xã hội học văn hóa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌCXÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA XÃ HỘI HỌC

ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔN HỌC

1. Thông tin chung về môn học:

- Tên môn học:

tên tiếng Việt: Xã hội học văn hóa

tên tiếng Anh: Sociology of Culture- Mã môn học: XHH 015

- Môn học thuộc khối kiến thức:

Đại cương □ Chuyên nghiệp þ

Bắt buộc □ Tự chọn □Cơ sở ngành □ Chuyên ngành þ

Bắt buộc □ Tự chọn □ Bắt buộc þ Tự chọn □

2. Số tín chỉ: 02

3. Trình độ (dành cho sinh viên năm thứ 1,2…): năm thứ 2

4. Phân bố thời gian: 30 tiết (1 TC = 15 tiết lý thuyết hoặc 30 tiết thực hành)

- Lý thuyết: 20 tiết

- Thực hành: 10 tiết

- Thảo luận/Thuyết trình nhóm: 10 tiết

- Các hoạt động khác: (bài tập, trò chơi, đố vui, diễn kịch, xem phim, … ):…… tiết

- Tự học: 10 tiết

5. Điều kiện tiên quyết:

- Môn học tiên quyết: Xã hội học đại cương, Lịch sử xã hội học, Phương pháp nghiên cứu xã hội học…

- Các yêu cầu khác về kiến thức, kỹ năng: Có kiến thức, kỹ năng về các phương pháp nghiên cứu đa ngành, liên ngành, chuyên ngành và vận dụng trong nghiên cứu văn hóa dưới góc độ xã hội học.

6. Mô tả vắn tắt nội dung môn học:

- Văn hóa là sản phẩm của con người.

- Tính xã hội của văn hóa.

1

- Các khuynh hướng văn hóa.

- Sự khác biệt văn hóa.

- Các giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa.

- Các chuẩn mực văn hóa và sự điều tiết của xã hội.

- Môi trường xã hội hóa với việc xã hội hóa.

- Các hướng tiếp cận xã hội học văn hóa.

- Cơ cấu và nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa.

- Văn hóa và lối sống.

7. Mục tiêu và kết quả dự kiến của môn học:

- Mục tiêu: Giúp cho sinh viên hiểu đối tượng của xã hội học văn hóa là nghiên cứu sự phát triển, tiếp biến của văn hóa trong một không gian, thời gian và một thực trạng. Diễn biến của những định hướng giá trị đối với các tác phẩm văn hóa, khuôn mẫu văn hóa và thể chế văn hóa hiện diện trong xã hội đương đại. Khi nghiên cứu cần xác định: không gian, thời gian, nhóm xã hội, các vùng văn hóa…

* Về kiến thức:

+ Hiểu sự hình thành, diễn biến của các hình thức văn hóa trong những giai đoạn lịch sử phát triển của nhân loại.

+ Những biến đổi văn hóa dưới sự tác động của điều kiện kinh tế, chính trị và ý thức hệ tư tưởng.

+ Quá trình giao thoa văn hóa.

+ Vai trò của văn hóa trong việc hình thành lối sống cư dân.

+ Ảnh hưởng của văn hóa với tính cách là một thiết chế xã hội đối với các thiết chế xã hội khác.

* Về kỹ năng:

+ Sinh viên hoàn thiện kỹ năng nghiên cứu biến đổi văn hóa.

+ Xây dựng đề cương nghiên cứu xã hội học văn hóa...

* Về thái độ:

+ Có thái độ và nhận thức đúng về văn hóa, diễn biến văn hóa và vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội.

+ Nhìn nhận đúng về các hiện tượng văn hóa.

- Kết quả dự kiến/chuẩn đầu ra của môn học: Sau khi hoàn tất môn học, sinh viên có thể: (có thể tham khảo thang đo các cấp độ của Bloom để sử dụng các động từ/danh từ chỉ khả năng, kỹ năng và thái độ cụ thể)

+ Mô tả/trình bày được sự hình thành, biến đổi văn hóa trong một tiến trình xã hội.

2

+ Phân tích được các hiện tượng xã hội của văn hóa.

+ Áp dụng lý thuyết xã hội học trong nghiên cứu văn hóa.

+ Đạt được kỹ năng: tự nghiên cứu; thuyết trình, tranh luận, phản biện; làm việc độc lập và làm việc nhóm; vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực tiễn đời sống, phương pháp luận nghiên cứu văn hóa - vai trò của văn hóa trong việc hình thành lối sống của các nhóm xã hội.

+ Thái độ khách quan trong nghiên cứu văn hóa.

8. Quan hệ chuẩn đầu ra, giảng dạy và đánh giá:

STTKết quả dự kiến/Chuẩn

đầu ra của môn họcCác hoạt động

dạy và họcKiểm tra, đánh giá

sinh viên

1

Sinh viên hiểu được các hiệntượng xã hội của văn hóa

Văn hóa với tính cách là một hiện tượng xã hội

Sự khác biệt giữa Xã hội học văn hóa và Văn hóa học

GV thuyết trình

Thảo luận nhóm

SV thuyết trình

Kỹ năng trình bày

Ý kiến hỏi đáp

2Áp dụng lý thuyết tiếp biến văn hóa và các lý thuyết xã hội học trong nghiên cứu văn hóa

GV thuyết trình

Thảo luận nhóm

SV thuyết trình



Kiểm tra giữa kỳ

3

Các khuynh hướng văn hóa

Sự khác biệt văn hóa

Các giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa

Các chuẩn mực văn hóa và sự điều tiết của xã hội

Môi trường xã hội hóa với việc xã hội hóa

Các hướng tiếp cận xã hội học

Cơ cấu và nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa

Văn hóa và lối sống

GV thuyết trình

Thảo luận nhóm

SV thuyết trình



3

* Ghi chú:

- Bảng dưới đây áp dụng đối với các chương trình đào tạo tham gia đánh giá theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA hoặc khuyến khích đối với các môn học chuyên ngành.

- PLO viết tắt của thuật ngữ tiếng Anh “Program Learning Outcomes” (Kết quả học tập của chương trình đào tạo).

STT Kết quả dự kiến/Chuẩn đầu ra của môn học

Cáchoạt động dạy và học

Kiểm tra, đánh giá sinh viên

Kết quả học tập của chương trình đào tạo (dự kiến)

Kiến thức Kỹ năng Thái độ

1

- Mô tả/trình bày được các hiện tượng xã hội của văn hóa

- Văn hóa với tính cách là một hiện tượng xã hội

- Sự khác biệt giữa Xã hội học văn hóa và Văn hóa học

- GV thuyết trình

- Thảo luận nhóm

- SV thuyết trình

- Kỹ năng trình bày

- Ý kiến hỏi đáp

- Hiểu sự hình thành, diễn biến của các hình thức văn hóa trong những giai đoạn lịch sử phát triển của nhân loại.

- Những biến đổi văn hóa dưới sự tác động của điều kiện kinh tế, chính trị và ý thức hệ tư tưởng

Sinh viên hoàn thiện kỹ năng nghiên cứu biến đổi văn hóa

Có thái độ và nhận thức đúng về văn hóa và diễn biến văn hóa, vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội

2

Áp dụng lý thuyết xã hội học trong nghiên cứu văn hóa






- Kiểm tra giữa kỳ

- Quá trình giao thoa văn hóa trong khu vực và trên thế giới

- Vai trò của văn hóa trong việc hình thành lối sống của cư dân

Xây dựng đề cương nghiên cứu văn hóa

Văn hóa - một chuẩn mực xã hội

3

- Những vấn đề về tiếp biến văn hóa

- Những vấn đề diễn biến văn hóa

- Những vấn đề về biến đổi văn hóa

- Văn hóa và các vấn đề xã hội






Ảnh hưởng của văn hóa với tư cách là một thiết chế xã hội đối với các thiết chế xã hội khác

Nhìn nhận đúng về hành vi văn hóa của các nhóm cư dân

4

9. Tài liệu phục vụ môn học:

- Tài liệu/giáo trình chính:

1. Mac-Ănghen, Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, HN. 1993;

2. Xã hội học đại cương, NXB Chính trị quốc gia, HN. 1997;

3. Những cơ sở nghiên cứu Xã hội học văn hóa, VHLKH Liên Xô, NXB. Tiến bộ, M. 1988;

4. Nghiên cứu Xã hội học văn hóa, A. Vavilov. NXB Matxcơva, 2011;

5. Nhập môn Xã hội học văn hóa, HVHCKV II, 2013;

6. Đề cương bài giảng Xã hội học văn hóa, TS. Lê Văn Bửu;

7. Đề cương bài giảng Xã hội học văn hóa, Học viện Chính trị quốc gia, Phân viện TP. HCM. 2005;

8. Phân tầng xã hội, NXB KHXH, HN. 1995;

9. Từ điển Xã hội học, Nguyễn Khắc Viện, NXB HN.1995.

- Tài liệu tham khảo/bổ sung:

Tạp chí:

10) Tạp chí Nghiên cứu văn hóa.

11) Tạp chí Xã hội học.

12) Tạp chí Khoa học xã hội.

Website:

13) http://www.cul-newspapers.net

14) http://www.onlinenewspapers.com

15) Băng, đĩa, hình ảnh liên quan đến văn hóa…

5

10.Tiêu chuẩn đánh giá sinh viên:

Thời điểm đánh giá

Tiêu chí đánh giá/Hình thức đánh giá

Phầntrăm

Loại điểm% kết

quả sau cùng

Giữa kỳ

* Hình thức 1:

- Chuyên cần

- Thuyết trình

- Bài tập (thu hoạch)

* Hình thức 2:

Kiểm tra giữa kỳ

5 %

10 %

15 %

30 %

Điểm giữa kỳ

30 %

Cuối kỳ

* Hình thức 1:

- Báo cáo

- Thuyết trình

- Bài tập (thu hoạch)

* Hình thức 2:

Thi cuối kỳ/Tiểu luận

20 %

20 %

30 %

70 %

Điểm cuối kỳ

70 %

100%(10/10)

Thang điểm 10, điểm đạt tối thiểu: 5/10

- Xếp loại đánh giá: (GV tự xây dựng)

Hình thức Trọng số Số lượng bài Thời điểm hoàn thành

Bài tập cá nhân 10% 01 Tuần 4-5

Bài tập nhóm 10% 01 Tuần 6

Kiểm tra giữa kỳ 30% 01 Tuần 7

Thi cuối kỳ 50% 01 Theo lịch của Trường

- Hướng dẫn hình thức, nội dung, thời lượng và tiêu chí chấm điểm: (GV tự xây dựng)

+ Kiểm tra sự có mặt, tham gia của sinh viên trong các giờ học (lý thuyết+thực hành) trên lớp và đi thực tế bên ngoài.

+ Minh chứng tham gia thảo luận, thuyết trình, làm việc nhóm, bài tập cá nhân.

6

+ Bài tập cá nhân: Mục đích, yêu cầu và tiêu chí đánh giáBài tập

+ Bài tập nhóm: Mục đích, yêu cầu và tiêu chí đánh giáBài tập

+ Bài kiểm tra giữa kỳ:Mục đích, yêu cầu và tiêu chí đánh giáBài tập

+ Bài thi cuối kỳ:Mục đích, yêu cầu và tiêu chí đánh giáBài tập

- Hướng dẫn về rubrics chấm điểm: (GV tự xây dựng tùy đặc thù môn học/ngành học)

* Bài tập cá nhân:+ Hình thức: Tiểu luận+ Nội dung: Sinh viên xây dựng đề cương nghiên cứu Lịch sử xã

hội học.

+ Sinh viên xây dựng đề cương nghiên cứu một chủ đề về Lịch sử xã hội học.

Tiêu chí đánh giá:+ Nội dung phù hợp với chủ đề nghiên cứu: 06 điểm+ Phương pháp phù hợp: 03 điểm+ Trình bày logic 01 điểm

Tổng: 10 điểm* Bài tập nhóm:

+ Nội dung phù hợp với chủ đề nghiên cứu: 06 điểm + Phương pháp phù hợp: 03 điểm+ Trình bày logic 01 điểm

Tổng: 10 điểm* Bài kiểm tra giữa kỳ:

+ Nội dung phù hợp với chủ đề nghiên cứu: 06 điểm

+ Phương pháp phù hợp: 03 điểm

+ Trình bày logic 01 điểm

Tổng: 10 điểm

* Bài thi cuối kỳ:7

+ Nội dung phù hợp với chủ đề nghiên cứu: 06 điểm

+ Phương pháp phù hợp: 03 điểm

+ Trình bày logic 01 điểm

Tổng: 10 điểm

11. Yêu cầu/Quy định đối với sinh viên:

11.1. Nhiệm vụ của sinh viên:

- Sinh viên phải đi học đúng giờ quy định.

- Tham dự tối thiểu 80% thời gian lên lớp.

- Tuyệt đối không được vắng các buổi thuyết trình do sinh viên đảm nhiệm về mặt nội dung hoặc chủ đề.

- Đọc tài liệu và chuẩn bị cho mỗi buổi học trước khi vào lớp.

- Sử dụng công nghệ/phần mềm/thực hành: Sử dụng máy tính, máy chiếu trong khi thuyết trình.

11.2. Quy định về thi cử, học vụ:

- Không có kiểm tra bù giữa kỳ và cuối kỳ.

- Nộp tiêu luận trễ trong vòng 1 tuần sẽ bị trừ 30 % tổng số điểm.

- Trường hợp đạo văn, không trích dẫn nguồn sẽ bị trừ 50 % tổng số điểm.

11.3. Quy định về lịch tiếp SV ngoài giờ và liên hệ trợ giảng: (nếu có)

12. Nội dung chi tiết môn học: (viết chi tiết tên chương, tiết, mục)

Chương IVĂN HÓA LÀ SẢN PHẨM CỦA CON NGƯỜI

I. Định nghĩa và những vấn đề xung quanh định nghĩa văn hóa:

- Sự xuất hiện khái niệm văn hóa

- Định nghĩa văn hóa theo xã hội học

- Các thành tố của văn hóa

- Văn hóa phi vật thể (vô thể)

- Văn hóa vật thể (hữu thể )

- Các biểu tượng văn hóa

II. Văn hóa và một số khái niệm có liên quan:

- Văn hóa với văn minh8

- Văn hóa với tự nhiên

- Văn hóa với khoa học kỹ thuật

- Văn hóa với kinh tế và phát triển

III. Tính xã hội của văn hóa:

- Mối tương quan giữa văn hóa và xã hội

- Văn hóa là sản phảm của con người

- Ý thưc xã hội và xã hội

- Tính tương đối của văn hóa

IV. Các dấu hiệu của văn hóa:

- Đặc tính của văn hóa

- Tính kế thừa của văn hóa

- Các cơ sở của việc lĩnh hội văn hóa

V. Các phân loại văn hóa:

- Văn hóa chung

- Tiểu văn hóa

- Phản văn hóa

VI. Các khuynh hướng văn hóa:

- Biến đổi văn hóa

- Đa văn hóa

- Giao lưu, hội nhập văn hóa

- Hợp nhất văn hóa

- Đồng hóa văn hóa

- Biệt lập văn hóa và kì thị văn hóa

VII. Một số lí thuyết lí giải sự khác biệt văn hóa:

- Lí thuyết hệ thống

- Các lí thuyết sinh học

- Các lí thuyết địa lý

- Các lí thuyết sinh thái

- Các lí thuyết tiếp biến

Chương IINHỮNG GIÁ TRỊ XÃ HỘI

9

I. Các giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa:

- Định nghĩa giá trị xã hội

- Giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa

- Vấn đề bản sắc văn hóa

II. Các chuẩn mực văn hóa và sự điều tiết của xã hội:

- Các chuẩn mực văn hóa

- Sự điều tiết của xã hội

- Sự lệch lạc xã hội

- Sự lệch lạc văn hóa

Chương IIIQUÁ TRÌNH XÃ HỘI HÓA

I. Một số lí thuyết về sự phát triển văn hóa:

- Thuyết phân tâm học (Sigmund Freud)

- Thuyết tương tác biểu tượng về sự hình thành nhân cách (George Mead)

II. Quá trình xã hội hóa cá nhân:

- Môi trường xã hội hóa với việc xã hội hóa

- Đặc điểm của xã hội hóa

- Định nghĩa xã hội hóa

- Nội dung và các thiết chế tương ứngvới các giai đọan xã hội hóa

Chương IVCÁC HƯỚNG TIẾP CẬN XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA

I. Nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa:

- Quan niệm về nhu cầu văn hóa

- Cơ cấu nội dung nghiên cứu xã hội học về nhu cầu văn hóa

- Đối tượng công chúng và những tiêu chí cần đặt ra để nghiên cứu xã hội học về nhu cầu văn hóa

II. Nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa về quan niệm phong hóa:

- Định nghĩa và những vấn đề xung quanh định nghĩa phong hóa

- Giới thiệu một số khuôn mẫu văn hóa phổ biến trong phong tục kỷ 10

niệm chuyển hóa đời người

- Đối tượng và các tiêu chí đặt ra để nghiên cứu xã hội học về các phong tục

- Một số khuôn mẫu văn hóa trong phong tục lễ tết và lễ hội truyền thống dân tộc Việt Nam

III. Cơ cấu và nội dung nghiên cứu xã hội học:

- Định nghĩa văn hóa gia đình

- Đối tượng và tiêu chí cần đặt ra

IV. Một số hướng tiếp cận khác:

- Nghiên cứu sự biến đổi văn hóa dưới tác động của công nghiệp hóa, đô thị hóa

- Văn hóa nông thôn

- Văn hóa và lối sống

- Nghiên cứu thời gian nhàn rỗi

V. Khái quát phương pháp tiến hành một công trình nghiên cứu xã hội học:

- Xác định đề tài nghiên cứu xã hội học văn hóa

- Khái quát các phương pháp thu thập thông tin trong nghiên cứu xã hội học văn hóa

13. Kế hoạch giảng dạy và học tập cụ thể:

Buổi/Tuần

Số tiếttrên lớp

Nội dung bài học

Hoạt động dạy và học

Hoặc nhiệm vụ của SV

Tài liệu cần đọc(mô tả chi tiết)

1 5 Chương IVĂN HÓA LÀ SẢN PHẨM

CỦA CON NGƯỜI

I. Định nghĩa và những vấn đề xung quanh định nghĩa văn hóa:

- Sự xuất hiện khái niệm văn hóa

- Định nghĩa văn hóa theo xã hội học

- Các thành tố của văn hóa

- Văn hóa phi vật thể (vô thể)

- GV thuyết trình Giáo trình Xã hội học

Văn hóa

11

- Văn hóa vật thể (hữu thể )

- Các biểu tượng văn hóa

II. Văn hóa và một số khái niệm có liên quan:

- Văn hóa với văn minh

- Văn hóa với tự nhiên

- Văn hóa với khoa học kỹ thuật

- Văn hóa với kinh tế và phát triển

III. Tính xã hội của văn hóa:

- Mối tương quan giữa văn hóa và xã hội

- Văn hóa là sản phảm của con người

- Ý thưc xã hội và xã hội

- Tính tương đối của văn hóa

IV. Các dấu hiệu của văn hóa:

- Đặc tính của văn hóa

- Tính kế thừa của văn hóa

- Các cơ sở của việc lĩnh hội văn hóa

V. Các phân loại văn hóa:

- Văn hóa chung

- Tiểu văn hóa

- Phản văn hóa

VI. Các khuynh hướng văn hóa:- Biến đổi văn hóa

- Đa văn hóa

- Giao lưu, hội nhập văn hóa

- Hợp nhất văn hóa

- Đồng hóa văn hóa

12

- Biệt lập văn hóa và kì thị văn hóa

VII. Một số lí thuyết lí giải sự khác biệt văn hóa:

- Lí thuyết hệ thống

- Các lí thuyết sinh học

- Các lí thuyết địa lý

- Các lí thuyết sinh thái

2 5

Chương IINHỮNG GIÁ TRỊ XÃ HỘI

I. Các giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa:

- Định nghĩa giá trị xã hội

- Giá trị xã hội là hạt nhân của một nền văn hóa

- Vấn đề bản sắc văn hóa

II. Các chuẩn mực văn hóa và sự điều tiết của xã hội:

- Các chuẩn mực văn hóa

- Sự điều tiết của xã hội

- Sự lệch lạc xã hội


- SV thuyết trình theo nhóm

- SV thảo luận trong nhóm

Giáo trình Xã hội học Văn hóa và các tài liệu liên quan tại Mục 9 (Tài liệu phục vụ môn học)

3 5 Chương IIIQUÁ TRÌNH XÃ HỘI HÓA

I. Một số lí thuyết về sự phát triển văn hóa:

- Thuyết phân tâm học (Sigmund Freud)

- Thuyết tương tác biểu tượng về sự hình thành nhân cách (George Mead)

II. Quá trình xã hội hóa cá nhân:- Môi trường xã hội hóa với việc xã hội hóa





13

- Đặc điểm của xã hội hóa

- Định nghĩa xã hội hóa

- Nội dung và các thiết chế tương ứngvới các giai đọan xã hội hóa

4 5 Chương IVCÁC HƯỚNG TIẾP CẬN XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA

I. Nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa:

- Quan niệm về nhu cầu văn hóa

- Cơ cấu nội dung nghiên cứu xã hội học về nhu cầu văn hóa

- Đối tượng công chúng và những tiêu chí cần đặt ra để nghiên cứu xã hội học về nhu cầu văn hóa

II. Nội dung nghiên cứu xã hội học văn hóa về quan niệm phong hóa:

- Định nghĩa và những vấn đề xung quanh định nghĩa phong hóa

- Giới thiệu một số khuôn mẫu văn hóa phổ biến trong phong tục kỷ niệm chuyển hóa đời người

- Đối tượng và các tiêu chí đặt ra để nghiên cứu xã hội học về các phong tục

- Một số khuôn mẫu văn hóa trong phong tục lễ tết và lễ hội truyền thống dân tộc Việt Nam




- Seminar


14

III. Cơ cấu và nội dung nghiên cứu xã hội học:

- Định nghĩa văn hóa gia đình

- Đối tượng và tiêu chí cần đặt ra

IV. Một số hướng tiếp cận khác:

- Nghiên cứu sự biến đổi văn hóa dưới tác động của công nghiệp hóa, đô thị hóa

- Văn hóa nông thôn

- Văn hóa và lối sống

- Nghiên cứu thời gian nhàn rỗi

V. Khái quát phương pháp tiến hành một công trình nghiên cứu xã hội học:- Xác định đề tài nghiên cứu xã hội học văn hóa

- Khái quát các phương pháp thu thập thông tin trong nghiên cứu xã hội học văn hóa

TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 7 năm 2014

Trưởng Khoa Trưởng Bộ môn Người biên soạn

TS. NGUYỄN THỊ HỒNG XOAN TS. LÊ VĂN BỬU TS. LÊ VĂN BỬU

15

xã hội học văn hóa

Documents