�6.26 mg m`⁄ ��240 min� Y �5.85 mg m`⁄ ��240 min�·480min Y � �6.055 mg m`⁄ � PEL � 6.055 5.0 � 1.21⁄⁄

%UCLST : با فرض مداوم بودن نمونه � 1.21 Y 0.23 � 1.44 LCLST% � 1.21 � 0.23 � 0.98

%UCLST چـون . 2مرحلـه k %LCLST و 1.0 � احتمـال "، نتـايج در ناحيـه 1.0 براي مستند كردن مواجهه بيش از حد، بايد بـا اسـتفاده از . قرار دارد "د مواجهه بيش از ح

محاسبات دقيق تر، دوباره داده هاي نمونه برداري متوالي تمام مدت را بصـورت زيـر آنـاليز :كرد

LCLST% � 1.21 – 0.23f�240 min�C�6.26 mg m`⁄ �C Y �240 min�C�5.85 mg m`⁄ �C5.0 mg m`�240 min Y 240 min�⁄� 1.21 � 0.2 � 1.01 %LCLSTچون k .، تخلف صورت گرفته است 1.0


براي مواجهه با مخلوطي از مواد شيميايي SAEsمقدار 4 -19 -5

، اثـرات . در محيط كار يك كارگر اغلب بطور همزمان با مواد شيميايي مختلفـي مواجهـه دارد وي بافت هـدف در بسـياري از فرآينـدهاي توليـدي رايـج سمي فزاينده اين گونه مواجهات ر

هايي در عمليات يك ماده شيميايي وجود داشته باشد، ايـن همچنين زماني كه ناخالصي. استو ١افـزا مواجهات مجاز براي تركيبات، مسئله پيچيده مواجهه هم. تواند رخ دهدنوع مواجهه مي

روشـي جهـت ارزيـابي و OSHAمنظـور سـازمان بـه ايـن . آور آنها را بـدنبال دارد اثرات زياناين محاسبات زماني بايـد اسـتفاده شـوند . دهدي مواجهه با مخلوطي از مواد ارائه ميمحاسبه

در عـين حـالي كـه ايـن . كه اجزاي يك مخلوط اثر سوء يكديگر را روي سالمتي تقويت كنندارزيابي مجزايـي بايـد انجـام توان براي مواجهه هاي سينرژيست استفاده كرد،محاسبات را مي

هايي كه اثر سينرژيست دارند، با استفاده از آخرين اطالعات علمي، ارزيـابي براي مخلوط. شودبراي جزئيـات (شود تا بار فيزيولوژيكي كل مورد بررسي قرار گيرد مجزايي از سميت انجام مي

).مراجعه شود OSHA Field Inspection Reference Manual (FIRM)بيشتر به (SAE) بـرداري و آنـاليز استفاده شود و چه از محاسبات مخلوط، خطاي نمونه PELچه از يك

هر يك از مواد مخلوط بايد قبل از اتخاذ تصميم نهـايي در خصـوص انطبـاق يـا عـدم انطبـاق تـوان تركيـب كـرده و را مـي SAEsايـن . ميزان مواجهه با حدود مجاز، مورد توجه قرار گيـرد

اي مشـخص بـر . افزايي دارند، ارائه دادوزندهي كرد و حد كنترلي براي مخلوط هايي كه اثر هم :شدن اين حد كنترل، محاسبه مخلوط چند ماده در معادله زير بيان شده است

8-5 معادله

Y<®¯��> � CB LB Y CC LC Y i Y C? L? Y<®¯��> � تشد مواجهه معادل براي مخلوط <��¯®>Yبراي تاييد انطباق، بايد ( � ?C )باشد 1 � ?L تراكم مواد اي ذره � �PELحد مجاز مواجهه براي ماده خاص�

: ٢افزابراي مثال، جهت محاسبه مواجهه با سه ماده متفاوت اما هم

1 Additive exposure

2 .Additive


برداري و آناليزخطاي نمونه

SAE

ساعته 8استاندارد متوسط زماني

(TWA-PEL) ppm

مواد ساعته 8مواجهه

1ماده 500 1000 089/0

2ماده 80 200 11/0

3ماده 70 200 18/0

Y<®¯��> � 500 1000 Y 80 200 Y 70 200 � 1.25

Y<®¯��> kچون مجموع شدت مواجهه ها، به نظر ميرسد مواجهه بـيش از حـد اتفـاق 1 :هر ماده نيز مورد توجه قرار گيرد SAEد؛ البته الزم است افتاده باش

?� ): براي هر ماده(نسبت شدت مواجهه � ¹º »º

RB � YBY<®¯��> , RC � YCY<®¯��> , R? � Y?Y<®¯��> ¬ نسبت هر مواجهه به مواجهه كل

½SAEكه (قرار گيرد SAE (mixture ) = SAEH چندگانه چند آناليت در يك نمونه،براي آناليز بين آناليتهاي اندازه گيري شـده اسـت و اسـتفاده از آن بـرآورد دقيـق تـري SAEباالترين

.فراهم ميكند SAE (mixture )نسبت به

SAEsقرار دارند، مقـدار ) بردارهاي مختلفنمونه(هاي مستقل هايي كه در نمونهبراي آناليت

توان با استفاده از فرمول زير هر ماده كه در مخلوط وجود دارد را مي%) 95سطح اطمينان ( : مخلوط را با بدست آورد SAEتركيب كرده و

SAE<®¯��> � f�RBSAEB�C Y �RCSAEC�C Y i Y �R?SAE?�C

<��¯®> Y: برابر است با �<��¯®> �UCLنترل مخلوط باالترين حد ك Y SAE <®¯��>

<��¯®> Y: برابر است با �<��¯®> �LCLپايين ترين حد كنترل مخلوط � SAE <®¯��>


<��¯®> UCLاگر � مواجهه بيش از حد رخ نـداده %95، پس در سطح اطمينان 1.0 .است

<��¯®> LCL اگر � 1.0 , UCL <®¯��> k احتمال مواجهه بيش "، در طبقه 1.0 .برداري بيشتري نياز باشدجاي گرفته و ممكن است نمونه "از حد

<��¯®> LCLاگر k مواجهـه بـيش از حـد، رخ داده % 95، پس در سطح اطمينـان 1.0 .است

:ط فوقبا استفاده از داده هاي مخلو

YB � 500/1000 YC � 80/200 Y` � 70/200 YB � 0.50 YC � 0.40 Y` � 0.35 RB � YB/Y <®¯��>� 0.40 RB � 0.32 R` � 0.28 SAE<®¯��> � f� 0.40 " 0.89 �C Y �0.32 " 0.11 �C Y … Y � 0.28 " 0.18 �C� 0.071 LCL<®¯��> � Y<®¯��> � SAE<®¯��> � 1.25 � 0.071 � 1.18

, چون LCL <®¯��> k ، مواجهه بيش از حد رخ داده % 95بنابراين در سطح اطمينان 1 اين محاسبات هنگام بررسي مواجهه با يك مخلوط نظير فيوم جوشكاري نيز اسـتفاده . است

.مي شود

هـاي دارنـد، حشـره كـش (Additive)زايـي افاز جمله موادي كه مخلوط آنها غالباً اثـر هـم .افزايي دارندهاي آلي اغلب بر يكديگر اثر همهمچنين حالل. ارگانوفسفره هستند

هابردارساير نمونه

در شرايطي كه تركيبات نيمه فرّار داراي فشار بخار نسبتاً باال باشند، مقادير قابل تـوجهي از . در هواي محـيط كـار وجـود خواهنـد داشـت بخار و آئروسل اين تركيبات بصورت همزمان

بـرداري از در نمونـه . عالوه بر اين برخي گازها ممكن است جذب ذرات موجود در هوا شوند


بكـار گرفتـه (PUF) ١اورتانبردار فوم پليالذكر نمونهاين تركيبات جهت غلبه بر شرايط فوقاي ي پمپ حجم باال است كه در آن يـك فيلتـر رشـته تغيير يافته PUFبردار نمونه. شودمي

مـدل PUFبـردار نمونـه . ، در آن قرار گرفته است cm 6كوارتز به دنبال يك پالگ اسفنجي ، (PCBs)هـا فنيـل كلروبـي ها، پلـي كشاتر بخوبي به نحو مطلوبي شكل بخار و ذره آفتپليرا (PAHs)اي آروماتيـك هـاي چنـد حلقـه دروكربنها، و برخي از تركيبـات هيـ اكسيندي

آوري شده اي خود روي فيلتر جمعاين تركيبات در شكل جامد يا قطره. كنندآوري ميجمعدر برخـي مـوارد يـك رزيـن . شـوند آوري مـي جمع) اسفنج(و در شكل بخار خود روي فوم

بـات فـرار بيشـتر را شود تا بدام انـدازي تركي پشت پالگ فوم اضافه مي (®XAD-2)جاذب بعنـوان PUFاز OSHA 32برداري از فنـل طبـق روش همچنين جهت نمونه. بهبود بخشد ).5 -5جدول (شود برداري استفاده ميبستر نمونه

و همچنين ذرات با قطر آئروديناميك (PM10) 5/2 -10اهميت روزافزون ذرات با قطر بين بـردار دو هاي زيست محيطي، منجر به ساخت نـوعي نمونـه از جنبه (PM 2.5) 5/2كمتر از . شد كه مكانيسم عمل آن برخورد ذرات با حفره است (Dichotomous Sampler)قسمتي

بـردار دبي اين نمونـه . شودبنابراين قطر حفرات باعث جداسازي دو طيف مذكور از ذرات مي .بوده و فيلتر ممبران آن كوچكتر استكمتر PM10بردارهاي نسبت به ساير نمونه

1. PolyUrthane Foam Sampler (PUF)

x˚16 ppm ⁄20 ppm ˚0.80 x˚x cstd⁄...

Documents