xu hướng kiến trúc Đương Đại

5/20/2018 Xu Hng Ki n Trc ng a i

1/40

Xu hng Kin trc ng i

TH BA, 19 THNG 1 2010 03:00 TAPCHIKIENTRUC.COM.VN

Nm 2010, trong khng kh k nim 1000 nm Thng Long - ng - H Ni s din ra i hi

KTS ton quc ln th VIII. Nhn dp ny chc chn s c nhiu bi tng kt nhng thnh qu

m Hi KTS Vit Nam lm c trong my nm va qua, nhng d th no cng khng thsnh c vi c 1000 nm lch s, v vy thit ngh ta nn nhn v pha trc pht trin th

tt hn l nhn li pha sau nh gi. Hay ng hn l cn nhn li nhng g chng ta cn

cha lm c tip tc lm trong thi gian ti - l cc vn v nh hng kin trc,

hnh ngh kin trc v o to KTS. Trong khun kh bi vit ny, ch xin cp vn nh

hng kin trc. Nhng xu hng kin trc ca ta hin nay s i v u trong tng lai? Liu

ta c cng chung dng chy vi kin trc th gii? V KTS chng ta c th ch ng c n

u trong dng chy y?

XU HNG KIN TRC

Vi bn cht sng to, Ngh thut lun lun i trc thi i. Nhng ngh thut thun tu{

(nh: hi ho, m nhc, vn hc,..) c t do th hin ttng nn c th i trc rt xa,

bo trc s thay i ca x hi trn phng din tinh thn. Kin trc cng l mt ngh thut,

nhng l ngh thut t chc khng gian vi vai tr to dng c s vt cht p ng s bin

i / pht trin ca x hi, nn brng buc bi rt nhiu yu t vt cht - k thut, v vy m

lun chm chn hn cc ngh thut khc v ch i trc thi i mt bc - nghin

cu thit k v thc thi thnh hin thc.

Theo quan im duy vt bin chng v quy lut trit hc v tnh thng nht v bin ha ca

cc mt i lp - trong gii quyt mu thun l ng lc pht trin - th xu hng pht

trin ca kin trc c khi u t quan h tng tc gia cc phng tin Vt cht v Tinhthn ca thi i. Nh vy c th d bo c xu hng, tuy nhin rt kh m bo cho s

pht trin s din ra theo ng nh hng ny, v KTS khng quyn lc iu tit c

nhu cu cng nh cc ngun lc ca x hi ( cng l mt l{ do khin cc quy hoch chi tit

ca chng ta lun phi iu chnh m vn c l quy hoch treo, cn cc quy hoch di hn li

cng kh m thc hin c hon chnh).

Xu hng pht trin l chiu hng vn ng chung ca cc s vt / hin tng, c rt ra

t mt s lng ln nhng trng hp ring tng i gn nhau v tnh cht / biu hin.

S hnh thnh xu hng (bt u t mt vi cng trnh tin phong ri tng dn s lng n

mt ngng nht nh) cho thy kin trc ang bin i. Kin trc thay i c ngha l x hi t c s tch lu v lng bt u chuyn bin v cht, v s bin i ang

din ra trn din rng. Trc y, qu trnh ny tin trin kh chm nn kin trc t bin i,

vi nhng phong cch ch o c tnh n nh v c tn trong hng th k. Nhng n cui

th k 20, tc pht trin tr nn mnh m hn, nhanh chng hn, xu hng kin trc

mi hnh thnh khng c c thi gian bnh n nhn rng m b cun ngay vo vng xoay

ca cc chu trnh pht trin tip theo. V vy, bc tranh kin trc ng i khng c mt

phong cch thng nht, m l tp hp cc tro lu a dng t n ha cho ti cc oan, phn

nh mt thc trng x hi phc tp v bin ng. Cng v vy m cc xu hng kin trc c {

ngha nhn din trc tip s vn ng ang din ra hn l mt d bo pht trin di hn.

Tng quan c th gia trnh pht trin ca cc yu t vt cht trong c s h tng x hi

v ca cc yu t tinh thn - { thc trong thng tng kin trc lm ny sinh nhng nhu cu x
http://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/325-xu-huong-kien-truc-duong-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/325-xu-huong-kien-truc-duong-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/325-xu-huong-kien-truc-duong-dai.html


2/40

hi cn c p ng, t dn ti s hnh thnh cc xu hng pht trin ni chung v xu

hng kin trc ni ring. Trnh pht trin ca cc yu t vt cht v tinh thn cc quc

gia / cc khu vc ban u c th rt khc nhau, nhng s khc bit s thu hp dn trn

nhiu phng din v tngquan gia chng s tin ti s tng ng nht nh. Xu th ton

cu ho to ra s gia tng cc dng chy xuyn bin gii v con ngi, dch v, ti chnh, thng

tin v vn ho. iu dn ti kt qu l mc d cc quc gia c iu kin t nhin v xut

pht im vn ha - x hi khc nhau nhng kin trc li c nhng xu hng pht trin kh

ging nhau, c chiu hng tin li gn nhau trong tng lai. S khc bit ng nhin l vn

s c v ban u c th rt ng k, song dn dn s ch cn gi li nhng yu t c th do

kh hu v vn ha quy nh. iu quan trng l cc xu hng c nhn din (v nh hng

theo) khng i chch ra ngoi bi cnh pht trin ca x hi.

NHN DIN CC XU HNG KIN TRC

Trong 10-15 nm gn y, nht l sau cuc khng hong ti chnh 1997, kin trc th gii

hi tnh v pht trin mnh m. Bng ci nhn chung nht lt qua nhng d n v cng trnh

c xy dng, cng c th nhn thy mt s xu hng kin trc ni bt vi du hiu c th:v Hnh thi kin trc c cc xu hng xy dng cao tng v xy dng xen cy; v Ni dung

hot ng c xu hng hn hp chc nng; v Hnh thc c xu hng biu t; v chin lc

pht trin c xu hng Kin trc bn vng.

Xu hng xy dng cao tng

Xy dng cao tng khng phi l xu hng mi ny sinh, m l s ni tip tro lu th ho tp

trung bng n trong nhng nm 1980-1990, nhng vi nhng cch tn ln v tnh cht, hnh

thc, khng gian,.. trn c s pht trin cng ngh thi cng, k thut an ton v cng ngh vn

chuyn. thi im nhng nm 1980- nh 9-15 tng c gi l cao tng (multi-storey), th

nay ch cn l loi trung bnh (middle-rise). Nhiu loi hnh kin trc trc y thng c b ccdn rng v b khng ch v chiu cao, hoc phi b tr c lp (V d: cc cng trnh y t, vn

ha, gio dc,..) th nay bt u c thit k hp khi v xy dng cao tng. Vi gi t

th ngy cng t , th logic t nhin l kin trc phi vn ln cao khai thc ti a kh nng

xy dng ca a im, ng thi tn dng c hiu qu th gic ca chiu cao vt tri to

dng gi tr tinh thn (bng hnh tng / tnh biu tng nh l mt du hiu nhn din

th, nhn bit a im, tip th cho cng trnh). V khng b nh sp to thp i WTC

NewYork (2001) khng nhng khng lm nht ch cc nh u t, m dng nh li chm ngi

cho cuc ua tranh xy dng cao tng din ra trn khp chu lc.

Ni chung, xy dng cao tng l phng thc ph bin nht to nn cc cc pht trin cho th - thng l cc khu thng mi tp trung (CBD) v cc khu vc pht trin mi ngoi vi

thnh ph, ni c iu kin thun li u t xy dng h thng giao thng v h tng ng

b vi kin trc.

Xu hng xy dng xen cy

Mt s lng rt ng k cc cng trnh (c cao tng v thp tng) c xy dng theo hng

ti khm ph / ti khai thc cc khu vc n nh v quy hoch vi mt xy dng cao (khu

ph c, ph c, trung tm lch s, khu vc bo tn,..), chp nhn dintch t khng c

rng v gi tr u t ban u ln, nhng b li tn dng c cc li th ca a im (phn

nh gi tr tinh thn v khng nh v th x hi). Cc hnh thc xen cy thng gp l: ci to,m rng, chuyn i chc nng cng trnh c; thch ng ha cng trnh c gi tr di sn; xy

dng ngm gii to v th gic cc cng trnh c khi tch ln; chim lnh chiu cao v khng


3/40

gian ti nhng v tr cht hp; ti thit mi trng kin trc bng cc d n hi sinh th. Vn

c bn m bo thnh cng cho xu hng ny l cch thc ng x ng mc vi ci c

trc (bo tn tim nng di sn v cnh quan th, ha hp vi ng cnh kinh t, vn ho, x

hi) gn kt hu c vi cnh quan chung v cng sinh trong vic khai thc a im m

khng gy xo trn / t bin cho i sng dn c v th. Phng thc pht trin xen cy

v hnh thi c tr mt cao ca cc nc ang pht trin l nhng c s thc tin ca l{

thuyt ng a im (co-location), t hnh thnh cc m hnh th nn (compact city) v

th song song (parallel city) trong l{ thuyt pht trin th bn vng.

Xu hng hn hp chc nng

Xu hng a nng ha cng hnh thnh t nhng nm 1960-70 do vic pht huy mt cch

my mc tinh thn ca Ch ngha Cng nng (cho rng: hnh thc i theo ni dung) khin cho

kin trc tr thnh n iu, kh cng trong khi cuc sng li rt a dng phong ph. Mu

thun gia tui th lu di v tnh n nh ca cng trnh vi s bin i nhanh chng nhu cu

ca x hi pht trin, khin cho hiu sut s dng khng c cao. Mt vi th loi kin trc ca

giai on 1970 (cng trnh biu din) c xy dng vi { dng k thut thay i khnggian mt cch vn nng (universal), nhng vn hnh nng n v gi thnh rt cao, bn thn thit

b nhanh chng lc hu v h hng do khng c s dng v bo dng thng xuyn. Sau ,

do suy thoi kinh t, nn kinh ph ca nh nc cp cho cc cng trnh c tnh phc li (vn c

duy tr trong sut thi gian chin tranh lnh nh mt biu hin ca x hi dn ch) hu ht cc

nc u b ct gim, dn n s khng hong ca kin trc hin i trong nhng nm 1980-.

Hin nay, nh ng dng vt liu xy dng mi, cng ngh t ng ha, trang thit b gn nh v

c sn xut cngnghip trnh cao (vn nng ho - unification) nn kin trc ang thot

khi s l thuc vo k thut v chuyn hng a dng ha ni dung hot ng: cng trnh t

n nng tr thnh hn hp chc nng (mix-function / mix-used) phc v ng thi nhiu

i tng khc nhau. Khng gian t n nng tr thnh a nng (multi-used / multi-purpose) s dng linh hot cho nhiu nhu cu khc nhau.

Xu hng biu hin

Thc ra y cng khng phi l mt xu th hon ton mi, m l pha th ba ca cc tro lu

biu hin (Expressionism) trong th k 20, vn bt ngun t s ra i ca cc tro lu t

tng tin b v gn lin vi vic khm ph kh nng ca vt liu v kt cu mi. Theo tam

on thc Vt liu - Kt cu - Hnh thc ca Kin to kin trc (Architectonic), trong nhiu

trng hp gn y, vic s dng vt liu v kt cu hin i vi nhng tnh nng k thut

cha tng c lm thay i hon ton quan nim truyn thng v hnh thc. Vi c tnh c

hu l tnh nhp iu v tnh h thng, cc yu t kt cu - k thut ngy cng tham gia nhiuhn vo to hnh kin trc v tc ng ti s cm nhn th gic, gp phn hnh thnh gi tr

thm m ca cng trnh (nh phong cch Hi-tech) v biu hin tinh thn ca thi i (nh tro

lu De-construction). Hnh thckin trc c xu hng khai thc cc trng thi c tnh ng ca

kin trc; tnh linh ng / linh hot ca khng gian v cc yu t nh hnh, cho ti tnh ng

(dynamic) trong hnh th v cm xc, ri ti cc cu trc v nh hnh, cu trc fragtal,..

phn nh ng thi pht trin ca x hi ng i, nhn mnh tnh linh hot ca kin trc

trong mt th gii lun bin i. S tng phn trong s thng nht gia cc thnh phn kin

trc c nh - bin i, ng - tnh, mi - c, nguyn gc - xen cy, kt cu chu lc - bao che,..

cng c khai thc phn nh s pht trin bin chng ca nhn thc x hi v cc miquan h gia Qu kh - Tng lai, Truyn thng - Hin i, Bo tn - Pht trin,..


4/40

CC TRO LU KIN TRC XANH

Cui th k 20, s pht trin th v sn xut cng nghip vt qu ngng cn bng v

thiu kim sot, dn n s bin i kh hu ton cu, lm cn kit cc ngun ti nguyn thin

nhin v xi mn truyn thng vn ho ngy cng r nt. T ch l vn ca mt vi nc

tr thnh vn ton cu / lin khu vc. Bi cnh dn ti s khi u ca Kin trc sinh

thi cho khu vc nhit i t cui thp k 1970 (vi lun im v nghin cu ca Ken Yeangtrong cc cun Design with the Nature v The Green Skyscraper), ri dn dn ny sinh

thm cc tro lu khc, c gi chung l Kin trc xanh. Tt c cng chung mc tiu tm

kim gii php cho nhng kha cnh khc nhau ca mi quan h thn thin gia Kin trc v

Mi trng, t trong mt chin lc pht trin bn vng:

+ Kin trc sinh thi:gim thiu tc ng c hi ti mi trng (khi bi, cht thi, nhit, tingn, nc,..).

+ Kin trc sinh - kh hu:thch ng vi iu kin kh hu c th ca tng vng.

+ Kin trc tit kim nng lng: hiu sut nng lng cao, s dng nng lng t nhin cth ti to c (gi, mt tri, a nhit,..).

+ Kin trc thng minh: c lp trnh iu tit t ng cc h thng k thut.

Hin nay, cc tro lu ny ang lan ta n hu ht cc khu vc khcnhau trn th gii, trong

c Vit Nam.

KIN TRC VIT NAM ANG U?

Theo cch nhn din trn y, gia cc xu hng khng c s phn chia ranh gii mt cch

rch ri trit , m s c s giao thoa ng k - v mt cng trnh thng ni tri trn nhiu

phng din, nn c th c xp vo cc xu hng khc nhau tuz theo mc ch v c

trng c quan tm. Do bn cht ca kin trc l phc hp v mu thun nn v tng th,

cc xu hng ny khng phn cc ti mc tan r, m c lin h vi nhau, b sung cho nhau,

to nn mt b mt a dng, phong ph cho kin trc ng i. Trong qu trnh pht trin

tip theo ca x hi, chng s c s phn ha v kt hp tip tc hnh thnh nhng tro lu

mi, xu hng mi.

Trn quan im ny, nhn vo thc trngkin trc Vit Nam cng thy ni ln mt s xu

hng c th gi bng nhng ci tn tng t: xy dng cao tng, xy dng xen cy, hn hp

chc nng v biu t. Nh vy l v mt hnh thc c th tm yn tm rng, chng ta ang

cng chung dng chy vi th gii. Nhng hi nhp th vn cn mt khong cch rt ln v

ni dung v t tng (do cc nc i trc chng ta n hng chc nm).

Phn ln cng trnh cao tng trong cc khu th mi Vit Nam hin nay c xy dng

khng xut pht t nhu cuthc t ca ngi trc tip s dng m ch nhm ti a ha kh

nng sinh li cho ch u t, nn h tng k thut thiu ng b, h tng x hi b ct gim

n mc ti thiu. Trong cc khu ph c / ph c vi nhu cu sinh sng rt c th v cp thit,

nhng din tch xy dng qu cht hp th kin trc d l t pht hay c cp php, cng ch

cn ng pht trin ln cao, lm bin dng hnh nh c trng ca khu vc, tng bc xa

s hnh thi kin trc v cnh quan th c tnh lch s.

Xy dng ci ni / xen cyvn l mt gii php tnh th nhm ci thin tnh trng nh nhngnm 1980 nhng nhanh chng tr thnh ph bin mi khu vc, vi mi loi hnh kin

trc, n mc c th c xem l mt hin tng c trng cho kin trc v sc sng th

(m nhm MVRDV hc tp gii quyt mt s cng trnh H Lan). Tuy nhin, vic xen


5/40

cy ang c tin hnh mt cch t pht, hu nh ch nhm p ng nhu cu ring ca tng

c th m khng v li ch chung ca cng ng (thm ch l cn xm hi ln nhau), cha quan

tm n cc vn thit k th v bo tn cnh quan vn ho.

Xt v phng thc biu tth xu hng ch yu ca kin trc Vit Nam hin nay (nh c tng kt trong mt nghin cu ca Hi KTS) l hnh thc ha / hnh thc ch ngha. Ngn

ng thng gp l hoi c / gi c, quay tr li vi nhng hnh thc ca cc thi kz cch y70-100 nm. Cng c mt s cng trnh c ngn ng hin i m phng kiu kin trc Hi-tech

hay Gii to cu trc (de-construction), nhng mi mang tnhhnh thc, v ch din ra lp v

bn ngoi. Cn v ni dung cng nng th phng thc s dng hn hp vn l mt c trng

ca li sng v ca kin trc truyn thng, cho nn xu hng a nng ha v s dng linh hot

sm c nhn rng, tuy nhin mi trnh lp ghp n gin, cha c c nn tng

cng nghip ha nh cc nc pht trin, nn thng gy cm gic tm b, lm bin thi c

ch th kin trc.

Mt tn hiu ng mng l trong khi tro lu Kin trc xanh ang cn mi m vi nhiu

nc, th chng ta c nhng cng trnh c gii thng, nhng d n c bnh chn,nhng thit k c ghi nhn. Song cng phi tha nhn l hu ht cc gii php cn t ra d

di, thiu nhng cn c tnh ton xc thc, cn bn thn cc gii thng u nhmmc ch

c v cho mt hng i mi ang trong bi cnh vn s khi u nan nn nng tnh ng

vin / tuyn truyn. Theo d bo, Vit Nam l mt trong nhng quc gia s chu tc ng ln

nht t s bin i kh hu. Tnh trng nhim mi trng nghim trng ti mc bo

ng, nhng dng nh chng ta mi ch tip cn vn mt cch hnh thc v lng mn.

My nm gn y, Hi ng cng trnh xanh (Green Building Council) m chi nhnh ti Vit

Nam (VGBC) v t chc c mt s hot ng (trong c vic nghin cu h thng tiu ch

nh gi v hng dn thc hin), nhng cha nhn c s quan tm ca gii chuyn mn,

cng nh s h tr ca cc cp qun l{.

Cui cng, c th thy l Vit Nam ang thi kz qu , khi th gii ang bc vo giai on

chuyn tip sang nn vn minh tri thc. y chnh l c hi m chng ta c th tn dng

to ra s chuyn ha ng hng v kp thi, nhm rt ngn khong cch vi th gii.

TS.KTS. NGUYN TR THNH


6/40

i mi nhn thc v vn bn sc dn tc trong kin trc

TH NM, 17 THNG 102013 08:22 TCKT

T nhng nm 1990, khi nim Bn sc dn tc bt u c s dng nh hng cng

tc l{ lun ph bnh v hot ng vn ha ngh thut thay cho phng chm va dn tc va

hin i. Gii KTS Vit Nam n lc hng ng to dng mt nn kin trc tin tin vm bn sc dn tc, tuy nhin, kt qu t c cn kh khim tn. Dp k nim 1000

nm Thng Long - H Ni, ti c vit bi i mi t duy v bn sc kin trc (tp ch Kin

trc, 8/2010) ng hu ng gp c mt cht g mi m cho vn ny, nhng 3 nm sau

nhn li, th thy dng nh bn sc dn tc tr thnh mt khu hiu treo ch khng i

vo cuc sng. Hai kz Gii thng kin trc quc gia va qua t thy nhng tc phm th hin

c c tnh hin i v bn sc (ngoi my cng trnh c xy dng Ty Nguyn v min

ni pha Bc). Hot ng bo tn di sn mt thi c cao, nhng gn y li tr nn ln

xn v lch lc. Sau 20 nm i mi v m ca, th pht trin qu nng ri li

ng bng, mi trng t nhin, vn ha v x hi bin ng rt ln, khin cho kin trc

b x y theo nhng chiu hng lai tp. Bi vit ny c pht trin thm trn nn ca bitrc, vi mong mun lm r hn s thay i trong cch tip cn vn Bn sc - bt u

t vic nhn thc li cc khi nim v bi cnh.

Bn sc vn ha v bi cnh ca thi kz qu .

Bn sc vn l mt danh t Pht gio (ch tm tnh vn c ca con ngi, v sau ch hnh

dng ban u ca s vt - T Hi), nhng trc y t gp trong i sng nn cha c ch

gii v thu hiu tng tn. B T in Bch khoa Vit Nam khng thy ghi mc t ny, cc

quyn t in khc th gii ngha l Mu sc, tnh cht tiu biu tr thnh c im chnh

(T in ting Vit) hoc Tnh cht c bit vn c, to thnh phm cch ring (T in t v

ng Vit Nam). Khi nim tng ng trong cc ting nc ngoi cng khng thng nht:

ting Php c Physionomie - l tnh cht, dung mo ca mt s vt, mt con ngi phn

bit vi s vt khc, con ngi khc (Grand Larousse Encyclopedique); cn ting Anh l

Identity - vi cc ngha: nhn dng / s nhn din / tnh ng nht / s ging ht.

Nh vy, Bn sc l mt khi nim phc tp, lin quan n c ci chung v ci ring, bao gm

c yu t ni dung v yu t hnh thc. Bn = gc / camnh - l ni dung, l ci chung, ng

vai tr nh tnh, bn trong, ch ci gc, ci ct li c { ngha sng cn i vi s tn ti ca

s vt. Sc = c / din mo / mu - l yu t hnh thc, ng vai tr nh hnh, ch mc

biu hin ra bn ngoica ni dung. Phi hp li, bn sc l nhng du hiu tiu biu nht

nhn bit ci ct cch bn trong ca s vt / hin tng. Bn sc vn ha / bn sc dn tc lnhng nt c trng (bt ngun t tm thc / tm th dn gian) nhn din mt nn vn

ha / mt dn tc. Ngha ny c hc gi Kin Giang dch rt chun xc t thut ng ting

Anh Identity, l cn tnh (cultural identity = cn tnh vn ha, hay bn sc vn ha).

Vn ha bao hm nhng gi tr, tn ngng, quan im, ngn ng, tri thc v ngh thut,

truyn thng, th ch v li sng m thng qua mt c nhn hay mt nhm ngi th hin

tnh nhn vn v { ngha m h to ra cho s sinh tn v pht trin ca mnh (UNESCO -

Tuyn b Fribourg v Quyn vn ha). UNESCO cng nhiu ln cp n vn ha nh l tng

th nhng c im ring v vt cht & tinh thn, tr tu v cm xc quyt nh tnh cch ca

mt x hi / mt dn tc / mt nhm ngi. Mt cch ngn gn, th vn ha bao gm tt cnhng g lm cho dn tc ny khc vi dn tc kia. Mt cch vn hoa, th Vn ha l th cn

li khi ta qun i tt c. Vn ha cng l th cn thiu khi ta hc c tt c. Vn ha l sc
http://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/962-doi-moi-nhan-thuc-ve-van-de-ban-sac-dan-toc-trong-kien-truc.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/962-doi-moi-nhan-thuc-ve-van-de-ban-sac-dan-toc-trong-kien-truc.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/962-doi-moi-nhan-thuc-ve-van-de-ban-sac-dan-toc-trong-kien-truc.html


7/40

sng bn b, lan ta trng tn qua thi gian. Ci khc su bn vng trong tr c v suy ngh

ca chng tal Vn ha. Vn ha l th li vi con ngi trn con ng hng ti tng

lai - (Edouard Herriot). V vy, vn ha m bn sc dn tc l mt thc t tt yu ca

lch s, v bn sc dn tc trong i a s trng hp ng nht vi bn sc vnha, l

cu ni gia truyn thng v hin i. Vn ha lun gn lin vi ch th l con ngi, vi

nhng tp qun ca cng ng, to thnh mi trng sinh thi nhn vn, trong kin trc l

thnh phn vt th ch yu, cha ng v phn nh cc gi tr phi vt th, nn bn sc kin

trc chnh l du n ca bn sc vn ha trong kin trc.

T y dn ti hai h qu quan trng. Th nht: Bn sc khng t thn tn ti mt cch c

lp, n ch c { ngha xc nh khi gn vi nhng i tng c th. Nihm ca bn sc ty

thuc vo tng loi i tng, tng lnh vc nghin cu, cho nn khng th gn thng mnh

m bn sc dn tc t vn ha sang cho kin trc, m phi c s chuyn ha thch

hp. Th hai: yu t nh hnh c vai tr rt quan trng - l nt khi qut v hnh th, va

phn nh yu t nh tnh (ni dung tinh thn) va chi phi nhng biu hin nh lng c th

(hnh thc v chi tit), l nhp cu khng th thiu - kt ni t bn sc vn ha n cc gii

php kin trc.

Cuc du nhp m hnh vn ha XHCN vo nc ta na sau th k XX lm o ln ton b

cc gi tr truyn thng cn li sau cuc tip bin vn ha vi phng Ty trong gn 100 nm

trc . Mt h gi tr mi v mt kiu vn ha t chc mi c thit lp, song cc thnh t

khc v c bn vn khng thay i, nn cu trc thiu ng b v khng bt r c vo mi

trng sinh thi nhn vn c th ca Vit Nam. V th, d mun hay khng n cng s phi

tip tc bin i hp l{ ha, v n thi kz m ca th sc p ca kinh t th trng v xu

th ton cu ha li t cc thnh t vn ha vo th phi i mi. Bn cht ca thi kz qu

hin nay l s chuyn ha din ra trong mi mt i sng x hi, bao gm c s i mi cc

gi tr v chun mc, thm ch thay i c vn ha ng x. iu ng ngi l khi ci c lchu m ci mi cha kp khng nh s dn n tnh trng khng hong gi tr. Bi cnh i

hi phi c mt cch nhn nhy bn v bin chng, vi s chuyn ha khi nim, m rng tm

nhn v cch tip cn vn .

S vn hnh ca h thng Vn ha.

Vn ha khng t nhin c sn, m l mt h thng phc hp c to dng v bi p qua

nhiu th h. Vn ha kin trc cng c tch ly dn trong qu trnh pht trin ca h thng

vn ha. Nghin cu vkin trc nh dn gian cc dn tc trong vnh ai kh hu nhit i

i n kt lun: Trong nhng iu kin t nhin nh nhau (v trnh pht trin kinh t v

k thut cn n gin) th Vn ha quyt nh s la chn ca con ngi (thng qua vn hatm linh v vn ha nhn thc), t xc nh nhng c im ca Kin trc (thng qua vn

ha vn ha t chc v vn ha sinh hot) - T nhin cho chng ta nhiu kh nng la

chn. V con ngi quyt nh chn cho mnh ci ph hp vi nn tng vn ho ca h(Amos

Rapoport, House Form and Culture, 1969).

Cc thnh t vn ha c bn l vn ha Tm linh - vn ha Nhn thc - vn ha T chc - vn

ha Sinh hot, min giao thoa ca chng l Tm thc cng cc trc Chun mc - Gi tr & vn

ha ng x - ng vai tr l b khung cu trc ca vn ha vn ha. Tm thc l ci gc khi

u v chi phi tin trnh vn ha trong qu trnh con ngi tng tc vi mi trng t

nhin: bt u t Tm thc (bn nng) n vn ha Tm linh (l{ gii s vt bng cc th lcsiu nhin, hnh thnh nim tin v nhng king k); tip theo l vn ha Nhn thc (l{ gii

bng cc quy lut khch quan, hnh thnh cc nguyn tc -> chun mc) ri tip tc vn dng


8/40

vo vn ha T chc (to dng mi trng sng / t chc khng gian / t chc x hi, hnh

thnh cc quy nh / th ch) v vn ha Sinh hot (cc hot ng sng -> cc gi tr). Kt qu

l to ra v tch lu sn phm trong cc lnh vc / loi hnh vn ha. Trong , cc cng trnh

kin trc v th l sn phm ca vict chc khng gian cho cc hot ng sng / sinh hot

ca con ngi hp thnh vn ha Kin trc.

S phi hp cc thnh t c bn theo nhng chu trnh khp kn nh trn l c ch vn hnhca h thng vn ha; ng thi mi chu trnh li c tc dng kim chng cc chun mc v

gi tr, iu chnh cc nguyn tc hnh ng v ng x, nn cng l c ch b lc vn ha.

Chng no thc tin cuc sng cn ph hp vi cc chun mc v gi tr th c ch vn hnh

c n gin ha, ch quay vng gia vn ha Sinh hot v vn ha T chc. Khi cc chun

mc tr nn bt cp / mu thun vi thc tin, th nhng yu t mi ny sinh s i qua b lc

vn ha vn hnh theo chu trnh y , m ng cho s i mi vn ha Tm linh v nng

cp vn ha Nhn thc, tin ti hnh thnh cc gi tr v chun mc mi. Trong thc t, s

pht trin din ra vi tc ngy cng nhanh v cng l thuc ln nhau, nn nhng hin tng

ngoi lai / pht sinh trong cuc sng khng thi gian thm thu qua b lc vn ha nhngli tc ng trc tip ti vn ha T chc v vn ha Sinh hot, nhiu khi dn ti ch ng nhn

nhng yu t nht thi l bn vng, khin cho vn ha ng x cng b lung lay / sai lch. Vn

ha Kin trc v th cng khng trnh khi b khng hong gi tr, khi ci truyn thng ang

mt i nhng ci mi li cha nh hnh / cha mnh thay th. Giai on qu Vit

Nam hin nay - din ra ng thi v chu nh hng t nhng xu th chuyn ha ca th gii /

ca nhn loi ni chung trn phm vi ton cu - ang lmt thi kz nh vy v chc chn s

dn ti s i mi c bn cc gi tr vn ha. iu khng c g phi qu lo ngi v hon ton

ph hp vi quy lut chung v din ra khng phi ch 1 ln trong lch s.

Hnh 1. Cu trc v s vn hnh ca hthngvn ha

Chuyn ha khi nim - t Bn sc dn

tc n Bn sc vn ha v Bn sc a

phng.

l nhng pha (phase) ni tip nhau

trong s chuyn bin nhn thc v cc gi

tr truyn thng i t hnh thc n ni

dung, nhm gii quyt mu thun gia

cc phm tr Truyn thng v Hini. Vn ny ny sinh trong bi cnh giao lu v tip bin vn ha vi phng Ty u th

k XX v c phn nh hp l{ vi m thc Dn tc - Khoa hc - i chng ( cng Vn

ha 1943): ci Truyn thng (dn tc) v ci Hin i (khoa hc) c kt ni thng qua tnh

i chng (rt gn vi tnh cng ng). M thc ny l ng li chnh thng nh hng

pht trin vn ha ngh thut v nhiu ln c iu chnh trong qu trnh xc lp m hnh

vn ha XHCN (1955-1990), theo Truyn thng n sau khi nim "dn tc", song t ch l

"hnh thc dn tc" (i lp vi ni dung hin i) c iu chnh dn thnh "tnh cht dn

tc" ri bn sc dn tc". Cn Hin i mang nhng ni hm khc nhau trong tng giai on

lch s, t ch gn vi 2 phm tr i lp (ni dung XHCN v hnh thc dn tc, 1961)

chuyn sang 2 phm tr ng iu (ni dung XHCN v tnh cht dn tc, 1976). Tuy nhin,khi c rt gn thnh phng chm va dn tc, va hin i th li t ra mt tnh th i

lp, trong ci Hin i lun c ng nht vi cc gi tr tch cc ca m hnh XHCN, c


9/40

ngm hiu l phm tr "ni dung"/"tnh cht" c vai tr quyt nh, cn ci Dn tc ch l hnh

thc hoc b nh ng vi ci c / ci c /ci lc hu.

Tnh dn tc thng c cc nc nh v yu cao bo v nhng gi tr ring trong

bi cnh b nn vn minh ca cc nc ln hn hp dn v ln t. Na th k trc chng ta

phi u tranh ginh c lp v cn lc hu, th vic cao tnh dn tc l hon ton ng

n; nay Vit Nam tr thnh mt quc gia ln mnh vi >80 triu dn th vn ny cnc iu chnh cho ph hp. Truyn thng v Hin i, t ch lng ghp vi 2 th ch

khc bit (vn ho ngh thut XHCN v bn sc dn tc, 1986) tr thnh nhng thuc

tnh ca cng mt ch th (vn ho tin tin v m bn sc dn tc, 1996) - vn mu

thun nhng ng hnh v thng nht ch khng loi tr nhau. Tuy nhin, tnh Hin i (tin

tin) li b t ra ngoi ni hm ca bn sc dn tc nn chiu hng ly khai vn mnh hn

l kt hp, v vy m kin trc tin tin v m bn sc vn cha tm c din mo xng

ng. Vic chuyn sang m thc kin trc th hin bn sc vn ha s m ra gii php cho

vn ny, v vn ha c k tha lin tc t qu kh v tip ni ti tng lai, nn cha

ng ng thi c yu t truyn thng v yu t hin i. M thc ny cng cho php gii

quyt c nhng vn t nh: tnh dn tc l khi nim nh tnh tru tngrt kh dint, trong khi bn sc vn ha li nhn bit c thng qua cc yu t khc c th nh hnh

v nh lng; cao bn sc dn tc c th l tin cho ch ngha dn tc cc oan v i

hi mt s thun cht nht nh, cn bn sc VH cho php c s giao thoa a ngun gc,

tch hp c trng vn ha Vit vi c im ring ca mi vng min.

Nh vy, bn sc vn ha trong kin trc phi c nhn nhn gn lin vi nhng con ngi v

bi cnh c th ca a im, thng qua cch h t chc cuc sng v ng x vi cc iu kin

t nhin v x hi ti a phng. Ni v nhng du hiu ring ca mt vng min, ngi ta

thng dng ch a phng (local), i khi l bn x (vernacular) - gi chung l bn a

(bn = gc; a = t - ch ci vn c ti ch). Tnh bn a - hay bn sc a phng - trongkin trc l biu hin c th ca bn sc vn ha, bng ngn ng kin trc, tng hp vi mi

trng sinh thi t nhin v sinh thi nhn vn ca a phng. Chng tng ng v { ngha,

ch khc bit v ng cnh: bn sc a phng hm { c s lin h / i chiu vi ci gc l

bn sc vn ha (ni nm l ci nhn t trong ra), cn tnh bn a th hng n nhng

yu t c th / ci ring - ci lm cho s vt ch ny khc vi ch kia (hay l ci nhn t

ngoi vo). Ngi bn ngoi c th cha hiu nhng d thy (nn thng ch { nhng

hin tng c bit, nhng tn hiu th gic), ngi trong cuc th hiu nhng li kh thot

khi nhng ci quen thuc. R rng l khng th trng i cc KTS ngoi quc s tm ra

nhng biu hin ca bn sc Vit Nam, m chnh chng ta (ang hng ngoi / t trong nhn

ra) phi vt thot c v t tng c thm ci nhn khch quan t bn ngoi, nhn a

chiu hn vo bn cht, vo cnhng gc khut / gc ti.

Nh vy tnh bn a / bn sc a phng l bc chuyn ho logic t khi nim bn sc

vn ha, v bn a ho l phng thc hu hiu chuyn th t phm tr Vn ho rng

ln vo lnh vc Kin trc.

M rng tm nhnv cch tip cn vn .

Kin trc khng t nhin biu hin bn sc vn ha, m chnh con ngi phi c { thc tip ni

cc gi tr truyn thng. Cc KTS c nhiu n lc nhn thc v xc nh biu hin ca bn

sc vn ha, nhng phn ln l nhn nh ch quan, ch trng biu hin ci ring / c ohn l nhng yu t chung / ph bin. Vn bn sc c cao cng khi dy s

quan tm nghin cu vn ha trn nhiu bnh din, tuy nhin u mang tnh nh tnh nn rt


10/40

kh ng dng vo thc t.Ni kin trc biu hin bn sc vn ha l theo nguyn l{ ci

ring phn nh ci chung, nhng ngc li - ci chung khng phn nh c ci ring, cho

nn c nh dng c bn sc vn ha th vn ch l nh hng khi qut ch cha phi l

gii phpkin trc, cn phi c tip tc c th ha thnh cc tiu ch vn dng vo thit

k. Trong bi cnh ca thi kz qu , trong khi cc chun mc / gi tr chung ang chuyn

ha v cha n nh th mt mt cn tip cn vn t di ln - t yu t nh hnh ca

bn sc a phng ang cn lu gi c xy dng thnh cc tiu ch bn a ha cho cc

vng min; mt khc cn tm v ngun gc / cn tnh VH to ra nhng mi lin h mi vi

nn tng vn ha truyn thng.

Theo hng th nht, t kt qu cc nghin cu ca Hi KTS Vit Nam, c th xut mt b

tiu ch khung, gm 2 tiu ch v ni dung (ND) v 3 tiu ch v hnh thc (HT):

H thng tiu ch bn a ha

1. ND1 - Tiu ch v tnh Nhn vn: Kin trc ph hp vi

truyn thng vn ha, li sng, tm l{, nhu cu v kh nng

thc t ca cng ng dn c a phng.

2. ND2 - Tiu ch v tnh Thch ng: Kin trc thch ng vi

iu kin t nhin v kh hu a phng, ch trng hiu

qu v sinh thi v mi trng.

3. HT1 - Tiu ch v tnh Ho nhp: Kin trc gn b hu

c vi cnh quan thin nhin v cnh quan vn ho xung

quanh a im xy dng.

4. HT2 - Tiu ch v tnh Tch hp: Kin trc lng ghp cc gi tr vn ha, vn dng cc

nguyn tc ng x truyn thng vo b cc v t chc khng gian.5. HT3 - Tiu ch v tnh Lin h: S dng cc dng thc quen thuc, bng vt liu thng dng

/ sn xut ti ch v k thut xy dng ca a phng; s dng cc hnh nh, chi tit c

trng nh mt du hiu m ho / nhn din.

Gia cc tiu ch c nhng ni dung an xen v chng ln, nn c th phi hp v b sung cho

nhau mt cch hiu qu, lm tng kh nng ng dng. Nu 1-2 tiu ch b thiu (do vic nghin

cu b chm tr / khng ng b gia l{ thuyt v thc tin) th h thng vn khng mt i

tnh tng th, thm ch c th vn dng cc tiu ch mt cch c lp m khng b phin din.

H thng c hon chnh cng s khng kh cng m m ra kh nng sng to linh hot v

gip cho cng tc qun l{ cht ch hn.B tiuch khung l cng c kim chng biu hin tnh bn a trong kin trc, nhng khng thay

th cho ni hm ca khi nim bn sc. vn dng c hiu qu, chng cn c c th ho

thm mi KTS cng nh nh qun l{ Quy hoch Kin trc c c s hiubit nht nh v

truyn thng vn ha v kin trc ca a phng mnh. Tm quan trng, mc u tin cng

nh ni dung ca mi tiu ch cn ph thuc vo iu kin t nhin v vn ha x hi ca cc

a phng, v vy cn c nh gi v xc nh cth cho tng khu vc / a im.

Theo hng th hai, cn m rng tm nhn xem xt kin trc trong mi lin h vi cc

thnh t vn ha khc, cng nh i chiu din mo bn sc kin trc vi cc gi tr VH

kim chng. Lu nay kin trc vn c xeml sn phm phc v nhu cu ca hin ti vtng lai m t khi c rng buc vi truyn thng ca qu kh, nn cng m ca giao lu th


11/40

bn sc cng m nht. V vy, ngun gc vn ha cn c lm r tr thnh mt yu t

nhn din, nh hng pht trin v chi phi biu hin ca bn sc kin trc.

T 70 nm trc (1938) c o Duy Anh quan nim rt ngn gn v r rng: Vn ha l

sinh hot (gm sinh hot kinh t, sinh hot x hi v sinh hot tri thc) - tc l bn sc vn

ha gn lin vi i sng thng ngy ca ng o ngi dn, m kin trc l khung cnh

ca cc hot ng sng . Nhng nm 1970, KTS Nguyn Cao Luyn ch ra s lin h giacc c trng kin trc truyn thng vi nhng tp qun sinh hot v c im tm l{ bn

vng truyni ca ngi Vit. l hng tip cn xc ng, v hon ton c th tm v

ngun gc vn ha ca kin trc bng cch ln ngc li cc chu trnh vn hnh b lc vn ha

- trc ht l tm trong cc thnh t lin quan trc tip l vn ha ng x, vn ha sinh hot v

vn ha t chc, ri i xa hn n vn ha nhn thc, vn ha tm linh v Tm thc dn gian.

Vn l trong qu trnh tip bin vn ha, cc chun mc v gi tr c th vn c gi

nguyn hoc c nng cp / chuyn ha dn dn, nhng cngc th b thay th hon

ton, nn phi lun duy tr mi lin h vi hin ti dng li ng ch. Bng cch ny c th

thit lp c nhng mi lin h mi vi vn ha truyn thng vn b gin on qua 3-4

th h m hin nay cha bit ni li bng cch no khi nhiu gi tr c khng cn na.

Gn y, mt s tc gi th i tm ngun gc vn ha Vit trong Nhn thc, tuy nhin nu

ch tm n nn tng trit hc ng ni chung th rt kh vt qua ci bng ca Trung Hoa

hay Nht Bn (l nhngnc vn c h t tng pht trin rt mnh), v nhn thc ca ngi

Vit tuy tinh t v nhy bn nhng thin v vn dng v lan ta t nhin trong dn gian, ch

khng xy dng thnh mt ch thuyt hng mnh khuch trng dn tc. V ngun mt

cch qu s d xa ri hin thc, hn na s phn lp ngun gc rch ri mt cch duy l{ s

mu thun vi tnh dung ha v tch hp - mt c trng lu i nht ca vn ha Vit. Theo

quan im a- vn ha th tnh dung ha / nc i c ci t ngay trong tm thc -

l s kt hp ci tnh ti ca tm th trng Th vi th ng x linh hot nng theo Nc(cc di sn vn ha Vit c u ch ra s i lp song hnh t v Nc - truyn thuyt v

ngun gc dn tc cng l s kt hp Rng / Bin v Tin/ Ni). Tm thc chi phi t vn

ha Tm linh (tch hp a ngun gc), vn ha Nhn thc (tip nhn / khng ph trng), vn

ha T chc (h thng khng gian chuyn tip / hng ni), vn ha Sinh hot (s dng hn

hp / linh hot) cho n vn ha ng x (kh nng thch ng & chung sng) v c tin trnh

vn ha (tip bin vn ha vi Trung Hoa v vi phng Ty).

Vic m rng tm nhn v cch tip cn vn cng cho php thy c logic bin chng ca

s chuyn ha t bn sc dn tc n bn sc a phng nh nhng cp trong mt h

thng quan h bin chng, vi trc Nhn hc (gm tnh Quc t > tnh Khu vc > tnh Dn tc> tnh Cng ng > tnh C th / c tnh) v trc Khng gian (vi cc cp tng ng l Ton

cu > Vng > Quc gia > a phng > a im), giao nhau v tr trung tm l Quc gia v

Dn tc. Trn mi trc, khi mt pha c s chuyn dch nht nh th pha bn kia cng c

s vn ng i ng ti lp s cn bng tng th. Trc xu th ton cu ha - quc t ha

ngy cng mnh m, mt mt cc cp Vng v tnh Khu vc xch li gn nhau do s lin kt

trong phm vi khu vc, ng thi cc cp a phng v Cng ng cng c coi trng

tng cng cc gi tr bn a. Hi KTS quc t (UIA) ku gi Bn a ho kin trc quc t

i i vi Quc t ho kin trc bn a nh mt nguyn tc gii quyt mi quan h gia

Truyn thng v Hin i. Khi nim Glocal Architecture cng tr nn quen thuc trong

cc l{ thuyt v pht trin bn vng, nh l s kt hp Global (ton cu) v Local (aphng), vt qua cp Quc gia / Dn tc vi hm {: cc yu t bn a chnh l cng c

ha gii ln sng ton cu ha lan n cc a phng.


12/40

Li kt.

Kin trc l mt lnh vc vn ha tn ti lu di v gn b trc tip vi cuc sng ca con

ngi, n phn nh trung thc s tip ni vn ha t qu kh ti hin ti. Hiu bn sc dn

tc mt cch bin chng s m ra li thot cho tnh trng mu thun gia Truyn thng v

Hin i - bn sc l tinh thn ca vn hatruyn thng ghi su vo bn nng v tim thc,

nay c biu hin bng nhng phng tin v ngn ng hin i.n y li nh ti nguyn l{ phn truyn thng ni ting ca Keno Tange - ng phn i

quan im ng nht truyn thng vi tnh dn tc. Theo ng, yu t truyn thng phi tham

gia vo qu trnh sng to cng ging nh cht xc tc trong phn ng ha hc n gi m /

thc y sng to nhng khng hin din trong tc phm dng vt th nguyn gc, m l

nhng hnh nh ca tinh thn vn ha. Cn tnh dn tc c xc nh bi s phn nh chn

tht nhng iu kin x hi v bi cnh vn ha ng i. V s tng hp bin chng

truyn thng vi phn truyn thng l nhn t c bn ca s sng to chn chnh.

TS.KTS NguynTr Thnh - ihc Kin trc H Ni


13/40

Kin trc Xanh - Xu hng pht trin tt yu mang tnh thi i

TH BA, 04 THNG 6 2013 08:46 TCKT S 6 NM 2011

Trong dng chy ca Kin trc ng i trn th gii, cha c lc no vn Mi trng v

Kin trc li ho nhp v t ra nhng mc tiu chung vi nhau nh ngy nay. Cc trng i

hc Kin trc ng nht khi nim thit k Kin trc vi thit k Mi trng, hoc trong cckhi nim v Kin trc lun lun c mt cc khi nim chung lin quan n Mi trng. Vy,

chng ta ang sng trong mt mi trng nh th no? Mi trng ang t ra nhng vn

g cn phi gii quyt?

Nhng bi hc pht trin th v tng trng kinh t ti cc nc pht trin trong nhng

thp k qua ch r nhng vn v mi trng m cc th h chng ta ngy nay ang phi

i mt nh: hiu ng nh knh,tng -n b xm hi, lng pht kh thi qu ti vi sc chu

ng ca bu kh quyn, hin tng sa mc ho nhiu ni, hiu ng bng tan chy do s

nng ln ca a cu... rt nhiu Hi ngh Quc t tho lun v tranh ci v mu thun gia

mi trng sng bn vng v s pht trin ca nhn loi. Gic m v mt khng gian snghnh phc ang thay i.

School of Art, Design and Media, NTU

Singapore - Mt trong 10 cng trnh xanhnm 2008 - theo Inhabitat.com

Trc tnh hnh , nhiu quc gia xy

dng v ng dng chin lc pht trin

th bn vng, m bo mi trng

xanh vi nhng h thng tiu ch nh

gi c th nh :- Phng php nh gi ca BREEAM do

T chc Nghin cu Xy dng Anh

(Building Research EstablishmentBRE) a ra sm nht vo nm 1990 vi 9 tiu ch chnh.

- Thch thc kin trc xanh (Green Building Challenge) l mt phng php nh gi do B

Ti nguyn Thin nhin Canada (Natural Resources Canada) khi xng, tnh n thng

10/2000 c 19 nc tham gia son tho vi 8 h tiu ch dng nh gi tnh nng mi

trng ca kin trc.

- U ban Kin trc Xanh M (USGBC) nm 1995 ra Lnh o trong thit k nng lng v

mi trng (Leadership in Energy & Environmental Design LEED), n thng 3/2000 th imi vcng b vn bn LEED 2.0 - B tiu chun nh gi do U ban Kin trc Xanh M ra

p ng yu cu nh gi kin trc xanh ca th trng xy dng M.

Cc h thng tiu ch nh gi v Kin trc xanh ca nhng quc gia u c nhng ni dung

chung, c bn l:

- Mc tiu chung ca cc h thng nh gi kin trc xanh;

- Xy dng mi trng hng n s pht trin bn vng: Trong sn phm kin trc c

xem l mt phn hu c cu thnh mi trng chung, t dn n nhng thay i nhn

thc trong hot ng Kin trc - Quy hoch, nhm hng n mt mi trng c cht lng

sng cao hn ca c cng ng m khng tch ri khi mi trng t nhin.

- i tng hng n ca h thng nh gi kin trc xanh : Kin trc xanh khng ch l h

thngtiu ch hng n gii chuyn mn Kin trc v quy hoch th m cn hng n
http://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/769-kien-truc-xanh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-mang-tinh-thoi-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/769-kien-truc-xanh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-mang-tinh-thoi-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/769-kien-truc-xanh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-mang-tinh-thoi-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/769-kien-truc-xanh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-mang-tinh-thoi-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/769-kien-truc-xanh-xu-huong-phat-trien-tat-yeu-mang-tinh-thoi-dai.html


14/40

cng ng, trong c bit nhn mnh n vai tr ca cc nh hot ng qun l{ x hi vi

nhng c ch chnh sch tng th, cng nh h thng gii php c th ch ho nhm bo

v mi trng, ngun ti nguyn thin nhin. Mt khc, nng cao nhn thc cng ng l mt

im trng tm ca Kin trc xanh vi vic cng khai ho h thng tiu ch v s tham gia ca

cng ng dn c.

Kin trc Xanh vi h thng tiu ch nh gic th ca tng quc gia lun quan tm n tcng mi trng ca nhng cng trnh kin trc ni ring, v ca tng th th ni chung vi

nhng tiu ch c th nh:

- S dng nng lng tit kim v hiu qu: hng n nhng gii php thit k lmthay i

nhn thc cng ng v nhng thi quen trong i sng x hi, thng qua cc gii php c th

c s dng trong cc n kin trc v quy hoch th.

- u tin s dng ngun nng lng sch c ngun gc t nhin nh tn dng sc gi, nng

lng mt tri ... nhm hng n tit kim ngun ti nguyn thin nhin, trnh pht thi v

khng ch c mc pht thi CO2, gy ra hiu ng nh knh, nh hng xu n mi

trng, hn ch v khng ch ngun nhim khng kh ra mi trng t nhin.

- S dng nguyn liu v vt liu xy dng c ngun gc t nhin, c vng i tun hon m bo cng trnh kin trc c tnh bn vng v kh nng ti ch, m khng gy ra nhng tc

hi n mi trng sng.

- S dng tit kim v hiu qu ngun ti nguyn nc: trnh nhng tiu hao lng ph v r

r, nng cao kh nng ti s dng nc, trnh nhng tc ng lm nhim ngun nc t

nhin, lm thay i h thng gii php k thut ng dng trong cc n quy hoch th

cng nh cc cng trnh kintrc.

- Tng cng cy xanh trong th v trong cc cng trnh kin trc c xem l mt gii

php c th, nhm ci thin mi trng sng v a con ngi tr v vi thin nhin. T ,

cc gii php quy hoch cng c s thay i trong vic s dng ngun ti nguyn t, c ccgii php c th nng cao hiu qu s dng t cng nh ng dng cc gii php cng ngh

tng cng din tch cy xanh trong mi trng sng.

- Cht lng mi trng sng l mt tiu ch, ng thi l mc tiu trong kin trc xanh.

Cht lng mi trng trong v ngoi nh c s ho bi nhiu thng s mang tnh k thut

a n cm gic lnh mnh v d chu cho ngi s dng. Mi trng sinh thi thc s s

mang n s trong lnh, nng cao cht lng sng v hiu sut lao ng ca con ngi.

Tp hp h thng cc tiu ch kin trc xanh s t

c nh cc h thng gii php kin trc, quy hoch,

v h thng cng ngh c ng dng trong cng

trnh kin trc v th.Do iu kin kinh t x hi

khc nhau, nhng mi trng t nhin khc nhau

m cc nc xy dng nhng h tiu ch ring, c tnh

thch ng cao, nhm gii quyt mi quan h xung t

gia con ngi vi mi trng trong qu trnh pht

trin. Cng vi h thng tiu ch ny, nhn thc v ci

p trong Kin trc c nhng s bin i - hng

n chiu su t duy v cht lng mi trng sng.

Tuy vy, cng vi s bin i mi trng, h thng

nh gi Kin trc xanh lun pht trin, c ng tnhcao nhm thch ng vi s i hi ca mi trng.


15/40

D n Ta nh VietinBank c thit k bi Foster&Partner theo xuhng kin trc xanh

Vit Nam hin nay, chng ta cng ang n lc xy dng h thng

tiu ch nh gi kin trc xanh ph hp vi iu kin t nhin kh

hu nhit i gi ma v iu kin kinh t x hi. Pht trin kin trc

xanh ti Vit Nam l mt hng i tt yu trong qu trnh th hotc cao cng vi s gia tng khng ngng ca vic tiu th nng

lng cng nh pht thi kh CO2 hin tng nhim khng kh,

mi trng nc nhiu ni ln n mc bo ng.

Pht trin kin trc xanh ti Vit Nam i hi s quan tm ca ton

x hi, s tham gia ca cng ng cng vi nhng nh chuyn mn

Kin trc Quy hoch ng thi c t trong hnhlang php l

ca h thng tiu chun tin tin v thng nht. Pht trin kin trc

xanh cng i hi s pht trin cng ngh trong nhiu lnh vc nh

sn xut vt liu xy dng, trang thit b k thut trong kin trc ....

y thc s l mt thch thc khng nh cho s pht trin ca nn Kin trc hin i Vit Nam.

Pht trin kin trc xanh ti Vit Nam mt ln na nhc chng ta nh v vic khai thc nhng

bi hc t kin trc truyn thng ca ng cha. Trong mi trng kh hu nhit i gi ma, vi

khng gian vn minh la nc, ngi Vit xa lun c trit l{ ng x vi mi trng thin

nhin mt cch ho hp, thng qua nhng gii php la chn hng nh, th t xy dng, s

dng cy xanh v mt nc, la chn tm thc ca cng trnh, cc gii php bao che linh

hot kt hp vi vic s dng vt liu xy dng truyn thng nh mt b lc khng kh vi i

sng ca con ngi cng nh cng trnh kin trc.

Pht trin kin trc xanh Vit Nam l mt hng i tt yu tin n xy dng mt nn

kin trc Vit Nam hin i m bn sc - hi nhp vo dng chy chung ca xu hng phttrin kin trc bn vng trn ton th gii.

TS.KTS L Qun

Trng i hc Kin trc H Ni


16/40

Xu th, xu hng, phong cch Kin trc Vit Nam ng i

CH NHT, 18 THNG 72010 20:00 TCKT S 7NM 2010

Bn v ngh thut kin trc, chng ta thngdng mt s thut ng nh xu th, tin ti xu

hng, tin ln na tr thnh phong cch ngh thut v cui cng l trng phi.

Vo nhng nm 60 70 th k 20, min Bc nc ta c bit l H Ni c mt lot cng trnh

kin trc c xy dng theo xu hng tn c in phng Ty. Xu hng ny tin ti hnh

thnh mt phong cch nht qun: nh mi bng, xy dng ch yu bng gch nung, c sn v

mt s cu kin b tng ct thp, s tng ti a l su, khng c thang my. V mt ngh thut

th c nhiu yu t biu hin tnh cht c in phng Ty nh: tnh i xng, cc phn v dc

nh nhng hng ct thc chy sut hai ba tng nh, ngi nh c b l tng mt dy dn chc

khe. Ton b cng trnh kin trc tot ln tnh cht c in vi corniche, entablement. Tuy

nhin, nhng cng trnh thi kz ny khng s dng ci trn hi tam gic (fronton), khng s

dng cc loi thc ct ri, Ini, Corin, hu ht tinh gin i thnh cc ct Toscan hoc ct titdin vung. Tc gi ca nhng cng trnh kin trc thi kz ny l th h kin trc s (KTS) u

tin c o to ti Trng M thut ng Dng. V d, KTS Nguyn Ngc Chn vi qun

th Trng ng Nguyn i Quc, Tr s B Xy dng; KTS on Vn Minh vi Hc vin Thy

li, Tr s Tng cc Thng k: KTS Hong Nh Tip ni Bo tng Vit Bc; KTS Trn Hu Tim

vi Hi trng Ba nh.v.v

Sang nhng thp nin 70 v 80 ca th k 20 xut hin xu hng nhi c, cn gi l hi chng

kin trc Php. Xu hng ny lm theo c in phng Ty mt cch trng trn nhng khng

phi l ly ci tinh thn c in m l sao chp mt cch c th v ng ngch. T s bt trc

ci chi tit kin trc Hy Lp La M, c in Php n vic lm nhng ci chp kiu tin tinghin ngp ci chp Nh ht Ln h Ni v trn mi nm gn y l say m ci tng mng

xc! Ci say m ny vn cn n tn hm nay.

T nhng nm 80 90 n tn nm 2000 tnh trng hoang mang ng ba ng vn tip tc

trong gii kin trc. Sng tc theo kiu no by gi? Nh vy, mt cch khch quan ta thy t

1970 n tn nm 2000, kin trc ca chng ta vn nm trong tnh trng nhi c v hoang

mang. Ba mi nm bnh hon l qu di v ng bun.

Tuy nhin, song song vi xu hng nhi c th t cui th k 20 cng xut hin mt s yu

t mi cha tr thnh xu hng, m mi l nhng xu th tin ti thc nghim. Nhng biu

hin ny t i v nh b bn cnh tro lu nhi c rm r.

Xu hng dn tc c th hin cc gc sau:

1- Ci tin kin trc c i truyn thng Vit Nam. Th d n u C khu vc nHng. Cng

trnh vn l kin trc truyn thng, nhng nhng yu t iu khc trang tr rng, phng, ngh

c thay bng cc hnh trang tr ly trong trng ng, nh chim lc (tc gi l KTS Hong

o Cng); n Lc Long Qun cng khu vc n Hng, cng tng t nh n u C,

nhng c mt cng c sng tc theo cm hng ca hoa vn trn trng ng. Gi m tt

c cc ngi nh trong khu n th Lc Long Qun u c sng tc theo cch ny th hay bit

my!

2- S dng vt liu truyn thng trong hnh thc kin trc hin i nh nhng tc phm bng

vt liu tre, rm ca KTS V Trng Ngha, t c hiu qu ngh thut ng k .
http://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/344-xu-the-xu-huong-phong-cach-kien-truc-viet-nam-duong-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/344-xu-the-xu-huong-phong-cach-kien-truc-viet-nam-duong-dai.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/ly-luan-phe-binh-kien-truc/344-xu-the-xu-huong-phong-cach-kien-truc-viet-nam-duong-dai.html


17/40

3- Khai thc ngn ng kt cu v cu to

ca h thng v ko truyn thng a vo

cng trnh hin i. V d mt s ngi nh

trong Bnh vin Vit Php do KTS Nguyn

V Hng sng tc; Nh ga Hng khng Ni

Bi do KTS Lng Anh Dng sng tc.

Nh ga Hng khng Ni Bi

Xu hng theo ch ngha Biu hin c

mt vi thc nghim. T nm 1970 KTS

lo thnh Nguyn Cao Luyn mnh dn

m con ng ny bng tc phm Bo tng C vt trong cng vin Tc Mc thnh ph Nam

nh. Gn hai chc nm sau, KTS L Trc Phng xy dng ngi nh Trm Mi. Cng trnh c

ting vang ln, mang nhiu nt c sc ca ch ngha Biu hin. Nhng tht ngtic n b

kt ti mt cch v l{ v b ph i. Cng thi gian y KTS ng Vit Nga xy dng khch sn

Hng Nga cng mang tnh cht ca ch ngha Biu hin. Khch sn ny n tn hm nay vncn pht trin. KTS L Trc Phng khng chu khut phc khi ngi nh Trm Mi ca ng b

ph hy. ng tip tc sng tc theo xu hng ch ngha Biu hin mt cng trnh mi, l

qun c ph ng Ln Trng. Cng trnh b nh ny l mt kz cng gn b kin trc vi ngh

thut to hnh, nhng khng gian kz l, b n ni tip nhau a con ngi n ht ngc nhin

ny n ngc nhin khc. Cng trnh ny vn ang tip tc hon thin, mc du c s

dng t nhiu nm nay. Mt s KTS khc cng c xu hng sng to theo ch ngha Biu hin,

nhng rt l t cha thnh mt hng i r rt nh tc phm Hoa Bin Nha Trang, mi ra

i cha hon thnh b ph phn nng n. Th mi bit ci mi ra i bao gi cng kh,

cn ci c tri dy theo kiu sao chp nhi c, th li d chp nhn!

Trong mt thp k gn y, nhng tro lu, trng phi kin trc ng i trn th gii

c ting vang vo nc ta. Mt s thc nghim theo cc xu hng l t c thc hin,

nh kin trc cng ngh cao vi cng trnh nh biu din c heo o Tun Chu ca KTS

Huznh Tm; Trung tmThng mi trin lm hi Phng ca KTS Nguyn Tin Thun; Trung

tm th thao Nng. v.v

Xu hng Phi kin trc (Dearchitecture) c th nghim mt cng trnh nh ti TP H Ch

Minh l Coop Mart; xu hng Phi cu to (Deconstruction) biu hin qun c ph Window.

l nhng thc nghim nh ni ln lng khao kht ci mi ca con ngi hin i.

Mt trong nhng yu t tch cc c tc dng gip i mi kin trc ca chng ta l s c mtca cc t vn kin trc nc ngoi. Trong thi i ny, hp tc ton cu l l ng nhin, s

hp tc c nhng yu t tch cc nh a li cho chng ta t tng thit k hin i, phng

php thit k mi, s dng vt liu v kt cu hin i. Nhng cng ty t vn v xy dng

nc ngoi c tc dng o to cho chng ta nhng cn b k thut v cng nhn lnh ngh

hn. Tuy nhin, phn tiu cc ca nhng t chc nc ngoi ny cng khng him. Trc ht

nhng thit k ca h rt hin i, nhng khng mang bn sc Vit Nam. Nhng cng trnh

ca h phn ln u s, chim nhng v tr quan trng, nn vai tr ca nhng cng trnh

ny trong khng gian th l rt to ln, nh hng rt rng ri vo thm m qun chng.


18/40

Hin nay, qua mt thi gian di tr tr, hoang mang v nhi c, bt u xut hin mt s

biu hin mi. Do nhng ngi nh cao tng c xy dng hng lot trong cc khu th mi

c hnh khi n iu, ngoi tng trt, cc tng in hnh lm ging nhau t tng mt ln n

tn tng trn cng. Cc ngi nh sau ny c nghin cu sao cho a dng hn. Cc th

php thng dng l to nn mt vch cho trn hoc mt ng cong trn mt ng, lm

mt mn chn nng bng kim loi un ln.v.v l nhng th php d di n thun mang

tnh hnh thc. Mun cho a dng ha hnh thc kin trc cn c nhng thay i su sc hn,

nh a dng ha ngay t b cc mt bng ca cc tng nh ca cng trnh, ng lm mt tng

chun ri nhn n tng ln! Vic a dng ha hnh thc kin trc c s ng gp khng nh ca

cc n v t vn nc ngoi. Do c nhiu kinh nghim thit k, h c nhng sng to v hnh

khi cng trnh phong ph, to c hp dn v th gic v gp phn vo vic lm p th.

V d, Bo tng H Ni l mt khi thy tinh hnh kim t thp ln ngc (Tc gi l mt hng

ca Cng ha Lin bang c). Phng n Tr s Ngn Hng Vietinbank s xy dng ti u cu

Thng Long, l mt cng trnh c hai

thp cao tng, mt thp 55 tng l khch

sn, mt thp 68 tng l nh vn phng,hai thp ny nm trn mt b l mt

siu th ln. Hai thp l hai khi hpc

ct vt ngn thp trng rt n tng

(Tc gi l hng Foster and Partners).

Mt cng trnh cao tng Vng Tu do

hng Bruce Henderson Architects thit

k cng rt n tng vi hnh khi khe

khon nhng mang tnh cht to hnh.

Trong cuc thi phongn quy hoch kin trc khu nh cao tng qun Long Bin H Ni,

phng n ca G and L Design Group and Associate cng gy mt n tng mi m v khekhon.

Nh vy c th ni rng, n hm nay kin trc Vit Nam bt u c nhng du hiu thay

i v mt hnh nh ngh thut, ang dn dn thot khi ch ngha hnh thc nhi c. Nhng

bc chuyn bin ny khng mnh m v quyt lit m mang tnh cht tin tin.

Theo kinh nghim lch s chng ta nhn thy c mt chuyn bin mnh m, sinh ra mt

tro lu, mt phong cch hay mt trng phi ngh thut mi th phi hi ba yu t l:

1- Hon cnh kinh t, x hi, chnh tr c bit: c hi

2- C mt i ng ng lng lm vic cng mt mc ch: lc lng

3- C l c u

- Trng phi Chicago ra i sau i ha hon 1871 thiu tri c thnh ph Chicago. i ng

KTS ca nc M c cng mt mc ch xy dng li thnh ph v l c u xut hin l Le

Baron Jenney tip sau l Louis Sullivan.

- Tro lu Chuyn ha lun xut hin Nht Bn nm 1960 l saui bi trong th chin th

hai, mt bin c ln ca t nc Nht Bn, i ng KTS Nht Bn c cng mt mc ch xy

dng li t nc b tn ph v cui cng ngn c u tin ca Chuyn ha hu l Kuro Kawa,

sau y bc thy Keno Tange tham gia lm cho Chuyn ha lun tr thnh mt trng

phi ngh thut kin trc c sc ca t nc mt tri mc


19/40

- Ch ngha Tn c in Vit Nam ra i nhng nm 60 ca th k 20 cng hi t 3 yu t:

hon cnh x hi sau cuc khng chin chng Php; i ng nhng KTS c o to t

Trng M thut ng Dng c cng mt mc tiu xy dng min Bc sau chin tranh; l c

u l chnh cc KTS th h u tin ca kin trc hin i Vit Nam.

Th th hin nay, chng ta hi t ba yu t cha?

- V c hi th c ri, chin thng v i, thng nht t nc v m ca hi nhp.

- V i ng KTS th cng c ri, rt ng, mi nm li thm hng ngn KTS tr mi ra

trng, tt c u cng mt mc ch l xy dng t nc giu p snh cng b bn nm

chu.

- L c u, yu t th ba r rng l cha c. L c u c th l mt ngi, c th l mt

nhm ngi u t.

Hin nay chng ta c mt s KTS gii, c trnh , c ting tm nhng cha mc lm l c

u cho mt tro lu mi. Chnh v th trong hon cnh hin nay, kin trc ng i Vit

Nam cha c l c u, cho nn mc d c nhng chuyn bin lnh mnh nhng l chuynbin chm. Nhng nhiu chuyn bin nh s tin ti mt t bin c { ngha. Chng ta hy vng

s c ngy v chng ta ang m trc ca mt bui bnh minh rc r ca kin trc

ng i Vit Nam./.

PGS.TS.KTS Tn i


20/40

KIN TRC VIT NAM TRONG BI CNH TON CU HA

Vit Nam bc vo nm 2011 vi nhng thnh tu t c v kinh t, x hi v nhng hoi

vng v mt bc tin pht trin ln cng nghip hin i . Trong thi i th gii bc vo giai

on ton cu ha , cc ro cn v kinh t, vn ha cng lc cng c rt ngn, ko cc nc

li gn vi nhau , l mt xu hng tt yu ca lch s . Ton cu ha l mt khi nim khai

sinh t giai on nn thng mi th gii pht trin vt bc ,c s thm nhp , nh hng ln

nhau gia tt c cc quc gia trn th gii , ko theo n l nh hng v vn ha, phong cch

sng v ngh thut. Ton cu ha bng n do s pht trin vt bc ca cng ngh thng tin v

lin lc in t. L mt quc gia ang pht trin , Vit Nam khng nm ngoi xu hng chung v

trong s giao lu , nh hng ln nhau trong bi cnh ton cu ha, nn kin trc Vit Nam cng

c nhng thay i v s tm ti cho mnh mtch ng, mt hng i hp l.

Nhn li nn kin trc Vit Nam hin i ta thy s xut hin nhng phong cch ca mt s

trng phi kin trc ln trn th gii. Trong giai on sau 75 v trc thi k m ca 1986 l

a s cc cng trnh xy dng theo trng phi kin trc Cng nng. Ngoi ra, c mt s cngtrnh bit th ,nh hng xy dng theo phong cch Art Deco c gi tr ti H Ni v Tp H Ch

Minh. T sau giai on pht trin kinh t nhng nm 1991-2000 , trong xy dng cng s v

nh dn dng, xut hin xu hng gi c , lp li cc chi tit Kin trc c in php, v kin

trc thuc a. Theo gio s Tn i (Bi ti hi tho "M thut Vit Nam trong bi cnh ton

cu ha" ) th y ch l bc i sao chp, nhi li , ton ton khng phi l nhng chi tit ca

phong cch kin trc Hu hin i ,vn cng s dng nhng chi tit c in nhm mang li

cm th kin trc mi cho ng o qun chng . Xu hng gi c ny khng c nh gi

cao, thm ch cn ph phn v lng ph tin bc ca nhn dn, sao chp nhng mu tr

thnh qu kh ca nc ngoi, xa ri truyn thng v nh mt bn sc kin trc dn tc.Kin trc ca tr s B Ti chnh (H Ni)mang nhiu chi tit gi c ngoi lai.

T nm 2000 n nay, khp c nc

xy dng rt nhiu cng trnh to ln, c

gi tr , trong ni bt nh hng ca

phong cch High-tech nh to nh

Bitexco khi cng nm2005 Thnh ph

H Ch Minhvi 68 tng v chiu cao tng

cng l 300 m, thpH Ni CityComplex H Nic 65 tng vi chiu

cao 281 m, trung tm hi ngh quc gia,

bo tng H Ni,. Tro lu High-tech l mt tro lu ln trn th gii , s dng nhng tin b

mi nht v vt liu, cng ngh tn vinh, gii quyt cc vn ca kin trc. Rt nhiu cc

kin trc s ni tin trn th gii i theo tro lu ny v t c nhng thanh cng rc r

nh : Norman Foster, Richard George, Renzo Piano, Nicholas Grimshaw. Tuy nhin cng cn

nhn nhn li vic chy ua trong xy ng nhng cng trnh qu to ln, hin i trong bi

cnh nn kinh t nc nh ang pht trin, ni lc ca ngnh kin trc v xy dng trong

nc cha th p ng clm cho cc khu quan trng nh thit k , thi cng u do cc

cng ty quc t m nhn. Cc cng trnh tuy to p , hin i nhng rt cuc khng phi lsn phm ca ngi Vit Nam , khng gip nhiu cho vic chuyn giao cng ngh cha k n

vn lng ph tin bc v ti nguyn.
http://vi.wikipedia.org/wiki/2005http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i_City_Complexhttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i_City_Complexhttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i_City_Complexhttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99ihttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99ihttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99ihttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99ihttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i_City_Complexhttp://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i_City_Complexhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minhhttp://vi.wikipedia.org/wiki/2005


21/40

Ta nh Bitexco cao nht Vit Nam. Bo tngH Ni vi kin trc hnh kim t thp ngc

Gn y, chu nh hng ca xu hng kin trc bn vng th gii, Vit Nam cng xut hin

phong tro xy dng theo tiu chun xanh, sinh thi . Cc chung c mang thng hiu xanh

mc ln khp ni , km theo l cc d n vi li cho mang kin trc sinh thi, xanh, sch, thn

thin mi trng. Tuy rng ,v ni dung cc cng trnh v ang xy dng theo xu hng trn

ti Vit Namcn lu mi t c tiu chun xanh-bn vng ca th gii , nhng n cho thy

kin trc Vit Nam nm bt nhanh nhng xu hng tin b ca kin trc th gii . Mt kin

trc c nh gi l bn vng- xanh khi n quan tm gii quyt c cc vn v mi trng

v nng lng. trong u tin gim thiu lng nng lng tiu hao, s dng ngun nng

lng sch, ti ch cht thi . Theo , cc vn v cng ngh s dng trong kin trc v xy

dng cn c nghin cu bi bn, ng dng khoa hc c mcch , trnh vic chy theo ci

tn, ci hnh thc bn ngoi nng gi tr cng trnh nhm qung co l chnh.

Hnh nh mt d n chung c xanh tiTh Thim

Mt xu hng khc khng th khng

nhc n l xu hng tm ti v nn kin

trc dn tc chu nh hng ca phong

cch kin trc bn a . Tro lu ny xut

pht t mt s kin trc s ln nh

Charles Correa, Ken Yeang ,.. mun quayv tm ti, cao bn sc a phng

trong kin trc, cho rng kin trc phi c

s a dng trong phong cch v mang gi

tr bn a c trng . T tro lu ny ,

xut hin u cu v mt nn kin trc m bn sc dn tc , kin trc Vit . c s

tm ti, sng to ng ghi nhn ca mt s kin trc s Vit Nam trong sng tc kin trc, s

dng cc vt liu c trng nh my, tre , na hoc cc th php b tr cng trnh theo hng

trnh gi bo , kt hp cy xanh mang tnh a phng cao . Mt s thnh tu nht nh

trong hng i ny c th k ra nh V Trng Ngha vi c ph Gi v Nc v Hong Thc

Ho vi nh vn ha Sui R.


22/40

C ph Gi v Nc ca KTS V Trng Ngha Nh cng ng thn Sui r ca KTS Hong ThcHo

Nh vy c th thy rng nm trong xu hng ton cu ha, nn kin trc Vit Nam v

ang chu nhiu nh hng t cc tro lu kin trc ln trn th gii. C nhng p dng khng

thnh cng cng nh c nhng nh hng tin b t cc phong cch quc t ktrn ln nn

kin trc nc nh. Trong bi cnh nh vy , vai tr ca cc kin trc s Vit Nam mang {

ngha quyt nh . Cng phi k ra vai tr ca cc t chc hi ngh nghip nh hi Kin trc s

Vit Nam hay vai tr qun l ca B xy dng , cc KTS Vit Nam c th pht trin ht kh

nng, ng gp to ln hn vo nn kin trc Vit Nam ng i v gp ting ni chung vo

tro lu kin trc quc t , m bn thn cc sng tc y li th hin hin c tinh thn vn

ha dn tc c sc. Thit ngh vin cnh cng khng phi khng kh thi , hoc con ngiVit Nam khng kh nng m vn nm trong cng tc l lun, ph bnh kin trc , cng

thm vic o to gio dc bi bn v sc bt kht khao th hin ca nn kin trc nc nh.

KTS m H Khnh.


23/40

5 tiu ch kin trc xanh Vit Nam

Hi Kin trc s Vit Nam va cng b Tiu ch Kin trc xanh Vit Nam, ng thi t chccuc Tuyn chn v cng nhn Cng trnh Kin trc xanh Vit Nam ln 2 (2013 - 2014) nhmtuyn truyn, qung b, nng cao nhn thc kin thc v Kin trc Xanh cho cc nh u t

xy dng, cc KTS, cc nh t vn, nh sn xut vt liu v thit b, c quan qun l cc cp vcng ng dn c. a c Vit Nam trn trng gii thiu vi bn c 5 tiu ch Kin trc XanhVit Nam va c cng b.

I. A IM BN VNG

Mc tiu: Nhm to lp cnh quan hi ha, bn vng, gim thiu tc ng tiu cc gia cng

trnh kin trc vi cnh quan xung quanh v khai thc, pht huy nhng yu t t nhin c li

cho mi trng sng ca con ngi.

1.1. a im xy dng ph hp vi quy hoch: (i).Nm trong khu vc quy hoch c

duyt, c din tch t xy dng ph hp vi chc nng cng trnh hin ti v pht trin

trong tng lai; (ii).Thun tin cho giao thng, cp in, cp nc, thng tin lin lc; (iii).Tunth cc qui nh v qun l{ quy hoch, v khu bo v v cc khong cch li i vi cc cng

trnh xy dng ti Quy chun xy dng Vit Nam v qun l{ quy hoch c lin quan.

1.2. Bo v mi trng, cnh quan t nhin: (i).Gn gi, bo tn h sinh thi, cnh quan t

nhin: (a).Khng nhim v khng tc ng gy nhim mi trng v cng trnh ln cn;

(b).t can thip lm bin i a hnh, h sinh thi, cnh quan thin nhin; (ii).Trong qu trnh

xy dng cng trnh phi c bin php gim st nhng nhim do thi cng gy ra v nhng

nh hng i vi khu vc xung quanh.

1.3. Phng/chng thin tai, ng ph vi bin i kh hu: Gii php quy hoch, kin trc, cng

ngh thch ng vi bin i kh hu, gim thiu tc hi ca thin tai (l lt, st l t, bo,lc)

1.4. Ha nhp vi cnh quan t nhin: Gii php khng gian kin trc va thch ng vi cnh

quan thin nhin, va gp phn lm tng gi tr cnh quan thin nhin.

1.5. Phc hi, nng cp mi trng cnh quan: Gii php t chc cy xanh, mt nc, tiu

cnh, kin trc cng trnh v cng ngh c p dng nhm phc hi v ci thin iu kin vi

kh hu v nng cao gi tr cnh quan t nhin khu vc.

II. S DNG TI NGUYN, NNG LNG HIU QU

Mc tiu: Nhm nng cao hiuqu, tit kim ti nguyn v nng lng; hn ch tc ng nmi trng t nhin v gim thiu hiu ng nh knh trong vic s dng ti nguyn t ai,

nc, nng lng, vt liu pht trin kin trc.

2.1. S dng hp l{, tit kim t ai trong xy dng: (i).Mt xy dng, h s s dng t

xy dng ph hp vi tnh cht, yu cu s dng cng trnh, t chc khng gian kin trc cnh

quan khu vc; (ii).Khai thc s dng t hoang ha, khng nh hng n sn xut nng

nghip v bo tn h sinh thi.(iii). C gii php pht trin khng gian xanh; khai thc khng

gian ngm, s dng hiu qu qu t cho cng trnh.

2.2. S dng nng lng tit kim, hiu qu: (i).Gii php quy hoch, kin trc, la chn vt

liu xy dng, p dng cng ngh, trang thit b m bo s dng hp l{, tit kim ti a nng

lng; tn dng cc ngun nng lng sn c ti khu vc, nng lng ti sinh; ph hp vi


24/40

tiu chun, quy chun hin hnh lin quan. (ii). S dng cc h thng kim sot cng nh h

thng qun l{ thch hp hng ti gim thiu vic s dng nng lng ca cc h thng phc

v cng trnh.

2.3. Khai thc, s dng hiu qu khng kh v nh sng t nhin: Gii php quy hoch, kin

trc, s dng vt liu xy dng, cng ngh, trang thit b m bo s dng hiuqu khng kh

v nh sng t nhin c li cho sc khe, gim thiu s dng iu ha khng kh v nh sngnhn to.

2.4. S dng hiu qu ti nguyn nc: (i).Tit kim nc sch v ti nguyn nc, tun th

cc tiu chun, quy chun hin hnh lin quan.(ii).C bin php tit kim nc, phng chng

r r hiu qu. (iii).Thu, gom, x l{ v s dng li nc thi, nc ma. (iv).m bo an ton

ngun nc, khng gy nh hng tiu cc n sc khe con ngi v mi trng sng.

2.5. S dng vt liu thn thin mi trng: (i).Vt liu s dng cho cng trnh bo m

khng pht thi c hi (pht x, ha cht, thi hu c). (ii).Khuyn khch s dng vt liu ti

ch, khng lm suy kit ti nguyn, c kh nng ti s dng.

2.6. p dng cng ngh xanh: pdng gii php k thut - cng ngh - trang thit b trong

thit k, thi cng, xy dng cng trnh kin trc, khu th bo m gim thiu tiu hao nng

lng, chi ph v nhim mi trng.

2.7. Qun l{ hiu qu trong xy dng, khai thc s dng cng trnh kin trc, khu th:

(i).Gii php phn loi v x l{ ph thi, khng gy nhim ln th hai. (ii).Gii php ti s

dng, ti ch cc ph liu xy dng v gim thiu lng rc thi n cc khu chn lp; ti

ch ph thi pht sinh trong sut qu trnh s dng ca cng trnh. (iii).Ch qun l{ vic s

dng nng lng, nc, vt liu bo m yu cu tit kim, hiu qu theo quy nh ti tiu

chun, quy chun hin hnh lin quan. (iv).Gii php qun l{ vn hnh khai thc cng trnh

kin trc, khu th bo m gim lng pht kh thi (CO2), ph thi thp hn tiu chuncho php.

III. CHT LNG MI TRNG TRONG NH

Mc tiu: To c mi trng trong nh c cht lng, bo m an ton, v sinh v tin

nghi, s dng hiu qu cng trnh.

3.1. T chc khng gian trong nh: (i).T chc khng gian trong nh, cng trnh ph hp vi

nhu cu s dng, tm sinh l{ con ngi, cng ng. (ii).C khng gian cho ngi tn tt theo

yu cu. (iii).Gii php v khng gian kin trc p ng nhu cu giao tip cng ng.

3.2. V bao che: (i).Gii php b cc khng gian - hnh khi, kt cu, kin trc v bao che mbo yu cu phng, chng, gim thiu tc ng ca cc yu t mi trng t nhin, nhn to

nh: bc x nhit, nh sng, gi, ma; yu cu cch nhit, che nng, thng gi, phn x,

chiu sng, chng n v cc hin tng ngng t m hoc pht tn c cht. (ii).Vic s dng

vt liu v bao che bo m khai thc, tn dng li th ca t nhin; s dng tit kim v hiu

qu nng lng.

3.3. Vt liu ni tht: Vic s dng vt liu ni tht nh sn, thch cao, g, nha bo m

khng pht thi kh c hi v tc ng xu n sc khe, tm sinh l{ ngi s dng.

3.4. Cht lng khng kh trong nh: (i). Khng kh trong nh, p ng yu cu v sinh, sc

khe cho ngi s dng, c cht lng cao so vi cc quy chun, tiu chun hin hnh. (ii).

Thng gi t nhin: Khai thc hiu qu cc lung gi t nhin c li, cung cp khng kh trong

lnh cho ngi s dng; Hn ch lung gi c hi n sc khe ca ngi s dng. (iii). Thng


25/40

gi c kh: (a).m bo khng kh, nhit , m, tc gi trong nh, p ng yu cu v

tin nghi v sc khe cho ngi s dng. (b).Gim thiu s dng cc thit b tiu th nhiu

nng lng cho lm mt v si m khng gian . (iv). nhim, c hi ca khng kh

trong nh thp hn tiu chun, quy chun hin hnh.

3.5. Ting n: m bo mc n trong nh, khu th thp hn gii hn cho php.

3.6. Chiu sng:(i).m bo ri, ch s chiu sng, hiu qu th gic, v gim thiu nnglng s dng. (ii).C gii php qun l{, kim sot chiu sng tit kim nng lng, thun tin

cho vic s dng.

IV. KIN TRC TIN TIN, BN SC

Mc tiu: Nhm hng ti nn kin trc tin b gn vi k tha cc gi tr truyn thng, to

lp bn sc kin trc Vit Nam.

4.1. Gii php quy hoch, kin trc: Tng thch vi nhu cu sng, lm vic ca con ngi

trong x hi pht trin, ng thi gip cho cng ng hng ti cc gi tr vn ha ca x hi

tng li.4.2.Bo tn, k tha v khai thc cc gi tr vn ha, kin trc truyn thng, c trng dn tc,

vng, min.

4.3. ng dng khoa hc cng ngh tin tin, thch ng vi bin i kh hu; em li hiu qu

kinh t, x hi.

V. TNH X HI - NHN VN BN VNG

Mc tiu: Pht trin kin trc phi gn vi mc tiu to lp, gn gi, nui dng mi trng x

hi - nhn vn n nh, bn vng.

5.1. Ha nhp vi mi trng nhn vn: Bo m s ha nhp vi yu t nhn vn nh:truyn thng vn ha, lch s, tn ngng, np sng

5.2. p ng cc nhu cu vt cht, vn ha tinh thn ca c nhn, cng ng, dn tc: Tn

trng quyn, li ch hng th ca cng ng dn c, khng to xung t, mu thun, tranh

chp li ch; bo m s ha nhp cng ng ca ngi khuyt tt; tng cng s tr gip ca

x hi i vi ngi ngho.

5.3. Tn trng, bo tn v pht huy gi tr di sn vn ha:.(i).Tn trng, gn gi, bo tn gi tr

cc di sn vn ha vt th v phi vt th. (ii).Pht hin di sn, xut gii php gi gn v a

di sn gn b vi hot ng kinh t - x hi ca a phng.

5.4. Mi trng - kinh t - x hi n nh: (i).m bo hi ha li ch cng ng dn c s ti,

khng gy tc ng tiu cc, gp phn to lp s n nh v pht trin bn vng v kinh t - x hi

a phng. (ii).M hnh qun l{ hiu qu, tn trng, khuyn khch s tham gia ca cng ng

trong qu trnh thit k, u t xy dng, khai thc s dung cng trnh kin trc, khu th.

Phng php nh gi

Mt cng trnh c cng nhn t tiu ch kin trc xanh phi c xt trn c 5 tiu ch kin trc doHi Kin trc s Vit Nam xng.

Cc tiu ch c phn loi A, B, C (Tt, t, khng t), trong : A (Tt) - t tt cc tiu ch; B (t) -

t cc tiu ch v C (khng t).

Cng trnh kin trc c cng nhn kin trc xanh khi t 70% tiu ch loi A, khng c tiu ch loi C


26/40

Kin trc Xanh trong Quy hoch Xy dng

TH T, 12 THNG 1 2011 03:14 TAPCHIKIENTRUC.COM.VN

Kin trc dn gian Vit Nam - ngun t liu qu bu cho Kin trc Xanh

Kin trc dn gian ca Vit Nam chnh l kho kinh nghim qu{ bu v gii php kin trc nhit

i. Bn cht ca kin trc xanh l ly mi trng lm trung tm, mi trng - kh hu l nhnt chnh xy dng nhng nguyn l{ v kin trc xanh bn vng. Nhn dn Vit Nam c

kt c nhiu kinh nghim v xy dng - kin trc nhit i, t chn hng nh, b cc v t

chc khun vin n la chn vt liu xy dng, o ao h, trng cy xanh... ngi nh ph

hp vi iu kin t nhin, nhm to cuc sng ph hp vi tm sinh l{ v iu kin kinh t

ca ngi Vit. Nhng kinh nghim ny khng nhng gip ci thin iu kin vi kh hu m cn

gp phn tit kim nng lng. C th xem kin trc dn gian truyn thng l kin trc xanh,

trong ni hm ca n bao gm c t chc khng gian quy hoch v kin trc bn vng.

Theo Ken Yeang, (KTS ngi Malaysia,

c bit n nh mt KTS tin phongtrong lnh vc nghin cu v ng dng

kin trc sinh thi, tc gi cun sch

Designing with Nature), khi ni n

hot ng thit k kin trc th phi da

vo nhng kin thc v sinh thi. Cc

quyt nh thit kv quy hoch kin

trc khng ch c tc ng trc tip n

x hi loi ngi hin nay m cn nh

hng ti cht lng mi trng mai

sau. Bi vy, kin trc xanh hoc kin

trc bn vng lun nhc ta thit k vi thin nhin v thit k theo mi trng.

Chn hng xy dng ngi nh truyn thng: Chn hng xy dng ngi nh l mt vic quan

trng ca ngi dn Vit Nam khi xy dng ngi nh . n gi mt ma h v trnh gi rt

ma ng, trnh c nng Ty bt li v chu c gi bo ln, nh ca ngi Vit thng

chn hng Nam hay ng Nam.

Nhng kinh nghim v gii php t chc sn vn ao trc - vn sau, chui sau - cau

trc khng nhng c gi tr v mt t chc cnh quan khun vin ngi nh m cn th

hin tnh khoa hc trong kinh nghim chng nng bc, lm mt ngi nh, ci thin iu kin vi

kh hu, to c mi trng c tr thch nghi, gp phn tit kim nng lng.B cc, t chc khng gian khun vin ngi nh truyn thng Vit Nam: l mt qun th

bao gm nhng ngi nh nh,gin d, b cc phn tn vy quanh ngi nh chnh vi khng

gian m l sn rng gn lin pha trc ngi nh chnh. Sn trong ca nh dn gian Vit

Nam c nhiu tc dng r rt: l ni sn xut, sn phi, l ni to ra nhng lung gi i lu

thng thong cho ngi nh, ng thi l ni t chc hi hp, ma chay, ci hi, gi chp...

T nhng kinh nghim t chc sn vn ny, ng cha chng ta p dng vo ngi nh ng

ph c, ngy nay c cc KTS vn dng sng to trong nh c ging tri, gp phn nng cao

tin nghi sng cng nh tit kim nng lng cho ngi dn th.

T chc cy xanh, mt nc: cy xanh mt nc bao gm mnh vn, ci ao tr thnh mt

yu t quan trng, khng th thiu trong b cc khun vin truyn thng. Ao c thxem nhmt nhn t c bn to nn mi trng sng ca ngi dn, c trng cho h sinh thi nh

thn xm, gip ngi dn ci to a hnh khu t, tiu nc nhanh chng, chng ly li, ngp
http://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/phat-trien-ben-vung/597-kien-truc-xanh-trong-quy-hoach-xay-dung.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/phat-trien-ben-vung/597-kien-truc-xanh-trong-quy-hoach-xay-dung.htmlhttp://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/phat-trien-ben-vung/597-kien-truc-xanh-trong-quy-hoach-xay-dung.html


27/40

ng, ng thi l ngun d tr nc, cng l phng tin hu hiu ci to vi kh hu, ci thin

iu kin kinh t gia nh. Vn v ao cu thnh khun vin nh truyn thng nng thn,

tr thnh mt h cn bng sinh thi (Vn - Ao - Chung). Thng thng ao t pha trc

hay bn cnh ngi nh chnh, cnh li ng vo sn, mt mt b cc ny thun li cho cng vic

ti cy, ra chn tay khi lm ng v, mt khc khi ao t u gi s to iu kin lm mt

cho sn, cc phng ng cng nh cc b phn khc ca ngi nh.

Ao vn kt hp to iu kin tin nghi cho mi trng sng trong iu kin thi tit khc

nghit, ht bt nng lng nhit v bc x, to ra mt khng kh trong lnh, mt m (cy xanh

c kh nng hp th nng lng mt tri 40% - 45%, khng kh nng thi qua thm c xanh

nm trong bng mt cy xanh c th h thp nhit 20C - 30C; cy xanh cn c tc dng lc

bi, lm gim nhim khng kh t 25% - 40%, ngn cn c ting n...).

x Hu li c nhng nt c trng ring: nh v vn to nn mi trng sng gn b lu

i vi ngi dn Hu. Quanh khun vin c ro bng nhng hng cy, pha trc l hng

ro ch tu, dm bt, r.... c ct xn rt cng phu, cn thn, va c tc dng ngn tm

nhn, va to iu kin thng thong d dng, n gi mt vo nh. Pha sau nh thng trngbi tre gai dy, va lm nhim v bo v va chn gi bt li thi t pha sau n.

Thit k cng trnh theo vng min kh hu: Nc ta c iu kin kh hu khc nghit, ma h

nng nng, lng bc x mt tri ln, min Bc ma ng lnh (nht l cc tnh min ni pha

bc), m cao. khc phc vn ny ng cha ta mi vng khc nhau ca t nc

c nhng kinh nghim ring trong vic s dng vt liu, cu trc tng, mi chn ma nng:

- Vng ng Bc c ma ng lnh, c ni c tuyt ri, sng mu i - ngi nh c truyn thng

l nh trnh tng t dy 40cm, nh m t ca v ca s c kch thc nh. Ngi nh ny rt

c trng, ma h th mt m, ma ng th m p. Ngoi ra, ngi dn y cn s dng

loi nh sn trnh m mc, trnh l lt, th d.- Nh dn gian vng ng bng Bc B, ngoi vic la chn hng nh, cn ch { kt hp vi

cc loi hnh thc che chn khc: trng cy, treo mnh che, dng cc tm phn di... ngn

chn bc x mt tri ma h, che chn gi lnh ma ng.

- Nh dn gian min Trung hay ng bng sng Cu Long thng c tng mng, vch an

bng tre, na, g hay bng t trn rm trt ln khung tre. Vi loi cu to tng ny, bui

tra thng b bc x mt tri xm nhp nhng lc x chiu li to iu kin cho kh nng

thot ra nhanh chng.

Gii php quy hoch theo tiu ch Kin trc Xanh

Thut ng kin trc xanh Vit Nam thng mi ch c hiu l giai on thit k quy

hoch th v kin trc cng trnh gn gi thin nhin, tit kim nng lng, m trong

cha bao hm c qu trnh t thit k, xy dng, sn xut vt liu v khai thc cho n ci

to v ph b cng trnh. Chng ta cn thng nht thut ng Green Architect tng ng

thut ng Green building bao gm la chn a im xy dng bn vng, thit k bo m

hiu qu nng lng v kh quyn, bo tn mi trng v ti nguyn thin nhin cng nh

cht lng mi trng bn trong v bn ngoi nh, s dng hp l{ ngun nc. Kin trc

xanh l kin trc v mi trng v ly mi trng lm trung tm. Vai tr ca quy hoch c nh

hng rt ln trong vic tit kim nng lng s dng trong th v i vi tng cng trnh

kin trc. Trong cn khng nh : quy hoch bo v v thn thin vi mi trng thng quacc bin php gn gi mt nc, mi trng thin nhin, h sinh quyn s a dng sinh hc

ca th phi c m bo vi cc hnh lang c tr t nhin, tip cn vi thin nhin


28/40

phc v ngh ngi gii tr; cc bin php s dng t v h thng giao thng, b tr cc khu lm

vic gnkhu s gim ng k nng lng phi tiu th; mt dn c cng ng vai tr

trng yu trong vic tit kim nng lng, mt dn c cao th vic tiu th nng lng s

gim; gii quyt tt vn chiu sng cng cng trong th cng l mt nguyn tc khi quy

hoch nhm tit kim nng lng.

Cc gii php v la chn a im

Tiu ch v a im bn vng (Sustainable Sites) v Hiu qu ngun nc (Water

Efficiency) s c c c th ha trong cc gii php v la chn a im. l:

- i vi cng tc quy hoch xy dng, trc ht chn la a im xy dng thch hp v a

cht, tn dng c a hnh t nhin v ngun thy sinh ti ch. Ti Vit Nam, i vi cc

vng ngp l theo ma phi ch { cch sp xp nh ca, h thng giao thng ngn chn dng

chy gy ng sau l, hoc tc dng chy tng ph hy cng trnh, nhiu khu t b xi l.

- Hng dn thit k tn dng ti a dc a hnh; chng o p, nn xy dng cng trnh

song song bnh . Tn dng dng chy cp nc th, xl{ s dng cho th.

- Chng lng ph t thng qua cc gii php: iu tra, thng k qu t, din tch mt nc

ang b nhim, suy gim cht lng tch cc ngn chn v c phng n phc hi ; iu

tra khoanh nh cc khu vc c nguy c st lt ven sng, c gii php x l{ khoa hc v

trit .

- y mnh cng tc nh gi tc ng mi trng trong n quy hoch, nht l ti cc khu

cng nghip, khu th mi, sn golf, l ni d gy nhim nc, t, sng h k cnh v

li hu qu lu di.

- Thc t l mt xy dng ti cc thnh ph ln Vit Nam rt cao nhng h s s dng

t li rt thp. V chim dng mt bng qu nhiu nn nh chia l manh mn, ngc likhong khng gian trn cao ni c cht lng khng kh tt hn, tm nhn phng khong hn

li c s dng qu t. Phi khuyn khch cc a phng, cc ch u t lp quy hoch chnh

trang th bng cch gii phng cc khu thp tng, nh l ph t hp thnh khu cao

tng vi tin nghi tt hn, v sinh v vn minh hn. ng thi dnh c thm qu t to lp

cng trnh cng cng phc v cng ng, lm cho mi trng tr nn sinh ng v thn thin

hn.

Cc gii php nh hng khng gian kin trc th

Ti u ha mng li giao thng, gim thiu nhu cu s dng t bng gii php thit k

ng tu in ngm, ng ni trong khng gian, nghin cu xy dng khu vc xe, siuth trong lng t. Ngm ha h thng ng dn thng tin, cp in, dnh khng gian cho i

b v cy xanh, phc v nhu cu sng v ci thin mi sinh th.

Pht trin cc gii php tit kim mi trong lnh vc kin trc, quy hoch, c bit ch trng

cc gii php nng lng khp kn (nh m hnh VAC ca kin trc truyn thng) trn c s

ng dng cc pht minh khoa hc k thut tng hp trn mi ngnh ngh lnh vc, nh: ngun

nc dng cho sinh hot dn c s l nc ma c x l{ thnh nc sch, cn nc thi

trong khu th s c x l{ tr thnh nc ti cy; rc thi c tn dng sn xut

in, phn bn; vt liu xy dng c sn xut theo cng ngh mi, chng nng, chng

chy, chng ng t, tn dng vt liu a phng thn thin vi mi trng...; cc phngtin giao thng tn dng nng lng mt tri, quy hoch xy dng ni lm vic gn vi ni

ngi dn c th t i b hoc i xe p n ch lm; li vo ra ca khu t phi m bo


29/40

tn dng c mng li giao thng cng cng; khong cch n im giao thng cng cng

khng nn qu 500m i b; v kinh t, th xanh - sinh thi - tit kim nng lng s dng

tp trung sc lao ng thay v tp trung s dng nguyn liu, nng lng v nc; cn ch

trng gi gn, pht trin nng cao gi tr ca cc yu t c trng ca mi trng sinh thi t

nhin; cn c rt nhiu khong th, phi c nhng khong khng gian cy xanh, cnh quan

nm trong li nh hay an xen lin tc tng tiu khu .

t c cc tiu ch trn, cn c nhng nghin cu su sc v iu kin t nhin v x hi

ca khu vc hay vng quy hoch a ra cc gii php v quyt nh ph hp. Trong qu

trnh vn hnh, duy tr v t c mc tiu sinh thi, cn c nhng bin php phi hp

lin ngnh nh tng cng kh nng tip cn thng tin, nng cao nhn thc cng ng, p

dng cng ngh sch, s dng cc vt liu xy dng sinh hc, s dng cc ngun thin nhin

c th ti to c (mt tri, gi), gim tiu th nng lng, trnh lng ph v ti sinh ph thi.

Cc cng trnh kin trc trong th chu tc ng trc tip t hng gi ch o theo ma,

hnh thnh vng p lc y, vng gi xoy trn b mt n gi ca cngtrnh (vng p lc

dng) v vng qun gi cc b mt ca cng trnh b khut gi (vng p lc m), ty theoc im ca hng gi thi n, ln hnh khi ca cng trnh theo cc phng. Do c

trng ny, trong thit k quy hoch tng th cn nghincu b cc m bo hiu qu thng

gi, vi khong cch gia cc cng trnh hp l{, hn ch b tr cng trnh nm trong vng gi

qun ca cng trnh k cn.

Xt trn tng th, cc cng trnh kin trc trong th khng th b tr theo mt hng nht

nh nhm p ng yu cu thng gi t nhin v trnh bc x mt tri trong ton b thi

gian. Mt khc, ty theo v tr tng quan vi hng gi thi theo tng thi im, khng phi

cng trnh no cng c phng v b tr thun li vi hng gi ch o theo ma. Vic nghin

cu hnh khi v phng hng ti u ca cng trnh cn c xem xt trong quy hoch tng

th th, vi s tng quan ca a hnh v cc nhm nh vi nhau, gia cng trnh c v

cng trnh xy mi.

Kt lun:

Trong nhng nm qua, tnh hnh xy dng ti cc th Vit Nam pht trin mnh m theo

tng trng kinh t. Tuy nhin, nh cc nc ang pht trin, mt vn t ra l qu trnh

xy dng c nhng tc ng tiu cc n vn ha v mi trng. Cng ngh v vt liu truyn

thng thng b chi b bng vic a chung cc sn phm v vt liu nhp ngoi t tin, i

khi khng h tit kim nng lng, li nhun th li ri vo tay cc nh sn xut ti cc nn

kinh t pht trin.Do , mi trng kh hu ti Vit Nam c nhng thay i ng bo ng: bo lt trin

min, nhim mi trng nc, mi trng kh, hiu ng nh knh Vi tt c nhng tc

ng gn, xa, nhng trch nhim cng quyn li khi qut trn, vic nhn thc v p dng mt

m hnh kin trc tit kim nng lng, thnthin vi mi trng l mt cng vic mang tnh

cp thit m bo pht trin bn vng ti cc th Vit Nam.

Trong bi cnh ton cu hin nay, quy hoch theo hng kin trc xanh l hng i tt yu

ca kin trc th gii v Vit Nam, bi v n p ng c cc yu cu gi tr ca kinh t, vn

ha, cng ngh - cc yu cu v cht lng cuc sng hin ti, qu kh v tng lai cng

l th hin ngha v v trch nhim ca cc KTS, cc nh quy hoch i vi cc th h tng lai

ca Vit Nam ni ring v th gii ni chung.


30/40

Kin trc xanh v nhng vn ang tn ti ti Vit Nam

Ti ngi vit bi bo ny bng tay trong mt bui tra oi nng v cp in H ni. Tt

nhin, th k{ ca ti s nh my li khi vn phng c in. Vic nng lng dn cn kit ang

nh thng vo cng vic v cuc sng hng ngy ca mi chng ta.

V kin trc xanh s l mt gii php thit thc v cp bch. Khng nh mi ngi vn hnh

dung v mt hnh nh cc khu ngh mt sang trng rp bng cy hay cc to nh hi-tech cc k

hin i, kin trc xanh mang n ci li trc tip: gi in ngy cng cao v nu tun th thit

k theo m hnh xanh, ho n tin in s gim rt nhiu. Chi ph y t cng s gim nu thit

k xanh, mi trng v lm vic s gim thiu bibm v cc ho cht c hi.

Tuy nhin, trong thc t ti Vit Nam, vic trin khai nhn rng m hnh kin trc xanh vn

cn km hiu qu. Chng ta hy bc u i tm mt vi nguyn nhn t c th ra

bin php qung b, khuyn khch v nhn rng m hnh ny.

V vt liu xy dng

y l mt trong nhng vng mc hin nay trong vic nhn rng m hnh kin trc xanh.

Mt iu hin nhin khng th chi b l: vt liu xy dng cho m hnh kin trc xanh

thng c gi thnh ban u cao v phi png c mt s yu cu c bit: V d nh knh

2 lp gim bc x nhit, t chc v tn dng s lu chuyn nng lng trong ngi nh; s

dng cm ng iu chnh nh sng n thch hp, lm tng 2lp n nh v cch

nhit

Chng ta bit, nng lng c coi l mi quan tm hng u trong thit k nh kin

trc xanh hai kha cnh. Th nht, nng lng tiu hao to ra sn phm s phi c

chn mc thp nht. V d, mt bc tng gch c th c em so vi bc tng knh xemcn baonhiu nng lng (than, in), bao nhiu vt liu khai thc t thin nhin to ra

bc tng gch v knh . Ci no tiu dng t nng lng hn s c chn. y l vn

xut pht t { thc ca con ngi nhm lm gim tc ng ln mi trng. Vi xu hng ,

trn th gii ngi ta ngy cng dng nhiu b tng nh chu lc cao, gia tng s dng cc vt

liu mi. Cng ngh vt liu mi cng cho php s dng kt cu mi c kch c nh, t chim

ch hn kt cu b tng ct thp kiu c. iu ny cho php dnh nhiu khng gian hn cho

nhu cu v sinh hot, khong trng, mng xanh trong nh... V tt nhin, sut u t ban

u s ln hn hn vi nh thng thng cng loi.

Th hai, nng lng tiu hao vn hnh s dng to nh cng s c xem xt t trong qutrnh thit k. y l vn phc tp trong vic gii quyt. Cc thit b tn dng nng lng

trc tip t thin nhin nh nng, gi trc y gp tr ngi v gi thnh thng cao. Tuy

nhin hin nay, vic ng dng kh thi hn nh cng ngh c bc t ph, gi thnh gim.

Chng hn nh pin mt tri trc y ch c hiu sut 25% (bin 25% nng lng mt tri

chiu xung mt n v din tch tm pin thnh nng lng hu ch) th nay c th t hiu

sut 60%. cng l mt tn hiu mng cn ghi nhn.

V khung th ch v php l

Vin Kin trc M hng nm u c bnh chn sn phm trao gii Top 10 cng trnh

xanh. Xanh cng l mt tiu ch ln trong 10 cng trnh kin trc ni bt ca nm 2007 dotp ch Time bnh chn. Tin s Matthias Krups, Ch tch tp on thng tin xy dng BCI v tp

ch kin trc FuturArc cho rng: y l trch nhim ca kin trc s ngay t khi bt u bn


31/40

v. Phi cn trng gip gim chi ph cho cng trnh trong sut vng i ca n, qua gim

nh hng n mi trng.

Ti Trung Quc, Skidmore, Owings & Merrill thit k d n ta nh chc tri khng tiu hao

nng lng u tin Trung Quc, d kin hon thnh vo nm 2009. Mang tn to thp

Chu Giang vi 71 tng, y s l to nh sch u tin Trung Quc, bi ch s dng ngun

nng lng da vo sc gi v nh nng mt tri. Thit k mi ca Skidmore, Owings & Merrillc coi l ng thi c tnh khch l trong bi cnh Trung Quc c khong 50% nhim l t

cc to nh. V hin cc nh chc trch ccthnh ph ln nc ny ang dn xc tin vic

pht trin tt cho mi trng bng vic loi cc d n khng tho mn cc tiu chun sch v

h tr ti chnh cho cc cng ngh mi thn thin mi trng.

Th Seoul ca Hn Quc cng lp qu thng cho c nhn, tp th, cng s no tn

dng din tch mi nh trng thm c, cy xanh trn cao. Nh mc thng tng theo din tch

thm xanh to ra so vi din tch nh xy m thc y c tc x hi ha tng din tch

xanh thay i vi kh hu trong cc tiu khu th, khc phc nhim khi bi, tng xy t

nhin. Cc b bi l thin cng c xy mi bng ta nh tng din tch mt nc, tndng t trng gia cc nh cao tng xy b bi, lm bn phun nc, ci thin vi kh hu,

tit kim nng lng cho cc to nh.

Vit Nam, ngy 3/9/2003 Chnh ph ban hnh Ngh nh 102/2003/N-CP v vic "S

dng nng lng tit kim v hiu qu" trong c cp n vn s dng nng lng

tit kim v hiu qu trong cc cng trnh xy dng. Hng ng Ngh nh ny B Xy dng

bin son Quy chun xy dng- Cc cng trnh xy dng s dng nng lng c hiu qu v

Quy chun ny c ban hnh vo thng 11/2005 (QCXDVN 05: 2005). y l vn bn php

quy k thut quy nh cc yu cu k thutbt buc phi tun th khi thit k v s dng cc

thit b nh thit b chiu sng, iu ho khng kh, thit b un nc nng hoc cc thit b

khc s dng nhiu nng lng trong cc cng trnh thng mi, tr s c quan hnh chnh

Nh nc, nh cao tng, khch sn... Ngy 14/4/2006, Th tng Chnh ph k{ Quyt

nh s 79/2006/Q-CP v vic Ph duyt chng trnh mc tiu quc gia v s dng nng

lng tit kim v hiu qu. B Xy dng l mt trong cc B c giao ch tr thc hin ni

dung "S dng nng lng tit kim v hiu qa trong to nh" .B Xy dng cng ra nhiu

tiu chun nh Nh cao tng - hng dn thit k s dng nng lng tit kim v hiu

qu, Nh vn phng - hng dn thit k s dng nng lng tit kim v hiu qu

Tuy nhin, cha c mt ch ti c th cho vic khuyn khch cc cng trnh c xy dng

theo m hnh kin trc xanh, cng nh cc hng dn chi tit v ng b. Bn thn cng trnh

vn khng c s hng ng t pha cc nh u t (v sut u t ban u kh cao) likhng c khuyn khch v qung b mt cch thit thc t cc nh qun l{ xy dng, t

chnh quyn th. V th trong thc t, cc cng trnh nh thng minh, cng trnh tit

kim nng lng vn tn ti l t di dng mt d n n l m khng c bt c s tuyn

dng, gii thiu hay qung b no v c t ngi bit n rt kinh nghim v hc tp.

Hiu bit chung v kin trc xanh: cn hn ch

S lngcc ti liu v kin trc xanh lu hnh ti Vit Nam cha nhiu v cha c ph cp

rng ri. Mt iu cn nhn mnh l a phn cc ti liu c xut x t Chu u hay Bc M,

ni ngi ta ch yu chng lnh, trong khi ti Vit Nam, vn chng nng v thot m phi

t ln hng u (Thc t, y l hai nhim v kh mu thun gy kh khn cho ngi thit k

ti Vit Nam). Kin trc xanh khng c mt quy tc chung m vn bi cnh a phng phi


32/40

t ln hng u, t mi xem xt gii php no l ph hp, tc l cch ng dng nguyn l{

thit k u, nh th no mi lkt qu cui cng cho mt m hnh kin trc xanh.

Lin quan n vn ny, ta c th nghe cu chuyn ca ca tin s Goh Chong Chia, ch tch

U ban tiu chun xy dng ca Quc hi Singapore, nguyn ch tch T chc kin trc s

Singapore SIA (Singapore Institute of Architects) v quan nim v ng dng xanh ca ng:

Singapore dng rt nhiu my lnh v rt nhiu ngi phng Ty khuyn chng ti ngdng na, ti tr li rng: "Khi no anh ngng si nh anh vo ma ng th ti s ngng

my lnh". Cu hi tht ra phi l: "Lm th no s dng nng lng chy my lnh hiu

qu nht?". Khc vi vng n i: mt tri lun pha bc hay pha nam, tuz thuc nh nam

hay bc bn cu nn phi m ca s v hng ly nhit. vng nhit i th ngc li,

chng ti cn trnh nhit, mt tri nm pha ng v ty nn tng quay v pha v phi

c che chn cch nhit tt. Mi nh l ni b chiu sng sut ngy nn phi chng nng cho

mi v ti thng dng mi c nc, nc cn nng rt tt. D nhin n s sinh nhiu vn

nh mui chng hn. Cho nn tuz theo v tr mi c chm sc, bo tr d hay khng khc

phc: Th c c khng? Lm vn cnh c khng?

Mt s nghin cu ca cc kin trc s, nh hot ng mi trng trong khu vc cn phi

c qung b v ph cp rng ri cho nhng ngi lm ngh cng nh ngi s dng. Ti

Vin nghin cu kin trc quc gia, trong bui ni chuyn ca mt chuyn gia hng u v

kin trc xanh ti i Loan: Gio s Lm Th c - ging dy ti khoa Kin trc ca trng i

hc Thnh Cng i Loan ng thi l c vn ca Chnh ph i Loan v kin trc Xanh v

tit kim nng lng,cng nhn mnh v vn ny m i Loan, v hin thi l Vit Nam,

v ang mc phi. ng cng cp n h thng kin trc xanh i Loan vi 9 tiu ch

tm gn li l EEWH (Ecology Energy savingWaste reductionHealth) trong tit kim

nng lng v tit kim nc l 2 tiu ch quan trng nht. Cc kinh nghim ca i Loan, Thi

Lan, Malaysia hay Singapore rt ng chng ta tham kho v hc tp.

iu cui cng m ti mun ni trong bi vit ny l, trc khi mun ng dng rng ri m

hnh kin trc xanh trong tit kim nng lng, chng ta cn c nhng bc kho st, chun

b, nghin cu l{ thuyt c th ng dng mt cch hiu qu nht v c bit cn thit

phi a ra c mt m hnh hp l{ nng lng c s dng hiu qu, m bo mi

trng pht trin bn vng ti Vit Nam.

TS.KTS.L Th Bch Thun

Ph vin trng Vin Kin trc, quy hoch th v nng thn

Bi ng trong k yu hi tho "Nghin cu m hnh kin trc xanh ti Vit Nam nhm sdng nng lng tit kim v hiu qu"


33/40

Kin trc xanh - Cch tip cn t bi hc kin trc truyn thng

Vit Nam

Kin trc xanh l kin trc m bo iu kin tin nghi y nht cho con ngi sng, sinh

hot v lm vic trong nhng li tiu ph nng lng v ti nguyn t nht,

xu hướng kiến trúc Đương Đại

Documents