xhmeia ΘΕΤ ΚΑΤΕΥΘ 2013 ημερ 15h ένωση που δίνει την...

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ∆ΕΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2013 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ(4)

ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Πολυμερισμό 1,4 δίνει η ένωση :

α . CH2CH–CH2–CH3 β . CH2CH–CH2–CHCH2

γ . CH2C(CH3)–CHCH2

δ . CH3–CH(CH3)–C≡CH Μονάδες 5

Α2. H ένωση που δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση, αλλά δεν ανάγει το αντιδραστήριο Tollens, είναι : α . CH3CH2CH(OH)CH2CH3 β . CΗ3CH2COCH3 γ . CΗ3CHO δ . CH3CH2COCH2CH3 Μονάδες 5

Α3. Ποια από τις επόμενες δομές , στη θεμελιώδη κατάσταση , δεν είναι σωστή :

α . 23V: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d3 4s2

β . 24Cr: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s1

γ . 26Fe: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2

δ . 29Cu: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d9 4s2 Μονάδες 5 Α4. Ποια από τις επόμενες εξισώσεις παριστάνει την ενέργεια 2ου ιοντισμού

του μαγνησίου: α . Mg+(s) → Mg2+(g)+e–

β . Mg+(g) → Mg2+(g)+e–

γ . Mg(s) → Mg2+(g)+2e–

δ . Mg(g) → Mg2+(g)+2e–

Μονάδες 5 A5. Να αναφέρετε με βάση τους ορισμούς :

α . τρεις διαφορές μεταξύ της βάσης κατά Arrhenius και της βάσης κατά Brönsted-Lowry. (μονάδες 3)

β . δύο διαφορές μεταξύ της ηλεκτρολυτικής διάστασης και του ιοντισμού των ηλεκτρολυτών . (μονάδες 2)

Μονάδες 5



ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα

στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.

α . Το καθαρό H2O στους 80 οC είναι όξινο .

β . Το HS–, σε υδατικό διάλυμα , είναι αμφιπρωτική ουσία. γ . Σε υδατικό διάλυμα θερμοκρασίας 25 οC, το συζυγές οξύ της ΝH3

(Kb=10−5) είναι ισχυρό οξύ. δ . Το στοιχείο που έχει ημισυμπληρωμένη την 4p υποστιβάδα , ανήκει

στη 15η ομάδα .

ε . Στην αντίδραση: CH3– C2

HC1

H2 + HCl → CH3CH(Cl)CH3

o C1

οξειδώνεται , ενώ ο C2

ανάγεται. (μονάδες 5)

Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις σας . (μονάδες 10) Μονάδες 15

Β2. α . Πόσα στοιχεία έχει η 2η περίοδος του περιοδικού πίνακα ; (μονάδα 1)

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας . (μονάδες 2)

β . Σε ποιο τομέα, ποια περίοδο και ποια ομάδα ανήκει το στοιχείο με ατομικό αριθμό Ζ=27; (μονάδες 3)

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας . (μονάδες 4) Μονάδες 10

ΘEΜΑ Γ

Γ1. Σε πέντε γυάλινες φιάλες περιέχονται 5 άκυκλες οργανικές ενώσεις Α, Β , Γ , Δ, Ε , από τις οποίες δύο είναι κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα, δύο είναι κορεσμένες μονοσθενείς αλδεΰδες και μία είναι κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη. Για τις ενώσεις αυτές δίνονται οι εξής πληροφορίες :

• Η ένωση Α διασπά το ανθρακικό νάτριο και επίσης αποχρωματίζει διάλυμα KMnO4/H2SO4 .

• Η ένωση Β ανάγει το αντιδραστήριο Fehling και δίνει οργανικό προϊόν , το οποίο αποχρωματίζει το διάλυμα KMnO4/H2SO4 .

• Η ένωση Γ αντιδρά με I2+NaOH και δίνει ίζημα , ενώ όταν οξειδωθεί πλήρως με διάλυμα K2Cr2O7/H2SO4 δίνει την ένωση Δ .

• Η ένωση Ε ανάγει το αντιδραστήριο Tollens, ενώ, όταν αντιδρά με I2+NaOH, δίνει ίζημα.

α . Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α , Β , Γ, Δ, Ε . (μονάδες 5)

β . Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των εξής αντιδράσεων : i . της Β με το αντιδραστήριο Fehling

i i . της Γ με I2+NaOH ii i . της Ε με το αντιδραστήριο Tollens iv. της Γ με K2Cr2O7/H2SO4 προς ένωση Δ. (μονάδες 8)

Μονάδες 13



Γ2. Κορεσμένη οργανική ένωση Χ κατά την οξείδωσή της δίνει ένωση Ψ , η

οποία με επίδραση ΗCN δίνει ένωση Φ. Η ένωση Φ με υδρόλυση σε όξινο περιβάλλον δίνει την ένωση:

H ένωση Χ με SOCl2 δίνει οργανική ένωση Λ , η οποία , αντιδρώντας με Mg

σε απόλυτο αιθέρα , δίνει ένωση Μ . H ένωση Μ, όταν αντιδράσει με την ένωση Ψ, δίνει ένωση Θ, η οποία με υδρόλυση δίνει οργανική ένωση Σ. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Χ, Ψ, Φ, Λ, Μ, Θ, Σ.

Μονάδες 7 Γ3. Υδατικό διάλυμα όγκου V που περιέχει (COOK)2 και CH3COOH, χωρίζεται

σε δύο ίσα μέρη. Το 1ο μέρος απαιτεί για την πλήρη εξουδετέρωσή του 100 mL διαλύματος KOH 0,2 M. Το 2ο μέρος απαιτεί για την πλήρη οξείδωσή του 200 mL διαλύματος KMnO4 0,2 M παρουσία H2SO4. Να βρεθούν οι ποσότητες (mol) των συστατικών του αρχικού διαλύματος.

Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε τα υδατικά διαλύματα:

• Διάλυμα Α : CH3COOH 0,2 M (Κa=10-5)

• Διάλυμα Β : NaOH 0,2 M

• Διάλυμα Γ : HCl 0,2 M Δ1. Nα υπολογιστεί το pH του διαλύματος , που προκύπτει με ανάμειξη 50 mL

διαλύματος A με 50 mL διαλύματος Β. Μονάδες 4 Δ2. 50 mL διαλύματος Α αναμειγνύονται με 100 mL διαλύματος B και το

διάλυμα που προκύπτει αραιώνεται με Η2Ο μέχρι όγκου 1 L, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ . Να υπολογιστεί το pH του διαλύματος Δ . Μονάδες 5

Δ3. Προσθέτουμε 0,15 mol στερεού NaOH σε διάλυμα , που προκύπτει με

ανάμειξη 500 mL διαλύματος A με 500 mL διαλύματος Γ , οπότε προκύπτει διάλυμα Ε . Να υπολογιστεί το pH του διαλύματος Ε. Μονάδες 8

Δ4. Οι καμπύλες (1) και (2) παριστάνουν τις καμπύλες ογκομέτρησης ίσων

όγκων διαλύματος A και ενός διαλύματος οξέος ΗΒ με πρότυπο διάλυμα NaOH 0,2 Μ.



α . Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στο CH3COOH και ποια στο ΗΒ; (μονάδες 2)

β . Να υπολογιστεί η τιμή Κa του οξέος ΗΒ . (μονάδες 3)

γ . Να υπολογιστεί το pH στο Ισοδύναμο Σημείο κατά την ογκομέτρηση του

ΗΒ . (μονάδες 3) Μονάδες 8

Δίνεται ότι: • Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία θ=25 °C • Kw=10−14 • Κατά την προσθήκη στερεού σε διάλυμα , ο όγκος του διαλύματος δε

μεταβάλλεται . • Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις.

ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)

1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα . Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.

2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.

3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει .

4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης : 10:30 π.μ.

KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

ΤΕΤΑΡΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2013

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Α1. γ Α2. β Α3. δ Α4. β

Α5. α) Μπορεί ενδεικτικά να αναφέρει κάποιος τρεις από τις παρακάτω

διαφορές:

Θεωρία Arrhenius Θεωρία Brönsted - Lowry

Οι βάσεις είναι ενώσεις που όταν

διαλυθούν στο νερό δίνουν ανιόν

υδροξυλίου

Οι βάσεις είναι ενώσεις που μπορούν

να δεχθούν ένα ή περισσότερα

πρωτόνια

Η δράση τους αφορά μόνο σε υδατικά

διαλύματα

Δρουν και σε μη υδατικά διαλύματα

Εκδηλώνουν το χαρακτήρα τους

ανεξάρτητα από την ύπαρξη οξέος

Για να εκδηλωθεί ο χαρακτήρας τους

πρέπει να υπάρχει οξύ

Εξουδετέρωση:

Η+ + ΟΗ

-Η2Ο

Εξουδετέρωση γενικά:

(συζυγή: Οξύ1- Βάση1 & Οξύ2-

Βάση2)

Οξύ1 + Βάση2 Βάση1 + Οξύ2

Οξύ1: δότης Η+

Βάση: δέκτης Η+

Είναι μόνον χημικές ενώσεις Μπορούν να είναι και ιόντα

Μια ουσία μπορεί να είναι μόνο οξύ ή

βάση

Μια ουσία μπορεί να είναι και οξύ και

βάση και λέγεται αμφιπρωτικό ή

αμφολύτης

β)

Η ηλεκτρολυτική διάσταση αφορά στις ιοντικές ενώσεις ενώ ο

ιονισμός ομοιοπολικές ενώσεις.

Η ηλεκτρολυτική διάσταση είναι πάντοτε πλήρης ενώ ο ιονισμός

άλλοτε πλήρης και άλλοτε μερικός.

ΘΕΜΑ Β

Β1.

α) ΛΑΘΟΣ

Στο καθαρό νερό (και στους 800C) συμβαίνει μόνο αυτοϊοντισμός:

2 2H O H O 3H O OH

Οπότε ισχύει: 3[H O ] [OH ] άρα είναι ουδέτερο.

β) ΣΩΣΤΟ

2 2H S H O 3HS H O

Εδώ το HS είναι δέκτης πρωτονίου, δηλαδή βάση.

2HS H O 2

3S H O

Εδώ το HS είναι δότης πρωτονίων, δηλαδή οξύ.

γ) ΛΑΘΟΣ

Συζυγές οξύ της 3NH είναι το 4NH , το οποίο έχει σταθερά ιονισμού

9wa

b

KK 10

K

. Άρα είναι ασθενές.

δ) ΣΩΣΤΟ

Ημισυμπληρωμένη 4p σημαίνει 4p3

Άρα: 1s22s

22p

63s

23p

63d

104s

24p

3

Άρα όντως ανήκει στην VA ή 15η ομάδα του Π.Π.

ε) ΛΑΘΟΣ

Ο C1 ανάγεται διότι δέχεται υδρογόνο ενώ ο C

2 οξειδώνεται διότι δέχεται

χλώριο.

Βλέπε σχολικό βιβλίο σελ. 225 (τρίτο κίτρινο πλαίσιο).

B2.

α) Τα στοιχεία της 2ης

περιόδου του περιοδικού πίνακα είναι συνολικά 8.

Η 2η περίοδος αποτελείται μόνο από s + p τομέα οπότε έχω 2 στοιχεία στον s –

τομέα και άλλα 6 στον p – τομέα.

β) Z=27 1s22s

22p

63s

23p

63d

74s

2

άρα: d-τομέας, 4η περίοδος, 9

η ομάδα (ή VIIIΒ)

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. α)

Α: HC H

B: HCH O

Γ: 3 2CH CH O

Δ: 3CH CO

Ε: 3CH CH O

β) i) 4 2 2 4 2HCH O 2CuSO 5NaOH HCOONa Cu O 2Na SO 3H O

ii) 3 2 2 3 2CH CH OH 4I 6NaOH HCOONa CHI 5NaI 5H O

iii) 3 3 3 2 3 4 4 3CH CH O 2AgNO 3NH H O CH COONH 2Ag 2NH NO

iv)

3 2 2 2 7 2 4 3 2 4 3 2 4 23CH CH OH 2K Cr O 8H SO 3CH COOH 2Cr (SO ) 2K SO 11H O

Γ2.

2 2 3: CH CH CHCH

|

OH

3 2

3

OH

|

: CH CH C CN

|

CH

3 2 3: CH CH CCH

||

O

3 2 3: CH CH CHCH

|

Cl

3 2

3

:CH CH CH gCl

|

CH

3

3 2 2 3

3

CH

|

: CH CH CH C CH CH

| |

CH OMgCl

3

3 2 2 3

3

CH

|

: CH CH CH C CH CH

| |

CH OH

Γ3.

Έστω n1 mol (COOK)2 και

n2 mol CΗ3COOH2

άρα σε κάθε μέρος έχω:

1 22 3

n nmol (COOK) mol CH COOH

2 2

1Ο

ΜΕΡΟΣ

KOHn C V 0,2 0,1 0,02mol KOH

3 3 2

22 32

CH COOH KOH CH COOK H O

1mol 1moln

0,02 n 0,04mol CH COOHn20,02

2

2ο ΜΕΡΟΣ

4KMn0n C V 0,2 0,2 0,04mol

2 4 2 4 2 4 2 4 2

11 21

5(COOK) 2KMnO 8H SO 10CO 2MnSO 6K SO 8H O

5mol 2moln

2 5 0,04 n 0,2mol(COOK)n20,04

2

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.

Στο τελικό διάλυμα: τα mol του COOHCH3 είναι mol01,005,02,0

και τα mol του NaOH είναι mol01,005,02,0

(mol) COOHCH3 + NaOH COONaCH3 + OH 2

ΑΡΧΗ 0,01 0,01 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,01 -0,01 0,01

ΤΕΛΟΣ - - 0,01

Άρα στο τελικό διάλυμα θα έχουμε COONaCHM 31,01,0

01,0

COONaCH3 COOCH3 + Na

0,1Μ ;=0,1 Μ

(M) COOCH3 + OH 2 COOHCH3 + OH

ΑΡΧΗ 0,1 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -x x x

Χ.Ι 0,1-x x x

14 2 20,1 x 0,19 9 9 2 10 5

b 5

10 x xK 10 10 10 x 10 x 10

10 0,1 x 0,1

pOH 5 pH 9

Δ2.

Στο τελικό διάλυμα Δ: τα mol του COOHCH3 είναι mol01,005,02,0



ΑΡΧΗ 0,01 0,02 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,01 -0,01 0,01

ΤΕΛΟΣ - 0,01 0,01

Άρα έχουμε NaOHM01,01

01,0 και COONaCHM 301,0

1

01,0

NaOH Na + OH

0,01M ;=0,01 Μ

COONaCH3 COOCH3 + Na

0,01M ;=0,01 Μ

(M) COOCH3 + OH 2 COOHCH3 + OH

ΑΡΧΗ 0,01 - 0,01

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -y y y

Χ.Ι 0,01-y y 0,01+y

9

b

y (0,01 y) y 0,01K y 10

0,01 y 0,01

Μ

Άρα [OH ] 0,01 y 0,01 pOH 2 pH 12

Δ3.

Στο τελικό διάλυμα Ε: τα mol του COOHCH3 είναι mol1,05,02,0

τα mol του HCl είναι mol1,05,02,0

και τα mol του NaOH είναι mol15,0

Ξεκινάμε με την εξουδετέρωση του HCl (που είναι ισχυρός

ηλεκτρολύτης):

(mol) HCl + NaOH NaCl + OH 2

ΑΡΧΗ 0,1 0,15 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,1 -0,1 0,1

ΤΕΛΟΣ - 0,05 0,1


ΑΡΧΗ 0,1 0,05 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,05 -0,05 0,05

ΤΕΛΟΣ 0,05 - 0,05

Είναι ρυθμιστικό διάλυμα, άρα:

3a a a

3

0,05[CH COONa] 1pH pK log pK log pK pH 5

0,05[CH COOH]

1

Δ4.

α) Η καμπύλη (1) είναι για το ΗΒ και

Η καμπύλη (2) είναι για το COOHCH3

Αιτιολόγηση (δεν απαιτούνταν):

Πλήρης εξουδετέρωση του COOHCH3 :

Στο διάλυμα πλήρους εξουδετέρωσης Δεξ: τα mol του COOHCH3 είναι V2,0

και τα mol του NaOH είναι mol02,02,0


ΑΡΧΗ V2,0 = 02,02,0 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ 02,02,0 02,02,0 02,02,0

ΤΕΛΟΣ - - 02,02,0

Άρα: LVV 02,002,02,02,0

Άρα στο διάλυμα Α: τα mol του COOHCH3 είναι mol004,002,02,0


COOHCH3 + NaOH COONaCH3 + OH 2

ΑΡΧΗ 0,004 0,002 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,002 -0,002 0,002

ΤΕΛΟΣ 0,002 - 0,002

Είναι ρυθμιστικό διάλυμα, άρα

3a a a

3

0,002[CH COONa] VpH pK log pK log pK pH 5

0,002[CH COOH]

V

Δ4. β)

Στο διάλυμα εξουδετέρωσης '

: τα mol του HB είναι 1C 0,02mol

και τα mol του NaOH είναι mol02,02,0

M

COOHCH

2,0

3

0,02L

M

NaOH

2,0

0,01 L

+

LV 01,0

ΔA

1HBC M

0,02L

M

NaOH

2,0

0,02 L

+

0,04L

Δ’εξ

(mol) HB + NaOH NaB + OH 2

ΑΡΧΗ 1C 0,02 = 0,2 0,02 -

Άρα 1 1C 0,02 0,2 0,02 C 0,2M

Στο διάλυμα εξουδετέρωσης : τα mol του HB είναι 02,02,0 =0,004mol

και τα mol του NaOH είναι 0,2 0,01 0,002mol


ΑΡΧΗ 0,004 0,002 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ - 0,002 - 0,002 0,002

ΤΕΛΟΣ 0,002 - 0,002

Το διάλυμα είναι ρυθμιστικό άρα:

4T3 a HB a HB

T

0,002

V[H O ] K K 10

0,002

V

γ)

Στο '

:


ΑΡΧΗ 0,004 0.004 -

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ -0,004 -0.004 0.004

ΤΕΛΟΣ - - 0.004

Άρα για το ΝαΒ: 0,004

0,1M0,04

NaB

Na + B

0,1 Μ

;=0,1 Μ

HB0,2M

0,02L

M

NaOH

2,0

0,01 L

+

0,03L

ΔB

(M) B + OH 2 HB + OH

ΑΡΧΗ 0,1 -

ΜΕΤΑΒΟ

ΛΕΣ

-z z z

Χ.Ι 0,1-z z z

14 2 20,1 z 0,110 10 10 2 11 5,5

b 4

10 z zK 10 10 10 z 10 z 10

10 0,1 z 0,1

pOH 5,5 pH 8,5

xhmeia ΘΕΤ ΚΑΤΕΥΘ 2013 ημερ 15h ένωση που δίνει την...

Documents