xhmeia g gymnasioy theoria askiseis

8/6/2019 Xhmeia G Gymnasioy Theoria Askiseis

http://slidepdf.com/reader/full/xhmeia-g-gymnasioy-theoria-askiseis 1/237

1ï ÌÜèçìá:

ÏîÝá

2ï ÌÜèçìá:

ÂÜóåéò

3ï ÌÜèçìá:

¢ëáôá

taexeiola.blogspot.com

http://taexeiola.blogspot.com/



1ÏîÝá

Îßäé (Ïîéêü ïîý):

Ôé åßíáé ôï îßäé;

Ôï îßäé åßíáé äéÜëõìá ïîéêïý ïîÝïò óå íåñü, ðåñéåêôé-

êüôçôáò 7% w/v. Ôï ïîéêü ïîý åßíáé ç ïõóßá ðïõ êáèïñßæåé

ôéò éäéüôçôåò ôïõ îéäéïý (îéíß ãåýóç).

Ðùò ðáñáóêåõÜæåôáé ôï îßäé óôçí ÅëëÜäá;

Óôçí ÅëëÜäá ôï îßäé ôï ðáñáóêåõÜæïõìå áðü ôï áäý-

íáôï êñáóß ôï ïðïßï Ý÷åé ÷áìçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå áéèáíü-

ëç. Áí ôï êñáóß ìåßíåé óå áíïéêôü äï÷åßï ôüôå ìå ôçí åðßäñá-

óç ôïõ ïîõãüíïõ ôïõ áÝñá êáé ìå ôç âïÞèåéá åíüò åíæýìïõ

ìåôáôñÝðåôáé óå îßäé: (ïîåßäùóç ôçò áéèáíüëçò)

áéèáíüëç + ïîõãüíï →Ýíæõìï

ïîéêü ïîý + íåñü

Ðïéåò åßíáé ïé éäéüôçôåò ôïõ îéäéïý;

Ôï îßäé Ý÷åé ôé ðáñáêÜôù éäéüôçôåò ðïõ ïöåßëïíôáé

óôï ïîéêü ïîý:

• ÁëëÜæåé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.

• ÁíôéäñÜ ìå ôçí êéìùëßá êáé ãåíéêÜ ìå ôá áíèñáêéêÜ Üëá-

ôá êáé ðáñÜãåôáé áÝñéï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2).

• ÁíôéäñÜ ìå ôç óêüíç ìáãíçóßïõ êáé ðáñÜãåôáé áÝñéï õäñïãüíï.

• Åßíáé çëåêôñéêÜ áãþãéìï äéÜëõìá.

Ôï îßäé ÷ñçóéìïðïéåßôáé

óôç ìáãåéñéêÞ.




14.

ÃåíéêÜ ãéá ôá ïîÝá:

Ôé åßíáé ôá ïîÝá êáé ðïõ ïöåßëïõí ôï üíïìÜ ôïõò;

Ôá ïîÝá åßíáé ìßá ïìÜäá ÷çìéêþí åíþóåùí ðïõ ðå-

ñéÝ÷ïõí õäñïãüíï óôï ìüñéï ôïõò êáé üôáí äéáëõèïýí óôï

íåñü äéßóôáíôáé äßíïíôáò êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+).

Ôï üíïìÜ ôïõò ôï ïöåßëïõí óôç îéíÞ (ïîåßá) ãåýóç ôïõò,

ôçí ïðïßá ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå áðü ôñüöéìá ðïõ

ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá (ð.÷. îßäé, ðïñôïêÜëéá).

Ôé åßíáé ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò;

¼îéíïò ÷áñáêôÞñáò åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí ï-

îÝùí, ïé ïðïßåò áíáöÝñïíôáé ðáñáêÜôù:

1. ̧ ÷ïõí ÷áñáêôçñéóôéêÞ îéíÞ (ïîåßá) ãåýóç.2. ÁëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.

3. Äéáóðïýí ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá, ïðüôå áðåëåõèåñþíïõí

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2).

4. Áíôéäñïýí ìå ðïëëÜ ìÝôáëëá, ïðüôå áðåëåõèåñþíïõí

áÝñéï õäñïãüíï (Ç2).

5. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ

çëåêôñéóìïý.

Ðïõ ïöåßëïíôáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí ïîÝùí;

Ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò åìöáíßæåôáé ìüíï óôá õäáôéêÜ

äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí ðïõ üôáí äéáëõèïýí óôï íåñü äßíïõí

êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) (èåùñßá Árrhenius).

HCl(aq) →→→→→ H+(aq) + Cl –

(aq)

õäñï÷ëùñéêü

ïîý

ÐïôÝ äåí äïêéìÜæïõìå ÷çìéêÝò ïõóßåò ãéáôß ïé ðåñéóóüôåñåò åßíáé åðéâëáâåßò

ãéá ôçí õãåßá ìáò!




15.

HÍÏ3(aq) →→→→→ H+(aq) + ÍÏ3

– (aq)

íéôñéêü

ïîý

Ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí ïîÝùí ïöåßëïíôáé óôçí ðáñïõóßá

ôùí êáôéüíôùí õäñïãüíïõ (Ç+).

Äåßêôåò:

Ôé åßíáé ïé äåßêôåò;

Ïé äåßêôåò åßíáé ÷ñùóôéêÝò ïõóßåò, óõíÞèùò öõôéêÜ

åê÷õëßóìáôá, ïé ïðïßåò ìå ôçí ðáñïõóßá ôùí ïîÝùí áëëÜ-

æïõí ÷ñþìá.

ÐåñéÝ÷ïíôáé óôï ôóÜé, óôï êüêêéíï ëÜ÷áíï, óôá ðáíôæÜñéá

êáé áëëïý. Ôï ôóÜé, üôáí ñßîïõìå ëåìüíé (ðåñéÝ÷åé êéôñéêü

ïîý), áëëÜæåé ÷ñþìá ãéáôß ðåñéÝ÷åé äåßêôåò.

Ïé êõñéüôåñïé äåßêôåò åßíáé:

1. Ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ: Áðü ìåíåîåäß ìå ðñïóèÞêç

ïîÝïò ãßíåôáé êüêêéíï.

2. Ç çëéáíèßíç: Áðü êßôñéíç, ìå ðñïóèÞêç ïîÝïò ãßíåôáé êüêêéíç.

ÏîÝá êáé áíèñáêéêÜ Üëáôá:

Ðùò åðéäñïýí ôá ïîÝá óôá áíèñáêéêÜ Üëáôá;

Ôá ïîÝá äéáóðïýí ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá êáé ðáñÜãå-

ôáé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2):

Ïîý + áíèñáêéêü Üëáôé →→→→→ áëÜôé + íåñü + CO2↑↑↑↑↑

ÐáñÜäåéãìá:

Ôï áíèñáêéêü Üëáò ôïõ áóâåóôßïõ åßíáé ôï êýñéï óõóôáôéêü

óôçí êéìùëßá, óôç ìáñìáñüóêïíç, óôá ôóüöëéá ôùí áâãþí,

óôá üóôñáêá. Áí ñßîïõìå îßäé óå óêüíç êéìùëßáò ôüôå ðáñá-

ôçñïýìå Ýíôïíï áöñéóìü, åîáéôßáò ôïõ CO2

ðïõ ðáñÜãåôáé.

Áíß÷íåõóç CO2:

Áí äéï÷åôåõôåß ôï áÝñéï CO2

ìÝóá óå äéÜëõìá áóâåóôü-

íåñïõ, ðáñáôçñïýìå üôé ôï

äéáõãÝò äéÜëõìá èïëþíåé.

Ç çëéáíèßíç ðáñïõóßá ïîÝ-

ïò, áëëÜæåé ÷ñþìá êáé áðü

êßôñéíç ãßíåôáé êüêêéíç.

Áíôßäñáóç õäñï÷ëùñéêïý

ïîÝïò ìå áíèñáêéêü áóâÝ-

óôéï. ÂëÝðïõìå ôï CO2 ðïõ

áðåëåõèåñþíåôáé.




16.

ÏîÝá êáé ìÝôáëëá:

Ðùò åðéäñïýí ôá ïîÝá óôá ìÝôáëëá;

Ôá ïîÝá áíôéäñïýí ìå ôá ðåñéóóüôåñá ìÝôáëëá, ïðü-

ôå ðáñÜãåôáé áÝñéï õäñïãüíï (Ç2).

Ôá ïîÝá ðåñéÝ÷ïõí Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá õäñïãüíïõ óôï ìüñéï

ôïõò, ôá ïðïßá ìðïñïýí íá áíôéêáôáóôáèïýí áðü Üôïìá ìåôÜëëùí.

Ïîý + ìÝôáëëï →→→→→ áëÜôé + õäñïãüíï↑↑↑↑↑


2ÇCl(aq) + Zn(s) → ZnCl2(áq) + H2(g)↑

Ôá ïîÝá äåí áíôéäñïýí ìå üëá ôá ìÝôáëëá. Áíôéäñïýí ìüíï

ìå áõôÜ ðïõ åßíáé ðéï äñáóôéêÜ áðü ôï õäñïãüíï, äçëáäÞ

ôá ìÝôáëëá ðïõ âñßóêïíôáé ðéï áñéóôåñÜ áðü ôï õäñïãüíï

óôçí ðáñáêÜôù óåéñÜ äñáóôéêüôçôáò:

Li K Ca Na Mg Al Zn Fe H Cu Ag Pt Au

Áíß÷íåõóç H 2:Aí óõëëÝîïõìå ôï áÝñéï ðïõ

ðáñÜãåôáé óå Ýíá áíåóôñáìÝ-

íï äïêéìáóôéêü óùëÞíá êáé

ðëçóéÜóïõìå ôç öëüãá åíüò

êåñéïý, ôï áÝñéï áíáöëÝãåôáé

ìå ÷áñáêôçñéóôéêü êñüôï.Áãùãéìüôçôá äéáëõìÜôùí ïîÝùí:

Ðïéåò ïõóßåò ïíïìÜæïíôáé çëåêôñïëýôåò;

Çëåêôñïëýôåò ïíïìÜæïíôáé ïé ïõóßåò ôùí ïðïßùí ôá

äéáëýìáôá åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåêôñéóìïý. Ôá õäáôéêÜ

äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí åßíáé çëåêôñéêÜ áãþãéìá ëüãù ôùí éü-

íôùí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí, åðïìÝíùò ôá ïîÝá åßíáé çëåêôñïëýôåò.

ÐáñáóêåõÞ ôùí ïîÝùí áðü ïîåßäéá:

Ðïéåò åíþóåéò ïíïìÜæïíôáé üîéíá ïîåßäéá;

¼îéíá ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ôá ïîåßäéá ôùí áìåôÜëëùí

ôá ïðïßá üôáí äéáëõèïýí óôï íåñü ðáñÜãïõí ïîÝá.

̧ ôóé, üôáí ôï äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ (SO2) äéáëõèåß óôï íåñü, èá

ó÷çìáôéóôåß èåéþäåò ïîý (H2SO3), åíþ áí äéáëõèåß óôï íåñü

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2) ó÷çìáôßæåôáé áíèñáêéêü ïîý.

SO2(g) + H2O() →→→→→ H2SO3(aq)

CO2(g) + H2O() →→→→→

H2CO3(aq)

Áíôßäñáóç øåõäáñãýñïõ ìå

äéáëýìáôá ïîÝùí.

Ðáñáôçñïýìå ôçí Ýêëõóç

ôïõ õäñïãüíïõ.

Ôï ìðáëüíé ôçò öùôïãñá-

ößáò ðåñéÝ÷åé õäñïãüíï.

ÂëÝðïõìå üôé áíáöëÝãåôáé,

åíþ Ý÷ïõìå êáé ÷áñáêôçñé-

óôéêü êñüôï.




17.

Ôá êõñéüôåñá âéïìç÷áíéêÜ ïîÝá:

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý (ÇCl(aq));

• ÐåñéãñáöÞ:

Ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý åßíáé õäáôéêü äéÜëõìá ôïõ

áåñßïõ õäñï÷ëùñßïõ (ÇCl).

Ç ðáëáéüôåñç ïíïìáóßá ôïõ “óðßñôï ôïõ Üëáôïò” áíá-

öÝñåôáé óôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõ áðü ôï êïéíü áëÜôé

(÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï - ÍaCl).

• ÖõóéêÝò éäéüôçôåò:

Åßíáé Ü÷ñùìï, ìå åñåèéóôéêÞ êáé áðïðíéêôéêÞ ïóìÞ. Ôï

õäñï÷ëùñéêü ïîý ôïõ åìðïñßïõ åßíáé äéÜëõìá 30% w/w

êáé Ý÷åé êßôñéíï ÷ñþìá ëüãù ðñïóìßîåùí.

• ×çìéêÝò éäéüôçôåò:

Ôï ðõêíü õäñï÷ëùñéêü ïîý åßíáé äçëçôÞñéï ðïõ ðñïêá-

ëåß åãêáýìáôá óôïõò æùéêïýò éóôïýò. Áíáäßäåé ðõêíïýò

áôìïýò, äéáâñþíåé åýêïëá ôá ðåñéóóüôåñá ìÝôáëëá êáé

ôï îýëï. ÁíôéäñÜ ìå ðïëëÝò åíþóåéò üðùò ïé âÜóåéò, ôá

ìÝôáëëá êáé ôá ïîåßäéá.• ×ñÞóåéò:

×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéÜëõóç ôçò ðÝôñáò (ðïõñß),

ãéá ôïí êáèáñéóìü ôùí ìåôáëëéêþí åðéöáíåéþí áðü ôá

ïîåßäéá êáé ãéá ôçí åñãáóôçñéáêÞ ðáñáóêåõÞ ôïõ Ç2

êáé ôïõ CO2.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3);


Ç åìðïñéêÞ ïíïìáóßá ôïõ åßíáé “áêïõáöüñôå”.


Ôï êáèáñü íéôñéêü ïîý åßíáé õãñü, Ü÷ñùìï, Ýíù ðáßñíåé

êßôñéíï ÷ñþìá üôáí äåí åßíáé êáèáñü.


ÐñïóâÜëëåé üëá ó÷åäüí ôá ìÝôáëëá. ÊáôáóôñÝöåé ôïõò

öõôéêïýò êáé æùéêïýò éóôïýò, ôï ÷áñôß êáé ôá õöÜóìáôá.

Áí ðÝóåé óôï äÝñìá ðñïêáëåß óïâáñÝò ðëçãÝò.

Âáóéëéêü íåñü:

Ìßãìá ÇÍÏ3 êáé ÇCl óå áíá-

ëïãßá 1:3. Ìðïñåß êáé ðñï-óâÜëëåé ôïí “âáóéëÝá” ôùí

ìåôÜëëùí, ôï ÷ñõóü.




18.

• ×ñÞóåéò:

×ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ÷áñáêôéêÞ êáé óôç âéïìç÷áíßá ãéá ôçí ðá-

ñáóêåõÞ íéôñéêþí ëéðáóìÜôùí, ÷ñùìÜôùí êáé åêñçêôéêþí õëþí.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï èåééêü ïîý (Ç2SÏ4);


ÏíïìÜæåôáé êáé “Ýëáéï ôïõ âéôñéïëßïõ” Þ áðëþò âéôñéüëé.


Åßíáé õãñü, Ü÷ñùìï, Üïóìï êáé ðá÷ýñåõóôï, ìå ìåãÜëç

ðõêíüôçôá. Äéáëýåôáé óôï íåñü óå ïðïéáäÞðïôå áíáëï-

ãßá, åíþ ôáõôü÷ñïíá Ý÷ïõìå Ýêëõóç èåñìüôçôáò.


ÁðïññïöÜ õäñáôìïýò áðü ôçí áôìüóöáéñá êáé ôï íåñü

áðü äéÜöïñá õëéêÜ. Åßíáé äçëáäÞ õãñïóêïðéêü êáé áöõ-

äáôéêü ìÝóï. ¼ôáí ðÝóåé óôï äÝñìá ðñïêáëåß åãêáýìáôá.

ÊáôáóôñÝöåé ôï ÷áñôß êáé ôï ýöáóìá êáé áðáíèñáêþíåé

ôç æÜ÷áñç ôüóï ðïëý, þóôå íá ìÝíåé Ýíá óôåñåü ìåëáíü

õðüëåéìá. ÐñïóâÜëëåé ôá ìÝôáëëá. ÁíôéäñÜ ìå ôá Üëáôá

êáé ðáñÜãåé Üëëá ïîÝá.

• ×ñÞóåéò:

×ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ðáñáóêåõÞ Üëëùí ïîÝùí, óáðïõ-

íéþí, áðïññõðáíôéêþí, âåñíéêéþí, éíþí, âáöþí, ëéðáóìÜ-

ôùí, ÷ñùìÜôùí êáé ðëáóôéêþí.

×ñçóéìïðïéåßôáé óôéò ìðáôáñßåò ôùí áõôïêéíÞôùí êáèþòêáé ùò áöõäáôéêü ìÝóï.

pH (ðå - ÷á):

Ôé åßíáé ôï pH (ðå - ÷á) åíüò äéáëýìáôïò;

Åßäáìå üôé üôáí Ýíá ïîý äéáëýåôáé óôï íåñü äßíåé

êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+). Ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò ïöåßëåôáé

óôçí ðáñïõóßá ôùí êáôéüíôùí Ç+. ¼óï ç ðåñéåêôéêüôçôá

ôùí Ç+ áõîÜíåé, ôüóï ðéï Ýíôïíïò åßíáé ï üîéíïò ÷áñáêôÞ-

ÅðåéäÞ ç èåñìüôçôá ìðïñåß íá åîáôìßóåé ôï íåñü êáé íá ðñïêáëÝóåé åêôßíáîç

óôáãïíéäßùí èåééêïý ïîÝïò óôïí áÝñá, åßíáé ðïëý óçìáíôéêü íá ðñïóèÝóïõìå ôï

ïîý óôï íåñü êáé ðïôÝ áíôßóôñïöá. Ôáõôü÷ñïíá ðñÝðåé íá áíáêáôåýïõìå óõíå÷þò.

Óôç óõóêåõáóßá ôùí ðåñéó-

óüôåñùí ïîÝùí õðÜñ÷åé

áõôü ôï óÞìá ðïõ äçëþíåé

üôé åßíáé äéáâñùôéêÜ.




19.

ÐáñÜäåéãìáäéáëýìáôïò

ÇCl 36,5 g/L

HCl åìðïñßïõ

ãáóôñéêü õãñü

îßäé, ëåìüíé

íôïìáôï÷õìüò

óüäá

ïýñá

óÜëéï, áðåóôáãìÝíï íåñü

pH

0

1

2

3

4

5

6

7

×áñáêôçñéóìüòäéáëýìáôïò

ðïëý üîéíï

ðïëý üîéíï

üîéíï

üîéíï

ëßãï üîéíï

ëßãï üîéíï

åëáöñÜ üîéíï

ïõäÝôåñï

Ðùò ðñïóäéïñßæïõìå ôï pH åíüò äéáëýìáôïò;

Ôçí ôéìÞ pH åíüò äéáëýìáôïò ìðïñïýìå íá ôçí ðñïó-äéïñßóïõìå ìå äýï ôñüðïõò:

• Ìå åéäéêü üñãáíï, ôï ïðïßï ïíïìÜæåôáé ðå÷Üìåôñï, üôáí

áðáéôåßôáé ìåãÜëç áêñßâåéá.

• Ìå Ýíá åéäéêü ÷áñôß, ôï ïðïßï ïíïìÜæåôáé ðå÷áìåôñéêü÷áñôß, üôáí äåí áðáéôåßôáé ìåãÜëç áêñßâåéá. Ôï ðå÷áìå-

ôñéêü ÷áñôß ðáßñíåé äéáöïñåôéêü ÷ñþìá áíÜëïãá ìå ôï pH

ôïõ äéáëýìáôïò. Óõãêñßíïíôáò ôï ÷ñþìá ìå Ýíá õðüäåéã-

ìá ðïõ õðÜñ÷åé óôç óõóêåõáóßá ôïõ ðå÷áìåôñéêïý ÷áñ-

ôéïý ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï pH.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ïîÝá óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü;

Ôá êõñéüôåñá ïîÝá óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü åßíáé:

ñáò êáé ôï äéÜëõìá ãßíåôáé ðéï üîéíï.

Ôï pH (ðå - ÷á) åßíáé ìßá êëßìáêá ìå ôçí ïðïßá ìåôñÜìå

ôçí Ýíôáóç ôçò ïîýôçôáò ôùí äéáëõìÜôùí.

Ôï pH ôùí äéáëõìÜôùí óôïõò 25 ïC ðáßñíåé ôéìÝò áðü 0

Ýùò 14. Ôá äéáëýìáôá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá Ý÷ïõí ôéìÝò

pH áðü 0 ( )0 pH 7≤ < Ýùò 7. Ç ôéìÞ pH < 7 ìáñôõñÜ

üîéíï ÷áñáêôÞñá.

¼ðùò âëÝðïõìå óôïí ðßíáêá, üóï ìéêñüôåñç åßíáé ç ôéìÞ

ôïõ pH, ôüóï ðéï üîéíï åßíáé ôï äéÜëõìá.

Øçöéáêü ðå÷Üìåôñï.




20.

• Ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý:

Âñßóêåôáé óôï ãáóôñéêü õãñü ðïõ åêñßíåôáé áðü áäÝíåò

óôï óôïìÜ÷é. Ôï pH ôïõ ãáóôñéêïý ïîÝïò åßíáé ðåñßðïõ 2.

ÊáôáóôñÝöåé ôá âáêôÞñéá ðïõ õðÜñ÷ïõí óôéò ôñïöÝò êáé

âïçèÜ óôçí ðÝøç ôùí ôñïöþí.

• Ôá áìéíïîÝá:

Áðïôåëïýí ôéò äïìéêÝò ìïíÜäåò ôùí ðñùôåúíþí. Ìßá ðñù-

ôåÀíç ó÷çìáôßæåôáé áðü ôçí Ýíùóç ðïëëþí áìéíïîÝùí.

• Ôï ðõñïóôáöõëéêü ïîý:

Áðïôåëåß ðñïúüí ôçò äéÜóðáóçò ôùí óáê÷Üñùí.

• Ôï ãáëáêôéêü ïîý:

Óõóóùñåýåôáé óôïõò ìõò ìåôÜ áðü Ýíôïíç Üóêçóç. Óôçíðáñïõóßá ôïõ ãáëáêôéêïý ïîÝïò ïöåßëåôáé ç áßóèçóç ôçò

êïýñáóçò êáé ôï ëåãüìåíï “ðéÜóéìï”.

• Ôï ïõñéêü ïîý:

Âñßóêåôáé óôá ïýñá êáé óå ðáèïëïãéêÝò ðåñéðôþóåéò áõ-

îÜíåôáé ðñïêáëþíôáò ïõñéêÞ áèñßôéäá.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ïîÝá óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ;

ÐïëëÝò ôñïöÝò ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá, üðùò öáßíåôáé óôïíðáñáêÜôù ðßíáêá:

Ïîý

ïîéêü ïîý

êéôñéêü ïîý

ãáëáêôéêü ïîý

ôñõãéêü ïîý

öùóöïñéêü ïîý

ÔñïöÞ

îßäé

÷õìüò åóðåñéäïåéäþí

ãéáïýñôé

êñáóß

áíèñáêïý÷á áíáøõêôéêÜ

Ôá êáèáñéóôéêÜ ôïõáëÝôáò Ý÷ïõí ùò âÜóç ôï õäñï÷ëùñéêü

ïîý (ÇCl(aq)). ¼îéíá åßíáé êáé ôá ðåñéóóüôåñá õãñÜ áðïññõ-

ðáíôéêÜ.

Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôùí ïîÝùí óôï Ýäáöïò;

Ôï pH êáé ç óýóôáóç ôïõ åäÜöïõò êáèïñßæïõí ôçí

êáôáëëçëüôçôÜ ôïõ ãéá êáëëéÝñãåéá. Ãéá íá åßíáé ôï Ýäá-

öïò êáôÜëëçëï ãéá êáëëéÝñãåéá ðñÝðåé íá Ý÷åé pH áðü 5

Ýùò 7,5, áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôçò êáëëéÝñãåéáò.

Ï ÷õìüò ôùí åóðåñéäïåéäþí

ðåñéÝ÷åé êéôñéêü ïîý êáé óå

áõôü ïöåßëåôáé ç üîéíç ãåý-

óç ôïõò.




21.

Ðïéï öáéíüìåíï ïíïìÜæåôáé üîéíç âñï÷Þ;

Ôï pH ôçò âñï÷Þò åßíáé öõóéïëïãéêÜ 5,5. ÐïëëÝò

öïñÝò üìùò, óå áóôéêÝò êáé âéïìç÷áíéêÝò ðåñéï÷Ýò, ôï pH

ôçò âñï÷Þò ìðïñåß íá êõìáßíåôáé áðü 3,5 Ýùò 4,5. Ç âñï÷Þ

ðïõ Ý÷åé ìéêñüôåñï pH áðü ôï öõóéïëïãéêü (åßíáé ðåñéóóü-

ôåñï üîéíç) ÷áñáêôçñßæåôáé ùò üîéíç âñï÷Þ.

Ðïéá åßíáé ç áéôßá ðïõ ðñïêáëåß ôçí üîéíç âñï÷Þ;

Ôï pH ôçò âñï÷Þò åßíáé Þäç üîéíï ëüãù ôïõ äéïîåé-äßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) ôçò áôìüóöáéñáò. Ôï áÝñéï áõôü

åßíáé üîéíï, üðüôå áíôéäñÜ ìå ôçí õãñáóßá ôçò áôìüóöáéñáò

êáé ôï íåñü ôçò âñï÷Þò êáé ó÷çìáôßæåôáé áíèñáêéêü ïîý.

Óôéò áóôéêÝò êáé âéïìç÷áíéêÝò ðåñéï÷Ýò, ç êáýóç äéáöüñùí

õëéêþí (êáýóéìá) ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá èÝñìáíóç,

ðáñáãùãÞ åíÝñãåéáò êáé êßíçóç, ðáñÜãåé ìåãÜëåò ðïóüôç-

ôåò äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) êáé äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ

(SO2). ÁõôÜ áíôéäñïýí ìå ôçí õãñáóßá êáé ôï íåñü ôçò âñï-÷Þò, ïðüôå ðáñÜãåôáé áíèñáêéêü ïîý (H2CO3), èåéþäåò ïîý

(Ç2SO3) êáé èåééêü ïîý (H2SO4). Ôá ïîÝá äéáëýïíôáé óôï

íåñü êáé äçìéïõñãåßôáé ç üîéíç âñï÷Þ.

Ðïéåò åßíáé ïé åðéðôþóåéò ôçò üîéíçò âñï÷Þò;

• Óôçí ÷ëùñßäá êáé ôçí ðáíßäá:

Ç üîéíç âñï÷Þ êáôáóôñÝöåé ôá äÜóç, ìåéþíåé ôï

pH ôùí ëéìíþí êáé ôùí ðïôáìþí ìå áðïôÝëåóìá

íá åîáöáíßæïíôáé ôá øÜñéá.

• Óôá ìíçìåßá:

Ôá ìáñìÜñéíá ìíçìåßá êáôáóôñÝöïíôáé áðü ôçí üîéíç

âñï÷Þ. Ôï ìÜñìáñï áðïôåëåßôáé áðü áíèñáêéêü áóâÝ-

óôéï. Áðü ôçí áíôßäñáóç ôïõ áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ ìå

ôá ïîÝá ðñïêýðôåé èåééêü áóâÝóôéï (ãýøïò). Ôï öáéíüìå-

íï áõôü ïíïìÜæåôáé ãõøïðïßçóç ôùí ìáñìÜñùí.

Óôç öùôïãñáößá öáßíïíôáé

ïé åðéðôþóåéò ôçò üîéíçò

âñï÷Þò óå Ýíá äÜóïò.




22.

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

á. ÏîÝá åßíáé ïé åíþóåéò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí õäñïãüíï.

â. ¼ôáí åðéäñÜóåé ïîý (ð.÷. HCl) óå ìáñìáñüóêïíç, áðåëåõèåñþíåôáé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá.

ã. Ïé äåßêôåò åßíáé Ü÷ñùìåò åíþóåéò.

ä. Çëåêôñïëýôåò åßíáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ ôá äéáëýìáôÜ ôïõò åßíáé êáëïß áãùãïß

ôïõ çëåêôñéóìïý.

å. Ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý äéáâñþíåé åýêïëá ôá ðåñéóóüôåñá ìÝôáëëá.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ïîý åßíáé ìßá Ýíùóç ðïõ üôáí äéáëõèåß óôï íåñü

äßíåé (Ç+).

â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ïé äåßêôåò åßíáé åíþóåéò ðïõ ìå ôçí åðßäñáóç

ïîÝùí áëëÜæïõí ÷ñþìá.

• ¼îéíïò ÷áñáêôÞñáò: Åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí ïîÝùí.

• Äåßêôåò: Åßíáé ïé ÷ñùóôéêÝò ïõóßåò ðïõ áëëÜæïõí ÷ñþìá ðáñïõóßá ïîÝùí.

• ÁíôéäñÜóåéò ïîÝùí: Ôá ïîÝá áíôéäñïýí ìå ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá

áðåëåõèåñþíïíôáò äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2) êáé ìå ôá ðåñéóóü-

ôåñá ìÝôáëëá áðåëåõèåñþíïíôáò õäñïãüíï (Ç2).

• Çëåêôñïëýôåò: Åßíáé ïé ïõóßåò ðïõ ôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá åßíáé êáëïß áãùãïß

ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.

• Ôá êõñéüôåñá ïîÝá: To õäñï÷ëùñéêü ïîý (HCl(aq)), ôï íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3) êáé ôï

èåééêü ïîý (Ç2SO4).

• pH (ðå - ÷á): Êëßìáêá ìå ôçí ïðïßá ìåôñÜìå ôçí ïîýôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.• ¼îéíç âñï÷Þ: Ðñïêáëåß óçìáíôéêÜ ðåñéâáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá.




23.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

å. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

Óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò íá åðéëÝîåôå ôç óùóôç áðÜíôçóç:

i. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù ïîÝá åßíáé áöõäáôéêü êáé õãñïóêïðéêü;

á. õäñï÷ëùñéêü ïîý â. íéôñéêü ïîý ã. èåééêü ïîý ä. îßäé

ii. ¼ôáí óå ÷ñõóü (Áu) åðéäñÜóïõìå HCl ôüôå:

á. Åëåõèåñþíåôáé áÝñéï õäñïãüíï (Ç2)

â. Åëåõèåñþíåôáé áÝñéï äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2)

ã. Åëåõñþíåôáé áÝñéï ÷ëþñéï (Cl2

)

ä. Äåí ãßíåôáé êáìßá áíôßäñáóç.

iii. Ìéá âñï÷Þ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò üîéíç:

á. ¼ôáí ðåñéÝ÷åé ïîÝá.

â. ¼ôáí Ý÷åé pÇ = 5,5

ã. ¼ôáí Ý÷åé pH áðü 3,5 - 4,5

ä. ¼ôáí ðåñéÝ÷åé áíèñáêéêü ïîý (Ç2CO

3)

Ëýóç:i. ã ii. ä. äåí ãßíåôáé áíôßäñáóç ãéáôß ï ÷ñõóüò åßíáé ðéï äåîéÜ

áðü ôï Ç óôçí óåéñÜ äñáóôéêüôçôáò.

iii. ã.

Íá óõìðëçñùèïýí ôá êåíÜ óôéò ðáñáêÜôù ðñïóôÜóåéò.

á. Ôá åäÜöç ôùí äáóþí Ý÷ïõí pÇ ....... ...... ...... . Ôá óéôçñÜ åõäïêéìïýí óå åäÜöç ìå pÇ

áðü 5,5 Ýùò ....................

â. Ôá ïîÝá ðïõ óõíáíôÜìå óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü åßíáé ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý óôï................. ..., ôá .................... ............. ....... óôéò ðñùôåÀíåò, ôï ãáëáêôéêü ïîý, óôïõò

.................... êáé ôï .................... óôá ïýñá.

ã. Ç üîéíç âñï÷Þ åßíáé êáôáóôñïöéêÞ ãéá ôçí .............. ...... êáé ôçí ................ .... Êáôá-

óôñÝöåé åðßóçò êáé ôá ìáñìÜñéíá ìíçìåßá êáé ôï öáéíüìåíï åßíáé ãíùóôü ùò

.................... ôùí ìáñìÜñùí.

ä. Ç ïîýôçôá åíüò äéáëýìáôïò åîáñôÜôáé áðü ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå .................... õäñï-

ãüíïõ (Ç+). ¼óï áõîÜíåôáé ç ðåñéåêôéêüôçôá óå Ç+ ôüóï ðéï .................... åßíáé ôï

äéÜëõìá. Ç Ýíôáóç ôçò ïîýôçôáò ôùí äéáëõìÜôùí ìåôñéÝôáé ìå ôçí êëßìáêá ....................




24.

Ëýóç:

á.üîéíá, 7,5 â. óôïìÜ÷é, áìéíïîÝá, ìýò, ïõñéêü ïîýã. ÷ëùñßäá, ðáíßäá, ãõøïðïßçóç ä. êáôéüíôá, üîéíï, pH.

Ðüóá ãñáìÜñéá íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) ðåñéÝ÷ïíôáé óå 300g äéáëýìáôïò ôïõ ïîÝïò ìå

ðåñéåêôéêüôçôá 5% w/w.

Ëýóç:

Óôá 100g äéáëýìáôïò ïîÝïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5g ÇÍÏ3

Óôá 300g äéáëýìáôïò ïîÝïò x;100 · x = 5 · 300 ⇔ x = 15g íéôñéêïý ïîÝïò.

Óå 360g íåñïý äéáëýóáìå 40g êáèáñü èåéêü ïîý (Ç2SO

4). ÐïéÜ åßíáé ç %w/w ðåñéåêôé-

êüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò;

Ëýóç:

Ç óõíïëéêÞ ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé:

mä/ôïò

= mH2SO

4

+ mH2O ⇔ m

ä/ôïò

= 360 + 40 = 400g

¢ñá:

Óôá 400g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40g Ç2SÏ4

Óôá 100g äéáëýìáôïò x;

400 · x = 40 · 100 ⇔ x = 10g Ç2SÏ4 Üñá 10% w/w óå Ç2SO4




25.

Óçìåéþóôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò.

i. Ç åìðïñéêÞ ïíïìáóßá ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò åßíáé:

á. âéôñéüëé â. óðßñôï ôïõ Üëáôïò ã. áêïõáöüñôå ä. âáóéëéêü íåñü

ii. ÐïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò äåí åßíáé äåßêôçò.

á. çëéáíèßíç â. âÜììá çëéïôñïðßïõ ã. öïñìüëç

iii. ÐïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù ôéìÝò ôïõ pH áíáöÝñåôáé óôï ðéï üîéíï äéÜëõìá;

á. pH = 5 â. pH = 1 ã. pH = 3 ä. pH = 7

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áöïñïýí ôéò éäéüôçôåò ôùí ïîÝùí, åßíáé

óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôá ïîÝá áíôéäñïýí ìå üëá ôá ìÝôáëëá.

â. Ç êëßìáêá pH äåß÷íåé ôçí ïîýôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

ã. Ç öõóéïëïãéêÞ âñï÷Þ åßíáé üîéíç.

ä. Ôï îßäé åßíáé çëåêôñéêÜ áãþãéìï.

å. Ç êëßìáêá pH êõìáßíåôáé áðü 0 åùò 7.

æ. Óôéò ìðáôáñßåò ôùí áõôïêéíÞôùí ðåñéÝ÷åôáé èåééêü ïîý.

ç. Ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ðïõ åìöáíßæïõí ôá ïîÝá.

è. Ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò ïöåßëåôáé óôá êáôéüíôá Ç+.

é. ÊÜèå Ýíùóç ðïõ ðåñéÝ÷åé õäñïãüíï åßíáé ïîý.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:

á. 2HCl(aq) + .................... → ZnCl2(aq) + .................... ↑

â. 2HCl(aq) + Mg(s) → MgCl2(aq) + .................... ↑

ã. CaCO3(s) + 2HCl(aq) → CaCl2(aq) + H2O() + .................... ↑




26.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôï èåééêü ïîý åßíáé õãñü ......................... êáé ......................... ðá÷ýñåõóôï óáí óéñüðé ìå ìåãÜëç ðõêíüôçôá. ¼ôáí áñáéþíïõìå ìå íåñü áðåëåõèåñþíåôáé .........................

¸ôóé üôáí áñáéþíïõìå èá ðñÝðåé íá ðñïóèÝôïõìå ôï ......................... óôï

......................... êáé ðïôÝ áíôßèåôá. Ôáõôü÷ñïíá ......................... óõíå÷þò.

â. Ç üîéíç âñï÷Þ ðñïêáëåßôáé áðü ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2) êáé ôï .........................

......................... (SO2) ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá êáõóáÝñéá. AõôÜ ôá ïîåßäéá åßíáé

......................... ̧ ôóé áíôéäñïýí ìå ôçí ......................... ôçò áôìüóöáéñáò êáé ôï íåñü

ôçò âñï÷Þò. Ó÷çìáôßæïíôáé ......................... ðïõ äéáëýïíôáé óôï íåñü ôçò âñï÷Þò

êáé ......................... ôï pH.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ïíïìáóßåò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí óôÞëç Á ìå ôïõò ôýðïõò ðïõ

ðåñéÝ÷ïíôáé óôç óôÞëç Â.

ÄéáèÝôïõìå äýï ìåôáëëéêÜ áíôéêåßìåíá. Ôï Ýíá åßíáé öôéáãìÝíï áðü óßäçñï êáé ôï

Üëëï áðü ÷áëêü. ÕðÜñ÷åé ôñüðïò íá îå÷ùñßóïõìå ìå ÷çìéêü ôñüðï áðü ðéï ìÝôáëëï

åßíáé öôéáãìÝíï ôï êÜèå áíôéêåßìåíï.

Ôï èåééêü ïîý ôïõ åìðïñßïõ åßíáé ðåñéåêôéêüôçôáò 98% w/w. Ðüóá ãñáììÜñéá êáèáñïý

èåéêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷ïíôáé óå 350g ïîÝïò ôïõ åìðïñßïõ;

ÓôÞëç Á

á. Õäñï÷ëùñéêü ïîý

â. Èåééêü ïîý

ã. Íéôñéêü ïîý

ä. Âáóéëéêü íåñü

i.

ÓôÞëç Á

á. Óüäá

â. Ãáóôñéêü õãñü

ã. Ïýñá

ä. ÓÜëéá

å. Íôïìáôï÷õìüò

æ. Îßäé

ii. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ïõóßåò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí óôÞëç Á ìå ôï áíôßóôïé÷ï pÇ ðïõ

ðáñïõóéÜæïõí áõôÝò óôç óôÞëç Â.

ÓôÞëç Â

1. ÇÍÏ3êáé HCl ìå áíáëïãßá 1:3

2. ÇÍÏ3

3. ÇCl(áq)

4. H2SO

4

ÓôÞëç Â pH

1. 2

2. 3

3. 4

4. 5

5. 6

6. 7




27.

ÈÝìá 1ï

á. Ôé åßíáé ï üîéíïò ÷áñáêôÞñáò;

â. Ðïéåò éäéüôçôåò áðïôåëïýí ôïí üîéíï ÷áñáêôÞñá;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé åßíáé ôï pH êáé ðïéåò ôéìÝò ðáßñíåé óôïõò 25 oC, óôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí;

â. Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá âéïìç÷áíéêÜ ïîÝá êáé ðïéåò ïé ÷ñÞóåéò ôïõò;

ÈÝìá 3ï

Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôï öõóéïëïãéêü pH ôçò âñï÷Þò åßíáé .................... Óå âéïìç÷áíéêÝò êáé ....................

ðåñéï÷Ýò, ìðïñåß íá êõìáßíåôáé áðü .................... Ýùò ....................

â. Ç üîéíç âñï÷Þ êáôáóôñÝöåé ôçí ÷ëùñßäá êáé ôçí .................... åíþ ðñïóâÜëåé ôá

ìáñìÜñéíá ìíçìåßá êáé ôï öáéíüìåíï åßíáé ãíùóôü ùò .................... ôùí ìáñìÜñùí.

ã. Ç áñáßùóç ôïõ .................... ïîÝïò ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå ìåãÜëç ðñïóï÷Þ. ÐñÝðåé íá

ðñïóôßèåôáé ôï ïîý óôï íåñü êáé ðïôÝ ....................

ÈÝìá 4ï

Óå Ýíá ðïôÞñé ðåñéÝ÷ïíôáé 300 g íåñü êáé ðñïóèÝôïõìå 45 g êáèáñïý ïîéêïý

ïîÝïò. Ðïéá åßíáé ç ê.â. (% w/w) ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò;




28.

Óçìåßùóå óå ðïéá áðü ôéò öéÜëåò èá áðïèçêåýáôå ïîõ:

á. ÃõÜëéíç â. ÷Üëêéíç ã. óéäåñÝíéá

ä. ðëáóôéêÞ å. áëïõìéíÝíéá (áðü áñãßëéï)

Ëýóç:Ç êáëýôåñç åðéëïãÞ åßíáé ç ãõÜëéíç öéÜëç (á.) ãéáôß ôï ãõáëß äåí áíôéäñÜ ìå ôá ïîÝá.

Ï óßäçñïò êáé ôï áñãßëéï åßíáé ìÝôáëëá äñáóôéêüôåñá ôïõ õäñïãüíïõ êáé áíôéäñïýí ìå

ôá ïîÝá. Ãéá áõôü äåí ìðïñïýìå íá ôá áðïèçêåýóïõìå óôç óéäåñÝíéá Þ ôçí áëïõìéíÝ-

íéá öéÜëç. Ï ÷áëêüò, áí êáé ìå üóá ãíùñßæåôå äåí áíôéäñÜ ìå ïîÝá, óôçí ðñáãìáôéêü-

ôçôá ìå ïñéóìÝíá ðõêíÜ äéáëýìáôá ïîÝùí áíôéäñÜ, ãéá áõôü äåí åðéëÝãïõìå ôç ÷Üëêé-

íç öéÜëç. Ôá ðåñéóóüôåñá ðëáóôéêÜ äï÷åßá åßíáé áêáôÜëëçëá ãéá ôçí áðïèÞêåõóç

ïîÝùí, ãéá áõôü êáé äåí åðéëÝãïõìå ôç ðëáóôéêÞ öéÜëç.

Ðïéåò åßíáé ïé áÝñéåò ïõóßåò Á êáé Â óôéò ðáñáêÜôù åîéóþóåéò:

á. øåõäÜñãõñïò + õäñï÷ëùñéêü ïîý →→→→→ ............... + ïõóßá Á↑↑↑↑↑

â. áíèñáêéêü áóâÝóôéï + õäñï÷ëùñéêü ïîý →→→→→ ............... + ïõóßá Â↑↑↑↑↑

ã. ìÜñìáñï + èåéþäåò ïîý →→→→→ ............... + ïõóßá Â↑↑↑↑↑

ä. óßäçñïò + ïîéêü ïîý →→→→→ ............... + ïõóßá Á↑↑↑↑↑

Ðùò ìðïñåßò íá ôéò áíé÷íåýóåéò ðåéñáìáôéêÜ;

Ëýóç:

Ç ïõóßá Á åßíáé ôï õäñïãüíï, ôï ïðïßï áíé÷íåýåôáé áðü ôïí ÷áñáêôçñéóôéêü êñüôï êáôÜ

ôçí áíÜöëåîÞ ôïõ.

Ç ïõóßá Â åßíáé ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, ôï ïðïßï áíé÷íåýåôáé áðü ôï èüëùìá ðïõðñïêáëåß óå äéáõãÝò äéÜëõìá áóâåóôüíåñïõ, üôáí äéáâéâÜæåôáé óå áõôü.

ÐáñáôÞñçóå ðñïóåêôéêÜ ôïí ðßíáêá ôçò óåëßäáò 23 (ó÷ïëéêïý âéâëßïõ) êáé óõìðëÞ-

ñùóå ôá êåíÜ:

pH

1

4

6

7

×áñáêôçñéóìüò äéáëýìáôïò

ðïëý üîéíï

ëßãï üîéíï

åëáöñþò üîéíï

ïõäÝôåñï




2ÂÜóåéò

Áóâåóôüíåñï:

Ôé åßíáé ôï áóâåóôüíåñï;

Ï áóâÝóôçò åßíáé ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ðïõ ïíïìÜæåôáé

õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ [Ca(OH)2]. Óå Ýíá ðïôÞñé íåñü ðñï-

óèÝôïõìå õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ êáé áíáäåýïõìå. ÁöÞ-

íïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï íá çñåìÞóåé. Óôïí ðõèìÝíá Ý÷åé ìåßíåé

áäéÜëõôï õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ åíþ ôï äéáãÝò äéÜëõìá

åßíáé äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ, ôï áóâåóôüíåñï.

Ðïéåò åßíáé ïé éäéüôçôåò ôïõ áóâåóôüíåñïõ;

Ôï áóâåóôüíåñï Ý÷åé ôéò ðáñáêÜôù éäéüôçôåò ðïõ

ïöåßëïíôáé óôï õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.

• ÁëëÜæåé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí:

Áí ðñïóèÝóïõìå óå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ,

âÜììá çëéïôñïðßïõ áðü ìåíåîåäß ãßíåôáé ìðëÝ åíþ ç öáé-

íïëïöèáëåÀíç áðü Ü÷ñùìç ãßíåôáé êüêêéíç.

• Åîïõäåôåñþíåé ôá äéáëýìáôá ôùí oîÝùí:

¸íá äéÜëõìá õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò ìå âÜììá çëéïôñïðßïõ

Ý÷åé êüêêéíï ÷ñþìá. ¼ôáí ðñïóèÝôïõìå áóâåóôüíåñï óéãÜ -

óéãÜ ðáñáôçñïýìå üôé ìåôÜ áðü ôçí ðñïóèÞêç êÜðïéáò ðï-

óüôçôáò ôï äéÜëõìá áëëÜæåé ÷ñþìá êáé ãßíåôáé ìðëÝ. Áõôü

óçìáßíåé üôé ôï äéÜëõìá Ý÷áóå ôéò üîéíåò éäéüôçôåò ôïõ.

¢ñá ôï áóâåóôüíåñï åîïõäåôÝñùóå ôï äéÜëõìá ôïõ ïîÝïò.

• Ôï áóâåóôüíåñï åßíáé êáëüò áãùãüò ôïõ çëåêñéóìïý.

Ôï áóâåóôüíåñï åßíáé Ýíá

äéáõãÝò äéÜëõìá.

Áí ìÝóá áðü ôï áóâåóôü-

íåñï äéáâéâÜóïõìå áÝñéï

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, ôï

äéÜëõìá èïëþíåé.




30.

ÃåíéêÜ ãéá ôéò âÜóåéò:

Ôé åßíáé ïé âÜóåéò;

Ïé âÜóåéò åßíáé ìéá ïìÜäá ÷çìéêþí åíþóåùí ìå êïé-

íÝò éäéüôçôåò. ¼ôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü äßíïõí ëüãù äéÜ-

óôáóçò áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ – ).

Ôé åßíáé ï âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò;

Âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí

âÜóåùí ðïõ åßíáé ïé åîÞò:1. ¸÷ïõí ãåýóç ðéêñÞ êáé êáõóôéêÞ.

2. ÁëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.

3. Åîïõäåôåñþíïõí ôá äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí.

4. Ôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåê-

ôñéóìïý Üñá åßíáé çëåêôñïëýôåò.

Ðïõ ïöåßëïíôáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí âÜóåùí;

Ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí âÜóåùí ïöåßëïíôáé óôá áíé-üíôá ôïõ õäñïîåéäßïõ (ÏÇ – ) ðïõ ðáñÜãïíôáé óôá õäáôéêÜ

ôïõò äéáëýìáôá (èåùñßá Arrhenius).

NaOH(aq) → Na+(aq) + OH –

(aq)

õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ

Ca(OH)2(aq)

→ Ca2+(aq) + OH –

(aq)

õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ

H áììùíßá (NH3

) óå õäáôéêÜ äéáëýìáôá óõìðåñéöÝñåôáé ùò âÜóç. Ôá áíéüíôá

õäñïîåéäßïõ óôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôçò áììùíßáò ðñïêýðôïõí áðü ôçí áíôß-

äñáóç ôçò ìå ôï íåñü.

NH3(aq) + H2Ï() →→→→→ NH4+

(aq) + OH – (aq)

ÂÜóåéò êáé äåßêôåò:

Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí ðáñïõóßá

âÜóåùí;




31.

Åêôüò áðü ôá ïîÝá êáé ïé âÜóåéò áëëÜæïõí ôï ÷ñþìá

ôùí äåéêôþí.

Åéäéêüôåñá:

• Ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ áðü ìåíåîåäß ãßíåôáé ìðëÝ.

• Ç öáéíïëïöèáëåÀíç áðü Ü÷ñùìç ãßíåôáé êüêêéíç.

• Ç çëéáíèßíç ðáñáìÝíåé êßôñéíç (ðáñïõóßá ïîÝïò ãßíåôáé

êüêêéíç).

ÐáñáóêåõÞ âÜóåùí áðü ïîåßäéá:

Ðïéåò åíþóåéò ïíïìÜæïíôáé âáóéêÜ ïîåßäéá;

ÂáóéêÜ ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ïñéóìÝíá ïîåßäéá ôùí

ìåôÜëëùí ôá ïðïßá áíôéäñïýí ìå ôï íåñü êáé ó÷çìáôßæïõí

ôéò áíôßóôïé÷åò âÜóåéò. Ãéá ðáñÜäåéãìá üôáí ôï ïîåßäéï ôïõ

áóâåóôßïõ (CaO) êáé ôï ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (Ía2O) ðñïóôå-

èïýí óôï íåñü ðáñÜãïõí õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ

[Ca(OH)2] êáé õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (ÍaÏÇ) áíôßóôïé÷á.

CaO(s) + H2O() → Ca(OH)2(aq)

Na2O(s) + H2O() → 2NaOH(aq)

Âáóåéò ìå éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí:Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ (ÊÏÇ)

êáé ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaÏÇ);


Óå êáèáñÞ êáôÜóôáóç åßíáé óôåñåÜ ìå ëåõêü ÷ñþ-

ìá. Äéáëýïíôáé åýêïëá óôï íåñü.

• ×çìéêÝò éäéüôçôåò:Ôüóï óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç üóá êáé ôá äéáëýìáôá ôïõò

åßíáé éäéáôÝñùò äñáóôéêÜ êáé ðñïóâÜëëïõí ôï äÝñìá êáé

ôá ìÜôéá, üôáí Ýñèïõí óå åðáöÞ. Ãéá áõôü ïíïìÜæïíôáé

êáé êáõóôéêü íÜôñéï êáé êáõóôéêü êÜëéï.

• ×ñÞóåéò:

Ôï êáõóôéêü íÜôñéï êáé ôï êáõóôéêü êÜëéï ÷ñçóéìïðïé-

ïýíôáé óå ðïëëÝò âéïìç÷áíßåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ðñï-

úüíôùí, üðùò óáðïýíéá, ôå÷íçôü ìåôÜîé óôçí áíáêýêëù-

óç ÷áñôéïý ê.á.

Ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ

ìå ðñïóèÞêç âÜóçò, áðü

ìåíåîåäß ãßíåôáé ìðëÝ.




32.

Ç êõôôáñßíç ìå ôçí åðßäñáóç âÜóåùí áðïêôÜ ëÜìøç êáé

âÜöåôáé åýêïëá. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ êáëåßôáé ìåñóåñéóìüò

ôçò êõôôáñßíçò êáé åßíáé áðáñáßôçôç ãéá íá ðáñáóêåõáóôåß ôå÷íçôü ìåôÜîé.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí áììùíßá;


Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé Ü÷ñùìï áÝñéï ìå áðïðíéêôéêÞ ïóìÞ.

Ç äõóÜñåóôç ïóìÞ óôéò ôïõáëÝôåò ïöåßëåôáé óôçí ðáñïõ-

óßá áììùíßáò äéüôé åßíáé ðñïúüí äéÜóðáóçò ôùí ïýñùí.

• ×ñÞóåéò:×ñçóéìïðïéåßôáé ùò êáèáñéóôéêü, áíôßäïôï óå ôóéìðßìáôá ê.á.

pÇ (ðå - ÷á):

Ðïéü åßíáé ôï pH (ðå - ÷á) åíüò âáóéêïý äéáëýìáôïò;

Ôï pH (ðå -÷á) åíüò äéáëýìáôïò âÜóçò óôïõò 250C

ìðïñåß íá Ý÷åé ôéìÝò 14 pH 7≥ > áðü 7 åùò 14.

¢ñá pÇ > 7 ìáñôõñÜ âáóéêü äéÜëõìá.

Ðßíáêáò pH âáóéêþí ïõóéþí:




33.

¼ðùò âëÝðïõìå óôïí ðßíáêá üóï ìåãáëýôåñï åßíáé ôï pÇ

ôüóï ðéï âáóéêü åßíáé ôï äéÜëõìá.

ÅîïõäåôÝñùóç:

Ôé ïíïìÜæåôáé åîïõäåôÝñùóç;

Ôá êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) ôùí ïîÝùí áíôéäñïýí

ìå ôá áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ – ) ôùí âÜóåùí êáé äßíïõí

ìüñéá Ç2Ï [H+(aq) + OH –

(aq) → H2O()]. Ç áíôßäñáóç áõôÞ

ëÝãåôáé åîïõäåôÝñùóç.

Ðïéïò åßíáé ï ìç÷áíéóìüò ôçò åîïõäåôÝñùóçò;

Ãíùñßæïõìå üôé ôá ïîÝá óôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá

äßíïõí êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+).

ð.÷. óå Ýíá õäáôéêü äéÜëõìá HCl Ý÷ïõìå:

HCl(aq) → H+(aq) + Cl –

(aq)

Ïé âÜóåéò óôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá äßíïõí áíéüíôá õ-

äñïîåéäßïõ (ÏÇ – ), ð.÷. óå õäáôéêü äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ

íáôñßïõ (ÍaOH) Ý÷ïõìå:

NaOH(aq) → Na+(aq) + OH –

(aq)

ÐñïóèÝôïíôáò óôáãüíåò áðü ôï äéÜëõìá ôçò âÜóçò óôï

äéÜëõìá ôïõ ïîÝïò ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:

H+(aq) + OH –

(aq) → H2O()

Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ìåéþíåôáé ç ðïóüôçôá ôùí êáôéüíôùí

õäñïãüíïõ (Ç+) óôï äéÜëõìá ìå áðïôÝëåóìá ôçí ìåßùóç

ôçò ïîýôçôáò êáé áýîçóç ôïõ pH. ¼ôáí Ý÷åé ðñïóôåèåß ðï-

óüôçôá áíéüíôùí õäñïîåéäßïõ (ÏÇ – ) ßóç ìå ôçí ðïóüôçôáôùí êáôéüíôùí õäñïãüíïõ (Ç+) ôüôå èá Ý÷åé äåõóìåõôåß üëç

ç ðïóüôçôá ôùí Ç+. Ôï äéÜëõìá ðïõ Ý÷åé ðñïêýøåé äåí Ý÷åé

ïýôå üîéíåò ïýôå âáóéêÝò éäéüôçôåò.

Åßíáé ïõäÝôåñï äéÜëõìá êáé ç âÜóç Ý÷åé åîïõäåôåñþóåé ôï

ïîý. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé pÇ = 7 äçëáäÞ ôçí ôéìÞ ôïõ pÇ ôïõ

êáèáñïý íåñïý.

Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ôï pÇ äéáëýìáôïò ïîÝïò (HCl)

üôáí ðñïóèÝôïõìå âÜóç (NaOH);

Ôï õäáôéêü äéÜëõìá õäñï-

÷ëùñßïõ ìå äåßêôç öáéíï-

ëïöèáëåÀíç åßíáé Ü÷ñùìï.

ÌåôÜ ôçí ðñïóèÞêç ôïõ

õäáôéêïý äéáëýìáôïò õäñï-îåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ, Ý÷ïõ-

ìå åîïõäåôÝñùóç êáé ôï

äéÜëõìá ÷ñùìáôßæåôáé

êüêêéíï, ëüãù ôïõ äåßêôç.




34.

Ôï öáéíüìåíï ôçò åîïõäåôÝñùóçò óôçí êáèçìåñéíÞ

æùÞ âñßóêåé åöáñìïãÞ:

• Óôéò ïäïíôüðáóôåò:

Ïé ðåñéóóüôåñåò ïäïíôüðáóôåò (åêôüò áðü ôéò ðáéäéêÝò)

ðåñéÝ÷ïõí âÜóåéò þóôå íá åîïõäåôåñþíïõí ôá ïîÝá ðïõ

äçìéïõñãïýíôáé óôï óôüìá áðü ôéò ôñïöÝò.

Ç ðáñïõóßá ôùí ïîÝùí óôï óôüìá åõíïåß ôçí áíÜðôõîç

âáêôçñçäßùí ìå åðéâëáâåßò óõíÝðåéåò ãéá ôá äüíôéá.

• Óôçí âáñõóôïìá÷éÜ:

Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò âáñõóôïìá÷éÜò ïé îõíßëåò ï-

öåßëïíôáé óå õðåñâïëéêÞ Ýêêñéóç õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò

Ôï äéÜëõìá ôïõ ïîÝïò Ý÷åé pÇ < 7. Ìå ôçí ðñïóèÞêç

äéáëýìáôïò âÜóçò ç ðïóüôçôá ôùí êáôéüíôùí Ç+ ìåéþíå-

ôáé ãéáôß äåóìåýïíôáé áðü ôá áíéüíôá ÏÇ-. Ç ïîýôçôá ôïõ

äéáëýìáôïò ðïõ ïöåßëåôáé óôçí ðáñïõóßá ôùí Ç+ ìåéþíå-

ôáé êáé ôï pH áõîÜíåôáé êáé ôåëéêÜ üôáí èá Ý÷ïõìå ðëÞñç

åîïõäåôÝñùóç èá Ý÷ïõìå pÇ = 7.

Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ôï pH äéáëýìáôïò âÜóçò (ÍaOH)

üôáí ðñïóèÝôïõìå ïîý (ÇCl);

Ôï äéÜëõìá ôçò âÜóçò Ý÷åé pÇ > 7. Ìå ôçí ðñïóèÞêçäéáëýìáôïò ïîÝïò åîïõäåôåñþíïíôáé ôá áíéüíôá õäñïîåé-

äßïõ ìå áðïôÝëåóìá ôï pH íá ìåéþíåôáé êáé ôåëéêÜ üôáí èá

Ý÷ïõìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôï pÇ èá ãßíåé ßóï ìå 7.

Ðþò ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï ôÝëïò ôçò

åîïõäåôÝñùóçò;

Ôï ôÝëïò ôçò åîïõäåôÝñùóçò ìðïñåß íá äéáðéóôùèåß

ïðôéêÜ ìå ôçí ÷ñÞóç åíüò êáôÜëëçëïõ äåßêôç. Ç åîïõäåôÝ-ñùóç ôåëåéþíåé üôáí áëëÜîåé ÷ñþìá ï äåßêôçò.

ÂÜóåéò êáé êáèçìåñéíÞ æùÞ:Ðïõ âñßóêåé åöáñìïãÞ ôï öáéíïìåíï ôçò åîïõäåôÝ-

ñùóçò óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ;




35.

óôï ãáóôñéêü õãñü. Ç êáôÜóôáóç áíôéìåôùðßæåôáé ìå ëÞøç

óüäáò Þ ïîåéäßïõ ôïõ ìáãíçóßïõ, (âáóéêü ïîåßäéï).

• Óôçí áíôéìåôþðéóç áôõ÷çìÜôùí ìå ëÞøç ïîÝùí áðü

ôï óôüìá:

×ñçóéìïðïéåßôáé äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ ìáãíçóßïõ

[Ìg(OH)2] ãíùóôü ùò “ãÜëá ìáãíçóßáò”.

• Óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ôóéìðçìÜôùí ôùí åíôüìùí:

Ôï äçëçôÞñéï ôçò ìÝëéóóáò ôùí êïõíïõðéþí, ôùí ìõñ-

ìçãêéþí êáé ôçò ôóïõêíßäáò åßíáé üîéíï êáé Ýôóé ìðïñåß

íá áíôéìåôùðéóèåß ìå äéÜëõìá áììùíßáò Þ äéÜëõìá óü-

äáò ôá ïðïßá åîïõäåñþíïõí ôï äçëçôÞñéï.

• Óôçí äéüñèùóç ôïõ pH ôïõ åäÜöïõò:

Ôá ðåñéóóüôåñá öõôÜ åõäéêéìïýí óå åäÜöç ðïõ Ý÷ïõí pH

ðåñßðïõ 7. Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò üôáí ôï pÇ ôïõ åäÜ-

öïõò äåí åßíáé êáôÜëëçëï ãéá ìéá êáëëéÝñãåéá, ðñïóôßèå-

íôáé óôï Ýäáöïò äéÜöïñá ðáñáóêåõÜóìáôá ðïõ áðïóêï-

ðïýí óôç äéüñèùóç ôïõ pÇ. Ôá üîéíá åäÜöç ìðïñïýí íá

ãßíïõí ïõäÝôåñá ìå ðñïóèÞêç ðáñáóêåõÜóìáôïò ðïõ ðå-

ñéÝ÷åé õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ Ca(OH)2.

ÏéêïäïìéêÜ õëéêÜ:Ôé åßíáé ôá êïíéÜìáôá;

ÊïíéÜìáôá ïíïìÜæïíôáé ôá ïéêïäïìéêÜ õëéêÜ ðïõ ÷ñç-

óéìïðïéïýíôáé ãéá ôï ÷ôßóéìï êáé ôï óïâÜíôéóìá ôùí ïéêïäü-

ìùí. Äéáêñßíïíôáé óå áåñïðáãÞ êáé õäáôïðáãÞ Þ õäñáõëéêÜ.

ÐïéÜ êïíéÜìáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé áåñïðáãÞ;

ÁåñïðáãÞ ïíïìÜæïíôáé ôá êïíéÜìáôá ðïõ óêëçñáß-

íïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ áÝñá. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá

áåñïðáãïýò êïíéÜìáôïò åßíáé ôï áóâåóôïêïíßáìá.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï áóâåóôïêïíßáìá;

Ôï áóâåóôïêïíßáìá åßíáé ìßãìá áóâÝóôç, [õäñïîåß-

äéï ôï áóâåóôßïõ Ca(OH)2], Üììïõ êáé íåñïý êáé ÷ñçóéìï-

ðïéåßôáé óôï ÷ôßóéìï êáé óôï óïâÜíôéóìá.

Ôï äçëçôÞñéï ôùí ìõñìõ-

ãêéþí ðåñéÝ÷åé ìõñìéêéêü

ïîý, ãéá áõôü êáé áíôéìåôù-

ðßæåôáé ìå äéÜëõìá áììù-

íßáò Þ äéÜëõìá óüäáò, ðïõ

åßíáé âáóéêÜ êáé ôï åîïõä-

åôåñþíïõí.

Ôï äçëçôÞñéï ôçò ìÝëéóóáò åßíáé üîéíï, ãéá áõôü êáé á-

íôéìåôùðßæåôáé ìå äéÜëõìá

áììùíßáò Þ äéÜëõìá óüäáò,

ðïõ åßíáé âáóéêÜ êáé ôï åî-

ïõäåôåñþíïõí.

Ôï äçëçôÞñéï ôçò óöÞêáò

åßíáé âáóéêü, ãéá áõôü êáé

áíôéìåôùðßæåôáé ìå îßäé,

ðïõ åßíáé ïîý êáé ôï åîïõä-

åôåñþíåé.




36.

Ç óêëÞñõíóç ôïõ áóâåóôïêïíéÜìáôïò ïöåßëåôáé óôçí áíôß-

äñáóç ôïõ Ca(OH)2 ìå ôï CO2 ôçò áôìüóöáéñáò:

CO2(g) + Ca(OH)2 →→→→→ CaCO3(s) + H2O()

Ôï áíèñáêéêü áóâÝóôéï ðïõ ðáñÜãåôáé, åßíáé ìßá óôåñåÞ

Ýíùóç áäéÜëõôç óôï íåñü, ìå áðïôÝëåóìá ôï áóâåóôïêï-

íßáìá íá óêëçñáßíåé êáé íá ãßíåôáé Üñéóôï óõíäåôéêü õëéêü.

Ç Üììïò äåí óõììåôÝ÷åé óôçí áíôßäñáóç, áëëÜ äéåõêïëýíåé

ôçí ðñüóâáóç ôïõ áÝñá óôï åóùôåñéêü ôïõ êïíéÜìáôïò.

ÐïéÜ êïíéÜìáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé õäñáõëéêÜ Þ

õäáôïðáãÞ;

ÕäñáõëéêÜ Þ õäáôïðáãÞ ïíïìÜæïíôáé ôá êïíéÜìáôá ðïõ

óêëçñáßíïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ íåñïý. Ôá ðåñéóóüôåñá õäñáõ-

ëéêÜ êïíéÜìáôá Ý÷ïõí ùò êýñéï óõóôáôéêü ôï ôóéìÝíôï.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï ôóéìÝíôï;

Ôï ôóéìÝíôï åßíáé ìßãìá ÷çìéêþí åíþóåùí ôïõ áóâå-

óôßïõ, ôïõ ðõñéôßïõ êáé ôïõ áñãéëßïõ.

Ôé åßíáé ôï ìðåôüí êáé ôé ôï ìðåôüí - áñìÝ;

Ôï ìðåôüí Þ óêõñïêïíßáìá åßíáé ìßãìá ôóéìÝíôïõ,

Üììïõ, ÷áëéêéþí (óêýñùí) êáé íåñïý. Áí óôï ìðåôüí ôïðï-

èåôÞóïõìå êáé âÝñãåò áðü óßäåñï, ôüôå ðñïêýðôåé ôï ìðå-

ôüí áñìÝ Þ ïðëéóìÝíï óêõñüäåìá.

• Âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò: Åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò äéáëõìÜôùí ôùíâÜóåùí ðïõ ïöåßëïíôáé óôá éüíôá ÏÇ – .

• ÂáóéêÜ ïîåßäéá: Ôá ïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí ðïõ ìå åðßäñáóç íåñïý

äßíïõí âÜóåéò.

• Êõñéüôåñåò âÜóåéò: Êáõóôéêü íÜôñéï (NaOH) , êáõóôéêü êÜëéï

(ÊÏÇ), áììùíßá (ÍÇ3).

• pÇ (ðå - ÷á): Ôá äéáëýìáôá âÜóåùí Ý÷ïõí pÇ > 7.

• ÅîïõäåôÝñùóç: Ç áíôßäñáóç ìåôáîý Ç+ êáé OH – .

• Ôá ÊïíéÜìáôá: Äéáêñßíïíôáé óå áåñïðáãÞ êáé õäáôïðáãÞ.

Ôï ôóéìÝíôï ÷ñçóéìïðïéåß-

ôáé óå ïéêïäïìéêÝò åñãáóßåò.




37.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò.

á. Ôï óýíïëï ôùí êïéíþí ......................... ôùí âáóéêþí äéáëõìÜôùí ïíïìÜæåôáé ......................... ÷áñáêôÞñáò

â. Ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ áðü ......................... óå äéÜëõìá âÜóçò ãßíåôáé

.........................

ã. Ôï pH åíüò âáóéêïý äéáëýìáôïò Ý÷åé ôéìÝò áðü ......................... åùò ..... ................... .

ä. Ïé âÜóåéò êáé ôá ïîÝá áíôéäñïýí ìå ìéá áíôéäñÜóç ðïõ ïíïìÜæåôáé ................ .........

Ëýóç:

á. éäéïôÞôùí, âáóéêüò â. ìåíåîåäß, ìðëÝ

ã. 7, 14 ä. åîïõäåôÝñùóç

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò:

á. Ïé âÜóåéò áíôéäñïýí ìå ôá ïîÝá êáé äßíïõí Üëáôá.

â. Ôï pH åíüò äéáëýìáôïò ïîÝïò ìå ðñïóèÞêç âÜóçò áõîÜíåôáé.

ã. Ôï pH åíïò äéáëýìáôïò âÜóçò ìå ðñïóèÞêç ïîÝùò áõîÜíåôáé.

ä. Ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï ôÝëïò ôçò åîïõäåôÝñùóçò ìå ÷ñÞóç äåéêôþí.

å. Ôá âáóéêÜ ïîåßäéá åßíáé ïîåßäéá ôùí áìåôÜëëùí.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.


ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.


å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò âÜóåéò ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò ÷ñÞóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí

óôÞëç Â.




38.


á. Ôï áóâåóôüíåñï äåí áëëÜæåé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.

â. Ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí âÜóåùí ïöåßëïíôáé óôá áíéüíôá õäñïîåéäßïõ ðïõ äßíïõí

ëüãù äéÜóôáóçò óôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá.

ã. Ïé âÜóåéò Ý÷ïõí ãåýóç ðéêñÞ (Þ êáõóôéêÞ).

ä. Ç öáéíïëïöèáëåÀíç óå äéÜëõìá âÜóçò Ý÷åé ìðëÝ ÷ñþìá.

å. Ôï ïîåßäéï ôïõ Ía2O åßíáé âáóéêü.

æ. Ôï êáõóôéêü êÜëéï ÊÏÇ åßíáé ëåõêü óôåñåü.

ç. Ç áììùíßá åßíáé õãñÞ Ýíùóç.

è. Ôï pÇ åíüò äéáëýìáôïò âÜóçò ìðïñåß íá åßíáé ßóï ìå 12.


á. Ç áíôßäñáóç åíüò äéáëýìáôïò ......................... ìå Ýíá äéÜëõìá âÜóçò ïíïìÜæåôáé

.........................

â. Ôï äéÜëõìá ìå pH < 7 ïíïìÜæåôáé ......................... ìå pÇ = 7 ïíïìÜæåôáé .........................

êáé ìå pH > 7 ïíïìÜæåôáé .........................

ã. Ôá õäñïîåßäéá ôïõ êáëßïõ êáé ôïõ íáôñßïõ åßíáé ......................... óþìáôá ìå

ÓôÞëç Á

1. ÊÏÇ

2. Ca(OH)2

3. NH3

4. Mg(OH)2

ÓôÞëç Â

á. Ïéêïäïìéêü õëéêü

â. ÐáñáóêåõÞ ôå÷íçôïý ìåôáîéïý

ã. Áíôßäïôï óôç ëÞøç éó÷. ïîÝùí

ä. Aíôßäïôï óå ôóéìðÞìáôá

Ëýóç:

1 →→→→→ â, 2 →→→→→ á, 3 →→→→→ ä, 4 →→→→→ ã




39.

......................... ÷ñþìá êáé äéáëýïíôáé ......................... óôï íåñü. Ðñïêáëïýí åãêáý-

ìáôá óôï äÝñìá åßíáé äçëáäÞ .................. .......

ä. Ïé ïäïíôüðáóôåò ðåñéÝ÷ïõí ......................... þóôå íá ............ ............. ôá ïîÝá ðïõ

äçìéïõñãïýíôáé óôï óôüìá áðü ôéò ôñïöÝò.

å. Óôçí âáñõóôïìá÷éÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ......................... öÜñìáêá ôá ïðïßá åîïõäåôåñ-

þíïõí ôçí ðåñßóóåéá ôïõ ......................... ïîÝïò óôï ......................... õãñü.

æ. Ôá êïíéÜìáôá åßíáé ......................... õëéêÜ. Äéáêñßíïíôáé óå ......................... êáé

.........................

Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç:á. Ðïéá áðü ôéò åðüìåíåò åíþóåéò äåí åßíáé âÜóç.

i. ÊÏÇ ii. ÍÇ3

iii. KCl iv. Ca(OH)2

â. ̧ íá âáóéêü äéÜëõìá ìðïñåß íá Ý÷åé pH

i. 7 ii. 6

iii. 1 iv. 8

ã. ×ñçóéìïðïéïýìå áììùíßá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôóéìðçìÜôùí üôáí ôï äçëçôÞñéï åßíáé:

i. üîéíï ii. âáóéêü

iii. óå üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò.

ä. Ôï pH åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò ÊÏÇ èá áõîçèåß áí ðñïóèÝóïõìå

i. HCl ii. íåñü

iii. óôåñåü ÊÏÇ

Íá óçìåéþóåôå Ýíá × óôçí êáôÜëëçëç óôÞëç ãéá ôçí ðåñéï÷Þ pÇ ôùí ðáñáêÜôù

äéáëõìÜôùí:




40.

Íá ãñÜøåéò óôá êåíÜ áí ôï pÇ ôïõ äéáëýìáôïò ôçò óôÞëçò Á èá áõîçèåß, èá

ìåéùèåß Þ èá ðáñáìåßíåé óôáèåñü áí ðñïóèÝóïõìå óôï äéÜëõìá ôçò óôÞëçò Á

ôï óþìá ôçò óôÞëçò Â.

Íá óõìðëçñùèïýí ôá êåíÜ óôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò.

á. Ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ + íåñü → .........................

â. Íéôñéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ→ ......................... + íåñü.

ã. ......................... + íåñü→ õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ.

ä. ................ ......... + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ→ èåéêü áóâÝóôéï + íåñü.

¸íá äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (ÍaOH) åßíáé 4%w/w. ÐïéÜ ðïóüôçôá äéáëý-

ìáôïò èá ðñÝðåé íá ðÜñïõìå þóôå íá ðåñéÝ÷ïíôáé óå áõôü 22g NaOH.

Íá ÷áñáêôçñßóåôáé ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá óáí üîéíá, âáóéêÜ, ïõäÝôåñá.




41.

ÈÝìá 1ï

á. ÐïéÝò éäéüôçôåò ôùí âÜóåùí áðïôåëïýí ôïí âáóéêü ÷áñáêôÞñá;

Ðïõ ïöåßëåôáé ï âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò;

â. ÐïéÜ áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé åîïõäåôÝñùóç êáé ãéáôß.

ÈÝìá 2ï

á. Ôß åßíáé ôá êïíéÜìáôá êáé óå ðïéÝò êáôçãïñßåò äéáêñßíïíôáé; Ãéáôß;

â. ̧ ÷ïõìå Ýíá äéÜëõìá âÜóçò ôï ïðïßï èÝëïõìå íá åîïõäåôåñþóïõìå. Ôé äéÜëõìá

èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå êáé ðþò ìðïñïýìå íá áíôéëçöèïýìå ôï ôÝëïò ôçò

åîïõäåôÝñùóçò;

ÈÝìá 3ï


á. ÂáóéêÜ ïîåßäéá åßíáé áõôÜ ðïõ áíôéäñïýí ìå ôï íåñü êáé äßíïõí âÜóåéò.

â. Ãéá ôçí äéüñèùóç ôïõ pH åíüò üîéíïõ åäÜöïõò ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå

äéÜëõìá HCl.

ã. ÕäáôïðáãÞ êïíéÜìáôá åßíáé áõôÜ ðïõ ãéá íá ðáñáóêåõáóôïýí ÷ñåéÜæïíôáé íåñü.

ä. Ôï ìðåôüí áñìÝ åßíáé ìßãìá ôóéìÝíôïõ, Üììïõ êáé íåñïý.

ÈÝìá 4ï

ÐïéÜ èá åßíáé ç ìåôáâïëÞ ôïõ pH (áýîçóç Þ ìåßùóç) åíüò äéáëýìáôïò ìå pH = 12,

ìåôá ôçí ðñïóèÞêç:

á. ïîÝïò â. óôåñåïý ÍaOH ã. íåñïý




42.

ÁíÜöåñå ôá ïíüìáôá ôñéþí âÜóåùí.

Ëýóç:

Õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ, õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.

Ôï äçëçôÞñéï ôçò ôóïõêíßäáò åßíáé üîéíï. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù õãñÜ åßíáé êáôÜë-

ëçëï ãéá ôçí åîïõäåôÝñùóÞ ôïõ;

á. îßäé â. äéÜëõìá áììùíßáò ã. äéÜëõìá õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò

Ëýóç:

ÅðåéäÞ ôï äçëçôÞñéï ôçò ôóïõêíßäáò åßíáé üîéíï, ôï õãñü ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå

ãéá ôçí åîïõäåôÝñùóÞ ôïõ ðñÝðåé íá åßíáé âáóéêü. ¢ñá, óùóôç áðÜíôçóç åßíáé ôï

äéÜëõìá áììùíßáò (â.).

ÓõìðëÞñùóå ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Äåßêôçò

ÂÜììá çëéïôñïðßïõ

ÖáéíïëïöèáëåÀíç

÷ñþìá óå ïîý

êüêêéíï

Ü÷ñùìç

÷ñþìá äåßêôç

ìåíåîåäß

Ü÷ñùìç

÷ñþìá óå âÜóç

ìðëå

êüêêéíç

ÁíÜöåñå ôñåéò êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí âÜóåùí.

Ëýóç:

á. Ïé âÜóåéò áëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.

â. Ïé âÜóåéò åîïõäåôåñþíïõí ôá äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí.ã. Ôá äéáëýìáôá ôùí âÜóåùí åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåêôñéóìïý.

Áí Ýíá áíïéêôü äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé áóâåóôüíåñï ðáñáìåßíåé ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü

äéÜóôçìá åêôåèåéìÝíï óôïí áôìïóöáéñéêü áÝñá, ðáñáôçñïýìå íá ó÷çìáôßæåôáé óôçí

åðéöÜíåéá ôïõ äéáëýìáôïò ìßá ëåðôÞ êñïýóôá. Ðïéá åîÞãçóç äßíåôå;

Ëýóç:

Ôï áóâåóôüíåñï ðåñéÝ÷åé õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ [Ca(OH)2], ôï ïðïßï áíôéäñÜ ìå ôï

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá ðïõ õðÜñ÷åé óôïí áôìïóöáéñéêü áÝñá êáé ó÷çìáôßæåôáé áíèñá-

êéêü áóâÝóôéï (CaCO3):




43.

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O

Ôïáíèñáêéêü áóâÝóôéï åßíáé áäéÜëõôï óôï íåñü êáé ó÷çìáôßæåé êñïýóôá.

¸íá äéÜëõìá âÜóçò Ý÷åé pH = 12. Óôï äéÜëõìá áõôü ðñïóèÝôïõìå ìßá ðïóüôçôá

äéáëýìáôïò åíüò ïîÝïò. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ôéìÝò áðïêëåßåôáé íá åßíáé ç ôéìÞ

ôïõ pH ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ èá ðñïêýøåé;

á. 11 â. 13 ã. 7 ä. 8 å. 4,5

Ëýóç:

Ìå ôçí ðñïóèÞêç ïîÝïò óôï äéÜëõìá âÜóçò, ôï äéÜëõìá ãßíåôáé ëéãüôåñï âáóéêü,

äçëáäÞ ôï pH ôïõ åëáôôþíåôáé, óõíåðþò ç ôéìÞ ôïõ pH ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ èá ðñï-

êýøåé áðïêëåßåôáé íá åßíáé 13.

Íá ãñÜøåôå ìå ëÝîåéò ôç ÷çìéêÞ åîßóùóç ãéá ôçí áíôßäñáóç ôùí éüíôùí ðïõ ðñáã-

ìáôïðïéåßôáé êáôÜ ôçí åîïõäåôÝñùóç äéáëýìáôïò ïîÝïò áðü äéÜëõìá âÜóçò.

Ëýóç:

Êáôéüíôá õäñïãüíïõ + áíéüíôá õäñïîåéäßïõ → ìüñéá íåñïý

ÓõìðëÞñùóå ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò ôçí áíôßäñáóç:

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ →→→→→ ............... + ...............

Ëýóç:

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ → áíèñáêéêü áóâÝóôéï + íåñü.

Ðïéá êïíéÜìáôá ïíïìÜæïíôáé áåñïðáãÞ êáé ðïéá õäáôïðáãÞ;

Ëýóç:

ÁåñïðáãÞ ïíïìÜæïíôáé ôá êïíéÜìáôá ðïõ óêëçñáßíïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ áÝñá, åíþ

õäáôïðáãÞ áõôÜ ðïõ óêëçñáßíïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ íåñïý.

Ôé åßíáé ôï ìðåôüí êáé ôé ôï ìðåôüí áñìÝ;

Ëýóç:

Ôï ìðåôüí åßíáé ìßãìá ôóéìÝíôïõ, Üììïõ, ÷áëéêéþí êáé íåñïý, åíþ ôï ìðåôüí áñìÝ åßíáé

ìðåôüí ðïõ ðåñéÝ÷åé êáé óéäåñÝíéåò âÝñãåò ãéá ìåãáëýôåñç áíôï÷Þ.




3¢ëáôá

ÁëÜôé (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï):

Ðïéá ÷çìéêÞ Ýíùóç åßíáé ôï êïéíü ìáãåéñéêü áëÜôé;

Ôï êïéíü ìáãåéñéêü áëÜôé åßíáé ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ÷ëù-

ñéïý÷ï íÜôñéï (NaCl). Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï âñßóêåôáé äéá-

ëõìÝíï óôï èáëáóóéíü íåñü ìå áðïôÝëåóìá ôï íåñü áõôü

íá Ý÷åé áëìõñÞ ãåýóç.

Ðùò ðáñáëáìâÜíåôáé ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï áðü ôïèáëáóóéíü íåñü;

Ôï áëÜôé ðáñáëáìâÜíåôáé áðü ôï íåñü ôçò èÜëáó-

óáò êõñßùò áðü ôéò áëõêÝò, ïé ïðïßåò åßíáé äåîáìåíÝò äß-

ðëá óôç èÜëáóóá. Ïé áëõêÝò ãåìßæïõí ìå èáëáóóéíü íåñü.

ôïí ÷åéìþíá. Ôïõò èåñìïýò êáëïêáéñéíïýò ìÞíåò ôï íåñü

åîáôìßæåôáé êáé óôïí ðõèìÝíá ðáñáìÝíåé Ýíá ðá÷ý óôñþìá

óôåñåïý ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ ìå ðñïóìßîåéò áëÜôùí ìáãíç-

óßïõ êáé êáëßïõ.

Ðïéåò åßíáé ïé éäéüôçôåò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ;

Ôï õäáôéêü äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ åßíáé êáëüò

áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý. Ç áãùãéìüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò

ïöåßëåôáé óôá êáôéüíôá íáôñßïõ (Ía+) êáé ôá áíéüíôá ÷ëù-

ñßïõ (Cl – ) ðïõ áðåëåõèåñþíïíôáé óôï äéÜëõìá. Ôï ÷ëùñéïý-

÷ï íÜôñéï åßíáé Ýíá êñõóôáëëéêü óôåñåü. Ôï êñõóôáëëéêü

ðëÝãìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ôá êáôéüíôá Na+

êáé ôá áíéüíôá

Áðïèçêåõôéêüò ÷þñïò áëá-

ôéïý óå áëõêÞ.




46.

Cl – äéáôåôáãìÝíá óôï ÷þñï ÷ùñßò íá õðÜñ÷ïõí ìüñéá ÷ëù-

ñéïý÷ïõ íáôñßïõ.

Ìå ôç äéÜëõóç óôï íåñü êáôáóôñÝöåôáé ôï êñõóôáëëéêü

ðëÝãìá êáé ôá éüíôá åëåõèåñþíïíôáé óôï äéÜëõìá.

Ïé õðüëïéðåò öõóéêÝò éäéüôçôåò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ

áíáöÝñïíôáé óôç óõíÝ÷åéá:

÷ñþìá: ëåõêü

öõóéêÞ êáôÜóôáóç: óôåñåü

ãåýóç: áëìõñÞ

ðõêíüôçôá: 2,2 g/mLóçìåßï ôÞîçò: 801 ïC

óçìåßï æÝóçò: 1465 oC

äéáëõôüôçôá óå g/100 g íåñüõ: 36g

ÐïéÝò åßíáé ïé ÷ñÞóåéò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ;

Ïé êõñéüôåñÝò ôïõ ÷ñÞóåéò åßíáé:

• Óáí Üñôõìá óôç ìáãåéñéêÞ.Áñôýìáôá åßíáé ïé ïõóßåò ðïõ

ðñïóôßèåíôáé óôá öáãçôÜ ãéá íá ôá êÜíïõí ðéï åýãåõóôá.

• Óáí óõíôçñçôéêü ãéá ðïëëÜ ôñüöéìá. ÊñÝáò, øÜñéá,

åëéÝò, ôïõñóéÜ, ôõñéÜ ê.á. äéáôçñïýíôáé ãéá ìåãÜëï ÷ñïíé-

êü äéÜóôçìá óå áëÜôé (ðáóôÜ ôñüöéìá).

• Óáí áíôéðçêôéêü. Ôï íåñü ðÞæåé óôïõò 0 ïC, áëëÜ áí

äéáëýóïõìå áëÜôé óå áõôü, ôï óçìåßï ðÞîåùò ìåéþíåôáé.

Ãéá áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò áõôïêéíçôüäñïìïõò ôï

÷åéìþíá, ãéá íá ëõþíåé ôá ÷éüíéá êáé ôïõò ðÜãïõò.

Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ ãéá

ôïí Üíèñùðï;

Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï åßíáé áðáñáßôçôç Ýíùóç ãéá ôïí

Üíèñùðï, ï ïðïßïò ðñÝðåé íá êáôáíáëþíåé 12-20 g ôçí ç-

ìÝñá. Åéäéêüôåñá ôï NaCl:

• Åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôçí êõêëïöïñßá ôùí õãñþí ôïõ áßìáôïò.

Êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ÷ëù-

ñéïý÷ïõ íáôñßïõ




47.

• ÂïçèÜ óôçí Ýêêñéóç ôïõ ãáóôñéêïý õãñïý êáé åðïìÝíùò

óôçí ðÝøç.

Ç óôÝñçóç ôïõ ÍaCl ðñïêáëåß ðïëëÝò ðáñåíÝñãåéåò üðùò

æáëÜäåò, êáêÞ ëåéôïõñãåßá ôïõ íåõñéêïý óõóôÞìáôïò êáé

ôçò êáñäéÜò, áðþëåéá éóïññïðßáò ê.á.

Áðü ôçí Üëëç, õðåñâïëéêÞ êáôáíÜëùóç Üëáôïò ðñïêáëåß

áýîçóç ôçò ðßåóçò (õðÝñôáóç).

ÃåíéêÜ ãéá ôá Üëáôá:

Ôé åßíáé ôá Üëáôá;

Ôá Üëáôá åßíáé ìßá ìåãÜëç êáôçãïñßá ÷çìéêþí åíþ-

óåùí ìå êïéíÝò éäéüôçôåò. ¢ëáôá åêôüò áðü ôï ÷ëùñéïý÷ï

íÜôñéï åßíáé ç êéìùëßá, ôï ìÜñìáñï, ôá üóôñáêá, ïé óôá-

ëáêôßôåò êáé óôáëáãìßôåò êáèþò êáé ðïëëÝò êáôçãïñßåò

ïñõêôþí êáé ìåôáëëåõìÜôùí.

Ðïéåò åßíáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí áëÜôùí;

Ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí áëÜôùí åßíáé:

1. Åßíáé óôåñåÝò êñõóôáëëéêÝò ïõóßåò (óå óõíÞèç èåñìï-

êñáóßá).

2. Åßíáé çëåêôñïëýôåò, äçëáäÞ ôá äéáëýìá êáé ôá ôÞãìáôÜ

ôïõò Üãïõí ôï çëåêôñéêü ñåýìá.

3. Åìöáíßæïõí õøçëÜ óçìåßá æÝóçò êáé ôÞîçò.

Ðùò ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå ôá Üëáôá;

Ôá Üëáôá ìðïñïýí íá ðáñáóêåõáóôïýí ìå äýï ôñüðïõò:

á. Ìå åîïõäåôÝñùóç:

Ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò Ý÷åé ôç ãåíéêÞ ìïñöÞ:

ïîý + âÜóç →→→→→ áëÜôé + íåñü


HCl(aq) + NaOH(aq) →→→→→ NaCl(aq) + H2O()

ÁëÜôé óå ïñõêôÞ ìïñöÞ.




48.

Ôá Üëáò NaCl ðïõ ðáñáóêåõÜóôçêå ìå áõôü ôïí ôñüðï

åßíáé åõäéÜëõôï êáé ðáñáìÝíåé äéáëõìÝíï óôï íåñü.

â. Ìå êáôáâýèéóç:

Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá äõóäéÜëõôá

Üëáôá, üðùò ï ÷ëùñéïý÷ïò Üñãõñïò (AgCl).

Ãéá íá ðåôý÷ïõìå ôïí ó÷çìáôéóìü áõôþí ôùí áëÜôùí áíá-

ìéãíýïõìå äýï äéáëýìáôá áëÜôùí, ðïõ ôï Ýíá ðåñéÝ÷åé êá-

ôéüíôá Ag+ ð.÷. ôïõ íéôñéêïý áñãýñïõ (AgNO3(aq)) êáé ôï

Üëëï áíéüíôá ÷ëùñßïõ Cl – , ð.÷. ÷ëùñéïý÷ïõ íÜôñéïõ (NaCl).

Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:

AgNO3(aq) + NaCl(aq) →→→→→ 2AgCl(s)↓↓↓↓↓ + NaNO3(aq)

O ÷ëùñéïý÷ïò Üñãõñïò åßíáé äõóäéÜëõôïò óôï íåñü êáé

êáôáâõèßæåôáé ùò óôåñåü.

Ìå áíÜëïãï ôñüðï ìðïñïýí íá ðáñáóêåõáóôïýí ðïëëÜ

Üëáôá, üðùò ôï áíèñáêéêü áóâÝóôéï:

CaCl2(aq) + Na2CO3(aq) →→→→→ 2NaCl(aq) + CaCO3(s)↓↓↓↓↓

÷ëùñéïý÷ï áíèñáêéêü ÷ëùñéïý÷ï áíèñáêéêüáóâÝóôéï íÜôñéï íÜôñéï áóâÝóôéï

Ïé ðáñáðÜíù áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé áíôéäñÜóåéò äé-

ðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.

Ôé åßíáé ôá åõäéÜëõôá êáé ôé ôá äõóäéÜëõôá Üëáôá;

ÅõäéÜëõôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá ðïõ äéáëýï-

íôáé óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò óôï íåñü.

ÄõóäéÜëõôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá ðïõ äéáëýïíôáé ðïëý

ëßãï Þ êáèüëïõ óôï íåñü.

Ôé åßíáé ç äéáëõôüôçôá;

Äéáëõôüôçôá ìßáò ïõóßáò óå êÜðïéï äéÜëõìá ïíïìÜ-

æåôáé ôï ìÝãåèïò ðïõ åêöñÜæåé ôç ìÝãéóôç ðïóüôçôá ïõóßáò

ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýôç.

ÓõíÞèùò ç äéáëõôüôçôá åßíáé ç ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá ïõ-

óßáò ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå 100 g äéáëýôç, óå óõãêåêñé-

ìÝíç èåñìïêñáóßá.

ÐñïóèÞêç õäáôéêïý äéáëý-

ìáôïò ÍaCl óå õäáôéêü äéÜ-

ëõìá AgNO3 . Ðáñáôçñïýìå

ôï óôáäéáêü ó÷çìáôéóìü ôïõ

AgCl, ï ïðïßïò åßíáé áäéÜë-õôïò óôï íåñü.




49.

Ôé åßíáé ôá ëéðÜóìáôá;

ËéðÜóìáôá åßíáé ïé ïõóßåò ïé ïðïßåò ðñïóôßèåíôáé óôï

Ýäáöïò ãéá íá áíáðëçñþóïõí ôá óôïé÷åßá ðïõ êáôáíáëþíï-

íôáé áðü ôá öõôÜ. Ôá ëéðÜóìáôá ìðïñåß íá åßíáé öõóéêÜ üðùò

ç êïðñéÜ ôùí æþùí Þ ôå÷íçôÜ, ôá ïðïßá åßíáé åõäéÜëõôá Üëá-

ôá üðùò ôï íéôñéêü áììþíéï, ôï èåééêü êÜëéï êáé Üëëá.

Ôé åßíáé ôá ìéêôÜ ëéðÜóìáôá;

ÌéêôÜ ïíïìÜæïíôáé ôá ëéðÜóìáôá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ìßãìá

åíþóåùí ôïõ áæþôïõ, ôïõ öùóöüñïõ êáé ôïõ êáëßïõ.

Ôá öõôÜ ÷ñåéÜæïíôáé óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò Üæùôï êáé óå ìé-

êñüôåñåò áëëÜ óçìáíôéêÝò ðïóüôçôåò öùóöüñï êáé êÜëéï.

Áðáñáßôçôåò åßíáé êáé êÜðïéåò Üëëåò ïõóßåò óôïé÷åßùí óå ðïëý

ìéêñÝò ðïóüôçôåò, ïé ïðïßåò ïíïìÜæïíôáé ìéêñïèñåðôéêÝò.

¸ôóé ôá ëéðÜóìáôá ðåñéÝ÷ïõí óõíÞèùò ìßãìáôá åíþóåùí

ôïõ áæþôïõ (NH4+ Þ ÍÏ3

– ), ôïõ öùóöüñïõ (óáí P2O5) êáé

ôïõ êáëßïõ (óáí Ê 2

Ï), þóôå íá êáëýðôïõí ôéò ðåñéóóüôåñåò

áíÜãêåò ôùí öõôþí. ÊÜèå ìéêôü ëßðáóìá ÷áñáêôçñßæåôáé

ìå áñéèìïýò, ãéá ðáñÜäåéãìá 15 - 10 - 4, ðïõ äåß÷íïõí ôçí

ðåñéåêôéêüôçôá óå Üæùôï - öþóöïñï - êÜëéï %w/w.

Ôé åßíáé ôï öáéíüìåíï ôïõ åõôñïöéóìïý;

Ôï öáéíüìåíï ôïõ åõôñïöéóìïý åìöáíßæåôáé óå õãñÜ

ïéêïóõóôÞìáôá (ðïôÜìéá, ëßìíåò, ðáñÜêôéåò ðåñéï÷Ýò).

Ôá åõäéÜëõôá Üëáôá ðïõ áðïôåëïýí ôá ëéðÜóìáôá ðáñáóý-ñïíôáé áðü ôï íåñü ôçò âñï÷Þò, åéóÝñ÷ïíôáé óôïõò õäñïöü-

ñïõò ïñßæïíôåò êáé ôåëéêÜ êáôáëÞãïõí óôéò ëßìíåò, ôá ðïôÜ-

ìéá êáé ôç èÜëáóóá.

Ìå ôá ëéðÜóìáôá, ôá õäñüâéá öõôÜ êáé ôï öõôïðëáãêôüí,

áíáðôýóóïíôáé õðåñâïëéêÜ êáé ç éóïññïðßá ôùí ïéêïóõ-

óôçìÜôùí áíáôñÝðåôáé.

Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé êáé íá ìåéþíïíôáé ïé ðëçèõóìïß ôùí

øáñéþí áðü Ýëëåéøç ïîõãüíïõ.

Ôï öáéíüìåíï ôïõ åõôñïöé-

óìïý óå ëßìíç.

Ôï öáéíüìåíï ôïõ åõôñïöéóìïý

óôïí ðïôáìü ÁëéÜêìïíá.




50.

• ¢ëáôá: Êáôçãïñßá ÷çìéêþí åíþóåùí ìå êïéíÝò éäéüôçôåò.

• Éäéüôçôåò áëÜôùí: ÓôåñåÝò, êñõóôáëëéêÝò ïõóßåò ìå õøçëÜ óçìåßá

æÝóçò êáé ôÞîçò, ðïõ ó÷çìáôßæïõí çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá.

• ÐáñáóêåõÝò áëÜôùí: Ìå åîïõäåôÝñùóç (åõäéÜëõôá) êáé ìå êáôá-

âýèéóç (äõóäéÜëõôá).

• ËéðÜóìáôá: ÐáñáóêåõÜóìáôá (öõóéêÜ Þ ôå÷íçôÜ) ðïõ áíáðëçñþíïõí ôá áðáñáß-

ôçôá óôïé÷åßá óôï Ýäáöïò, ãéá ôçí áíÜðôõîç öõôþí.

• Åõôñïöéóìüò: Ðñïêáëåßôáé áðü åêôåôáìÝíç Þ õðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç ëéðáóìÜôùí, óå

ðïôÜìéá, ëßìíåò êáé ðáñÜêôéåò ðåñéï÷Ýò.

Óå êÜèå ìßá áðü ôéò åñùôÞóåéò íá êõêëþóåéò ôçí óùóôÞ áðÜíôçóç:

á. Ï ÷çìéêüò ôýðïò ôïõ êáèáñïý ìáãåéñéêïý Üëáôïò åßíáé:

i. ÍaCl ii. HCl iii. NaOH iv. Na2CO3

â. Ôï ìáãåéñéêü áëÜôé áðïôåëåßôáé áðü óôïé÷åéþäç óùìáôßäéá ðïõ åßíáé:

i. ìüñéá ii. Üôïìá iii. éüíôá

ã. ̧ íá õäáôéêü äéÜëõìá Üëáôïò ðÞæåé óôïõò:

i. 0 ïC ii. -3 ïC iii. 2 ïC

Ëýóç:

á. i, â. iii, ã. ii

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá

.................... êáé áíéüíôá .................... óå êáèïñéóìÝíç äéÜôáîç.




51.

â. Ïé áëõêÝò åßíáé áâáèåßò ðåñéï÷Ýò óôéò ïðïßåò ôï .............. ...... åîáôìßæåôáé êáé

ðáßñíïõìå ôï ....................

ã. Ôá øÜñéá ðïõ äéáôçñïýíôáé óå áëÜôé ïíïìÜæïíôáé ....................

ä. Ôï óçìåßï ðÞîçò åíüò äéáëýìáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ åßíáé .................... áðü 0 ïC.

å. Ôá ïîÝá ïé âÜóåéò êáé ôá Üëáôá áðïôåëïýí ôéò åíþóåéò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ....................

æ. Ôï ÍaCl åßíáé Ýíá áëÜôé åõäéÜëõôï óôï íåñü, åíþ ôï áíèñáêéêü áóâÝóôéï åßíáé

Ýíá .................... áëÜôé.

Ëýóç:

á. íáôñßïõ, ÷ëùñßïõ â. íåñü, áëÜôé ã. áëßðáóôá

ä. ìéêñüôåñï å. çëåêôñïëýôåò æ. äõóäéÜëõôï

Íá ÷áñáêôçñéóôïýí þò óùóôÝò Þ ùò ëáíèáóìÝíåò ïé ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôï ìáãåéñéêü ÜëÜôé ðáñáëáìâÜíåôáé ìå åîÜôìéóç ôïõ èáëáóóéíïý íåñïý.

â. Ôï óôåñåü ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï áðïôåëåßôáé áðü ìüñéá ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ.

ã. Ôï NaCl åßíáé Üñôõìá, ãéá áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò óõíôçñçôéêü.

ä. Ôá äõóäéÜëõôá Üëáôá ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå åîïõäåôÝñùóç ïîÝùí êáé âÜóåùí.

å. Ôá ìéêôÜ ëéðÜóìáôá ðåñéÝ÷ïõí åíþóåéò áæþôïõ, öùóöüñïõ êáé êáëßïõ.

Ëýóç:


â. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç, ãéáôß ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï åßíáé êñõóôáëëéêü ðëÝãìá

ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ôá êáôéüíôá Na+ êáé ôá áíéüíôá Cl – .

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç, ãéáôß ôï Üñôõìá åßíáé ïõóßá ðïõ êÜíåé ôï öáãçôü ðéï åýãåóôï.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç, ãéáôß ôá äõóäéÜëõôá Üëáôá ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå ôçí

äéáäéêáóßá ôçò êáôáâýèéóçò.


Íá óõìðëçñþóåôå ôï üíïìá ôïõ áëáôéïý ðïõ ó÷çìáôßæåôáé:

á. õäñï÷ëùñéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ →→→→→ .................... + íåñü

â. èåééêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ →→→→→ .................... + íåñü

ã. ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï + íéôñéêüò Üñãõñïò →→→→→ ....................↓↓↓↓↓ + íéôñéêü íÜôñéï

ä. èåééêü ïîý + ÷ëùñéïý÷ï âÜñéï →→→→→ ....................↓↓↓↓↓ + õäñï÷ëùñéêü ïîý

Ëýóç:

á. ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï, â. èåééêü áóâÝóôéï, ã. ÷ëùñéïý÷ïò Üñãõñïò , ä. èåééêü âÜñéï




52.

Ï óÜêïò åíüò ëéðÜóìáôïò âÜñïõò 50 Kg ãñÜöåé ôá åîÞò: Í - P - K, 20 - 10 - 5. Ðüóá

Kg áæþôïõ, öùóöüñïõ êáé êáëßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ëßðáóìá;

Ëýóç:

Ïé áñéèìïß 20 - 10 - 5 äåß÷íïõí ôéò ðåñéåêôéêüôçôåò (%w/w) êáôÜ âÜñïò ôïõ áæþôïõ,

öùóöüñïõ êáé êáëßïõ. ¢ñá:

Óôá 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 Kg áæþôïõ.

Óôá 50 Êg x;

100x = 20 · 50⇔ x = 10 Kg áæþôïõ

Óôá 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 Kg öùóöüñïõ.Óôá 50 Êg y;

100y = 10 · 50⇔ y = 5 Kg öùóöüñïõ

Óôá 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 Kg êáëßïõ.

Óôá 50 Êg z;

100z = 5 · 50⇔ y = 2,5 Kg êáëßïõ

Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôïõò 25ïC åßíáé 25 g áíÜ 100 g íåñïý. Ðïéá åßíáé ç

ðåñéåêôéêüôçôá ê.â. (% w/w) ôïõ êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò;

Ëýóç:

Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ôç ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá Üëáôïò ðïõ ìðïñåß íá äéáëõ-

èåß. ¢ñá ðåñéÝ÷åé 25 g óå 100 g íåñïý. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé:

mä/ôïò = mä/ôç + mä.ï. ⇔ mä/ôïò = 100 + 25 = 125g

¢ñá Ý÷ïõìå:

Óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g NaCl.Óôá 100 g x;

125x = 25 · 100⇔ x = 20 g NaCl, Üñá 20 % w/w




53.


á. Ôá Üëáôá áíÞêïõí óôïõò çëåêôñïëýôåò äçëáäÞ ôá ......................... äéáëýìáôá ôïõò

Üãïõí ôï ......................... ñåýìá.

â. Ôá Üëáôá åìöáíßæïõí êïéíÝò éäéüôçôåò üðùò õøçëü óçìåßï .................. ....... êáé åßíáé

êñõóôáëëéêÝò ......................... ïõóßåò.

ã. ¼ôáí ôï íåñü ðåñéÝ÷åé áëÜôé ......................... óå èåñìïêñáóßá ìéêñüôåñç áðü 0 ïC.

ä. ÅõäéÜëõôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá ðïõ äéáëýïíôáé óå óçìáíôéêÝò ðïóüôçôåò óôï

.........................

å. Ôá ìéêôÜ ëéðÜóìáôá áðïôåëïýíôáé áðü åíþóåéò ........................., ........... .............. êáé

......... .......... ...... åíþ ðåñéÝ÷ïõí óå ðïëý ìéêñÝò ðïóüôçôåò êáé åíþóåéò Üëëùí óôïé-

÷åßùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé .........................

æ. Ç åêôåôáìÝíç ÷ñÞóç ëéðáóìÜôùí ðñïêáëåß ôï öáéíüìåíï ôïõ .........................


á. Ôá åõäéÜëõôá Üëáôá ìðïñïýí íá ðáñáóêåõáóôïýí ìå áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò.

â. Óå ðåñßðôùóç Ýíôïíçò ìõéêÞò Üóêçóçò ç ðåñéåêôéêüôçôá óå ÷ëùñéïý÷ï íáôñßï óôá

õãñÜ ôïõ óþìáôïò áõîÜíåôáé.

ã. Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï åßíáé áðáñáßôçôï óå üëïõò ôïõò æùéêïýò ïñãáíéóìïýò.

ä. Ôï áíèñáêéêü áóâÝóôéï åßíáé åõäéÜëõôï Üëáò.

å. Ç êïðñéÜ åßíáé ôå÷íçôü ëßðáóìá.

æ. Ç õðåñâïëéêÞ êáôáíÜëùóç Üëáôïò ðñïêáëåß áýîçóç ôçò ðßåóçò (õðÝñôáóç).

ç. Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ùò óõíôçñçôéêü ôñïößìùí.

è. Ôá ôå÷íçôÜ ëéðÜóìáôá åßíáé äõóäéÜëõôá Üëáôá.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôçí ïíïìáóßá óôç óôÞëç Á ìå ôïí ôýðï ôçò Ýíùóçò óôç óôÞëç Â.




54.

ÓôÞëç Á

1. Õäñï÷ëùñéêü ïîý

2. Èåééêü ïîý

3. Íéôñéêü ïîý

4. Áììùíßá

5. ×ëùñéïý÷ï íÜôñéï

6. Èåéúêü íÜôñéï

ÓôÞëç Â

á. ÍaCl

â. ÇCl

ã. Ç2SO

4

ä. ÍH3

å. Ía2SO

4

óô. ÇÍÏ3

æ. NaOH

Ðþò ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå áí Ýíá óôåñåü åßíáé NaCl Þ CaCO3.

¸íá êïñåóìÝíï õäáôéêü äéÜëõìá âñùìéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaBr) ðåñéÝ÷åé 30g

Üëáôïò óå 260g äéáëýìáôïò. ÐïéÜ åßíáé ç äéáëõôüôçôá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ

óå áõôÞ ôç èåñìïêñáóßá óå g NaBr áíÜ 100g H2O;

¸íá ëßðáóìá 50g ðåñéÝ÷åé 12,5kg áæþôïõ, 10 kg öùóöüñïõ, 5kg êáëßïõ. Ôß ãñÜöåé

ç óõóêåõáóßá ôïõ ëéðÜóìáôïò;




55.

ÈÝìá 1ï

á. ÐïéÝò åßíáé ïé ÷ñÞóåéò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ;

â. ÐïéÜ ç óçìáóßá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ ãéá ôïí Üíèñùðï;

ÈÝìá 2ï

1. Ðþò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá Üëáôá;

2. Ôß åßíáé ôá ìéêôÜ ëéðÜóìáôá;

ÈÝìá 3ï

Íá åðéëÝîåôå ôçí óùóôÞ áðÜíôçóç óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò:

1. ÐïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò äåí åßíáé áëÜôé;á. NaCl â. Na

2CO

3ã. BaSO

4ä. HCl

2. Ðïéü áðü ôá ðáñáêÜôù ëéðÜóìáôá åßíáé öõóéêü;

á. Íéôñéêü áììþíéï â. êïðñéÜ ã. èåééêü áììþíéï ä. èåééêü êÜëéï

ÈÝìá 4ï

¸íá ëßðáóìá 20kg ãñÜöåé óôçí óõóêåõáóßá 20 - 10 - 0. Ôß ðïóüôçôåò áæþôïõ -

öùóöüñïõ - êáëßïõ ðåñéÝ÷åé;




56.

Ôï ìáãåéñéêü áëÜôé áðïôåëåßôáé áðü óôïé÷åéþäç óùìáôßäéá ðïõ åßíáé:

á. ìüñéá â. Üôïìá ã. éüíôá

Ëýóç:

Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. éüíôá.

ÓõìðëÞñùóå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò:

• Ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ áðïôåëåßôáé áðü äéáôåôáãìÝíá

êáôéüíôá .................... êáé áíéüíôá ....................

• Ïé áëõêÝò åßíáé áâáèåßò ðåñéï÷Ýò óôéò ïðïßåò ôï .................... åîáôìßæåôáé êáé

ðáßñíïõìå ôï ....................

• Óôï èáëáóóéíü íåñü åßíáé äéáëõìÝíá óå ðïëý ìéêñÝò ðïóüôçôåò êáé Üëëá Üëáôá,

ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ...................., ìáãíçóßïõ, áóâåóôßïõ, êáëßïõ, âñùìßïõ, éùäßïõ êáé

Üëëùí óôïé÷åßùí.

• ÐïëëÜ øÜñéá ðïõ äéáôçñïýíôáé ìå ìáãåéñéêü áëÜôé ïíïìÜæïíôáé ....................

• Ôï óçìåßï ðÞîçò õäáôéêïý äéáëýìáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ åßíáé .................... áðü

ôïõò 0 ïC.

Ëýóç:

• íáôñßïõ, ÷ëùñßïõ • íåñü, áëÜôé • éüíôá

• áëßðáóôá • ìéêñüôåñï

Óçìåßùóå (Ó) ãéá êÜèå óùóôÞ êáé (Ë) ãéá êÜèå ëáíèáóìÝíç éäéüôçôá:

Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï Ý÷åé ôéò ðáñáêÜôù éäéüôçôåò:

• Óôåñåü • Êßôñéíï

• åëáöñýôåñï ôïõ íåñïý • Ôá äéáëýìáôÜ ôïõ åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåêôñéóìïý

• áëìõñü • ãëõêü

Ëýóç:

• Óôåñåü (Ó) • Êßôñéíï (Ë)

• åëáöñýôåñï ôïõ íåñïý (Ë) • Ôá äéáëýìáôÜ ôïõ åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåêôñéóìïý (Ó)

• áëìõñü (Ó) • ãëõêü (Ë)




57.

Óçìåßùóå ìå Ýíá × ðïéá áðü ôá õëéêÜ ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá åßíáé Üëáôá:

ÇëåêôñïëýôåòÓáðïýíé

ÁóâÝóôçò

Ãýøïò

Îßäé

ÌÜñìáñï

Ëåìüíé

Áðïññõðáíôéêü ðëõíôçñßùí

Õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ

Áììùíßá

¢ëáôá×

×

×

×

Óçìåßùóå ìå Ýíá (Å) Þ (Ä) áíôßóôïé÷á, ðïéá áðü ôá Üëáôá ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá

åßíáé åõäéÜëõôá êáé ðïéá äõóäéÜëõôá, áöïý óõìâïõëåõôåßò ôïí áíôßóôïé÷ï ðßíáêá

ôçò äéäáêôéêÞò óïõ åíüôçôáò:

÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï

÷ëùñéïý÷ïò Üñãõñïò

áíèñáêéêü áóâÝóôéï

öùóöïñéêü áóâÝóôéï

íéôñéêüò Üñãõñïò

ÓõìðëÞñùóå ôï üíïìá êáé ôï ÷çìéêü ôýðï ôïõ Üëáôïò ðïõ ðáñáóêåõÜæåôáé ìå ôçí

ðáñáêÜôù áíôßäñáóç:

á.

â. HCl(aq) + NaOH(aq) →→→→→ .................... + H2O()

Ëýóç:á. ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï â. ÍaCl(aq)

̧ íá ëßðáóìá ãñÜöåé óôçí åôéêÝôá ôïõ 12 - 14 - 17. Ôé ÷áñáêôçñßæïõí êáôÜ óåéñÜ ïé

áñéèìïß áõôïß;

Ëýóç:

To 12 óçìáßíåé üôé ç ðåñéåêôéêüôçôá óå Üæùôï ôïõ ëéðÜóìáôïò åßíáé 12 % w/w.

To 14 óçìáßíåé üôé ç ðåñéåêôéêüôçôá óå öùóöüñï ôïõ ëéðÜóìáôïò åßíáé 14 % w/w.

To 17 óçìáßíåé üôé ç ðåñéåêôéêüôçôá óå êÜëéï ôïõ ëéðÜóìáôïò åßíáé 17 % w/w.

Å

Ä

Ä

Ä

Å




58.

ÃñÜøå Ýíá öõóéêü ëßðáóìá êáé Ýíá ôå÷íçôü.

Ëýóç:

̧ íá öõóéêü ëßðáóìá åßíáé ç êïðñéÜ ôùí æþùí, åíþ Ýíá ôå÷íçôï åßíáé ôï íéôñéêü áììþíéï.

¼ôáí ôá öýëëá åíüò öõôïý êéôñéíßæïõí êáé äåí åßíáé öèéíüðïñï, ôüôå õðïâïçèïýìå

ôï ðñáóßíéóìÜ ôïõò ðñïóèÝôïíôáò óßäçñï, óå ìïñöÞ Üëáôïò óôï ÷þìá. Óçìåéùóå

ðïéï áëÜôé åßíáé ôï êáôáëëçëüôåñï ãéá ðñáóßíéóìá ôùí öýëëùí ôïõ öõôïý:

• óéäçñïðõñßôçò FeS2 (ïñõêôü äõóäéÜëõôï)

• èåééêüò óßäçñïò FeSO4 (åõäéÜëõôï)

• áíèñáêéêü áóâÝóôéï CaCO3

Ëýóç:

Ãéá íá åßíáé ôï áëÜôé êáôÜëëçëï èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé óßäçñï êáé íá åßíáé äéáëõôü óôï

íåñü, ãéá áõôü åðéëÝãïõìå ôï èåééêü óßäçñï.




59.

Ìðïñïýìå íá öõëÜîïõìå ïîÝá óå ìåôáëëéêÜ äï÷åßá; Äéêáéïëüãçóå ôçí áðÜíôçóÞ óïõ.

Ëýóç:

ÃåíéêÜ äåí ìðïñïýìå íá öõëÜîïõìå ïîÝá óå ìåôáëëéêÜ äï÷åßá, ãéáôß ôá ðåñéóóüôåñá

ìÝôáëëá áíôéäñïýí ìå áõôÜ.

ÓõìðëÞñùóå ìå ôéò ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí:

Ôá ïîÝá êáé ïé âÜóåéò äßíïõí äéáöïñåôéêü .................... óôçí çëéáíèßíç. Ìå ôá ïîÝá

ãßíåôáé .................... åíþ ìå ôéò âÜóåéò .................... Ç çëéáíèßíç ëïéðüí äåß÷íåé ôçí

ýðáñîç .................... Þ .................... ó’Ýíá äéÜëõìá êáé ãé’áõôü ëÝãåôáé ....................

Ëýóç:

÷ñþìá, êüêêéíç, êßôñéíç, ïîÝïò, âÜóçò, äåßêôçò.

Ôï çëåêôñéêü óýóôçìá ôùí áõôïêéíÞôùí ëåéôïõñãåß ìå ðçãÞ ôçí ìðáôáñßá, ôçò

ïðïßáò ôï õãñü åßíáé ó÷åôéêÜ ðõêíü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò Ç2SO4. ÐïéÝò èá åßíáé ïé

åíÝñãåéåò óïõ áí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò åðéóêåõÞò ðÝóåé óôï äÝñìá óïõ;

Ëýóç:

Áñ÷éêÜ ðëÝíïõìå ôï óçìåßï óôï ïðïßï Ýðåóå ôï ïîý ìå íåñü, ÷ùñßò íá ôï ôñßøïõìå. Óôç

óõíÝ÷åéá âÜæïõìå óôï óçìåßï ðïõ Ýðåóå ôï ïîý äéÜëõìá áììùíßáò Þ óüäáò, ãéá íá ôï

åîïõäåôåñþóïõìå.

Íá ðñïôåßíåéò Ýíá ôñüðï áðïìÜêñõíóçò ôùí áëÜôùí (ðïõñß) ðïõ Ýìåéíáí áðü

ôï íåñü ôçò âñýóçò óôï äï÷åßï âñáóìïý ðïõ äéáèÝôåé ç êáöåôéÝñá (çëåêôñéêÞ

óõóêåõÞ ðáñáóêåõÞò êáöÝ ôïõ ößëôñïõ). Õðüäåéîå üóï ôï äõíáôüí ðéï ðñïóé-

ôÜ êáé áêßíäõíá õëéêÜ.

Ëýóç:

Ãíùñßæïõìå üôé ôï ðïõñß áðïôåëåßôáé áðü áíèñáêéêü áóâÝóôéï, ôï ïðïßï äéáëýåôáé áðü

äéáëýìáôá ïîÝùí. Ãéá áõôü ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå îßäé Þ ëåìüíé ãéá ôïí

êáèáñéóìü ôïõ äï÷åßïõ âñáóìïý ôçò êáöåôéÝñáò.




60.

ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò åêäñïìÞò, Ýíáò ößëïò óïõ, ðñïóðáèþíôáò íá áðïêñïýóåé

ôçí ìðÜëëá, Ýðåóå ìÝóá óå ôóïõêíßäåò ðïõ ôïõ ðñïêÜëåóáí Ýíôïíï êíçóìü.

ÐïéÝò èá åßíáé ïé ðñþôåò âïÞèåéåò ðïõ ìðïñåß íá ôïõ ðñïóöÝñåéò ùò õðåýèõíïò

ôïõ öïñçôïý öáñìáêåßïõ;

Ëýóç:

Ãíùñßæïõìå üôé ï êíçóìüò ïöåßëåôáé óôï ìõñìçêéêü ïîý ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï öõôü. ¢ñá,

ãéá íá áíôéìåôùðéóôåß ôñßâïõìå ôçí ðåñéï÷Þ ðïõ ðñïóâëÞèçêå ìå äéÜëõìá áììùíßáò Þ

óüäáò, ãéá íá åîïõäåôåñþóïõìå ôï ïîý.

Ç âñï÷Þ ðïõ ðÝöôåé óå ðåñéï÷Ýò ìå õøçëÞ áôìïóöáéñéêÞ ñýðáíóç åîáéôßáò ïîåéäß-

ùí ôïõ Üíèñáêá, ôïõ èåßïõ êáé ôïõ áæþôïõ åßíáé: (ÄéÜëåîå äýï áðáíôÞóåéò)

á. âáóéêÞ â. üîéíç ã. äéáâñùôéêÞ ä. áëêáëéêÞ

Ëýóç:

Ç âñï÷Þ ðïõ ðÝöôåé åßíáé üîéíç (â.) êáé äéáâñùôéêÞ.

Ôá ïíüìáôá ôùí áëÜôùí ðñïêýðôïõí áðü ôá ïíüìáôá ôùí ïîÝùí êáé ôùí âÜóåùí áðü

ôá ïðïßá ðñïÝñ÷ïíôáé, ð.÷.

ïîéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ → ïîéêü êÜëéï + íåñü

íéôñéêü ïîý + õäïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ → íéôñéêü áóâÝóôéï + íåñü

Ìðïñåßò íá ïíïìÜóåéò ôá Üëáôá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò

åîïõäåôÝñùóçò:

á. Èåééêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ → .................... + íåñü.

â. ôñõãéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ → .................... + íåñü.

ã. öùóöïñéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ → .................... + íåñü.

ä. ìåèáíéêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ → .................... + íåñü.

Ëýóç:

á. èåééêü íÜôñéï â. ôñõãéêü êÜëéï ã. öùóöïñéêü ìáãíÞóéï ä. ìåèáíéêü áóâÝóôéï

Ç óôÜêôç ôùí îýëùí Ý÷åé âáóéêü ÷áñáêôÞñá, üðùò åðßóçò êáé ï áóâÝóôçò Ca(OH)2. Ôé

åðéäéþêïõí ïé êáëéåñãçôÝò üôáí áíáìéãíýïõí ôï Ýäáöïò ìå óôáêôç îýëùí Þ áóâÝóôç;

Ëýóç:

Áõôü ðïõ åðéäéþêïõí ïé êáëéåñãçôÝò åßíáé íá áõîÞóïõí ôï pH ôïõ åäÜöïõò, ðñïêåéìÝ-

íïõ áõôü íá ãßíåé êáôÜëëçëï ãéá ôçí áíÜðôõîç åíüò åßäïõò öõôïý.




61.

Êõêëþóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç ôçò åñþôçóçò:

¼ëá ôá äéáëýìáôá ôùí âÜóåùí ðåñéÝ÷ïõí:

á. êáôéüíôá íáôñßïõ â. áíéüíôá õäñïîåéäßïõ

ã. áíéüíôá ÷ëùñßïõ ä. êáôéüíôá óéäÞñïõ

Ëýóç:

ÓùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç (â.) “áíéüíôá õäñïîåéäßïõ”.

Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá äßäïíôáé ïé ôéìÝò pÇ ïñéóìÝíùí äéáëõìÜôùí. ×áñáêôÞñéóå

ôá äéáëýìáôá áõôÜ ìå ôéò ëÝîåéò üîéíï, âáóéêü, ïõäÝôåñï.

Ôï äéÜëõìá åíüò çëåêôñïëýôç Ý÷åé pH ìå 10. Óôï äéÜëõìá áõôü ðñïóèÝôïõìå óõíå-

÷þò íåñü. ÐïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù ãñáöéêÝò ðáñáóôÜóåéò äåß÷íåé ðþò ìåôáâÜëëåôáéôéìÞ ôïõ pH ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç íåñïý;

üðïõ V åßíáé ï üãêïò ôïõ ðñïóôéèÝìåíïõ íåñïý óå mL.

Ëýóç:

ÊáôÜ ôçí ðñïóèÞêç íåñïý ôï äéÜëõìá ãßíåôáé ëéãüôåñï âáóéêü, óõíåðþò ôï pH ôïõ

åëáôôþíåôáé. ¼ìùò, äåí ìðïñåß íá ãßíåé ìéêñüôåñï ôïõ 7, ãéáôß äåí ðåñéÝ÷åé êÜðïéï ïîý,

áëëÜ âÜóç. Óõíåðþò ôï óùóôü äéÜãñáììá åßíáé ôï Â.

Áíôéóôïß÷éóå ôá äéáëýìáôá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå ôéò ôéìÝò ôïõ pH ôçò äåýôåñçò.

ÄéÜëõìá

÷õìüò ôïìÜôáò

ãÜëá ìáãíçóßáò

îßäé

áëáôüíåñï

èáëáóóéíü íåñü

ÔéìÞ pÇ

4,7

10,5

2,8

7,0

8,2

÷áñáêôÞñáò

üîéíïò

âáóéêüò

üîéíïò

ïõäÝôåñïò

âáóéêüò




62.

ÔéìÞ pÇ

á. 7â. 14

ã. 7

ä. 5

ÄéÜëõìá

1. õäñïîåéäßïõ íáôñßïõ2. ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ

3. ïîéêïý ïîÝïò

4. áðïóôáãìÝíï íåñü

Ëýóç:

1. â, 2. ã, 3. ä, 4. á

Ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò ìáò äåß÷íåé ôéò ôéìÝò pH ôïõ åäÜöïõò ðïõ ðñïôéìïýí ôá áíá-

ãñáöüìåíá öõôÜ ãéá íá áíáðôõ÷èïýí.Öõôü

ìçëéÜ

ðáôÜôá

êñåììýäé

êåñáóéÜ

öñÜïõëá

ìáñïýëé

ÔéìÞ pÇ

5,4 – 6,8

4,5 – 5,7

6,0 – 7,0

6,0 – 8,0

5,0 – 7,0

6,0 – 7,0

á. ÐïéÜ öõôÜ ôïõ ðßíáêá ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí óå üîéíá åäÜöç;

â. ÐïéÜ öõôÜ ôïõ ðßíáêá ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí óå ïõäÝôåñá åäÜöç;

ã. ÐïéÜ öõôÜ ôïõ ðßíáêá ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí óå åëáöñþò âáóéêÜ åäÜöç;

ä. Ðþò åìåßò ìðïñïýìå íá åîïõäåôåñþóïõìå Ýíá üîéíï Ýäáöïò;

Ëýóç:

á. Áðü ôïí ðßíáêá óõìðåñáßíïõìå üôé üëá ôá öõôÜ ðïõ ðåñéÝ÷åé ìðïñïýí íá áíáðôõ÷-

èïýí óå üîéíá åäÜöç.

â. Áðü ôïí ðßíáêá óõìðåñáßíïõìå üôé óå ïõäÝôåñá åäÜöç ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí ôï

êñåììýäé, ç êåñáóéÜ, ç öñÜïõëá êáé ôï ìáñïýëé.

ã. Áðü ôïí ðßíáêá óõìðåñáßíïõìå óå åëáöñþò âáóéêÜ åäÜöç ìðïñåß íá áíáðôõ÷-

èåß ç êåñáóßá.

ä. Ãéá íá åîïõäåôåñþóïõìå Ýíá üîéíï Ýäáöïò ðñïóèÝôïõìå ðáñáóêåõÜóìáôá ìå âáóé-

êü ÷áñáêôÞñá, üðùò ï áóâÝóôçò êáé ç óôÜêôç ôùí îýëùí.

ÓõìâïõëÝøïõ ôùí ðáñáêÜôù ðßíáêá ðïõ äåß÷íåé ôç äéáëõôüôçôá ôïõ íéôñéêïý êÜ-

ëéïõ (Üëáò, ÊÍÏ3

) óå äéÜöïñåò èåñìïêñáóßåò.




63.

Èåñìïêñáóßá / ïC

20

40

60

80

100

Äéáëõôüôçôá óå

g/100g íåñïý32

64

110

169

246

á. Ó÷çìÜôéóå ôçí êáìðýëç ôçò ìåôáâïëÞò ôçò äéáëõôüôçôáò ìå ôç èåñìïêñáóßá,

äçëáäÞ ôçí êáìðýëç ìå óõíôåôáãìÝíåò ôç äéáëõôüôçôá êáé ôç èåñìïêñáóßá.

â. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé (áõîÜíåôáé Þ ìåéþíåôáé) ç äéáëõôüôçôá ôïõ íéôñéêïý êáëßïõ

óå ó÷Ýóç ìå ôç èåñìïêñáóßá;

ã. ÐïéÜ åßíáé ç äéáëõôüôçôá ôïõ íéôñéêïý êáëßïõ óå èåñìïêñáóßá

i. 30ïC ii. 50oC iii. 90oC

ä. Ðþò ìðïñåßò íá ðáñáóêåõÜóåéò Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá íéôñéêïý êáëßïõ

óôïõò 25ïC;

Ëýóç:

á. Ç êáìðýëç ìåôáâïëÞò ôçò äéáëõôüôçôáò ôïõ íéôñéêïý êáëßïõ óôï íåñü ìå ôç èåñìï-

êñáóßá åßíáé:




64.

â. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ íéôñéêïý êáëßïõ áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.

ã. Áðü ôï äéÜãñáììá âñßóêïõìå üôé:i. Óôïõò 30 ïC ç äéáëõôüôçôá åßíáé 45g ÊÍÏ3/100g H2O.

ii. Óôïõò 50 ïC ç äéáëõôüôçôá åßíáé 82g ÊÍÏ3/100g H2O.

iii. Óôïõò 90 ïC ç äéáëõôüôçôá åßíáé 200g ÊÍÏ3/100g H2O.

ä. Áðü ôï äéÜãñáììá âñßóêïõìå üôé óôïõò 25 ïC ç äéáëõôüôçôá åßíáé 40g ÊÍÏ3/100g

H2O, Üñá ãéá íá ðáñáóêåõÜóïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá èåñìïêñáóßáò 25 ïC èá äéá-

ëýóïõìå 40g KNO3 óå 100g H2O.

Óçìåßùóå ìå Ýíá × óôçí êáôÜëëçëç óôÞëç ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá ôçí ðåñéï÷Þ ôçò

ôéìÞò ôïõ pÇ ðïõ ìðïñåß íá áðïêôÞóåé Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá áðü ôéò ïõóßåò ôçòðñþôçò óôÞëçò.

ÄéÜëõìá

ìáãíçóßáò ÌgO

÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ

ïîéêïý ïîÝïò

õäñïîåéäßïõ ôïõ

êáëßïõ

0 < pÇ < 7

×

pÇ = 7

×

7 < pÇ < 14

×

×

ÐïéÜ ôñéÜäá áñéèìþí êáôÜ óåéñÜ èá ôïðïèåôïýóåò óôçí åðéöÜíåéá ôïõ ìéêôïý

ëéðÜóìáôïò, üôáí ãíùñßæïõìå üôé óôá 250kg ôïõ ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷åôáé 8kg êá-

ëßïõ (ùò ïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ, Ê 2Ï), 25 Kg öùóöüñïõ (ùò ðåíôïîåéäßïõ ôïõ öùóöü-

ñïõ, P2O5) êáé 37,5kg áæþôïõ.

Ëýóç:

Èá õðïëïãßóïõìå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ëéðÜóìáôïò óå êÜëéï, öþóöïñï êáé Üæùôï.

Óå 250 Êg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 Kg êáëßïõ.Óå 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x; Êg êáëßïõ.

250 · x = 100 · 8

250 · x = 800

x = 800 : 250

x = 3,2 Kg êáëßïõ

¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ëéðÜóìáôïò óå êÜëéï åßíáé 3,2% w/w.




65.

Óå 250 Êg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 Kg öùóöüñïõ.

Óå 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x; Êg öùóöüñïõ.

250 · x = 100 · 25

250 · x = 2500

x = 2500 : 250

x = 10 Kg öùóöüñïõ

¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ëéðÜóìáôïò óå öùóöüñï åßíáé 10% w/w.

Óå 250 Êg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 37,5 Kg áæþôïõ.

Óå 100 Kg ëéðÜóìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x; Êg áæþôïõ.

250 · x = 100 · 37,5

250 · x = 3750

x = 3750 : 250

x = 15 Kg áæþôïõ

¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ëéðÜóìáôïò óå Üæùôï åßíáé 15% w/w.

Ãíùñßæïõìå üôé óå Ýíá ëßðáóìá, ï ðñþôïò áñéèìüò äåß÷íåé ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå Üæù-

ôï, ï äåýôåñïò óå öùóöüñï êáé ï ôñßôïò óå êÜëéï. ¢ñá ïé áñéèìïß ðïõ èá ôïðïèåôïý-

óáìå åßíáé: 15 - 10 - 3,2




4ï ÌÜèçìá:

Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò

5ï ÌÜèçìá:

ÁëêÜëéá

6ï ÌÜèçìá:

Áëïãüíá

7ï ÌÜèçìá:

¢íèñáêáò

8ï ÌÜèçìá:

Ôï ðõñßôéï




4Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò

ÃåíéêÜ:

Ôé åßíáé ðåñéïäéêüò ðßíáêáò;

Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò åßíáé ìéá ôáîéíüìçóç ôùí ãíù-

óôþí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí ìå âÜóç ôïí áôïìéêü áñéèìü.




70.

Áôïìéêüò áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ (Z) åßíáé ï áñéèìüò ôùí

ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá.

Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò äçìéïõñãÞèçêå ãéá íá ìðïñÝóïõí íá

ôáîéíïìçèïýí ôá óôïé÷åßá ìå âÜóç êÜðïéåò êïéíÝò éäéüôçôåò

ðïõ Ý÷ïõí. Ôïí ðñïçãïýìåíï áéþíá åß÷å ðáñáôçñçèåß üôé

ïñéóìÝíá óôïé÷åßá ðáñïõóéÜæïõí êïéíÝò éäéüôçôåò ÷ùñßò ù-

óôüóï íá ìðïñåß íá åîçãçèåß ç ðñïÝëåõóç áõôþí ôùí êïé-

íþí éäéïôÞôùí. ̧ ôóé ç ðñþôç ôáîéíüìçóç Ýãéíå ìå âÜóç ôéò

êïéíÝò éäéüôçôåò êáé ü÷é ìå âÜóç ôïõ áôïìéêü áñéèìü.

OìÜäåò – ðåñßïäïé:

Ôé åßíáé ïé ïìÜäåò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;

Ïé ïìÜäåò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé ïé êÜèåôåò

óôÞëåò ôïõ. Ôá óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ïìÜäá

(ßäéá óôÞëç) Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò.

Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò Ý÷åé 18 ïìÜäåò. Ïé ïìÜäåò áñéè-

ìïýíôáé áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ áðü ôï 1 Ýùò ôï 18

(íÝá áñßèìçóç). Ðáëáéüôåñá å÷ñçóéìïðïéïýíôï ãéá ôçí

áñßèìçóç ëáôéíéêïß áñéèìïß êáé äéáêñßíïíôáí óå êýñéåò(Á) êáé äåõôåñåýïõóåò ïìÜäåò (Â).

ÏñéóìÝíåò ïìÜäåò åßíáé ãíùóôÝò ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ïíüìá-

ôá. Ç 1ç ïìÜäá åßíáé ç ïìÜäá ôùí áëêáëßùí, (÷ùñßò ôï õäñï-

ãüíï), ç 2ç ïìÜäá åßíáé ôùí áëêáëéêþí ãáéþí, ç 17ç ïìÜäá

åßíáé ôùí áëïãüíùí åíþ ç 18ç åßíáé ôùí åõãåíþí áåñßùí.

Ôé åßíáé ïé ðåñßïäïò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;

Ïé ðåñßïäïé óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé ïé ïñéæüíôéåòóåéñÝò ôïõ. Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò ðåñéëáìâÜíåé 7 ðåñéüäïõò.

Ôé åßíáé ïé ëáíèáíßäåò êáé áêôéíßäåò;

Ïé ëáíèáíßäåò êáé áêôéíßäåò åßíáé äýï ïìÜäåò åíþóå-

ùí ðïõ Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò ìå ôï ëáíèÜíéï êáé ôï

áêôßíéï áíôßóôïé÷á. Ôïðïèåôïýíôáé êÜôù áðü ôïí ðåñéïäé-

êü ðßíáêá óå äýï óåéñÝò.




71.

Ðþò åßíáé ôïðïèåôçìÝíá ôá ìÝôáëëá êáé ôá áìÝôáëëá;

Ôá ìÝôáëëá âñßóêïíôáé ðñïò ôçí áñéóôåñÞ ðëåõñÜ ôïõ

ðåñéïäéêïý ðßíáêá åíþ ôá áìÝôáëëá ðñïò ôç äåîéÜ ðëåõñÜ.

Ôé óçìáßíåé ç Ýêöñáóç “ïé éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åß-

ùí ìåôáâÜëëïíôáé ðåñéïäéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïí á-

ôïìéêü áñéèìü”;

Ç Ýêöñáóç áõôÞ óçìáßíåé üôé üôáí ôïðïèåôïýìå ôá

óôïé÷åßá êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü èá äéáðéóôþóïõ-

ìå üôé ïé éäéüôçôåò ôïõò åðáíáëáìâÜíïíôáé. ÏõóéáóôéêÜ

óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí

ßäéá ïìÜäá Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò.

ÐïéÜ åßíáé ôá óôïé÷åßá ìåôáðôþóåùò;

Ôá óôïé÷åßá ìåôáðôþóåùò åßíáé ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞ-

êïõí áðü ôçí 3ç Ýùò ôçí 12ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá

êáé áíÞêïõí óå ôÝóóåñéò ðåñéüäïõò (4, 5, 6, 7).

Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò: Ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí ìå âÜóç ôïí áôï-

ìéêü áñéèìü.

ÏìÜäá: Êáôáêüñõöç óôÞëç ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá - ðåñéÝ÷åé óôïé-

÷åßá ìå êïéíÝò éäéüôçôåò.

Ðåñßïäïò: Ïñéæüíôéá óåéñÜ ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.




72.

Áöïý óõìâïõëåõôåßò ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá íá óõìðëçñþóåéò ôá êåíÜ óôïí ðáñá-

êÜôù ðßíáêá.

Ëýóç:

Ía →→→→→1ç 3ç, Ê →→→→→ 1ç, 4ç, Ï →→→→→ 16ç, 2ç, Cl →→→→→ 17ç, 3ç, H →→→→→ 1ç, 1ç, Ba →→→→→ 2ç, 6ç


á. Ôá óôïé÷åßá ôçò 17çò ïìÜäáò ÷áñáêôçñßæïíôáé óáí åõãåíÞ áÝñéá.

â. Ç êáôÜôáîç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ãßíåôáé ìå âÜóç ôïí áôïìéêü

áñéèìü.

ã. Ïé ëáíèáíßäåò ïíïìÜóôçêáí Ýôóé ãéáôß Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò ìå ôï ëáíèÜíéï.

ä. Ôï õäñïãüíï áíÞêåé óôá áëêÜëéá.

å. Ìå âÜóç ôçí èÝóç åíüò óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ìðïñïýìå íá ðñïâëÝ-

øïõìå ôéò éäéüôçôåò ôïõ.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ. ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.





74.




75.

ÈÝìá 1ï

á. Ðþò ãßíåôáé ç ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;

â. Ôé åßíáé ïìÜäá êáé ôé ðåñßïäïò;

ÈÝìá 2ï

Ðþò ïíïìÜæïíôáé ôá óôïé÷åßá ôçò 1çò, 2çò, 17çò, êáé 18çò ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý

ðßíáêá.

ÈÝìá 3ï

ÔÝóóåñá óôïé÷åßá Á, Â, Ã, Ä Ý÷ïõí äéáäï÷éêïýò áôïìéêïýò áñéèìïýò êáé ôï óôïé÷åßï

Ã åßíáé áëêÜëéï ðïõ áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï. Óå ðïéÜ ïìÜäá êáé óå ðïéÜ ðåñßïäï

áíÞêïõí ôá õðüëïéðá ôñßá óôïé÷åßá.




76.

×áñáêôÞñéóå ôá óôïé÷åßá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ôïõ âéâëßïõ óïõ

óçìåéþíïíôáò ìå Ýíá X óôéò óôÞëåò ðïõ áêïëïõèïýí:

Áöïý óõìâïõëåõèåßò ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá, ôïðïèÝôçóå ôá óôïé÷åßá ðïõ áêïëïõ-

èïýí óôçí êáôÜëëçëç ïñéæüíôéá óôÞëç ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Óôïé÷åßá: K, Kr, Fe, F, I, O, Cl, Cr, C, Ca, Mg, S, Si, He, P, Xe, Al, Mn, B, Br

ÌÝôáëëá

ÁìÝôáëëá

ÁäñáíÞ óôïé÷åßá

Þ åõãåíÞ áÝñéá

Ê, Fe, Cr, Ca, Mg, Al, Mn

F, I, O, Cl, C, S, Si, P, B, Br

Kr, He, Xe




77.

ÓõìðëÞñùóå ôá êåíÜ ôçò ðñüôáóçò:

Ç äéÜôáîç áõôÞ ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ìáò äåß÷íåé üôé “ïé éäéüôçôåò ôùí

óôïé÷åßùí ìåôáâÜëëïíôáé ......................... óå ó÷Ýóç ìå ôïí ......................... áñéèìü ôïõò”.

Ëýóç:

ÐåñéïäéêÜ, áôïìéêü.

ÃñÜøå ôïí áñéèìü ôçò ïìÜäáò ðïõ áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá óôç óôÞëç ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Ôá óôïé÷åßá ðïõ åßíáé ôá ðéï ðïëëÜ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé:

á. ôá áìÝôáëëá â. ôá ìÝôáëëá ã. ôá ÷çìéêÜ áäñáíÞ Þ åõãåíÞ áÝñéá

Ëýóç:

Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé ôá ìÝôáëëá (â.).

ÏìÜäåò óôïé÷åßùí

áëêÜëéá

áëêáëéêÝò ãáßåò

Üíèñáêáò - ðõñßôéï

áëïãüíá

åõãåíÞ áÝñéá

Áñéèìüò ïìÜäáò

1

2

14

17

18




5ÁëêÜëéá

ÁëêÜëéá:

Ðïéá åßíáé ôá áëêÜëéá;

Óôá áëêÜëéá áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá ôçò 1çò ïìÜäáò

ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá åêôüò áðü ôï õäñïãüíï. Ôá óôïé-

÷åßá áõôÜ åßíáé üëá ìÝôáëëá, åìöáíßæïõí ðáñüìïéåò éäéü-

ôçôåò êáé, óýìöùíá ìå üóá åßäáìå óôçí ðñïçãïýìåíç å-

íüôçôá, èá Ý÷ïõí 1 çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôé-

âÜäá. Ôá óôïé÷åßá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ç ïìÜäá áõôÞ åßíáé:

Ðïéåò åßíáé ïé öõóéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëêáëßùí;

Ôá áëêÜëéá Ý÷ïõí êïéíÝò ôéò ðáñáêÜôù öõóéêÝò éäéüôçôåò:

1.Åßíáé ìÝôáëëá ìáëáêÜ. ¸÷ïõí ôç ìéêñüôåñç óêëçñüôç-

ôá áðï üëá ôá ìÝôáëëá. ¸ôóé êüâïíôáé êáé ÷áñÜóóï-

íôáé åýêïëá.

2. ¸÷ïõí ìéêñÞ ðõêíüôçôá. Ôï ëßèéï, ôï êÜëéï êáé ôï

íÜôñéï åßíáé åëáöñýôåñá ôïõ íåñïý êáé åðéðëÝïõí ó’

áõôü.

3. Åßíáé ìÝôáëëá åýôçêôá. ¸÷ïõí äçëáäÞ ÷áìçëÜ óçìåßá

ôÞîåùò.

4. ¸÷ïõí ìåôáëëéêÞ ëÜìøç êáé ÷ñþìá áñãõñüëåõêï. ÊïììÜôé êáèáñïý ñïõâéäßïõ.

ÊïììÜôé êáèáñïý ëéèßïõ.




80.

Ðïéåò åßíáé ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëêáëßùí;

Ïé êïéíÝò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëêáëßùí åßíáé:

1. Áíôéäñïýí åýêïëá ìå ôï ïîõãüíï ôïõ áÝñá åðéöáíåéáêÜ

äßíïíôáò ïîåßäéá.

ÐáñÜäåéãìá 1ï: 2Ía + ½ Ï2 →→→→→ Ía2Ï

ÐáñÜäåéãìá 2ï: 2Li + ½ Ï2 →→→→→ Li2O

2. Áíôéäñïýí âßáéá ìå ôï íåñü ó÷çìáôßæïíôáò âÜóåéò ìå

ôáõôü÷ñïíç Ýêëõóç õäñïãüíïõ.

ÊáôÜ ôçí áíôßäñáóç áõôÞ åëåõèåñþíåôáé èåñìüôçôá (åîþ-

èåñìç áíôßäñáóç), ç ïðïßá ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ôçí

áíÜöëåîç ôïõ ðáñáãüìåíïõ õäñïãüíïõ ìå ôï ïîõãüíï

ôïõ áÝñá.

ÐáñÜäåéãìá 1ï: Na + H2O →→→→→ NaOH + ½ H2↑↑↑↑↑

ÐáñÜäåéãìá 2ï: Ê + Ç2O →→→→→ ÊÏÇ + ½Ç2↑↑↑↑↑

3.ÁíáöëÝãïíôáé êáé äßíïõí öëüãåò ÷áñáêôçñéóôéêþí ÷ñùìÜôùí:

4. Ðñüêåéôáé ãéá äñáóôéêÜ ìÝôáëëá (äçëáäÞ áíôéäñïýí ðïëý

åýêïëá) êáé ç äñáóôéêüôçôá ôïõò áõîÜíåôáé áðü ôï Li ùò

ôï Cs. ÄçëáäÞ:

Li < Ía < Ê < Rb < Cs

Ðùò áíôéäñïýí ôá áëêÜëéá ìå ôï íåñü êáé ðïéáöáéíüìåíá ðáñáôçñïýíôáé;

Ôá áëêÜëéá áíôéäñïýí ìå ôï íåñü, óýìöùíá ìå ôïõò

ðáñáêÜôù ôñüðïõò:

Ëßèéï: ÅðéðëÝïíôáò, áíôéäñÜ áñãÜ ìå ôï íåñü, áíáäßäïíôáò

öõóáëßäåò õäñïãüíïõ.

ÍÜôñéï: ÅðéðëÝïíôáò, áíôéäñÜ äñáóôéêüôåñá ìå ôï íåñü, ìå

Üôáêôåò êéíÞóåéò óôçí åðéöÜíåéá. Áðü ôç èåñìüôç-

Êáèáñü êáßóéï ìÝóá óå äï-

êéìáóôéêü óùëÞíá.

Áíôßäñáóç íáôñßïõ ìå íåñü.

Ðáñáôçñïýìå ôçí Ýêëõóç

õäñïãüíïõ.




82.

Óå äýï äï÷åßá ðåñéÝ÷ïíôáé óôï Ýíá êÜëéï êáé óôï Üëëï íÜôñéï. ÐåñéãñÜøôå Ýíáí

ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá äéáðéóôþóåôå ôï ðåñéå÷üìåíï êÜèå äï÷åßïõ

Ëýóç:

Ãéá íá äéáðéóôþóïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êÜèå äï÷åßïõ ñß÷íïõìå óå íåñü ìéêñÞ ðïóü-

ôçôá áðü ôï áëêÜëéï. Áí ç áíôßäñáóç åßíáé âßáéç êáé Ý÷ïõìå áíÜöëåîç åíüò áåñßïõ ìå

êñüôï, ôüôå åßíáé êÜëéï. Áí äåí Ý÷ïõìå áíÜöëåîç ìå êñüôï áëëÜ áðëÜ áðåëåõèÝñùóç

èåñìüôçôáò, ôï áëêÜëéï åßíáé íÜôñéï.

Èá ìðïñïýóáôå íá öõëÜîåôå Ýíá ïîý ð.÷. HCl óå äï÷åßï ðïõ åßíáé êáôáóêåõáóìÝíï

áðü óôïé÷åßï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí;

Ëýóç:

¼÷é, ãéáôß ôá áëêÜëéá åßíáé äñáóôéêÜ ìÝôáëëá êáé áíôéäñïýí ìå ôá ïîÝá.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôá áëêÜëéá Ý÷ïõí ......................... ëÜìøç êáé ......................... ÷ñþìá.

â. Ôá áëêÜëéá áíôéäñïýí ìå ôï ïîõãüíï ôçò áôìüóöáéñáò äßíïíôáò .........................

ã. Ôï íÜôñéï êáßãåôáé äßíïíôáò .............. ........... öëüãá.

ä. Ôï ëéãüôåñï äñáóôéêü áëêÜëéï åßíáé ôï ........ ............ .....

Ëýóç:

á. ìåôáëëéêÞ, áñãõñüëåõêï â. ïîåßäéá

ã. êßôñéíç ä. ëßèéï

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ìå ôéò åíþóåéò ðïõ ó÷çìáôßæïõí

ôá áëêÜëéá ìå ôá áíéüíôá:




83.

Ëýóç:

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áöïñïýí ôéò öõóéêÝò éäéüôçôåò ôïõ íáôñßïõ,

åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôï íÜôñéï åßíáé ìáëáêü êáé Ý÷åé êáóôáíüìáõñï ÷ñþìá.

â.Ôï íÜôñéï åßíáé åýôçêôï ìÝôáëëï.

ã. Ôï íÜôñéï äåí åðéðëÝåé óôï íåñü.

ä. Ôï íÜôñéï ÷áñÜóóåôáé äýóêïëá.

å. Ôï íÜôñéï Ý÷åé ìåôáëëéêÞ ëÜìøç.

æ. Ôï íÜôñéï Ý÷åé õøçëü óçìåßï ôÞîçò.

Ðïõ èá Þôáí êáëýôåñá íá öõëÜîåôå Ýíá êïììÜôé áëêáëßïõ;

á. Óå êëåéóôü äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé íåñü.

â. Óå áíïé÷ôü äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé ðåôñÝëáéï.

ã. Óå êëåéóôü äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé áÝñá.

ä. Óå áåñïóôåãÝò äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé ðåôñÝëáéï.




84.

Ìå âÜóç ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí:

á. Ðïéï óôïé÷åßï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 55;

â. Ðïéï óôïé÷åßï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü 39;

ã. Ðïéï óôïé÷åßï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí Ý÷åé ôï ìåãáëýôåñï áôïìéêü áñéèìü;

ä. Óå ðïéï óôïé÷åßï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí ôá íåôñüíéá åßíáé 11 ðåñéóóüôåñá áðü ôá

ðñùôüíéá;

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ìå ôéò åíþóåéò ðïõ ó÷çìáôßæïõí

ôá áëêÜëéá ìå ôá áíéüíôá:




85.

ÈÝìá 1ï

1. ÐïéÝò åßíáé ïé êõñéüôåñåò öõóéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëêáëßùí;

2. Óå ðïéá ðåñéï÷Þ ôçò êëßìáêáò èá âñßóêåôáé ôï pH ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ

ó÷çìáôßæåôáé áðü ôçí áíôßäñáóç ôïõ êáëßïõ ìå ôïí íåñü;

ÈÝìá 2ï

1. ÐïéÝò åßíáé ïé êõñéüôåñåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëêáëßùí;

2. Ðïéü áðü ôá áëêÜëéá áíôéäñÜ ðéï âßáéá ìå ôï íåñü;

ÈÝìá 3ï

1. Âñåßôå ðïéÜ áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ áêïëïõèïýí áíÞêïõí óôçí ïìÜäá ôùí áëêáëßùí.á. Ne å. Ê é. Fr

â. Cs æ. Rb ê. Sr

ã. Ía ç. Li ë. Ca

ä. Pb è. Cl ì. F

2. ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ðïõ áöïñïýí ôá áëêÜëéá åßíáé óùóôÝò êáé

ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôá áëêÜëéá åßíáé óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï.

â. Ôá áëêÜëéá åìöáíßæïõí ðáñüìïéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò.

ã. Ôá áëêÜëéá áíÞêïõí óôç 2ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

ä. Ôá áëêÜëéá åßíáé ìÝôáëëá.

å. Ôá áëêÜëéá åßíáé ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá.

ÈÝìá 4ï

1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ôá áëêÜëéá Ý÷ïõí ãåíéêÜ ........................ . ðõêíüôçôá.




86.

â. Ôá áëêÜëéá áíôéäñïýí ìå ôï íåñü êáé ðáñÜãïíôáé ......................... åíùåëåõèåñþíåôáé êáé .........................

ã. Ôï íÜôñéï áíáöëÝãåôáé ìå .......... ............ ... öëüãá.

2. ÁöÞíåôå Ýíá êïìÜôé êáëßïõ åêôåèåéìÝíï ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óôïí

áÝñá. ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò.

á. Ôï êÜëéï èá äéáôçñÞóåé ôï ÷ñþìá ôïõ.

â. Ôï êÜëéï èá ÷Üóåé ôç ìåôáëëéêÞ ëÜìøç ôïõ.

ã. Ôï êÜëéï èá áíôéäñÜóåé âßáéá ìå ôï ïîõãüíï ôçò áôìüóöáéñáò.

ä. Ôï êÜëéï èá áíôéäñÜóåé åðéöáíåéáêÜ ìå ôï ïîõãüíï êáé èá äþóåé ïîåßäéï ôïõêáëßïõ .




87.

Áíôéóôïß÷éóå ôá ìÝôáëëá ìå ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ÷ñþìá ôçò öëüãáò ðïõ äßíïõí êáôÜ

ôçí ðýñùóÞ ôïõò óå öëüãá ëý÷íïõ.

1. ÍÜôñéï á. ÐïñöõñÞ

2. ÊÜëéï â. Êßôñéíç

Ëýóç:

Ç óùóôÞ áíôéóôïß÷çóç åßíáé: 1.→ â. 2.→ á.

Ðïý ïöåßëåôáé ç áëëáãÞ ôïõ áñãõñüëåõêïõ ÷ñþìáôïò ôïõ íáôñßïõ üôáí áõôü åêôåèåß

óôïí áÝñá;

ÁðÜíôçóç:

Ôï íÜôñéï åßíáé äñáóôéêü ìÝôáëëï êáé êáôÜ ôçí åðáöÞ ôïõ ìå ôï ïîõãüíï ôïõ áÝñá

áñ÷ßæåé íá ïîåéäþíåôáé åðéöáíåéáêÜ. ¸ôóé ÷Üíåé óéãÜ óéãÜ ôï ìåôáëëéêü ÷ñþìá ôïõ.

To íÜôñéï öõëÜóóåôáé óå äï÷åßï ìå ðåôñÝëáéï. Ãíùñßæåôå ãéáôß ðñïóôáôåýåôáé

ì’áõôüí ôïí ôñüðï;

ÁðÜíôçóç:

Ôï íÜôñéï, ëüãù ôçò äñáóôéêüôçôáò ôïõ, ïîåéäþíåôáé áðü ôï ïîõãüíï ôïõ áÝñá. Ôï

ðåôñÝëáéï åìðïäßæåé ôï íÜôñéï íá åêôßèåôáé óôïí áÝñá êáé óõíåðþò ôï íÜôñéï äéáôçñåßôáé

ãéá ðïëý ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óå ìåôáëëéêÞ êáôÜóôáóç.

Ðïéü áðü ôá óôïé÷åßá êÜëéï êáé íÜôñéï åßíáé ðåñéóóüôåñï äñáóôéêü; Ðïéü ðåßñáìá

åðéâåâáéþíåé ôçí áðÜíôçóç óáò;

ÁðÜíôçóç:

Áí ñßîïõìå êÜëéï óôï íåñü, áõôü åðéðëÝïíôáò, áíôéäñÜ âßáéá êáé áíáöëÝãåôáé ìå ìéêñÞ

Ýêñçîç. Ôï íÜôñéï óôï íåñü áíáöëÝãåôáé ìå áðåëåõèÝñùóç èåñìüôçôáò. ¢ñá ôï êÜëéï

åßíáé äñáóôéêüôåñï áðü ôï íÜôñéï.

Ðïéü áðü ôá äýï áëêÜëéá, íÜôñéï Þ êÜëéï, Ý÷åé Ýíáò ëáìðôÞñáò ðïõ åêðÝìðåé êßôñéíï öþò;

ÁðÜíôçóç:

Ôï êßôñéíï öùò ôï åêðÝìðåé ìüíï ôï èåñìáéíüìåíï (óå õøçëÞ èåñìïêñáóßá) íÜôñéï.




90.

Ðïéåò åßíáé ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëïãüíùí;

Ïé êïéíÝò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëïãüíùí åßíáé:

1. Åßíáé üëá áìÝôáëëá óôïé÷åßá.

2. Åßíáé üëá ôïîéêÜ, äçëáäÞ åðéêßíäõíá äçëçôÞñéá.

3. Ó÷çìáôßæïõí äéáôïìéêÜ ìüñéá (F2, Cl2, Âr 2, É2).

4. Áíôéäñïýí ìå ìÝôáëëá êáé ó÷çìáôßæïõí Üëáôá. Ãéá ôï ëüãï

áõôü ïíïìÜæïíôáé êáé ãüíïé Üëáôïò (áëïãüíá Þ áëáôïãüíá).

ÐáñÜäåéãìá 1ï: Ía + ½ Cl2 →→→→→ ÍaCl

ÐáñÜäåéãìá 2ï: Ca + Cl2 →→→→→ CaCl2

ÐáñÜäåéãìá 3ï: Al + 3/2 l2 →→→→→

AlI3

5. Äéáëýïíôáé óå ìéêñÝò ðïóüôçôåò óôï íåñü, ìå ôï ïðïßï

êáé áíôéäñïýí. Ôï öèüñéï áíôéäñÜ ìå ôï íåñü äßíïíôáò

ôáõôü÷ñïíá ïîõãüíï êáé üæïí.

Ðïéá åßíáé ç äñÜóç ôïõ ÷ëùñßïõ êáé ôùí ðáñá-

ãþãùí ôïõ;

“×ëùñéïý÷ï ýäùñ”: Ôï ÷ëþñéï äéáëýåôáé óôï íåñü

ó÷çìáôßæïíôáò äéÜëõìá ãíùóôü ìå ôï üíïìá “÷ëùñéïý÷ï ýäùñ”, óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:

2Cl2 + 2H2O →→→→→ 4HCl + O2

Óôï ïîõãüíï ðïõ åêëýåôáé áðü ôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç,

ïöåßëåôáé ç áðïëýìáíôéêÞ äñÜóç ôïõ ÷ëùñßïõ. ×ñçóéìï-

ðïéåßôáé Ýôóé óôçí áðïëýìáíóç ôïõ ðüóéìïõ íåñïý êáé ôïõ

íåñïý ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ïé ðéóßíåò.

×ëùñßíç: Ôï ÷ëþñéï áíôéäñÜ ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ

ó÷çìáôßæïíôáò õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï.

Ôï éþäéï äéáëýåôáé ðåñéóóüôåñï óå áéèõëéêÞ áëêïüëç êáé óå âåíæüëéï. Ôï

äéÜëõìá éùäßïõ êáé éùäéïý÷ïõ êáëßïõ óå íåñü êáé áéèõëéêÞ áëêïüëç åßíáé ãíù-óôü ùò ÂÜììá ôïõ Éùäßïõ. Ôï âÜììá ôïõ éùäßïõ Ý÷åé áíôéóçðôéêÝò éäéüôçôåò êáé

÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åðéöáíåéáêÝò ðëçãÝò.

ÄéÜöïñá áíôéêåßìåíá ðïõ

ðåñéÝ÷ïõí öèüñéï.

Ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ éùäßïõ

óå äéÜöïñá ðñïúüíôá.

Êáèáñü éþäéï.




91.

To äéÜëõìá ôïõ õðï÷ëùñéþäïõò íáôñßïõ (ÍaClO)

ïíïìÜæåôáé ÷ëùñßíç

CÉ2 + 2ÍaOÇ → ÍaCÉÏ + ÍaCÉ + Ç20

Ç ÷ëùñßíç åßíáé õãñü äéÜëõìá, ôïîéêü, åðéâëáâÝò êáé åñåèéóôé-

êü. ×ñçóéìïðïéåßôáé ùò ëåõêáíôéêü ñïý÷ùí êáé ùò áðïëõìá-

íôéêü ÷þñùí.

1. Ç ÷ëùñßíç åßíáé äçëçôÞñéï ãéá ôç öýóç êáé ôïí Üíèñùðï. ¼ôáí áíáìé÷èåß ìå

áðïññõðáíôéêÜ êáé ðñïúüíôá êáèáñéóìïý ðïõ ðåñéÝ÷ïõí öùóöïñéêÜ Þ Üëëá

ïîÝá, ãßíïíôáé áíôéäñÜóåéò ðïõ ïäçãïýí óôïí ó÷çìáôéóìü ÷ëùñßïõ êáé õ-

äñï÷ëùñßïõ, ôá ïðïßá åßíáé äçëçôÞñéá. ¼ôáí áíôéäñÜóåé ìå ðñïúüíôá ðïõ

ðåñéÝ÷ïõí áììùíßá, ðáñÜãïíôáé ïõóßåò ðïõ ðñïêáëïýí íáõôßá, åñåèéóìïýò

Þ áêüìá êáé ðíåõìïíéêü ïßäçìá.

Ç ÷ëùñßíç ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óå óêüíåò êáèáñéóìïý óå ðïóïóôü 5% ðåñßðïõ.

2. ÕðÜñ÷ïõí åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò, ãéá íá ìç ÷ñçóéìïðïéïýìå ÷ëùñßíç. Óôï

åìðüñéï êõêëïöïñïýí õðïêáôÜóôáôá ÷ëùñßíçò, äçëáäÞ ëåõêáíôéêÜ ðñïúü- íôá ìå âÜóç ïîõãïíïý÷åò åíþóåéò. Ôá ðñïúüíôá áõôÜ åßíáé áóöáëÞ êáé ìðï-

ñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí áêüìç êáé ãéá ôá ÷ñùìáôéóôÜ ñïý÷á.

1. Áëïãüíá åßíáé ôá óôïé÷åßá ôçò 17çò ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

2. á. Ôï öèüñéï åßíáé êßôñéíï áÝñéï.

â.Ôï ÷ëþñéï åßíáé êéôñéíïðñÜóéíï áÝñéï.

ã. Ôï âñþìéï åßíáé êáóôáíïêüêêéíï õãñü.ä. Ôï éþäéï åßíáé éþäåò óôåñåü.

3. Ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëïãüíùí åßíáé:

á. ¼ëá åßíáé áìÝôáëëá â. Åßíáé ôïîéêÜ ã. Ó÷çìáôßæïõí äéáôïìéêÜ ìüñéá

ä. Áíôéäñïýí ìå ìÝôáëëá êáé ó÷çìáôßæïõí Üëáôá.

å. Äéáëýïíôáé óôï íåñü ðñïêáëþíôáò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò.

4. Ôï âÜììá ôïõ éùäßïõ åßíáé äéÜëõìá éùäßïõ êáé éùäéïý÷ïõ êáëßïõ óå íåñü êáé

áéèõëéêÞ áëêüïëç.

5. Ç ÷ëùñßíç åßíáé õäáôéêü äéÜëõìá õðï÷ëùñéþäïõò íáôñßïõ.

×ëùñßíç, áëÜôé, äéÜöïñïé

ðëáóôéêïß óùëÞíåò (PVC),

üëá áõôÜ ðåñéÝ÷ïõí ÷ëþñéï.




92.

Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôåôñÜãùíá ãñÜöïíôáò ôïõò ÷çìé-

êïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí ôùí áëïãüíùí ìå ôá ìÝôáëëá.

á. Óå ðïéá ðåñéï÷Þ ôçò êëßìáêáò ôïõ pH èá âñßóêåôáé ôï pH ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ èá

ðñïêýøåé áðü ôçí ðñïóèÞêç Cl2 óå íåñü;

1. 0 < pH < 7 2. pH = 7 3. 7 < pH < 14 4. äåí ãíùñßæïõìå

â. Áí óôï ðáñáðÜíù äéÜëõìá ðñïóèÝóïõìå ìåñéêÝò óôáãüíåò çëéáíèßíçò, ôï ÷ñþìá

ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé:

1. êßôñéíï 2. êüêêéíï 3. Ü÷ñùìï 4. êéôñéíïðñÜóéíï

Ëýóç:

á. ÓùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç 1. ãéáôß ôï ÷ëþñéï áíôéäñÜ ìå ôï íåñü êáé ðáñÜãåôáé õäñï-

÷ëþñéï (HCl), äçëáäÞ Ý÷ïõìå äéÜëõìá ïîÝïò, óõíåðþò ôï pH åßíáé áðü 0 Ýùò 7.â. ÓùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç 2. ãéáôß ç çëéáíèßíç óå äéáëýìáôá ïîÝùí ðáßñíåé êüêêéíï ÷ñþìá.


á. Óôá áëïãüíá áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá ôçò ......................... ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

â. Ôï öèüñéï Ý÷åé .......... ............... ÷ñþìá.

ã. Ôá ìüñéá ôùí áëïãüíùí åßíáé ............. ............

ä. Ôá áëïãüíá áíôéäñïýí ìå ôá ìÝôáëëá êáé ó÷çìáôßæïõí ..... ......... ......... ..




93.

Ëýóç:

á. 17çò â. êßôñéíï

ã. äéáôïìéêÜ ä. Üëáôá

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá áëïãüíá ôçò óôÞëçò Á ìå ôç öõóéêÞ êáôÜóôáóç ôçò óôÞëçò Â:

ÓôÞëç Á

1. âñþìéï

2. ÷ëþñéï

3. öèüñéï

4. éþäéï

ÓôÞëç Â

á. õãñü

â. áÝñéï

ã. óôåñåü

Ëýóç:

1 →→→→→ á, 2 →→→→→ â, 3 →→→→→ â, 4 →→→→→ ã

Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÞ;

á. Ôá áëïãüíá áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

â. Ôá áëïãüíá áíÞêïõí óôç 16ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

ã. Ôá áëïãüíá Ý÷ïõí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá Ýíá çëåêôñüíéï.

ä. Ôá áëïãüíá áíÞêïõí óôç 17ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôçí ðáñáêÜôù ðñüôáóç:

Ôá áëïãüíá åßíáé ......................... óôïé÷åßá, ôá ïðïßá âñßóêïíôáé óôç 17ç .........................

ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Áðü áõôÜ ôï öèüñéï êáé ôï ÷ëþñéï åßíáé ........................., ôï

âñþìéï åßíáé ......................... êáé ôï éþäéï åßíáé .........................

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áöïñïýí ôéò éäéüôçôåò ôïõ ÷ëùñßïõ, åßíáé

óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôï ÷ëþñéï åßíáé áêßíäõíï áí Ýñèåé óå åðáöÞ ìå ôï äÝñìá áëëÜ åðéêßíäõíï áí

Ýñèåé óå åðáöÞ ìå ôá ìÜôéá.




94.

â. Ôï ÷ëþñéï Ý÷åé ÷áìçëü óçìåßï æÝóåùò.

ã. Ôï ÷ëþñéï äéáëýåôáé óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò óôï íåñü.

ä. Ôï ÷ëþñéï åßíáé áìÝôáëëï.

Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù ïõóßåò:

1. HCl 2. Cl2 3. NaOH 4. H2O 5. O2 6. NaClO

Íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò:

á. Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáðÜíù ïõóßåò áðïôåëïýí ôï “÷ëùñéïý÷ï ýäùñ”;

â. Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáðÜíù ïõóßåò áðïôåëïýí ôç ÷ëùñßíç;

ã. Ìå ðïéåò áðü ôéò ðáñáðÜíù ïõóßåò ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå ÷ëùñßíç;

ä. Ôé áðåëåõèåñþíåôáé êáôÜ ôçí áíôßäñáóç ôùí ïõóéþí 2. êáé 4.;

Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôåôñÜãùíá ãñÜöïíôáò ôïõò ÷çìéêïýò

ôýðïõò ôùí åíþóåùí ôùí áëïãüíùí ìå ôá ìÝôáëëá.

Äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò:

×ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ðßíáêá íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò:

á. Ðïéï áëïãüíï Ý÷åé ôï ìåãáëýôåñï áôïìéêü áñéèìü;

â. Ðïéï áëïãüíï Ý÷åé ôï ìéêñüôåñï áôïìéêü áñéèìü;

ã. Ðïéï áëïãüíï Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 53;

ä. Ðïéï áëïãüíï Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü 80;




95.

ÈÝìá 1ï

1. Óå ðïéÜ ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá âñßóêïíôáé ôá áëïãüíá;

2. Ðþò áíôéäñïýí ôá áëïãüíá ìå ôá ìÝôáëëá;

ÈÝìá 2ï

1. Óå ðïéÜ öõóéêÞ êáôÜóôáóç âñßóêïíôáé ôá áëïãüíá;

2. Ãéáôß ç ÷ëùñßíç äåí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìáæß ìå Üëëá êáèáñéóôéêÜ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ïîÝá;

ÈÝìá 3ï

1. Âñåßôå ðïéÜ áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ áêïëïõèïýí áíÞêïõí óôçí ïìÜäá ôùí áëïãüíùí.

á. Â å. Ag é. I

â. Ár æ. Âi ê. Cl

ã. Át ç. F ë. Fr

ä. Br è. C ì. Ca

2. Ôï öèüñéï áíôéäñÜ ìå ôï íåñü, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé:

á. ïîõãüíï â. üæïí

ã. ïîõãüíï êáé üæïí ä. Üëáò

ÈÝìá 4ï

1. ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ðïõ áöïñïýí ôá áëïãüíá åßíáé óùóôÝò êáéðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôá áëïãüíá åßíáé óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï.

â. Ôá áëïãüíá åßíáé áìÝôáëëá.

ã. Ôá áëïãüíá áíÞêïõí óôçí 16ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

2. Ôï âÜììá ôïõ éùäßïõ åßíáé äéÜëõìá éùäßïõ ìå:

á. Éùäéïý÷ï êÜëéï â. Íåñü

ã. Ïéíüðíåõìá ä. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù




97.

ÓõìðëÞñùóå ôá êåíÜ óôéò áíôéäñÜóåéò ðïõ áêïëïõèïýí:

á. ÄéÜëõìá ìå êáôéüíôá ......................... + ÄéÜëõìá ìå áíéüíôá ÷ëùñßïõ→ÄõóäéÜëõôï

Üëáò ÷ëùñéïý÷ïõ áñãýñïõ, ÷ñþìáôïò ............... ..........

â. ÄéÜëõìá ìå êáôéüíôá áñãýñïõ + ÄéÜëõìá éüíôùí ......................... → ÄõóäéÜëõôï

Üëáò éùäéïý÷ïõ áñãýñïõ, ÷ñþìáôïò ....................... ..

Ëýóç:

Ïé ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí åßíáé: á. Áñãýñïõ, ëåõêïý, â. Éùäßïõ, êßôñéíïõ.

Ç ÷ëùñßíç åßíáé õäáôéêü äéÜëõìá:á. õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò (HCl) â. ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl)

ã. õðïëùñéþäïõò íáôñßïõ ÍaClO ä. ÷ëùñßïõ (Cl2)

Ëýóç:

Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.




7¢íèñáêáò

¢íèñáêáò:

Ðïéá åßíáé ç ðñïÝëåõóç ôïõ Üíèñáêá;

1. Ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôá áìÝôáëëá êáé âñßóêåôáé

óôç 14ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

Ðáñüëï ðïõ äåí âñßóêåôáé óå ìåãÜëï ðïóïóôü óôïí öëïéü

ôçò Ãçò (0,08% w/w), ó÷çìáôßæåé Ýíá ôåñÜóôéï ðëÞèïò áðü

åíþóåéò ìå ôéò ïðïßåò ïéêïäïìåßôáé ç æùÞ óôïí ðëáíÞôç

ìáò. Ïé åíþóåéò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò êáé

ç ×çìåßá ôùí åíþóåùí ôïõ Üíèñáêá ïíïìÜæåôáé ÏñãáíéêÞ

×çìåßá. Ïé ìüíåò åíþóåéò ôïõ Üíèñáêá ðïõ äåí èåùñïýí-

ôáé ïñãáíéêÝò åßíáé: ôá ïîåßäéá ôïõ Üíèñáêá (CO, CÏ2), ôï

áíèñáêéêü ïîý (Ç2CO3) êáé ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá.

2. Ôï ìéóü ôçò ðïóüôçôáò ôïõ Üíèñáêá óôïí öëïéü ôçò Ãçò

âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôùí áíèñáêéêþí áëÜôùí êáé ôï

õðüëïéðï óôïõò ãáéÜíèñáêåò, óôï ðåôñÝëáéï, óôçí Ýìâéá

ýëç êáé óôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2) ôçò áôìüóöáéñáò.

Óå êáèáñÞ ìïñöÞ, ï Üíèñáêáò, âñßóêåôáé ùò äéáìÜíôé

êáé ãñáößôçò.

Óå ôé äéáêñßíïíôáé ïé Üíèñáêåò;

Ïé Üíèñáêåò äéáêñßíïíôáé óå:

Á. Êñõóôáëëéêïýò, üðïõ ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá åìöáíß-

æïõí êáíïíéêÞ äéÜôáîç óå êñõóôáëëéêü ðëÝãìá.

Â. ¢ìïñöïõò, üðïõ ç äéÜôáîç ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá

åßíáé ôõ÷áßá.

Óôï ðáñáðÜíù ó÷Þìá öáß-

íåôáé ç êñõóôáëëéêÞ äïìÞ

ðïõ Ý÷åé ôï äéáìÜíôé.




100.

Ôé ìïñöÞ Üíèñáêá åßíáé ôï äéáìÜíôé êáé ðïéÝò éäéüôçôåò Ý÷åé;

Ôï äéáìÜíôé åßíáé êáèáñÞ ìïñöÞ êñõóôáëëéêïý Üí-

èñáêá êáé Ý÷åé ôéò åîÞò éäéüôçôåò:

1. Ðñüêåéôáé ãéá êñõóôáëëéêü óþìá, üðïõ ôá Üôïìá ôïõ

Üíèñáêá ó÷çìáôßæïõí êáíïíéêü ôåôñÜåäñï.

2. Áðïôåëåßôáé áðü äéáöáíåßò êñõóôÜëëïõò.

3. Åßíáé êáêüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý.

4. Ëüãù ðñïóìåßîåùí ôá äéáìÜíôéá õðÜñ÷ïõí óå äéÜöïñåò

áðï÷ñþóåéò ðïñôïêáëß êßôñéíá ðñÜóéíá êüêêéíá ìðëå Þ

ìáýñá. Ôá ðåñéóóüôåñï ðïëýôéìá åßíáé ôá ìðëå.

5. Åßíáé ôï ðéï óêëçñü öõóéêü õëéêü (ðáßñíåé ôçí ôéìÞ 10

óôçí êëßìáêá Ìïhs).

6. Åìöáíßæåé åîáéñåôéêÞ öùôïèëáóôéêüôçôá.

7. Ôï âÜñïò ôïõ ìåôñéÝôáé óå êáñÜôéá (1 êáñÜôé = 0,2 g).

8. Ôï äéáìÜíôé äåí ôÞêåôáé êáé üôáí èåñìáßíåôáé éó÷õñÜ ÷ùñßò

ïîõãüíï, ìåôáôñÝðåôáé óå ãñáößôç. Ðáñïõóßá ïîõãüíïõ

óôïõò 800ïC êáßãåôáé ðñïò (CO2) Ç êáôåñãáóßá ôùí äéáìá-

íôéþí ãßíåôáé ìå ôçí ßäéá ôç óêüíç ôïõò, Ýôóé þóôå íá áðïê-

ôÞóïõí ðïëõåäñéêüôåñï ó÷Þìá êáé ìåãáëýôåñç ëÜìøç.

Ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôá äéáìÜíôéá;

Ôá äéáìÜíôéá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá ãéá ôçí êáôáóêåõÞ:

• ÊïóìçìÜôùí.

• Êïðôéêþí êáé ëåéáíôéêþí åñãáëåßùí êáé ãåùôñõðÜíùí.

• Ôï äéáìÜíôé, ëüãù óêëçñüôçôáò, âñßóêåé ðïëëÝò âéï-ìç÷áíéêÝò åöáñìïãÝò. Áðü ôï 1954 êáôáóêåõÜæïíôáé ôå-

÷íçôÜ äéáìÜíôéá, óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò (2800 °C) êáé

õøçëÝò ðéÝóåéò. ÁõôÜ âñßóêïõí ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÞ

åöáñìïãÞ óôç âéïìç÷áíßá.

Ôé åßíáé ï ãñáößôçò êáé ðïéåò åßíáé ïé éäéüôçôÝò ôïõ;

Åêôüò áðü ôï äéáìÜíôé, Ýíáò Üëëïò êñõóôáëëéêüò Üí-

èñáêáò åßíáé ï ãñáößôçò.

Ôï äéáìÜíôé

Ãåùôñýðáíï (ç êåöáëÞ ôïõ)

Ôï äéáìÜíôé, ëüãù ôçò åîáé-

ñåôéêÞò óêëçñüôçôÜò ôïõ,

÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ ùò

åñãáëåßï êïðÞò Þ ÷Üñáîçò.




101.

Ï ãñáößôçò Ý÷åé ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ äïìÞ êáé éäéüôçôåò áðü

ôï äéáìÜíôé. Åßíáé ìáýñïò, áäéáöáíÞò êáé ìáëáêüò. Åßíáé

åðßóçò êáëüò áãùãüò ôçò èåñìüôçôáò êáé ôïõ çëåêôñéóìïý .

Ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï ãñáößôçò;

Ï ãñáößôçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõãêåêñéìÝíá:

• Óôçí êáôáóêåõÞ çëåêôñïäßùí, óôá çëåêôñéêÜ êáìßíéá

êáé óôéò ìðáôáñßåò.

• Óôçí êáôáóêåõÞ ìïëõâéþí ãñáöÞò.

• Ç óêüíç ôïõ ìáæß ìå ïñõêôÝëáéá áðïôåëåß åéäéêü ëéðáíôéêü.

Ðïéïé Üíèñáêåò ïíïìÜæïíôáé ãáéÜíèñáêåò;

Ïé ãáéÜíèñáêåò åßíáé ïñõêôïß Üíèñáêåò ðïõ ó÷çìáôß-

óôçêáí ðñéí áðü åêáôïììýñéá ÷ñüíéá (ëéèáíèñáêïöüñïò

ðåñßïäïò) ìå âñáäåßá áðáíèñÜêùóç öõôéêþí ïñãáíéóìþí ,

áðïõóßá áÝñá êáé êÜôù áðü ôçí åðßäñáóç õøçëþí èåñìï-

êñáóéþí êáé ìåãÜëùí ðéÝóåùí.

ÁðáíèñÜêùóç ïíïìÜæåôáé ç ÷çìéêÞ äéåñãáóßá êáôÜ ôçí ï-ðïßá ìßá ïñãáíéêÞ Ýíùóç áðïõóßá áÝñá êáé êÜôù áðü ôçí åðß-

äñáóç õøçëþí èåñìïêñáóéþí ìåôáôñÝðåôáé óå óôåñåü ðïõ

áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü Üíèñáêá.

Ìå âÜóç ôçí ðáëáéüôçôá ðïõ Üñ÷éóå ç áðáíèñÜêùóç ôùí öõ-

ôéêþí ïñãáíéóìþí, ôüóï ìåãáëýôåñï åßíáé ôï ðïóïóôü ôïõ Üí-

èñáêá óôïõò äéÜöïñïõò ãáéÜíèñáêåò. ̧ ôóé õðÜñ÷ïõí ôÝóóåñéò

êáôçãïñßåò ãáéáíèñÜêùí, áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõò

óå Üíèñáêá, ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ èåñìáíôéêÞ áðüäïóç.

Ïé ãáéÜíèñáêåò ðåñéÝ÷ïõí åðßóçò õãñáóßá êáé äéÜöïñá ðôçôéêÜ óõ-

óôáôéêÜ, üðùò Ç, Ï, Í ìå ôç ìïñöÞ åíþóåùí. ¼ôáí êáßãïíôáé,áöÞíïõí ôÝöñá (óôÜ÷ôç).

ÅßäïòãáéÜíèñáêá

Áíèñáêßôçò 85 - 98

75 - 90

65 - 75

Ýùò 65

ËéèÜíèñáêáò

Ëéãíßôçò

Ôýñöç

Ðïóïóôü¢íèñáêá %w/w

Óôï ðáñáðÜíù ó÷Þìá öáß-

íåôáé ç êñõóôáëëéêÞ äïìÞ

ðïõ Ý÷åé ï ãñáößôçò.

ÐÝôñùìá ãñáößôç




102.

Ðïéïé åßíáé ïé ôå÷íçôïß Üìïñöïé Üíèñáêåò;

Ïé ôå÷íçôïß Üìïñöïé Üíèñáêåò åßíáé ïé ðáñáêÜôù:

1. Êùê: Ôï êùê ðñïêýðôåé ùò óôåñåü õðüëåéììá ôçò èÝñìáí-

óçò ôùí ëéèáíèñÜêùí óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò, áðïõóßá

áÝñá. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé îçñÞ áðüóôáîç ôïõ

ëéèÜíèñáêá. ×ñçóéìïðïéåßôáé óôç ìåôáëëïõñãßá (ð.÷. óé-

äÞñïõ) ùò áíáãùãéêü ìÝóï êáé ùò êáýóéìï.

2 . ÎõëÜíèñáêåò (îõëïêÜñâïõíï): Ïé îõëÜíèñáêåò ðáñá-

óêåõÜæïíôáé ìå îçñÞ áðüóôáîç ôùí îýëùí. ×ñçóéìïðïéïý-

íôáé ùò êáýóéìá. ̧ ÷ïõí ìåãáëýôåñç èåñìáíôéêÞ éêáíüôçôá

áðü ôá îýëá êáé áöÞíïõí ëéãüôåñá õðïëåßììáôá.

3. Åíåñãüò Üíèñáêáò: Åßíáé ðñïúüí áðáíèñÜêùóçò åéäéêþí êáé

óêëçñþí îýëùí. ¸÷åé ôçí éêáíüôçôá íá óõãêñáôåß (ðñïó-

ñüöçóç) óôçí åðéöÜíåéá ôïõ áÝñéá, áôìïýò êáé óþìáôá óå

êïëëïåéäÞ äéáóðïñÜ, åðåéäÞ åßíáé ðïñþäçò.

×ñçóéìïðïéåßôáé óôá ößëôñá ôùí áíôéáóöõîéïãüíùí ðñï-

óùðßäùí (ìÜóêåò) êáé ãéá ôïí áðï÷ñùìáôéóìü äéáëõìÜôùí.

4. Æùéêüò Üíèñáêáò: ÐáñáóêåõÜæåôáé ìå áðáíèñÜêùóç æù-éêþí ïõóéþí, üðùò êüêáëá (ïóôÜ), áßìá ê.ëð. Åßíáé ð ïñþ-

äçò , üðùò êáé ï åíåñãüò Üíèñáêáò, áëëÜ Ý÷åé éó÷õñüôåñåò

ðñïóñïöçôéêÝò éêáíüôçôåò.

×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí áðï÷ñùìáôéóìü ôçò æÜ÷áñçò, ùò

áðïóìçôéêü, ãéá ôçí áðïññüöçóç ôùí áåñßùí ôïõ óôïìÜ÷ïõ.

1. Ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôçí 14ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

2. Ç åíþóåéò ôïõ Üíèñáêá ðëçí ïñéóìÝíùí åîáéñÝóåùí ïíïìÜæï-

íôáé ïñãáíéêÝò.

3. Ïé Üíèñáêåò äéáêñßíïíôáé óå êñõóôáëëéêïýò êáé Üìïñöïõò.

4. Ïé êñõóôáëëéêÝò ìïñöÝò ôïõ Üíèñáêá åßíáé ôï äéáìÜíôé êáé ï ãñáößôçò.

5. Ïé ãáéÜíèñáêåò ó÷çìáôßóôçêáí ìå áðáíèñÜêùóç öõôéêþí ïñãáíéóìùí.

6. Ôå÷íçôïß Üìïñöïé Üíèñáêåò åßíáé:

á. Ôï êùê â. Ïé îõëÜíèñáêåò

ã. Ï åíåñãüò Üíèñáêáò ä. Ï æùúêüò Üíèñáêáò

Åíåñãüò Üíèñáêáò áðü îýëï

éíäéêÞò êáñýäáò. ×ñçóéìï-

ðïéåßôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ

ößëôñùí.

ÌÜóêá áåñßùí. Öáßíïíôáé

ôá ößëôñá ðïõ ÷ñçóéìïðïé-

ïýí åíåñãü Üíèñáêá.




103.


á. Ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôçí 14ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

â. Ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôá áìÝôáëëá.

ã. Ï Üíèñáêáò Ý÷åé ðáñüìïéåò éäéüôçôåò ìå ôï ðõñßôéï.

ä. Ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôçí ßäéá ïìÜäá ìå ôï ðõñßôéï.

å. Ï Üíèñáêáò ó÷çìáôßæåé ëßãåò ìüíï åíþóåéò.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ï Üíèñáêáò áíÞêåé óôç 14ç ïìÜäá êáé 2ç ðåñßïäï

ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.


ã. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.


å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ï Üíèñáêáò ó÷çìáôßæåé ôåñÜóôéï áñéèìü åíþóåùí.


á. Ï ãñáößôçò åßíáé ......................... ìïñöÞ ôïõ Üíèñáêá êáé Ý÷åé ......................... ÷ñþìá.

â. Ï ãñáößôçò åßíáé ......................... áãùãüò ôçò èåñìüôçôáò êáé ôïõ .........................

ã. Ôï êùê ó÷çìáôßæåôáé áðü ôçí ......................... ......................... ôïõ ëéèÜíèñáêá.

ä. Ï åíåñãüò Üíèñáêáò åßíáé ðñïúüí áðáíèñÜêùóçò åéäéêþí ............... .......... îýëùí.

Ëýóç:

á. êñõóôáëëéêÞ, ìáýñï â. êáëüò, çëåêôñéóìïý

ã. îçñÞ áðüóôáîç ä. óêëçñþí

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá õëéêÜ ôçò óôÞëçò Á ìå ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõò ðïõ áíáöÝ-

ñåôáé óôç óôÞëç Â:




104.

Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç:

1. Êñõóôáëëéêïß Üíèñáêåò åßíáé:

á. Ïé Üíèñáêåò ðïõ âñßóêïíôáé óå óôåñåÜ êáôÜóôáóç.

â. Ïé Üíèñáêåò óôïõò ïðïßïõò ôá Üôïìá åìöáíßæïõí êáíïíéêÞ äéÜôáîç óå êñõóôáë-

ëéêü ðëÝãìá.

ã. Ïé Üíèñáêåò ðïõ âñßóêïíôáé ðÜíôá óå êáèáñÞ êáôÜóôáóç óôç öýóç.

ä. Ïé Üíèñáêåò ðïõ åßíáé äéáöáíåßò.

2. Ï Üíèñáêáò âñßêåôáé óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãÞò óå ðïóïóôü:

á. 0,08% w/w â. 0,18% w/w ã. 8% w/w ä. 18% w/w

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôçí ðáñáêÜôù ðñüôáóç:

Ïé ãáéÜíèñáêåò åßíáé ......................... Üíèñáêåò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí ðñßí áðü åêáôïìý-

ñéá ÷ñüíéá ìå ......................... öõôéêþí ïñãáíéóìþí. ÕðÜñ÷ïõí ôÝóóåñéò êáôçãïñßåò

ãáéáíèñÜêùí ìå äéáöïñåôéêÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå ........................., Üñá ìå äéáöïñåôéêÞ

ÓôÞëç Á

1. êùê

2. îõëïêÜñâïõíï

3. åíåñãüò Üíèñáêáò

4. æùúêüò Üíèñáêáò

5. ãáéÜíèñáêåò

ÓôÞëç Â

á. êáôåñãáóßá æùéêþí õëéêþí

â. áðáíèñÜêùóç öõôéêþí ïñãáíéóìþí

ã. îçñÞ áðüóôáîç ëéèÜíèñáêá

ä. áðáíèñÜêùóç óêëçñþí îýëùí

å. áðáíèñÜêùóç ðñéïíéäéïý

Ëýóç:

1 →→→→→ ã, 2 →→→→→ å, 3 →→→→→ ä, 4 →→→→→ á, 5 →→→→→ â

Óôéò ïñãáíéêÝò åíþóåéò áíÞêïõí:

á. Ôï áíèñáêéêü ïîý â. Ôï ïéíüðíåõìá

ã. Ôï áíèñáêéêü áóâÝóôéï ä. Ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá

Ëýóç:

ÓùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.




105.

......................... éêáíüôçôá. Ïé êáôçãïñßåò ôùí ãáéáíèñÜêùí åßíáé:

á. ......................... â. ......................... ã. ......................... ä. .........................


á. Ç áðáíèñÜêùóç ìðïñåß íá åßíáé öõóéêÞ Þ ôå÷íçôÞ ÷çìéêÞ äéåñãáóßá.

â. Ç áðáíèñÜêùóç åßíáé ç êáýóç ìßáò ïñãáíéêÞò ïõóßáò ìå ïîõãüíï.

ã. ÁðáíèñÜêùóç åßíáé ç ìåôáôñïðÞ ìßáò ïñãáíéêÞò ïõóßáò óå óôåñåü ìáýñïõ ÷ñþìá-

ôïò, ðïõ áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü Üíèñáêá.

ä. ÊáôÜ ôçí áðáíèñÜêùóç ó÷çìáôßæïíôáé êñõóôáëëéêïß Üíèñáêåò.

Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù ïõóßåò:

1. ãñáößôçò 2. ðåôñÝëáéï 3. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá 4. áóâåóôüëéèïò

Íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò:

á. Óå ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äåí ðåñéÝ÷åôáé Üíèñáêáò;

â. Óå ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù ï Üíèñáêáò óõíáíôÜôáé óå êáèáñÞ ìïñöÞ;

ã. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù ðåñéÝ÷åôáé óôïí áôìïóöáéñéêü áÝñá;

ä. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù áíÞêåé óôá áíèñáêéêÜ Üëáôá;

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá õëéêÜ ôçò óôÞëçò Á ìå ôï ÷áñáêôçñéóìü ôçò óôÞëçò Â:

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò éäéüôçôåò ôçò óôÞëçò Á ìå ôç ìïñöÞ êñõóôáëëéêïý Üíèñáêá ðïõ

áíáöÝñåôáé óôç óôÞëç Â:

ÓôÞëç Á

1. êþê 2. ëéèÜíèñáêáò

3. åíåñãüò Üíèñáêáò

4. æùúêüò Üíèñáêáò

5. äéáìÜíôé

ÓôÞëç Â

á. öõóéêÞ ìïñöÞ ôïõ Üíèñáêá

â. ôå÷íçôÞ ìïñöÞ ôïõ Üíèñáêá

6. ãñáößôçò

7. îõëÜíèñáêáò

8. ëéãíßôçò

9. ôýñöç

ÓôÞëç Á

1. Áðïôåëåßôáé áðü äéáöáíåßò êñõóôÜëëïõò2. Åìöáíßæåé öùôïèëáóôéêüôçôá

3.Áðïôåëåßôáé áðü áäéáöáíåßò êñõóôÜëëïõò

4. ¸÷åé ðïëý ìåãÜëç óêëçñüôçôá

5. Åßíáé êáêüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý

6. Åßíáé êñõóôáëëéêüò

7. ̧ ÷åé ìáýñï ÷ñþìá

8. Åßíáé êáëüò áãùãüò ôçò èåñìüôçôáò

9. ¸÷åé äéÜöïñá ÷ñþìáôá

10. Åßíáé êáëüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý

ÓôÞëç Â

á.ÄéáìÜíôé

â. Ãñáößôçò




106.

ÈÝìá 1ï

1. ÐïéÝò åíþóåéò åîåôÜæåé ç ïñãáíéêÞ ÷çìåßá;

2. ÐïéÜ äéáäéêáóßá ïíïìÜæåôáé áðáíèñÜêùóç;

ÈÝìá 2ï

1. Ðïéïß Üíèñáêåò ïíïìÜæïíôáé êñõóôáëëéêïß êáé ðïéïß Üìïñöïé;

2. ÐïéÝò åßíáé ïé äéáöïñÝò áíÜìåóá óôï äéáìÜíôé êáé ôï ãñáößôç;

ÈÝìá 3ï

1. ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôï äéáìÜíôé åßíáé óêëçñü êáé ìáýñï.

â. Ï ãñáößôçò åßíáé êáêüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý.

ã. Ï åíåñãüò Üíèñáêáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ößëôñùí.

ä. Ôï êùê åßíáé öõóéêüò Üìïñöïò Üíèñáêáò.

2. Ç ïñãáíéêÞ ÷çìåßá áó÷ïëåßôáé ìå:

á. ¼ëåò ôéò åíþóåéò ôïõ Üíèñáêá. â. ÏñéóìÝíåò åíþóåéò ôïõ ðõñéôßïõ.

ã. Ôïõò ãáéÜíèñáêåò. ä. Ôéò ðåñéóóüôåñåò åíþóåéò ôïõ Üíèñáêá.

ÈÝìá 4ï

1. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá õëéêÜ ôçò óôÞëçò Á ìå ôçí ìïñöÞ óôçí ïðïßá âñßóêåôáé ï

Üíèñáêáò óôç óôÞëç Â.

ÓôÞëç Á

1. Ëéãíßôçò

2. ÎõëÜíèñáêáò

3. Ãñáößôçò

4. ÄéáìÜíôé

5. Áíèñáêßôçò

6. Ôýñöç

7. Êþê

ÓôÞëç Â

á. Êñõóôáëëéêüò Üíèñáêáò

â. ¢ìïñöïò Üíèñáêáò




107.

2. Íá ãñÜøåôå ìéá âáóéêÞ ÷ñÞóç ôùí ðáñáêÜôù õëéêþí.

Õëéêü

1. Êùê

2. ÎõëÜíèñáêåò

3. Åíåñãüò Üíèñáêáò

4. Æùéêüò Üíèñáêáò

5. Ãñáößôçò

6. ÄéáìÜíôé

ÂáóéêÞ ÷ñÞóç

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................

.........................




108.

Íá óõó÷åôßóåôå ôéò éäéüôçôåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç äåýôåñç óôÞëç ìå ôá õëéêÜ ðïõ

áíáöÝñïíôáé óôçí ðñþôç.

Ôï äéáìÜíôé êáé ï ãñáößôçò åßíáé êáèáñüò Üíèñáêáò. Íá áíáöÝñåôå ôé ðñïúüíôá

ðáñÜãïíôáé üôáí êáßãïíôáé ðëÞñùò ìå ïîõãüíï êáé íá ãñÜøåôå ôçò åîßóùóç êáýóçò.

Ëýóç:

Ç åîßóùóç êáýóçò åßíáé êïéíÞ ãéá ôï äéáìÜíôé êáé ôïí ãñáößôç: C + O2 →CO2

Ôß åßíáé ï åíåñãüò Üíèñáêáò; ÐïéÜ ÷áñáêôçñéóôéêÞ éäéüôçôá Ý÷åé; Ãíùñßæåôå

êÜðïéåò åöáñìïãÝò ôïõ;

Ëýóç:

Ï åíåñãüò Üíèñáêáò åßíáé ðñïúüí áðáíèñÜêùóçò åéäéêþí êáé óêëçñþí îýëùí. Åßíáé

ðïñþäçò êáé Ý÷åé ðñïóñïöçôéêÞ éêáíüôçôá, äçëáäÞ óõãêñáôåß óôçí åðéöÜíåéá ôïõáÝñéá êáé áôìïýò. Åîáéôßáò áõôÞò ôïõ ôçò éäéüôçôáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ößëôñá ôùí

áíôéáóöõîéïãüíùí ðñïóùðßäùí (ìÜóêåò).

Ï Üíèñáêáò äéáêñßíåôáé óå ......................... (ìáæß ìå ðñïóìßîåéò óôïõò ãáéÜíèñáêåò)

êáé ......................... (äéáìÜíôé, ãñáößôçò)

Ëýóç:

Ïé ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí åßíáé: Üìïñöï, êñõóôáëëéêü.

Ôé åßíáé ç áðáíèñÜêùóç;




109.

Ëýóç:

ÁðáíèñÜêùóç åßíáé ç ÷çìéêÞ äéáäéêáóßá êáôÜ ôçí ïðïßá ìéá ïñãáíéêÞ Ýíùóç ìåôáôñÝðå-

ôáé óå óôåñåü ìáýñïõ ÷ñþìáôïò, ðïõ áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü Üíèñáêá. ÓõíÞèùò ç

áðáíèñÜêùóç ãßíåôáé êÜôù áðü õøçëÝò ðéÝóåéò êáé èåñìïêñáóßåò, áðïõóßá áÝñá. Ôá

ðñïúüíôá ôçò áðáíèñÜêùóçò åßíáé äéÜöïñåò ïõóßåò.

Ôé åßíáé ç îçñÞ áðüóôáîç ëéèÜíèñáêá êáé ðïéÜ ðñïúüíôá äßíåé;

Ëýóç:

ÎçñÞ áðüóôáîç åßíáé ç èÝñìáíóç ôïõ ëéèÜíèñáêá óå õøçëÞ èåñìïêñáóßá, áð-

ïõóßá áÝñá. Ôá ðñïúüíôá ðïõ ðñïêýðôïõí åßíáé ôï öùôáÝñéï, ç ðßóóá êáé êùê ùò

óôåñåü õðüëåéììá.

ÐïéÜ éäéüôçôá ôïõ Üíèñáêá åêìåôáëëåõüìáóôå ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ößëôñùí; ÐïéÝò

åéäéêÝò ìïñöÝò Üíèñáêá ÷ñçóéìïðïéïýìå;

Ëýóç:

Ï Üíèñáêáò Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá ðñïóñïöÜ óôçí åðéöÜíåéá ôïõ äéÜöïñá áÝñéá êáé

áôìïýò. Ç éäéüôçôá áõôÞ åßíáé ðåñéóóüôåñï Ýíôïíç óôçí åíåñãü êáé óôïí æùéêü Üíèñáêá.




8Ôï Ðõñßôéï

Ðõñßôéï:

Ðïéá ç ðñïÝëåõóç ôïõ ðõñéôßïõ;

Ôï ðõñßôéï áðïôåëåß ôï 25% w/w ôçò ìÜæáò ôïõ óôå-

ñåïý öëïéïý ôçò ãçò. Åßíáé ôï äåýôåñï ðéï äéáäéäüìåíï óôïé-

÷åßï ìåôÜ ôï ïîõãüíï. Ôá ðñþôá åñãáëåßá ðïõ êáôáóêåýáóå

ï Üíèñùðïò Þôáí áðü ðõñßôéï. Äå óõíáíôÜôáé åëåýèåñï óôç

öýóç. ÅíùìÝíï âñßóêåôáé êõñßïò ùò äéïîåßäéï ôïõ ðõñéôßïõ

SiO2 (Üììïò) êáé ùò ðõñéôéêÜ Üëáôá.

Ôé ãíùñßæïõìå ãéá ôï ãõáëß êáé ôá åßäç ôïõ;

Ôï ãõáëß åßíáé ãíùóôü áðü ôçí áñ÷áéüôçôá üðùò

áðïäåß÷èçêå ìå ôéò áíáóêáöÝò. ÐáñáóêåõÜæåôáé ìå óýíôç-

îç, óå åéäéêÜ êáìßíéá, Üììïõ (SiO2), óüäáò (Na2CO3) êáé

áóâåóôüëéèïõ (CaCO3). Ìå ôçí ðñïóèÞêç ïîåéäßùí ôùí

ìåôÜëëùí óôï ôÞãìá ôï ãõáëß ðáßñíåé äéÜöïñïõò ÷ñùìáôé-

óìïýò. Åßíáé äéáöáíÝò, óêëçñü, êáêüò áãùãüò ôçò èåñìü-

ôçôáò êáé ôïõ çëåêôñéóìïý.

Ìå èÝñìáíóç ãßíåôáé ðëáóôéêü êáé Ýôóé ìðïñåß íá êáôåñãá-

óôåß óå êáëïýðéá êáé ìå öýóçìá.

ÁíÜëïãá ìå ôçí óýóôáóç Ý÷ïõìå ôá åîÞò åßäç ãõáëéïý:

á. ÈåñìïáíèåêôéêÜ ãõáëéÜ (pyrex): Ðñüêåéôáé ãéá ãõáëéÜ

ðïõ áíôÝ÷ïõí óå áðüôïìåò ìåôáâïëÝò ôçò èåñìïêñáóßáò

êáé ãé’áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå óõóêåõÝò ÷çìéêþí åñ-

ãáóôçñßùí êáé óå åßäç ïéêéáêÞò ÷ñÞóçò.

Ðõñßôéï óå êáèáñÞ ìïñöÞ.

ÃõÜëéíá äï÷åßá ðïõ êáôá-

óêåõÜóôçêáí êáôÜ ôçí áñ-

÷áéüôçôá.




112.

ÏðôéêÝò ßíåò ðïõ ÷ñçóéìï-

ðïéïýíôáé áíôß ôùí êïéíþí

êáëùäßùí.

â. ×áëáæßáò (Quartz): Ðñüêåéôáé ãéá Ü÷ñùìï äéáöáíÝò ï-

ñõêôü SiO2

, ôï ïðïßï, üôáí ðõñùèåß, ìåôáôñÝðåôáé óå ãõ-

áëß. ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ÷çìéêþí êñõóôÜë-

ëùí êáèþò êáé óôçí ùñïëïãïðïéßá.

ã. Êñýóôáëëá: Ðñïêýðôïõí áí êáôÜ ôçí êáôáóêåõÞ êïéíïý

ãõáëéïý Ýíá ìÝñïò ôïõ áóâåóôüëéèïõ áíôéêáôáóôáèåß ìå

ïîåßäéï ôïõ ìüëõâäïõ êáé ìÝñïò ôïõ áíèñáêéêïý íáôñßïõ

ìå áíèñáêéêü êÜëéï. ÐáñïõóéÜæïõí ìåãÜëç äéÜõãåéá, äéá-

öÜíåéá êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ïðôéêþí

ïñãÜíùí êáé åéäþí ðïëõôåëåßáò.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôá êåñáìéêÜ êáé ôçí êåñáìåõôéêÞ;

Ðñþôç ýëç ãéá ôçí êáôáóêåõÞ êåñáìéêþí åßíáé ç Üñ-

ãéëïò, ç ïðïßá åßíáé ðõñéôéêÞ Ýíùóç ôïõ áñãéëßïõ.

Ç Üñãéëïò äéáâñÝ÷åôáé ìå íåñü, äßíïíôáò ìéá ðëáóôéêÞ êáé

åõêáôÝñãáóôç ìÜæá, áðü ôçí ïðïßá ðëÜèïíôáé äéÜöïñá

áíôéêåßìåíá. Ôá áíôéêåßìåíá áõôÜ, óôç óõíÝ÷åéá, øÞíïíôáé

óå åéäéêïýò öïýñíïõò, äéáôçñþíôáò ìüíéìá ôï ó÷Þìá

ôïõò (êåñáìßäéá, ôïýâëá, ãëÜóôñåò ê.á.).

Áí ãßíåé åðßóôñùóç ìå õÜëùìá, ðñïêýðôïõí êåñáìéêÜ êá-

ëýôåñçò ðïéüôçôáò (ðëáêÜêéá, ðéÜôá, åßäç õãéåéíÞò).

Ðñþôç ýëç ãéá ôá êåñáìéêÜ áíôéêåßìåíá åßíáé ïé Üñãéëïé

(Üñãéëïò), ïé ïðïßïé åßíáé ðõñéôéêÝò åíþóåéò ôïõ áñãé-

ëßïõ (Al2O3 · 2SiO2 · 2H2O).

ÊáèáñÞ ìïñöÞ áñãßëïõ åßíáé ï êáïëßíçò êáé áêÜèáñôç

åßíáé ï ðçëüò.

Äýï åßäç êåñáìéêþí êáëýôåñçò ðïéüôçôáò åßíáé ôá åîÞò:

á. Ç ðïñóåëÜíç. ÊáôáóêåõÜæåôáé áðü ôïí êáïëßíç êáé åßíáé

ôï êáëýôåñï åßäïò êåñáìéêïý.

â. Ôá ðõñßìá÷á êåñáìéêÜ. ÊáôáóêåõÜæïíôáé áðü åéäéêÞò

ðïéüôçôáò Üñãéëï ðïõ ðåñéÝ÷åé ÌgO êáé áíôÝ÷ïõí óôéò

õøçëÝò èåñìïêñáóßåò (ðõñßìá÷á).

Ôé åßíáé ïé ïðôéêÝò ßíåò ïé çìéáãùãïß êáé ïé óéëéêüíåò;

ÐÝôñùìá ÷áëáæßá (êïõÜñôæ).

Ôá êñýóôáëëá ÷ñçóéìïðïé-

ïýíôáé óôçí êáôáóêåõÞ

öáêþí êáé Üëëùí ïðôéêþí

ïñãÜíùí, ëüãù ôçò äéáýãå-

éáò ðïõ ðñïóöÝñïõí êáèþò

êáé ôçò áíôï÷Þò ôïõò.




114.


á. Ôï ðõñßôéï áðïôåëåß ôï ......................... % w/w ôçò ìÜæáò ôïõ óôåñåïý öëïéïý ôçò ãçò.

â. Ôï ãõáëß ðáßñíåé äéÜöïñïõò ÷ñùìáôéóìïýò, ìå ðñïóèÞêç ......................... ôùí ìåôÜëëùí.

ã. Ôá ãõáëéÜ ðïõ áíôÝ÷ïõí óå áðüôïìåò ìåôáâïëÝò ôçò èåñìïêñáóßáò ïíïìÜæïíôáé

.........................

ä. Ç ðïñóåëÜíç ðáñáóêåõÜæåôáé áðü .........................

Ëýóç:

á. 25 â. ïîåéäßùí ã. èåñìïáíèåêôéêÜ ä. êáïëßíç

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò:á. Ôï ðõñßôéï åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï óôïé÷åßï ìåôÜ ôï ïîõãüíï.

â. Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ êñõóôÜëëùí áíôéêáèéóôïýìå ìÝñïò ôïõ áóâåóôüëéèïõ ìå ïîåßäéï

ôïõ óéäÞñïõ.

ã. Ìå ôéò ïðôéêÝò ßíåò ðåôõ÷áßíïõìå ôá÷ýôåñç äéáêßíçóç ìåãáëýôåñïõ üãêïõ ðëçñïöïñéþí.

ä. Ôá ðõñßìá÷á êåñáìéêÜ ðáñáóêåõÜæïíôáé áðü åéäéêÞò ðïéüôçôáò Üñãéëï ðïõ ðåñéÝ÷åé

ïîåßäéï ôïõ ìïëýâäïõ.

Ëýóç:á. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

â. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ êñõóôÜëëùí, ìÝñïò ôïõ áóâå-

óôüëéèïõ áíôéêáèßóôáôáé áðü ïîåßäéï ôïõ ìïëýâäïõ êáé ü÷é ôïõ óéäÞñïõ.


ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôá ðõñßìá÷á êåñáìéêÜ ðáñáóêåõÜæïíôáé áðü

åéäéêÞò ðïéüôçôáò Üñãéëï ðïõ ðåñéÝ÷åé ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ êáé ü÷é ôïõ ìïëýâäïõ.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí ôçò óôÞëçò Á ìå ôï ÷ñþìá ðïõ äßíïõí

óôï ãõáëß óôç óôÞëç Â:




115.

Ëýóç:

1 →→→→→ ã, 2 →→→→→ â, 3 →→→→→ á, 4 →→→→→ ä


á. Ôï ãõáëß ðáñáóêåõÜæåôáé ìå óýíôçîç, óå åéäéêÜ êáìßíéá, Üììïõ, óüäáò êáé áóâåóôüëéèïõ.

â.Ôï êñýóôáëëï åßíáé áêáôÜëëçëï ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ïðôéêþí ïñãÜíùí.

ã. ÊáèáñÞ ìïñöÞ áñãßëïõ åßíáé ï êáïëßíçò.

ä. Ïé óéëéêüíåò åßíáé ìåãáëïìïñéáêÝò åíþóåéò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü

ðõñßôéï êáé õäñïãüíï.


á. Ôï ïñõêôü ðïõ áðïôåëåßôáé áðü êáèáñü äéïîåßäéï ôïõ ðõñéôßïõ ïíïìÜæåôáé

.........................

â. Ïé Üñãéëïé ìå ðñïóèÞêç íåñïý, ó÷çìáôßæïõí åýðëáóôá õëéêÜ, üðùò ï .........................

ã. Ôá êåñáìéêÜ ðïõ áíôÝ÷ïõí óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò ÷ùñßò íá áëïéþíïíôáé ïíïìÜæï-

íôáé .........................

ä. Ïé óéëéêüíåò åßíáé ìáêñïìïñéáêÝò åíþóåéò ðïõ åêôüò áðü ðõñßôéï ðåñéÝ÷ïõí

........................., ......................... êáé .........................

Ôï ãõáëß áðïôåëåßôáé áðü:

á. ÐõñéôéêÞ Üììï â. Óüäá ã. Áóâåóôüëéèï ä. üëá ôá ðñïçãïýìåíá

Ç êáèáñüôåñç ìïñöÞ áñãßëïõ åßíáé:

á. ï ðçëüò â. ï êáïëßíçò ã. ï ÷áëáæßáò ä. ï ëéãíßôçò

ÓôÞëç Á

1. ïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ

2. ïîåßäéï ôïõ ÷ñùìßïõ

3. ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ

4. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý

ÓôÞëç Â

á. êéôñéíïðñÜóéíïâ. ðñÜóéíï

ã. ìùâ

ä. áíïé÷ôü ìðëå




116.

ÈÝìá 1ï

1. Ðþò ðáñáóêåõÜæåôáé ôï ãõáëß;

2. ÐïéÝò åßíáé ïé äéáöïñÝò áíÜìåóá óôï êïéíü ãõáëß êáé ôá êñýóôáëëá;

ÈÝìá 2ï

1. Ðþò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá ðõñßìá÷á áíôéêåßìåíá;

2. Ðïéü åßíáé ôï âáóéêü ðëåïíÝêôçìá ôùí ïðôéêþí éþí;

ÈÝìá 3ï

1. ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ðïõ áöïñïýí ôï ðõñßôéï åßíáé óùóôÝò êáé

ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôï ðõñßôéï áíÞêåé óôçí 14ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

â. Ôï ðõñßôéï åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï óôïé÷åßï óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãçò.ã. Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ êñõóôÜëëùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ïîåßäéá ôïõ ìüëõâäïõ.

2. Ôï ðõñßôéï âñßóêåôáé óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãçò óå ðïóïóôü:

á. 0,25% w/w â. 25% w/w

ã. 2,5% w/w ä. 12,5% w/w

ÈÝìá 4ï

1. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðñïúüíôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôïí ôýðï ãõáëéïý ðïõ ÷ñçóéìï-

ðïéåßôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôïõò ðïõ áíáöÝñåôáé óôç óôÞëç Â.

ÓôÞëç Á

1. ×çìéêïß êñýóôáëëïé

2. Ïãêïìåôñéêüò êýëéíäñïò

3. Åîùôåñéêü ðåñßâëçìá ñïëïãéïý

4. ÏðôéêÜ üñãáíá

5. ÃõÜëéíï ôáøÜêé öïýñíïõ

6. ÃõáëéÜ ìõùðßáò

7. ÐïôÞñéá óáìðÜíéáò

ÓôÞëç Â

á. ×áëáæßáò

â. Êñýóôáëëïò

ã. Èåñìïáíèåêôéêü ãõáëß




117.

ÐïéÝò åßíáé ïé ðñþôåò ýëåò ãéá ôï ãõáëß êáé ôá êåñáìéêÜ;

Ëýóç:

• Ãõáëß: Ðñþôç ýëç åßíáé Ýíá ìßãìá Üììïõ (SiO2), óüäáò (Na

2CO

3) êáé áóâåóôüëéèïõ

(CaCO3).

• ÊåñáìéêÜ: Ðñþôç ýëç åßíáé ç Üñãéëïò, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ðõñéôéêÝò åíþóåéò ôïõ

áñãéëßïõ.

ÐïéÝò áíÜãêåò ìáò ïäçãïýí óôçí êáôáóêåõÞ åéäéêïý ôýðïõ ãõáëéïý; ÐïéÜ åßíáé ôá

åéäéêïý ôýðïõ ãõáëéÜ;

Ëýóç:

Ôï êïéíü ãõáëß åßíáé åõáßóèçôï óôéò ìåôáâïëÝò ôçò èåñìïêñáóßáò êáé äåí åßíáé

áñêåôÜ äéáõãÝò. Ôá åéäéêÜ ôýðïõ ãõáëéÜ áíôÝ÷ïõí óôéò õøçëÝò èåñìïêñáóßåò êáé óôéò ìåôáâïëÝò ôçò èåñìïêñáóßáò, Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç äéáöÜíåéá êáé åßíáé áðñüó-

âëçôá áðü ôá ÷çìéêÜ áíôéäñáóôÞñéá. Åéäéêïý ôýðïõ ãõáëéÜ åßíáé ôá pyrex (èåñìï-

áíèåêôéêÜ), ï ÷áëáæßáò (Quartz) êáé ôá êñýóôáëëá.

Íá áíáöÝñåôå ôñåéò êáôçãïñßåò õëéêþí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åíþóåéò ôïõ ðõñéôßïõ.

Ëýóç:

Ôñåéò êáôçãïñßåò õëéêþí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åíþóåéò ðõñéôßïõ åßíáé ôï ãõáëß, ôá

êåñáìéêÜ êáé ïé óéëéêüíåò.




119.

×ñþìá öëüãáò

êßôñéíïêüêêéíï

ðñÜóéíï

Ïõóßåò

ÍÜôñéïÊÜëéï

̧ íùóç ÷áëêïý

Áíôéóôïß÷éóå ôïí ðßíáêá ìå ôéò äýï óôÞëåò ôùí ïðïßùí ç ðñþôç Ý÷åé ôá áëïãüíá êáé

ç äåýôåñç ôï ÷ñþìá ôïõò.

1. öèüñéï á. éþäåò

2. ÷ëþñéï â. êüêêéíï

3. âñþìéï ã. êéôñéíïðñÜóéíï

4. éþäéï ä. êßôñéíï

Ëýóç:

1. ä, 2. ã, 3. â, 4. á

Ï Üíèñáêáò êáé ïé åíþóåéò ôïõ âñßóêïíôáé:

á. óôïí áÝñá ìå ôç ìïñöÞ ....................

â. óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãçò êõñßùò ùò ....................

ã. óôç èÜëáóóá ....................

Ëýóç:

á. äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá

â. ãáéÜíèñáêåò, ðåôñÝëáéï, öõóéêü áÝñéï êáé áíèñáêéêÜ Üëáôá

ã. óõóôáôéêü ôùí åíþóåùí áðü ôéò ïðïßåò áðïôåëïýíôáé ôá öõôÜ êáé ôá æþá ðïõ æïõí óå áõôÞ.

ÐïéÜ éäéüôçôá ôïõ Üíèñáêá áîéïðïéïýìå êáôÜ ôçí ÷ñÞóç ôùí óôåñåþí êáõóßìùí

(ãáéáíèñáêþí, îõëÜíèñáêá, êáõóüîõëùí);

Ëýóç:

Ç éäéüôçôá ôïõ Üíèñáêá ðïõ áîéïðïéïýìå åßíáé üôé êáßãåôáé êáé áðåëåõèåñþíïíôáé

óçìáíôéêÜ ðïóÜ èåñìüôçôáò, ôá ïðïßá êáé åêìåôáëåõüìáóôå.

Áíôéóôïß÷çóå ôá åßäç ôùí ãáéáíèñÜêùí ìå ôéò ðåñéåêôéêüôçôåò óå Üíèñáêá óôïí

ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Åßäïò ãáéÜíèñáêá

1. Ëéãíßôçò

2. Áíèñáêßôçò

3. ËéèÜíèñáêáò

4. Ôýñöç

Ðåñéåêôéêüôçôá óå Üíèñáêá %

á. 23

â. 60

ã. 11

ä. 80




120.

Ëýóç:

1. –, 2. –, 3. ä, 4. á, â, ã

Ðïéü áðü ôá äýï åßíáé êáëüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý;

á. ôï äéáìÜíôé â. ï ãñáößôçò

Ëýóç:

Êáëüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý åßíáé ï ãñáößôçò (â.).

Ðþò åßíáé äéáôåôáãìÝíá ôá Üôïìá óôïí Üìïñöï Üíèñáêá;

á. ôõ÷áßá â. óôéò êïñõöÝò åéêïóéôåôñáÝäñïõ ã. óôéò êïñõöÝò åíüò êýâïõ

Ëýóç:Ôá Üôïìá óôïí Üìïñöï Üíèñáêá åßíáé äéáôåôáãìÝíá ôõ÷áßá (á.).

ÕðïãñÜììéóå ôéò ýëåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá íá öôéÜîïõìå ôï ãõáëß:

á. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá â. äéïîåßäéï ôïõ ðõñéôßïõ ã. åíåñãüò Üíèñáêáò

Ëýóç:

Ôï õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá íá öôéÜîïõìå ôï ãõáëß åßíáé ôï äéïîåßäéï ôïõ ðõñéôßïõ (â.).

ÐïéÜ ìïñöÞ áñãßëïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ðïñóåëÜíçò;

Ëýóç:

Xñçóéìïðïéïýìå ôçí êáèáñüôåñç ìïñöÞ áñãßëïõ ðïõ åßíáé ï êáïëßíçò.

ÐïéÜ ðëåïíåêôÞìáôá Ý÷ïõí ïé ïðôéêÝò ßíåò áðü ôïõò ìåôáëëéêïýò áãùãïýò;

Ëýóç:

Ôï âáóéêü ðëåïíÝêôçìá ðïõ Ý÷ïõí ïé ïðôéêÝò ßíåò Ýíáíôé ôùí ìåôáëëéêþí áãùãþí

åßíáé üôé ìåôáöÝñïõí ôá÷ýôåñá ìåãáëýôåñï üãêï ðëçñïöïñéþí.

Ðþò ïíïìÜæïíôáé ôá êåñáìéêÜ ðïõ áíôÝ÷ïõí óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò; ÐïéÜ ïõóßá

ðñïóèÝôïõìå óôçí Üñãéëï ãéá íá êáôáóêåõÜóïõìå áõôÜ ôá êåñáìéêÜ;

Ëýóç:

Ôá êåñáìéêÜ ðïõ áíôÝ÷ïõí óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò ïíïìÜæïíôáé ðõñßìá÷á êáé ãéá íá

êáôáóêåõáóôïýí ðñïóèÝôïõìå óôçí Üñãéëï ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ (MgO).

ÐïéÝò åßíáé ïé ïõóßåò ðïõ ðñïóôßèåíôáé óôçí Üììï ãéá íá áðïêôÞóåé ÷ñþìá ôï ãõáëß

ðïõ èá öôéÜîïõìå;

Ëýóç:

Ãéá íá áðïêôÞóåé ÷ñþìá ôï ãõáëß, äéáëýïõìå óôï ôÞãìá ôïõ ïîåßäéá ìåôÜëëùí.




9ï ÌÜèçìá:

Ôï ÐåôñÝëáéï

10ï ÌÜèçìá:

ÕäñïãïíÜíèñáêåò

11ï ÌÜèçìá:

Ðñïúüíôá áðü õäñïãïíÜíèñáêåò

12ï ÌÜèçìá:

Áéèáíüëç - Æõìþóåéò




9Ôï ÐåôñÝëáéï

Áñãü ðåôñÝëáéï:

Ôé ïíïìÜæïõìå áñãü Þ öõóéêü ðåôñÝëáéï;

Áñãü Þ öõóéêü ðåôñÝëáéï åßíáé Ýíá ðá÷ýñåõóôï êá-

óôáíüìáõñï õãñü, ìå äõóÜñåóôç ÷áñáêôçñéóôéêÞ ïóìÞ,

ðïõ âñßóêåôáé óå õðüãåéåò Þ õðïèáëÜóóéåò êïéëüôçôåò

êáé áíôëåßôáé ìå ãåùôñÞóåéò.

ÐïéÜ åßíáé ç óýóôáóç ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ;

Ôï áñãü ðåôñÝëáéï åßíáé êõñßùò ìßãìá õäñïãïíïíèñÜ-

êùí, äçëáäÞ åíþóåùí ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü Üíèñáêá êáé

õäñïãüíï. ÐåñéÝ÷åé åðßóçò åíþóåéò ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ èåßïõ.

Ðþò ó÷çìáôßóôçêå ôï áñãü ðåôñÝëáéï;

Ðñéí áðü åêáôïììýñéá ÷ñüíéá, ìåãÜëåò ðïóüôçôåò

æùúêþí êáé öõôéêþí ìéêñïïñãáíéóìþí ðïõ æïýóáí óôç èÜë-

ëáóá (ðëáãêôüí), êáôáðëáêþèçêáí áðü üãêïõò ðåôñùìÜ-

ôùí êáé óõóóùñåýôçêáí óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãçò.

Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ êáé ôçí åðßäñáóç õøçëþí èåñìï-

êñáóéþí êáé ðéÝóåùí, ôá óõóôáôéêÜ ôïõ ðëáãêôüí ìåôáôñÜðç-

êáí óôéò ïñãáíéêÝò åíþóåéò ðïõ áðïôåëïýí ôï ðåôñÝëáéï.

Ç óýóôáóç ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ äåí åßíáé óõãêåêñéìÝíç, áëëÜ ðïéêßëëåé áðü

ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ.




125.

Âåíæßíç:

Ôé åßíáé âåíæßíç;

Ç âåíæßíç åßíáé ðáñÜãùãï ôïõ ðåôñåëáßïõ, ôï ïðïßï

÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò êáýóéìï óôïõò êéíçôÞñåò ôùí áõôïêé-

íÞôùí. Ç âåíæßíç ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôá áõôïêßíçôá ìáò

ðáñÜãåôáé ìåôÜ áðü åéäéêÞ åðåîåñãáóßá ôïõ êëÜóìáôïò ôïõ

ðåôñåëáßïõ óôï ïðïßï ðåñéÝ÷åôáé. (ÂëÝðå ðßíáêá “Êõñéüôå-

ñá êëÜóìáôá ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ”).

Ôé äçëþíåé ï áñéèìüò ïêôáíßïý;

Ï áñéèìüò ïêôáíßïõ ìéáò âåíæßíçò ìáò äåß÷íåé ôç

óõìðåñéöïñÜ ôçò âåíæßíçò êáôÜ ôçí êáýóç óôïí êéíçôÞñá.

Ðéï óõãêåêñéìÝíá, üóï ìåãáëýôåñïò åßíáé ï áñéèìüò ïêôá-

íßïõ ìéáò âåíæßíçò, ôüóï êáëýôåñç åßíáé ç ðïéüôçôÜ ôçò.

Ðþò âåëôéþíåôáé ç âåíæßíç;

Ãéá íá âåëôéùèåß ç ðïéüôçôá óå ïñéóìÝíåò ôýðïõò

âåíæßíçò ðñïóôßèåíôáé êõñßùò åíþóåéò ôïõ ìïëýâäïõ.

Ôé åßíáé ç áíáìüñöùóç ôùí êëáóìÜôùí ôïõ ðåôñåëáßïõ;

ÅðåéäÞ ç ðïóüôçôá ôçò âåíæßíçò ðïõ ðáñÜãåôáé

äåí åðáñêåß ãéá íá êáëýøåé ôéò áíÜãêåò óå êáýóéìá, ãéá

íá áõîçèåß ç ðïóüôçôá ôçò âåíæßíçò ãßíåôáé ìåôáôñïðÞ

ôùí êëáóìÜôùí ôïõ ðåôñåëáßïõ ìå õøçëüôåñï óçìåßï

âñáóìïý óå âåíæßíç.

Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé áíáìüñöùóç êëáóìÜôùí

ôïõ ðåôñåëáßïõ.

Ç ÷ñÞóç åíþóåùí ôïõ ìïëýâäïõ ùò ðñüóèåôï óôç âåíæßíç Ý÷åé ó÷åäüí êáôáñ-

ãçèåß, ãéáôß ï ìüëõâäïò åßíáé ôïîéêü ìÝôáëëï.

Åîüñõîç ðåôñåëáßïõ áðü

õðïèáëÜóóéá êïéôÜóìáôá.




126.

Öõóéêü áÝñéï:

Ôé åßíáé êáé ðïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï öõóéêü áÝñéï;

Ôï öõóéêü áÝñéï åßíáé ìßãìá áåñßùí õäñïãïíáí-

èñÜêùí êáé áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü ìåèÜíéï. ÅîÜãåôáé

áðü õðïèáëÜóóéåò Þ õðüãåéåò öõóéêÝò êïéëüôçôåò êáé

÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò êáýóéìï Þ ùò ðñþôç ýëç óôçí ðå-

ôñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá.

1. Ôï áñãü ðåôñÝëáéï åßíáé ìßãìá õäñïãïíáíèñÜêùí, ðïõ áíôëåßôáé

áðü ôï õðÝäáöïò ìå ãåùôñÞóåéò.

2. Ç äéýëéóç ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé óôá äéõëéóôÞñéá

êáé ðåñéëáìâÜíåé ôçí êëáóìáôéêÞ áðüóôáîç êáé ôçí áðïèåßùóç.

3. Ç âåíæßíç åßíáé êáýóéìï êáé ç ðïéüôçôÜ ôçò ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôïí áñéèìü ïêôáíßïõ.

4. Ôï öõóéêü áÝñéï åßíáé ìßãìá áåñßùí õäñïãïíáíèñÜêùí, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò

êáýóéìï êáé ùò ðñþôç ýëç óôç ðåôñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá.

ÅãêáôáóôÜóåéò áðïèÞêåõ-

óçò êáé áãùãïß ìåôáöïñÜò

öõóéêïý áåñßïõ.




127.


á. Ôï áñãü ðåôñÝëáéï ðåñéÝ÷åé ìüíï õäñïãïíÜíèñáêåò.

â. Ìå ôçí áðïèåßùóç áðïìáêñýíïíôáé ïé ðñïóìßîåéò ôïõ èåßïõ áðü ôï áñãü ðåôñÝëáéï.

ã. Ôï êýñéï óõóôáôéêü ôçò âåíæßíçò åßíáé ôï ìåèÜíéï.

ä. Ôá êëÜóìáôá ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí êëáóìáôéêÞ áðüóôáîç

ðåñéÝ÷ïõí Ýíáí õäñïãïíÜíèñáêá.

å. Ôï öõóéêü áÝñéï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò êáýóéìï êáé ùò ðñþôç ýëç óôçí ðåôñï÷çìéêÞ

âéïìç÷áíßá.

Ëýóç:á. Ç ðñüôáóç ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôï áñãü ðåôñÝëáéï ðåñéÝ÷åé êáé åíþóåéò ôïõ áæþôïõ êáé

ôïõ èåßïõ.

â. Ç ðñüôáóç åßíáé åßíáé óùóôÞ.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôï ìåèÜíéï åßíáé êýñéï óõóôáôéêü ôïõ öõóéêïý

áåñßïõ êáé ü÷é ôçò âåíæßíçò.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôá êëÜóìáôá ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ åßíáé ìßãìáôá

õäñïãïíáíèñÜêùí ìå ðáñáðëÞóéá óçìåßá âñáóìïý.

å. Ç ðñüôáóç åßíáé åßíáé óùóôÞ.


á. Ïé õðüãåéåò ðåñéï÷Ýò ðïõ óõóóùñåýåôáé ôï ðåôñÝëáéï ïíïìÜæïíôáé .........................

ðåôñåëáßïõ.

â. Ç äéýëéóç ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ ðåñéëáìâÜíåé ôçí ......................... êáé ôçí

......................... áðüóôáîç.

ã. Ç ðïéüôçôá ôçò âåíæßíçò ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôïí ......................... .........................

ä. Ôï öõóéêü áÝñéï åßíáé ìßãìá ......................... êõñßùò .........................




128.

Ëýóç:

1 →→→→→ ã, 2 →→→→→ á, 3 →→→→→ ä, 4 →→→→→â


á. Ç óýóôáóç ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé óõãêåêñéìÝíç áíåîÜñôçôá áðü ôï óçìåßï Üíôëçóçò.

â.Ôï áñãü ðåôñÝëáéï ó÷çìáôßóèçêå áðü ôçí êáôáðëÜêùóç äáóþí áðü üãêïõò ðåôñùìÜôùí.

ã. Óêïðüò ôçò áðïèåßùóçò åßíáé íá áðïìáêñõíèïýí ïé ðñïóìßîåéò ôïõ èåßïõ.

ä. Ìå ôçí áíáìüñöùóç ôùí êëáóìÜôùí ôïõ ðåôñåëáßïõ áõîÜíåôáé ç ðïóüôçôá âåíæß-

íçò ðïõ ðáßñíïõìå áðü ôï áñãü ðåôñÝëáéï.

å. Êýñéï óõóôáôéêü ôïõ öõóéêïý áåñßïõ åßíáé ôï ðñïðÜíéï.


á. Ôï áñãü ðåôñÝëáéï åßíáé ìßãìá ......................... ðïõ áíôëåßôáé áðü ôï .........................

â. Óå Ýíá êïßôáóìá ðåôñåëáßïõ õðÜñ÷ïõí ó÷åäüí ðÜíôá ................ ......... ðÜíù áõôü êáé

......................... ......................... êÜôù áðü áõôü.

ÓôÞëç Á

1. Êçñïæßíç

2. ¢óöáëôïò

3. ÏñõêôÝëáéï

4. Ðáñáößíç

ÓôÞëç Â

á. Ïäïðïéßá

â. ÊåñéÜ

ã. Êáýóéìï

ä. ËéðáíôéêÜ

Ëýóç:

á. êïéôÜóìáôá â. áðïèåßùóç, êëáóìáôéêÞ

ã. áñéèìü ïêôáíßïõ ä. õäñïãïíáíèñÜêùí, ìåèáíßïõ

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá êëÜóìáôá ôïõ ðåôñåëáßïõ ôçò óôÞëçò Á ìå ôçò ÷ñÞóåéò ôçò

óôÞëç Â:




129.

ã. Ìå ôçí ......................... ......................... ôï ðåôñÝëáéï ÷ùñßæåôáé óå êëÜóìáôá.

ä. Ï áñéèìüò ïêôáíßïõ ìáò äåß÷íåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò âåíæßíçò êáôÜ ôçí .........................óôïí êéíçôÞñá.


á. Ôï áñãü ðåôñÝëáéï Ý÷åé ÷ñþìá:

i. êüêêéíï ii. êáóôáíüìáõñï

iii. åßíáé Ü÷ñùìï iv. êßôñéíï

â. Ç êõñïæßíç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò:

i. êáýóéìï ðëïßùí ii. ëéðáíôéêü

iii. êáýóéìï áõôïêéíÞôùí iv. êáýóéìï áåñïðëÜíùí

ã. Êýñéï óõóôáôéêü ôïõ öõóéêïý áåñßïõ åßíáé ôï:

i. ìåèÜíéï ii. ðñïðÜíéï

iii. âïõôÜíéï iv. âåíæüëéï

ä. Ãéá íá âåëôéùèåß ç ðïéüôçôá ôçò âåíæßíçò ðñïóôßèåíôáé ó’áõôÞ åíþóåéò ôïõ:

i. ÷áëêïý ii. ìïëýâäïõ

iii. êáëßïõ iv. ìáãíçóßïõ




131.

Áðü ôé áðïôåëåßôáé ôï áñãü ðåôñÝëáéï;

Ëýóç:

Ôï áñãü ðåôñÝëáéï åßíáé êõñßùò ìßãìá õäñïãïíáíèñáêþí, äçëáäÞ åíþóåùí ðïõ

áðïôåëïýíôáé áðü Üíèñáêá êáé õäñïãüíï. ÐåñéÝ÷åé åðßóçò åíþóåéò ôïõ áæþôïõ

êáé ôïõ èåßïõ.

Ðþò ó÷çìáôßóôçêå êáé ðïõ âñßóêåôáé ôï ðåôñÝëáéï;

Ëýóç:

Ðñéí áðü åêáôïììýñéá ÷ñüíéá, ìåãÜëåò ðïóüôçôåò æùúêþí êáé öõôéêþí ìéêñïïñãáíé-

óìþí ðïõ æïýóáí óôç èÜëáóóá (ðëáãêôüí), êáôáðëáêþèçêáí áðü üãêïõò ðåôñùìÜ-

ôùí êáé óõóóùñåýôçêáí óôï óôåñåü öëïéü ôçò ãçò.

Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ êáé ôçí åðßäñáóç õøçëþí èåñìïêñáóéþí êáé ðéÝóåùí,ôá óõóôáôéêÜ ôïõ ðëáãêôüí ìåôáôñÜðçêáí óôéò ïñãáíéêÝò åíþóåéò ðïõ áðïôå-

ëïýí ôï ðåôñÝëáéï.

Âñßóêåôáé óå õðïèáëÜóóéåò Þ õðüãåéåò êïéëüôçôåò ðïõ ïíïìÜæïíôáé êïéôÜóìáôá

ðåôñåëáßïõ.

ÐïéÝò äéåñãáóßåò áðïôåëïýí ôç äéýëçóç ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ;

Ëýóç:

Ç äéáäéêáóßá ôçò äéýëéóçò áðïôåëåßôáé áðü äýï óôÜäéá:• Ôçí áðïèåßùóç

• Ôçí êëáóìáôéêÞ áðüóôáîç

ÊáôÜ ôçí áðïèåßùóç áðïìáêñýíïíôáé ïé ðñïóìßîåéò åíþóåùí ôïõ èåßïõ, åíþ êáôÜ ôçí

êëáóìáôéêÞ áðüóôáîç ôï ðåôñÝëáéï ÷ùñßæåôáé óå êëÜóìáôá, ôá ïðïßá åßíáé ìßãìáôá

õäñïãïíáíèñÜêùí ìå ðáñáðëÞóéá óçìåßá âñáóìïý.

Óçìåßùóå ôéò ÷ñÞóåéò êëáóìÜôùí ôïõ áñãïý ðåôñåëáßïõ, ðïõ áíáöÝñïíôáé óôïí

ðßíáêá, ìå ôá ïíüìáôá ôùí êëáóìÜôùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí ðñþôç óôÞëç:




132.

Ðþò âåëôéþíåôáé ç ðïéüôçôá ôçò âåíæßíçò;

Ëýóç:

Ãéá íá âåëôéùèåß ç ðïéüôçôá óå ïñéóìÝíïõò ôýðïõò âåíæßíçò ðñïóôßèåíôáé êõñßùò åíþóåéò

ôïõ ìïëýâäïõ.

Ôß åßíáé ôï öõóéêü áÝñéï êáé ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé;

Ëýóç:

Ôï öõóéêü áÝñéï åéíáé ìßãìá áåñßùí õäñïãïíáíèñÜêùí êáé áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü

ìåèÜíéï. ÅîÜãåôáé áðü õðïèáëÜóóéåò Þ õðüãåéåò öõóéêÝò êïéëüôçôåò êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé

ùò êáýóéìï Þ ùò ðñþôç ýëç óôçí ðåôñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá.




10ÕäñïãïíÜíèñáêåò

ÕäñïãïíÜíèñáêåò:

Ðïéåò åíþóåéò ïíïìÜæïíôáé õäñïãïíÜíèñáêåò;

ÕäñïãïíÜíèñáêåò ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ðïõ áðï-

ôåëïýíôáé ìüíï áðü Üíèñáêá (C) êáé õäñïãüíï (Ç). Ïñé-

óìÝíïé õäñïãïíÜíèñáêåò, ìáæß ìå ôá ïíïìáôÜ ôïõò öáßíï-

íôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Ðïéåò åßíáé ïé âáóéêÝò ðçãÝò õäñïãïíáíèñÜêùí;

Óôéò ìÝñåò ìáò, âáóéêÝò ðçãÝò ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí åßíáé

ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï.

Ç ðáñáãùãÞ õäñïãïíáíèñÜêùí åßíáé äõíáôÞ êáé ìå ðñþôç ýëç ôïí Üíèñáêá.

Ç ìÝèïäïò áõôÞ äåí ÷ñçóéìïðïéåßôáé óÞìåñá ëüãù ôïõ ìåãÜëïõ êüóôïõò ðïõ

Ý÷åé. ºóùò íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôï ìÝëëïí, üôáí åîáíôëçèïýí ôá áðïèÝìáôá

ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ.




134.

Êáýóç ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí:

Ðïéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé êáýóç ôùí õäñï-

ãïíáíèñÜêùí;

Êáýóç ïíïìÜæåôáé ç ôá÷ýôáôç áíôßäñáóç åíüò õäñï-

ãïíÜíèñáêá ìå ôï ïîõãüíï, ç ïðïßá óõíïäåýåôáé áðü åì-

öÜíéóç öëüãáò êáé Ýêëõóç èåñìüôçôáò.

Ðïéá åßäç êáýóçò õðÜñ÷ïõí;

Ïé êáýóåéò ôùò õäñïãïíáíèñÜêùí äéáêñßíïíôáé óå:

á. ÐëÞñåéò Þ ôÝëåéåò â. Áôåëåßò

Ôï åßäïò ôçò êáýóçò ðïõ èá ðñáãìáôïðïéçèåß åîáñôÜôáé

áðü ôçí ðïóüôçôá ïîõãüíïõ ðïõ õðÜñ÷åé.

• ÐëÞñçò êáýóç:

Ðñáãìáôïðïéåßôáé üôáí Ý÷ïõìå åðÜñêåéá ïîõãüíïõ. Óôçí

ðåñßðôùóç áõôÞ, ï Üíèñáêáò êáé ôï õäñïãüíï åíþíïíôáé

ìå ôï ïîõãüíï êáé ðáñÜãïíôáé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2)

êáé õäñáôìïß (Ç2Ï).

• ÁôåëÞò êáýóç:

Ðñáãìáôïðïéåßôáé üôáí ç ðïóüôçôá ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé ëéãü-

ôåñç áðü áõôÞ ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôçí ôÝëåéá êáýóç. Óôçí

ðåñßðôùóç áõôÞ ôá ðñïúüíôá ìðïñåß íá ðåñéÝ÷ïõí ìïíïîåßäéï

ôïõ Üíèñáêá (CO) Þ Üíèñáêá (C) ìáæß ìå õäñáôìïýò (Ç2Ï).

ÏñéóìÝíåò öïñÝò ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò áíôßäñáóçò õðÜñ÷åé

êáé ìéá ðïóüôçôá õäñïãïíÜíèñáêá ðïõ äåí Ý÷åé êáåß.

Ôá áÝñéá ðñïúüíôá ìßáò êáýóçò ïíïìÜæïíôáé êáõóáÝñéá.

Ðùò ãñÜöïõìå ôç ÷çìéêÞ åîßóùóç ðïõ ðåñéãñÜöåé ôçí

êáýóç åíüò õäñïãïíÜíèñáêá;

¼ðùò üëåò ïé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, Ýôóé êáé ïé êáýóåéò ðåñé-

ãñÜöïíôáé ìå ìßá ÷çìéêÞ åîßóùóç.

Óôç óõíÝ÷åéá èá äïýìå ðùò ãñÜöïõìå ôç ÷çìéêÞ åîßóùóç

ìåëåôþíôáò ôçí ôÝëåéá êáýóç ôïõ ðñïðáíßïõ (C3

H8

):

Ç êßíçóç ôïõò óôçñßæåôáé

óôçí êáýóç ôùí õäñïãïíáí-

èñÜêùí.




135.

1ï âÞìá:

ÃñÜöïõìå ôá áíôéäñþíôá (áñéóôåñÜ) êáé ôá ðñïúüíôá (äå-

îéÜ), ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå Ýíá âÝëïò.

C3H8 + O2 →→→→→ CO2 + H2O

áíôéäñþíôá ðñïúüíôá

Óôç óõíÝ÷åéá èá ðñÝðåé íá éóïóôáèìßóïõìå ôçí áíôßäñáóç.

ÄçëáäÞ, íá Ý÷ïõìå ßäéï áñéèìü áôüìùí êÜèå óôïé÷åßïõ óôá

áíôéäñþíôá êáé óôá ðñïúüíôá. Áõôü ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá

ôùí óõíôåëåóôþí.

2ï âÞìá:Ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá (C) óôá áíôéäñþíôá åßíáé ôñßá, åíþ

óôá ðñïúüíôá Ýíá. Ãéá áõôü ôïðïèåôïýìå óõíôåëåóôÞ 3 óôï

äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2):

C3H8 + O2 →→→→→ 3CO2 + H2O

3ï âÞìá:

Ôá Üôïìá ôïõ õäñïãüíïõ (Ç) óôá áíôéäñþíôá åßíáé ïêôþ,

åíþ óôá ðñïúüíôá äýï. Ãéá áõôü ôïðïèåôïýìå óõíôåëåóôÞ

4 óôï íåñü (Ç2Ï):

C3H8 + O2 →→→→→ 3CO2 + 4Ç2Ï2

4 ï âÞìá:

Ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ (Ï) óôá ðñïúüíôá åßíáé äÝêá, åíþ

óôá áíôéäñþíôá äýï. Ãéá áõôü ôïðïèåôïýìå óõíôåëåóôÞ 5

óôï ìüñéï ôïõ ïîõãüíïõ (Ï2):

C3H8 + 5O2 →→→→→ 3CO2 + 4Ç2Ï2

1. ¼ôáí õðïëïãßæïõìå ôïõò óõíôåëåóôÝò óå ìßá ÷çìéêÞ åîßóùóç êáýóçò õäñï-

ãïíÜíèñáêá, ðñÝðåé íá îåêéíÜìå ðñþôá áðï ôïí óõíôåëåóôÞ ôïõ Üíèñáêá,

íá áêïëïõèåß ï óõíôåëåóôÞò ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôÝëïò íá õðïëïãßæïõìå ôï

óõíôåëåóôÞ ôïõ ïîõãüíïõ.

2. ÐïëëÝò öïñÝò, óôç ÷çìéêÞ åîßóùóç óçìåéþíïõìå êáé ôçí Ýêëõóç èåñìüôç-

ôáò, ãñÜöïíôáò ôç ëÝîç èåñìüôçôá óôá ðñïúüíôá:

C3H8 + 5O2 →→→→→ 3CO2 + 4H2O + èåñìüôçôá

Êáýóç áÝñéïõ õäñïãïíÜí-

èñáêá.




136.

Ñýðáíóç áðü êáõóáÝñéá:

Ôé ðåñéÝ÷ïõí ôá êáõóáÝñéá ôùí õãñþí êáõóßìùí;

Ôá õãñÜ êáýóéìá åßíáé õäñïãïíÜíèñáêåò ìå ðñïóìß-

îåéò åíþóåùí Üëëùí óôïé÷åßùí (êõñßùò èåßïõ). ÊáôÜ ôçí

êáýóç åíüò õãñïý êáõóßìïõ, ôá êáõóáÝñéá ðåñéÝ÷ïõí:

• Õäñáôìïýò

• Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (ðñïúüí ôÝëåéáò êáýóçò)

• Ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (ðñïúüí áôåëïýò êáýóçò)

• Áíèñáêá Þ áéèÜëç (ðñïúüí áôåëïýò êáýóçò)• Äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ (SO2), ãéáôß ôï èåßï ðïõ ðåñéÝ÷åôáé

óôá êáýóéìá áíôéäñÜ ìå ôï ïîõãüíï.

• Ïîåßäéá ôïõ áæþôïõ, ôá ïðïßá ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôçí

áíôßäñáóç ôïõ áæþôïõ ôïõ áôìïóöáéñéêïý áÝñá ìå ôï

ïîõãüíï, óôéò óõíèÞêåò õøçëÞò èåñìïêñáóßáò ðïõ á-

íáðôýóóïíôáé óôïí êéíçôÞñá.

ÐïéÝò ïõóßåò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá êáõóáÝñéá ñõðáß-

íïõí ôçí áôìüóöáéñá;

Áðü ôéò ïõóßåò ðïõ áíáöÝñáìå ðáñáðÜíù, ñýðáíóç

ôçò áôìüóöáéñáò ðñïêáëïýí ïé Üêáõóôïé õäñïãïíÜíèñá-

êåò, ôï ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, ç áéèÜëç ôá ïîåßäéá ôïõ

áæþôïõ êáé ôï äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ.

Íá óçìåéþóïõìå üôé ôï ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá êáé ôá

ïîåßäéá ôïõ áæþôïõ åßíáé êáé ôïîéêÜ.

Íá óçìåéþóïõìå üôé ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ñýðáíóçò áðü ôçí êáýóç õãñþí

êáõóßìùí ïöåßëåôáé óôïõò êéíçôÞñåò ôùí áõôïêéíÞôùí.

Ïé êáôáëýôåò ôùí áõôïêéíÞôùí:

Ôé åßíáé ï êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò;

Êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò åßíáé ìßá åéäéêÞ óõóêåõÞ

ç ïðïßá ôïðïèåôåßôáé óôï óýóôçìá åîáãùãÞò êáõóáåñßùí

ôïõ áõôïêéíÞôïõ (åîÜôìéóç) êáé ðåñéïñßæåé ôïõò ñýðïõò ðïõ




137.

1. ÕäñïãïíÜíèñáêåò åßíáé ïé åíþóåéò ðïõ áðïôåëïýíôáé ìüíï áðü

õäñïãüíï êáé Üíèñáêá.

2. Êýñéåò ðçãÝò õäñïãïíáíèñÜêùí åßíáé ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóé-

êü áÝñéï.

3. Êáýóç åßíáé ç ôá÷ýôáôç áíôßäñáóç åíüò õäñïãïíÜíèñáêá ìå ôï ïîõãüíï, ðïõ

óõíïäåýåôáé áðü Ýêëõóç èåñìüôçôáò êáé åìöÜíéóç öëüãáò.

4. Ïé êáýóåéò äéáêñßíïíôáé óå ðëÞñåéò êáé áôåëåßò.

5. Ï êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò åßíáé ìßá óõóêåõÞ ðïõ ôïðïèåôåßôáé óôçí åîÜôìéóç

ôùí áõôïêéíÞôùí ãéá íá ðåñéïñéóôïýí ïé ñýðïé.

åîÝñ÷ïíôáé áðü ôï áõôïêßíçôï.

Ï êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò ðåñéÝ÷åé óôï åóùôåñéêü ôïõ êáôá-

ëýôåò üðùò ëåõêü÷ñõóï ñüäéï êáé ðáëëÜäéï, ìå ôç âïÞèåéá

ôùí ïðïßùí åðéôá÷ýíåôáé ç áíôßäñáóç ôùí ôïîéêþí êáõóáåñß-

ùí ìå ôï ïîõãüíï, äßíïíôáò ìç ôïîéêÜ ôåëéêÜ ðñïúüíôá.

Ãéáôß ôá êáôáëõôéêÜ áõôïêßíçôá ÷ñçóéìïðïéïýí áìü-

ëõâäç âåíæßíç;

Ôá êáôáëõôéêÜ áõôïêßíçôá ÷ñçóéìïðïéïýí âåíæßíç

÷ùñßò åíþóåéò ôïõ ìïëýâäïõ (áìüëõâäç) ãéáôß ï ìüëõâäïò

áöåíüò êáôáóôñÝöåé (äçëçôçñéÜæåé) ôïí êáôáëýôç êáé áöå-

ôÝñïõ åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðéï ôïîéêïýò ñýðïõò.

Êáôáëýôçò áõôïêéíÞôïõ.




138.


á. Ïé õäñïãïíÜíèñáêåò ðïõ êáßãïíôáé ïíïìÜæïíôáé êáõóáÝñéá.

â. ÊáôÜ ôçí áôåëÞ êáýóç åßíáé äõíáôü íá ðáñá÷èåß êáé ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá.

ã. Ïé êáôáëõôéêïß ìåôáôñïðåßò ôïðïèåôïýíôáé óôá áõôïêßíçôá ãéá íá âåëôéþóïõí

ôçí áðüäïóç ôïõ êéíçôÞñá.

ä. Ç ðáñïõóßá åíþóåùí ôïõ ìïëýâäïõ óôç âåíæßíç êáôáóôñÝöåé ôïõò êáôáëýôåò.

å. Ôï ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá åßíáé ôïîéêÞ Ýíùóç.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß êáõóáÝñéá ïíïìÜæïíôáé ôá áÝñéá ðñïúüíôá ôçò êáýóçò.


ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ïé êáôáëõôéêïß ìåôáôñïðåßò ôïðïèåôïýíôáé ãéá íá

ðåñéïñßóïõí ôïõò ñýðïõò.




á. Ïé õäñïãïíÜíèñáêåò áðïôåëïýíôáé áðü ......................... êáé .........................

â. ÂáóéêÝò ðçãÝò õäñïãïíáíèñÜêùí óÞìåñá åßíáé ôï ......................... êáé ôï......................... .........................

ã. ÊáôÜ ôçí ðëÞñç êáýóç, ôá êáõóáÝñéá áðïôåëïýíôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü .........................

ôïõ ......................... êáé .........................

ä. Ãéá íá ìåéùèåß ç ðïóüôçôá ôùí ñýðùí ôïðïèåôïýìå óôï óýóôçìá åîáãùãÞò êáõóá-

åñßùí ôïõ áõôïêéíÞôïõ ôïõò ......................... ìåôáôñïðåßò.

Ëýóç:

á. Üíèñáêá, õäñïãüíï â. ðåôñÝëáéï, öõóéêü áÝñéï

ã. äéïîåßäéï, Üíèñáêá, õäñáôìïýò ä. êáôáëõôéêïýò




140.


á. Ïé õäñïãïíÜíèñáêåò áðïôåëïýíôáé áðü íåñü êáé Üíèñáêá.

â. Êýñéåò ðçãÝò ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí åßíáé ôï áñãü ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï.

ã. Ôá êáõóáÝñéá ôçò ðëÞñïõò êáýóçò ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí ðåñéÝ÷ïõí äéïîåßäéï ôïõÜíèñáêá êáé õäñáôìïýò.

ä. Ç áôåëÞò êáýóç ðñáãìáôïðïéåßôáé üôáí äåí åðáñêåß ôï ïîõãüíï ãéá ôÝëåéá êáýóç.

å. Ôá êáõóáÝñéá åíüò áõôïêéíÞôïõ ðåñéÝ÷ïõí êáé ïîåßäéá ôïõ áæþôïõ.


á. Êáýóç ïíïìÜæåôáé ç ôá÷ýôáôç áíôßäñáóç åíüò õäñïãïíÜíèñáêá ìå .................. .......

ðïõ óõíïäÝõåôáé áðü åìöÜíéóç ......................... êáé Ýêëõóç .........................

â. Ôá áÝñéá ðñïúüíôá ôçò êáýóçò ïíïìÜæïíôáé ...... .......... .........

ã. Ï êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò ðåñéÝ÷åé óôï åóùôåñéêü ôïõ êáôáëýôåò üðùò

........................., ......................... êáé .........................

ä. Ôá êáôáëõôéêÜ áõôïêßíçôá ÷ñçóéìïðïéïýí âåíæßíç ÷ùñßò ......................... ôïõ

......................... ãéáôß ï ......................... êáôáóôñÝöåé ôïí êáôáëýôç.


á. Ôï üíïìá ôïõ õäñïãïíÜíèñáêá C2H6 åßíáé:

i. ìåèÜíéï ii. ðñïðÜíéï iii. áéèÜíéï iv. âïõôÜíéï

â. Ôá ðñïúüíôá ôçò ðëÞñïõò êáýóçò åßíáé:

i. CO2 + H2O ii. CO + H2O iii. C + H2O iv. CO2 + H2

ã. ÐïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò äåí åßíáé õäñïãïíÜíèñáêáò;

i. C2H2 ii. HCN iii. C6H6 iv. C3H8

ä. Ïé óõíôåëåóôÝò á, â, ã óôçí ÷çìéêÞ åîßóùóç ôçò êáýóçò ôïõ ðñïðáíßïõ:

C3H8 + áÏ2 →→→→→ âCO2 + ãH2O åßíáé:

i. á = 2,â = 3,ã = 5 ii. á = 3,â = 2,ã = 4 iii. á = 2,â = 2,ã = 4 iv. á = 5,â = 3,ã = 4

Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôçò ðëÞñïõò êáýóçò ôùí:

i. áéèáíßïõ C2H6 ii.âåíæïëßïõ C6H6 iii. áêåôõëåíßïõ C2H2 iv. ïêôáíßïõ C8H18




143.

Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ ðçãÞ õäñïãïíáíèñÜêùí; Ðïéåò åêôéìÞóåéò ãßíïíôáé ãéá ôï ìÝëëïí;

Ëýóç:

Óôéò ìÝñåò ìáò, âáóéêÝò ðçãÝò ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí åßíáé ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü

áÝñéï. Óôï ìÝëëïí åßíáé ðéèáíü íá Ý÷ïõìå ðáñáãùãÞ õäñïãïíáíèñÜêùí áðü Üíèñáêá,

ãéáôß ôá áðïèÝìáôá ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ åîáíôëïýíôáé.

Ôá áÝñéá ðñïúüíôá ôçò êáýóçò ïíïìÜæïíôáé .................... ÊáôÜ ôçí .................... êáýóç

ôùí õäñïãïíáíèñÜêùí, ôá êáõóáÝñéá áðïôåëïýíôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü äéïîåßäéï

ôïõ Üíèñáêá êáé .................... ÊáôÜ ôçí .................... êáýóç, ôá êáõóáÝñéá ìðïñåß íá

ðåñéÝ÷ïõí êáé ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, ............... ..... (ìå ôçí ìïñöÞ áéèÜëçò) Þ êáé

.................... ðïõ äåí êáÞêå.

Ëýóç:

ÊáõóáÝñéá, ðëÞñç, õäñáôìïýò, áôåëÞ, Üíèñáêá, õäñïãïíÜíèñáêá.

Äßíåôáé ç åîßóùóç êáýóçò ôïõ ìåèáíßïõ ìå ðñïóïìïéþìáôá:

Äþóôå ôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç ìå ÷çìéêÞ åîßóùóç.

Ëýóç:

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O + Q

Ãéáôé ç ÷ñÞóç ôùí êáõóßìùí äçìéïõñãåß ñýðáíóç;

Ëýóç:

Ôá êáõóáÝñéá ñõðáßíïõí ôï ðåñéâÜëëïí ãéáôß ðåñéÝ÷ïõí ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, Üíèñá-

êá êáé Üêáõóôïõò õäñïãïíÜíèñáêåò åîáéôßáò ôçò áôåëïýò êáýóçò, ïîåßäéá ôïõ èåßïõ

ëüãù ôùí ðñïóìßîåùí - åíþóåùí ôïõ èåßïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí, êáèþò êáé ïîåßäéá ôïõ áæþ-

ôïõ ëüãù ôçò ïîåßäùóçò ôïõ áôìïóöáéñéêïý áæþôïõ. Ïé ðáñáðÜíù ïõóßåò ðñïêáëïýí

öùôï÷çìéêü íÝöïò (áðü ôá ïîåßäéá ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ èåßïõ, êáèùò êáé ôïõò Üêáõóôïõò

õäñïãïíÜíèñáêåò), öáéíüìåíï ôïõ èåñìïêçðßïõ (áðü ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá), êáé

öáéíüìåíï üîéíçò âñï÷Þò (áðü ôá ïîåßäéá ôïõ èåßïõ ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ Üíèñáêá).




144.

Ðïéïò ï ñüëïò ôùí êáôáëõôéêþí ìåôáôñïðÝùí óôá áõôïêßíçôá;

Ëýóç:

Êáôáëõôéêüò ìåôáôñïðÝáò åßíáé ìßá åéäéêÞ óõóêåõÞ ç ïðïßá ôïðïèåôåßôáé óôï óýóôç-

ìá åîáãùãÞò êáõóáåñßùí ôïõ áõôïêéíÞôïõ (åîÜôìéóç) êáé ðåñéïñßæåé ôïõò ñýðïõò

ðïõ åîÝñ÷ïíôáé áðü ôï áõôïêßíçôï.

ÊáôÜ ôï ðáñåëèüí, ôï öùôéóôéêü ðåôñÝëáéï (êçñïæßíç) ÷ñçóéìïðïéÞèçêå åõñýôáôá

óôéò ëÜìðåò ðåôñåëáßïõ ãéá öùôéóìü. ÌåñéêÜ áðü ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí

ïé ëÜìðåò ðåôñåëáßïõ åßíáé üôé ìõñßæïõí ðåôñÝëáéï êáé ìáõñßæïõí ôï ãõÜëéíï

óêÝðáóìÜ ôïõò. Ðïõ áðïäßäåéò áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá;

Ëýóç:

Ç êáýóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé óå ìßá ëÜìðá ðåôñáëáßïõ åßíáé áôåëÞò, ìå áðïôÝëåóìá

ôá êáõóáÝñéá íá ðåñéÝ÷ïõí áéèÜëç, ç ïðïßá ðñïêáëåß ôï ìáýñéóìá ôïõ ãõáëéïõ êáé

Üêáõóôç êçñïæßíç ðïõ äéêáéïëïãåß ôç ìõñùäéÜ ðåôñåëáßïõ.

Ç êçñïæßíç ÷ñçóéìïðïéåßôáé óÞìåñá ùò êáýóéìï óôá áåñïðëÜíá. Ôá êáõóáÝñéá ôùí

áåñïðëÜíùí óå ìåãÜëï ýøïò, üðïõ ç èåñìïêñáóßá ôçò áôìüóöáéñáò åßíáé ÷áìçëÞ, áöÞíïõí

Ýíá ëåõêü íÝöïò. Ãéáôß ó÷çìáôßæåôáé êáé ðïéá ç ðéèáíÞ óýóôáóç áõôïý ôïõ íÝöïõò;

Ëýóç:

Ôá êáõóáÝñéá ôùí áåñïðëÜíùí ðåñéÝ÷ïõí õäñáôìïýò, ïé ïðïßïé ëüãù ôçò ÷áìçëÞò

èåñìïêñáóßáò óôá õøçëÜ óôñþìáôá ôçò áôìüóöáéñáò óôåñåïðïéïýíôáé ó÷çìáôßæïíôáò

êñõóôÜëëïõò ðÜãïõ. Óå áõôïýò ôïõò êñõóôÜëëïõò ïöåßëåôáé ôï ëåõêü íÝöïò.




11Ðñïúüíôá áðü

ÕäñïãïíÜíèñáêåò

ÐñùôïãåíÞ, äåõôåñïãåíÞ êáé ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá

ôïõ ðåôñåëáßïõ:

Ðïéá åßíáé ôá ðåôñåëáéïåéäÞ Þ ðñùôïãåíÞ ðñïúüíôá

ôïõ ðåôñåëáßïõ;

ÐñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ Þ ðåôñåëáéïåéäÞ ï-

íïìÜæïíôáé ôï áñãü ðåôñÝëáéï êáé ôá ðñïúüíôá ôçò äéýëéóÞò ôïõ.

Ôá óçìáíôéêüôåñá ðñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé:

• ÕãñáÝñéá (ðñïðÜíéï, âïõôÜíéï)

• Äéáëýôåò

• Êáýóéìá (áõôïêéíÞôùí, áåñïðëÜíùí)

• ÐåôñÝëáéï (êßíçóçò, èÝñìáíóçò)

• ËéðáíôéêÜ

• ¢óöáëôïò

Ôé åßíáé ç âéïìç÷áíßá ðåôñï÷çìéêþí;

Âéïìç÷áíßá ðåôñï÷çìéêþí åßíáé ï êëÜäïò ôçò âéï-

ìç÷áíßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ùò ðñþôåò ýëåò áÝñéïõò êáé

õãñïýò õäñïãïíÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝ-

ëáéï Þ ôï öõóéêü áÝñéï

Ï êëÜäïò ôçò ÷çìåßáò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ ÷çìéêþí ðñïúüíôùí

áðü ôï ðåôñÝëáéï ïíïìÜæåôáé ðåôñï÷çìåßá.

Áóöáëôüóôñùóç äñüìïõ.




146.

Ðïéá ïíïìÜæïíôáé äåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ

ðåôñåëáßïõ;

ÄåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ, ïíïìÜæïíôáé ôá

ðñïúüíôá ðïõ ðáñÜãïíôáé óôçí ðåôñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá êáé

Ý÷ïõí ùò ðñþôåò ýëåò õãñïýò êáé áÝñéïõò õäñïãïíÜíèñáêåò

ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝëáéï Þ ôï öõóéêü áÝñéï.

Ôá óçìáíôéêüôåñá äåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé:

• ÁéèõëéêÞ áëêïüëç Þ áéèáíüëç Þ ïéíüðíåõìá

• ÁéèõëÝíéï Þ áéèÝíéï

• Óôõñüëéï Þ óôõñÝíéï

• Âåíæüëéï Þ âåíæÝíéï

Ðïéá ïí ïìÜæïíôáé ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðå-

ôñåëáßïõ;

ÔñéôïãåíÞ ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá ðñïúüíôá ðïõ ðñïêýð-

ôïõí ìå êáôÜëëçëåò äéåñãáóßåò áðü ôá äåõôåñïãåíÞ

ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

Ôá óçìáíôéêüôåñá ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé:

• ÕöÜíóéìåò ýëåò • ÐëáóôéêÜ

• ÁðïññõðáíôéêÜ • ËéðÜóìáôá

ÐëáóôéêÜ - ÐïëõìåñÞ:

Ðïéá õëéêÜ ïíïìÜæïíôáé ðëáóôéêÜ;

ÐëáóôéêÜ åßíáé ôá õëéêÜ ðïõ åìöáíßæïõí áíôï÷Þ óôç

èñáýóç, åëáóôéêüôçôá êáé ìïñöïðïéïýíôáé óå ìåãÜëç ðïéêéëßá

ó÷çìÜôùí. Ëüãù ôùí ðáñáðÜíù éäéïôÞôùí ôïõò ôá ðëáóôéêÜ

÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ðïëëÜ ðñïúüíôá êáèçìåñéíÞò ÷ñÞóçò.

Ðïéá åßíáé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí ðëáóôéêþí;

Ôá ðëáóôéêÜ Ý÷ïõí ùò êýñéï óõóôáôéêü êÜðïéï ðï-

ëõìåñÝò åíþ ðåñéÝ÷ïõí êáé êÜðïéåò ðñüóèåôåò ïõóßåò ðñï-

êåéìÝíïõ íá âåëôéùèïõí ïé éäéüôçôåò ôïõ ðïëõìåñïýò.

Ôï ìüñéï ôïõ âåíæïëßïõ.

Ôá ðëáóôéêÜ ìïñöïðïéïý-

íôáé åýêïëá óå ìåãÜëç ðïé-

êéëßá ó÷çìÜôùí.




147.

ÕðÜñ÷ïõí öõóéêÜ ðïëõìåñÞ (öõóéêü êáïõôóïýê, ìåôÜîé, Üìõëï, ðñùôåÀíåò, êõô-

ôáñßíç) áëëÜ êáé ôå÷íçôÜ ðïëõìåñÞ (ôå÷íçôü êáïõôóïýê, íÜéëïí, ðëáóôéêÜ).

Ðïéåò ïõóßåò ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ðïëõìåñÞ;

ÐïëõìåñÞ ÷áñáêôçñßæïíôáé ïé ïõóßåò ðïõ áðïôåëïý-

íôáé áðü ìåãÜëá ìüñéá (ìáêñïìüñéá).

Ôá ìáêñïìüñéá ðñïêýðôïõí áðü ôç óõíÝíùóç åêáôïíôÜ-

äùí Þ êáé ÷éëéÜäùí ìéêñüôåñùí ìïñßùí, ôá ïðïßá ïíïìÜæï-

íôáé ìïíïìåñÞ.

Ôá ðïëõìåñÞ ìðïñåß íá áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá åßäïò ìïíï-

ìåñþí, äçëáäÞ íá Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ ÁÁÁ... Á, Þ áðü ðåñéó-

óüôåñá åßäç ìïíïìåñþí, äçëáäÞ íá Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ

ÁÂÁÂ... ÁÂ.

Ôé åßíáé ï ðïëõìåñéóìüò;

Ðïëõìåñéóìüò ïíïìÜæåôáé ç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõ-

Þò åíüò ðïëõìåñïýò áðü ôá ìïíïìåñÞ ôïõ.

Ðáñáäåßãìáôá:

á. Ðïëõìåñéóìüò ôïõ Áéèõëåíßïõ:

ÊáôÜ ôïí ðïëõìåñéóìü ôïõ áéèõëåíßïõ (C2H4) ðïëëÜ

ìüñéá ôïõ åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé ó÷çìáôßæïõí ôï

ðïëõìåñÝò ðïëõáéèõëÝíéï:

íC2H4 →→→→→ (C2H4) íáéèõëÝíéï ðïëõáéèõëÝíéï

ìïíïìåñÝò ðïëõìåñÝò

Áðü ôï ðïëõáéèõëÝíéï êáôáóêåõÜæïíôáé ïé ðëáóôéêÝò

óáêêïýëåò êáé ôá õëéêÜ óõóêåõáóßáò.

â. Ðïëõìåñéóìüò ôïõ Âõíéëï÷ëùñéäßïõ:

Ôï ðïëõâõíéëï÷ëùñßäéï ðáñáêåõÜæåôáé áðü ôïí ðïëõ-

ìåñéóìü ôïõ ìïíïìåñïýò âõíéëï÷ëùñéäßïõ (C2H3Cl):

íC2H3Cl →→→→→ (C2H3Cl) íâõíéëï÷ëùñßäéï ðïëõâõíéëï÷ëùñßäéï

ìïíïìåñÝò ðïëõìåñÝò

ÄéÜöïñá êáèçìåñéíÜ áíôéêåß-

ìåíá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ðï-

ëõìåñéóìü êÜðïéáò Ýíùóçò.




148.

Ôï ðïëõâõíéëï÷ëùñßäéï åßíáé äéáöáíÝò êáé óêëçñü õëé-

êü áðü ôï ïðïßï êáôáóêåõÜæïíôáé óùëÞíåò.

Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí;

Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí åßíáé:

á. ¸÷ïõí ÷áìçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò.

â. Ìïñöïðïéïýíôáé åýêïëá óå ìåãÜëç ðïéêéëßá ó÷çìÜôùí.

ã. Äßíïõí ìåãÜëç ðïéêéëßá ðñïúüíôùí.

ä. ̧ ÷ïõí ìåãÜëç áíôï÷Þ.

ÁðïôÝëåóìá ôùí ðáñáðÜíù åßíáé íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôá

ðëáóôéêÜ óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò ìå

áðïôÝëåóìá ç ðáñáãùãÞ êáé ç êáôáíÜëùóÞ ôïõò íá áõîÜ-

íåôáé óõíå÷þò.

Ãéáôß ôá ðëáóôéêÜ áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ áéôßá ñý-

ðáíóçò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò;

Ôï âáóéêüôåñï ìåéïíÝêôçìá ôùí ðëáóôéêþí åßíáé üôé ñõðáßíïõí ôï ðåñéâÜëëïí.

Ïé áéôßåò ãéá áõôü åßíáé:

á. Ôá ðëáóôéêÜ áíáêõêëþíïíôáé äýóêïëá.

â. Ôá ðëáóôéêÜ êáôáóôñÝöïíôáé äýóêïëá.

ã. Ôá ðëáóôéêÜ äåí áðïéêïäïìïýíôáé áðü ôï ðåñéâÜëëïí.

1. ÐåôñåëïåéäÞ Þ ðñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé ôï áñãü

ðåôñÝëáéï êáé ôá ðñïúüíôá äéõëéóÞò ôïõ.

2. Ðåôñï÷çìåßá åßíáé ï êëÜäïò ôçò ÷çìåßáò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí

ðáñáóêåõÞ ÷çìéêþí ðñïúüíôùí áðü ôï ðåôñÝëáéï.

3. Ôá ðëáóôéêÜ åßíáé õëéêÜ ðïõ åìöáíßæïõí åëáóôéêüôçôá, áíôï÷Þ óôç èñáýóç êáé

ìïñöïðïéïýíôáé óå ìåãÜëç ðïéêéëßá ó÷çìÜôùí.

4. ÐïëõìåñÞ åßíáé ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü ìáêñïìüñéá ðïõ ðñïêýð-

ôïõí áðü óõíÝíùóç åêáôïíôÜäùí Þ ÷éëéÜäùí ìéêñüôåñùí ìïñßùí ôá ìïíïìåñÞ.

5. Ðïëõìåñéóìüò åßíáé ç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò åíüò ðïëõìåñïýò áðü ôá ìïíïìåñÞ.

Ôá ðåñéóóüôåñá ðëáóôéêÜ

äåí åßíáé âéïáðïéêïäïìÞóé-

ìá êáé ãéá áõôü ìïëýíïõí ôï

ðåñéâÜëëïí.




149.


á. Ï êëÜäïò ôçò ÷çìåßáò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ ðñïúüíôùí áðü ôï ðåôñÝ-ëáéï ïíïìÜæåôáé ðåôñï÷çìåßá.

â. Ôá ëéðÜóìáôá åßíáé ðñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

ã.Ç êõôôáñßíç åßíáé ôå÷íçôü ðïëõìåñÝò.

ä. Ôá ìéêñÜ ìüñéá ðïõ óõíåíþíïíôáé êáé ó÷çìáôßæïõí ôï ðïëõìåñÝò ïíïìÜæïíôáé

ìïíïìåñÞ.

å. Ôá ðëáóôéêÜ áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ áéôßá ñýðáíóçò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò

Ëýóç:


â. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôá ëéðÜóìáôá åßíáé ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ç êõôôáñßíç åßíáé öõóéêü ðïëõìåñÝò.




á. Ç âéïìç÷áíßá ......................... ÷ñçóéìïðïéåß ùò ðñþôåò ýëåò áÝñéïõò êáé õãñïýò õ-

äñïãïíÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï.â. Ç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò åíüò ðïëõìåñïýò áðü ìéêñüôåñá ìüñéá, ôá .........................

ïíïìÜæåôáé .........................

ã. Ç áéèõëéêÞ áëêïüëç, ôï áéèõëÝíéï, ôï óôõñüëéï êáé ôï âåíæüëéï åßíáé .........................

ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

ä. Ôï êýñéï óõóôáôéêü ôùí ðëáóôéêþí åßíáé Ýíá .........................

Ëýóç:

á. ðåôñï÷çìéêþí â. ìïíïìåñÞ, ðïëõìåñéóìüò

ã. äåõôåñïãåíÞ ä. ðïëõìåñÝò




150.

Ëýóç:

1 →→→→→ â, 2 →→→→→ ã, 3 →→→→→ á, 4 →→→→→ â, 5 →→→→→ ã, 6 →→→→→ á, 7 →→→→→ á, 8 →→→→→ ã

Äßíåôáé ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï C3H6 (ðñïðÝíéï). Íá ãñÜøåôå ôç ÷çìéêÞ

åîßóùóç ðïëõìåñéóìïý ôïõ êáé íá ïíïìÜóåôå ôï ðïëõìåñÝò.

Ëýóç:Ç ÷çìéêÞ åîßóùóç ôïõ ðïëõìåñéóìïý åßíáé:

íC3H

6 → (C

3H

6) í

ìïíïìåñÝò ðïëõðñïðÝíéïðïëõìåñÝò

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ïõóßåò ôçò óôÞëçò Á ìå ôïí êáôÜëëçëï ÷áñáêôçñéóìü ôçò

óôÞëçò Â:

ÓôÞëç Á

1. áéèõëéêÞ áëêïüëç

2. ðëáóôéêÜ

3. õãñáÝñéá

4. óôõñüëéï

5. áðïññõðáíôéêÜ

6. Üóöáëôïò

7. êáýóéìá áõôïêéíÞôùí8. ëéðÜóìáôá

ÓôÞëç Â

á. ðåôñåëáéïåéäÞ

â. äåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ðåôñåëáßïõ

ã. ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ðåôñåëáßïõ




151.


á. Ôá õãñáÝñéá åßíáé äåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

â. Ç âéïìç÷áíßá ôùí ðåôñï÷çìéêþí Ý÷åé ùò ðñþôåò ýëåò õäñïãïíÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ-

÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝëáéï Þ ôï öõóéêü áÝñéï.

ã. Ôá ðëáóôéêÜ åßíáé ãåíéêÜ åýèñáõóôá õëéêÜ.

ä. Åêôüò áðü ôå÷íçôÜ õðÜñ÷ïõí êáé öõóéêÞ ðïëõìåñÞ.

å. ¸íá ìåéïíÝêôçìá ôùí ðëáóôéêþí åßíáé üôé áíáêõêëþíïíôáé äýóêïëá.


á. Ï êëÜäïò ôçò ÷çìåßáò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ ÷çìéêþí ðñïúüíôùí áðü ôï

ðåôñÝëáéï ïíïìÜæåôáé .........................

â. Ôá ðëáóôéêÜ êáé ôá áðïññõðáíôéêÜ åßíáé .............. ........... ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

ã. Ôï ìåôÜîé åßíáé......................... ðïëõìåñÝò åíþ ôá ðëáóôéêÜ ......................... ðïëõìåñÞ.

ä. Ôá ðëáóôéêÜ Ý÷ïõí .......... ........ ....... êüóôïò ðáñáãùãÞò.

å. Ôï ðïëõìåñÝò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé áðü ôç óõíÝíùóç ðïëëþí ìïñßùí áéèõëåíßïõ ïíï-

ìÜæåôáé .........................


á. ÐñùôïãåíÝò ðñïúüí ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé:

i. ôï ÁéèõëÝíéï ii. ôï ðåôñÝëáéï êßíçóçò

iii. ïé õöÜíóéìåò ýëåò iv. ôï âåíæüëéï

â. Öõóéêü ðïëõìåñÝò äåí åßíáé:

i. ôï Üìõëï ii. ç êõôôáñßíç

iii. ôï ìåôÜîé iv. ôï íÜúëïí




152.

ÈÝìá 1ï

á. Ðïéá ïíïìÜæïíôáé ðñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ Þ ðåôñåëáéïåéäÞ;

â. Ôé åßíáé ôá ðïëõìåñÞ êáé ôé ôá ìïíïìåñÞ;

ÈÝìá 2ï

á. Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí;

â. Ãéáôß ôá ðëáóôéêÜ ñõðáßíïõí ôï ðåñéâÜëëïí;

ÈÝìá 3ï

1. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ôá ðëáóôéêÜ åßíáé ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ;

â. ¼ëá ôá ðïëõìåñÞ åßíáé ôå÷íçôÜ ðñïúüíôá.

ã. Ç áíáêýêëùóç ôùí ðëáóôéêþí åßíáé åýêïëç.

2. Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç:

á. Äåí åßíáé ðñùôïãåíÝò ðñïúüí ôïõ ðåôñåëáßïõ:

i. ôá êáýóéìá ii. ôá õãñáÝñéá

iii. ôï óôõñüëéï iv. ç Üóöáëôïò

â. Äåí åßíáé ðëåïíÝêôçìá ôùí ðëáóôéêþí üôé:

i. Ý÷ïõí ìåãÜëç áíôï÷Þ.

ii. Ý÷ïõí ÷áìçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò.

iii. äßíïõí ìåãÜëç ðïéêéëßá ðñïúüíôùí.

iv. êáßãïíôáé åýêïëá.

ÈÝìá 4ï

Íá ãñÜøåôå ôç ÷çìéêÞ åîßóùóç ôïõ ðïëõìåñéóìïý ôïõ áéèõëåíßïõ (C2H4) êáé íá

ãñÜøåôå ôï üíïìá ôïõ ðïëõìåñïýò.




153.

Ðïéåò ïõóßåò ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ðåôñåëáéïåßäÞ;

Ëýóç:

ÐñùôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ Þ ðåôñåëáéïåéäÞ ïíïìÜæïíôáé ôï áñãü ðåôñÝëáéï êáé ôá

ðñïúüíôá ôçò äéýëéóÞò ôïõ.

Ðïéá åßíáé ôá äåõôåñïãåíÞ êáé ôá ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ;

Ëýóç:

ÄåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ, ïíïìÜæïíôáé ôá ðñïúüíôá ðïõ ðáñÜãïíôáé

óôçí ðåôñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá êáé Ý÷ïõí ùò ðñþôåò ýëåò õãñïýò êáé áÝñéïõò õäñïãï-

íÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝëáéï Þ ôï öõóéêü áÝñéï.

ÔñéôïãåíÞ ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá ðñïúüíôá ðïõ ðñïêýðôïõí ìå êáôÜëëçëåò äéåñãáóßåò

áðü ôá äåõôåñïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

ÕðïãñÜììéóå ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù åßíáé ðåôñï÷çìéêü ðñïúüí:

ÁðïññõðáíôéêÜ, ãáéÜíèñáêåò, ðëáóôéêÜ, íÜéëïí, âáìâáêåñü ýöáóìá, ðïëõáêñõëéêü

ýöáóìá, ìÜëëéíï ýöáóìá, íåñü, ÷áñôß, óßäçñïò.

Ëýóç:

Ðåôñï÷çìéêÜ ðñïúüíôá åßíáé ôá: ÁðïññõðáíôéêÜ, ðëáóôéêÜ, íÜéëïí, ðïëõáêñõëéêü ýöáóìá.

Ôé åßíáé ôá ðëáóôéêÜ; ÁíÜöåñå ìåñéêÜ ðëáóôéêÜ áðü ôï Üìåóï ðåñéâÜëëïí óïõ.

Ëýóç:

ÐëáóôéêÜ åßíáé ôá õëéêÜ ðïõ åìöáíßæïõí áíôï÷Þ óôç èñáýóç, åëáóôéêüôçôá êáé ìïñ-

öïðïéïýíôáé óå ìåãÜëç ðïéêéëßá ó÷çìÜôùí. ÐëáóôéêÜ ðïõ óõíáíôïýìå ðïëý óõ÷íÜ

óôï Üìåóï ðåñéâÜëëïí åßíáé ôá ðëáóôéêÜ ðïôÞñéá, ìðïõêÜëéá áíáøõêôéêþí, óáêêïý-

ëåò, ðïëëÝò óõóêåõáóßåò ðñïúüíôùí, êáëýìáôá - åîùôåñéêÜ ìÝñç óõóêåõþí ïéêéáêÞò

÷ñÞóçò, äÜðåäá, åßäç õöÜóìáôïò ê.á.

¸íá ìðïõêÜëé áíáøõêôéêïý êáé ìßá ðëáóôéêÞ óáêêïýëá, áðïôåëïýíôáé áðü

äéÜöïñåôéêÜ åßäç ðëáóôéêþí. ÐñïóðÜèçóå íá êÜíåéò ôçí áíôéóôïß÷éóç âëÝðïíôáò

ðéèáíÜ óÞìáôá ðïõ âñßóêïíôáé óå óçìåßá ôùí ðñïúüíôùí:




154.

1. óáêêïýëá

2. êáðÜêé 3. ðëáóôéêÞ åôéêÝôá

4. êõñßùò ìðïõêÜëé

á. ðïëõáéèõëÝíéï PE

â. ðïëõâéíõëï÷ëùñßäéï PVC

Ëýóç:

1 á, 2 â, 3 á, 4 â

̧ íá ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôùí óõíèåôéêþí ðïëõìåñþí åßíáé, üôé äåí ðñïóâÜëëïíôáé

áðü ôá ìéêñüâéá êáé ôïõò ìéêñïïñãáíéóìïýò. Ïé æùíôáíïß ïñãáíéóìïß äåí ìðïñïýí

íá ìåôáâïëßóïõí (äåí ìðïñïýí íá öÜíå) ôá ðëáóôéêÜ, ôá íÜéëïí êáé ôá åëáóôéêÜ.á. Ãéáôß áõôü ôï ðëåïíÝêôçìá êáôáíôÜ ìåéïíÝêôçìá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí;

â. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç áõôïý ôïõ ðñïâëÞìáôïò ðñïôåßíåôáé ç óýíèåóç

“âéïáðïéêïäïìÞóéìùí” ðëáóôéêþí. Ôé ìðïñåß íá óçìáßíåé áõôüò ï üñïò;

ÁðÜíôçóç:

á. ÅðåéäÞ ôá ðëáóôéêÜ äåí ìåôáâïëßæïíôáé áðü ôïõò æùíôáíïýò ïñãáíéóìïýò, ðáñáìÝ-

íïõí ãéá ðïëý ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áíáëïßùôá óôï ðåñéâÜëëïí, ìå áðïôÝëå-

óìá íá äçìéïõñãïýí ñýðáíóç.

â. Ìå ôïí üñï âéïáðïéêïäïìÞóéìá ÷áñáêôçñßæïõìå ôá õëéêÜ ôá ïðïßá ìåôáâïëßæïíôáé,äçëáäÞ äéáóðþíôáé êáé áðïéêïäïìïýíôáé áðü æùíôáíïýò ïñãáíéóìïýò.

Íá áíáöÝñåéò ôñßá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôñßá ìåéïíåêôÞìáôá ðïõ Ý÷åé ç ÷ñÞóç ôùí

ðëáóôéêþí. Ðñüôåéíå ôñüðïõò áíôéìåôþðéóçò ôùí ìåéïíåêôçìÜôùí.

ÁðÜíôçóç:

Ôñßá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí åßíáé:

á. ¸÷ïõí ÷áìçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò.

â. Ìïñöïðïéïýíôáé åýêïëá óå ìåãÜëç ðïéêéëßá ó÷çìÜôùí.

ã. Äßíïõí ìåãÜëç ðïéêéëßá ðñïúüíôùí.

Ôñßá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí åßíáé:

á. Áíáêõêëþíïíôáé äýóêïëá.

â. Äåí áðïéêïäïìïýíôáé áðü ôï ðåñéâÜëëïí.

ã. Ðñïêáëïýí ñýðáíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.

Ãéá íá áíôéìåôùðéóôïýí ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí ðëáóôéêþí, ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá ðáñá-

óêåõÞò íÝùí ðëáóôéêþí ôá ïðïßá åßíáé âéïáðïéêïäïìÞóéìá, ìå áðïôÝëåóìá íá

ñõðáßíïõí ëéãüôåñï ôï ðåñéâÜëëïí.




12Áéèáíüëç

Æõìþóåéò

Ôï ïéíüðíåõìá:

Ðïéåò åéíáé ïé öõóéêÝò éäéüôçôåò ôïõ ïéíïðíåýìáôïò;

Ôï ïéíüðíåõìá Þ áéèáíüëç Þ áéèõëéêÞ áëêüïëç Ý÷åé

ìïñéáêü ôýðï (C2H

5OH) êáé ôéò ðáñáêÜôù öõóéêÝò éäéüôçôåò:

• Åßíáé õãñü.

• Åßíáé Ü÷ñùìï.

• ¸÷åé óçìåßï âñáóìïý 78,4ïC.

• Áíáìéãíýåôáé ìå ôï íåñü óå êÜèå áíáëïãßá.

• Åßíáé êáëüò äéáëýôçò.

Ôé åßíáé ôï ìðëå ïéíüðíåõìá;

Ôï ìðëÝ ïéíüðíåõìá Þ öùôéóôéêü ïéíüðíåõìá ðåñéÝ-

÷åé êáé áõôü áéèáíüëç ç ïðïßá Ý÷åé ÷ñùìáôéóôåß ìå ìéá

÷ñùóôéêÞ ïõóßá (êõáíü ôïõ ìåèõëåíßïõ). ÐåñéÝ÷åé ìéêñÞ

ðïóüôçôá ìåèáíüëçò þóôå íá åßíáé áêáôÜëëçëï ãéá ôçí

ðáñáóêåõÞ ðïôþí.

Ìå ðïéïýò ôñüðïõò ðáñáóêåõÜæåôáé ç áéèáíüëç;

Ç áéèáíüëç ìðïñåß íá ðáñáóêåõáóôåß ìå äýï ôñüðïò:

á. ÓõíèåôéêÜ:

¸íá áðü ôá ðñïúüíôá ôçò ðõñüëõóçò (èÝñìáíóç áðïõóßá

áÝñá) ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé ôï áéèõëÝíéï (C2H4)) ôï ïðïßï

ÁéèõëéêÞ áëêïüëç óå ôñéó-

äéÜóôáôç áíáðáñÜóôáóç.

Ôï êüêêéíï áíáðáñéóôÜ ôï

Üôïìï ïîõãüíïõ, ôï ãêñß

ôïí Üíèñáêá êáé ôï ëåõêü

ôï õäñïãüíï.




156.

ìå ðñïóèÞêç íåñïý, óå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò äßíåé ôçí

áéèáíüëç.(C2

H4

+ H2

O→C2

H5

OH)

â. Ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç:

ÄéÜöïñá óáê÷áñïý÷á äéáëýìáôá ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç

äßíïõí áéèáíüëç. Ôá óáê÷áñïý÷á äéáëýìáôá ðïõ

÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìÝèïäï áõôÞ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü:

• Êáñðïýò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óÜê÷áñá ð.÷. óôáöýëéá

• Áìõëïý÷åò ïõóßåò ð.÷. ðáôÜôá, óéôÜñé, êñéèÜñé.

• Ôçí ìåëÜóóá ðïõ åßíáé õðüëåéììá ôçò âéïìç÷áíßáò æÜ÷áñçò.

Æõìþóåéò - ¸íæõìá:

Ðïéåò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé æõìþóåéò;

Æýìùóç ïíïìÜæåôáé êÜèå áíôßäñáóç ç ïðïßá ðñáã-

ìáôïðïéåßôáé ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí.

Ôé åßíáé ôá Ýíæõìá;

Ôá Ýíæõìá åßíáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò (ðñùôåÀíåò) ïé ïðïßåò åðéôá÷ýíïõí ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, äçëáäÞ Ý÷ïõí

êáôáëõôéêÞ äñÜóç.

Ôé åííïïýìå üôáí ëÝìå üôé ôá Ýíæõìá Ý÷ïõí ìåãÜëç

åîåéäßêåõóç;

ÊÜèå Ýíæõìï ìðïñåß íá êáôáëýóåé, äçëáäÞ íá åðéôá÷ý-

íåé, ìßá ìüíï ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ìå ïñéóìÝíá áíôéäñþíôá êáé

ðñïúüíôá. ̧ ÷åé äçëáäÞ ìåãÜëç åîåéäßêåõóç. Áõôü ãßíåôáé ãéáôß

ôï Ýíæõìï ëåéôïõñãåß ùò “êáëïýðé” ìÝóá óôï ïðïßï ôïðïèåôïý-

íôáé ïé åíþóåéò ðïõ áíôéäñïýí êáé ðáñÜãïíôáé ôá ðñïúüíôá.

Ó÷åäüí üëåò ïé áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé óå æùíôáíïýò ïñãáíé-

óìïýò, ãßíïíôáé ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí.

ÁëêïïëéêÞ æýìùóç - Áëêïïëïý÷á ðïôÜ:

Ðùò ìåôáôñÝðåôáé ï ìïýóôïò óå êñáóß;

Ôá óôáöýëéá ðåñéÝ÷ïõí

óÜê÷áñá, ôá ïðïßá ìå áë-

êïïëéêÞ æýìùóç äßíïõí áé-

èáíüëç.




157.

Ï ìïýóôïò ðåñéÝ÷åé ôï óÜê÷áñï ãëõêüæç ôï ïðïßï

ìåôáôñÝðåôáé óå áéèáíüëç, ðïõ åßíáé ôï êýñéï óõóôáôéêü

ôïõ êñáóéïý. Ç ìåôáôñïðÞ ôçò ãëõêüæçò óå áéèáíüëç ïíï-

ìÜæåôáé áëêïïëéêÞ æýìùóç.

C6H12O6 Ýíæõìá→ 2C2H5OH + 2CO2

ãëõêüæç áéèáíüëç äéïîåßäéï ôïõÜíèñáêá

Ôé åßíáé ïé æõìïìýêçôåò;

Ïé æõìïìýêçôåò åßíáé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ âñßóêï- íôáé óôï ìïýóôï êáé ðáñÜãïõí ôá Ýíæõìá ðïõ åßíáé áðáñáß-

ôçôá ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç áëêïïëéêÞ æýìùóç.

Ãéá íá áíáðôõ÷èïýí ïé æõìïìýêçôåò áðáéôïýíôáé ïñéóìÝ-

íåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé pH.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ;

Ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ðïõ ðáñÜãïíôáé ìå áëêïïëéêÞ

æýìùóç åßíáé ç ìðýñá êáé ôï êñáóß.

Ç ìðýñá ðáñÜãåôáé áðü êñéèÜñé êáé Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá óå

ïéíüðíåõìá (áëêïüëç) 5% v/v, åíþ ôï êñáóß ðáñÜãåôáé áðü

óôáöýëéá êáé Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 11% v/v óå ïéíüðíåõìá.

Áëêïïëïý÷á ðïôÜ ìå õøçëüôåñç ðåñéåêôéêüôçôá óå ïéíü-

ðíåõìá ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå áðüóôáîç áëêïïëïý÷ùí äéá-

ëõìÜôùí Þ ðïôþí. ÔÝôïéá ðïôÜ åßíáé ç âüôêá, ôï ïõÀóêé, ôï

ïýæï êáé Üëëá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí ðåñéåêôéêüôçôá óå ïéíü-

ðíåõìá ðåñßðïõ 40% v/v.

1. Ç Áéèáíüëç Ý÷åé ÷çìéêü ôýðï C2H

5OH êáé åßíáé Ü÷ñùìï õãñü ìå

óçìåßï âñáóìïý 78,4 oC , åßíáé êáëüò äéáëýôçò êáé áíáìéãíýåôáé ìåôï íåñü óå ïðïéáäÞðïôå áíáëïãßá.

2. Ç áéèáíüëç ðáñáóêåõÜæåôáé óõíèåôéêÜ áðü ôï áéèõëÝíéï êáé ìå

áëêïïëéêÞ æýìùóç áðü óáê÷áñïý÷á äéáëýìáôá.

3. Æõìþóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå ôç âïÞèåéá

åíæýìùí.

4. Ôá Ýíæõìá åßíáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò ðïõ åðéôá÷ýíïõí áíôéäñÜóåéò äçëáäÞ Ý÷ïõí

êáôáëõôéêÞ äñÜóç.

5. Ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü áëêïïëéêÞ æýìùóç Þ áðüóôáîç

áëêïïëïý÷ùí äéáëõìÜôùí Þ ðïôþí.

ËÝâçôåò (êáæÜíéá) áðüóôá-

îçò áëêïïëïý÷ùí ðïôþí.

Ôï êñáóß åßíáé áëêïïëïý÷ï

ðïôü ðïõ ðáñáóêåõÜæåôáé

ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç.




158.

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôùí ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. Ç áéèáíüëç áíáìéãíýåôáé ìå ôï íåñü óå óõãêåêñéìÝíåò áíáëïãßåò.

â. Æõìþóåéò åßíáé ïé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå ôç âïÞèåéá

åíæýìùí.

ã. Ïé æõìïìýêçôåò åßíáé ôá Ýíæõìá ðïõ êáôáëýïõí ôçí áëêïïëéêÞ æýìùóç.

ä. Ôá Ýíæõìá Ý÷ïõí ìåãÜëç åîåéäßêåõóç.

å. ¼ëá ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ðáñÜãïíôáé ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ç áéèáíüëç (ïéíüðíåõìá) áíáìéãíýåôáé ìå ôï íåñü óå ïðïéáäÞðïôå áíáëïãßá.


ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß æõìïìýêçôåò åßíáé ïé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ ðáñÜ-

ãïõí ôá Ýíæõìá.


å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß õðÜñ÷ïõí êáé áëêïïëïý÷á ðïôÜ ðïõ ðáñÜãïíôáé

ìå áðüóôáîç.


á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò áéèáíüëçò åßíáé .........................

â. Ç áéèáíüëç ðáñáóêåõÜæåôáé óõíèåôéêÜ áðü ......................... êáé áðü óáê÷áñïý÷á

äéáëýìáôá ìå .........................

ã. Ôá ðñïúüíôá ôçò áëêïïëéêÞò æýìùóçò ôïõ ìïýóôïõ åßíáé ......................... êáé

......................... ôïõ .........................

ä. ÊÜèå Ýíæõìï êáôáëýåé ìéá ìüíï ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ìå óõãêåêñéìÝíá áíôéäñþíôá êáé

ðñïúüíôá äçëáäÞ ôá Ýíæõìá Ý÷ïõìå ìåãÜëç .................. .......




159.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ôçò óôÞëçò Á ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõò óå

ïéíïðíåõìá óôç óôÞëç Â.

ÓôÞëç Á

1. Êñáóß

2. Ïýæï

3. Ïõßóêé 4. Ìðýñá

5. Âüôêá

ÓôÞëç Â

á. 5% v/v

â. 11% v/v

ã. 40% v/v

Ëýóç:

1.→ â 2.→ ã 3.→ ã 4.→ á 5.→ ã

Ëýóç:

á. C2

H5

OH â. áéèõëÝíéï, áëêïïëéêÞ æýìùóç

ã. áéèáíüëç, äéïîåßäéï, Üíèñáêá ä. åîéäßêåõóç




160.


á. Ç êáèáñÞ áéèáíüëç åßíáé õãñÞ ìå ìðëÝ ÷ñþìá.

â. Ç áéèáíüëç ðáñáóêåõÜæåôáé ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç ôïõ áéèõëåíßïõ.

ã. Ïé æõìïìýêçôåò åßíáé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ ðáñÜãïõí ôá áíáãêáßá Ýíæõìá ãéá íáãßíåé ç áëêïïëéêÞ æýìùóç.

ä. Ç ìðýñá ðáñÜãåôáé ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç.

å. Ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ìå õøçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå ïéíüðíåõìá ðáñÜãïíôáé ìå áðüóôáîç.


á. Ôï ìðëÝ ïéíüðíåõìá Þ ......................... åßíáé ......................... ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ðïôþí.

â. ......................... ïíïìÜæåôáé êÜèå áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí.

ã. Óôçí áëêïïëéêÞ æýìùóç ôïõ ìïýóôïõ Ý÷ïõìå ìåôáôñïðÞ ôçò ............. ........... . óå áé-

èáíüëç êáé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá.

ä. Ïé æõìïìýêçôåò åßíáé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ âñßóêïíôáé óôï ìïýóôï êáé ðáñÜãïõí ôá

.........................

å. Ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå ......................... ......................... Þ ìå

.........................


á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò áéèáíüëçò åßíáé:

i. C2H4O ii. C3H7OH iii. C2H5OH iv. CH4O

â. Ç áéèõëéêÞ áëêüïëç ðáñáóêåõÜæåôáé óõíèåôéêÜ áðü:

i. ôï áéèõëÝíéï ii. ôï ìåèÜíéï iii. ôç ìåèáíüëç iv. ôá Ýíæõìá

ã. Äåí ðáñáóêåõÜæåôáé ìå áðüóôáîç:

i. ïõßóêé ii. ìðýñá iii. ñáêß iv. âüôêá




161.

ÈÝìá 1ï

á. Ðïéïò åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò êáé ðïéåò ïé öõóéêÝò éäéüôçôåò ôçò áéèáíüëçò;

â. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ðáñáóêåõÜæåôáé ç áéèáíüëç;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé åßíáé ïé æõìþóåéò êáé ôé ôá Ýíæõìá;

â. Ðþò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá áëêïïëïý÷á ðïôÜ ìå õøçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå ïéíü-

ðíåõìá;

ÈÝìá 3ï

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;á. Ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå ïéíüðíåõìá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ùò ðñþôç ýëç ôçí

ðáôÜôá;

â. Ðñïúüíôá ôçò áëêïïëéêÞò æýìùóçò åßíáé ç áéèáíüëç êáé ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá;

ã. ÊÜèå Ýíæõìï êáôáëýåé ðëçèþñá ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí.

ÈÝìá 4ï


á. Ôá áðáñáßôçôá Ýíæõìá ãéá ôçí áëêïïëéêÞ æýìùóç óôï ìïýóôï ðáñÜãïíôáé áðü

ôïõò .........................

â. Ôá Ýíæõìá åßíáé ......................... åíþóåéò ïé ïðïßåò ......................... ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò.

ã. Ï ìïýóôïò ðåñéÝ÷åé ôï óÜê÷áñï ......................... ôï ïðïßï ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç

ìåôáôñÝðåôáé óå .........................




162.

Ðïéïé åßíáé ïé äýï ôñüðïé ðáñáóêåõÞò ôçò áéèáíüëçò;

Ëýóç:

Ç áéèáíüëç ìðïñåß íá ðáñáóêåõáóôåß ìå äýï ìåèüäïõò:

á. ÓõíèåôéêÜ: ¸íá áðü ôá ðñïúüíôá ôçò ðõñüëõóçò (èÝñìáíóç áðïõóßá áÝñá) ôïõ ðåôñåëáßïõ

åßíáé ôï áéèõëÝíéï (C2H

4)) ôï ïðïßï ìå ðñïóèÞêç íåñïý, óå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò

äßíåé ôçí áéèáíüëç. (Aíôßäñáóç) C2H

4+ H

2O→C

2H

5OH

â. Ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç:

ÄéÜöïñá óáê÷áñïý÷á äéáëýìáôá ìå áëêïïëéêÞ æýìùóç äßíïõí áéèáíüëç. Ôá

óáê÷áñïý÷á äéáëýìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìÝèïäï áõôÞ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü:

• Êáñðïýò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óÜê÷áñá ð.÷. óôáöýëéá

• Áìõëïý÷åò ïõóßåò ð.÷. ðáôÜôá, óéôÜñé, êñéèÜñé.

• Ôçí ìåëÜóóá ðïõ åßíáé õðüëåéìá ôçò âéïìç÷áíßáò æÜ÷áñçò.

Ôé åßíáé ïé æõìþóåéò;

Ëýóç:

Æõìþóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí.

Ðùò åñìçíåýåôáé ç äñÜóç ôùí åíæýìùí;

Ëýóç:

Ç äñÜóç ôùí åíæýìùí åßíáé åîåéäéêåõìÝíç, äçëáäÞ êÜèå Ýíæõìï åðéôáã÷ýíåé ìßá óõãêå-êñéìÝíç áíôßäñáóç. Áõôü ãßíåôáé ãéáôß ôï Ýíæõìï ëåéôïõñãåß ùò “êáëïýðé” ìÝóá óôï

ïðïßï ôïðïèåôïýíôáé ïé åíþóåéò ðïõ áíôéäñïýí êáé ðáñÜãïíôáé ôá ðñïúüíôá.




164.

Ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò äßíåé ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí çìåñÞóéá êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò

áíÜ êÜôïéêï:

ÇìåñÞóéá êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò óå ìåãáôæÜïõë MJ áíÜ êÜôïéêï.

×þñá

ÊáíáäÜò

Êßíá

ÍÝá ÃïõéíÝá

Ñùóßá

ÂéåôíÜì

ÇÐÁ

ÅëëÜäá

êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò óå MJ/êÜôïéêï

800

70

30

450

20

900

300

á. ÖôéÜîôå Ýíá äéÜãñáììá ìå ôéò ôéìÝò ôïõ ðßíáêá.

â. ÃñÜøå äýï ðéèáíÝò áéôßåò ðïõ íá äéêáéïëïãïýí ôéò äýï ÷þñåò ìå ôçí ìåãáëýôåñç

êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò.

ã. ÃñÜøå äýï ðéèáíÝò áéôßåò ðïõ íá äéêáéïëïãïýí ôéò äýï ÷þñåò ìå ôçí ìéêñüôåñç

êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò.

Ëýóç:

á. Ôï äéÜãñáììá ôïõ ðáñáðÜíù ðßíáêá åßíáé:




165.

â. Ïé äýï ÷þñåò ìå ôçí ìåãáëýôåñç êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò åßíáé ïé ÇÐÁ êáé ï ÊáíáäÜò.

Äýï ðéèáíÝò áéôßåò ãéá áõôü åßíáé:

• Ç ìåãÜëç âéïìç÷áíéêÞ áíÜðôõîç.

• Ôï õøçëü âéïôéêü åðßðåäï.

ã. Ïé äýï ÷þñåò ìå ôçí ìéêñüôåñç êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò åßíáé ôï ÂéåôíÜì êáé ç ÍÝá

ÃïõéíÝá. Äýï ðéèáíÝò áéôßåò ãéá áõôü åßíáé:

• Ç ìéêñÞ âéïìç÷áíéêÞ áíÜðôõîç.

• Ôï ÷áìçëü âéïôéêü åðßðåäï.

Ïé ãáéÜíèñáêåò, ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï ëÝãïíôáé êáé ïñõêôÜ êáýóéìá.

Ãéáôß êáôÜ ôç ãíþìç óáò; Ãéáôß áíáöÝñïíôáé êáé ùò ìç áíáíåþóéìåò ðçãÝò åíÝñãåéáò;

Ëýóç:

Ïé ãáéÜíèñáêåò, ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï ëÝãïíôáé êáé ïñõêôÜ êáýóéìá ãéáôß

âñßóêïíôáé óôï õðÝäáöïò êáé ôá åîïñýóóïõìå áðü åêåß. ÁíáöÝñïíôáé êáé ùò ìç áíáíå-

þóéìåò ðçãÝò åíÝñãåéáò ãéáôß ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõò ÷ñåéÜæïíôáé åêáôïììýñéá ÷ñüíéá,

ìå áðïôÝëåóìá áí óõíå÷ßóïõìå íá ôá êáôáíáëþíïõìå ìå ôïõò óçìåñéíïýò ñõèìïýò íá

õðÜñ÷åé êßíäõíïò íá åîáíôëçèïýí óôï Üìåóï ìÝëëïí.

ÁíáöÝñáôå äýï êýñéá ðñïâëÞìáôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôá êáýóéìá.

Ëýóç:

Ç ÷ñÞóç ôùí êáõóßìùí äçìéïõñãåß êõñßùò ðåñéâáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá. Äýï áðü áõôÜ åßíáé:

• Ôï öáéíüìåíï ôïõ èåñìïêçðßïõ, ôï ïðïßï ïöåßëåôáé êõñßùò óôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñá-

êá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá êáõóáÝñéá.

• Ôï öáéíüìåíï ôçò üîéíçò âñï÷Þò, ôï ïðïßï ïöåßëåôáé êõñßùò óôá ïîåßäéá ôïõ Üíèñá-

êá, ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ èåßïõ, ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá êáõóáÝñéá.

ÃñÜøå ôá ïíüìáôá êáé ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôñéþí áåñßùí êáé ôñéþí õãñþí

õäñïãïíáíèñÜêùí.

Ëýóç:

• ÁÝñéïé õäñïãïíÜíèñáêåò: ÌåèÜíéï CH4, ÐñïðÜíéï C3H8, áéèÜíéï C2H6.

• Õãñïß õäñïãïíÜíèñáêåò: ÏêôÜíéï C8H18, ÄåêÜíéï C10H22, Âåíæüëéï C6H6.

ÐïéÝò åßíáé ïé ðñþôåò ýëåò ôçò ðåôñï÷çìéêÞò âéïìç÷áíßáò; ÐïéÝò êáôçãïñßåò ÷çìéêþí

ðñïúüíôùí åßíáé ôá ôåëéêÜ ðñïúüíôá;

Ëýóç:

Ïé ðñþôåò ýëåò ôçò ðåôñï÷çìéêÞò âéïìç÷áíßáò åßíáé ïé õãñïß êáé ïé áÝñéïé õäñïãï-

íÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ðåôñÝëáéï Þ ôï öõóéêü áÝñéï.




13ο Μάθηµα:

Θρεπτικές ύλες - Υδατάνθρακες

14ο Μάθηµα:

Λιπαρές ουσίες

15ο Μάθηµα:

Πρωτεΐνες ή λευκώµατα




13Θρεπτικές Ύλες

Υδατάνθρακες

Θρεπτικές ύλες:

Τί είναι οι θρεπτικές ύλες;

Θρεπτικές ύλες ονοµάζονται τα “καύσιµα” των εµ-

βίων όντων, δηλαδή οι ουσίες από τις οποίες εξασφα-

λίζουν την απαιτούµενη ενέργεια για να διατηρηθούν

στη ζωή. Στις θρεπτικές ύλες ανήκουν τρείς µεγάλες

κατηγορίες οργανικών ενώσεων:

• Οι υδατάνθρακες

• Οι λιπαρές ουσίες

• Οι πρωτεΐνες

Τα έµβια όντα εξασφαλίζουν τις απαραίτητες θρεπτικές ύλες µε την τροφή.

Υδατάνθρακες:

Τί είναι οι υδατάνθρακες;

Υδατάνθρακες ονοµάζονται οι θρεπτικές ύλες που

είναι πλατιά διαδεδοµένες στους φυτικούς και ζωϊκούς ορ-

γανισµους. Οι περισσότεροι υδατάνθρακες αντιστοιχούν στο

γενικό τύπο: Cx(H2O)y δηλαδή περιέχουν εκτός από άνθρακα

υδρογόνο και οξυγόνο, µε αναλογία 2:1, όπως και στο νερό.

Η χηµική τους σύσταση εξηγεί το όνοµα των υδατανθρά-

κων καθως αποτελείται από τη ρίζα υδατ- (το θέµα της

γενικής λέξης ύδωρ) και τη λέξη άνθρακας.

Το αλεύρι και τα προϊόντα

του είναι πηγές υδατανθρά-

κων για τον άνθρωπο.




170.

Αποτέλεσµα της φωτοσύνθεσης είναι τα φυτά να αποθηκεύουν ηλιακή ενέρ-

γεια µε τη µορφή χηµικής ενέργειας στους υδατάνθρακες.

Υπάρχουν και υδατάνθρακες στο µόριο των οποίων τα άτοµα οξυγόνου και

υδρογόνου δεν βρίσκονται µε αναλογία 2:1.

Πως παράγονται οι υδατάνθρακες στα φυτά;

Η παραγωγή υδατανθράκων στα φυτά στηρίζεται στη

φωτοσύνθεση η οποία πραγµατοποιείται στα πράσινα µέρη

των φυτών, µε τη βοήθεια της χλωροφύλης και αποτέλε-

σµά της είναι η παραγωγή αποκλειστικά γλυκόζης .

Στη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά παίρνουν το διο-

ξείδιο του άνθρακα (CO2) από τον ατµοσφαιρικό αέρα, το

νερό από το έδαφος και µε τη βοήθεια της χλωροφύλλης και

της ηλιακής ενέργειας παράγουν γλυκόζη (C6H

12O

6) και Ο

2:

6CO2 + 6H2O ηλιακή

ενέργεια→ C6H12O6 + 6O2

διοξείδιο νερό γλυκόζη οξυγόνοτου άνθρακα

Η γλυκόζη και οι άλλοι υδατάνθρακες µετασχηµατίζονται

σε πολυπλοκότερους όπως το άµυλο και η κυτταρίνη.

Τι ρόλο παίζουν οι υδατάνθρακες στα φυτά;

Ο ρόλος των υδατανθράκων στα φυτά είναι διπλός.α. Λειτουργούν ως “αποθήκες” ενέργειας καθώς τα φυτά

µε την οξείδωση των υδατανθράκων, από το οξυγόνο

που παίρνουν από την ατµόσφαιρα µε την αναπνοή, εξα-

σφαλίζουν την αναγκαία ενέργεια για να επιβιώσουν.

Παράδειγµα: Η οξείδωση της γλυκόζης

C6H12O6 + 6O2 →→→→→ 6CO2 + 6H2O + ενέργεια

γλυκόζη οξυγόνο διοξείδιο νερό

του άνθρακα

Η διαδικασία της φωτο-

σύνθεσης σχηµατικά.




171.

Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι υδατάνθρακες;

Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε δύο µεγάλες κατη-

γορίες, στους απλούς υδατάνθρακες ή µονοσακχαρίτες και

στους διασπώµενους υδατάνθρακες ή πολυσακχαρίτες.

Οι διασπώµενοι υδατάνθρακες χωρίζονται επίσης στους

ζαχαροειδείς ή ολιγοσακχαρίτες και στους µη σακχαροει-

δείς πολυσακχαρίτες.

Μονοσακχαρίτες:

Ποιοι υδατάνθρακες ονοµάζονται µονοσακχαρίτεςκαι ποιες είναι οι φυσικές τους ιδιότητες;

Μονοσακχαρίτες ονοµάζονται οι υδατάνθρακες που

περιέχουν στο µόριό τους τρία έως έξι άτοµα άνθρακα.

Οι κυριότεροι µονοσακχαρίτες είναι η γλυκόζη, η φρουκτό-

ζη και η γαλακτόζη.

Οι φυσικές ιδιότητες των µονοσκακχαριτών είναι:

• Είναι στερεές κρυσταλικές ουσίες.

• Έχουν γλυκιά γεύση.

• Έχουν µεγάλη διαλυτότητα στο νερό.

β. Αποτελούν το κύριο συστατικό (60% - 90%) των στερεών

συστατικών των φυτών. Πιο συγκεκριµένα, τα κυτταρικά

τοιχώµατα των φυτών αποτελλούνται από τον υδατάν-

θρακα κυτταρίνη.

Η γλυκόζη, η φρουκτόζη και η γαλακτόζη έχουν τον ίδιο µοριακό τύπο (C6H

12O

6)

όµως τα άτοµά τους συνδέονται µε διαφορετικό τρόπο στο κάθε µόριο.

Γενικά, χηµικές ενώσεις που έχουν ίδιο µοριακό τύπο αλλά διαφέρουν στον

τρόπο που ενώνονται τα άτοµά τους στο µόριο, ονοµάζονται ισοµερείς ενώσεις .

Τα ζώα δεν παράγουν υδατάνθρακες, αλλά τους εξασφαλίζουν µε την τροφή τους.




172.

Τι γνωρίζουµε για τη γλυκόζη ή σταφυλοσάκχαρο;

Η γλυκόζη έχει µοριακό τύπο C6H

12O

6και υπάρχει στο

αίµα των ανθρώπων. Στους υγιείς ανθρώπους η περιεκτικό-

τητα γλυκόζης είναι 75 - 110 mg/100mL. Όταν η περιεκτικότη-

τα γλυκόζης ξεπεράσει τα 160 - 180 mg/100mL, έχουµε παθο-

λογικές καταστάσεις και η γλυκόζη αποβάλλεται µε τα ούρα.

Αυτό είναι ένα από τα συµπτώµατα της νόσου διαβήτης.

Τι γνωρίζουµε για τη φρουκτόζη ή οπωροσάκχαρο;

Η φρουκτόζη έχει µοριακό τύπο C6H

12O

6, υπάρχει στα

ώριµα φρούτα και είναι 1,5 έως 1,7 φορές πιο γλυκιά από

την κοινή ζάχαρη.

Τι γνωρίζουµε για τη γαλακτόζη;

Έχει µοριακό τύπο C6H

12O

6, και σχηµατίζεται στους

µαστούς των θηλαστικών από τη γλυκόζη του αίµατος

Ολιγοσακχαρίτες:

Ποιοι υδατάνθρακες ονοµάζονται ολιγοσακχαρίτες

και ποιες είναι οι φυσικές τους ιδιότητες;

Ολιγοσακχαρίτες ονοµάζονται οι υδατάνθρακες που

προκύπτουν από τη συνένωση δύο έως δέκα µονοσακχαριτών.

Ειδικότερα οι ολιγοσακχαρίτες που προκύπτουν από την

ένωση δύο µονοσακχαριτών λέγονται δισακχαρίτες.

Παράδειγµα:

C6H12O6 + C6H12O6 →→→→→ C12H22O11 + H2O

µονοσακχαρίτης µονοσακχαρίτης δισακχαρίτης νερό

Οι κυριότεροι δισακχαρίτες είναι το καλαµοσάκχαρο, η µαλ-

τόζη και η λακτόζη, οι οποίοι είναι ισοµερείς ενώσεις µε

Οι µονοσακχαρίτες παραλαµβάνονται βιοµηχανικά από τη διάσπαση του κα-

λαµοσάκχαρου ή του αµύλου που περιέχουν τα δηµητριακά.

Το µόριο της γλυκόζης σε

τρισδιάστατη απεικόνιση.




173.

Τι γνωρίζουµε για το καλαµοσάκχαρο;

Το καλαµοσάκχαρο σχηµατίζεται από ένα µόριο γλυ-

κόζης και ένα µόριο φρουκτόζης. Είναι η συνηθισµένη ζά-

χαρη του εµπορίου, κρυσταλλική ή άχνη και παραλαµβάνε-

ται από τα ζαχαροκάλαµα ή τα ζαχαρότευτλα.

Τι γνωρίζουµε για τη µαλτόζη ή βυνοσάκχαρο;

Η µαλτόζη σχηµατίζεται από δύο µόρια γλυκόζης καιπρωτοανιχνεύθηκε στη βύνη. Βύνη ονοµάζεται το φύτρο

του κριθαριού που του διακόπηκε η βλάστηση.

Τι γνωρίζουµε για τη λακτόζη;

Η λακτόζη σχηµατίζεται από ένα µόριο γαλακτόζης;

και ένα µόριο γλυκόζης. Βρίσκεται στο γάλα.

Μη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες:Τι είναι οι µη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες;

Οι µη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες είναι φυσικά πο-

λυµερή που προκύπτουν από τη συνένωση εκατοντάδων έως

και χιλιάδων µονοσακχαριτών µε ταυτόχρονη αποβολή νερού.

C6H12O6+ C6H12O6+ ... →→→→→ (C6H10O5) ν + (ν – 1)Η2Ο

µη σακχαρειδής

πολυσακχαρίτης

Οι µονοσακχαρίτες και οι ολιγοσακχαρίτες έχουν ίδιες φυσικές ιδιότητες αλλά

διαφορετικές χηµικές ιδιότητες.

µοριακό τύπο C12

H22

O11

.

Οι φυσικές ιδιότητες των ολιγοσακχαριτών είναι:• Είναι στερεές ουσίες.

• Έχουν γλυκιά γεύση.

• Έχουν µεγάλη διαλυτότητα στο νερό.

Ζαχαροκάλαµα.

Τευτλοκαλιέργεια.




174.

Οι κυριότεροι µη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες είναι το

άµυλο, το γλυκογόνο και η κυτταρίνη.

Τι γνωρίζουµε για το άµυλο;

Το άµυλο το βρίσκουµε σε µεγάλες ποσότητες στα

δηµητριακά, στις πατάτες, στα όσπρια όταν είναι ώριµα και

στα φρούτα όταν είναι άγουρα. Η διάσπαση του αµύλου

στον ανθρώπινο οργανισµό γίνεται συµφωνα µε το παρα-

κάτω σχήµα:

∆ηλαδή το άµυλο αρχικά διασπάται και µετατρέπεται σε

µαλτόζη στη στοµατική κοιλότητα µε τη βοήθεια του ενζύ-

µου πτυαλίνη που υπάρχει στο σάλιο. Στο λεπτό έντερο η

µαλτόζη µε τη βοήθεια της παγκρεατικής αµυλάσης δια-

σπάται σε γλυκόζη, η οποία απορροφάται από τα τριχοειδή

αγγεία του λεπτού εντέρου και καταλήγει στην κυκλοφορία

του αίµατος.

Τι γνωρίζουµε για το γλυκογόνο;

Το γλυκογόνο υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισµό

και πιο συγκεκριµένα στο συκώτι (ηπατικό γλυκογόνο)και

στους µύες (µυϊκό γλυκογόνο). Με τη µορφή γλυκογόνου

αποθηκεύεται η περίσσεια γλυκόζης του αίµατος, για να

χρησιµοποιηθεί όταν ο οργανισµός χρειαστεί ενέργεια.

Τι γνωρίζουµε για την κυτταρίνη;

Το µόριο της κυτταρίνης αποτελείται από 100 έως

2000 µόρια γλυκόζης. Αποτελεί την ουσία από την οποία

είναι φτιαγµένα τα κυτταρικά τοιχώµατα των φυτών.

Τα φυτοφάγα ζώα έχουν τη δυνατότητα να µεταβολίζουν

τη κυτταρίνη και να παίρνουν ενέργεια.

Ο άνθρωπος δεν διαθέτει τα κατάλληλα ένζυµα µε τα οποία

διασπάται η κυτταρίνη, άρα δεν έχει καµία καµία θρεπτική

αξία για αυτόν.

Το ρύζι, οι πατάτες, το κα-

λαµπόκι, είναι ορισµένες

από τις τροφές που περιέ-

χουν άµυλο.

Τα σιτηρά είναι άλλη µία

πηγή αµύλου.




175.

1. Θρεπτικές ύλες είναι οι ουσίες από τις οποίες τα έµβια όντα

εξασφαλίζουν την απαιτούµενη ενέργεια. Στις θρεπτικές ύλες

ανήκουν τρεις µεγάλες κατηγορίες οργανικών ουσιών: οι

υδατάνθρακες, τα λίπη και οι πρωτεΐνες.

2. Οι υδατάνθρακες είναι πλατιά διαδεδοµένοι στους φυτικούς και

ζωϊκούς οργανισµούς. Στα φυτά παράγονται µε τη διαδικασία της

φωτοσύνθεσης.

3. Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε απλούς ή µονοσακχαρίτες και διασπώµενους ήπολυσακχαρίτες. Οι πολυσακχαρίτες διακρίνονται σε ζαχαροειδείς ή

ολιγοσακχαρίτες και µη σακχαροειδείς.

4. Οι µονοσακχαρίτες περιέχουν από 3 - 6 άτοµα άνθρακα. Οι κυριότεροι

µονοσακχαρίτες είναι η γλυκόζη ή φρουκτόζη και η γαλακτόζη.

5. Οι ολιγοσακχαρίτες προκύπτουν από τη συνένωση 2 - 10 µονοσακχαριτών. Οι

κυριότεροι ολιγοσακχαρίτες είναι το καλαµοσακχαρο η µαλτόζη και η λακτόζη.

6. Οι µη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες προκύπτουν από τον πολυµερισµό

µονοσακχαριτών. Οι κυριότεροι είναι το άµυλο, το γλυκογόνο και η κυτταρίνη.

Είναι όµως απαραίτητο να υπάρχει στην τροφή του γιατί

συντελεί στην καλή πέψη, απασχολεί για µεγάλο χρόνο το

πεπτικό σύστηµα δηµιουργώντας την αίσθηση κορεσµούκαι βοηθά την αφόδευση.

Στη βιοµηχανία η κυτταρίνη παραλαµβάνεται από το ξύλο

και το άχυρο όταν όµως θέλουµε καθαρή κυτταρίνη ως πρώ-

τη ύλη χρησιµοποιείτε το βαµβάκι.

Τα κυριότερα προϊόντα της κυτταρίνης είναι το χαρτί , το

τεχνητό µετάξι, ο κελλουλοΐτης , η νιτροκυτταρίνη ( βαµ-

βακοπυρίτιδα).

Πως ανιχνεύονται οι µη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες;

Η ανίχνευση των µη σακχαροειδών πολυσακχαριτών

γίνεται µε υδατικό διάλυµα ιωδίου όπου έχει προστεθεί ιω-

διουχο κάλιο για να διαλυθεί το ιώδιο.

Αν ρίξουµε µερικές σταγόνες από το παραπάνω διάλυµα:

• Σε αµυλο: χρωµατίζεται κυανό.

• Σε γλυκογόνο:χρωµατίζεται καστανοκόκκινο.

• Σε κυτταρίνη: χρωµατίζεται καστανό.




176.

Ποιές από τις παρακάτων προτάσεις είναι σωστές και ποιές λανθασµένες;

α. Με την φωτοσύνθεση παράγονται διάφοροι υδατάνθρακες.β. Η γλυκόζη και η φρουκτόζη είνα ισοµερείς ενώσεις έχουν δηλαδή ίδιο µοριακό

τύπο αλλά διαφέρουν στον τρόπο σύνδεσης των ατόµων τους.

γ. Το καλαµοσάκχαρο προκύπτει από την ένωση 2 µορίων γλυκόζης.

δ. Το άµυλο υπάρχει σε αφθονία στα δηµητριακά.

ε. Το γλυκογόνο µε υδατικό διάλυµα ιωδίου δίνει κυανό χρώµα.

Λύση:

α. Η πρόταση είναι λανθασµένη γιατί από τη φωτοσύνθεση παράγεται µόνο γλυκόζη.

β. Η πρόταση είναι σωστή.

γ. Η πρόταση είναι λανθασµένη γιατί το καλαµοσάκχαρο σηµατίζεται από την ένωση

ενός µοριού γλυκόζης και ενός µορίου φρουκτόζης.

δ. Η πρόταση είναι σωστή.

ε. Η πρόταση είναι λανθασµένη γιατί το γλυκογόνο µε υδατικό διάλυµα ιωδίου δίνει

καστανοκόκκινο χρώµα.

Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις.

α. Οι κατηγορίες οργανικών ενώσεων που ανήκουν στις θρεπτικές ύλες είναι οι

......................... τα ......................... και οι .........................

β. Τα προϊόντα της φωτοσύνθεσης είναι ......................... και ....................... ..

γ. Η γλυκόζη και η φρουκτόζη έχουν µοριακό τύπο .........................

δ. Αν ενωθούν 2 µόρια γλυκόζης σχηµατίζεται η .................... .....

ε. Τα ......................... ζώα µπορούν και µεταβολίζουν την κυτταρίνη ενώ οι άνθρωποι

όχι γιατί δεν υπάρχουν στον οργανισµό τους τα κατάλληλα ......................... για να τη

διασπάσουν.

Λύση:

α. υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες β. γλυκόζη, οξυγόνο

γ. C6H12O6 δ. µαλτόζη ε. φυτοφάγα, ένζυµα




177.

Να αντιστοιχίσετε τους υδατάνθρακες της στήλης Α µε την κατηγορία στην οποία

ανηκουν της στήλης Β.

Στήλη Α

1. Καλαµοσάκχαρο

2. Γλυκόζη

3. Άµυλο

4. Γαλακτόζη

5. Μαλτόζη

Στήλη Β

α. Μονοσακχαρίτες

β. Ολιγοσακχαρίτες

γ. Μη σακχαροειδείς

πολυσακχαρίτες

Λύση:

1.→ β, 2.→ α, 3.→ γ, 4.→ α, 5.→ β, 6.→ β, 7.→ γ, 8.→ α, 9.→ γ

6.Λακτόζη

7. Κυτταρίνη

8. Φρουκτόζη

9. Γλυκογόνο

Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασµένες;

α. Τα µόρια των υδατανθράκων περιέχουν άνθρακα υδρογόνο και οξυγόνο.

β. Η φωτοσύνθεση γίνεται µε τη βοήθεια της χλωροφύλλης.

γ. Οι υδατάνθρακες υπάρχουν στα φυτά σε µικρές ποσότητες.

δ. Η φρουκτόζη έχει µοριακό τύπο5 10 20

C H O .

ε. Η κυτταρίνη αποτελεί σηµαντική πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο οργανισµό.

Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις.

α. Οι περισσότεροι υδατάνθρακες αντιστοιχούν σε γενικό τύπο .........................

β. Η παραγωγή υδατανθράκων στα φυτά στηρίζεται στη διαδικασία της .........................

γ. Η γλυκόζη ή φρουκτόζη και η γαλακτόζη ανήκουν στους ........................ .

δ. Το καλαµοσάκχαρο σχηµατίζεται από ένα µόριο ......................... και ένα µόριο

.........................

ε. Το άµυλο διασπάται και µετατρέπεται σε ........... .............. στη στοµατική κοιλότητα.




178.

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση:

α. Θρεπτικές ύλες δεν είναι οι:

i. υδατάνθρακες ii. λίπη

iii. βιταµίνες iv. πρωτεΐνες

β. Ο υδατάνθρακας που παράγεται από τη φωτοσύνθεση είναι:

i. η φρουκτόζη ii. η γλυκόζη

iii. η γαλακτόζη iv. η µαλτόζη

γ. Ολιγοσακχαρίτης είναι:

i. η κυτταρίνη ii. η µαλτόζη

iii. η φρουκτόζη iv. το γλυκογόνο

δ. Αν ριξουµε µερικές σταγόνες υδατικού διαλύµατος ιωδίου σε άµυλο αυτό χρωµατίζεται:

i. κυανό ii. κόκκινο

iii. πράσινο iv. καστανοκόκκινο

Να αντιστοιχίσετε τους υδατάνθρακες της στήλης Α µε το µοριακό τους τύπο στη στήλη Β.

Στήλη Α

1. Γλυκόζη

2. Καλαµοσάκχαρο

3. Φρουκτόζη

4. Μαλτόζη

5.Λακτόζη

6. Γαλακτόζη

Στήλη Β

α. 6 12 6

C H O

β. 12 22 11

C H O




179.

Θέµα 1ο

α. Να περιγράψετε συνοπτικά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

β. Σε ποιές κατηγορίες διακρίνονται οι υδατάνθρακες;

Θέµα 2ο

α. Να αναφέρεται τρεις δισακχαρίτες και τις φυσικές τους ιδιότητες.

β. Που συναντάµε το γλυκογόνο στον ανθρώπινο οργανισµό;

Θέµα 3ο

1. Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιές λανθασµένες;

α. Οι µονοσακχαρίτες έχουν µεγάλη διαλυτότητα στο νερό.

β. Με τη φωτοσύνθεση τα φυτά αποθηκεύουν ηλιακή ενέργεια µε τη µορφή χηµικήςενέργειας

γ. Όταν η γλυκόζη στο αίµα ενός ανθρώπου είναι λιγότερη από το κανονικό έχουµε

τη νόσο διαβήτη.

2. Να αντιστοιχίσετε τους δισακχαρίτες στη στήλη Α από τον συνδιασµό µονοσακ-

χαριτών που προκύπτουν στη στήλη Β.

Θέµα 4ο

Να βρείτε για ποιες τιµές των x, y στο γενικό τύπο των υδατανθράκων Cx(H2O)y έχουµε:

α. το µόριο της γλυκόζης β. το µόριο του καλαµοσάκχαρου.

Στήλη Β

α.1 µόριο γαλακτόζης και

1 µόριο γλυκόζης

β. 2 µόρια γλυκόζης

γ. 1 µόριο γλυκόζης και 1

µόριο φρουκτόζης

Στήλη Α

1. µαλτόζη

2. καλαµοσάκχαρο

3. λακτόζη




180.

Το ψωµί ή οι πατάτες όταν µείνουν για λίγο στο στόµα µας, αποκτούν γλυκιά γεύση.

Μπορείς να δώσεις µία εξήγηση για αυτό;

Λύση:

Το ψωµί και οι πατάτες περιέχουν άµυλο το οποίο όταν εισέρχεται στη στοµατικήκοιλότητα, µε τη βοήθεια της πτυαλίνης που περιέχει το σάλιο, διασπάται σε µαλτόζη,

η οποία έχει γλυκιά γεύση.

Ταξινόµησε τους παρακάτω υδατάνθρακες σε κατάλληλες θέσεις κατά το σχήµα:

καλαµοσάκχαρο, γλυκόζη, άµυλο, µαλτόζη, κυτταρίνη, λακτόζη, φρουκτόζη, γλυκο-

γόνο, γαλακτόζη.

O πίνακας παρουσιάζει τη σύσταση δύο τύπων λεµονάδας µε την ίδια γλυκιά γεύση.

Στη φυσική υπάρχει ο υδατάνθρακας ζάχαρη, ενώ στην τύπου “light” η τεχνητή




181.

γλυκαντική ύλη ασπαρτάµη. Σχολιάστε τις διαφορές (ως προς το pH, τα συντηρητι-

κά, τη θρεπτική αξία κ.α.).

Απάντηση:

pH: Παρατηρούµε ότι η λεµονάδα έχει µικρότερο pH από το αναψυκτικό τύπου “light”

δηλαδή είναι πιο όξινη.

Συντηρητικά: Παρατηρούµε ότι η λεµονάδα δεν περιέχει συντηρητικά ενώ το αναψυκ-

τικό τύπου “light” περιέχει τα συντηρητικά καυστικό νάτριο και βενζοϊκό οξύ.

Θρεπτική αξία: Παρατηρούµε ότι η λεµονάδα δίνει πολύ περισσότερες θερµίδες από

το αναψυκτικό τύπου “light”.

Ζάχαρη - ασπαρτάµη: Παρατηρούµε ότι σε ίσες ποσότητες, η ποσότητα της ασπαρτά-

µης που υπάρχει στο αναψυκτικό τύπου “light” είναι διακόσιες φορές µικρότερη από τη

ζάχαρη στη λεµονάδα, γιατί τα 50 mg/100 mL είναι το ίδιο µε 0,05 Kg/100 L.




14ËéðáñÝò ïõóßåò

ËéðáñÝò ïõóßåò:

Ðïéåò êáôçãïñßåò ëéðáñþí ïõóéþí õðÜñ÷ïõí;

Ç äéÜêñéóç ôùí ëéðáñþí ïõóéþí óå êáôçãïñßåò ìðï-

ñåß íá ãßíåé ìå äýï ôñüðïõò:

á. Ìå âÜóç ôç öõóéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç óå èåñìïêñáóßá

äùìáôßïõ äéáêñßíïíôáé óå ëßðç üôáí åßíáé óôåñåÝò êáé óå

Ýëáéá (ëÜäéá) üôáí åßíáé õãñÝò.

â. Ìå âÜóç ôçí ðñïÝëåõóç ôïõò äéáêñßíïíôáé óå æùéêÞò

ðñïÝëåõóçò êáé öõôéêÞò ðñïÝëåõóçò.

Ôß ãíùñßæïõìå ãéá ôéò ëéðáñÝò ïõóßåò æùéêÞò ðñïÝ-

ëåõóçò;

Óôá æþá êáé óôïí Üíèñùðï ïé ëéðáñÝò ïõóßåò âñß-

óêïíôáé êõñßùò ìå ôç ìïñöÞ ëßðïõò, åíþ óôá øÜñéá ìå ôç

ìïñöÞ ëáäéþí. Âñßóêïíôáé êõñßùò óôïí õðïäüñéï éóôü,

ãýñù áðü ïñéóìÝíá üñãáíá êáé óôï ãÜëá. Ï Üíèñùðïò óôçí

êáèçìåñéíÞ ôïõ äéáôñïöÞ ÷ñçóéìïðïéåß ôï âïýôõñï ðïõ

ðñïóëáìâÜíåôáé áðü ôï ãÜëá ìå âßáéç áíáêßíçóç Þ öõãï-

êÝíôñçóç êáé ôï ëßðïò áðü ôá æþá ðïõ åêôñÝöåé, äçëáäÞ

ôùí ÷ïßñùí, âïïåéäþí êáé ðñïâÜôùí.

Ãéá íá ãßíåé ç ðáñáëáâÞ æùéêïý ëßðïõò áêïëïõèåßôáé ç

ðáñáêÜôù äéáäéêáóßá:

Ïé ëéðáñïß éóôïß ðëÝíïíôáé êáëÜ êáé ôåìá÷ßæïíôáé.

Óôç óõíÝ÷åéá Ý÷ïõìå ôÞîç óå èåñìïêñáóßá 60ï

C - 70o

C êáé

Ôï ãÜëá êáé ïñéóìÝíá áðü

ôá ðñïúüíôá ôïõ ðåñéÝ÷ïõí

ëéðáñÝò ïõóßåò æùéêÞò ðñï-

Ýëåõóçò.




184.

Èñõìáôéóìüò åëéÜò ìå ôç

ðáñáäïóéáêÞ ìÝèïäï.

Ôé ãíùñßæïõìå ãéá ôéò ëéðáñÝò ïõóßåò öõôéêÞò ðñïÝ-

ëåõóçò;

Óôïõò öõôéêïýò ïñãáíéóìïýò ïé ëéðáñÝò ïõóßåò õðÜñ-

÷ïõí êõñßùò ìå ôç ìïñöÞ ëáäéïý óôïõò êáñðïýò Þ óôïõò

óðüñïõò. Óðáíéüôåñá ôéò âñßóêïõìå êáé ìå ôç ìïñöÞ ëßðïõò.

Ç ðáñáëáâÞ ôùí åëáßùí áðü ôïõò êáñðïýò Þ ôïõò óðü-

ñïõò ôùí öõôþí ãßíåôáé ìå ôçí ðáñáêÜôù äéáäéêáóßá:

Áñ÷éêÜ ïé êáñðïß Þ ïé óðüñïé èñõìáôßæïíôáé óå åéäéêïýò

ìýëïõò êáé óôç óõíÝ÷åéá ðéÝæïíôáé ìå êáôÜëëçëåò õäñáõëé-

êÝò ðñÝóóåò (Ýêèëéøç). Ôï ðñïúüí ôçò Ýêèëéøçò öõãïêÝ- íôñßæåôáé þóôå íá áðïìáêñõíèïýí ïé ðñïóìßîåéò (ðåñéâëÞ-

ìáôá êáñðþí Þ óðüñùí) êáé íá ðáñáëçöèåß ôï ëÜäé.

Ïé êõñéüôåñåò ëéðáñÝò ïõóßåò öõôéêÞò ðñïÝëåõóçò öáßíïíôáé

óôï ðáñáêÜôù ó÷åäéÜãñáììá:

ôåëéêÜ áöõäÜôùóç.

Ïé êõñéüôåñåò ëéðáñÝò ïõóßåò æùéêÞò ðñïÝëåõóçò öáßíï- íôáé óôï ðáñáêÜôù ó÷åäéÜãñáììá:

Ôé åßíáé ç åóôåñïðïßçóç;

Åóôåñïðïßçóç ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç åíüò ïîÝïò

ìå ìßá áëêïüëç. Ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò åßíáé ìßá ïñ-

ãáíéêÞ Ýíùóç ðïõ ïíïìÜæåôáé åóôÝñáò êáé íåñü:

ïîý + áëêïüëç →→→→→ åóôÝñáò + íåñü

Èñõìáôéóìüò åëéÜò ìå ôç

óýã÷ñïíç ìÝèïäï. Óôá äåîéÜöáßíåôáé ç ðñÝóóá Ýêèëéøçò.

Ôï ëÜäé, ìåôÜ ôç öõãïêÝíôñéóç.




185.

Ðïéá åßíáé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí ëéðáñþí ïõóéþí;

Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò åßíáé ìßãìáôá äéáöüñùí ôñéãëõêå-

ñéäßùí. Ôá ôñéãëõêåñßäéá åßíáé åóôÝñåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü

ôçí åóôåñïðïßçóç ïñéóìÝíùí ïñãáíéêþí ïîÝùí (óôåáôéêü

ïîý, ðáëìéôéêü ïîý, åëáúêü ïîý) ìå ôçí áëêïüëç ãëõêåñßíç.

Ôé åßíáé ôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá;

ËÜäéá ÷áìçëÞò ðïéüôçôáò ðïõ åßíáé áêáôÜëëçëá ãéá

ôñïöÞ, áíáâáèìßæïíôáé ìå ôçí ðñïóèÞêç õäñïãüíïõ óôïõò

åóôÝñåò ôïõ åëáúêïý ïîÝïò. Áõôü Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá áðü

õãñÜ íá ìåôáôñáðïýí óå óôåñåÜ, äçëáäÞ óå ëßðç.

Ç ðáñáðÜíù äéáäéêáóßá ïíïìÜæåôáé õäñïãüíùóç êáé ôá

ðñïúüíôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôéò ìáñãáñßíåò;

Ïé ìáñãáñßíåò ðñïêýðôïõí áðü ôçí êáôåñãáóßá ôùí õ-äñïãïíùìÝíùí åëáßùí. Ç êáôåñãáóßá áõôÞ ðåñéëáìâÜíåé áíÜ-

ìéîç ôïõò ìå ãÜëá, âéôáìßíåò, Üñùìá êáé ÷ñùóôéêÝò ïõóßåò.

Ïé ìáñãáñßíåò Ý÷ïõí ãåýóç êáé õöÞ ðáñüìïéá ìå ôï âïýôõñï,

üìùò Ý÷ïõí ÷áìçëüôåñï êüóôïò êáé ìéêñÞ âéïëïãéêÞ áîßá.

Ôé åßíáé ôï ñáöéíÜñéóìá;

Ôï ñáöéíÜñéóìá åßíáé ìßá ìÝèïäïò åîåõãåíéóìïý ôïõ

ëáäéïý ÷ùñßò íá áëëÜîåé ç öõóéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç.ÊáôÜ ôï ñáöéíÜñéóìá ôï ëÜäé õðïâÜëëåôáé óå:

• Äéáýãáóç

• ÖõãïêÝíôñéóç

• ÄéÞèçóç

• ÅîïõäåôÝñùóç ôùí åëåýèåñùí ïîÝùí

• Áðüóìçóç

• Áðï÷ñùìáôéóìü

ÁðïôÝëåóìá ôïõ ñáöéíáñßóìáôïò åßíáé ôï ëÜäé íá ãßíåôáé

äéáõãÝò êáé åýãåõóôï. ¼ìùò åßíáé ðéï åõáßóèçôï óôï öùò

êáé ôéò ïîåéäùôéêÝò ïõóßåò.

Ç ìáñãáñßíç ìïéÜæåé ðïëý

ìå ôï âïýôõñï, åßíáé üìùò

ðñïúüí åðåîåñãáóßáò ôùí

õäñïãïíùìÝíùí åëáßùí.




186.

Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï áãíü ðáñèÝíï åëáéüëáäï;

Ôï áãíü ðáñèÝíï åëáéüëáäï åßíáé ëÜäé êáëýôåñçò

ðïéüôçôáò, Ý÷åé ÷áìçëÞ ïîýôçôá êáé ðáñáëáìâÜíåôáé áðü

ôçí ðñþôç øõ÷ñÞ Ýêèëéøç ôçò åëéÜò.

Ïé öõóéêÝò ôïõ éäéüôçôåò åßíáé:

• Åßíáé äéáõãÝò

• Ôï ÷ñþìá ôïõ åßíáé ÷ñõóïêßôñéíï Þ êéôñéíïðñÜóéíï

• ̧ ÷åé åõ÷Üñéóôç ãåýóç

Ïé öõóéêÝò áíôéïîåéäùôéêÝò ïõóßåò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôï áãíü

ðáñèÝíï åëáéüëáäï åìðïäßæïõí ôï ôÜããéóìá.

Ôé åßíáé ôï ôÜããéóìá;

ÔÜããéóìá ïíïìÜæåôáé ç ïîåßäùóç êáé äéÜóðáóç ôùí

ôñéãëõêåñéäßùíí ôùí ëéðáñþí ïõóéþí.

Åßíáé ç óïâáñüôåñç áëëïßùóç ðïõ åìöáíßæïõí ïé ëéðáñÝò

ïõóßåò êáé Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá íá áðïêôïýí Üó÷çìç ãåý-

óç êáé äõóÜñåóôç ïóìÞ.

Ïé áéôßåò ðïõ ðñïêáëïýí ôï ôÜããéóìá åßíáé:

• Ôï Ýíôïíï öùò

• Ï áÝñáò

• Ç õøçëÞ èåñìïêñáóßá

• Ïé ìéêñïïñãáíéóìïß

Ðïéá åßíáé ç âéïëïãéêÞ óçìáóßá ôùí ëéðáñþí ïõóéþí;

Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôïí Üíèñù-

ðï ãéáôß:

• Åßíáé êýñéï äïìéêü óõóôáôéêü ôùí êõôôáñéêþí ìåìâñáíþí.

• Áðïôåëïýí “áðïèÞêåò” åíÝñãåéáò, êáèþò êáôÜ ôçí êÜõóç

1g ëßðïõò áðåëåõèåñþíïíôáé 9,3 Kcal Þ 39 KJ åíÝñãåéáò.

• Âïçèïýí óôç äéáôÞñçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ôïõ óþìáôïò

óå öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá, ãéáôß ôï ëßðïò åßíáé êáêüò á-

ãùãüò ôçò èåñìüôçôáò, ìå áðïôÝëåóìá áõôü ðïõ âñßóêåôáé

êÜôù áðü ôï äÝñìá íá åìðïäßæåé ôéò áðþëåéåò èåñìüôçôáò.

• Ôá ëßðç ðñïóôáôåýïõí åõðáèÞ üñãáíá.

• Äéáëýïõí ôéò ëéðïäéáëõôÝò âéôáìßíåò Á, D, E êáé Ê.

Áãíü ðáñèÝíï åëáéüëáäï.

Ôï ëßðïò ðïõ âñßóêåôáé

êÜôù áðü ôçí åðéäåñìßäá

åìðïäßæåé ôéò áðþëåéåò

èåñìüôçôáò.




187.

1. Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò åßíáé èñåðôéêÝò ýëåò ðïõ äßíïõí õðåñäéðëÜóéá

åíÝñãåéá áðü áíôßóôïé÷åò ðïóüôçôåò õäáôáíèñÜêùí êáé ðñùôåúíþí.

2. ¼ôáí ïé ëéðáñÝò ïõóßåò óå èåñìïêñáóßá äùìáôßïõ åßíáé óôåñåÝò

ïíïìÜæïíôáé ëßðç, åíþ üôáí åßíáé õãñÝò Ýëáéá.

3. Ôá Ýëáéá åßíáé ìßãìáôá ôñéãëõêåñéäßùí äçëáäÞ åóôÝñùí ôçò ãëõêåñßíçò ìåïñãáíéêÜ ïîÝá.

4. Ôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôçí õäñïãüíùóç åëáßùí ÷áìçëÞò

ðïéüôçôáò.

5. Ïé ìáñãáñßíåò ðñïêýðôïõí áðü ôçí åðåîåñãáóßá ôùí õäñïãïíùìÝíùí åëáßùí.

6. Ôï ñáöéíÜñéóìá åßíáé Ýíáò ôñüðïò åîåõãåíéóìïý ôùí ëáäéþí ÷ùñßò íá áëëÜæåé ç

öõóéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç. Ôá ñáöéíáñéóìÝíá ëÜäéá åßíáé äéáõãÞ êáé åýãåõóôá áëëÜ

åõáßóèçôá óôï öùò êáé ôéò ïîåéäùôéêÝò ïõóßåò.

7. Ôï ôÜããéóìá åßíáé ç óïâáñüôåñç áëëïßùóç ôùí ëéðáñþí ïõóéþí êáé ç åßíáé ïîåßäùóç

êáé äéÜóðáóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí.

8. Ôá ëßðç êáé ôá Ýëáéá åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôïí Üíèñùðï.

Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò äßíïõí õðåñäéðëÜóéá åíÝñãåéá áðü áíôßóôïé÷åò ðïóüôçôåò

õäáôáíèñÜêùí êáé ðñùôåúíþí.




188.


á. Ôá Ýëáéá Ý÷ïõí ìüíï öõôéêÞ ðñïÝëåõóç.â. Ôá Ýëáéá åßíáé ìßãìáôá ôñéãëõêåñéäßùí.

ã. Ôá ëÜäéá ìå ôï ñáöéíÜñéóìá ãßíïíôáé ðéï áíèåêôéêÜ óôï öùò êáé ôéò ïîåéäùôéêÝò

ïõóßåò.

ä. Ìå ôï ôÜããéóìá âåëôéþíïõìå ôçí ðïéüôçôá åíüò åëáßïõ.

å. Ôá ëßðç åßíáé ôï êýñéï äïìéêü óõóôáôéêü ôùí êõôôáñéêþí ìåìâñÜíùí.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß õðÜñ÷ïõí êáé Ýëáéá æùéêÞò ðñïÝëåõóçò üðùò ôï

ìïõñïõíÝëáéï.


ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ìå ôï ñáöéíÜñéóìá ôá ëÜäéá ãßíïíôáé ðéï äéáõãÞ

êáé åýãåóôá áëëÜ êáé ðéï åõáßóèçôá óôï öùò êáé ôéò ïîåéäùôéêÝò ïõóßåò.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôï ôÜããéóìá åßíáé ç óïâáñüôåñç áëëïßùóç ôùí

ëéðáñþí ïõóéþí.



á. Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò ðïõ óå èåñìïêñáóßá äùìáôßïõ åßíáé ............... .......... ïíïìÜæïíôáé

ëéðç åíù áõôÝò ðïõ åßíáé ......................... Ýëáéá.

â. Ç áíôßäñáóç åíïò ïîÝïò ìå ìéá áëêïüëç ïíïìÜæåôáé ......................... êáé ôá ðñïúüíôá

åßíáé ......................... êáé .........................

ã. Ç äéáäéêáóßá ðñïóèÞêçò õäñïãüíïõ óôïõò åóôÝñåò ôïõ åëáúêïý ïîÝïò ëÝãåôáé

......................... êáé ôá ðñïúüíôá ôçò ......................... Ýëáéá.

ä. Ôï ôÜããéóìá äåí åßíáé ôßðïôá Üëëï áðü ...................... ... êáé .................. ....... ôùí ôñé-

ãëõêåñéäßùí ìéáò ëéðáñÞò ïõóßáò.

å. Ìå ôç ëÞøç ôñïöÞò ðïõ ðåñéÝ÷åé ëéðáñÝò ïõóßåò ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò åîáóöá-

ëßæåé ôéò ......................... âéôáìßíåò.




189.

Ëýóç:

á. óôåñåÝò, õãñÝò â. åóôåñïðïßçóç, åóôÝñáò, íåñü ã. õäñïãüíùóç, õäñïãïíùìÝíá

ä. ïîåßäùóç, äéÜóðáóç å. ëéðïäéáëýôåò

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ëéðáñÝò ïõóßåò ôçò óôÞëçò Á ìå ôçí ðñïÝëåõóç ôïõò ôçò

óôÞëçò Â:

ÓôÞëç Á

1. Âïýôõñï

2. Åëáéüëáäï

3. ÌïõñïõíÝëáéï

ÓôÞëç Â

á. ÖõôéêÞò ðñïÝëåõóçò

â. ÆùéêÞò ðñïÝëåõóçò

Ëýóç:

1.→ â 2.→ á 3.→ â 4.→ â 5.→ á 6.→ á

4. ÇðáôÝëáéï

5. ÊáëáìðïêÝëáéï

6. Âïýôõñï ôïõ êáêÜï


á. Óôá æþá êáé ôïí Üíèñùðï ïé ëéðáñÝò ïõóßåò õðÜñ÷ïõí êõñßùò ìå ôçí ìïñöÞ åëáßïõ.

â. Ôá ðñïúüíôá ôçò åóôåñïðïßçóçò åßíáé ïîý êáé áëêïüëç.

ã. Ïé ìáñãáñßíåò Ý÷ïõí õøçëÞ âéïëïãéêÞ áîßá.

ä. Ôá ëÜäéá ìå ôï ñáöéíÜñéóìá ãßíïíôáé ðéï äéáõãÞ êáé åýãåõóôá.

å. ¼ôáí ïé ëéðáñÝò ïõóßåò ôáããßæïõí áðïêôïýí Üó÷çìç ãåýóç êáé äõóÜñåóôç ïóìÞ.


á. Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò ìå âÜóç ôçò ðñïÝëåõóç ôïõò äéáêñßíïíôáé óå .........................

ðñïÝëåõóçò êáé ......................... ðñïÝëåõóçò.

â. ÊáôÜ ôçí åóôåñïðïßçóç áíôéäñïýí Ýíá ......................... ìå ìéá ......................... êáé

ðáñÜãïíôáé ......................... êáé íåñü

ã. Ïé ìáñãáñßíåò ðñïêýðôïõí áðü ôçí êáôåñãáóßá ôùí ......................... åëáßùí.

ä. Ôï ñáöéíÜñéóìá åßíáé ìéá ìÝèïäïò ......................... ôïõ ëáäéïý ÷ùñßò íá áëëÜæç ç

......................... ôïõ êáôÜóôáóç.




190.

å. Ïé ëéðáñÝò ïõóßåò äßíïõí ......................... åíÝñãåéá áðü áíôßóôïé÷åò ðïóüôçôåò õäá-

ôáíèñÜêùí Þ ðñùôåúíþí.


á. ¸íá ãñáììÜñéï ëéðáñÞò ïõóßáò äßíåé åíÝñãåéá:

i. 0,2kcal ii. 9,3kcal

iii. 90kcal iv. 12kcal

â. H ïîåßäùóç êáé äéÜóðáóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí ìéáò ëéðáñÞò ïõóßáò ïíïìÜæåôáé:

i. ôÜããéóìá ii. õäñïãüíùóç

iii. ñáöéíÜñéóìá iv. åóôåñïðïßçóç

ã. Æùéêü Ýëáéï åßíáé ôï:

i. çëéÝëáéï ii. åëáéüëáäï

iii. ìïõñïõíÝëáéï iv. óïãéÝëáéï




191.

ÈÝìá 1ï

á. Ðüôå ìéá ëéðáñÞ ïõóßá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ëßðïò êáé ðüôå ùò Ýëáéï;

â. Ôé åßíáé ôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé åßíáé ôï ôÜããéóìá êáé ðïéü áðïôÝëåóìá Ý÷åé óôéò ëéðáñÝò ïõóßåò;

â. Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôï ñáöéíÜñéóìá;

ÈÝìá 3ï

1. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

á. ¼ëá ôá ëßðç åßíáé æùúêÞò ðñïÝëåõóçò.

â. Ôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá åßíáé óôåñåÜ.

ã. Ôï áãíü ðáñèÝíï åëáéüëáäï åßíáé åýãåõóôï áëëÜ åõáßóèçôï óôéò ïîåéäùôéêÝò ïõóßåò.

2. Ãéáôß ôá ðåñéóóüôåñá ëÜäéá óõóêåõÜæïíôáé óå áäéáöáíåßò óõóêåõáóßåò;

ÈÝìá 4ï

1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. ïîý + áëêïüëç → ......................... + .........................

â. Óôïõò öõôéêïýò ïñãáíéóìïýò ïé ëéðáñÝò ïõóßåò âñßóêïíôáé êõñßùò ìå ôç ìïñöÞ

.........................

ã. Ôï ìïõñïõíÝëáéï áíÞêåé óôá ......................... ......................... ðñïÝëåõóçò.

2. Ðïéüò åßíáé ï ñüëïò ôùí ëéðáñþí ïõóéþí óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü;




192.

Óõìðëçñþóôå ôéò ðñïôÜóåéò:

á. Ç ìåôáôñïðÞ ëáäéþí óå ëßðç åðéôõã÷Üíåôáé ìå ....................

â. Ï åîåõãåíéóìüò ôùí ëáäéþí, ÷ùñßò íá áëëÜîïõí öõóéêÞ êáôÜóôáóç, ëÝãåôáé

....................

ã. Ç óïâáñÞ áëëïßùóç ôùí ëéðáñþí ïõóéþí åßíáé ôï ............... .....

ä. Ôá õäñïãïíùìÝíá Ýëáéá ðïõ Ý÷ïõí áðïêôÞóåé ìå ôçí êáôÜëëçëç åðåîåñãáóßá ãåýóç

êáé õöÞ áíÜëïãç ìå ôï âïýôõñï, ëÝãïíôáé .............. ......

Ëýóç:

á. õäñïãüíùóç, â. ñáöéíÜñéóìá, ã. ôÜããéóìá, ä. ìáñãáñßíåò

ÁíáöÝñåôå ôñåéò ñüëïõò ôùí ëéðáñþí ïõóéþí óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü:

Ëýóç:

Ôñåßò ñüëïé ôùí ëéðáñþí ïõóéþí óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü åßíáé:á. Åßíáé êýñéï äïìéêü óõóôáôéêü ôùí êõôôáñéêþí ìåìâñáíþí.

â. Áðïôåëïýí “áðïèÞêåò” åíÝñãåéáò.

ã. Âïçèïýí óôç äéáôÞñçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ôïõ óþìáôïò óå öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá.

ÐïéÜ ðïóüôçôá ëéðáñÞò ýëçò ìåôáâïëéæüìåíçò Ý÷åé ôçí ßäéá èñåðôéêÞ áîßá ìå

320g õäáôÜíèñáêá;

Ëýóç:

1 g õäáôÜíèñáêá äßíåé 4,1 Kcal åíÝñãåéáò. Èá õðïëïãßóïõìå ôçí åíÝñãåéá ðïõ äßíïõí

ôá 320 g õäáôÜíèñáêá:

1 g õäáôÜíèñáêá äßíåé 4,1 Kcal åíÝñãåéáò.

320 g õäáôÜíèñáêá äßíïõí x; Kcal åíÝñãåéáò.

x = 320 · 4,1 Kcal

x = 1312 Kcal

1 g ëéðáñÞò ýëçò äßíåé 9,3 Kcal åíÝñãåéáò. Èá õðïëïãßóïõìå ðüóá g ëéðáñÞò ýëçò

äßíïõí 1312 Êcal åíÝñãåéáò:




193.

1 g ëéðáñÞò ýëçò äßíåé 9,3 Kcal åíÝñãåéáò.

x; g ëéðáñÞò ýëçò äßíïõí 1312 Kcal åíÝñãåéáò.

9,3 · x = 1312

x = 1312 : 9,3

x = 141 g

Óõíåðþò ôá 141 g ëéðáñÞò ýëçò Ý÷ïõí ôçí ßäéá èñåðôéêÞ áîßá ìå 320 g õäáôÜíèñáêá.

ÁðÜíôçóå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôéò äéáéôçôéêÝò ìáò

óõíÞèåéåò:

á. ÐñÝðåé íá ôñþìå ëéðáñÝò ôñïöÝò, üôáí åðéèõìïýìå íá ÷Üóïõìå âÜñïò;

â. ÐïéÜ åðï÷Þ êáíáôáëþíïõìå ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá ëéðáñþí ôñïößìùí êáé ãéáôß;

Ëýóç:

á. ÅðåéäÞ ïé ëéðáñÝò ôñïöÝò äßíïõí ìåãÜëï áñéèìü èåñìßäùí, üôáí åðéèõìïýìå íá

÷Üóïõìå âÜñïò, ðñÝðåé íá åëáôôþíïõìå ôçí êáôáíÜëùóÞ ôïõò, ü÷é üìùò íá ôéò

áðïêëåßïõìå ôåëåßùò áðü ôç äéáôñïöÞ ìáò, ãéáôß ïé ëéðáñÝò ïõóßåò åßíáé áðáñáßôçôåò

óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü.

â. Ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá ëéðáñþí ôñïöþí êáôáíáëþíïõìå ôï ÷åéìþíá. Áõôü óõìâáßíåé

ãéáôß ï ïñãáíéóìüò ìáò Ý÷åé ìåãáëýôåñåò áðþëåéåò èåñìüôçôáò ëüãù ôùí ÷áìçëþíèåñìïêñáóéþí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ãéá íá ôéò áíáðëçñþóåé áõîÜíåé ôéò êáýóåéò

ôùí ëéðáñþí ïõóéþí.




15ÐñùôåÀíåò Þ Ëåõêþìáôá

Ôé åßíáé ïé ðñùôåÀíåò;

Ïé ðñùôåÀíåò åßíáé ïñãáíéêÝò ìåãáëïìïñéáêÝò åíþ-

óåéò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü 300 åùò 20.000 Üôïìá. ÐåñéÝ-

÷ïõí üëåò Üíèñáêá C, õäñïãüíï Ç, ïîõãüíï Ï, êáé Üæùôï

Í, åíþ óðáíéüôåñá ðåñéÝ÷ïõí èåßï S, öùóöüñï Ñ, óßäçñï

Fe, ÷áëêü Cu, éþäéï É, ìáãíÞóéï Ìg êáé øåõäÜñãõñï Zn.

ÏñéóìÝíåò óçìáíôéêÝò ðñùôåÀíåò åßíáé:

• Ç áéìïóöáéñßíç ôïõ áßìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé óßäçñï.• Ç ÷ëùñïöýëëç óôá ðñÜóéíá ìÝñç ôùí öõôþí ðïõ ðåñéÝ÷åé

ìáãíÞóéï.

• Ç êáæåÀíç ôïõ ãÜëáêôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé öùóöüñï

Ðïõ âñßóêïíôáé ïé ðñùôåÀíåò óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü;

Ïé ðñùôåÀíåò ðáßæïõí ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôïí áíèñþ-

ðéíï ïñãáíéóìü ãéáôß åßíáé ôï êýñéï óõóôáôéêü ôïõ ðñùôï-

ðëÜóìáôïò êáé ôïõ ðõñÞíá üëùí ôùí æùíôáíþí êõôôÜñùí.

Áðü ðñùôåÀíåò óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü áðïôåëïýíôáé:

• Ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ôùí éóôþí üðùò ïé ìýåò, ôï áßìá,

ôá ìáëëéÜ, ôï äÝñìá.

• Ôá Ýíæõìá ðïõ ñõèìßæïõí ôéò âéï÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò.

Ïé ðñùôåÀíåò áðïôåëïýíôáé áðü áðëïýóôåñá ìüñéá ðïõ ïíïìÜæïíôáé áìéíïîÝá.

ÔñéóäéÜóôáôç áðåéêüíéóç

ðñùôåÀíçò.




196.

• ÊÜðïéåò ïñìüíåò üðùò ç éíóïõëßíç.

• Ôá áíôéóþìáôá ôïõ ïñïý ôïõ áßìáôïò ðïõ åîáóöáëßæïõíôçí Üìõíá ôïõ ïñãáíéóìïý.

Ðþò äéáóðþíôáé ïé ðñùôåÀíåò óå áìéíïîÝá;

Ç äéÜóðáóç ôùí ðñùôåúíþí óå áìéíïîÝá ìðïñåß íá

ãßíåé ìå äýï ôñüðïõò

• Ìå èÝñìáíóç ðáñïõóßá ïîÝùí (üîéíç õäñüëõóç)

• Ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí (åíæõìáôéêÞ õäñüëõóç)

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôá áìéíïîÝá;

Ôá áìéíïîÝá åßíáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò ðïõ áðïôåëïý-

íôáé êõñßùò áðü Üíèñáêá, õäñïãüíï, ïîõãüíï êáé Üæùôï

êáé áðïôåëïýí ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôùí ðñùôåúíþí. ÕðÜñ-

÷ïõí ðåñßðïõ 200 åßäç áìéíïîÝùí üìùò óôç óýíèåóç ôùí

áíèñþðéíùí ðñùôåúíþí óõììåôÝ÷ïõí ìüíï 20. Áðü ôá 20

áìéíïîÝá ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò ìðïñåß êáé óõíèÝôåé ôá

12 ôá õðüëïéðá 8 äåí ìðïñåß íá ôá óõíèÝóåé êáé ðñÝðåé íá

ôá ðñïóëÜâåé ìå ôçí ôñïöÞ ôïõ. ÁõôÜ ôá 8 áìéíïîÝá ïíï-

ìÜæïíôáé áðáñáßôçôá áìéíïîÝá.

Ôé åßíáé ç êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ôùí ðñùôåúíþí;

ÊáôÜ ôçí êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ôá ìüñéá ôùí ðñù-

ôåúíþí óõóóùìáôþíïíôáé êáé êáèéæÜíïõí. Ïé äéáäéêáóßåòðïõ ðñïêáëïýí êñïêßäùóç åßíáé:

• ÈÝñìáíóç ìå ðñïóèÞêç ïîÝùí.

• ÈÝñìáíóç ìå ðñïóèÞêç áëêüïëçò.

• Åðßäñáóç åíæýìùí.

Óôç èñüìâùóç ôùí ðñùôåúíþí ïöåßëåôáé ç ðÞîç ôïõ áõãïý

üôáí âñÜæåé êáé ôï “êüøéìï” ôïõ ãÜëáêôïò.




197.

Ðþò ïéêïäïìïýí ôéò ðñùôåÀíåò ôá öõôÜ;

Ôá öõôÜ ìå ôá ñéæßäéá ôïõò ðñïóëáìâÜíïõí áðü ôï

Ýäáöïò áíüñãáíåò áæùôïý÷åò åíþóåéò ôéò ïðïßåò ìåôáôñÝ-

ðïíôáé óå áìéíïîÝá. Áðü ôá áìéíïîÝá áõôÜ ïéêïäïìïýí ôéò

ðñùôåÀíåò ôïõò.

Ðþò ïéêïäïìïýí ôéò ðñùôåÀíåò ôá æþá êáé ï Üíèñùðïò;

Ôá æþá êáé ï Üíèñùðïò ïéêïäïìïýí ôéò ðñùôåÀíåò ìå

ôá áìéíïîÝá ðïõ ëáìâÜíïõí áðü ôéò öõôéêÝò ðñùôåÀíåò. Å-ðåéäÞ ç äéÜôáîç ôùí áìéíïîÝùí óôéò öõôéêÝò ðñùôåÀíåò åß-

íáé äéáöïñåôéêÞ áðü ôçí äéÜôáîç óôéò ðñùôåÀíåò ôùí æþùí

êáé ôïõ áíèñþðïõ, ôá æþá êáé ï Üíèñùðïò äéáóðïýí ôéò

öõôéêÝò ðñùôåÀíåò ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí óå áìéíïîÝá ôá

ïðïßá óôç óõíÝ÷åéá áíáäéáôÜóóïõí ãéá íá óõíèÝóïõí ôéò

äéêÝò ôïõò ðñùôåÀíåò.

Ðüôå ï Üíèñùðïò áðïêïäïìåß ôïõò éóôïýò ãéá íá

åîáóöáëßóåé åíÝñãåéá áðü ôéò ðñùôåÀíåò;

Óå ðåñéüäïõò õðïóéôéóìïý Þ áóéôßáò üðïõ åîáíôëïý-

íôáé ôá áðïèÝìáôá ãëõêïãüíïõ êáé ëßðïõò ôïõ áíèñþðéíïõ

ïñãáíéóìïý Ý÷ïõìå áðïéêïäüìçóç ôùí éóôþí þóôå ìå ôçí

“êáýóç” ôùí ðñùôåúíþí íá åîáóöáëéóôåß åíÝñãåéá.

1. Ïé ðñùôåÀíåò åßíáé ìåãáëïìïñéáêÝò ïñãáíéêÝò ïõóßåò (300 - 20000

Üôïìá) ðïõ ðåñéÝ÷ïõí áðáñáßôçôá Üíèñáêá C, õäñïãüíï Ç, ïîõãü-

íï Ï êáé Üæùôï Í.

2. Ïé äïìéêÝò ìïíÜäåò ôùí ðñùôåúíþí åßíáé ôá áìéíïîÝá

3. Ïé áíèñþðéíåò ðñùôåÀíåò ðñïêýðôïõí áðü ôïí óõíäéáóìü 20 áìéíïîÝùí. Ôá 8 áðü

ôá 20 áìéíïîÝá ôùí ðñùôåúíþí ôïõ, ï Üíèñùðïò äåí ìðïñåß íá ôá óõíèÝóåé êáé ôá

ðñïóëáìâÜíåé áðü ôçí ôñïöÞ (áðáñáßôçôá áìéíïîÝá).

4. Ç óõóóùìÜôùóç êáé êáèßæçóç ôùí ðñùôåúíþí ïíïìÜæåôáé èñüìâùóç Þ êñïêßäùóç.

5. Ç âéïëïãéêÞ óçìáóßá ôùí ðñùôåúíþí åßíáé ôåñÜóôéá ãéáôß åßíáé ôï êýñéï óõóôáôéêü

ôïõ ðñùôïðëÜóìáôïò êáé ôïõ ðõñÞíá ôùí æùíôáíþí êõôôÜñùí.

Ôï êñÝáò åßíáé óçìáíôéêÞ

ðçãÞ ðñùôåúíþí ãéá ôïí

áíèñþðéíï ïñãáíéóìü.




198.


á. Ïé ðñùôåÀíåò åßíáé ìåãáëïìïñéáêÝò åíþóåéò.â. Ìå ôçí óõíÝíùóç ðïëëþí ðñùôåúíþí ó÷çìáôßæïíôáé ôá áìéíïîÝá.

ã. Óôç óýíèåóç ôùí áíèñþðéíùí ðñùôåúíþí óõììåôÝ÷ïõí 12 áìéíïîÝá.

ä. Êáôá ôçí êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ïé ðñùôåÀíåò äéáóðþíôáé óå áðëïýóôåñá ìü-

ñéá ôá áìéíïîÝá.

å. Óå ðåñéüäïõò õðïóéôéóìïý Þ áóéôßáò ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò áðïéêïäïìåß ôïõò

éóôïýò ãéá íá åîáóöáëßóåé åíÝñãåéá.

Ëýóç:


â. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ìå ôçí óõíÝíùóç ðïëëþí áìéíïîÝùí ó÷çìáôßæï-

íôáé ïé ðñùôåÀíåò.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß óôç óýíèåóç ôùí áíèñþðéíùí ðñùôåúíþí óõììå-

ôÝ÷ïõí 20 áìéíïîÝá.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß êáôÜ ôçí êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ïé ðñùôåÀíåò

óõóùìáôþíïíôáé êáé êáèéæÜíïõí.



á. ¼ëåò ïé ðñùôåÀíåò ðåñéÝ÷ïõí õðï÷ñåùôéêÜ ........................., .........................,

......................... êáé .........................

â. Ôá ðñùôåúíéêÜ ìüñéá äéáóðþíôáé óå áðëïýóôåñá ìüñéá ôá ......................... áí èåñìáí-

èïýí Ýíôïíá ìå ......................... Þ ìå ôç âïÞèåéá .........................

ã. Óôéò óõíèÝóåéò ôùí áíèñþðéíùí ðñùôåúíþí óõììåôÝ÷ïõí .............. ........... áìéíïîÝá.

Áðü áõôÜ ï Üíèñùðïò óõíèÝôåé ôá ......................... ôá õðüëïéðá ......................... ðñÝ-

ðåé íá ôá ðñïóëÜâåé ìå ôçí ôñïöÞ êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ......................... áìéíïîÝá.

ä. Ïé ðñùôåÀíåò óå ïñéìÝíåò äéáäéêáóßåò óõóóùìáôþíïíôáé êáé êáèéæÜíïõí. Áõôü ïíï-

ìÜæåôáé ......................... Þ ......................... ôùí ðñùôåúíþí.




199.

Ëýóç:

á. Üíèñáêá, õäñïãüíï, ïîõãüíï, Üæùôï â. áìéíïîÝá, ïîÝá, åíæýìùí

ã. 20, 12, 8, áðáñáßôçôá ä. èñüìâùóç Þ êñïêßäùóç

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ðñùôåÀíåò ôçò óôÞëçò Â ìå ôï ÷çìéêü óôïé÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷ïõí

óôç óôÞëç Ã êáé ôá óþìáôá ðïõ ôéò ðåñéÝ÷ïõí óôç óôÞëç Á.

ÓôÞëç Á

1. Áßìá

2. ÖõôÜ

3. ÃÜëá

ÓôÞëç Ã

i. ÌáãíÞóéï (Mg)

ii. Óßäçñïò (Fe)

iii. Öùóöüñïò (Ñ)

Ëýóç:

1.→ â→ ii 2.→ ã→ i 3.→ á→ iii

ÓôÞëç Â

á. ÊáæåÀíç

â. Áéìïóöáéñßíç

ã. ×ëùñïöýëëç


á. Ç êáæåÀíç ôïõ ãÜëáêôïò ðåñéÝ÷åé ìáãíÞóéï.

â.ÏñéóìÝíåò ïñìüíåò åßíáé ðñùôåÀíåò.

ã. Ç ðñùôåÀíåò äéáóðþíôáé óå áìéíïîÝá ìå èÝñìáíóç ðáñïõóßá ïîÝùí.

ä. Ôá áìéíïîÝá ðïõ äåí ìðïñåß íá óõíèÝóåé ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò êáé ðñÝðåé íá ôá

ðñïóëÜâåé ìå ôçí ôñïöÞ ïíïìÜæåôáé ôñïöéêÜ áìéíïîÝá.

å. ÊáôÜ ôçí êñïêßäùóç Ý÷ïõìå äéÜóðáóç ôùí ðñùôåúíþí.


á. Ïé ðñùôåúíÝò åßíáé ïñãáíéêÝò ......................... åíþóåéò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü

......................... åùò ......................... Üôïìá.

â. Ç äéÜóðáóç ôùí ðñùôåúíþí óå áìéíïîÝá ìå ôç âïÞèåéá åíæýìùí ïíïìÜæåôáé

......................... .........................




200.

ã. ÊáôÜ ôçí êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ôá ìüñéá ôùí ðñùôåÀíùí ......................... êáé

.........................

ä. Ôá öõôÜ ðáßñíïõí áðü ôï Ýäáöïò ............ ............. åíþóåéò ôéò ïðïßåò ìåôáôñÝðïõí óå

............. ............ áðü ôá ïðïßá ïéêïäïìïýí ôéò ðñùôåÀíåò.

å. Ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò áðïéêïäïìåß ôéò ðñùôåÀíåò ãéá íá ðÜñåé åíÝñãåéá áöïý

åîáíôëçèïýí ôá áðïèÝìáôá ......................... êáé .........................


á. Ç ÷ëùñïöýëëç ðåñéÝ÷åé ôï ìÝôáëëï

i. óßäçñï ii. ÷áëêü

iii. ìáãíÞóéï iv. êïâÜëôéï

â. Ïé ðñùôåÀíåò ôïõ áíèñþðïõ äïìïýíôáé áðü:

i. 20 áìéíïîÝá ii. 200 áìéíïîÝá

iii. 18 áìéíïîÝá iv. 12 áìéíïîÝá

ã. Ôá áðáñáßôçôá áìéíïîÝá åßíáé:

i. 10 ii. 6

iii. 8 iv. 20




201.

ÈÝìá 1ï

á. Ðïéá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá ðåñéÝ÷ïõí üëåò ïé ðñùôåÀíåò;

â. Áðü ðüóá áìéíïîÝá äïìïýíôáé ïé áíèñþðéíåò ðñùôåÀíåò êáé ðïéÜ áðü áõôÜ÷áñáêôçñßæïíôáé áðáñáßôçôá;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé åßíáé ç åíæõìáôéêÞ õäñüëõóç;

â. Íá ðåñéãñÜøåôå ðùò ôá öõôÜ ïéêïäïìïýí ôéò ðñùôåÀíåò ôïõò.

ÈÝìá 3ï


á. Ïé ðñùôåÀíåò áðïôåëïýíôáé áðü 30 - 200 Üôïìá.

â. Óôç öýóç õðÜñ÷ïõí 200 ðåñßðïõ åßäç áìéíïîÝùí.

ã. Ôï “êüøéìï” ôïõ ãÜëáêôïò ïöåßëåôáé óôç èñüìâùóç.

2. Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.

Ç êáæåÀíç ðåñéÝ÷åé:

i. óßäçñï ii. èåßï iii. öùóöüñï iv. ÷áëêü

ÈÝìá 4ï

Íá åîçãÞóåôå ìå ëßãá ëüãéá ôùí ðñùôáñ÷éêü ñüëï ôùí ðñùôåúíþí óôç æùÞ.




202.

Áðü ðïéÜ áðëïýóôåñá ìüñéá ïñãáíéêþí åíþóåùí äïìïýíôáé ïé ðñùôåúíåò; Ðüóá

åßäç áðü áõôÝò ôéò ïñãáíéêÝò åíþóåéò õðÜñ÷ïõí ãåíéêÜ êáé ðüóá áðáíôþíôáé óôéò

ðñùôåÀíåò; Ðüóá áðü áõôÜ ìðïñåß íá óõíèÝóåé ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò;

Ëýóç:Ïé ðñùôåúíåò äïìïýíôáé áðü ôá áìéíïîÝá.

Óôç öýóç õðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ ðåñßðïõ 200 åßäç áìéíïîÝùí, óôéò ðñùôåúíåò ôïõ

áíèñþðéíïõ ïñãáíéóìïý õðÜñ÷ïõí 20.

Ôá áìéíïîÝá ðïõ ìðïñåß íá óõíèÝóåé ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò åßíáé 12.

Ðïéü öáéíüìåíï êáëåßôáé èñüìâùóç ôùí ðñùôåúíþí; ÁíáöÝñå ôñåéò äéáäéêáóßåò ìå

ôéò ïðïßåò ðñïêáëåßôáé áõôÞ:

Ëýóç:

ÊáôÜ ôçí êñïêßäùóç Þ èñüìâùóç ôá ìüñéá ôùí ðñùôåúíþí óõóóùìáôþíïíôáé êáé êáèéæÜíïõí. Ïé äéáäéêáóßåò ðïõ ðñïêáëïýí êñïêßäùóç åßíáé:

• ÈÝñìáíóç ìå ðñïóèÞêç ïîÝïò.

• ÈÝñìáíóç ìå ðñïóèÞêç áëêüïëçò.

• Åðßäñáóç åíæýìùí.




203.

Ãéá ðïéÝò ôéìÝò ôïõ ÷ êáé ø óôï ãåíéêü ôýðï C÷ (H2O)ø ôùí õäáôáíèñÜêùí ðñïêýð-

ôïõí ïé ìïñéáêïß ôýðïé.

á. ôçò ãëõêüæçò â. ôïõ êáëáìïóÜê÷áñïõ.

Ëýóç:

á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò ãëõêüæçò C6H12O6, ðñïêýðôåé üôáí x = 6 êáé ø = 6.

â. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôôïõ êáëáìïóÜê÷áñïõ C12H22O11, ðñïêýðôåé üôáí x = 12 êáé ø = 11.

Ìå ðïéÜ äéáäéêáóßá ðáñÜãåôáé ãëõêüæç áðü áíüñãáíá óõóôáôéêÜ êáé ðïý;

Ëýóç:

Ç ãëõêüæç ðáñÜãåôáé áðü áíüñãáíá óõóôáôéêÜ ìå ôç äéáäéêáóßá ôçò öùôïóýíèåóçò, ç

ïðïßá ãßíåôáé óôá ðñÜóéíá ìÝñç ôùí öõôþí.

ËáìâÜíåé ÷þñá ç áíôßäñáóç:

→12 22 11 2 6 12 6 6 12 6ãëõêüæç öñïõêôüæç

C H O + H O C H O + C H O

Ìðïñåßò íá äéêáéïëïãÞóåéò ãéáôß ïíïìÜæïõìå ôçí áíôßäñáóç õäñüëõóç;

Ëýóç:

Ç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé õäñüëõóç ãéáôß ìå ôç âïÞèåéá ôïõ íåñïý (ýäùñ) ôï êáëáìï-

óÜê÷áñï äéáóðÜôáé (ëýåôáé) óå ãëõêüæç êáé öñïõêôüæç.

Ðþò áíé÷íåýïíôáé ïé õäáôÜíèñáêåò;

á. Üìõëï â. êõôôáñßíç ã. ãëõêïãüíï

Ëýóç:

Êáé ïé ôñåéò õäáôÜíèñáêåò áíé÷íåýïíôáé áðü ôï ÷ñþìá ðïõ ðáßñíïõí, áí ôïõò ñßîïõìå

ìåñéêÝò óôáãüíåò áðü õäáôéêü äéÜëõìá éùäßïõ:

á. Ôï Üìõëï ðáßñíåé êõáíü ÷ñþìá.

â. Ôï ãëõêïãüíï ðáßñíåé êáóôáíïêüêêéíï ÷ñþìá.

ã. Ç êõôôáñßíç ðáßñíåé êáóôáíü ÷ñþìá.




204.

×áñáêôÞñéóå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ùò óùóôÝò (Ó) Þ ëÜèïò (Ë).

á. Óôïõò öõôéêïýò ïñãáíéóìïýò êõñéáñ÷ïýí ëéðáñÝò ïõóßåò ìå ôç ìïñöÞ ôùí ëáäéþí.â. Ôá åäþäéìá ëßðç ðáñáëáìâÜíïíôáé áðü üëïõò ôïõò æùéêïýò ïñãáíéóìïýò.

ã. Ìå ôï ôÜããéóìá åîåõãåíßæïíôáé ôá åäþäéìá ëßðç êáé ëÜäéá.

ä. Ç ðïéüôçôá ôùí ëáäéþí åßíáé áíÜëïãç ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõò óå åëåýèåñá

ëéðáñÜ ïîÝá.

å. Áí äåí õðÜñ÷ïõí ëéðáñÝò ïõóßåò óôç äéáôñïöÞ ìáò èá õðÜñîåé Ýëëåéøç ôùí âéôá-

ìéíþí Á, D, Å, Ê.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ. â. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.


Ôß åßíáé áðü ÷çìéêÞ Üðïøç ïé ëéðáñÝò ïõóßåò;

Ëýóç:

Áðü ÷çìéêÞò Üðïøçò ïé ëéðáñÝò ïõóßåò åßíáé ìßãìáôá äéáöüñùí ôñéãëõêåñéäßùí.

Ôá ôñéãëõêåñßäéá åßíáé åóôÝñåò ôçò ãëõêåñßíçò ìå óôåáôéêü, ðáëìéôéêü êáé åëáúêü ïîý.

Ðïý ðñÝðåé íá áðïèçêåýïõìå ôá ëÜäéá êáé ãéáôß;

Ëýóç:

Ôá ëÜäéá ðñÝðåé íá áðïèçêåýïíôáé óå îçñü, óêïôåéíü êáé äñïóåñü ìÝñïò, ðñïêåéìÝíïõ

íá áðïöèå÷èåß ôï ôÜããéóìá.

ÕðïãñÜììéóå ôá óôïé÷åßá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôï ó÷çìáôéóìü ôùí ìïñßùí ôùí ðñùôå-

úíþí: C, Ne, Ìg, P, N, H, He, Fe, No, O, W.

Ëýóç:

Ôá óôïé÷åßá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôï ó÷çìáôéóìü ôùí ðñïôåúíþí åßíáé ôá:C, Ìg, P, N, H,

Fe êáé O.

ÐïéÜ åßíáé ç âéïëïãéêÞ áîßá ôùí ðñùôåúíþí;

Ëýóç:

Ïé ðñùôåÀíåò ðáßæïõí ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü ãéáôß åßíáé ôï êý-

ñéï óõóôáôéêü ôïõ ðñùôïðëÜóìáôïò êáé ôïõ ðõñÞíá üëùí ôùí æùíôáíþí êõôôÜñùí.




16ï ÌÜèçìá:

Óáðïýíéá - ÁðïññõðáíôéêÜ




16ÓáðïõíéÜ - ÁðïññõðáíôéêÜ

Óáðïýíéá

ÐïéÜ åßíáé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óáðïõíéþí;

Ôá óáðïýíéá åßíáé ìßãìáôá áëÜôùí ïñéóìÝíùí ëéðá-

ñþí ïîÝùí, êõñßùò óôåáôéêïý, ðáëìéôéêïý êáé åëáúêïý, ìå

íÜôñéï Þ êÜëéï. ÓõíÞèùò ðåñéÝ÷ïõí ùò ðñüóèåôá ÷ñùóôé-

êÝò êáé áñùìáôéêÝò ïõóßåò ãéá íá âåëôéùèåß ôï ÷ñþìá êáé

ôï Üñùìá ôïõò.

Ðþò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá óáðïýíéá; Íá ðåñéãñÜ-

øåôå ôçí ðåéñáìáôéêÞ äéáäéêáóßá.

Ôá óáðïýíéá ðáñáóêåõÜæïíôáé áðü ôçí áíôßäñáóç

ãëõêåñéäßùí ìå êáõóôéêü íÜôñéï Þ êáõóôéêü êÜëéï ç ïðïßá

ïíïìÜæåôáé óáðùíïðïßçóç.

Ç ðåéñáìáôéêÞ äéáäéêáóßá åßíáé ç ðáñáêÜôù:

• Óå ëßðç Þ Ýëáéá ðñïóèÝôïõìå ðõêíü äéÜëõìá êáõóôéêïý

íáôñßïõ Þ êáõóôéêïý êáëßïõ.

• Èåñìáßíïõìå ôï äéÜëõìá êáé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá ðá÷ýñåõ-

óôï ðñïúüí.

• ÐñïóèÝôïõìå ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï ìå áðïôÝëåóìá ôï ðñï-

úüí íá ãßíåôáé ðéï äõóäéÜëõôï.

• Øý÷ïõìå ôï ðñïúüí ôï ïðïßï óôåñåïðïéåßôáé êáé ôï áðï-

ìáêñýíïõìå. Áõôü ôï ôåëéêü ðñïúüí åßíáé ôï óáðïýíé.

ÐáñáóêåõÞ óáðïõíéþí.




210.

Ðïéá åßíáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí óáðïõíéþí;

ÐïéÜ åßäç óáðïõíéïý õðÜñ÷ïõí;

ÁíÜëïãá ìå ôïí áí ðåñéÝ÷ïõí íÜôñéï Þ êÜëéï ôá óá-

ðïýíéá äéáêñßíïíôáé óå:

• ÊïéíÜ Þ óêëçñÜ óáðïýíéá ðïõ åßíáé óôåñåÜ êáé ðåñéÝ÷ïõí

íÜôñéï.

• ÖáñìáêåõôéêÜ Þ ìáëáêÜ óáðïýíéá ðïõ åßíáé âïõôõñþäç

êáé ðåñéÝ÷ïõí êÜëéï.

Íá åîçãÞóåôå ôçí áðïññõðáíôéêÞ äñÜóç ôùí óáðïõíéþí.

¼ôáí ôï óáðïýíé äéáëýåôáé óôï íåñü ðñïêýðôïõí

êáôéüíôá íáôñßïõ Þ êáëßïõ êáé áíéüíôá ôùí ëéðáñþí ïîÝùí

ðïõ ðåñéÝ÷åé. Ôá áíéüíôá áðïôåëïýíôáé áðü äýï ôìÞìáôá:• Ôï Ýíá ôìÞìá Ý÷åé ôï áñíçôéêü öïñôßï êáé äéáëýåôáé óôï

íåñü (õäñüöéëï ôìÞìá).

• Ôï Üëëï ôìÞìá äåí äéáëýåôáé óôï íåñü áëëÜ äéáëýåôáé óå

ëéðáñÝò ïõóßåò (ëéðüöéëï ôìÞìá).

¼ôáí ìéá åðéöÜíåéá ðïõ Ý÷åé ëéðáñïýò ñýðïõò äéáâñÝ÷åôáé

ìå Ýíá äéÜëõìá óáðïõíéïý ôï ëéðüöéëï ôìÞìá ôùí áíéüíô-

ùí ôïõ óáðïõíéïý äéáëýåôáé óôïõò ëéðáñïýò ñýðïõò êáé ôï

õäñüöéëï óôï íåñü. ÁðïôÝëåóìá áõôïý åßíáé ïé ñýðïé íá

áðïìáêñýíïíôáé áðü ôçí åðéöÜíåéá êáé íá ïäçãïýíôáé óôï

óáðïõíïäéÜëõìá ó÷çìáôßæïíôáò Ýíá ãáëÜêôùìá ôï ïðïßï

áðïìáêñýíåôáé ìå ôï îÝðëõìá.

Ôá óáðïýíéá äéáëýïíôáé óôï íåñü êáé óôï ïéíüðíåõìá. Ôá äéáëýìáôá ðïõ ó÷ç-ìáôßæïíôáé áöñßæïõí éó÷õñÜ ìå áíáôÜñáîç. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá Ý÷ïõí pH

ìåãáëýôåñï ôïõ 7 äçëáäÞ åßíáé âáóéêÜ.

Ïé ëéðáñïß ñýðïé äåí åßíáé äõíáôü íá áðïìáêñõíèïýí ìüíï ìå íåñü ãéáôß äåí

äéáëýïíôáé ó’áõôü.

ÊïéíÜ Þ óêëçñÜ óáðïýíéá.




211.

ÁðïññõðáíôéêÜ:

Áðü ðïéÝò ðñþôåò ýëåò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá áðïñ-

ñõðáíôéêÜ;

Ôá áðïññõðáíôéêÜ åßíáé ôñéôïãåíÞ ðñïúüíôá ôïõ ðå-

ôñåëáßïõ óõíåðþò ïé ðñþôåò ýëåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá

ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõò åßíáé êõñßùò ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí áðïñ-

ñõðáíôéêþí;

Ôá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí áðïññõðáíôéêþí åßíáé:

á. ¸÷ïõí ó÷åôéêÜ ÷áìçëü êüóôïò ðáñáóêåõÞò.

â. Äñïõí óôï óêëçñü íåñü.

ã. Ïé ðñþôåò ýëåò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõò

äåí åßíáé ðïëýôéìá ôñüöéìá.

Ôá êõñéüôåñá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí óáðïõíéþí åßíáé:

á. Äå äñïýí óôï óêëçñü íåñü.

â. Äå äñïýí óå üîéíï ðåñéâÜëëïí.

ã. Áðáéôïýí ùò ðñþôåò ýëåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõò ëßðç

êáé Ýëáéá ôá ïðïßá åßíáé ðïëýôéìá ôñüöéìá.

ä. Åîáéôßáò ôçò áëêáëéêüôçôáò ôïõò âëÜðôïõí åõáßóèçôïõò

æùéêïýò éóôïýò.

Ôá óáðïýíéá äåí äñïõí óôï óêëçñü íåñü ãéáôß ôá éüíôá áóâåóôßïõ êáé ìáãíç-

óßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé åìðïäßæïõí ôçí áðïññõðáíôéêÞ ôïõò äñÜóç.

Ðïéåò åðéðôþóåéò Ý÷åé óôï ðåñéâÜëëïí ç ÷ñÞóç ôùí

áðïññõðáíôéêþí;

Ãéá íá âåëôéùèåß ç áðïññõðáíôéêÞ ôïõò äñÜóç ôá

áðïññõðáíôéêÜ ðåñéÝ÷ïõí ðñüóèåôåò ïõóßåò üðùò ôï ðõñé-

ôéêü íÜôñéï, ôï áíèñáêéêü íÜôñéï êáé öùóöïñéêÜ Üëáôá. Ïé

ÑÜöéá ãåìÜôá áðïññõðá-

íôéêÜ óå óïýðåñ ìÜñêåô.




212.

1. Ôá óáðïýíéá åßíáé ìßãìáôá áëÜôùí ïñéóìÝíùí ëéðáñþí ïîÝùí ìå

íÜôñéï Þ êÜëéï.

2. Óáðùíïðïßçóç ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç ôùí ãëõêåñéäßùí ìå

êáõóôéêü íÜôñéï Þ êÜëéï êáé ôá ðñïúüíôá ôçò åßíáé Üëáôá (óáðïýíé)

êáé ãëõêåñßíç (ãëõêåñüëç).

3. Ç áðïññõðáíôéêÞ äñÜóç ôùí óáðïõíéþí ïöåßëåôáé óôï ãåãïíüò üôé ôá áíéüíôá ðïõ

ðñïêýðôïõí êáôÜ ôç äéÜëõóç ôïõò óôïí íåñü ðåñéÝ÷ïõí Ýíá õäñüöéëï êáé Ýíá

ëéðüöéëï ôìÞìá.

4. Ôá áðïññõðáíôéêÜ Ý÷ïõí äñÜóç áíÜëïãç ìå ôùí óáðïõíéþí, áëëÜ ÷áìçëüôåñï

êüóôïò.

5. Óôá áðïññõðáíôéêÜ ðñïóôßèåíôáé Ýíæõìá ãéá íá äéáóðïýí ôïõò ñýðïõò ðñùôåúíé-

êÞò öýóçò.

ðáñáðÜíù ïõóßåò üìùò ñõðáßíïõí ôá ýäáôá êáé ðñïêáëïýí

ôï öáéíüìåíï ôïõ åõôñïöéóìïý ôùí õäñüâéùí ïñãáíéóìþí.

Ðïéïò åßíáé ï óêïðüò ôçò ðñïóèÞêçò ôùí åíæýìùí

óôá áðïññõðáíôéêÜ;

Ï óêïðüò ôùí åíæýìùí åßíáé íá äéáóðïýí ôïõò ñý-

ðïõò ðïõ ïöåßëïíôáé óå ðñùôåÀíåò (áßìá, ãÜëá, áõãü) ãéáôß

ïé ðáñáðÜíù ñýðïé äåí áðïìáêñýíïíôáé ìüíï ìå ôç äñÜóç

ôùí áðïññõðáíôéêþí.




213.


á. Ôá óáðïýíéá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí êÜëéï åßíáé âïõôõñþäç.â. ¼ôáí ôá óáðïýíéá äéáëýïíôáé óôï íåñü ôá äéáëýìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí åßíáé âáóéêÜ.

ã. Ç äñÜóç ôùí óáðïõíéþí åõíïåßôáé áðü ôï üîéíï ðåñéâÜëëïí.

ä. Ïé ðñþôåò ýëåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôùí áðïññõðáíôéêþí åßíáé êõñßùò ðñùôåÀíåò.

å. Óôá áðïññõðáíôéêÜ ðñïóôßèåíôáé Ýíæõìá ãéá ôçí äéÜóðáóç ôùí ñõðþí ðñùôåú-

íéêÞò öýóçò.

Ëýóç:



ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôá óáðïýíéá äåí äñïõí óå üîéíï ðåñéâÜëëïí.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ðñþôåò ýëåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôùí áðïññõðá-

íôéêþí åßíáé êõñßùò ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.



á. Ôá óáðïýíéá åßíáé ìßãìáôá áëáôþí ïñéóìÝíùí ëéðáñþí ïîåþí ìå ......... ........ ........ Þ

.........................

â. .........................ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç ãëõêåñéäßùí ìå êáõóôéêü êÜëéï Þ íÜôñéï.

ã. Ôá áíéüíôá ôùí ëéðáñþí ïîÝùí ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé üôáí ôï óáðïýíé äéáëýåôáé óôï

íåñü áðïôåëïýíôáé áðü äýï ôìÞìáôá ôï ......................... êáé ôï ................. ........

ä. Ôá óáðïýíéá äåí äñïõí óå ............ ............. íåñü.

å. Ãéá íá áðïìáêñõíèïýí ïé ëåêÝäåò ðïõ ïöåßëïíôáé óå ......................... ðñïóôßèåíôáé

óôá áðïññõðáíôéêÜ êáôÜëëçëá Ýíæõìá.

Ëýóç:

á. íÜôñéï, êÜëéï, â. Óáðùíïðïßçóç, ã. õäñüöéëï ëéðüöéëï, ä. óêëçñü, å. ðñùôåÀíåò




214.


á. Tá óáðïýíéá åßíáé ìßãìáôá áëÜôùí ìå íÜôñéï Þ êÜëéï ïñéóìÝíùí ëéðáñþí ïîÝùí.

â. Ç áíôßäñáóç ôùí ãëõêåñéäßùí ìå êáõóôéêü íÜôñéï Þ êÜëéï ïíïìÜæåôáé óáðùíïðïßçóç.

ã. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí óáðïõíéþí Ý÷ïõí pÇ ßóï ìå 7.

ä. Ôá áðïññõðáíôéêÜ äåí äñïõí óôï óêëçñü íåñü.

å. Ôá áðïññõðáíôéêÜ ðñïêáëïýí åõôñïöéóìü ôùí õäñïâßùí ïñãáíéóìþí.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò.á. Ôá êïéíÜ ç óêëçñÜ óáðïýíéá åßíáé ......................... êáé ðåñéÝ÷ïõí .........................

â. Ôá ......................... Þ ......................... óáðïýíéá åßíáé âïõôõñþäç êáé ðåñéÝ÷ïõí

.........................

ã. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí óáðïõíéþí Ý÷ïõí pÇ ................ ......... ôïõ 7.

ä. Ôá óáðïýíéá äåí äñïõí óôï óêëçñü íåñü ãéáôß ôá éüíôá ......................... êáé

................ ......... ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åìðïäßæïõí ôçí áðïññõðáíôéêÞ ôïõò äñÜóç.

å. ¼ôáí ôï óáðïýíé äéáëýåôáé óôï íåñü ðñïêýðôïõí êáôéüíôá ......................... Þ

......................... êáé áíéüíôá ......................... .........................

Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.

á. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí óáðïõíéþí Ý÷ïõí pH.

1. ìéêñüôåñï ôïõ 7 2. ßóï ìå 7 3. ìåãáëýôåñï ôïõ 7.

â. Óáðùíïðïßçóç ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç:

1. ôïõ óáðïõíéïý ìå ôïí íåñü 2. åíüò ïîÝïò ìå ìéá áëêüïëç

3. åíüò ãëõêåñéäßïõ ìå êáõóôéêü íÜôñéï.

ã. ÌåéïíÝêôçìá ôùí áðïñõðáíôéêþí åßíáé üôé:

1. Ý÷ïõí õøçëü êüóôïò ðáñáóêåõÞò. 2.äåí äñïõí áðïôåëåóìáôéêÜ óôï óêëçñü íåñü

3. ðñïêáëïýí ñýðáíóç ôùí õäÜôùí.

Ëýóç:

á.→ 3 â.→ 3 ã.→ 3




216.

ÈÝìá 1ï

á. ÐïéÜ åéíáé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óáðïõíéþí;

â. Íá åîçãÞóåôå ôçí áðïññõðáíôéêÞ äñÜóç ôùí óáðïõíéþí.

ÈÝìá 2ï

á. Áðü ðïéåò ðñþôåò ýëåò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá áðïññõðáíôéêÜ;

â. Ãéáôß ðñïóôßèåíôáé Ýíæõìá óôá áðïññõðáíôéêÜ;

ÈÝìá 3ï

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëáíèáóìÝíåò;

1. Ôá óáðïýíéá äéáëýïíôáé óôï ïéíüðíåõìá.

2. Ôá óáðïýíéá âëÜðôïõí ôïõò åõáßóèçôïõò æùéêïýò éóôïýò åîáéôßáò ôçò ïîýôçôáò.

3. Ôá áðïññõðáíôéêÜ ðåñéÝ÷ïõí öùóöïñéêÜ Üëáôá.

ÈÝìá 4ï

Íá ðåñéãñÜøåôå ôçí ðåéñáìáôéêÞ äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò ôùí óáðïõíéþí.




217.

Óõìðëçñþóôå ôéò ðñïôÜóåéò:

Óáðïýíéá ïíïìÜæïõìå ôá .................... ôùí .................... ìå ....................

Ëýóç:

¢ëáôá, ëéðáñþí ïîÝùí, íÜôñéï Þ êÜëéï

Íá áíáöÝñåéò äýï ìåéïíåêôÞìáôá ôùí óáðïõíéþí:

Ëýóç:

Äýï ìåéïíåêôÞìáôá ôùí óáðïõíéþí åßíáé:

á. Äåí äñïýí áðïôåëåóìáôéêÜ óå óêëçñü íåñü.

â. Äåí äñïõí óå üîéíï ðåñéâÜëëïí.

ÓõìðëÞñùóå ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò ôá êåíÜ óôçí ðáñáêÜôù ðñüôáóç:

Óáðùíïðïßçóç ïíïìÜæïõìå ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý .................... êáé .................... ðïõ

Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí ðáñáóêåõÞ .................... êáé ....................

Ëýóç:

Ãëõêåñéäßïõ, êáõóôéêïý íáôñßïõ Þ êáõóôéêïý êáëßïõ, Üëáôïò, ãëõêåñßíçò.

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò;

á. Ôá ìáëáêÜ óáðïýíéá ðåñéÝ÷ïõí íÜôñéï êáé ôá óêëçñÜ êÜëéï.

â. Ôá óáðïýíéá äå äñïõí óôï óêëçñü íåñü.

ã. ¸íá ìåéïíÝêôçìá ôùí áðïññõðáíôéêþí åßíáé üôé äåí ðñïêáëïýí áöñéóìü.

ä. Ôï êüóôïò ðáñáóêåõÞò ôùí áðïññõðáíôéêþí åßíáé ó÷åôéêÜ õøçëüôåñï áðü áõôü

ôùí óáðïõíéþí.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß éó÷ýåé ôï áíôßóôñïöï.

â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôç.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß äåí ðáßæåé ñüëï óôç ÷ñÞóç ôïõ áðïññõðáíôéêïý

ôï áí ðñïêáëåß áöñéóìü Þ ü÷é.

ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß éó÷ýåé ôï áíôßóôñïöï.




218.

ÐïéÜ ÷áñáêôçñéóôéêÞ éäéüôçôá Ý÷åé ôï õäñüöéëï ôìÞìá ôïõ óáðïõíéïý êáé ðïéÜ

ôï ëéðüöéëï;

Ëýóç:

Ôï õäñüöéëï ôìÞìá äéáëýåôáé óôï íåñü, åíþ ôï ëéðüöéëï óôéò ëéðáñÝò ïõóßåò.

Ãéáôß ôï óêëçñü íåñü åßíáé áêáôÜëëçëï ãéá ðëýóéìï ìå óáðïýíé.

Ëýóç:

Ôï óêëçñü íåñü åßíáé áêáôÜëëçëï ãéá ðëýóéìï ìå óáðïýíé, ãéáôß ôá éüíôá áóâåóôßïõ

êáé ìáãíçóßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé åìðïäßæïõí ôçí áðïññõðáíôéêÞ ôïõ äñÜóç.

Ðïéü ìåéïíÝêôçìá åíäÝ÷åôáé íá ðáñïõóéÜæåé ç ÷ñÞóç åíüò áðïññõðáíôéêïý Ýíáíôé

ôùí óáðïõíéþí;

Ëýóç:

̧ íá ðéèáíü ìåéïíÝêôçìá ôçò ÷ñÞóçò áðïññõðáíôéêïý Ýíáíôé ôïõ óáðïõíéïý åßíáé üôé

ðñïêáëåß ñýðáíóç ôùí íåñþí êáé åõôñïöéóìü ôùí õäñüâéùí öõôþí.

Ãéá ðïéü ëüãï ÷ñçóéìïðïéïýìå Ýíæõìá óôá áðïññõðáíôéêÜ;

Ëýóç:

Ï óêïðüò ôùí åíæýìùí åßíáé íá äéáóðïýí ôïõò ñýðïõò ðïõ ïöåßëïíôáé óå ðñùôåÀíåò

(áßìá, ãÜëá, áõãü) ãéáôß ïé ðáñáðÜíù ñýðïé äåí áðïìáêñýíïíôáé ìüíï ìå ôç äñÜóç

ôùí áðïññõðáíôéêþí.




17ï ÌÜèçìá:

Âéôáìßíåò - Ïñìüíåò - ÖÜñìáêá




17Âéôáìßíåò - Ïñìüíåò - ÖÜñìáêá

Âéôáìßíåò:

Ôß åßíáé ïé âéôáìßíåò;

Ïé âéôáìßíåò åßíáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò áðáñáßôçôåò ãéá

ôçí êáíïíéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ïñãáíéóìþí. Ïé ðïóüôçôá ôùí

âéôáìéíþí ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ï ïñãáíéóìüò åßíáé åëÜ÷éóôç üìùò

ôõ÷üí Ýëëåéøç ôïõò äçìéïõñãåß óïâáñÝò äéáôáñá÷Ýò êáé

âëÜâåò óôïõò ïñãáíéóìïýò.

Ðþò ïíïìÜæïíôáé ïé âéôáìßíåò;

Ïé âéôáìßíåò ïíïìÜæïíôáé ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá ôïõ

ëáôéíéêïý áëöáâÞôïõ Á, Â, C, D, ... óýìöùíá ìå ôç ÷ñïíï-

ëïãéêÞ óåéñÜ ðïõ áíáêáëýöèçêáí. ¼ôáí Ý÷ïõìå ìéá ïìÜäá

âéôáìéíþí, äçëáäÞ âéôáìßíåò ìå êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ, Ý-

÷ïõí üëåò ôï ßäéï ãñÜììá êáé äéáêñßíïíôáé ìå ôç ÷ñçóéìï-

ðïßåéóç åíüò áñéèìçôéêïý ð.÷. Â1, Â

2...

Ìå ðïéï ôñüðï ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò åîáóöáëßæåé

ôéò áðáñáßôçôåò âéôáìßíåò;

Ï Üíèñùðïò åîáóöáëßæåé ôéò áðáñáßôçôåò âéôáìßíåò

ìå ôçí ôñïöÞ. Ãé’áõôü èá ðñÝðåé ç ôñïöÞ íá ðåñéëáìâÜíåé

ðïéêéëßá ôñïößìùí þóôå ï ïñãáíéóìüò íá åîáóöáëßæåé üëåò

ôéò áðáñáßôçôåò âéôáìßíåò.

Ôï öñÝóêï ãÜëá åßíáé ðëïý-

óéï óå âéôáìßíç Á.

Ôá øÜñéá åßíáé ðçãÞ âéôá-

ìßíçò D.




222.

Ðïéåò åßíáé ïé óõíÝðåéåò ôçò Ýëëåéøçò âéôáìéíþí óôïí

áíèñþðéíï ïñãáíéóìü;

Ç Ýëëåéøç âéôáìéíþí ó’åíáí ïñãáíéóìü ÷áñáêôçñß-

æåôáé áâéôáìßíùóç. Ïé âëÜâåò ðïõ ðñïêáëïýíôáé óôïí ïñ-

ãáíéóìü ëüãù ôçò áâéôáìßíùóçò åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÝò ãéá

êÜèå âéôáìßíç.

ÏñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò áâéôáìßíùóçò åßíáé:

• Ç Ýëëåéøç âéôáìßíçò Â ðñïêáëåß ôçí áóèÝíåéá ìðÝñé ìðÝñé

ìå áðïôÝëåóìá âëÜâåò óôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá ïé

ïðïßåò ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óå ðáñÜëõóç.

• Ç Ýëëåéøç âéôáìßíçò C ðñïêáëåß ôçí áóèÝíåéá óêïñ-

âïýôï ðïõ Ý÷åé ùò óõìðôþìáôá áéìïññáãßåò óôç óôï-

ìáôéêÞ êïéëüôçôá, êüðùóç ôùí ìõþí, ÷áëÜñùìá êáé

ðÝóéìï ôùí äïíôéþí.

Ïñìüíåò:

Ôé åßíáé ïé ïñìüíåò;

Ïé ïñìüíåò åßíáé ïñãáíéêÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ ðá-

ñÜãïíôáé áðü åéäéêïýò áäÝíåò ôùí æùéêþí ïñãáíéóìþí ôïõò

åíäïêñéíåßò áäÝíåò êáé ìåôáöÝñïíôáé ìå ôï áßìá óôá äéÜöï-

ñá óçìåßá ôïõ óþìáôïò. Ïé ïñìüíåò ñõèìßæïõí ôï óýíïëï

ôùí ëåéôïõñãéþí ôùí ïñãáíéóìþí üðùò åßíáé ç ðÝøç, ç á-

íÜðôõîç, ç áíáðáñáãùãÞ.

Ðþò áíôéìåôùðßæïíôáé ïé âëÜâåò ðïõ ðñïêáëïýíôáé

óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü üôáí ôï åðßðåäï ôùí

ïñìïíþí åßíáé ÷áìçëüôåñï Þ õøçëüôåñï ôïõ êáíïíéêïý;

¼ôáí Ý÷ïõìå êáêÞ ëåéôïõñãßá ôùí åíäïêñéíþí áäÝ-

íùí ðáñáôçñåßôáé Ýëëåéøç ôùí ïñìïíþí ìå áðïôÝëåóìá íá

ðñïêáëïýíôáé âëÜâåò óôïí ïñãáíéóìü. Ïé âëÜâåò áõôÝò

èåñáðåýïíôáé ìå ÷ïñÞãçóç öáñìÜêùí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôçí

ïñìüíç ðïõ âñßóêåôáé óå Ýëëåéøç. ÂëÜâåò üìùò ðñïêá-

Ïé âéôáìßíåò äéáêñßíïíôáé óå õäáôïäéáëýôåò ðïõ äéáëýïíôáé óôï íåñü êáé ëéðï-

äéáëõôÝò ðïõ äéáëýïíôáé óôá ëßðç.

Ôá êáñýäéá åßíáé ÜñéóôçðçãÞ âéôáìßíçò Â.

Ïé íôïìÜôåò ðåñéÝ÷ïõí âé-

ôáìßíç C.

Ôï ìüñéï ôçò âéôáìßíçò C.




223.

Ðïéåò ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé óôïõò ãåííçôéêïýò áäÝíåò

êáé ðïéïò ï ñüëïò ôïõò;

Óôïõò ãåííçôéêïýò áäÝíåò ðáñÜãïíôáé ïé äéáöõëéêÝò

ïñìüíåò. Ïé äéáöõëéêÝò ïñìüíåò ôùí áíäñþí ïíïìÜæïíôáé

áíäñïãüíá ìå êõñéüôåñåò ôçí ôåóôïóôåñüíç êáé ôçí áíäñï-

óôåñüíç åíþ ôùí ãõíáéêþí äéáêñßíïíôáé óå ïéóôñïãüíá êáé

ïñìüíåò ù÷ñïý óþìáôïò. Ç ïéóôñáäéüëç áíÞêåé óôá ïéóôñï-

ãüíá êáé ç ðñïãåóôåñüíç óôéò ïñìüíåò ù÷ñïý óþìáôïò.

Ïé äéáöõëéêÝò ïñìüíåò åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôéò ëåéôïõñ-

ãßåò ôïõ ãåííçôéêïý óõóôÞìáôïò êáé ãéá ôïí êáèïñéóìü ôïõöýëïõ êáé ôùí äåõôåñåõüíôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ãíùñéóìÜ-

ôùí ôïõ öýëëïõ (ôñé÷ïöõÀá, ôüíïò öùíÞò, ...)

Ðïéåò ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé óôï èõñåïåéäÞ áäÝíá êáé

ðïéïò ï ñüëïò ôïõò;

Óôï èõñåïåéäÞ áäÝíá ðáñÜãïíôáé ç èõñïîßíç (Ô4) êáé

ç ôñééùäéïèõñïíßíç (Ô3), ðïõ Ý÷ïõí ùò âáóéêü óõóôáôéêü

ôï éþäéï. Ïé ïñìüíåò ôïõ èõñåïåéäÞ áäÝíá áõîÜíïõí ôç

ëåéôïõñãéêüôçôá ôùí êõôôÜñùí.

ÁðïôÝëåóìá ôçò õðïëåéôïõñãåßáò ôïõ èõñåïåéäÞ áäÝíá åß-

íáé ï êñåôéíéóìüò óôá ðáéäéÜ êáé ôï ìõîïßäçìá óôïõò åíÞ-

ëéêïõò. Ç õðåñëåéôïõñãßá ôïõ èõñåïåéäÞ áäÝíá ðñïêáëåß

åîþöèáëìï âñïã÷ïêÞëç.

Ðïéåò ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé óôá åðéíåöñßäéá êáé ðïéïò

ï ñüëïò ôïõò;

Ïé ïñìüíåò ðïõ ðáñÜãïíôáé óôá åðéíåöñßäéá åßíáé ç

ëïýíôáé êáé üôáí Ý÷ïõìå õðåñëåéôïõñãßá êÜðïéïõ åíäñïêñé-

íÞ áäÝíá ìå áðïôÝëåóìá ôï åðßðåäï ôùí ïñìïíþí íá åßíáé

ìåãáëýôåñï ôïõ êáíïíéêïý. Ïé âëÜâåò áõôÝò áíôéìåôùðßæïíôáé

ìå ÷ïñÞãçóç öáñìÜêùí ðïõ ðåñéïñßæïõí ôç äñÜóç ôçò áíôß-

óôïé÷çò ïñìüíçò Þ ìå áöáßñåóç ôïõ áíôßóôïé÷ïõ áäÝíá.

Ïñìüíåò õðÜñ÷ïõí êáé óôá öõôÜ ðïõ ñõèìßæïõí ôçí áíÜðôõîç ôïõò. Ïé ïñìü-

íåò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé öõôïïñìüíåò Þ áõîßíåò.

Ôï ìüñéï ôçò ôåóôïóôåñüíçò.




224.

áäñåíáëßíç êáé ç êïñôéæüíç. Ç áäñåíáëßíç äñá åñåèéóôéêÜ

óôï íåõñéêü óýóôçìá êáé áõîÜíåé ôçí ðßåóç ôïõ áßìáôïò,

ôïí ñõèìü ôçò êáñäéÜò ê.á. Ç êïñôéæüíç ðïëëÝò öïñÝò ÷ñç-

óéìïðïéåßôáé êáé ãéá èåñáðåõôéêïýò óêïðïýò.

Ðïéá ïñìüíç ðáñÜãåôáé óôï ðÜãêñåáò êáé ðïéïò ï

ñüëïò ôçò;

Óôï ðÜãêñåáò ðáñÜãåôáé ç éíóïõëßíç ç ïðïßá ñõèìß-

æåé ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ óôï áßìá êáé ôçí áðïèÞêåõóç ôïõ

ãëõêïãüíïõ. Ç Ýëëåéøç éíóïõëßíçò ðñïêáëåß õðåñãëõêáé-

ìßá êáé ðáãêñåáôéêü äéáâÞôç.

Ðüôå Ý÷ïõìå óùóôÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí;

ÓùóôÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí Ý÷ïõìå:

á. ¼ôáí ÷ïñçãïýíôáé óôïí Üíèñùðï èåñáðåõôéêÜ ãéá ôçí

áíôéìåôþðéóç áóèåíåéþí.

â. ¼ôáí Ý÷ïõìå ëïãéêÞ ÷ñÞóç óôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíï-

ôñïößá ãéá ôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãÞò.

Ðüôå Ý÷ïõìå êáêÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí;

̧ ÷ïõìå êáêÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí üôáí:

á. ×ïñçãïýíôáé óå áèëçôÝò ãéá ôçí áýîçóç ôùí åðéäüóåùí

ôïõò äçëáäÞ Ý÷ïõìå íôïðÜñéóìá ôï ïðïßï Ý÷åé ùò áðï-

ôÝëåóìá óïâáñÝò åðéðôþóåéò óôçí õãåßá ôïõò.

â. ¸÷ïõìå áëüãéóôç ÷ñÞóç óôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíïôñï-

ößá ãéáôß ôá ðñïúüíôá ðïõ ðáñÜãïíôáé åßíáé åðéêßíäõíá

ãéáôß ôçí õãåßá ôïõ áíèñþðïõ êáé õóôåñïýí óå ãåýóç êáé

èåðôéêÞ áîßá.

ÖÜñìáêá:

Ôß åßíáé ôá öÜñìáêá;

Ôá öÜñìáêá åßíáé ÷çìéêÜ ðáñáóêåõÜóìáôá ðïõ ÷ïñç-

ãïýíôáé óôïõò áóèåíåßò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí áóèåíåéþí.

Ôï ìüñéï ôçò áäñåíáëßíçò.




225.

ÐïéÝò ïõóßåò ðåñéÝ÷ïõí ôá öÜñìáêá;

ÊÜèå öÜñìáêï ðåñéÝ÷åé ôéò äñáóôéêÝò ïõóßåò êáé ôá

Ýêäï÷á. ÄñáóôéêÝò ïõóßåò åßíáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ôïõ öáñ-

ìÜêïõ ðïõ äñïõí èåñáðåõôéêÜ. ¸êäï÷á åßíáé ïé ïõóßåò ôïõ

öáñìÜêïõ ðïõ õðÜñ÷ïõí ãéá íá âåëôéþèïýí ïé éäéüôçôåò

ôïõ üðùò ç áðïññüöçóç Þ äéáëõôüôçôá, ç ãåýóç ê.á.

Ôé ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ïõìå óôç ÷ñÞóç ôùí öáñìÜêùí;

ÅðåéäÞ êáíÝíá öÜñìáêï äåí åßíáé ðëÞñùò áêßíäõíï

êáé áóöáëÝò êáôÜ ôç ÷ñÞóç ôïõ èá ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ïõìå

ôá ðáñáêÜôù:

á. Íá ôá ÷ñçóéìïðïéïýìå ìüíï ìå ôçí õðüäåéîç ãéáôñïý.

â. Ç ëÞøç ôïõ íá ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò ÷ñÞóåùò

ðïõ äßíïíôáé áðü ôï ãéáôñü êáé áíáãñÜöïíôáé óôç óõ-óêåõáóßá.

ã. Íá ëáìâÜíïõìå ôç äüóç ðïõ ðñÝðåé êáé ü÷é ìåãáëýôåñç

ãéáôß ìåãáëýôåñç äïóïëïãßá äåí Ý÷åé êáëýôåñï èåñáðåõ-

ôéêü áðïôÝëåóìá, áíôßèåôá åãêõìïíåß êéíäýíïõò.

Ôé åßíáé ôá áíôéâéïôéêÜ;

ÁíôéâéïôéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öÜñìáêá ðïõ Ý÷ïõí ôçí

éêáíüôçôá íá áíáóôÝëïõí ôçí áíÜðôõîç ôùí åðéâëáâþí

ìéêñïâßùí êáé íá äßíïõí ôçí åõêáéñßá óôïí ïñãáíéóìü íá ôá

êáôáðïëåìÞóåé êáé ôåëéêÜ íá ôá åîïõäåôåñþóåé.

Ãéáôß äåí ðñÝðåé íá ãßíåôáé õðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç ôùí

áíôéâéïôéêþí;

Ôá öÜñìáêá ôáîéíïìïýíôáé áíÜëïãá ìå ôï ïñãáíéêü óýóôçìá óôï ïðïßï

åðéäñïýí.

Ôá áíôéâéïôéêÜ ðïõ ìðïñïýí íá ðñïóâÜëïõí ìåãÜëï áñéèìü ìéêñïâßùí ïíï-

ìÜæïíôáé áíôéâéïôéêÜ åõñÝùò öÜóìáôïò.

ÄéÜöïñá öÜñìáêá.

Ôï ðñþôï áíôéâéïôéêü ðïõ

áíáêáëõöèçêå åßíáé ç ðå-

íéêéëßíç, ôï ìüñéï ôçò ïð-

ïßáò öáßíåôáé óôï ðáñáðÜ-

íù ó÷Þìá.




226.

ÕðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç åíüò áíôéâéïôéêïý ðñÝðåé íá áðï-

öåýãåôáé ãéáôß óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ á÷ñçóôåýåôáé. Ôá ìé-

êñüâéá ùò ãíùóôüí áëëÜæïõí ôçí äïìÞ ôïõò (ìåôÜëëáîç)

ìå áðïôÝëåóìá ôï áíôéâéïôéêü íá ìçí ìðïñåß íá ôá êáôáðï-

ëåìÞóåé. Ôï ðñüâëçìá áõôü ëýíåôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ “íÝáò

ãåíéÜò” áíôéâéïôéêþí ôá ïðïßá êáôáðïëåìïýí ôïõò ìéêñï-

ïñãáíéóìïýò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôç ìåôÜëëáîç.

1. Ïé âéôáìßíåò åßíáé ïñãáíéêÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò áðáñáßôçôåò ãéá ôçí

êáíïíéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ïñãáíéóìþí.

2. Ãéá ôçí ïíïìáóßá ôùí âéôáìéíþí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôá êåöáëáßá

ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá.

3. Áâéôáìßíùóç ÷áñáêôçñßæåôáé ç Ýëëåéøç âéôáìéíþí ó’Ýíá ïñãáíé-

óìü.

4. Ïé ïñìüíåò åßíáé ïñãáíéêÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ ðáñÜãïíôáé áðü ôïõò åíäïêñéíåßò

áäÝíåò êáé ñõèìßæïõí ôï óýíïëï ôùí ëåéôïõñãéþí åíüò ïñãáíéóìïý.

5. Ôá öÜñìáêá åßíáé ÷çìéêÜ ðáñáóêåõÜóìáôá ðïõ ÷ïñçãïýíôáé óôïõò áóèåíåßò ãéá

ôçí áíôéìåôþðéóç áóèåíåéþí.

6. ÁíôéâéïôéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öÜñìáêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç

ôùí éþí.




227.


á. Ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò ÷ñåéÜæåôáé åëÜ÷éóôåò ðïóüôçôåò âéôáìéíþí.â. Ç áóèÝíåéá ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôçí Ýëëåéøç âéôáìßíçò C ïíïìÜæåôáé ìðÝñé - ìðÝñé.

ã. Óôá öõôÜ äåí õðÜñ÷ïõí ïñìüíåò.

ä. Ïé ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé áðü ôïõò åíäïêñéíåßò áäÝíåò.

å. Ìåãáëýôåñç äüóç åíüò öáñìÜêïõ áðü áõôÞ ðïõ áíáãñÜöåôáé óôéò ïäçãßåò ÷ñÞ-

óåùò äåí óçìáßíåé êáëýôåñï áðïôÝëåóìá áíôßèåôá åãêõìïíåß êéíäýíïõò.

Ëýóç:


â.Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ç Ýëëåéøç âéôáìßíçò C ðñïêáëåß ôçí áóèÝíåéá óêïñâïýôï.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß óôá öõôÜ õðÜñ÷ïõí ïé öõôïïñìüíåò Þ áõîßíåò.




á. Ãéá ôçí ïíïìáóßá ôùí âéôáìéíþí ÷ñçóéìïðïýíôáé êåöáëáßá ãñÜììáôá ôïõ

......................... áëöáâÞôïõ óýìöùíá ìå ôç ......................... óåéñÜ ðïõ áíáêáëýöèçêáí.

â. Ïé åëëåßøåéò ôùí âéôáìéíþí ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò .........................

ã. Óôá åðéíåöñßäéá ðáñÜãïíôáé ïé ïñìüíåò ......................... êáé .........................

ä. Ï ÷çìéêÝò åíþóåéò ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ äñïõí èåñáðåõôéêÜ ïíïìÜæïíôáé .........................

.........................

å. Ôá áíôéâéïôéêÜ ðïõ ðñïóâÜëïõí ìåãÜëï áñéèìü ìéêñïâßùí ïíïìÜæïíôáé áíôéâéïôéêÜ

......................... .........................

Ëýóç:

á. ëáôéíéêïý, ÷ñïíïëïãéêÞ â. áâéôáìéíþóåéò ã. áäñåíáëßíç, êïñôéæüíç

ä. äñáóôéêÝò ïõóßåò å. åõñÝùò öÜóìáôïò




228.

Ëýóç:

1.→ ã 1.→ æ 2.→ á

3.→ å 4.→ â 4. → ä

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò åíäïêñéíåßò áäÝíåò ôéò óôÞëçò Á ìå ôéò ïñìüíåò ðïõ ðáñÜ-

ãïõí ôçò óôÞëçò Â.

ÓôÞëç Á

1. Åðéíåöñßäéá

2. ÈõñåïåéäÞò áäÝíáò

3. ÐÜãêñåáò

4. Ãåííçôéêïß áäÝíåò

ÓôÞëç Â

á. Èõñïîßíç

â. Ôåóôïóôåñüíç

ã. Êïñôéæüíç

ä. Ïéóôñïãüíá

å. Éíóïõëßíç

æ. Áäñåíáëßíç




229.


á. Ïé âéôáìßíåò åßíáé ÷ñÞóéìåò áëëÜ ü÷é áðáñáßôçôåò ãéá ôçí êáëÞ ëåéôïõñãßá ôïõ ïñãáíéóìïý.

â. Óôïõò ãåííçôéêïýò áäÝíåò ðáñÜãïíôáé ïé äéáöõëéêÝò ïñìüíåò.

ã. Ôï âáóéêü óõóôáôéêü ôçò èõñïîßíçò åßíáé ôï éþäéï.ä. Óôï ðÜãêñåáò ðáñÜãåôáé ç êïñôéæüíç.

å. Ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ äñïõí èåñáðåõôéêÜ ïíïìÜæïíôáé äñáóôéêÝò ïõóßåò.


á. Ç Ýëëåéøç âéôáìßíçò C ðñïêáëåß ôçí áóèÝíåéá .........................

â. Ïé ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé óôïõò ......................... .........................

ã. Ç éíóïõëßíç ðáñÜãåôáé óôï .........................

ä. Ç ÷ïñÞãçóç ïñìïíþí óôïõò áèëçôÝò ãéá âåëôßùóç ôùí åðéäüóåùí ôïõò ïíïìÜæåôáé .........................

å. ÊÜèå öÜñìáêï åêôüò áðü ôéò äñáóôéêÝò ïõóßåò ðåñéÝ÷åé êáé ôá .................... .....


á. Ç èõñïîßíç ðáñÜãåôáé:

i. óôï ðÜãêñåáò ii. óôá åðéíåöñßäéá

iii. óôï èõñåïåéäÞ iv. óôï óôïìÜ÷é

â. Ïé äéáöõëéêÝò ïñìüíåò åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôç ëåéôïõñãßá:

i. ôïõ íåõñéêïý óõóôÞìáôïò ii. ôïõ ãåííçôéêïý óõóôÞìáôïò

iii. ôçò ðÝøçò iv. ôçò êáñäéÜò

ã. Ôá áíôéâéïôéêÜ ðïõ ðñïóâÜëëïõí ìåãÜëï áñéèìü ìéêñïâßùí ïíïìÜæïíôáé:

i. åõñÝùò öÜóìáôïò ii. ðïëëáðëþí ÷ñÞóåùí

iii. Ýêäï÷á áíôéâéïôéêÜ iv. ôßðïôá áðü ôá ðáñáðÜíù




230.

ÈÝìá 1ï

á. Ôé åßíáé ïé âéôáìßíåò;

â. Ôé åßíáé ïé ïñìüíåò êáé ðþò ïíïìÜæïíôáé ïé áäÝíåò ðïõ ôïõò ðáñÜãïõí óôïí

áíèñþðéíï ïñãáíéóìü;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ïõìå óôç ÷ñÞóç ôùí öáñìÜêùí;

â. Ôé åßíáé ôá áíôéâéïôéêÜ åõñÝùò öÜóìáôïò;

ÈÝìá 3ï


á. Ïé âéôáìßíåò ïíïìÜæïíôáé ìå êåöáëáßá ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá Á, Â, C, D... óýìöùíá

ìå ôç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ðïõ áíáêáëýöèçêáí.

â. Ï Üíèñùðïò åîáóöáëßæåé ôçò áðáñáßôçôåò ïñìüíåò ìå ôçí ôñïöÞ.

ã. ÊÜèå öÜñìáêï ðåñéÝ÷åé ôéò èåñáðåõôéêÝò ïõóßåò êáé ôá Ýêäï÷á.

2. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò.

á. Óôïõò ......................... áäÝíåò ðáñÜãïíôáé ïé äéáöõëéêÝò ïñìüíåò.

â. Ïé ïñìüíåò ôùí öõôþí ïíïìÜæïíôáé ......................... Þ .........................

ã. Ç éíóïõëßíç ñõèìßæåé ôá åðßðåäá ................... ...... óôï áßìá êáé ôçí áðïèÞêåõóç

ôïõ .........................

ÈÝìá 4ï

1. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ïñìüíåò ôçò óôÞëçò Á ìå ôç ëåéôïõñãßá ðïõ ñõèìßæïõí (óôÞëç Â):

ÓôÞëç Á

1. ÄéáöõëéêÝò ïñìüíåò

2. Áäñåíáëßíç

3. Èõñïîßíç

4. Éíóïõëßíç

ÓôÞëç Â

á. Åðßðåäá óáê÷Üñïõ óôï áßìá

â. Ãåííçôéêü óýóôçìá

ã. Ëåéôïõñãßá êõôôÜñùí

ä. Ðßåóç ôïõ áßìáôïò




231.

2. Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç:

á. Ôï óêïñâïýôï ðñïêáëåßôáé áðü Ýëëåéøç âéôáìÞíçò

i. A ii. B

iii. C iv. D

â. Ç éíóïõëßíç ðáñÜãåôáé:

i. óôá åðéíåöñßäéá ii. óôï ðÜãêñåáò

iii. óôïõò ãåííçôéêïýò áäÝíåò iv. óôï èõñåïåéäÞ áäÝíá




232.

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëÜèïò;

á. Ïé âéôáìßíåò áðáíôïýí óôïí ïñãáíéóìü óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò.

â. Ïé âéôáìßíåò åéóÜãïíôáé óôïí ïñãáíéóìü ìå ôçí ôñïöÞ.

ã. ÐïëëÝò ïñìüíåò Ý÷ïõí ðáñáóêåõáóôåß óõíèåôéêÜ.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ïé âéôáìßíåò õðÜñ÷ïõí óôïí ïñãáíéóìü óå ðïëý

ìéêñÝò ðïóüôçôåò.



ÓõìðëÞñùóå ìå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò ôá êåíÜ óôçí ðáñáêÜôù ðñüôáóç:

á. Ïé åëëåßøåéò ôùí âéôáìéíþí ïíïìÜæïíôáé .................... êáé ðñïêáëïýí ....................

óôïí ïñãáíéóìü.

â. Ïé ïñìüíåò ðáñÜãïíôáé áðü ôïõò ....................

Ëýóç:

á. áâéôáìéíþóåéò, âëÜâåò â. åíäïêñéíåßò áäÝíåò.

Íá áíáæçôÞóåôå ôï åðéóôçìïíéêü üíïìá ôçò äñáóôéêÞò ïõóßáò ôçò áóðéñßíçò. Óå

ðïéÜ êáôçãïñßá ÷çìéêþí ïõóéþí áíÞêåé áõôÞ ç ïõóßá;

Ëýóç:

Ôï åðéóôçìïíéêü üíïìá ôçò äñáóôéêÞò ïõóßáò ôçò áóðéñßíçò åßíáé áêåôõëï óáëéêõëéêü

ïîý êáé áíÞêåé óôá ïñãáíéêÜ ïîÝá.

Íá áíáöÝñåôå ðåñéðôþóåéò êáêÞò ÷ñÞóçò ïñìïíþí.

Ëýóç:

ÊáêÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí Ý÷ïõìå üôáí:

á. ×ïñçãïýíôáé óå áèëçôÝò ãéá ôçí áýîçóç ôùí åðéäüóåùí ôïõò äçëáäÞ Ý÷ïõìå íôï-

ðÜñéóìá ôï ïðïßï Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá óïâáñÝò åðéðôþóåéò óôçí õãåßá ôïõò.

â. ¸÷ïõìå áëüãéóôç ÷ñÞóç óôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíïôñïößá ãéáôß ôá ðñïúüíôá ðïõ

ðáñÜãïíôáé åßíáé åðéêßíäõíá ãéáôß ôçí õãåßá ôïõ áíèñþðïõ êáé õóôåñïýí óå ãåýóç

êáé èåðôéêÞ áîßá.




233.

Ãéáôß ç ÷ñÞóç ôùí áíôéâéïôéêþí ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå ïéêïíïìßá êáé ðÜíôá ìå ôçí

õðüäåéîç ôùí éáôñþí;

Ëýóç:

ÕðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç åíüò áíôéâéïôéêïý ðñÝðåé íá áðïöåýãåôáé ãéáôß óôçí ðåñßðôùóç

áõôÞ á÷ñçóôåýåôáé. Ôá ìéêñüâéá ùò ãíùóôüí áëëÜæïõí ôçí äïìÞ ôïõò (ìåôÜëëáîç) ìå

áðïôÝëåóìá ôï áíôéâéïôéêü íá ìçí ìðïñåß íá ôá êáôáðïëåìÞóåé. Ôï ðñüâëçìá áõôü

ëýíåôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ “íÝáò ãåíéÜò” áíôéâéïôéêþí ôá ïðïßá êáôáðïëåìïýí ôïõò

ìéêñïïñãáíéóìïýò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôç ìåôÜëëáîç.




18ï ÌÜèçìá:

×çìåßá êáé ÐåñéâÜëëïí




18×çìåßá êáé ÐåñéâÜëëïí

Ðñþôåò ýëåò - ÐçãÝò åíÝñãåéáò:

Ðùò êáôáíÝìïíôáé ïé ðñþôåò ýëåò óôïí ðëáíÞôç;

Óôïí ðëáíÞôç õðÜñ÷ïõí ðåñéï÷Ýò ðïõ Ý÷ïõí ìåãÜ-

ëåò ðïóüôçôåò êïéôáóìÜôùí ìåôÜëëùí, áñãïý ðåôñåëáßïõ,

öõóéêïý áåñßïõ, ãáéáíèñÜêùí êáé Üëëùí ðñþôùí õëþí êáé

ðåñéï÷Ýò óôéò ïðïßåò ïé ðñþôåò ýëåò åßíáé åëÜ÷éóôåò. Äçëá-

äÞ ðáñáôçñïýìå üôé ç êáôáíïìÞ ôùí ðñþôùí õëþí óôïí

ðëáíÞôç åßíáé áíïìïéüìïñöç.

Ðïéïò åßíáé ï êßíäõíïò áðü ôçí õðåñêáôáíÜëùóç

åíÝñãåéáò êáé ðñþôùí õëþí;

Ôá ôåëåõôáßá 100 ÷ñüíéá ïé âéïìç÷áíéêÝò ÷þñåò êá-

ôáíáëþíïõí ôåñÜóôéåò ðïóüôçôåò åíÝñãåéáò êáé ðñþôùí

õëþí ìå áðïôÝëåóìá ôá áðïèÝìáôá åíÝñãåéáò êáé ðñþôùí

õëþí ôïõ ðëáíÞôç, ðïõ ÷ñåéÜóôçêáí åêáôïììýñéá ÷ñüíéá

íá áðïôáìéåõèïýí, íá êéíäõíåýïõí íá åîáíôëçèïýí.

Ðïéá åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá

ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò;

Ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò åßíáé üôé

ðáñÝ÷åé ìåãÜëåò ðïóüôçôåò åíÝñãåéáò. Ôá ìåéïíåêôÞìáôá

ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò åßíáé:

• ¸÷åé ðïëý õøçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò

• Ôá ðõñçíéêÜ áðüâëçôá äçìéïõñãïýí óïâáñÜ ðåñéâáëëï-

íôéêÜ ðñïâëÞìáôá.

Ðõñçíéêüò óôáèìüò ðáñá-

ãùãÞò çëåêôñéêÞò åíÝñãåéáò.




238.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôéò Þðéåò êáé áíáíåþóéìåò ðçãÝò

åíÝñãåéáò;

¹ðéåò êáé áíáíåþóéìåò ðçãÝò åíÝñãåéáò åßíáé ç Þëéáê-

Þ åíÝñãåéá, ïé õäáôïðôþóåéò, ï Üíåìïò, ç ãåùèåñìßá êáé ôá

ðáëéññïéáêÜ êýìáôá. Ôï âáóéêü ôïõò ðëåïíÝêôçìá åßíáé

üôé åßíáé ðåñéâáëëïíôéêÜ áðïäåêôÝò êáé áíåîÜíôëçôåò. Äõ-

óôõ÷þò óÞìåñá ìüíï Ýíá ìéêñü ìÝñïò ôùí åíåñãåéáêþí á-

íáãêþí ôïõ áíèñþðïõ êáëýðôåôáé áðü ôéò Þðéåò êáé áíáíå-

þóéìåò ðçãÝò åíÝñãåéáò.

Ôé êåñäßæïõìå ìå ôçí ÷ñÞóç íÝùí ôå÷íçôþí õëéêþí;

Ôá íÝá ôå÷íçôÜ õëéêÜ (ðïëõìåñÞ, êåñáìéêÜ, óýíèåôá

õëéêÜ) õðïêáèéóôïýí ôá áíôßóôïé÷á öõóéêÜ ìå áðïôÝëåóìá

íá ðåñéïñßæåôáé ç êáôáíÜëùóç êõñßùò ôïí ìåôÜëëùí. ¼ìùò

ç ðáñáãùãÞ êáé ç ÷ñÞóç íÝùí ôå÷íçôþí õëéêþí ðñÝðåé íá

ãßíåôáé ìå ìÝôñï ãéáôß êáé áõôÜ áðáéôïýí êáôáíÜëùóç öõóé-

êþí ðñþôùí õëþí êáé åíäÝ÷åôáé ç ÷ñÞóç ôïõò íá Ý÷åé ðåñé-

âáëëïíôéêÝò óõíÝðåéåò.

Ôé åßíáé êáé ôé ðñïóöÝñåé ç áíáêýêëùóç;

Áíáêýêëùóç åßíáé ç áíÜêôçóç åðåîåñãáóßá êáé å-

ðáíá÷ñçóéìïðïßçóç äéáöüñùí õëéêþí (÷áñôß, ìÝôáëëï,

ãõáëß). Ìå ôçí áíáêýêëùóç ðåôõ÷áßíïõìå åîïéêïíüìçóç

ôùí ðñþôùí õëþí.

Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôéò

ðñþôåò ýëåò êáé ôéò ðçãÝò åíÝñãåéáò ðïõ áðáó÷ïëïýíôïõò åðéóôÞìïíåò êáé ôéò êõâåñíÞóåéò;

Ôá âáóéêÜ åñùôÞìáôá åßíáé:

• Ãéá ðüóï êáéñü èá õðÜñ÷ïõí áðïèÝìáôá ðåôñåëáßïõ êáé

öõóéêïý áåñßïõ;

• Ðïéåò ôéìÝò èá äéáìïñöþíïíôáé ãéá ôç êáýóéìá êáé ôá

ìÝôáëëá;

• Ðùò èá ðáñÜãïíôáé ôá áðáñáßôçôá ãéá ôç æùÞ ðåôñï÷ç-

ìéêÜ üôáí åîáíôëçèïýí ôá áðïèÝìáôá ðåôñåëáßïõ;

Ïé çëéáêïß èåñìïóßöùíåò

äåóìåýïõí ôçí çëéáêÞ

åíÝñãåéá ãéá íá æåóôÜíïõí

ôï íåñü.

Ç áéïëéêÞ åíÝñãåéá ÷ñçóé-

ìïðïéåßôáé áðü ôçí áñ÷áé-

üôçôá ãéá íá äßíåé êßíçóç

óå áíåìüìõëïõò, åíþ óÞìå-

ñá ìå ôç ÷ñÞóç ôçò áéïëé-

êÞò åíÝñãåéáò ðáñÜãåôáéçëåêôñéêÞ åíÝñãåéá.




239.

• Áðü ðïéïýò ðáñÜãïíôåò êáèïñßæåôáé ç ïñèïëïãéêÞ ÷ñÞ-

óç ôùí ðñþôùí õëþí êáé ôùí ðçãþí åíÝñãåéáò;

Ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò:

Ðïéïé åßíáé ïé óôü÷ïé ôùí åðéóôçìþí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò;

Ïé óôü÷ïé ôùí åðéóôçìþí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò åßíáé:

• Ï ðñïóäéïñéóìüò ôùí öõóéêþí, ÷çìéêþí êáé âéïëïãéêþí

ðáñáìÝôñùí ðïõ êáèïñßæïõí êáé åðçñåÜæïõí ôçí ðïéü-

ôçôá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.

• Ç áíÜðôõîç êáé åöáñìïãÞ ìåèüäùí ìÝôñçóçò ôùí ôéìþíôùí ðáñáìÝôñùí áõôþí.

• Ç åêôßìçóç ôçò ìåôáâïëÞò ôùí ôéìþí ëüãù ôçò áíèñù-

ðïãåíïýò äñáóôçñéüôçôáò êáé ðñïóäéïñéóìïý ôïõ âáè-

ìïý õðïâÜèìéóçò ôçò ðïéüôçôáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.

• Ç áíÜðôõîç ìç÷áíéóìþí êáé åöáñìïãÞ ìÝôñùí åëÝã÷ïõ

êáé äéá÷åßñéóçò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ìå óêïðü ôçí åëá÷é-

óôïðïßçóç ôùí âëáâþí áíèñùðßíùí äñÜóåùí ó’áõôü.

Ôé åííïïýìå ìå ôçí Ýêöñáóç ðñïóôáóßá ðåñéâÜë-

ëïíôïò êáé óå ôé óõíßóôáôáé;

Ìå ôçí Ýêöñáóç “ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò”

åííïïýìå üëá ôá áíáãêáßá ìÝôñá ðïõ ïöåßëïõìå íá ëÜâïõ-

ìå, þóôå íá ðåñéïñéóôåß ç ñýðáíóç êáé íá äéáôçñçèåß ç ïé-

êïëïãéêÞ éóïññïðßá ôçò öýóçò.

Ç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óõíéóôÜôáé êõñßùò:

• Óôç äéáôÞñçóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí öõóéêþí áðïäåêôþíðïõ åßíáé ôï íåñü, ï áÝñáò êáé ôï Ýäáöïò.

• Óôïí áðïôåëåóìáôéêü êáèáñéóìü ôùí áóôéêþí ëõìÜôùí

êáé ôùí õãñþí âéïìç÷áíéêþí áðïâëÞôùí.

• Óôçí ïñèïëïãéêÞ äéá÷åßñéóç ôùí óôåñåþí áðïâëÞôùí -

ïéêéáêþí áðïññéììÜôùí (åðåîåñãáóßá, áîéïðïßçóç, á-

óöáëÞò ôåëéêÞ äéÜèåóç).

• Óôç äéáôÞñçóç ôïõ ôïðßïõ êáé ôçò ðïëéôéóôéêÞò êëçñïíïìéÜò.

• Óôçí ðñïóôáóßá áðü ôï èüñõâï, ôéò áêôéíïâïëßåò ê.á.

Ôï áëïõìßíéï áðü ôá êïõ-

ôéÜ áíáøõêôéêþí åßíáé

100% áíáêõêþóéìï.




240.


á. Ç êáôáíïìÞ ôùí ðñþôùí õëþí óôç Ãç äåí åßíáé ïìïéüìïñöç.

â. Ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò åßíáé üôé äåí äçìéïõñãåß ðåñé-

âáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá.

ã. Ç çëéáêÞ åíÝñãåéá åßíáé áíáíåþóéìç ðçãÞ åíÝñãåéáò.

ä. Ôá ðëáóôéêÜ åßíáé öõóéêÜ õëéêÜ.å. Ç “ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, åîáíôëåßôáé óôçí ðñïóðÜèåéá ðñüëçøçò

ôçò ñýðáíóçò.

Ëýóç:


â.Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß Ýíá áðü ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåé-

áò åßíáé üôé äçìéïõñãåß óïâáñÜ ðåñéâáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá.


ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß ôá ðëáóôéêÜ åßíáé ôå÷íçôÜ õëéêÜ.

1. Ç êáôáíïìÞ ôùí ðñþôùí õëþí óôç ãç äåí åßíáé ïìïéüìïñöç.

2. Ç ðõñçíéêÞ åíÝñãåéá Ý÷åé õøçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò êáé äçìéïõñãåß

óïâáñÜ ðåñéâáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá.

3. Ìå ôç ÷ñÞóç ôå÷íçôþí õëéêþí ðåñéïñßæïõìå ôçí êáôáíÜëùóç ôùí

áíôßóôïé÷ùí öõóéêþí.

4. Áíáêýêëùóç åßíáé ç áíÜêôçóç, åðåîåñãáóßá êáé åðáíá÷ñçóéìïðïßçóç äéáöüñùí

õëéêþí.

5. Ìå ôç Ýêöñáóç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò åííïïýìå üëá ôá áíáãêáßá ìÝôñá

ðïõ ïöåßëïõìå íá ëÜâïõìå þóôå íá ðåñéïñéóôåß ç ñýðáíóç êáé íá äéáôçñçèåß ç

ïéêïëïãéêÞ éóïññïðßá ôçò öýóçò.




241.

å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç ãéáôß óôçí “ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò” ðåñéëáì-

âÜíåôáé êáé ç åðéâïëÞ ðñïóôßìùí óå üóïõò ñõðáßíïõí ôï ðåñéâÜëëïí.


á. Ï Þëéïò, ïé Üíåìïé êáé ïé õäáôïðôþóåéò áíÞêïõí óôéò ......................... êáé .........................

ðçãÝò åíÝñãåéáò.

â. Ç áíÜêôçóç, åðåîåñãáóßá êáé åðáíá÷ñçóéìïðïßçóç äéáöüñùí õëéêþí ïíïìÜæåôáé

.........................

ã. Ç êáôáíïìÞ ôùí ðñþôùí õëþí óôç Ãç äåí åéíáé .........................

Ëýóç:

á. Þðéåò, áíáíÝùóéìåò â. áíáêýêëùóç ã. ïìïéüìïñöç


á. ÁðïôÝëåóìá ôçò õðåñêáôáíÜëùóçò ðñþôùí õëþí ôá ôåëåõôáßá 100 ÷ñüíéá åßíáé ç

ìåãÜëç ìåßùóç ôïõò ìå êßíäõíï íá åîáíôëçèïýí.

â. ¸íá ìåéïíÝêôçìá ôçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò åßíáé üôé Ý÷åé õøçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò.

ã. Ç ÷ñÞóç íÝùí óõíèåôéêþí õëéêþí äåí Ý÷åé êáìßá ðåñéâáëëïíôéêÞ óõíÝðåéá.

ä. Ç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ðåñéëáìâÜíåé êáé ôçí äéáôÞñçóç ôïõ ôïðßïõ êáé ôçò

ðïëéôéóôéêÞò êëçñïíïìéÜò.


á. Ôá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí Þðéùí êáé áíáíåþóéìùí ðçãþí åíÝñãåéáò åßíáé üôé

åßíáé ðåñéâáëëïíôéêÞ áðïäåêôÝò êáé .........................

â. Ìå ôçí Ýêöñáóç “ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò” åííïïýìå ôá áíáãêáßá ìÝôñá ôïõ

ïöåßëïõìå íá ëÜâïõìå, þóôå íá ðåñéïñéóôåß ç ......................... êáé íá äéáôçñçèåß Þ

......................... éóïññïðßá ôçò öýóçò.




242.

ÈÝìá 1ï

á. Ðþò êáôáíÝìïíôáé ïé ðñþôåò ýëåò óôïí ðëáíÞôç;

â. ÐïéÜ åßíáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôçò ÷ñÞóçò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò;

ÈÝìá 2ï

á. Ôé åßíáé ç áíáêýêëùóç;

â. Ôé åííïïýìå ìå ôçí Ýêöñáóç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò;

ÈÝìá 3ï

á. Íá áíáöÝñåôáé 3 óôü÷ïõò ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéóôçìþí.

â. ÐïéÝò åßíáé ïé áíáíåþóéìåò Þ Þðéåò ðçãÝò åíÝñãåéáò;

ÈÝìá 4ï

Ãéáôß õðÜñ÷åé ï êßíäõíïò íá åîáíôëçèïýí ôá áðïèÝìáôá ôùí ðçãþí åíÝñãåéáò êáé

ðñþôùí õëþí ôïõ ðëáíÞôç.




243.

Ãéáôß ïé ðñþôåò ýëåò èá ôåëåéþóïõí êÜðïôå;

Ëýóç:

Ïé ðñþôåò ýëåò ãéá íá áðïôáìéåõôïýí áðáéôÞèçêáí ðïëëÜ åêáôïììýñéá ÷ñüíéá, üìùò

ôá ôåëåõôáßá åêáôü ÷ñüíéá Ý÷ïõìå õðåñêáôáíÜëùóç ôùí ðñþôùí õëþí, ìå áðïôÝëå-

óìá íá Ý÷åé êáôáíáëùèåß Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí áðïèåìÜôùí ôïõò êáé íá åßíáé Üìåóïò

ï êßíäõíïò íá ôåëåéþóïõí.

ÐïéÜ äéáäéêáóßá Þäç åöáñìüæåôáé åõñÝùò ãéá ôçí åîïéêïíüìçóç ðñþôùí õëþí;

Ëýóç:

Ç äéáäéêáóßá ðïõ åöáñìüæåôáé ãéá ôçí åîïéêïíüìçóç ðñþôùí õëþí åßíáé ç áíáêýêëù-

óç, äçëáäÞ ç áíÜêôçóç, åðåîåñãáóßá êáé åðáíá÷ñçóéìïðïßçóç äéáöüñùí õëéêþí.

ÐïéÝò åíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò åíÝñãåéáò äïêéìÜæïíôáé;

Ëýóç:

Ïé åíáëáêôéêÝò ìïñöÝò åíÝñãåéáò ðïõ äïêéìÜæïíôáé åßíáé ïé Þðéåò êáé ïé áíáíåþóéìåò, üðùò

ç çëéáêÞ åíÝñãåéá, ç åíÝñãåéá ôùí õäáôïðôþóåùí, ç áéïëéêÞ åíÝñãåéá êáé ç ãáéïèåñìéêÞ.

Ãéáôß ç ðõñçíéêÞ, ðáñüëï ðïõ åßíáé ðïëý êáèáñÞ ìïñöÞ åíÝñãåéáò, äåí Ýëõóå áêüìç

ôï åíåñãåéáêü ðñüâëçìá; Ðéóôåýåôå üôé åßíáé ìéá ðçãÞ åíÝñãåéáò, ðïõ ìåëëïíôéêÜ

èá áîéïðïéçèåß ðåñéóóüôåñï;

Ëýóç:

Ç ðõñçíéêÞ åíÝñãåéá äåí Ý÷åé ëýóåé ôï åíåñãåéáêü ðñüâëçìá ãéáôß ðáñïõóéÜæåé äýï

âáóéêÜ ìåéïíåêôÞìáôá, Ý÷åé ðïëý õøçëü êüóôïò ðáñáãùãÞò êáé äçìéïõñãåß óïâáñÜ

ðåñéâáëëïíôéêÜ ðñïâëÞìáôá.

ÌåëëïíôéêÜ ßóùò áîéïðïéçèåß ðåñéóóüôåñï áí ç ðõñçíéêÞ ôå÷íïëïãßá ðñïïäåýóåé êáé

êáôáöÝñåé íá ëýóåé ôá ðáñáðÜíù ðñïâëÞìáôá.

ÃñÜøôå ðáñáôçñÞóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôçí áîéïðïßçóç ôçò çëéáêÞò åíÝñãåéáò áðü ôï




245.

Áðü ðïéÝò ðñþôåò ýëåò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá óáðïýíéá êáé áðü ðïéÝò áðïññõðáíôéêÜ;

Ëýóç:

Ïé ðñþôåò ýëåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôùí óáðïõíéþí åßíáé ëßðç êáé Ýëáéá, åíþ ãéá ôá

áðïññõðáíôéêÜ åßíáé ðñïúüíôá ôïõ ðåôñåëáßïõ.

Íá ãñÜøåôå ìå ëÝîåéò ôçí áíôßäñáóç óáðùíïðïßçóçò.

Ëýóç:

Ãëõêåñßäéá + êáõóôéêü íÜôñéï Þ êÜëéï→ Üëáôá (óáðïýíé) + ãëõêåñßíç (ãëõêåñüëç)

Íá óõìðëçñùèïýí ôá êåíÜ óôçí ðáñáêÜôù ðñüôáóç:

Ôï ôìÞìá ôïõ óáðïõíéïý ðïõ äéáëýåôáé óôï íåñü êáëåßôáé .................... êáé ôï ôìÞìá

ðïõ äéáëýåôáé óôï ëßðïò êáëåßôáé ....................

Ëýóç:

Õäñüöéëï, ëéðüöéëï.

Óôá áðüíåñá ôçò ðáñáóêåõÞò ôùí óáðïõíéþí õðÜñ÷åé:

á. öùóöïñéêü Üëáò â. ãëõêåñßíç

ã. õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ä. ðåôñÝëáéï

Ëýóç:

Ãëõêåñßíç (â.).

Óçìåßùóå ðïéÜ áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÞ:

á. Ôï óáðùíïäéÜëõìá åßíáé üîéíï â. Ôï óáðùíïäéÜëõìá åßíáé âáóéêü

ã. Ôï óáðùíïäéÜëõìá åßíáé ïõäÝôåñï

Ëýóç:

ÓùóôÞ ðñüôáóç åßíáé ç (â.).




246.

Ðïéü åßíáé ôï êáôÜëëçëï pÇ ôùí óáðïõíéþí;

Ëýóç:

Ôï êáôÜëëçëï pH åíüò óáìðïõÜí åßíáé áõôü ðïõ åßíáé ðéï êïíôéíü óôï pH ôçò åðéäåñ-

ìßäáò, äçëáäÞ åëáöñþò üîéíï.

ÐïéÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò åíüò öáñìÜêïõ ïíïìÜæïíôáé äñáóôéêÝò;

Ëýóç:

ÄñáóôéêÝò åßíáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ äñïõí èåñáðåõôéêÜ.

ÐïéÜ öÜñìáêá ïíïìÜæïíôáé áíôéâéïôéêÜ;

Ëýóç:

ÁíôéâéùôéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öÜñìáêá ðïõ Ý÷ïõí ôçí éêáíüôçôá íá áíáóôÝëïõí ôçí

áíÜðôõîç ôùí åðéâëáâþí ìéêñïïñãáíéóìþí êáé íá äßíïõí ôçí åõêáéñßá óôïí ïñãáíé-

óìü íá ôïõò êáôáðïëåìÞóåé êáé ôåëéêÜ íá ôïõò åîïõäåôåñþóåé.

Ãéáôß äåí ðñÝðåé íá ãßíåôáé áëüãéóôç ÷ñÞóç áíôéâéïôéêþí;

Ëýóç:

ÕðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç åíüò áíôéâéïôéêïý ðñÝðåé íá áðïöåýãåôáé ãéáôß óôçí ðåñßðôùóç

áõôÞ á÷ñçóôåýåôáé. Ôá ìéêñüâéá ùò ãíùóôüí áëëÜæïõí ôçí äïìÞ ôïõò (ìåôÜëëáîç) ìå

áðïôÝëåóìá ôï áíôéâéïôéêü íá ìçí ìðïñåß íá ôá êáôáðïëåìÞóåé. Ôï ðñüâëçìá áõôü

ëýíåôáé ìå ôçí ðáñáóêåõÞ “íÝáò ãåíéÜò” áíôéâéïôéêþí ôá ïðïßá êáôáðïëåìïýí ôïõò

ìéêñïïñãáíéóìïýò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôç ìåôÜëëáîç.

Ôé åßíáé ïé âéôáìßíåò;

Ëýóç:

Ïé âéôáìßíåò åßíáé ïñãáíéêÝò åíþóåéò áðáñáßôçôåò ãéá ôçí êáíïíéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ïñ-

ãáíéóìþí. Ç ðïóüôçôá ôùí âéôáìéíþí ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ï ïñãáíéóìüò åßíáé åëÜ÷éóôç üìùò

ôõ÷üí ÝëëåéøÞ ôïõò äçìéïõñãåß óïâáñÝò äéáôáñá÷Ýò êáé âëÜâåò óôïõò ïñãáíéóìïýò.

Ôé ïíïìÜæïõìå áâéôáìßíùóç;

Ëýóç:

Áâéôáìßíùóç ÷áñáêôçñßæåôáé ç Ýëëåéøç âéôáìéíþí óå Ýíá ïñãáíéóìü.




247.

Ôá öñïýôá êáé ôá ëá÷áíéêÜ åßíáé ðñïôéìüôåñï íá êáôáíáëþíïíôáé íùðÜ;

Ëýóç:

Ôá öñïýôá êáé ôá ëá÷áíéêÜ åßíáé ðñïôéìüôåñï íá êáôáíáëþíïíôáé íùðÜ, ãéáôß ïé âéôáìßíåò

ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åßíáé åõáßóèçôåò óôç èåñìïêñáóßá êáé ìå ôï ìáãåßñåìá êáôáóôñÝöïíôáé.

ÐïéÝò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéÝò ëÜèïò;

á. Ïé âéôáìßíåò ðåñéÝ÷ïíôáé óôïí ïñãáíéóìü óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò.

â. Ç Ýëëåéøç ìéáò âéôáìßíçò óå Ýíá ïñãáíéóìü ðñïêáëåß ÷áñáêôçñéóôéêÞ âëÜâç.

ã. Ïé âéôáìßíåò äéáêñßíïíôáé óå õäáôïäéáëõôÝò êáé ëéðïäéáëõôÝò.

ä. Ïé âéôáìßíåò åßíáé ìéêñïïñãáíéóìïß.

Ëýóç:

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ.

ã. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ. ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç.

Íá áíáöÝñåôå äýï áóèÝíåéåò ðïõ ïöåßëïíôáé óå áâéôáìéíþóåéò:

á. óêïñâïýôï â. ÌðÝñé - ìðÝñé

Ôé åßíáé ïé ïñìüíåò;

Ëýóç:

Ïé ïñìüíåò åßíáé ïñãáíéêÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ ðáñÜãïíôáé áðü åéäéêïýò áäÝíåò ôùí

æùéêþí ïñãáíéóìþí ôïõò åíäïêñéíåßò áäÝíåò êáé ìåôáöÝñïíôáé ìå ôï áßìá óôá äéÜöï-

ñá óçìåßá ôïõ óþìáôïò. Ïé ïñìüíåò ñõèìßæïõí ôï óýíïëï ôùí ëåéôïõñãéþí ôùí ïñãá-

íéóìþí üðùò åßíáé ç ðÝøç, ç áíÜðôõîç, ç áíáðáñáãùãÞ.

Íá áíáöÝñåôå 2 åíäïêñéíåßò áäÝíåò ôïõ áíèñþðïõ:

á. èõñåïåéäÞò áäÝíáò â. ðÜãêñåáò

Íá áíáöÝñåôå äýï ðåñéðôþóåéò êáêÞò ÷ñÞóçò ïñìïíþí.

Ëýóç:

̧ ÷ïõìå êáêÞ ÷ñÞóç ôùí ïñìïíþí üôáí:

á. ×ïñçãïýíôáé óå áèëçôÝò ãéá ôçí áýîçóç ôùí åðéäüóåùí ôïõò äçëáäÞ Ý÷ïõìå íôï-

ðÜñéóìá ôï ïðïßï Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá óïâáñÝò åðéðôþóåéò óôçí õãåßá ôïõò.

â. ¸÷ïõìå áëüãéóôç ÷ñÞóç óôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíïôñïößá ãéáôß ôá ðñïúüíôá ðïõ




248.

ðáñÜãïíôáé åßíáé åðéêßíäõíá ãéáôß ôçí õãåßá ôïõ áíèñþðïõ êáé õóôåñïýí óå ãåýóç

êáé èåðôéêÞ áîßá.

Ïé ãáéÜíèñáêåò, ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï ãáéáÝñéï ëÝãïíôáé êáé ïñõêôÜ êáýóéìá. Ãéáôß

êáôÜ ôç ãíþìç óáò; Ãéáôß áíáöÝñïíôáé êáé ùò ìç áíáíåþóéìåò ðçãÝò åíÝñãåéáò;

Ëý


xhmeia g gymnasioy theoria askiseis

Documents