ОНЦЛОХ

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Давосын чуулганд Монголыг төлөөлөн оролцож байна. АН-ын даргын сонгуульд өрсөлдөгчид өнөөдөр Баян-Өлгий аймгийг зорилоо. УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл 360 айлын түрээсийн сууцыг иргэдэд олгох чиглэл өгөв. Цэцийн өнөөдрийн хурал-даанаар Сонгуулийн хуулийн талаарх гомдлыг хэлэлцэнэ. Иргэний бүртгэлийн тухай хуулийн шинэчилсэн най руул-гын төслийг хойшлуулав.

ЭДИЙН ЗАСАГБүртгэлтэй ажилгүй иргэ-дийн 44.7 хувийг бүрэн дунд бо ловс ролтой иргэд эзэлжээ. Хугацаа хэтэрсэн зээл нийт зээлийн өрийн үлдэгдлийн 7.3 хувийг бүрдүүлэв. Улсын нэгдсэн төсвийн нийт орлогын 85.4 хувийг татварын орлогоос төвлөрүүлжээ. Валютын дуудлага худалдаа-гаар Монголбанк есөн сая юанийг банкуудад нийлүүллээ. Монголын хөрөнгийн биржийн индекс 844.37 нэгж болж, 0.07 хувиар буурав.

НИЙГЭМ129 хорооны өрх шөнийн цахилгааны тарифаа 100 хувь хөнгөлүүлэхээр болжээ. МХЕГ-аас 761 газрыг шал-гаж, 3363 шил архи битүүм-жиллээ. Нийслэлийн сургуулийн сурагчдын амралтыг энэ сарын 30-н хүртэл сунгалаа. Троллейбусны жолооч осол гаргасны улмаас долоон зор-чигч гэмтжээ. ГИХГ хоёр жилийн хугацаанд 800 гаруй хятад иргэнийг албадан гаргасан байна.

ДЭЛХИЙТуркийн Истанбулд шинэ оны шөнө халдлага үйлдсэн этгээдийг баривчилжээ.Хятадын зүүн нутагт усан сангийн хананаас Буддын баримал цухуйсан байна. Францын улстөрч Ле Пен сонгуульд ялбал Крымийг Оросынх гэж зөвшөөрнө гэв. Өмнөд Солонгосын Hyundai компани АНУ-д хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлнэ. Трампын шинэ захиргаа хэвлэлийнхнийг Цагаан орд-ноос холдуулж магадгүй.

ЦАГ АГААР

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558)

0 0 5 5 8

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

58650.74% 2490 362.06 41.94

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

1215.501.07%

96.7500.03%

844.370.07%

85.7890.01%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

Энэ жилийн чуулганаар технологийн асуудал урьдын адил эн тэргүүнд яригдах болно. Гэвч хэлэлцүүлгийн ихэнх хэсгийг технологийн боломжид бус аюулд зориулах аж. 9

ВВМ©

Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг яаран хийж болохгүй2000 оны өөрчлөлт нь эрх мэдлийн хуваа ри-лал тыг эвдсэн гэж үздэг. > 2

Амжилтаа ахиулах аян

Хүнсний ногоо гоор дотоодын хэрэгцээгээ 100 хувь хангана. > 11

Утааны дайсан - эко яндан

60 тэрбум төг рөгөөр агаарын бохирдлыг 80 хувь бууруулах боломж бий. > 7

УЛААНБААТАР2017.01.18

БАГАВТАР ҮҮЛТЭЙ

-24° -31°

YНЭ: 600₮

ZASAG.COБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

Давос-2017: Шинэ эриний угтал

Колумбын хамгийн зартай хар тамхины наймаачин “галзуу” хочит Даниэль Баррерагийн шүүх хурал 2016 оны долдугаар сарын 25-нд болж, Нью-Йорк хотын тойргийн шүүхээс түүнд 35 жилийн хорих ял оноож, 10 сая ам долларын торгууль ногдуулжээ.

49 настай Баррераг АНУ болон бусад орнуудад 1998-2010 онд 720 тонн кокаин үйлдвэрлэж, 5000 кг-ийг тээвэрлэсэн хэрэгт буруутгасан байна. Түүнийг 2012 онд Венесуэлээс баривчилж, нэг жилийн дараа АНУ-д шил-жүүлсэн юм. Тэрбээр 2014 онд

Хэрэглээг өөгшүүлсэн хуулийн цоорхой

Шаардлага хангаагүй “хуурай” төсөл

ЗГМ: СЭДЭВ

ЭДИЙН ЗАСАГ

Б.Бямбасүрэн@byambaZGM

Б.ТулгатЗГМ

5

гэм буруутай гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн ч шүүх бүрэлдэхүүн ялын дээд шийтгэлийг оноожээ.

Манай улсад 2010 оноос хойш хар тамхитай холбоотой гэмт хэрэг мэдэгдэхүйц өсөн нэмэгдэж, өнөөдөр аюулын харанга дэлдэж байна. Албан бус судалгаагаар хар тамхи хэрэглэгчийн тоо 70 мянга хол давжээ. Тэр дундаа цагаан тахалд донтогсдын нас улам залуужиж, дэлхийн улс орнуудад өргөн хэрэглэдэг бүх төрлийн мансууруулах бодис, сэтгэцэд нөлөөлөх эм манай улсад орж ирсэн төдийгүй худалдан борлуулдаг бүлэглэл бий болсон гэх.

Банкны салбарт хожим балаг тарьж мэдэх хуулийн төслийг УИХ ойрын хугацаанд хэлэлцэн батлах гэж байна. Тэр нь Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төсөл. Шинэ онтой уралдан УИХ-д өргөн мэдүүлсэн уг хуулийн төсөл нь маргаан, мэтгэлцээнийг араасаа хамгийн их дагуулж буй. Тиймээс эдийн засагч, судлаачдын анхааралд өртөж, уг хуулийн төслийн та лаарх мэтгэлцээн, маргаан тас-ралт гүй өрнөсөөр. Уг төсөл энэ УИХ-ын өнгөн дээр газар авч, нийгэмд хүлээлт үүсгээд байна.

Манай улсын хувьд хамгийн амжилттай яваа салбарын нэг

бол банкны салбар. Тус салбарыг татаж унагах эрсдэл рүү дээрх хуулийн төсөл хөтөлж мэдэх нь. Үүнийг гурван эдийн засагч тутмын хоёр нь анхааруулж байгаа юм.

Таван бүлэг, 18 зүйлтэй Хөрөн-гө оруулалтын банкны тухай хуу лийн төсөл нь хамгийн наад захын хуульд тавигдах ёстой энгийн шаардлагыг хангаагүй байгааг зарим эдийн засагч тайлбарлажээ. Тэдний хэлснээр хуулийн төсөлд үг, үсгийн алдаа их, утга агуулгын зөрчилдөөн болон техникийн алдаа дутаг-дал нэлээд байгаа аж. Тиймээс хуулийн төслийг хэлэлцэхээс өмнө дахин хянах шаардлагатай гэж үзэж байна.

12

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

АН-ын сонгогчдын хүлээлтНИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Намын үүрээ бэхжүүлж, үнэт зүйлсээ хадгалахыг дэмжигчид хүсчээ

3

Б.Гандолгор @gandolgorZGM

Монголын төрийн тулах баганын нэг нь Ардчилсан нам мөн гэдгийг өрсөлдөгч намынх нь нэртэй улстөрчид хэлдэг.

Гэвч энэ тулах багана 2016 оны сонгуулиар ганхаж, дараагийн сонгуулийн мөчлөг хүртэл цөөнх гэсэн тодотголтой байх нь. АН-ыг сонгуульд ялагдал хүлээ сэн мөчөөс хойш ардчиллаас монгол-чууд залхжээ гэсэн дүг нэлтэд хүргэсэн.

Ялагдлын дараагаас намын шинэчлэлийн талаар хүчтэй дуугарах болоод удлаа. Гэхдээ хэрхэн, яаж шинэчлэгдэх вэ гэдэг асуудал одоо ч олон нийтэд бүрхэг хэвээр байна. Харин нэг олзуурхууштай нь Ардчиллын үлгэр жишээ АНУ-аас санаа

авч, намын даргын сонгуулийг явуулах болсон нь олны анхаарал, бас сонирхлыг татаж буй юм.

Д.Эрдэнэбат, Ж.Батзандан, Н.Алтанхуяг, Л.Гантөмөр, С.Эр дэнэ нарын гарын таван хуруу шиг нөхөд намын даргын сунгаанд өрсөлдөж, Монголыг хэрж байгаа. Эв нэгдлийг бэл гэ-дэн баг цал сан сум атгаж, на ран мандах зүгээс сонгуулийн сур-тал чил гаагаа эхлүүлсэн тэд ний хувьд өдгөө 18 аймгаар тойр-чихоод байна.

ТӨВ БАНКУУДЫН БОДЛОГЫН ХҮҮ

0.75%

АНУ-Холбооны нөөцийн банк

14.00%МонголМонгол банк

25.50%

Гана Ганын банк

14.00% Украин-Украины үндэсний банк

12.00%

Казахстан-Казахстаны үндэсний банк

0.25%

Их БританиАнглийн банк

10.00%

ОХУ- ОХУ-ын төв банк

-0.10%ЯпонЯпоны банк

1.25%Өмнөд Солонгос

Солонгосын банк

4.35%БНХАУХятадын ардын банк

6.25%Энэтхэг-Энэтхэгийн

нөөцийн банкglobal-rates.com©

байна. Үүнд хариуцлага тооцох механизм дутагдаж байна. Мөн төрийн тодорхой албан тушаал эрхэлж буй хүмүүс алдаатай шийдвэр гаргахад хариуцлага тооцож чаддаггүй.

Гуравдугаарт, улстөржилт хэрээс хэтэрч байна. Багийн даргын сонгуулиас эхлүүлээд УИХ болон Ерөнхийлөгчийн сонгууль өгөх хүртэл хоёр жилийн хугацаанд сонгуульдаж байгаа. Энэ хугацаанд улс төрийн намуудад хуваагдаж, талцаж, үндэсний эв нэгдэл алдагдахад хүрлээ. Тиймээс гурван сая хүн амтай улс эв нэгдлийг хэрхэн сахихаа Үндсэн хуулиар шийдэх ёстой. Эв нэгдлээ сахиж чадахгүй юм бол цаашид хөгжлийн асуудлыг хөндөхөд хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүснэ. Дөрөвдүгээрт, ард түмэнд тодорхой асуудлаар санал тавьж байгаа. Тухайлбал, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэр болон эрх мэдлийн хуваарилалтыг хөндсөн. Парламентын чадавх болон Үндсэн хуулийн цэцтэй холбоотой асуудлыг ч тавьж байна. Мөн өмчийн асуудлыг ч ард иргэд хөндөж байгаа. Энэ хүрээнд Үндсэн хуульд хэр хэмжээний өөрчлөлт оруулах, эсэхээ судлах ёстой.

-Нэг нам парламентад олон хыг бүрдүүлж байгаа үед Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруу-лах нь буруу гэх байр суурийг илэрхийлж байна. Өөрөөр хэлбэл, өөрсдөдөө ашигтай хувилбараар батлах вий гэсэн болгоомжлол бий. УИХ дахь МАН-ын бүлэг Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хийхдээ ямар зарчим баримтлах вэ?

2000 оны өөрчлөлт нь эрх мэдлийн

хуваарилалтыг эвдсэн гэж үздэг

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.18, ЛХАГВА ~ №012 (558)

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› OPED@ZASAG.CO

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

УЛСТӨРЧ ЯРЬЖ БАЙНА

» УУЛЗАЛТУИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг Азийн сангийн суурин төлөөлөгч Мелони К.Линдбергийг хүлээн авч уулзлаа. Тус сангаас хэрэгждэг “Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн төв” төсөлд 829 хүн хамрагдсан бөгөөд 2018 он хүртэл үргэлжлэх аж. Төслийн хүрээнд бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдэд бизнес төлөвлөгөө, бизнесийн бүртгэл, харилцаа холбооны тухай сургалтууд, санхүүжилт хэрхэн олж авах тухай мэдлэг, мэдээлэл олгодог байна.

» ТӨСӨЛ УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанаар Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай, Иргэний улсын бүртгэлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг хэлэлцэх байсан ч тодорхойгүй хугацаагаар хойшлуулав. УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийг хойшлуулах санал гаргасан юм.

» НАМУУДАрдчилсан намын даргын сонгуульд өрсөлдөж буй таван нэр дэвшигчийн уулзалт Сэлэнгэ аймагт боллоо. Тус аймгийн 17 сум, зургаан тосгоны 100 гаруй мянган иргэдийн төлөөлөл болсон 600 гаруй гишүүн уулзалтад оролцож, нэр дэвшигчдийн мөрийн хөтөлбөр, үзэл баримтлалтай танилцсан байна.

» ТОО

800Шашны байгууллага. 1991 оны үед Монгол Улсад 130 гаруй шашны байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байсан бол өнөөдрийн байдлаар зөвшөөрөлтөй 800 орчим, зөвшөөрөлгүй 200 орчим шашны байгууллага ажиллаж байгаа гэсэн судалгаа гарчээ. Иймд Төр, сүм, хийдийн харилцааны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар хуулийн төсөл боловсруулжээ.

» БАЙНГЫН ХОРООЦагдаагийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон холбогдох бусад хуулийн төслүүд парламентын босго давлаа. Цагдаагийн алба хаагчийг үр бүтээлтэй, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөл боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор дээрх хуулийн төслийг боловсруулжээ.

» ПАРЛАМЕНТУИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооны дарга Д.Сарангэрэл болон УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалан нар “Түрээсийн орон сууц хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилтийн явцтай танилцлаа. Энэхүү хөтөлбөрийг 2016-2021 онд хэрэгжүүлж, улмаар Улаанбаатар хотод 16 мянга, хөдөө орон нутагт дөрвөн мянган айлын түрээсийн орон сууцны сан бүрдүүлж ашиглахаар төлөвлөж байгаа аж.

ТОВЧХОН

Б.Даваатогтох@datoZGM

Ард түмэн зөвшөөрвөл Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хийнэ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ЭШЛЭЛ

» Ард түмний дийлэнх олонхыг саналыг авсан МАН Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах чин эрмэлзэлтэй ажиллаж байгаа.

» Ерөнхийлөгчийн эрх үүргийг хязгаарласан, Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлсэн өөрчлөлтийг хийх хэрэгтэй.

» 2000 оны долоон өөрчлөлтийг бүгдийг нь авч хэлэлцэх шаардлага байгаа гэдэгт эргэлзэж байна.

УИХ дахь МАН-ын бүлгээс Үнд сэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхийг судлах Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцангаар ахлуулан байгуулсан. Энэ талаар УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дэд дарга Я.Содбаатартай ярилцлаа.

-Танай намын бүлгээс Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхийг судлах Ажлын хэсэг байгуулсан. Ажлын хэсэг дүгнэлтээ бүлгийн хуралдаанд танилцуулсан уу?

-Ажлын хэсэг дүгнэлтээ гаргаагүй байна.

-Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах зайлшгүй шаардлага байгаа юу?

-Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах дөрвөн үндэслэл бий. Нэгдүгээрт, өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдал өөрчлөгдөж, хүн амын тоо, гадаад, дотоод харилцаа болон эдийн засгийн багтаамж тэлж, нийгмийн сэтгэл зүй болон хөгжлийн түвшин ахисан. Тиймээс нийгмийн харилцааг зохицуулж буй Үндсэн хуулийн хэрэгжилтэд үнэлэлт дүгнэлт өгч, эргэж харах ёстой. Хоёрдугаарт, сүүлийн жилүүдэд тулгамдаж буй зарим асуудал Үндсэн хуулиар шийдэгдэх ёстой гэсэн байр суурийг судлаачид илэрхийлж байна. Тухайлбал, хариуцлагын тогтолцоог хөндөж байна. Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад хариуцлагын тогтолцоо хамгийн ихээр үгүйлэгдэж байна шүү дээ. УИХ-ын сонгуулиар ялалт байгуулсан улс төрийн хүчнүүд ард түмний нэрээр хөрөнгө мөнгө завшиж

-Манай нам маш сайн шинэлэгдэж байна. Яаж шинэчлэгдэж байгаа вэ гэвэл намын гишүүд маань урваж байна, шарваж байна. Өрсөлдөгч намынхаа

дотоод асуудалд оролцож болохгүй гэдэг заалт бий.

Гэтэл гишүүдэд маань албан тушаал амлаж, урвуулж авч байна. Цаашдаа ч оролцох байх. Гэхдээ тэд оролцохын хэрээр бид цэвэршиж байна. Жирийн гишүүд бол урвадаггүй. Намын эрх мэдлийг авч байсан, удирдах албан тушаалд ажиллаж байсан хүмүүс л урваж байна. Намын нэр авснаас хойших хугацаанд маш олон урвалт гарч байсан. Тэр хэрээр хатуужиж, чангарч байгаа. Бидний босгосон суурь намын үндэс хатуу, жирийн иргэд дээр суурилсан, тэд урвахгүй шарвахгүй учраас хэзээд бат бөх байна. Харин намын даргын хувьд өөрчлөх цаг үе ирсэн гэж бид үзэхгүй байгаа. Учир нь сонгуулийн ялагдал намын удирдлагаас шалтгаалаагүй. Хуулийн луйвар, царцааны нүүдлээс болсон.

УИХ-ын гишүүн асан З.Баянсэлэнгэ

-Намынхаа Их хуралд суу-сан. Төлөөлөгчдийн оролцоог харахад маш идэвхтэй бай-сан. Намын анхан шатны гишүүд намынхаа даргыг сонгож байгаа. Миний

хувьд намынхаа аль нэг үүрд харъяа лагддаггүй. Учир нь

намын батлахаа намын даргаасаа авчихсан учраас аль нэгэн үүрд бүртгүүлж амжаагүй. Тийм учраас намын анхан шатны байгууллагын дотоод ажилд огт оролцдоггүй. Өөрөөр хэлбэл, Ардчилсан намд харьцангуй хожуу орсон шинэ гишүүн учраас дотоод ажилд нь огт оролцдоггүй юм. Ардчилсан намыг шинэчлэх нь зөвхөн дарга нарын асуудал биш. Фракциудын асуудал ч бас биш. Намын гишүүд нь өөрсдөө зөв байж нам шинэчлэгдэнэ.

УИХ-ын гишүүн асан Д.Арвин

Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг яаран хийж болохгүй

-Дөрвөн зарчим баримтална. Нэгдүгээрт, шинэ Үндсэн хуулийн асуудал яригдахгүй. Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэмжээнд л яригдана. Өөрөөр хэлбэл, 1992 онд баталсан Үндсэн хууль цаашид мөрдөгдөөд явна. Хоёрдугаарт, Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ард түмнээсээ асууж, зөвшөөрсөн тохиолдолд шийднэ. УИХ-д 65 суудалтай МАН дангаараа шийдэхгүй гэсэн үг.

Гу равдугаарт, Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хөндөх, боловсруулах, хэлэлцэх болон батлах бүх шатандаа олон нийтийн оролцоог хангана. Иргэний нийгмийн байгууллага, улс төрийн хүчнүүд болон судлаачдын саналыг сонсож, төслөө боловсруулна. 1992 онд баталсан Үндсэн хуульд 900 гаруй иргэний саналыг тусгасан байдаг. Иймд энэ удаагийн парламентаар Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай болон Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн төслийг ойрын хугацаанд батлахаар ажиллаж байна.

Дөрөвдүгээрт, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхийг судлах Ажлын хэсэг УИХ-ын түвшинд байгуулагдаагүй байгаа. УИХ дахь 65 гишүүнтэй МАН-ын бүлэг Ажлын хэсэг байгуулсан. Мөн Ерөнхий сайдын захирамжаар доктор, профессор Ч.Энхбаатараар ахлуулсан Ажлын хэсгийг л байгуулаад байна. Эдгээр Ажлын хэсгээс үнэлэлт дүгнэлт ирэх байх.

Үндсэн хуульд органик хууль шиг тодорхой өөрчлөлт хийх нь хэцүү. Учир нь Үндсэн хуулийн нэг үг, өгүүлбэрийн цаана тодорхой агуулга, зохицуулалт байдаг. Тиймээс өөрчлөлт оруулахдаа өнөөгийн нийгэм, эдийн засгийн байдалд дүн шинжилгээ хийж, ирэх 25-30 жилийн хөгжлийн чиг хандлагын дүр зургийг тодорхой болгох ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Ийм учраас Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг яарч хийж болохгүй. Гэхдээ ард түмний дийлэнх олонхын саналыг авсан МАН Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах чин эрмэлзэлтэй ажиллаж байгаа.

-Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлагыг дурд лаа. Эдгээр шаардлагад тул гуур-лаад ямар өөрчлөлт хийх ёстой вэ?

-Ямар өөрчлөлт оруулах талаар УИХ дахь МАН-ын бүлэг эцэслэн шийдээгүй байна. Харин хувь улстөрчийнхөө хувьд хэд хэдэн өөрчлөлт оруулах ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа.

Нэгдүгээрт, парламент хоёр танхимтай байх ёстой. УИХ-ыг ард түмнээсээ сонгож, 501 гишүүнтэй байх бол Улсын Бага Хурал нь хууль тогтоох байнгын үйл ажиллагаа явуулдаг, 51 гишүүнтэй байна. Улс төрийн намуудын УИХ-д авсан суудлын тоогоор харьцуулан гишүүдийг сонгодог байхаар хуульчлах ёстой гэж бодож байна. УИХ-аасаа Ерөнхийлөгч болон Улсын дээд шүүхийн шүүгч нар болон хууль, хүчний байгуул лагын удирдлагыг томилдог байх нь зөв. Мөн улс орны чанартай томоохон асуудлыг шийд-вэрлэдэг, Улсын Бага Хурлаас гаргасан хууль, тогтоомжид хориг тавих эрхтэй байх ёстой. Улсын Бага Хурлын гишүүд нь мэргэшсэн байх нь чухал.

Үүнээс гадна Ерөнхийлөгчийн эрх үүргийг хязгаарласан, Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлсэн өөрчлөлтийг хийх хэрэгтэй. Засгийн газрын тогтвор суурьшилтай, үр дүнтэй ажиллах нөхцөл бололцоог өнөөгийн хууль эрх зүйн орчин хангаж чадахгүй байна. Өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд П.Жасрай болон Н.Энхбаярын тэргүүлж байсан Засгийн газар дөрвөн жил буюу бүрэн эрхийн хугацаанд ажилласан. Бусад нь сонгуулийн бүрэн эрхийн хугацаанд 2-4 удаа солигдож байсан бөгөөд Засгийн газрын дундаж наслалт 1.8-1.9 жил байжээ. Энэ нь Засгийн газар болон Ерөнхий сайдын дархлааг бэхжүүлэх, улмаар томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг шийдвэрлэх шаардлага нийгэмд

зайлшгүй тулгамдаж буйг харуулж байна.

Түүнчлэн сум, аймаг, дүүр-гийн Засаг даргыг томилдог тог тол цоогоо илүү боловсронгуй бол гох хэрэгтэй. Сумын Засаг дар гыг ард нийт сонгож, аймаг, нийс лэлийн Засаг даргыг Ерөн-хий сайд шууд томилдог байх ёстой. Үйл ажил лагаа, бод лого шийд вэрийг нь ИТХ хянадаг меха низмыг бүрдүүлэх хэрэг-тэй гэж бодож байна. Энэ нь нам уудын үйл ажиллагааг хяз гаарлах, улстөр жилтийг багас га хад томоохон хувь нэмэр болно.

-Засаг, захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хуваарилалтад өөрчлөлт оруулах ёстой юу?

-Үндсэн хуульд хот нийслэлийн статусыг зөвхөн Улаанбаатар хот хэмээн тодорхойлсон байдаг. Өнөөдрийн байдлаар Улаанбаатар хотод нийт хүн амын 40 гаруй хувь нь амьдарч байна. Үүнтэй холбоотойгоор хотжилтыг дагасан сөрөг үр дагаврууд дийлдэхээ болилоо. Замын түгжрэл, утаа, хөрсний асуудал гэх мэт маш олон асуудалд шийдэл эрэлхийлж байна. Үүнийг шийдэхийн тулд 10000, 20000-аас олон хүн амтай хот тосгонд хот суурингийн статус олгох, хөгжлийн шинэ төв, суурьшлын бүсүүдийг бий болгох ёстой. Тухайлбал, Дархан, Эрдэнэт, Хархорин, Чойр, Багануур, Дорнод, Хов-дыг хотын статустай болгох хэрэгтэй. Ингэснээр иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөл бүрдэнэ. Энэ нь Үндсэн хуулийн хэмжээнд авч хэлэлцэх асуудал юм.

-Эдийн засгийн харилцааг зохицуулж буй зүйл, заалтад өөрчлөлт оруулах ёстой юу?

-Монгол Улс 1990 оноос зах зээлийн харилцаанд шилжиж, хувийн өмчийг бий болгосон. Өнөөдөр дэлхий нийтийн чиг хандлага өмчийн харилцаанд суурилсан нийгмийн харилцаа руу чиглэжээ. Сүүлийн үед өмчийн эрхийг хамгаалах асуудал хурцаар тавигдсан. Ялангуяа өнгөрсөн дөрвөн жилд иргэд, аж ахуйн нэгжийн өмч рүү халдах, булаах, дарамтлах, өмчөө өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд захиран зарцуулах эрхийг хаах явдал их байсан. Өмчийн эрхийг хамгаалж байж хөрөнгө оруулагчдын итгэх итгэл сэргэж, хөрөнгө оруулалт орж ирнэ. Иймд өмчийн эрхийг хамгаалсан эдийн засгийн асуудлыг Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн хүрээнд тодорхой томъёолж өгөх хэрэгтэй.

-Зарим судлаач 2000 оны Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хүчингүй болгох ёстой гэсэн байр суурь илэрхийлдэг. Үүнтэй та санал нийлж байна уу?

-1999 оны арванхоёрдугаар сард тухайн үеийн парламентад суудалтай улс төрийн хүчнүүд санал нэгдэж, Үндсэн хуульд долоон өөрчлөлтийг оруулсан. Ингэхдээ процедурын алдаа гаргасан гэж үзэж, Цэцийн дүгнэлт гарсан. Үүний дагуу 2000 оны арванхоёрдугаар сард процедурын алдааг засан дахин нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан. Энэхүү өөрчлөлт нь Үндсэн хуулийн эрх мэдлийн ху ва ари ла л т ы г эвдсэн , парламентын хэвийн үйл ажиллагаа явуулах эрхийг сулруулсан гэж АИХ-ын зарим депутат, Үндсэн хууль тогтоогчдын холбоо болон зарим судлаач үздэг. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн хүрээнд эдгээр долоон өөрчлөлтийг авч хэлэлцэх нь зүйтэй. Гэхдээ уг өөрчлөлтүүд тухайн үеийн төр засгийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах, парламентад олонхыг бүрдүүлж буй намд үйл ажиллагаагаа явуулах боломжийг нээж өгсөн. Иймд долоон өөрчлөлтийг бүгдийг нь авч хэлэлцэх шаардлага байгаа гэдэгт эргэлзэж байна.

3

Нийтлэлчийн булан

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №012 (558) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

» Аймаг бүрийнх нь гишүүд тэдэнд партизануудаа харж үзэхийг хүссэн үгээ дайсан байна.

» Түүнчлэн намын шинэчлэлийг хийх хэрэгтэй гэдгийг гишүүд дуу нэгтэй хүлээн зөвшөөрчээ.

» Намын даргын тамга атгах хүн хөдөөгийнхөө үүрүүдэд мөнгө хуваарилдаг байх ёстойг сануулахаа ч мартсангүй.

Энэ сарын 29-нд намын даргын сонгууль орон

даяар болж, дээрх таван

эрхмийн нэг нь АН-ын

тамгыг атгах хариуцлагатай

үүрэг хүлээнэ гэсэн үг.

140 хоног ийн 21 аймгаар явж

мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулж, хоорондоо мэтгэлзэх даалгавар авсан өрсөлдөгчдийн хувьд “бариан”-д ороход ердөө 10 хоног үлдлээ. Тодруулбал, энэ сарын 29-нд намын даргын сонгууль орон даяар болж, дээрх таван эрхмийн нэг нь АН-ын тамгыг атгах хариуцлагатай үүрэг хүлээнэ гэсэн үг. АН гэдэг том малгай дотор багтаж буй фракц бүлэглэлээс гарч ирсэн төлөөлөл гэдгээрээ тэд ширүүн өрсөлдөгчид.

Намын дарга болохын тулд 176 мянган гишүүнийхээ итгэлийг хүлээх том даваа өмнө нь бий. Учир нь, ийм тооны гишүүн шинэчилсэн бүртгэлд хамрагдаж, намын даргын сонгуульд саналаа өгөх эрхтэй болсон.

Энэ удаагийн даргын сунгаа өвөрмөц менежменттэй болоод ч тэр үү, гишүүдийнхээ идэвхийг сэргээсэн талаар партизанууд нь хэлж байна. Орон нутгийн намын гишүүд нь өрсөлдөгчдөд ихээхэн урам хайрлаж буй сурагтай. Ардчиллын өлгий нутаг гэгддэг хөвсгөлчүүд л гэхэд намыг фракцгүй болгох, эв нэгдлээ сахин хамгаалах, хариуцлагын тогтолцоог бий болгох, намын гишүүдийг улс төрийнх нь үзэл бодлоор ялгаварлан гадуурхаж байгаатай тэмцэхийг захиж, шударга өрсөлдөхийг хүсэж буйгаа илэрхийлжээ.

Харин Дархан-Уул аймгийн гишүүд эв нэгдлийг сахихыг хүсэж, Алунгоо эхийн баримлыг

АН-ын сонгогчдын хүлээлтСум атгасан тавын нэг нь тодроход 10 хоног үлдлээ

дурсгасан байна. Гэтэл Сэлэнгэ аймгийнхан хонхны дуугаар бэлэг барьж, өрсөлдөгч тавын алжаалыг бага ч болтугай тайлжээ.

Аймаг бүрийнх нь гишүүд тэдэнд партизануудаа харж үзэхийг хүссэн үгээ дайсан байна. Түүнчлэн намын шинэч лэлийг хийх хэрэгтэй гэдгийг гишүүд дуу нэгтэй хүлээн зөвшөөрчээ. Гэхдээ зарим гишүүнийх нь хувьд олигархиуд намд байх хэрэгтэй, хэрэггүй гэсэн эсрэг, тэсрэг байр суурийг илэрхийлсэн аж. АН-ын нэг дутагдал нь гишүүд дэмжигчдийнхээ өгсөн татварыг төв рүүгээ төвлөрүүлээд бай-дагт нь орон нутгийн нөхөд нь ундууцдагаа нуусангүй. Намын даргын тамга атгах хүн хөдөөгийнхөө үүрүүдэд мөнгө хуваарилдаг байх ёстой. Ингэж байж намын үүр бэхжинэ гэсэн зөвлөгөө өгөхөө ч мартсангүй.

Ийн тэд гишүүд дэмжигч-дийнхээ үгийг сонсож, өөрсдийн давуу талыг тун сайн таниулж яваа аж. Ингээд өрсөлдөгчдийн хэлсэн үгнээс тоймлон эш татвал, МҮДН гэх тодотголтой Д.Эрдэнэбат гэхэд л “Анх өөрийн үзэл бодол, итгэл үнэмшлээр Ардчилсан намд элссэнээсээ хойш 20 жилийн нүүрийг үзлээ. Энэ хугацаанд энэ намынхаа гал тогоонд сайн чанагдсан. Анхан шатнаас нь эхлээд л ажилласан. Жирийн гишүүдийн жаргал зовлон, баяр гуниг, бүгдийг сайн мэднэ. Үүнийгээ би давуу тал гэж бодож байна.

Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг дөр-вөн жил гүйцэтгэлээ. 2012 онд бид ялалт байгуулсан. Энэ бол бидний эв нэгдэлтэй, нэг бодлоготой байсны хүч. Ардчилсан нам яавал ялдаг вэ гэдгийг дэндүү сайн мэднэ. 2016

онд ялагдлаа. Яагаад ялагдсаныг ч би маш сайн мэднэ” хэмээсэн байна.

Харин “Иргэний хөдөл-гөөн”-ний гэх тодотголтой Ж.Батзан дан “Дөрвөн нэр дэв-шигч маань турш лагатай, урд нь намын дарга, Нийслэлийн намын дарга, Ардчилсан залуучуу дын холбооны дарга, намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга хийж байсан хүмүүс. Миний хувьд 42 настай хамгийн залуу нэр дэвшигч. Шинэ арга барилаар, шинэ зарчим, шинэ бодлогоор энэ намыг удирдах чадвартай. Ер нь шинэ дарсыг хуучин торхонд исгэдэггүй, шинэчлэлийг хуучин аргаар хийх боломжгүй” хэмээн тун нухацтай бөгөөд товч байдлаар өөрийгөө танилцуулж байна.

“Нэг ардчилал”-ынх гэх Л.Гантөмөр “Хамгийн чухал нь улс орны хөгжил. Хөгжлөө зөв харах ёстой. Ардчилсан намын дарга бол хөгжил гэж юу вэ? Энэ зуунд хөгжил ямар байх ёстой вэ? Ямар орны ард түмэн элбэг хангалуун амьдраад, ямар нь ядуу зүдүү явна гэдгийг ялгаж, салгадаг байх хэрэгтэй. Би сайд байсныхаа хувьд, технологийн хувьсгал хаана явааг ойлгодог.Инновацийн талаар мэддэгийн

хувьд, хөрөнгө оруулалт яг юунаас юунд шилжиж байгааг мэднэ. Чинээлэг, сэтгэл ханга-луун амьдарч байгаа тэр хүмүүсээс монголчууд илүү сэтгэх боломж бий гэдэгт итгэдэг.

Дэлхийн долоон тэрбум хүнээс оюун ухаанаараа давамгайлж, оюун ухаанаараа бизнес хийж байгаа хүмүүстэй хамтарч хөгжлийнхөө бодлогыг гаргах хэрэгтэй. Надад хөгжил

рүү тэмүүлсэн алсын хараа бий” хэмээн гол өнцгөө тодорхойлжээ.

“Шонхор”-ын С.Эрдэнэ “Би энэ намын бүх шатны байгуул-лагад ажиллаж үзсэн. Өмнө нь Монголын Ардчилсан намын дарга байсан. МоАХ гээд анхны ардчиллын салхийг хагалсан томоохон хөдөлгөөнийг дөрвөн жил удирдсан. Мөн нийслэлийн болон дүүргийн нам гээд бүх л шатанд удирдах ажил хийж байлаа. Энэ туршлага, намын бүх шатны жаргал зовлонг мэддэг маань давуу тал” гэсэн юм.

Харин “Алтан гадас” францаар овоглосон Н.Алтанхуяг “Би энэ намд Сонгинохайрхан дүүргийн Ардчилсан намын даргаас эхлээд намын Нарийн бичгийн дарга, ерөнхий нарийн бичгийн дарга гээд маш олон жил намын ажлын гал тогоотой ноцолдсон хүн. Зөвхөн нам ч биш намын хамт олны дэмжлэг, ард түмнийхээ итгэлээр дөрвөн ч Засгийн газарт ажилласан учраас Монгол Улсынхаа асуудлыг ч бас мэднэ. Энэ бол миний давуу чанар” гэжээ.

Ийн ардчилсан намын даргын сунгаанд өрсөлдөгчдийн үг аймаг бүрийн сонгогчдын чихэнд хүрч буй. Гэхдээ эцсийн

мөчид ямар сонголт хий хийг таах аргагүй. Заримдаа нэг нэгний гээ дэндүү сайн хүлээн зөвшөөрөөд байгаа мэт боловч сэтгэл дотроо, бас харцаараа тулалдаж, заримдаа таван сумаа өөд өөдөөсөө тавих нь холгүй өрсөлдөж явна, тэд.

Энэ намын дарга ямар хүн тодрохоос ирээдүйн хувь заяа нь хэрхэн шинэчлэгдэх нь шалт гаална. Чухамдаа Монгол орны өнцөг булан бүрт амьдар даг гишүүд нь төдийгүй хөндлөнгийн ажиглагчид хүртэл энэ намыг арай өөр өнгө төрхтэй болж, мэргэшсэн боловсон хүчнээ дэмжиж, ардчиллын үнэ цэнийг бэхжүүлээсэй гэсэн битүүхэн хүлээлттэй ажигласаар хоног тоолж сууна.

Ардчилсан нам сэрж, хүчтэй сөрөг хүчин гэдэг нэрээ хам гаалж чадвал, гишүүд дэмжигчдийнх нь тоо ч нэмэгдэх нь дамжиггүй. Цаашлаад Мон голын ардчилал улам хөгжинө. Улам хүчирхэг болно. Олон фракц, бүлэглэлийг Ардчилсан нам хэмээх тогоон дотор багтааж чадсанаараа бусад улс төрийн хүчнээс давуу гэж үнэлдэг. Харин одоо энэ байр сууриа хадгалж үлдэх нь эв нэгдлийг бэхжүүлэхэд чухал алхам болох учиртайсан.

ЗГМ©

Улсын мэдлийн “Өнөр бүл” хүүхдийн асрах төвийг дахин төлөвлөлтөд оруулах зорил-готой “Өнөр бүл-2” төслийг өнөөдөр танилцууллаа. Тус төвийн байрыг анх 1974 онд “Асрамжийн 58 дугаар тусгай цэцэрлэг” нэртэйгээр байгуул-жээ. Тухайн үеэс хойш дотор болон гадна урсгал засварууд хийсэн байна. Гэсэн хэдий ч тохь тухгүй, даац хэтэрсэн, амьдрахад аюултай зэргээс үүдэн шинэчлэх зайлшгүй шаардлагатай байгаа аж. “Өнөр бүл-2” төслийн талаарх дэлгэрэнгүйг төслийн удирдагч Э.Одбилэгээс тодрууллаа.

-Дахин төлөвлөлтийг хаана хийхээр төлөвлөсөн бэ?

-Бидний гаргаад буй зургаар барилгыг дахин төлөвлөсөн байгаа. Хэрэв нийслэлийн захиргаанаас газрын асуудлыг шийдэж өгвөл бид өөр газар барих төлөвлөгөөтэй. Одоо байгаа газарт нь барихын тулд тус төвийн 150 гаруй хүүхдийг хаана байлгах вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ. Шинэ газар шинэ төв босговол хуучин газар дээр 18 хүрсэн хүүхдүүдэд зориулсан байр барина.

-Төслийг олон нийтэд дэл-гэсэн үү?

-Төслийг удахгүй бүх шатны холбогдох байгууллагад та-нил цуулж, олон нийт, албан бай гуул лагуудыг хандив өгөхийг уриалах болно. Мөн ижил төс-тэй үйл ажиллагаа явуул даг олон улсын бай гуул лагуу дад хамт ран ажиллах са нал тавина. Энэ хүү төсөлд эхний ээл жинд дотоо-доос, дараа нь гадаа даас хөрөнгө оруулалт татах зорилго бий.

-Өмнө нь энэ төрлийн төсөл боловсруулж байсан болов уу?

-Монгол Улсын хэмжээнд 58 асрамжийн төв бүртгэлтэй ажиллаж байна. “Өнөр бүл” бол төрийн мэдэлд байдаг, хамгийн ууган, хамгийн олон хүүхэдтэй нь юм. Тус төвийг дахин төлөвлөж шинэчлэх тал дээр өмнө нь төсөл бичиж байгаагүй.

-Амьдрах шаардлага хан-гахгүй гэдгийг тогтоо чихсон уу?

-Дахин төлөвлөлтөд оруулах

шаардлага хэрэгцээг албаны хүмүүс тодорхойлоод өгчихсөн. Тодруулбал, өнгөрсөн онд Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас “Дотуур байранд амьдарч буй хүүхдүүдийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулахгүй байх нөхцөлийг бүрдүүлж, амьдрах орчныг шинэчлэн зохицуулахад чиглэсэн арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх нь зүйтэй” гэсэн акт гаргасан. 1974 онд барьсан барилга учир насжилтаараа ч тэр, хүн амьдрах шаардлага хангахгүй.

-Шинээр барих төвийн давуу талууд юу байх вэ?

-Дахин төлөвлөлтөөр барьж буй шинэ барилга маань цогцолбор төв. Багш, ажилч-дад тав тухтай ажиллах орчин бүрдүүлсэн, хүүхдүүдэд зориулсан мэргэжлийн сургал-тын төвүүдтэй. Одоо ашиглаж байгаа төвд дуу хуур, оёдол, гар урлал тэргүүтэй цөөн төрлийн сургалт явуулах боломжтой. Гэтэл энэ нь хүүхдүүдийг амьд-ралд гарахад нь тус дэм болж чадахгүй байна.

-Дахин төлөвлөснөөр хэдэн хүүхэд хүлээж авах вэ?

-Хүүхдүүдийн даац бол хэтэрчихсэн. Түүнээс гадна анх наасаа цэцэрлэгийн зориу-лалттай барьсан ч одоо хүүхдүүд хуарангийн маягтай л амьдарч байна. Бидний дахин төлөвлөсөн

шинэ барилга 260 хүүхдийн багтаамжтай. Монгол Улсад асаргаа шаард лагатай 5000 өнчин хүүхэд байдаг гэсэн тооцоо бий. Тий мээс төрийн мэдлийн асрамжийн газар тэдэнд хүрч ажиллах хэрэгтэй.

-Хөрөнгө оруулалт ямар шатандаа явж байна вэ?

-Зөвхөн барилгын зардал гэхэд найман тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэж байна. Үүний цаана тохижилт, сургалтын төв, түүнд хэрэглэгдэх төхөөрөмж гээд олон зүйл шаардлагатай. Монголчууд олон түмний хандиваар Монгол бөхийн өргөө, Жанрайсаг бурхан барьсан сайхан түүхтэй шүү дээ. Энэхүү цогцолбор бол зөвхөн 260 хүүхдээр хязгаар лагдахгүй. Үүний цаана дахиад 40, 50 жил олон мянган хүүхдийг зөв төлөвшихөд нь туслах түүхэн үйл явдал юм. Төр засгийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд төсөлд идэвхтэй хамтран ажил-лаасай гэж хүсэж байна.

дүүргийн 72 дугаар сургуулийн замын эсрэг талд “Интернэт” гэсэн том хаягтай хоёр давхар байшин байна. Үүдээр нь ороход 20-30 насны дөрвөн хүн компьютерийн ард сууж харагдав. Мэдэхгүй хүн бол энгийн нэг интернэт кафе байна гэж бодмоор. Гэвч бидэнд бага насны хүүхдүүд тоглуулдаг өрөө нь хоёрдугаар давхарт бийг мэдээлсэн юм. Үүдний хажуу дахь шат гаднаас орж ирэхэд харагддаггүй юм байна. Шатанд төмөр сараалжин хаалга хийжээ. Тоглох цагаа хэлж, мөнгөө төлсний дараа хаалгыг автоматаар онгойлгож өгдөг юм билээ. Тоглоомын газрын эзэнд сурвалжлага хийж буйгаа хэлбэл биднийг оруулахгүй нь тодорхой байлаа. Тиймээс “дүүгээ хайж явна” гэхэд товчлуур даран төмөр хаалгаа онгойлгож, дээшээ гарахыг зөвшөөрлөө. Ийм хаалгатай тоглоомын газартай өмнө нь таарч байгаагүй учраас эвгүй санагдсаныг нуух юун.

Хоёрдугаар давхарт гарахад өсвөр насны 10 гаруй хүүхэд тоглож байлаа. Тэднээс энд байнга ирдэг, эсэхийг нь асуухад “хааяа л” гэж хариулцгаав. Харин өөрийгөө Эрдэнэбаяр гэж танилцуулсан 12 настай хүү хажуудаа 4-5 настай дүүгээ суулгасан байв. Дүү нь ахынхаа алаан, хядаан тай тоглоом тоглохыг нүд салгалгүй ширтэж сууна. Ээж, аав нь ажилдаа явсан тул дүүгээ дагуулж ирсэн нь энэ аж. Гэхдээ хүү байнга тоглодоггүй. Хааяа уйдахаараа, эсвэл мөн гөтэй болохоороо тоглодог гэдгээ дахин дахин хэлж байв. Хүүхдүүдээс энд хонож тоглодог, эсэхийг асуу-хад толгой сэгс рээд харин нэг буудлын цаана хонуулдаг тоглоомын газар байдгийг хэлэв.

Хүүхдүүдийн зааж өгсөн Хайлаастын автобусны Дунд буудал дээр байх хоёр давхар ногоон байшин руу орлоо. Нөгөө л чийг даасан, гэрэл муутай, хэдэн компьютерийг зайгүй эгнүүлсэн дүр төрх биднийг угтав. Сэрүүхэн учраас бүгд гадуур хувцастайгаа тоглоно. Тоглоом ид өрнөж байгаа бололтой. Тэдний дунд 6-7

настай гэмээр жаал бууддаг тоглоом тоглон суудал дээрээ өндөлзөнө. Ээж, аавынхаа өвөр дээр эрхэлдэг нас атал алаан, хядаантай тоглоомд улайрсныг нь харахад харамсмаар.

Хариуцаж буй залуугаас хэд хүртэл ажилладагийг асуухад шөнийн 23.00 цаг хүртэл ажил-ладаг гэв. Тус тоглоомын газар орой хэд хүртэл ажилладаг талаар дэргэдэх үсчний газраас тодруулахад “шөнийн 00.00 цагийн үед хүүхдүүд бужигнаж л байдаг” гэв. Үүнээс үзэхэд энд хүүхдүүд хонодоггүй гэх баталгаа алга.

Уг нь цахим тоглоомын газрыг шөнийн 23.00 цагт хаах ёстой журам байдаг. Гэтэл харанхуй шөнөөр хаалгаа түгжээд тог-луулдаг газар цөөнгүй байна. Өнгөрсөн жил гэхэд цахим тоглоомын газартай холбоотой 14 гомдол ирсний ихэнх нь шөнө ажилладаг зөрчилтэй байжээ. Гэтэл ийм зөрчил гаргасан газ рыг 20-40 мянган төгрөгөөр тор годогийг Улаанбаатар хотын Цагдаагийн газрын ахлах байцаагч Ц.Жаргалмаа хэлэв. Хүүхэд хоол унд, нойроо умартан донтон тоглож байхад ашгаа бодон зоосны нүхээр харж буй тоглоомын газрын эздэд энэ торгууль багадна. Хүүхдүүд эрүүл мэнд, сэтгэл санаагаараа хохирсны төлөөсийг тэд төлөхгүй. Өөрийнх нь хүүхэд байсан бол тэд хонон өнжин тоглохыг хэрхэвч зөвшөөрөхгүй нь лавтай.

2014 оноос хойш хуулийн бай гуул лагаас нийт 266 иргэнд цахим тоглоомын газар ажиллуулах зөвшөөрөл олгожээ. Эдгээрээс 2013 онд гарсан “Цахим тог лоо мын газрын ажиллах журам”-ыг бүрэн биелүүлдэг нь ховор юм байна. Наад зах нь “интернэт”

гэсэн хаягийн доор үйл ажилла-гаа явуулдаг. Цаашлаад бага нас ны хүүхдийг 18.00 цагаас хойш оруулахгүй гэснийг ч үл тоомсорлож байна. Гар угаах, бие засах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байх ёстой гэсэн заалтыг ч бүр дурдахаа больё.

Энэ мэт зөрчлүүд гэр хороол-лын тоглоомын газруудад харь цангуй их ажиглагдлаа. Гэр хо роол лын хүүхдүүдэд чөлөөт цагаа өнгөрөөх газар хомс, ихэнх нь гэртээ интернэтгүй учраас ийн хүү тоглоомын газраар хэсдэг бололтой. Энд хуучин дэл гүүрийн барилга түрээслээд, эсвэл амьдардаг байшингаа хоёр давхар болгоод тоглоомын газар ажиллуулж буй нь олон. Нэг тохижуулсан байхад зардал, чирэгдэл багатай учраас энэ төрлийн бизнес эрхлэх хүсэлтэй хүн олон байдаг биз.

Өдгөө компьютер тоглоомын хор уршгийг мэдэхгүй хүн ховор болсон. Хүүхдүүд ч удаан хугацаагаар тогловол муу гэдгийг мэддэг болж. Гэхдээ мэддэг байлаа гээд өөрийгөө татаж авч чаддаггүй байна. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвд 2013 онд 31, 2014 онд 47, 2015 онд 41 хүү хэд дэлгэцийн донтолтоос болж хэвтэн эмчлүүлжээ. Харин өн гөр сөн онд энэ тоо 68 болж өссөн байна.

PC тоглодог хүүхдийн тоо ийн хүү буурахгүй байгаа нь эцэг, эхчүүдтэй холбоотой гэдгийг мэргэжилтнүүд сануулж байлаа. Сэтгэл судлалын үндэсний тө-вийн сэтгэлзүйч Д.Лхамсүрэн “Гэр бүлийн хайр халамж дутсан, PC тоглоомоос өөр сэтгэл ханамж авах зүйлгүй болсон хүүхдүүд тоглоомонд донтдог. Тэдний анхаарлыг өөр зүйлд хандуулж, хайраар дутаахгүй байвал хүүхдүүд олон цагаар компьютер шагайж суудаггүй. Тиймээс цахим тоглоомд хүүхэд чинь донтсон бол хүүхдээ чичлэхээс илүү өөрсдөөсөө бурууг хайх хэрэгтэй” гэв.

Ажил, амьдрал гэж толгой өөд таталгүй явсаар байтал таны хүүхэд “цахим эриний тахал” гэж нэрлэгдээд буй дэлгэцийн донтолтод өртсөн байх вий, анзаараарай.

Харанхуй шөнөөр хаалгаа түгжээд тоглуулдаг газар

цөөнгүй байна

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Тэргүүн орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭВЭЭНХЭРЛЭН

Утас: 99901526

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчГ.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 5 5 8

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Нийгэм

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558)

Цахим тоглоомд донтож, эмнэлэгт хандсан хүүхдийн тоо өсчээ

Зуутын дэвсгэртүүдийг хэд дахин нугалж, үрчийтэл нь базсан жаал мөнгөө сарвайгаад “20 минут сунгая” гэхэд тоглоомын газрын эзэн толгой дохин авав. Сурагчдын амралт эхэлсэн тул PC буюу цахим тоглоомын газрууд хөл ихтэй байна. Хажууд нь юу ч болж байсан мэдэхээргүй том, жижиггүй алаан хядаантай тоглоомд улайран сууцгааж байлаа. Дөрвөн жилийн өмнө бага насны хүүхдүүд цахим тоглоомд донтож байна гэж хэсэгтээ шуугисан санагдана. Эрх баригчид ийм тоглоомын газруудыг хааж, баахан сүржиг-нэсэн. Гэтэл өдгөө дөрвөн жи лийн өмнөхөөс өөрчлөгдсөн зүйл алга.

Хүүхдүүд хоногоор PC тоглоом тоглож байна гэсэн мэдээллийн дагуу бид нэлээн хэдэн тоглоомын газраар орсны нэг нь Хайлааст орчимд байдаг интернэт кафе. Чингэлтэй

Хялбар бизнесийн төлөөс

Г.Сайнзаяа@sainzayaZGM

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

“Өнөр бүл”-ийг төв биш цогцолбор болгоно

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

С.Батсайхан / ЗГМ©

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

The New York Times©

1Гэвч бид “Хар там хинд дон-

тог сод нэмэгдлээ. Тэд улам залуужиж байна. Хар тамхи-ны ийм хэрэг гарлаа” гэдгээс өөрөөр хар тамхины хор хохирол болон хуулийн хүрээнд ямар ял шийтгэл ногдуулдаг талаар дорвитой дугаарч, мэдээлж байсангүй. Тиймээс манай улсад энэ төрлийн гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд хуулийн хүрээнд ямар хариуцлага ногдуулдаг талаар судалж үзлээ. Харамсалтай нь, төсөөлж байснаас харьцангуй доогуур үр дүн гарсныг нуулгүй хэлэх нь зүйтэй болов уу.

НУУХЫГ НЬ АВАХ ГЭЭД НҮДИЙГ НЬ СОХЛОВ

Эрүүгийн хуулийн Мансуу-руулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын эргэлтэд хяналт тавих тухай хууль 2002 онд батлагдаж, 2011 онд шинэчлэн найруулжээ. Одоогоор энэ хуулийн зүйл заалтын хүрээнд хар тамхитай холбоотой бүхий л гэмт хэргийг шийдвэрлэж байгаа юм. Тэгвэл 2016 онд дахин шинэчлэн найруулсан эрүүгийн хуульд хар тамхитай холбоотой гэмт хэргийн зарим зүйл заалтад өөрчлөлт оруулжээ. Одоо мөрдөж байгаа болон удахгүй мөрдөх хуулийн хүрээнд ямар өөрчлөлт орсныг бид нягталж, албаны хүмүүстэй уулзаж мэдээлэл авсан юм.

Ирэх долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх Мансууруулах, сэтгэ цэд нөлөөлөх бодисын эргэлтэнд хяналт тавих хуульд зааснаар сэтгэцэд нөлөөлөх эмийн тухай зүйл заалтыг авч, Зөрчлийн тухай хуульд тусгажээ. Энэ хуулийн 5.3 дээр тайвшруулах үйлчилгээтэй сэтгэцэд нөлөөлөх эм бодисыг зөвшөөрсөн хэмжээнээс хэт-рүүлэн худалдсан, эсвэл зохих зөвшөөрөлгүй худалдсан бол 100-500 мянган төгрөгөөр тор-гож, захиргааны арга хэмжээ авна гэж заажээ. Энэ нь нэг та лаар хар тамхины хэрэглээ, ху дал дааг нэмэгдүүлэх эрсдэлтэй байгаа юм.

Албаны хүний хэлснээр “Хамгийн гол нь сэтгэцэд нөлөөлөх эмийг эм ханган нийлүүлэх төв болон эмийн сангуудад борлуулдаг. Өнөөдөр бид эмийн зах зээлийг хянаж чадахгүй байна. Донтогсод эмийн сангаас олноор нь худал дан авах эрсдэл байна. Бүр муугаар бодвол бөөний төвөөс их хэмжээгээр нь авч, гадуур худалдах , эмийн хар зах зээл үүсэх нөхцөл бүрдэнэ. Учир нь сэтгэцэд нөлөөлөх эмийн зүйл заалтыг Эрүүгийн хуулиас авсан болохоор үүнээс

хүрээнд өн гөрсөн гурван жи лийн хуга цаанд олсны ургамал ургадаг талбайнуудыг устгажээ. Харам салтай нь, энэ ажил 2016 он хүрээд зогссон байна. Учир нь төсөвт мөнгө төгрөг нь суу гаа гүй учраас ийм байдалд хүрчээ. Химийн болон гар аргаар устгал хийхэд 400-500 сая төгрөг шаард-лагатай байдаг аж. Мөн гөгүйн зовлонгоос болж өнгөрсөн онд хар тамхитай холбоотой гэмт хэрэг мэдэгдэхүйц өссөн гэсэн мэдээллийг цагдаагийн байгуул лагаас хэлж байна.

УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ БОДЛОГО ХЭРЭГТЭЙ

ДЭМБ-аас гаргасан судал-гаа гаар хар тамхинд донтсон хүмүү сийн ердөө таван хувь нь маш их мөнгө, олон жилийн эмчил гээ шаардсаны үндсэн дээр эдгэрдэг гэжээ. Тиймээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг

сэрэмжилж байна. Донтогсод сэтгэцэд нөлөөлөх эмийг хэрэг-лэсэн, худалдан авсан, бусдад худалдсан тохиолдолд эрүү гийн хариуцлага хүлээхгүй, зөрчлийн хуулиар шийтгэгдэнэ. Уг нь энэ үйлдэл нь эрүүгийн хуулиар гэмт хэрэгт тооцогдох учиртай” гэв.

Шинэ хуульд сэтгэцэд нөлөө-лөх эмийн зүйл заалтыг ийн орхигдуулсан нь хамгийн том алдаа болж мэдэхээр байгаа юм. Мэдээж хэрэг сэтгэцэд нөлөөлөх эмийг эмчийн жороор буюу нэг, хоёр ширхэгээр нь худалдах ёстой. Гэтэл донтсон хүмүүс үүнийг олноор нь хэрэглэж, түүн дээ мансуурч, солиорч эхэл бэл нийгэмд аюултай үйлдэл хийж, гэмт хэрэг нэмэгдэх нь гарцаагүй. Хар тамхийг дагаад хулгай, дээрэм, биеэ үнэлэлт, хүний наймаа гээд олон муу муухай хэрэг үйлдэгдэж байдаг. Эцэстээ энэ эмийг олж авахын тулд хууль бус хар зах зээл гаарах эрсдэлтэй. Тиймээс сэт гэ цэд нөлөөлөх эмийг зөрчил төдийх-нөөр харж огтхон ч болохгүй.

ХҮНИЙ ЭРХ БА ХУУДУУТАЙ ХУУЛЬ

Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хууль бус эргэлтийн эсрэг НҮБ-ын кон-венцэд Монгол Улсын нэгдэн орсон. Энэ конвенцийн хүрээнд хүний эрхийг хамгаалах зүйл заалтыг тодорхой тусгажээ. Хамгийн сонирхол татсан заалт нь хар тамхи хэрэглэсэн хүнд хариуцлага тооцдоггүй юм байна. Хар тамхийг архи уухтай адил хувь хүний эрх хэмээн үздэг аж. Тиймээс манай улс хар тамхи хэрэглэсэн этгээдэд хуулийн хүрээнд Зөрчлийн болон Захиргааны хариуцлагын тухай хуулиар согтуурсан, мансуурсан гэсэн зүйл заалтаар эрүүлжүүлж, арга хэмжээ авдаг. Удахгүй хэрэгжих хуульд ч мөн адил хэрэглэсэн хүнд ямар хариуцлага тооцох тухай зүйл заалт байхгүй. Гэхдээ мэдээж хэрэг хар тамхи хэрэглэсэн этгээд үүнийг ямар нэг аргаар хууль бусаар

олж авсан, хадгалсан, эсвэл тээвэрлэсэн байдаг. Тиймээс энэ тохиолдолд 5-10 жил, улсын хилээр зохион байгуулалттай оруулж ирсэн бол 25 жилийн ял оноох заалттай.

Гаднын оронд мансууруулах бодисын агууламжийг то-дор хой бичсэн байдаг. Тэдэн грам маас доош агууламжтай бол ман суу руулах бодист тоо-цох гүй, тэдээс дээш байвал тооцно гэх мэт. Харамсалтай нь, манай улсын лаборатори мансууруулах болисын хувь хэмжээг порцентоор нь гаргах нь битгий хэл найрлагыг нь ч заасан юм алга. Мансууруулах бодисын агууламж багатай хар тамхи зарж байгаад баригдаад шинжилгээгээр илрэхгүй бол тухайн хүнд тооцох хариуцлага байхгүй болж, нэг үгээр ял завшина гэсэн үг.

ҮНДЭСНИЙ ХОРООТОЙ БОЛОХЫГ ДЭМЖИЖ

БАЙНАМэдээж хэрэг шинэчлэн най -

руул сан хууль олон зүйлээр давуу талтай. Хамгийн сайн нь Үндэсний хороотой бай-хаар тусгасан явдал юм. Энэ хороонд цагдаа, байгаль орчин, эрүүл мэндийн зэрэг байгуул-лагын төлөөлөл байх аж. Хар тамхитай тэмцэж буй улсууд ийм хороотой байдаг бөгөөд улс орон даяар Үндэсний хө-төл бөр хэрэгжүүлдэг. Гэтэл манай улсад 2000-2005 онд Үндэсний хөтөлбөр хэрэгжээд зогссон. Үүнээс хойш 12 жил өнгөрчихөөд байхад Үндэсний хороо, Үндэсний хөтөлбөр ч үгүй байсаар хар тамхичдын тоо хүрээгээ тэлэв.

МӨНГӨГҮЙН ЗОВЛОНМонгол Улсын хэмжээнд 10

гаруй мянган га талбайд олсны ургамал буюу каннабис ургадаг юм байна. 1990-ээд оны үед оросууд байхдаа энэ ургамлыг тарьж байгаад манайхаас явахдаа устгалд оруулаагүй аж. Тиймээс сүүлийн үед залуус энэ ургамлыг түүж, татан мансуурах нь их болжээ. Иймд цагдаагийн байгууллага

5

ЗГМ: Сэдэв

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Манай улсад 2000-2005 онд Үндэсний хөтөлбөр хэрэгжээд зогссон

Хэрэглээг өөгшүүлсэн хуулийн цоорхой

ДИЗАЙНЕР:

ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА: •Мэргэжлийнчиглэлээрихдээдсургуультөгссөн •Мэргэжлээрээажиллажбайсантуршлагатай •Photoshop,CorelDraw,InDesign,Illustratorболонбусадмэргэжлийн программууд дээр ажиллах чадвартай •Англихэлнийзохихтүвшниймэдлэгтэй

ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГУУД: •Бүтээлчсэтгэлгээтэй,шинийгсанаачлагч •Хариуцлагатай •Тогтворсуурьшилтайажиллаххүсэлэрмэлзэлтэй •Ажлыначаалалдаахчадвартай •Хувийнзохионбайгуулалт,цагийнменежментсайтай

БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛУУД: •Ажилдорохыгхүсэгчийнанкет •Ажилдорохыгхүссэнөргөдөл •Гурванүеийннамтар •Ерөнхийболовсролынгэрчилгээнийхуулбар •Иргэнийүнэмлэхнийхуулбар •Их,дээдсургуулийндипломболонмэргэжлийнүнэмлэхнийхуулбар •2хувьцээжзураг(сүүлийн3сарынхугацаандавахуулсанбайх) •Оршинсуугаахаягийнтодорхойлолт •Өмнөньажиллажбайсанбайгууллагынтодорхойлолт

НЭЭЛТТЭЙ АЖЛЫН БАЙРАНД УРЬЖ БАЙНА

Өргөдлийг “Засгийн газрын мэдээ сонин”-ны байранд ирж бөглөх болон baasan.b@zasag.co и-мэйл хаягаар явуулна уу. Утас: 7010-3131

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Хар тамхитай холбоотой хэргээр ял шийтгүүлсэн

оноос хойш

хүн

2010

26775.9%18-29

насныхан

ДИЙЛЭНХ НЬ

хар тамхины хэргээр хилийн чанадад ял эдэлж байна

Монгол улсын

33иргэн

Мансуурсан үедээ үйлдсэн гэмт хэрэг

Хар тамхи зөөвөр лөж, бор-луулсан хэрэг

2015 45УДАА

2016 65БОЛЖ ӨССӨН

2015 71ТОХИОЛДОЛ

2016 94ГЭМТ ХЭРЭГ БҮРТГЭГДЖЭЭ

Сэтгэцэд нөлөөлөх бодис хэрэглэх нь

давамгай

20-24насныхан

эрчимтэй явуулах зайлшгүй шаардлагатай. Хэвлэл мэдээл-лийн хэрэгслээр хар тамхитай холбоотой мэдээ, мэдээллийг өдөр бүр шахам гар гасаар бүр сүүлдээ энгийн нэг хулгайн хэрэг шиг сонсогдох боллоо.

Өсвөр насныханд аливаа зүйлийг нь хорих тусам үзэх юмсан гэсэн сэдэл, сонирхол төрдөг. Зөвхөн нэг удаагийн сониуч зан насан туршийн там болох эрсдэлтэйг тэдэнд ойлгуулж, ой тоонд нь ортол ярьж баймаар байна. Яагаад сургалтын хөтөлбөрт нь жилд нэг, хоёр удаа зааж байхаар оруулж, хор хөнөөлийнх нь талаар таниулж болохгүй гэж. Гуравхан сая хүн амтай манай улсын хувьд үндэсний хэмжээнд яригдах аюулын харанга болчихоод байгааа энэ үед шат шатны байгууллага, эцэг эх гээд нийтээрээ үүний эсрэг тэмцэх хэрэгтэй болчихоод байна.

жил бүр хэрэгжүүлдэг урьдчилан сэргийлэх ажлын

Сурталчилгаа

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.18, ЛХАГВА ~ №012 (558)

"ДЦС-4" ТӨХК-ийн 2017 оны бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах төлөвлөгөө"ДЦС-4" ТӨХК-ИЙН 2017 ОНЫ БАРАА, АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ ХУДАЛДАН АВАХ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

Санхүүжилтын эх үүсвэр: өөрийн хөрөнгөөр

№ Тухайн жилд худалдан авах бараа, ажил, үйлчилгээний нэр төрөл, тоо хэмжээ, хүчин чадал

Батлагдсан төсөвт өртөг

(сая.төг)

Тухайн онд санхүүжих /сая.

төг/

Худалдан авах ажиллагаанд мөрдөх журам

Худалдан авах ажиллагаанд мөрдөх хугацаа

Тайлбар, тодруулга Тендер зарлах

огнооГэрээ байгуулах эрх олгох огноо

Гэрээ дуусгаж, дүгнэх огноо

1. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ1 Бульдозер 1ш 520.0 520.0 НТШ 6/2/2017 7/20/2017 9/2/20172 Бульдозер оношлогооны багаж 6.0 6.0 ШХА 8/2/20173 Соронзон сеператор, 1ш 45.0 45.0 ХХА 3/1/2017 4/1/2017 5/15/20174 Лент наах плитка В=1000-1200 20.0 20.0 ХХА 3/1/2017 4/1/2017 5/15/2017

5Төмөр замын зам засварын багажнууд /5 нэрийн 11ш/ 40.0 40.0 ХХА 3/1/2017 4/1/2017 5/15/2017

6 Үнсэн сан №7-г шинээр барих /Үнсэн сан №4-ийн далан өндөрлөх / 2,000.0 2,000.0 НТШ 2/15/2017 4/20/2017 12/31/2017

7 Погрузка 5тн- 1ш 70.0 70.0 НТШ 2/15/2017 4/10/2017 5/30/2017

8Тусгай зориулалтын цахилгаан таль 5тн, 7тн-нийт 8ш 112.0 112.0 НТШ 2/15/2017 4/1/2017 6/16/2017

9 Доргионы зөөврийн багаж, Доргионы хэмжүүр нийт 2ш 65.0 65.0 НТШ 2/15/2017 4/1/2017 6/16/2017

10 СЭН 1-4-ийн давтамж хувиргагч солих-1ш 250.0 250.0 НТШ 2/15/2017 4/1/2017 6/16/2017

11 1 генераторын өдөөлтийн системийг шинэчлэн солих-1ком 650.0 650.0 НТШ 2/15/2017 4/1/2017 6/16/2017

12 Хэмжих шалгах хэрэгсэл /7 төрлийн/ 22.8 22.8 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201713 Хүчилтөрөгчийн баллон 20.0 20.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201714 Хөрөөний суурь машин-1ш 20.0 20.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201715 Тестийн спектрофотометр иж бүрдэл 50.0 50.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201716 Лабораторийн сорох, хатаах шүүгээ-2ш 50.0 50.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201717 Агаарын компрессор, чийг ялгагчийн хамт-1 ком 40.0 40.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201718 Металлын хатуулаг хэмжигч багаж-1 ком 50.0 50.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201719 Насос ГНОМ 100-25-2ш 2.4 2.4 ШХА 4/30/2017

20 Гагнуурын аппарат 1000 А, Плазм огтлогч аппарат -нийт-2ш 16.5 16.5 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/2017

21 Түлшний лабораторийн багаж, хэмжүүр- нийт 2ш 25.0 25.0 ХХА 4/1/2017 5/1/2017 6/6/201722 Фитнесийн хэрэгсэл-нийт 2ш 5.0 5.0 ШХА 4/30/201723 Микро автобус-1ш 65.0 65.0 НТШ 3/10/2017 4/15/2017 6/15/201724 Ариутгалын аппарат-1ш 3.0 3.0 ШХА 4/30/2017

Хөрөнгө оруулалтын дүн 4,147.7 4,147.7

2. ИХ ЗАСВАР, АЖИЛ

1

Зуух №1 их засвар Багц-1 /Халах гадаргуу/ 145.5 145.5

НТШ 1/10/2017 2/21/2017 5/30/2017Зуух №1 их засвар Багц-2/ШУТС/ 202.3 202.3

2

Зуух №5 их засвар Багц-1/Халах гадаргуу/ 315.7 315.7

НТШ 5/15/2017 6/23/2017 9/30/2017Зуух №5 их засвар Багц-2/ШУТС/ 221.3 221.3

3

ТА №2 их засвар Багц-1/Туслах тоноглолын их засвар/ 270.7 270.7

НТШ 1/10/2017 2/21/2017 5/30/2017ТА №2 их засвар Багц-2/Урсгал хэсэг/ 218.9 218.9

4

ТА №3 их засвар Багц-1/Туслах тоноглолын их засвар/ 255.1 255.1

НТШ 6/2/2017 7/17/2017 11/30/2017ТА №3 их засвар Багц-2/Урсгал хэсэг/ 177.8 177.8

5 Зуух №8 дунд засвар 211.3 211.3 НТШ 1/9/2017 2/21/2017 4/30/2017

6 Цехүүдийн тоноглол, шугам хоолойн дулаалга 183.8 183.8 НТШ 2/7/2017 3/24/2017 10/30/2017

7 Турбин заалны хүчитгэлийн ажил ТЦ 167.3 167.3 НТШ 1/19/1900 2/22/2017 6/30/2017

8 Турбин заалны дээврийн засвар ТЦ 203.2 203.2 НТШ 3/20/2017 4/24/2017 8/30/2017

9 Дохиолол холбооны төхөөрөмжийн засвар үйлчилгээ 41.8 41.8 ХА 4/21/2017 10/30/2017

10 Хурц уурын I секцийн шугам ф-377 /металл шинжилгээ хийх/ 44.2 44.2 ХА 3/24/2017 5/30/2017

11 Зуух №1-н ГЗШ-ны өрлөг дулаалгын ажил 56.7 56.7 ХА 2/21/2017 5/30/2017

12 тэжээлийн усны деаратор №7 их засвар 30.1 30.1 ХА 3/24/2017 10/30/2017

13 Бохир конденсатын бак 70.0 70.0 ХА 3/24/2017 5/30/2017

14 Туслах бойлер №6 корпус 6.4 6.4 ХА 3/24/2017 5/30/2017

15 Туслах бойлер №7 корпус 10.0 10.0 ХА 3/24/2017 5/30/2017

16 Туслах бойлер №8 корпус 6.4 6.4 ХА 3/24/2017 5/30/2017

17 Туслах бойлер №5-н конденсат хөргөгч корпус 3.7 3.7 ХА 3/24/2017 5/30/2017

18 Туслах бойлер №7-н конденсат хөргөгч корпус 14.5 14.5 ХА 3/24/2017 5/30/2017

19 Туслах бойлер №6-н конденсат хөргөч корпус 3.7 3.7 ХА 3/24/2017 5/30/2017

20 Туслах бойлер№8-н конденсат хөргөгч корпус 3.3 3.3 ХА 3/24/2017 5/30/2017

21 Туслах бойлер №5 корпус 8.9 8.9 ХА 3/24/2017 5/30/2017

22 Дренажын бак 6.8 6.8 ХА 4/21/2017 7/30/2017

23 Гагнуурын оёдлын чанар шалгагч Panametrics Ephochy II 4.7 4.7 ХА 2/21/2017 5/30/2017

24 Дулаан боловсруулалтын Япон төхөөрөмж №3 7.5 7.5 ХА 2/21/2017 5/30/2017

25 Дулаан боловсруулалтын Япон төхөөрөмж №2 7.2 7.2 ХА 2/21/2017 5/30/2017

26 Дулаан боловсруулалтын Япон төхөөрөмж №1 7.0 7.0 ХА 2/21/2017 5/30/2017

27 Хатаах шүүгээ 7.1 7.1 ХА 3/24/2017 7/30/2017

28 Бууруулах дэд станц 78.3 78.3 ХА 4/21/2017 10/30/2017

29 Өмнөд дэд станц-2 75.2 75.2 ХА 4/21/2017 9/30/2017

30 Цахилгааны шкаф /0.4кв-ын хуваарилах/ Өмнөд дэд станц-2/ 34.0 34.0 ХА 4/21/2017 9/30/2017

31 Трансформатор 6/0.4кв-ын трансформатор /Өмнөд дэд станц-2/ 59.9 59.9 ХА 4/21/2017 9/30/2017

32 Техникийн усны тоног төхөөрөмж /Гүний усны насос №2/ станц шинээр хийх 71.3 71.3 ХА 4/21/2017 9/30/2017

33 Ган листыг огтлох, хуйлж матаж хийц хийх ажил 55.0 55.0 ХА 3/24/2017 10/30/2017

34

Цехүүдийн тоноглолын их, дунд, урсгал засварын үед том оворын эд ангид /турбин, генератор, цах/хөдөлгүүрийн ротор, ДС-н гол г.м/-д зорлого, механик боловсруулалт хийх

44.0 44.0 ХА 3/24/2017 10/30/2017

35 Захиргааны 1-р байрны зүүн, баруун хаалганы засвар НАХ 45.2 45.2 ХА 4/21/2017 7/30/2017

36 Ахуйн байр №1-ийн засвар НАХ 79.4 79.4 ХА 2/21/2017 6/30/2017

37 Захиргааны 2-р байрны 1, 2, 3-р давхрын засвар НАХ 68.1 68.1 ХА 2/21/2017 6/30/2017

38 Захиргааны 2-р байрны 00-ын өрөөнүүдийн засвар НАХ 59.7 59.7 ХА 2/21/2017 6/30/2017

39 Бууруулах дэд станцын байгууламж барих ҮА 50.6 50.6 ХА 4/21/2017 7/30/2017

40 ТДЦ-ийн гуанзны засвар ЭЗГ 61.2 61.2 ХА 5/24/2017 8/30/2017

41 0.4кВ-ийн ХБ №3-ын дээврийн засвар ЦЦ 23.6 23.6 ХА 2/21/2017 6/30/2017

42 6кВ-ийн ХБ №1-ийн засвар ЦЦ 20.0 20.0 ХА 2/21/2017 6/30/2017

43 Техникийн нэмэлт усны насос станц барих ажил ТЦ 54.2 54.2 ХА 3/24/2017 7/30/2017

44 Цехийн коридорын засвар ТДЦ 58.5 58.5 ХА 5/24/2017 8/30/2017

45 Уур ус лабораторийн засвар ХЦ 43.3 43.3 ХА 3/24/2017 7/30/2017

46Төв удирдах щит №1, 2, ГШУ болон ДХХАЦ-ийн ээлжийн даргын өрөөний цонх, хананы засвар ЦЦ, ТЦ, ДХХАЦ

65.5 65.5 ХА 4/21/2017 7/30/2017

47 Бохирын станц-1, 2-ын зураг төсөв гаргах ҮА 20.0 20.0 ХА 4/21/2017 7/30/2017

48 ХААХ-ын мэргэжилтэнгүүдийн өрөөний засвар ХААХ 48.5 48.5 ХА 5/24/2017 7/30/2017

49 610тоот өрөөний засвар ЦЦ 16.5 16.5 ХА 5/24/2017 7/30/2017

50 611тоот өрөөний засвар ЦЦ 11.7 11.7 ХА 5/24/2017 7/30/2017

51 Бутлагчын барилга зураг дүгнэлт гаргах ТДЦ 30.0 30.0 ХА 4/21/2017 6/30/2017

52 ЛК5/3-ийн шалны засвар ТДЦ 29.4 29.4 ХА 4/21/2017 7/30/2017

53 Өрөөнүүдийн засвар ДХХАЦ 47.1 47.1 ХА 5/24/2017 8/30/2017

54 АГП-1-ийн байшин сунгах засварлах ЦЦ 27.2 27.2 ХА 5/24/2017 7/30/2017

55 1-р давхрын өрөөний засвар ЗХНА 19.3 19.3 ХА 6/23/2017 8/30/2017

Их засвар, ажлын дүн 4,209.8 4,209.8

3. АЖИЛ, ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ

1 Захиргааны төв байрны халаалтын узельд ялтсан дулаан солилцууртай цогц төхөөрөмж угсрах 42.0 42.0 ХХА 3/7/2017 3/20/2017 6/15/2017

2Утааны янданд мэргэжлийн байгууллагаар иж бүрэн судалгаа хийлгэж, дүгнэлт гаргуулж, ТЗХ-д танилцуулах

120.0 120.0 НТШ 1/23/2017 3/15/2017 8/30/2017

3 ЛК6/5 ба Л6/2-н нүүрсийг ЛК2 дээр шугам солин зуух руу татах схем хийх 20.0 20.0 ХХА 5/8/2017 5/19/2017 8/15/2017

4 ЛП-н краныг 5тн даацтай болгон өөрчлөх 20.0 20.0 ХХА 3/7/2017 3/20/2017 6/15/2017

5 Вакуум деаэратор ДСВ№1,2-д өгөх халаагч усны регулятор түүний өмнөх дараах хаалтууд монтажлах 12.0 12.0 ХХА 5/8/2017 5/19/2017 8/15/2017

6210 МВт-ын ДДС-ын байранд дренажийн насос түүний шугам хоолой хаалт, буцаахгүй клапан монтажлах

1.8 1.8 ХХА 3/7/2017 3/20/2017 6/15/2017

7 ЦТЩ-1-д 210 МВт-н ДДС-н хяналт удирдлагын системийг давхар суурилуулах 22.0 22.0 ХХА 3/7/2017 3/20/2017 6/15/2017

8 210 МВт-ын ДДС-д нэмэлтээр хийгдэх ажил 10.4 10.4 ХХА 3/7/2017 3/20/2017 6/15/2017

9Декарбонизатор, манганы элсэн фильтр, идэвхжүүлсэн нүүрсэн шүүлтүүрийн хүчин чадлыг 250 т/ц нэмэгдүүлэх

100.0 100.0 НТШ 1/23/2017 3/15/2017 8/30/2017

Ажил, зөвлөх үйлчилгээний дүн 348.20 348.20

№ Тухайн жилд худалдан авах бараа, ажил, үйлчилгээний нэр төрөл, тоо хэмжээ, хүчин чадал

Батлагдсан төсөвт өртөг

(сая.төг)

Тухайн онд санхүүжих /сая.

төг/

Худалдан авах ажиллагаанд мөрдөх журам

Худалдан авах ажиллагаанд мөрдөх хугацаа

Тайлбар, тодруулга Тендер зарлах

огнооГэрээ байгуулах эрх олгох огноо

Гэрээ дуусгаж, дүгнэх огноо

4. БАРАА ХУДАЛДАН АВАЛТ1 Аргон хий 31.73 31.73 ХХА 2017.01.16 2017.02.16 2017.12.302 Пропан 32.49 32.49 ХХА3 Бусад хий 1.08 1.08 ШХА 2017.05.15 2017.06.22 2017.06.254 Дизелийн түлш 1,133.54 1,133.54 НТШ 2017.06.03 2017.07.15 2018.07.205 Автобензин 173.95 173.95 НТШ 2017.06.03 2017.07.15 2018.07.20

6 Төрөл бүрийн тос, тосолгооны материал 4 багц 811.48 811.48 НТШ 2017.01.24 2017.03.04 2017.04.08

7 БКЗ-420-140-10С зуухны тогооны түвшин хэмжих хэмжүүр 50.00 50.00 ХХА 2017.03.06 2017.03.20 2017.04.20

8 Зуухны тогооны түвшин хэмжих хэмжүүр /шууд харах/-ийн шилний ком жийрэг 10.00 10.00 ШХА 2017.01.15 2017.01.30 2017.02.15

9 Мазутын форсунка 44.00 44.00 ХХА 2017.02.10 2017.03.01 2017.05.0110 Калорифер КСК4-12 114.95 114.95 НТШ 2017.02.01 2017.03.20 2017.05.2211 Нүүрс тэжээгчийн цагираг ремень 266.61 266.61 НТШ 2017.01.16 2017.03.10 2017.05.0112 Элэгдэлд тэсвэртэй керамик хавтан 20х20х5 358.92 358.92 НТШ 2017.03.01 2017.04.17 2017.05.2813 Нүүрс нунтаглах тээрмийн сэлбэг 487.27 487.27 НТШ 2017.01.16 2017.03.10 2017.05.0114 Пүршний системийн даралт тохируулагч пүрш 44.00 44.00 ХХА 2017.03.01 2017.03.14 2017.05.0515 Пүршний системийн сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.02.15 2017.03.01 2017.05.0116 Тээрмиййн салхилуурын сэлбэг 696.41 696.41 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2016.06.0317 Яндангийн даавуун компенсатор 146.16 146.16 НТШ 2017.01.20 2017.03.01 2017.05.2018 PGF-н ажлын дугуй 23.20 23.20 ХХА 2017.05.02 2017.05.15 2017.07.0119 Утаа сорогчийн сэлбэг 416.30 416.30 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2017.06.0120 Утаа сорогчийн гулсах холхивч 50.00 50.00 ХХА 2017.03.10 2017.04.01 2017.05.0121 Нягтруулгын агаарын салхилуурын сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.03.15 2017.04.01 2017.05.1522 Цахилгаан шүүлтүүрийн агаарын салхилуур 10.00 10.00 ШХА 2017.04.01 2017.04.15 2017.05.1523 Бакны түвшиний шил 1.44 1.44 ШХА 2017.05.05 2017.05.10 2017.06.1024 Цахилгаан шүүлтүүрийн сэлбэг 40.19 40.19 ХХА 2017.06.01 2017.06.15 2017.07.0125 Шнекийн кардан холбоос 4.95 4.95 ШХА 2017.4.15 2017.05.01 2017.05.1526 Слюда 160х30 8.88 8.88 ШХА 2017.01.10 2017.01.15 2017.02.1527 Үнсний шугамын компенсатор 50.00 50.00 ХХА 2017.02.15 2017.03.01 2017.04.1528 Хуурайгаар үнс зайлуулах төхөөрөмжийн сэлбэг 82.04 82.04 НТШ 2017.03.10 2017.04.30 2017.6.3029 Төрөл бүрийн холхивч 707.16 707.16 НТШ 2017.09.01 2017.10.15 2018.10.2030 Төрөл бүрийн паронит 105.87 105.87 НТШ 2017.01.15 2017.03.01 2017.04.0131 Резин хийц 89.83 89.83 НТШ 2017.01.15 2017.03.01 2018.03.0732 Техникийн резин 50.00 50.00 ХХА 2017.03.01 2017.03.15 2017.04.1533 Манжет резин 10.00 10.00 ШХА 2017.01.15 2017.12.1534 Чигжээсийн материал 130.44 130.44 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2017.04.1535 Өндөр даралтны хаалтны сальник 10.00 10.00 ШХА 2017.03.15 2017.03.22 2017.04.3036 Мазут 1,234.20 1,234.20 НТШ 2017.06.01 2017.07.15 2017.08.15

37 Төрөл бүрийн хар ган лист 500.16 500.16 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

38 Төрөл бүрийн болт гайка 47.61 47.61 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

39 Төрөл бүрийн тросс, татлага,строп 36.49 36.49 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

40 6-н талт болон бөөрөнхий цувимал ган 591.08 591.08 НТШ- 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

41 Ган угольник,двутавр швеллер 123.88 123.88 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

42 /Ган,гуулин Фольга,зэс лист,хөнгөн цагаан лист/ 27.34 27.34 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

43 Баббит Б83 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

44 Зуухны уур халаагчийн самны материал 49.99 49.99 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

45 Труба хоолой /ГОСТ-той/сангийн труба/ 355.04 355.04 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

46 ТУ-тай труба өндөр даралтын зуухны халах гадаргуун труба/ 625.83 625.83 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

47 Өндөр даралтын зуухны экономайзерын хавчаарны материал 49.26 49.26 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

48 Гуулин труба 642.20 642.20 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017

49 Зуухны галлалгааны уурын коллеторын 1-р секцийн шугам,булан,тройникан тусгай металл хийц 1,151.99 1,151.99 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

50 Бүрхүүлтэй электрод 225.33 225.33 НТШ 2/20/2017 3/20/2017 6/20/2017

51 Цахилгаан нуман гагнуурын электрод 49.95 49.95 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

52 Бусад/аваарийн үед хэрэглэх электрод авах/ 10.00 10.00 ШХА

53 Тусгай зориулалтын холбогч материал/аргон,хагас автомат гагнуур 44.67 44.67 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

54 Тээрмийн бул тавагны шаваасны тусгай утас 182.70 182.70 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

55 Өрлөг дулаалгын материал 235.73 235.73 НТШ 2/20/2017 3/20/2017 6/20/2017

56 Барилгын цемент 41.57 41.57 ХХА 9/11/2017 10/16/2017 10/16/2018

57 Дулаалгын даавуу 49.22 49.22 ХХА 9/11/2017 10/16/2017 10/16/2018

58 Нунтаг асбест 209.75 209.75 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017 Тусгай зөвшөөрөлтэй59 Цонхны шил 8.41 8.41 ШХА60 Айэрокондишн/хөргөлтийн төхөөрөмж/ 46.68 46.68 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017

61 Шамотный тоосго 50.00 50.00 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017 Зуухны шахтны

62 Төрөл бүрийн будаг, будгийн материал 139.73 139.73 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

63 Тусгай будаг,хими хамгаалалт,бэхжүүлэгч гэх мэт/ 10.00 10.00 ШХА

64 ЗЦ,ТДЦ-н металл эд анги /дотоодын үйлдвэрлэлээр хийлгэх/ 232.54 232.54 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

65 Керамик плитаны өндөр градусын улаан силикон цавуу 124.45 124.45 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

66 БКЗ420 Зуухны үнс баригчийн багц хоолой,хамгаалалтын хуяг,/ 186.95 186.95 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

67 Алхан бутлуур МД-70-н 110Г13Л- маркийн ган алх 90.96 90.96 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

68 Отвод,переход,фланец,тройник 49.95 49.95 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

69 Хуванцар хоолой холбох хэрэгсэл/муфт,па,булан,тройник,шилжвэр/ 29.96 29.96 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

70 Ялтсан бойлер, халаагуур 19.09 19.09 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

71 Дээврийн Вентилятор болон агааржуулалт,салхилуур түүний сэлбэг 45.89 45.89 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

72 Төрөл бүрийн шланг угаалгын резинин хоолой 43.16 43.16 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201773 Хөнгөн цагааны силикатын олс,хөвөн материал 40.14 40.14 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/201774 Барилгын улаан тоосго 1.23 1.23 ШХА эх орны үйлдвэрээс75 Турбины компенсатор 49.85 49.85 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201776 Элс хайрга,дайрга 3.98 3.98 ШХА эх орны үйлдвэрээс77 Мод,модон эдлэхүүн/шатны тусгай банз/ 25.47 25.47 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017 эх орны үйлдвэрээс78 Ширмэн бэлдэц цутгамал 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201779 Өнгөт металл /гууль,/ 173.57 173.57 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201780 Булны гагнуурын холбогч материал 49.98 49.98 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201781 Бронзон круг ф90-120мм 256.49 256.49 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201782 Төрөл бүрийн шилэн базальтан хөвөн 119.63 119.63 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201783 8мм-н халуунд тэсвэртэй ган лист 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201784 Дулаалгын шахдаг хөөс,зэв арилгагч,силикон/ 10.00 10.00 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

85 Конвейерийн цавуу МК-700/солонгос/ 10.00 10.00 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201786 Мужааны материал 9.90 9.90 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201787 Зэвэнд тэсвэртэй 12Х18Н10Т маркийн хавтан 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201788 Дулаалгын гадуур ороох хуудсан металл 29.49 29.49 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201789 Сангийн олс,олс,сангийн лент,графитан бал 9.90 9.90 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201790 Бетонон зуурмаг 4.41 4.41 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017 хоорондын

тооцоогоор/эрчим хүчний үнэнд тооцох91 Бетонон эдлэл/худгийн таг,кольцо,хавтан/ 13.11 13.11 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

92 Шингэн шил 8.15 8.15 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201793 Ариутгах татгуурын материал сэлбэг 10.00 10.00 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201794 Галд тэсвэртэй бетон блок /ЗА/ 31.02 31.02 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017 патенттай бүтээл 95 Цагаан, хар тугалга гагнуурын бура,припой 7.24 7.24 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201796 фторпластан круг,лист текстолит 35.57 35.57 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201797 Төрөл бүрийн багс,өнхрүүш,өнхрүүшийн үс,шпатель 9.68 9.68 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201798 зэс кругф20-200 мм 33.39 33.39 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201799 шал, хаалга , цонх, хавтан, хана таазны ламприн 8.50 8.50 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017100 хар цаас,битум тос 4.49 4.49 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017101 хар листэн цувимал материал 50.00 50.00 ХХА 2/15/2017 5/13/2017 12/29/2017102 Перлит,базальт,мертиль 3.36 3.36 ШХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017103 Турбины сэлбэг 1,338.75 1,338.75 ШГБ 1/10/2017 1/20/2017 8/15/2017 хуулийн 34.1.2104 Конденсатор цэвэрлэх нүхтэрсэн бөмбөлөг 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 3/24/2017 3/31/2017105 Центрфуг 49.50 49.50 ХХА 2/8/2017 2/22/2017 3/22/2017106 Турбины тоноглолын гуулин тор 5.00 5.00 ШХА 3/15/2017 3/22/2017 3/29/2017

107 Градерны тоноглол, сэлбэг 102.78 102.78 НТШ 3/3/2017 4/24/2017 5/30/2017

108 Турбины тос цэвэрлэх төхөөрөмж 49.95 49.95 ХХА 4/1/2017 4/20/2017 5/22/2017

109 Турбины тусгай пружин 21.60 21.60 ХХА 2/15/2017 4/18/2017 5/22/2017

110 Насосны тос цэвэрлэгчийн шүүр 13.00 13.00 ХХА 1/20/2017 2/13/2017 2017-0316

111 Насос ба түүний сэлбэг 197.00 197.00 НТШ 2017--01-12 2017-03--10 4/18/2017

112 ЭЦВ насос түүний сэлбэг 42.10 42.10 ХХА 3/16/2017 4/12/2017 5/15/2017

113 ПРВП насос түүний сэлбэг 18.50 18.50 ХХА 3/20/2017 4/5/2017 5/10/2017

114 IWAKI насос түүний сэлбэг 5.50 5.50 ШХА 3/31/2017 4/6/2017

115 Дозатор насос түүний сэлбэг 92.23 92.23 НТШ 2/6/2017 3/24/2017 4/27/2017

116 ГНОМ түүний сэлбэг 4.00 4.00 ШХА 1/27/2017 2/9/2017

117 Нүүрсэн ба ган нягтруулга 50.00 50.00 ХХА 3/22/2017 4/5/2017 5/10/2017

118 Насосны нягтруулгын пүрш 10.00 10.00 ШХА 5/16/2017 5/24/2017

119 Конденсатын насос 44.00 44.00 ХХА 3/24/2017 4/3/2017 5/5/2017

120 Түүхий усны насос 45.00 45.00 ХХА 5/16/2017 5/25/2017 6/28/2017

121 Насосны хүрэл холбоос 17.00 17.00 ХХА 3/30/2017 4/10/2017 5/12/2017

122 Тосны ба бохирын насос 9.39 9.39 ШХА 5/31/2017 6/6/2017

123 ПЭН-ны тосны шүүр 9.40 9.40 ШХА 2017--01-25 2/3/2017

124 Сорох хоолойн патрубка 23.56 23.56 ХХА 2/21/2017 2/28/2017 3/30/2017

125 Тосны түвшиний шил 4.40 4.40 ШХА 5/11/2017 5/18/2017

126 Өндөр эргэлттэй насосны тусгай ажлын дугуй 6.94 6.94 ШХА 3/14/2017 3/21/2017

127 Тусгай хийцийн ажлын дугуй 10.00 10.00 ШХА 2/15/2017 2/22/2017

128 Зайлшгүй ба аваарийн нөхцөлд шаардлагатай насосны сэлбэг 10.00 10.00 ШХА 6/16/2017 6/23/2017

129 Насосны /торцовое/ нягтруулга 48.88 48.88 ХХА 3/16/2017 52017-03-24 3/31/2017

130 Уурын босоо тэнцүүлэгч 45.00 45.00 ХХА 2/21/2017 2/28/2017 3/30/2017

131 Үндсэн бойлерын конденсатын цэвэрлэгч 44.00 44.00 ХХА 2017-04--25 5/10/2017 6/16/2017

132 Даралтат хаалтны резьбатай гол 48.66 48.66 ХХА 2/21/2017 2/28/2017 3/30/2017

133 Хаалтны сэлбэг 37.83 37.83 ХХА 1/20/2017 1/27/2017 2/28/2017

134 Бөмбөлөгөн вентиль 49.80 49.80 ХХА 1/10/2017 1/18/2017 2/20/2017

135 Ширмэн ба гуулин вентиль 43.08 43.08 ХХА 1/17/2017 1/27/2017 2/28/2017

136 Хурц уурын өндөр даралтын вентилүүд 187.24 187.24 НТШ 2/15/2017 3/22/2017 4/28/2017

137 Өндөр температурт тэсвэртэй усны вентилүүд 49.95 49.95 ХХА 2/20/2017 2/27/2017 3/31/2017

138 Тэжээлийн усны тусгай хийцийн хаалтууд 43.66 43.66 ХХА 4/12/2017 4/21/2017 5/22/2017

139 Төрөл бүрийн буцаахгүй клапангууд 48.63 48.63 ХХА 3/14/2017 3/24/2017 2017-04-31

140 Нам даралтанд зориулагдсан эрвээхэй хаалтууд 10.00 10.00 ХХА 4/10/2017 4/17/2017 4/26/2017

141 Төрөл бүрийн редуктор 20.72 20.72 ХХА 4/3/2017 4/13/2017 4/20/2017

142 Хурц уурын анхдагч зориулалт өндөр даралтын вентилүүд 9.90 9.90 ШХА 3/15/2017 4/17/2017

143 Хүйтэн коллекторын напорын хаалтууд 49.41 49.41 ХХА 2/20/2017 2/28/2017 3/31/2017

144 Төрөл бүрийн шиберэн хаалт 215.31 215.31 НТШ 3/24/2017 5/5/2017 6/8/2017

145 Тусгай зориулалтын тохируулах регуляторууд 46.00 46.00 ХХА 3/16/2017 3/24/2017 4/28/2017

146 МИК хаалтууд 30.50 30.50 ХХА 4/18/2017 4/28/2017 5/30/2017

147 Зэврэлтэнд тэсвэртэй диафрагм хаалтууд 9.98 9.98 ШХА 1/20/2017 1/27/2017 2/6/2017

148 Редуктортой тусгай таслах хаалтууд 50.00 50.00 ХХА 5/18/2017 5/29/2017 6/30/2017

149 Даралт тохируулах тусгай тохируулагч 10.00 10.00 ШХА 3/8/2017 4/10/2017

150 Дунд даралтын төрөл бүрийн хаалт 319.82 319.82 НТШ 2/22/2017 3/31/2017 5/5/2017

151 Төрөл бүрийн нам даралтын хаалтууд 49.99 49.99 ХХА 2/9/2017 2/21/2017 3/30/2017

152 Фланцтай ган вентиль 10.00 10.00 ШХА 4/20/2017 4/28/2017

153 Өндөр даралтын цахилгаан хаалт 307.13 307.13 НТШ 2/8/2017 3/20/2017 4/28/2017

154 Сүлжээний усны тусгай тохируулагч 34.10 34.10 ХХА 5/4/2017 5/15/2017 6/30/2017

155 Хурц уурын хаалтны дотор сальник 10.00 10.00 ШХА 6/1/2017 6/9/2017 6/22/2017

156 Химийн ба тосны зориулалттай вентиль 8.00 8.00 ШХА 2/22/2017 3/3/2017 3/9/2017

157 Тусгай зориулалтын вентиль 2.04 2.04 ШХА 4/11/2017 4/20/2017 4/28/2017

158 Конденсат хаягч төхөөрөмж 3.00 3.00 ШХА 5/1/2017 5/10/2017 5/17/2017

159 Аваарийн болон зайлшгүй нөхцөлд авах сэлбэг 10.00 10.00 ШХА 6/1/2017 6/15/2017 6/23/2017

160 Усан тэнцүүлэгчийн юүлэгчийн анхдагч 49.98 49.98 ХХА 4/13/2017 4/27/2017 5/31/2017

161 Даралт тохируулах тусгай чиглүүлэгч 50.00 50.00 ХХА 2/23/2017 3/1/2017 3/10/2017

162 Ууран тэнцүүлэгчийн секцион хаалтны юүлэгч 48.57 48.57 ХХА 2/16/2017 2/24/2017 3/30/2017

163 Хувьсах тогтмол автомат 144.43 144.43 НТШ 2017.01.13 2017.02.24 2017.05.01

164 Блокын реле хамгаалалт 300.37 300.37 НТШ 2017.02.10 2017.03.22 2017.04.22

165 6/0.4кВ тэжээлийн кабель 210.60 210.60 НТШ 2017.01.15 2017.02.24 2017.12.31

166 Хяналт удирдлагын кабель 157.82 157.82 НТШ 2017.01.15 2017.02.24 2017.12.30

167 Ороомгийн утас 93.73 93.73 НТШ 2017.01.15 2017.02.25 2017.12.30

168 Давтамж хувьсгуур 41.24 41.24 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.05.03

169 DCS Удирдлагын сэлбэг 170.21 170.21 НТШ 2017.01.13 2017.02.24 2017.05.01

170 ДХХА гүйцэтгэх механизм 96.47 96.47 НТШ 2017.02.03 2017.02.24 2017.05.03

171 Компьютерийн ба сүлжээний сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

172 Хувиарлах байгууламжийн иж бүрэн ячейк 101.05 101.05 НТШ 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

173 Вакуум таслуур удирдлагын блок 226.55 226.55 НТШ 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

174 Хуурай салгуур 270.18 270.18 НТШ 2017.02.03 2017.03.20 2017.06.30

175 Устөрөгчийн тоноглолын сэлбэг 307.27 307.27 НТШ 2017.02.03 2017.03.20 2017.06.30

176 Уурын тоолуурын мэдээний программ 45.82 45.82 ХХА 2017.02.08 2017.02.24 2017.03.31

177 Химийн эсрэг осмосын бодис 215.30 215.30 НТШ 2017.02.06 2017.03.18 2017.12.29

178 Химийн ус бэлтгэлийн бодис 135.42 135.42 НТШ 2017.02.06 2017.03.18 2017.06.30

179 Техникийн Давс 300.00 300.00 НТШ 2017.09.18 2017.11.15 2018.09.15

180 Ультра шүүлтүүрийн мембран 117.70 117.70 НТШ 2017.02.13 2017.04.03 2017.06.05

181 химийн Урвалж бодис 31.33 31.33 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

182 Химийн шинжилгээний сав хэрэгсэл 16.23 16.23 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

183 Хөндийрүүлэгч материал 50.00 50.00 ХХА 2017.02.06 2017.02.28 2017.12.31

184 Энгийн пускатель 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

185 Рубильник 8.84 8.84 ШХА 2017.05.06 2017.07.09

186 Вакум контактор CKG1-400/66 7,2 кВ,400A 12.10 12.10 ХХА 2017.03.06 2017.03.20 2017.04.21

187 Лабораторийн шинжилгээний багаж 15.77 15.77 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

188 Контроллёр 43.83 43.83 ХХА 2017.04.14 2017.06.02 2018.06.02

189 Үнсийг хийн аргаар цэвэрлэх төхөөрөмжийн даавуу 32.52 32.52 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.32

190 Өндөр хүчдлийн кабель туршигч нам давтамжийн төхөөрөмж 45.00

45.00 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

191 Инверторын сэнс 25.55 25.55 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

192 Төрөл бүрийн гэрэл, гэрэлтүүлгийн хэрэгсэл 102.49 102.49 НТШ 2017.04.14 2017.06.02 2018.06.02

193 Даралтын датчик 18.09 18.09 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

194 Уур усны даралт хэмжих хэрэгсэл 43.25 43.25 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

195 Мөнгөн тооцоот дулааны тооцоолуур 46.63 46.63 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

196 Идэвхжүүлсэн нүүрс 50.00 50.00 ХХА 2017.01.18 2017.02.10 2017.05.31

197 UPS 1000VА батерей 24.12 24.12 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

198 Автомат энгийн 32.39 32.39 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

199 Аналог модуль 48.75 48.75 ХХА 2017.02.22 2017.03.10 2017.05.31

200 Принтерийн хор, хор цэнэглэх 45.27 45.27 ХХА 2017.05.26 2017.06.22 2018.06.22

201 Холбоо дохиололын кабель 16.54 16.54 ХХА 2017.03.13 2017.04.30 2017.07.09

202 Термопарын утас 4.96 4.96 ШХА203 Электро шётка 35.06 35.06 ХХА 2017.01.05 2017.01.30 2017.12.31

204 Гүйдэл хязгаарлагч 27.00 27.00 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.04.15

205 Холбооны сэлбэг 21.19 21.19 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.05.23

206 Цахилгаан хөдөлгүүр /бага кВт/ 48.06 48.06 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.05.23

207 Тэжээлийн блок 35.14 35.14 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.04.15

208 Удирдлагын блок 17.57 17.57 ХХА 2017.05.26 2017.06.22 2018.06.22

209 Тиристор 14.62 14.62 ХХА 2017.03.13 2017.04.30 2017.07.09

210 Кабелийн корба 6.50 6.50 ШХА211 Тулгуур изолятор 9.77 9.77 ШХА212 Цахилгааны хайрцаг 10.00 10.00 ШХА213 Удирдлагын шкаф 50.00 50.00 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

214 Гал хамгаалагч 16.47 16.47 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

215 Хувиргагч 25.23 25.23 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

216 Богино долгионы гар станц 50.00 50.00 ХХА 2017.03.16 2017.04.04 2017.05.05

217 Засварын реле 5.31 5.31 ШХА218 Хүчдлийн трансформатор 6.07 6.07 ШХА219 Түлхүүр 5.01 5.01 ШХА220 Тоолуур 9.07 9.07 ШХА221 Төгсгөвч шин 10.00 10.00 ШХА222 Хүчний залгуур 380В 32А 9.20 9.20 ШХА

223 ЭО-ын хамгаалалтын фильтрийн патрон 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.01.25 2017.02.10

224 Клем /хүчний/ 7.61 7.61 ШХА225 Диод 10.00 10.00 ШХА226 шүүлтүүрийн олс 44.36 44.36 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

227 Конденсатор , транзистор 9.17 9.17 ШХА228 Хүчдэл тогтворжуулагч 47.52 47.52 ХХА 2017.03.16 2017.04.04 2017.05.05

229 Өөрөө цэвэрлэх шүүлтүүрийн цэвэрлэгч сойз 3.90 3.90 ШХА230 Термометр 5.03 5.03 ШХА231 Дифференциал даралтын датчик 46.31 46.31 ХХА 2017.04.17 2017.04.28 2017.05.30

232 Электроник 6.60 6.60 ШХА233 Хяналтын камер 31.30 31.30 ХХА 2017.04.17 2017.04.28 2017.05.30

234 Ахуйн зай 2.50 2.50 ШХА235 Хими хамгаалалтын бодис 26.53 26.53 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

236 Шилэн кабель 21.03 21.03 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

237 Панелийн сэнс 10.00 10.00 ШХА238 Элэгдэлд тэсвэртэй шаваас 6.74 6.74 ШХА239 ЭО-ын хамгаалах диск 4.50 4.50 ШХА240 Лиебхер бульдозерийн сэлбэг 113.17 113.17 НТШ 2017.02.06 2017.03.20 2017.06.20

241 Хятад бульдозерийн сэлбэг 30.60 30.60 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

242 Ачаа ачигчийн сэлбэг 18.70 18.70 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

243 Өргөж зөөх механизм, түүний сэлбэг 42.28 42.28 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

244 Тээрмийн цахилгаан таль 86.02 86.02 НТШ 2017.02.15 2017.04.03 2017.07.03

245 Гүүрэн краны сэлбэг 9.59 9.59 ШХА 2017.03.03 2017.05.15 2017.07.17

246 Дугуйт ачигч болон тусгай зориулалтын механизмын сэлбэг 6.98 6.98 ШХА

2017.02.08 2017.03.15 2018.03.15

247 Ачааны болон тусгай зориулалтын тээврийн хэрэгсэлийн сэлбэг 50.00 50.00 ХХА

2017.03.03 2017.03.10 2018.04.14

248 Автокран болон тусгай зориулалтын тээврийн хэрэгсэлийн сэлбэг 9.47 9.47 ШХА

2017.02.08 2017.03.15 2018.03.15

249 Хүн тээврийн хэрэгсэлийн сэлбэг эд анги 33.49 33.49 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2018.04.14

250 Хөнгөн тээврийн хэрэгсэлийн сэлбэг эд анги 14.18 14.18 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2018.04.14

251 Автомашины сэлбэг хэрэгсэл бусад 1.65 1.65 ШХА 2017.02.08 2017.03.15 2018.03.15

252 Автомашины Аккумулятор 5.97 5.97 ШХА 2017.02.08 2017.03.15 2018.03.15

253 Автомашины Дугуй, олгой 10.00 10.00 ШХА 2017.02.08 2017.03.15 2018.03.15

254 Зөөврийн компрессорын сэлбэг 0.39 0.39 ШХА 2017.02.08 2017.03.15 2017.05.15255 Миниэксковаторийн сэлбэг 32.78 32.78 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14256 Дамжуулгын ремень 0.91 0.91 ШХА 2017.02.08 2017.03.15 2017.05.15257 Дохиолол холбооны сэлбэг 21.84 21.84 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14258 Илчит тэрэгний сэлбэг 49.38 49.38 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14259 Конвейрийн туузан ремень 111.41 111.41 НТШ 2017.02.04 2017.03.21 2017.06.22260 Вагон хөмрөгчийн сэлбэг 28.91 28.91 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14261 Тоос намжаах төхөөрөмж 15.87 15.87 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14262 Цахилгаан түлхэгчийн сэлбэг 37.79 37.79 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14263 Конвейерийн ролик 25.56 25.56 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14264 Конвейерийн тусгай зориулалтын редуктор 264.99 264.99 НТШ 2017.02.04 2017.03.21 2017.06.22265 Төмөр замын сэлбэг 33.80 33.80 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19266 Төмөр замын дэр мод, дүнз 49.50 49.50 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19267 Агаарын компрессорын сэлбэг 8.92 8.92 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05268 Токарийн суурь машины сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19269 1М63 суурь машины сэлбэг 21.05 21.05 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19

270 Хүчилтөрөгчийн компрессорын сэлбэг 47.97 47.97 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19

271 Каруселлийн суурь машины сэлбэг 17.45 17.45 ХХА 2017.04.04 2017.05.19 2017.07.19

272 CNC токарийн суурь машины сэлбэг 8.67 8.67 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

273 Галын багаж хэрэгсэл 23.37 23.37 ХХА 2017.01.15 2017.03.01 2017.04.02

274 Галын дохиолол, сэлбэг 12.10 12.10 ХХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

275 Галын төрөл бүрийн хор 20.58 20.58 ХХА 2017.01.15 2017.03.01 2017.04.02

276 Техникийн эсгий, брезент 3.03 3.03 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

277 Суурь машины металл боловсруулах багаж 50.00 50.00 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

278 Хэмжих багаж хэрэгсэл 48.21 48.21 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

279 Соронзон хөвүүрт түвшиний шил 116.16 116.16 НТШ 2017.02.04 2017.03.21 2017.06.22

280 Түвшиний шил 0.76 0.76 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

281 Гар багаж 50.00 50.00 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

282 Төрөл бүрийн хөрөөний ир 8.09 8.09 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

283 Зөөврийн гэрэл 8.93 8.93 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

284 Гар цахилгаан багаж 25.98 25.98 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

285 Холхивч халаах төхөөрөмж 6.60 6.60 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

286 Доргио хэмжигч багаж 34.28 34.28 ХХА 2017.01.15 2017.03.01 2017.04.02

287 Точилийн суурь машины чулуу 10.00 10.00 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

288 Таслагч, өнгөлөгч чулуу 46.25 46.25 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

289 Төрөл бүрийн зүлгүүр 26.78 26.78 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

290 Гагнуурын аппарат 36.05 36.05 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

291 Гагнуурын сэлбэг хэрэгсэл 38.45 38.45 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

292 Цахилгаан гар багаж 14.86 14.86 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

293 Домкрат, съёмник 39.26 39.26 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

294 Конвейрийн ремень засварын багаж хэрэгсэл 17.12 17.12 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

295 Металл судлалын лабораторийн багаж сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

296 Металлын дулаан боловсруулалтын сэлбэг 38.66 38.66 ХХА 2017.03.01 2017.04.15 2017.05.16

297 Зуухны горимын багаж 10.00 10.00 ШХА 2017.03.15 2017.04.04 2017.05.05

298 Хор саармагжуулах бүтээгдэхүүн 259.77 259.77 НТШ 1/5/2017 2/20/2017 12/31/2017

299 Ажлын гутал /2 багц/ 263.04 263.04 НТШ 2/9/2017 4/27/2017 5/30/2018

300 Ажлын хувцас /3 багц/ 443.18 443.18 НТШ 2/7/2017 4/17/2017 4/28/2018

301 Ажлын бээлий /2 багц/ 107.54 107.54 НТШ 2/9/2017 4/19/2017 5/1/2018

302 ХХ-ын хамгаалах хэрэгсэл /5 багц/ 194.01 194.01 НТШ 2/9/2017 4/27/2017 5/30/2018303 Электрон болон гэр ахуйн бараа 18.86 18.86 ХХА 2017.01.16 2016.01.25 2017.02.17

304 Бичиг хэргийн хэрэгсэл 22.26 22.26 ХХА 2017.04.13 2017.04.21 2017.12.20305 Төрөл бүрийн бичгийн цаас 19.64 19.64 ХХА 2017.04.20 2017.04.28 2017.12.10

306 Асар майхан 14.85 14.85 ХХА 2017.04.10 2017.04.19 2017.08.30

307 Ус цэвэршүүлэгч, шүүлтүүр 39.66 39.66 ХХА 2017.02.01 2017.02.01 2017.02.24

308 Конторын зориулалтын хөшиг 18.68 18.68 ХХА 2017.01.05 2017.01.16 2017.06.30309 Спортын зориулалтын хэрэгсэл 9.82 9.82 ШХА 2017.01.04 2017.01.04 2017.01.16310 Ногоон байгууламж дагалдах зүйлс 39.92 39.92 ХХА 2017.02.17 2017.02.24 2017.10.13

311 Арчих материал /бохир/ 26.70 26.70 ХХА 2017.01.06 2017.01.16 2017.11.30

312 Төрөл бүрийн арчих материал /цэвэр/ 79.86 79.86 НТШ 2017.01.09 2017.01.18 2017.11.27

313Угаалгын нунтаг, төрөл бүрийн саван, ариутгалын бодис / 2 багц / 112.04

112.04НТШ 2017.01.20 2017.02.24 2017.12.08

314 Шил, толь, шаазан цэвэрлэх бодис 22.10 22.10 ХХА 2017.02.01 2017.02.09 2017.12.04

315Ариун цэврийн болон гарын цаас түүний дагалгах хэрэгсэл 23.34

23.34ХХА 2017.03.10 2017.03.20 2017.11.24

316 Аж ахуйн багаж хэрэгсэл 22.43 22.43 ХХА 2017.01.16 2017.01.23 2017.12.11

317 Ахуй хэрэглээний бараа 40.22 40.22 ХХА 2017.01.27 2017.02.06 2017.11.17

318 Хэвлэмэл бараа 28.44 28.44 ХХА 2017.06.05 2017.06.13 2017.12.18

319 Бэлэг дурсгалын зүйл 48.80 48.80 ХХА 2017.06.05 2017.06.13 2017.12.18

320 Гарын авлага номнууд 4.00 4.00 ШХА 2017.01.09 2017.01.09 2017.01.31

321 Тусгай хэвлэлийн бараа 13.48 13.48 ХХА 2017.01.06 2017.01.09 2017.12.22

322 Ажилчдын смарт карт 18.04 18.04 ХХА 2017.01.06 2017.01.13 2017.03.06

323 Хулдаасан хэвлэл, самбар, плакат 33.32 33.32 ХХА 2/8/2017 3/10/2017 3/30/2018

324 Яаралтай тусламж, өдрийн эмчилгээний материал 29.38 29.38 ХХА 3/6/2017 3/20/2017 3/30/2018

325 Авто замын хаалт, гүдгэр толь 9.06 9.06 ШХА 1/2/2017 1/13/2018

326 Хүнсний мах 704.88 704.88 НТШ 9/6/2017 11/10/2017 11/30/2018

327 хүнсний төрөл бүрийн ногоо 168.33 168.33 НТШ 1/5/2017 3/1/2017 3/1/2018

328 төрөл бүрийн хиам 95.54 95.54 НТШ 1/5/2017 2/20/2017 2/20/2018

329 тахианы мах 89.10 89.10 НТШ 1/5/2017 2/20/2017 2/20/2018

330 Төрөл бүрийн гурил 50.00 50.00 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

331 Сүү сүүн бүтээгдэхүүн 50.00 50.00 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

332 Хоол амтлагч 49.26 49.26 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

333 Майонез, болон бусад амтлагч 47.07 47.07 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

334 ургамлын тос 39.16 39.16 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

335 төрөл бүрийн будаа 45.75 45.75 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

336 өндөг 48.40 48.40 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

337 Төрөл бүрийн мөөг 44.22 44.22 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

338 Талх, гурилан бүтээгдхүүн 20.85 20.85 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

339 дотор мах, үхрийн хэл 22.00 22.00 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

340 гахайн мах /төрөл бүр 15.02 15.02 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

341 загасны мах/төрөл бүр 13.20 13.20 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

342 Жимс, жимсгэнэ 16.67 16.67 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

343 өтгөн чацаргана 13.20 13.20 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

344 Хүнсний бүтээгдэхүүн 14.15 14.15 ХХА 1/5/2017 1/20/2017 1/31/2018

345 Өргөст хэмх,улаан лооль/Дэвшил/ 21.56 21.56 ХХА 4/5/2017 4/20/2017 4/30/2018

346 Шинэ бүтээгдэхүүн 10.00 10.00 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

347 лаазалсан бүтээгдэхүүн 6.35 6.35 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

348 Шилтэй салат, даршилсан бүтээгдхүүн 10.00 10.00 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

349 Төрөл бүрийн гоймон 10.00 10.00 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

350 пүнтүүз 6.99 6.99 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

351 элсэн чихэр 9.90 9.90 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

352 Шар тос 10.00 10.00 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

353 төрөл бүрийн бяслаг 8.14 8.14 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

354 байху цай, кофе, сахар 9.98 9.98 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

355 Айраг 6.60 6.60 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

356 Аньс 10.00 10.00 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

357 Аарц 5.72 5.72 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

358 Үзэм 8.25 8.25 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

359 Чацаргана жимсгэнэ 9.90 9.90 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

360 дүпү 1.16 1.16 ШХА 1/20/2017 2/2/2018

361 Зоогийн газрын туслах хэрэгсэл 23.13 23.13 ХХА 3/6/2017 3/20/2017 3/30/2018

362 Зоогийн газрын сэлбэг хэрэгсэл 23.29 23.29 ХХА 3/6/2017 3/20/2017 3/30/2018

Бараа худалдан авалтын дүн 29,481.12 29,481.12

5. БУСАД

1 Инженерийн барилга байгууламжийн ашиглалт болон цэвэрлэгээний үйлчилгээ үзүүлэх 2,522.8 2,522.8 НТШ 11/30/2016 1/6/2017 11/26/2017

2 Гамшгаас хамгаалах эрсдлийн үнэлгээ хийх 45.0 45.0 ХХА 2017.03.01 2017.04.01 2017.05.01

3 Ажиллагсдын амь нас, эрүүл мэндийн даатгал 50.0 50.0 ХХА 2017.02.15 2017.03.15 2018.02.15

4 Автотээвэр, өөрөө явагч хэрэгсэл, жолоочийн хариуцлагын даатгал 23.5 23.5 ХХА 2017.04.15 2017.05.15 2017.06.15

5 Үнсэн сан-№5-ыг хөрсжүүлэх 102.3 102.3 НТШ 2017.01.20 2017.03.20 2017.09.30

Бусад дүн 2,743.7 2,743.7

НИЙТ ХУДАЛДАН АВАЛТЫН ДҮН 40,930.5 40,930.5

8 Зуухны тогооны түвшин хэмжих хэмжүүр /шууд харах/-ийн шилний ком жийрэг 10.00 10.00 ШХА 2017.01.15 2017.01.30 2017.02.15

9 Мазутын форсунка 44.00 44.00 ХХА 2017.02.10 2017.03.01 2017.05.0110 Калорифер КСК4-12 114.95 114.95 НТШ 2017.02.01 2017.03.20 2017.05.2211 Нүүрс тэжээгчийн цагираг ремень 266.61 266.61 НТШ 2017.01.16 2017.03.10 2017.05.0112 Элэгдэлд тэсвэртэй керамик хавтан 20х20х5 358.92 358.92 НТШ 2017.03.01 2017.04.17 2017.05.2813 Нүүрс нунтаглах тээрмийн сэлбэг 487.27 487.27 НТШ 2017.01.16 2017.03.10 2017.05.0114 Пүршний системийн даралт тохируулагч пүрш 44.00 44.00 ХХА 2017.03.01 2017.03.14 2017.05.0515 Пүршний системийн сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.02.15 2017.03.01 2017.05.0116 Тээрмиййн салхилуурын сэлбэг 696.41 696.41 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2016.06.0317 Яндангийн даавуун компенсатор 146.16 146.16 НТШ 2017.01.20 2017.03.01 2017.05.2018 PGF-н ажлын дугуй 23.20 23.20 ХХА 2017.05.02 2017.05.15 2017.07.0119 Утаа сорогчийн сэлбэг 416.30 416.30 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2017.06.0120 Утаа сорогчийн гулсах холхивч 50.00 50.00 ХХА 2017.03.10 2017.04.01 2017.05.0121 Нягтруулгын агаарын салхилуурын сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.03.15 2017.04.01 2017.05.1522 Цахилгаан шүүлтүүрийн агаарын салхилуур 10.00 10.00 ШХА 2017.04.01 2017.04.15 2017.05.1523 Бакны түвшиний шил 1.44 1.44 ШХА 2017.05.05 2017.05.10 2017.06.1024 Цахилгаан шүүлтүүрийн сэлбэг 40.19 40.19 ХХА 2017.06.01 2017.06.15 2017.07.0125 Шнекийн кардан холбоос 4.95 4.95 ШХА 2017.4.15 2017.05.01 2017.05.1526 Слюда 160х30 8.88 8.88 ШХА 2017.01.10 2017.01.15 2017.02.1527 Үнсний шугамын компенсатор 50.00 50.00 ХХА 2017.02.15 2017.03.01 2017.04.1528 Хуурайгаар үнс зайлуулах төхөөрөмжийн сэлбэг 82.04 82.04 НТШ 2017.03.10 2017.04.30 2017.6.3029 Төрөл бүрийн холхивч 707.16 707.16 НТШ 2017.09.01 2017.10.15 2018.10.2030 Төрөл бүрийн паронит 105.87 105.87 НТШ 2017.01.15 2017.03.01 2017.04.0131 Резин хийц 89.83 89.83 НТШ 2017.01.15 2017.03.01 2018.03.0732 Техникийн резин 50.00 50.00 ХХА 2017.03.01 2017.03.15 2017.04.1533 Манжет резин 10.00 10.00 ШХА 2017.01.15 2017.12.1534 Чигжээсийн материал 130.44 130.44 НТШ 2017.02.01 2017.03.15 2017.04.1535 Өндөр даралтны хаалтны сальник 10.00 10.00 ШХА 2017.03.15 2017.03.22 2017.04.3036 Мазут 1,234.20 1,234.20 НТШ 2017.06.01 2017.07.15 2017.08.15

37 Төрөл бүрийн хар ган лист 500.16 500.16 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

38 Төрөл бүрийн болт гайка 47.61 47.61 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

39 Төрөл бүрийн тросс, татлага,строп 36.49 36.49 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

40 6-н талт болон бөөрөнхий цувимал ган 591.08 591.08 НТШ- 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

41 Ган угольник,двутавр швеллер 123.88 123.88 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

42 /Ган,гуулин Фольга,зэс лист,хөнгөн цагаан лист/ 27.34 27.34 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

43 Баббит Б83 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

44 Зуухны уур халаагчийн самны материал 49.99 49.99 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

45 Труба хоолой /ГОСТ-той/сангийн труба/ 355.04 355.04 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

46 ТУ-тай труба өндөр даралтын зуухны халах гадаргуун труба/ 625.83 625.83 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

47 Өндөр даралтын зуухны экономайзерын хавчаарны материал 49.26 49.26 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

48 Гуулин труба 642.20 642.20 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017

49 Зуухны галлалгааны уурын коллеторын 1-р секцийн шугам,булан,тройникан тусгай металл хийц 1,151.99 1,151.99 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

50 Бүрхүүлтэй электрод 225.33 225.33 НТШ 2/20/2017 3/20/2017 6/20/2017

51 Цахилгаан нуман гагнуурын электрод 49.95 49.95 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

52 Бусад/аваарийн үед хэрэглэх электрод авах/ 10.00 10.00 ШХА

53 Тусгай зориулалтын холбогч материал/аргон,хагас автомат гагнуур 44.67 44.67 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 5/25/2018

54 Тээрмийн бул тавагны шаваасны тусгай утас 182.70 182.70 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

55 Өрлөг дулаалгын материал 235.73 235.73 НТШ 2/20/2017 3/20/2017 6/20/2017

56 Барилгын цемент 41.57 41.57 ХХА 9/11/2017 10/16/2017 10/16/2018

57 Дулаалгын даавуу 49.22 49.22 ХХА 9/11/2017 10/16/2017 10/16/2018

58 Нунтаг асбест 209.75 209.75 НТШ 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017 Тусгай зөвшөөрөлтэй59 Цонхны шил 8.41 8.41 ШХА60 Айэрокондишн/хөргөлтийн төхөөрөмж/ 46.68 46.68 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017

61 Шамотный тоосго 50.00 50.00 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/2017 Зуухны шахтны

62 Төрөл бүрийн будаг, будгийн материал 139.73 139.73 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

63 Тусгай будаг,хими хамгаалалт,бэхжүүлэгч гэх мэт/ 10.00 10.00 ШХА

64 ЗЦ,ТДЦ-н металл эд анги /дотоодын үйлдвэрлэлээр хийлгэх/ 232.54 232.54 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

65 Керамик плитаны өндөр градусын улаан силикон цавуу 124.45 124.45 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

66 БКЗ420 Зуухны үнс баригчийн багц хоолой,хамгаалалтын хуяг,/ 186.95 186.95 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

67 Алхан бутлуур МД-70-н 110Г13Л- маркийн ган алх 90.96 90.96 НТШ 12/28/2016 2/10/2017 3/20/2017

68 Отвод,переход,фланец,тройник 49.95 49.95 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

69 Хуванцар хоолой холбох хэрэгсэл/муфт,па,булан,тройник,шилжвэр/ 29.96 29.96 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

70 Ялтсан бойлер, халаагуур 19.09 19.09 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

71 Дээврийн Вентилятор болон агааржуулалт,салхилуур түүний сэлбэг 45.89 45.89 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

72 Төрөл бүрийн шланг угаалгын резинин хоолой 43.16 43.16 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201773 Хөнгөн цагааны силикатын олс,хөвөн материал 40.14 40.14 ХХА 5/25/2017 6/30/2017 12/29/201774 Барилгын улаан тоосго 1.23 1.23 ШХА эх орны үйлдвэрээс75 Турбины компенсатор 49.85 49.85 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201776 Элс хайрга,дайрга 3.98 3.98 ШХА эх орны үйлдвэрээс77 Мод,модон эдлэхүүн/шатны тусгай банз/ 25.47 25.47 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017 эх орны үйлдвэрээс78 Ширмэн бэлдэц цутгамал 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201779 Өнгөт металл /гууль,/ 173.57 173.57 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201780 Булны гагнуурын холбогч материал 49.98 49.98 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201781 Бронзон круг ф90-120мм 256.49 256.49 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201782 Төрөл бүрийн шилэн базальтан хөвөн 119.63 119.63 НТШ 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201783 8мм-н халуунд тэсвэртэй ган лист 50.00 50.00 ХХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/201784 Дулаалгын шахдаг хөөс,зэв арилгагч,силикон/ 10.00 10.00 ШХА 3/15/2017 5/25/2017 12/29/2017

164 Блокын реле хамгаалалт 300.37 300.37 НТШ 2017.02.10 2017.03.22 2017.04.22

165 6/0.4кВ тэжээлийн кабель 210.60 210.60 НТШ 2017.01.15 2017.02.24 2017.12.31

166 Хяналт удирдлагын кабель 157.82 157.82 НТШ 2017.01.15 2017.02.24 2017.12.30

167 Ороомгийн утас 93.73 93.73 НТШ 2017.01.15 2017.02.25 2017.12.30

168 Давтамж хувьсгуур 41.24 41.24 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.05.03

169 DCS Удирдлагын сэлбэг 170.21 170.21 НТШ 2017.01.13 2017.02.24 2017.05.01

170 ДХХА гүйцэтгэх механизм 96.47 96.47 НТШ 2017.02.03 2017.02.24 2017.05.03

171 Компьютерийн ба сүлжээний сэлбэг 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

172 Хувиарлах байгууламжийн иж бүрэн ячейк 101.05 101.05 НТШ 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

173 Вакуум таслуур удирдлагын блок 226.55 226.55 НТШ 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

174 Хуурай салгуур 270.18 270.18 НТШ 2017.02.03 2017.03.20 2017.06.30

175 Устөрөгчийн тоноглолын сэлбэг 307.27 307.27 НТШ 2017.02.03 2017.03.20 2017.06.30

176 Уурын тоолуурын мэдээний программ 45.82 45.82 ХХА 2017.02.08 2017.02.24 2017.03.31

177 Химийн эсрэг осмосын бодис 215.30 215.30 НТШ 2017.02.06 2017.03.18 2017.12.29

178 Химийн ус бэлтгэлийн бодис 135.42 135.42 НТШ 2017.02.06 2017.03.18 2017.06.30

179 Техникийн Давс 300.00 300.00 НТШ 2017.09.18 2017.11.15 2018.09.15

180 Ультра шүүлтүүрийн мембран 117.70 117.70 НТШ 2017.02.13 2017.04.03 2017.06.05

181 химийн Урвалж бодис 31.33 31.33 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

182 Химийн шинжилгээний сав хэрэгсэл 16.23 16.23 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

183 Хөндийрүүлэгч материал 50.00 50.00 ХХА 2017.02.06 2017.02.28 2017.12.31

184 Энгийн пускатель 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

185 Рубильник 8.84 8.84 ШХА 2017.05.06 2017.07.09

186 Вакум контактор CKG1-400/66 7,2 кВ,400A 12.10 12.10 ХХА 2017.03.06 2017.03.20 2017.04.21

187 Лабораторийн шинжилгээний багаж 15.77 15.77 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

188 Контроллёр 43.83 43.83 ХХА 2017.04.14 2017.06.02 2018.06.02

189 Үнсийг хийн аргаар цэвэрлэх төхөөрөмжийн даавуу 32.52 32.52 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.32

190 Өндөр хүчдлийн кабель туршигч нам давтамжийн төхөөрөмж 45.00

45.00 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

191 Инверторын сэнс 25.55 25.55 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

192 Төрөл бүрийн гэрэл, гэрэлтүүлгийн хэрэгсэл 102.49 102.49 НТШ 2017.04.14 2017.06.02 2018.06.02

193 Даралтын датчик 18.09 18.09 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

194 Уур усны даралт хэмжих хэрэгсэл 43.25 43.25 ХХА 2017.01.05 2017.02.06 2017.12.31

195 Мөнгөн тооцоот дулааны тооцоолуур 46.63 46.63 ХХА 2017.04.05 2017.04.20 2017.05.31

196 Идэвхжүүлсэн нүүрс 50.00 50.00 ХХА 2017.01.18 2017.02.10 2017.05.31

197 UPS 1000VА батерей 24.12 24.12 ХХА 2017.03.07 2017.03.31 2017.06.02

198 Автомат энгийн 32.39 32.39 ХХА 2017.01.07 2017.01.30 2017.12.31

199 Аналог модуль 48.75 48.75 ХХА 2017.02.22 2017.03.10 2017.05.31

200 Принтерийн хор, хор цэнэглэх 45.27 45.27 ХХА 2017.05.26 2017.06.22 2018.06.22

201 Холбоо дохиололын кабель 16.54 16.54 ХХА 2017.03.13 2017.04.30 2017.07.09

202 Термопарын утас 4.96 4.96 ШХА203 Электро шётка 35.06 35.06 ХХА 2017.01.05 2017.01.30 2017.12.31

204 Гүйдэл хязгаарлагч 27.00 27.00 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.04.15

205 Холбооны сэлбэг 21.19 21.19 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.05.23

206 Цахилгаан хөдөлгүүр /бага кВт/ 48.06 48.06 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.05.23

207 Тэжээлийн блок 35.14 35.14 ХХА 2017.02.03 2017.02.24 2017.04.15

208 Удирдлагын блок 17.57 17.57 ХХА 2017.05.26 2017.06.22 2018.06.22

209 Тиристор 14.62 14.62 ХХА 2017.03.13 2017.04.30 2017.07.09

210 Кабелийн корба 6.50 6.50 ШХА211 Тулгуур изолятор 9.77 9.77 ШХА212 Цахилгааны хайрцаг 10.00 10.00 ШХА213 Удирдлагын шкаф 50.00 50.00 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

214 Гал хамгаалагч 16.47 16.47 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

215 Хувиргагч 25.23 25.23 ХХА 2017.02.17 2017.03.10 2017.4.30

216 Богино долгионы гар станц 50.00 50.00 ХХА 2017.03.16 2017.04.04 2017.05.05

217 Засварын реле 5.31 5.31 ШХА218 Хүчдлийн трансформатор 6.07 6.07 ШХА219 Түлхүүр 5.01 5.01 ШХА220 Тоолуур 9.07 9.07 ШХА221 Төгсгөвч шин 10.00 10.00 ШХА222 Хүчний залгуур 380В 32А 9.20 9.20 ШХА

223 ЭО-ын хамгаалалтын фильтрийн патрон 50.00 50.00 ХХА 2017.01.05 2017.01.25 2017.02.10

224 Клем /хүчний/ 7.61 7.61 ШХА225 Диод 10.00 10.00 ШХА226 шүүлтүүрийн олс 44.36 44.36 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

227 Конденсатор , транзистор 9.17 9.17 ШХА228 Хүчдэл тогтворжуулагч 47.52 47.52 ХХА 2017.03.16 2017.04.04 2017.05.05

229 Өөрөө цэвэрлэх шүүлтүүрийн цэвэрлэгч сойз 3.90 3.90 ШХА230 Термометр 5.03 5.03 ШХА231 Дифференциал даралтын датчик 46.31 46.31 ХХА 2017.04.17 2017.04.28 2017.05.30

232 Электроник 6.60 6.60 ШХА233 Хяналтын камер 31.30 31.30 ХХА 2017.04.17 2017.04.28 2017.05.30

234 Ахуйн зай 2.50 2.50 ШХА235 Хими хамгаалалтын бодис 26.53 26.53 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

236 Шилэн кабель 21.03 21.03 ХХА 2017.03.17 2017.04.14 2017.05.30

237 Панелийн сэнс 10.00 10.00 ШХА238 Элэгдэлд тэсвэртэй шаваас 6.74 6.74 ШХА239 ЭО-ын хамгаалах диск 4.50 4.50 ШХА240 Лиебхер бульдозерийн сэлбэг 113.17 113.17 НТШ 2017.02.06 2017.03.20 2017.06.20

241 Хятад бульдозерийн сэлбэг 30.60 30.60 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

242 Ачаа ачигчийн сэлбэг 18.70 18.70 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

243 Өргөж зөөх механизм, түүний сэлбэг 42.28 42.28 ХХА 2017.03.03 2017.03.10 2017.04.14

244 Тээрмийн цахилгаан таль 86.02 86.02 НТШ 2017.02.15 2017.04.03 2017.07.03

7

Технологи

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №012 (558) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

60 тэрбум төг-рөгөөр бохирдлыг 80 хувь бууруулах боломж бий

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Зуухнаас гарч буй халуун утаа хамгийн түрүүнд тахир яндангаар дамжин сууринд ордог. Ийн орохдоо сууринд бэхэлсэн шүүлтүүрээр утааны тодорхой хэсэг шүүгдэнэ.

Шинжлэх ухааны академийн Физик, технологийн хүрээлэн-г и й н х эн х а я г да л ш и л бо ловс руулж, ду лаалгын хөөсөн -цөр хавтан үйлд вэрлэж байна. Уг техно логийг нээснээс хойш гурван жил өнгөрч буй ч одоо л эцсийн бүтээг дэхүүн гаргах боломтой болсныг тус хүрээ-лэнгийн инноваци хариуцсан мэргэжилтэн Б.Мэндбаяр хэллээ. Тус хүрээлэнгийн шил, шилэн бүтээгдэхүүний лабо раторийн өрөөнд шилээр урласан хөрөг дүр, шилэн таваг, аяга сэлтийг эгнүүлэн тавьжээ. Архины лонхыг хайлуулан буталж, элс шиг болгон боловс руулаад явган хүний замын хавтан хийсэн байна. Ингээд бид Б.Мэнд-баяртай уулзаж, ярилцсанаа хүргэе.

-Шилийг дахин боловс руулж, дулаалгын хөөсөнцөр мате-риал хийж байгаа гэсэн. Бусад дулаалгын материалаас ямар давуу талтай вэ?

-Хаягдал шил цуглуулж, бут-лаад, үүнийгээ өндөр градуст хайлуулж, өөрсдийнхөө гарга-сан технологиор цемент зэрэг бусад зүйлтэй холиод дулаалгын хөөсөнцөр блок гаргаж авсан.

Бидний гаргасан хөөсөнцөр хавтан бусад дулаалгын мате-риалаас бат бөх чанартай. Хам гийн гол нь хаягдал шилээр үйлдвэрлэж байгаа тул өртөг нь

ГАРААНЫ БИЗНЕС

Хаягдал шилийг дахин боловсруулж, дулаалгын материал гаргасанҮнэгүй бэлэн түүхий эдийг зах зээлийн эргэлтэд оруулна гэдэг том дэвшил

Б.Гандолгор@gandolgorZGM

өндөр биш. -Гаднын орноос технологийг

нь нутагшуулсан юм уу, эсвэл манай эрдэмтэд шинэ технологи гаргаж авсан юм уу?

-Гаднын улс орнуудад ийм технологи байдаг. Гэхдээ манай хүрээлэнгийнхэн өөрсдийн аргаар дулаалгын хөөсөнцөр хийсэн. Хаягдал шил ашиглахад ямар бүтээгдэхүүн гарч байна гэдгийг судалж, туршсан. Бид хаягдлаар юу хийж болох талаар удаан судалсан. Ингээд “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хаягдал цагаан шороог дахин боловсруулж, шил гаргаж үзсэн. Энэ гаргаж авсан шилээ бутлаад хөөсөнцөр блок хийсэн. “Эрдэнэт”-ийн цагаан шороо бол уул овоо шиг элбэг байна шүү дээ. Ийм үнэгүй зүйлийг үнэтэй болгож хувиргаж байна л гэсэн үг.

-Хаягдал шилээр хэр хэмжээ-ний хөөсөн блок үйлдвэрлэсэн бэ. Захиалгаар хийж өгөх боломж хэр байна вэ?

-Одоохондоо туршилтаар цөөн тоогоор үйлдвэрлэсэн. Үйлд вэрлэл явуулна гэвэл тоног, төхөө рөмж, байрнаас эхлээд олон зүйл хэрэг болно. Эхний ээлжинд лабораторийн туршилтаар бэлэн болголоо. Гадуур борлуулж буй дулаалгын материалаас хөнгөн жинтэй, дулаан алдалт бага гэдгийг тогтоосон. Үйлдвэр байгуулах гэхээр хөрөнгө

санхүүгийн бэрхшээл тулгараад байна.

-Гаргаж авсан хөө сөн блокоо чанартай гэдгийг юугаар батлах юм бэ?

-Туршилтаар гаргаж авсан хавтангууд бусад дулаалгын материалтай харьцуулж үзэхэд илүү чанартай нь нотлогдсон.

-Үйлдвэр байгуулахад хэч-нээн төгрөг хэрэгтэй байгаа вэ. Тооцоо лол гаргаж үзсэн үү?

-Уг нь хаягдал шил бол үнэгүй бэлэн түүхий эд. Гэхдээ тоног, төхөө рөмжийн үнэ өндөр болохоор барагцаагаар долоон тэрбум төгрөг хэрэг болох юм билээ. Бид олон удаагийн үзэс-гэлэнд оролцож бүтээгдэхүүнээ танилцуулсан. Сонирхсон хүн бүр ам сайтай байсан. Хэрэв санхүүгийн боломж бүрдээд үйлдвэр бай гуул чихвал зах зээлд эрэлттэй байх болов уу. Гол нь шил хайлуулдаг зуух хүчин чадал сайтай, их багтаамжтай

байх ёстой. -Нэг хөөсөн блок гаргаж ава -

хад хэр хэмжээний шил орох вэ? -Олон шил хайлуулах шаард-

лагагүй. 0.75 граммын нэг лонх хайлуулахад хааш хаашаа 25 см-ийн хэмжээтэй хавтан гарна. Манай хүрээлэнгийн энэ лаборатори шил шилэн бүтээг-дэхүүний төслийн шугамаар тоног, төхөөрөмжтэй болсон. Хаягдал шилийг яаж эдийн засгийн эргэлтэд оруу лах вэ гэдгийг удаан судалж байж, ийм үйлдвэрлэл эхлүүлсэн.

-Хөрөнгө оруулах газар олдох нь уу. Гад наас хөрөнгө босгох талаар судалж үзсэн үү?

-Зарим компанийн удирдлага сонирхож л байсан. Манай улсын эдийн засаг хүндхэн байгаа болохоор зориг гаргаж хөрөнгө оруулах газар ховор байх шиг байна. Манай хүрээлэнгийнхэн ӨМӨЗО-ы үзэсгэлэн худалдаанд оролцсон. Тэндхийн нэг биз-

нес мэн их сонирхож байсан. Одоогоор холбоо тогтоогоогүй л байна. Ер нь үйлдвэрлээд эхэлчихвэл захиалагч нар бий. Их хэмжээгээр үйлдвэрлэх боломжтой болчихвол барилгын компанийнхан авахад бэлэн гэдгээ илэрхийлсэн.

-Эрс тэс уур амьс гал тай Мон голын нөхцөлд барилгын дулаал гын хамгийн сайн тохир-сон материал болж чадах уу?

-Эрдэмтдийн үзсэнээр Монгол орны уур амьсгалд хамгийн тохиромжтой бүтээг дэхүүн болсон. Материал нь өртөг хямд учраас зах зээлд нийлүүлэх ханш нь боломжийн байна байх. Эхний ээлжинд үйлдвэрлэл явуулахад гол нь шил хайлуулах хүчин чадал сайтай, их багтаамжтай зуух л хэрэгтэй байгаа.

-Хаягдал шил боловсруулж явган хүний замын хавтан хийсэн гэл үү. Энэ бүтээгдэхүүн эрүүл мэндэд хэр тохирсон бэ?

-Шавар тоосготой харьцуу-лашгүй чанартай материал болсон. Давуу тал нь хөнгөн, өртөг багатай. Гэхдээ бид архины шилийг боловсруулахдаа өнгөөр нь ялгаж хайлуулдаг. Бас өнгө оруулдаг. Байгальд ээлтэй эко технологи гэж дүгнэж болно.

Архины шилийг хайлуулж хийсэн хөөсөнцөр хавтангаа дахин боловсруулж болдог. Тиймээс хог хаягдал гарахгүй. Мөн Буйр нуурын элс кварц өндөртэй болохоор шил хийхэд илүү тохиромжтой байдаг. Буйраас бага зэрэг элс авчирч шил хийж туршсан.

-Танай эрдэмтдийн гаргасан хөөсөнцөр блокоор хувийн байшин барьж болох уу?

-Болно. Дулаан алдалтыг 4-5 дахин бууруулдаг болохоор сайн технологи гэж үнэлээд байгаа. Ер нь бол дулаанд хэмнэлт гаргана гэсэн үг.

-Хөөсөнцөр болон явган хүний замын хавтангаас өөр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж үзэв үү?

-Бэлэг дурсгалын шилэн эдлэл хийсэн. Бас таваг, аяга ч хийж үзлээ. Уг нь үйлдвэрлэлээ эхлүүлчихвэл олон төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэмээр байна. Одоо хэв бэлдэж байгаа. Ямар хэмжээгээр хийхээ нарийн тогтоох шаард лагатай байна.

Технологио гаргаад 2014 оноос “Алтан шил” нэртэй гарааны компаниа байгууллаа. Үйлдвэр-лэлд нэвтрүүлэх л үлдээд байна. Гарааны компа нийг хөл дээр нь бостол ШУА дэмжих бололцоогүй учраас бид өөрсдөө санхүүжилт хайж байна. Судалгааны ажил гэж үзээд байвал энэ технологи лабораторид л үлдэнэ. Тэгэхээр гарааны компани байгуулаад, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлвэл удаан хугацаанд судалгаа хийсний ашиг тус гарах юм.

Нүүрс түлж, утаа ялгаруулсан ч орчноо бохирдуулахгүй аж төрөх олон шийд лийн нэг нь эко яндан юм. Энэ бол монгол хүний зохион бүтээсэн дэл хийд данстай бүтээгдэхүүн.

“А га ары н бох и рд л ы г бууруулахад иргэн таны орол цоо” т ех нолог и й н үзэсгэлэнд анхаарал татсан олон төхөөрөмж байсан ч хамгийн шилдэг, нэн шаардлагатай нь эко яндангийн багц байлаа.

Нүүрсний утааг 100 хувь шүүдэг“Arya”хэмээхяндангийнбагц бол зохион бүтээгч З.Зол-жаргалын нээлт. Ийн хэлж буй нь эл бүтээлээрээ тэрбээр 2014 онд Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын “Шилдэг шинийг санаачлагч” шагнал авчээ. Өнгөрсөн хугацаанд бүтээлээ улам сайжруулж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд бэлэн болоод буй аж.

“Монгол ахуйгаас зуухыг шууд хална гэж байхгүй шүү дээ. Эко сууц барьсан хүмүүс ч орчин үеийн зуухтай. Тиймээс зууханд гал түлж л байгаа бол эко яндан суурилуулдаг болчихвол утаанд санаа зоволтгүй” хэмээн З.Золжаргал учирлав.

Нийслэлийн агаарын бохирд-лыг бууруулах олон шийдэл бий. Ихэнх нь урт хугацаанд үр дүнгээ өгнө. Гэтэл энэ бүхнийг хүлээх хугацаа бидэнд байхгүйг уушги нь утаа шүүгч болсон иргэдийн эрүүл мэнд бэлхнээ харуулна.“Arya”яндангийнидшидийг онцлох болсон шалтгаан бол чухам энэ.

0.75 граммын лонхоор хааш хаашаа 25 см-

ийн хэмжээтэй хавтан хийнэ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Утааны дайсан - эко яндан

Уг багц нийтдээ гурван төр-лийн бүтээгдэхүүнээс бүрдэнэ. Зуухны суурь, дулаан цацруу-лагч нь зууханд үүссэн дулаан илчийн гэрт хүртэх боломжийг нэмэгдүүлдэг. Харин эко яндан нь агаарт цэвэр утаа ялга-руулах үүрэгтэй. Тус бүрийг нь тайлбарлая.

СУУРИЙГ ОРЛОХ ШҮҮЛТҮҮР

Зуух бүрийн доор суурь тавьдаг. Багц төхөөрөмжийн нэг болох суурь нь ахуйд нийцэж, байгальд ээлтэй хоёр үүрэг гүйцэтгэдэг. 100х80х10 см-ийн хэмжээтэй суурь нь яндангийн хоёр углуургатай аж. Нэгэнд нь зуухны янданг тахийлган холбоно. Харин нөгөөд шулуун яндан углаж, гэрийн тооноор шууд гаргана.

Зуухнаас гарч буй халуун утаа хамгийн түрүүнд тахир яндангаар дамжин сууринд ордог. Ийн орохдоо сууринд бэхэлсэн шүүлтүүрээр утааны тодорхой хэсэг шүүгддэг

аж. Утааг дагаж орж ирсэн дулаан нь суурийг халааж, тусгай цацруулагч металлын тусламжтай орчноо төөнөдөг байна. Харин нөгөө яндангаар нь утаа агаарт гадаг шилна.

ЭКО ЯНДАНСууринд тодорхой хэмжээгээр

шүүгдсэн утаа яндангаар дам-жиж гадагшлахдаа мөн дахин 100 хувь цэвэршинэ. Энэ үүргийг үндсэн бүтээгдэхүүн болох шүүлтүүртэй яндан гүйцэтгэдэг байна. Гэрийн яндангийн оройд суурилуулснаар утааны нарийн тоосонцрыг хамгийн үр дүнтэй шүүдэг аж.

Эко яндангийн дээд хэсэгт 0,85 кВт-ийн цахилгаан мотор бий. Зууханд түлш асаж эхэлмэгц үүний тусламжаар богино хугацаанд бүрэн шаталтанд ордог байна. Дүлэгнээд байдаг нүүрс ч ялгаагүй. Ингэснээр хорт утаа богино хугацаанд, маш нарийн шүүлтүүрээр гадагшилна гэсэн үг. Өдөрт гурван удаа галлана гэж тооцвол

зөвхөн яндангийн моторны эрчим хүчний төлбөрт сард 2000 төгрөг төлөх юм. Харин дулаанд зарцуулдаг эрчим хүчээ 50 хувь хэмнэх боломжтой.

Цахилгаан мотор түлшний бүрэн шаталтыг дэмжсэнийхээ

дараа автоматаар унтардаг. Өөрөөр хэлбэл, галлаж эхэлснээс хойш хагас цаг орчмын дараа яндан цахилгаан зарцуулахаа автоматаар болих юм.

Хэрэглээний хувьд бүх төр-лийн зууханд тавих боломж той. Зөв, буруу галлагаа ч яндан гийн үр дүнд нөлөөлөхгүй.

ДУЛААН ЦАЦРУУЛАГЧ ЯНДАН

Зуухнаас ялгарч буй дулааны нэлээд хэсэг нь яндангаар дамждаг. Гэвч халуун төмрөөр хайрах мэт тэр их дулаан эргэн тойронд огт хүртдэггүй. Харин “Arya” иж бүрдлийн дулаанцацруулагчийн тусламжтай яндангийн дулааныг гэртээ

аж. Харин дулаан цацруулагч тавиагүй дээд хэсгийг алгаа наах шахам ойртуулж байж яндан түлмээр халж буйг мэдрэв. Цайрт төмрийн тус-ламжтай зууханд бий болсон дулааны хүртээмжийг ийнхүү нэмэгдүүлжээ.

ХЯЛБАР ХЭРЭГЛЭЭЯнданг сардаа хоёр удаа

хөөлнө. Гэхдээ тоншиж эс-вэл сугалж аваад цэвэрлэх шаард лагагүй. Гэр дотроосоо унжлагаас нь нэг татахад л янданд хуримтлагдсан тортог зууханд бууна. Өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд, ахмад настнуудад түвэг багатай байхаар эл шийдлийг гаргаж ирсэн байна. Үүнээс гадна цахилгаан тасарсан болон яндан тортогоор дүүрсэн үед ч аюулгүй ажиллах горимыг нь хангаж өгчээ. Ийм горимоор ажиллавал утааг 70 хувь л шүүх аж. Мөн гал түймэр гарах эрсдлийг ч гэсэн тооцсон байна. Хэт хүчтэй галласны улмаас яндангаас цог гарч, дээвэр дээр унаснаас гал авалцах эрсдэл их. Тэгвэл эко яндантай бол хэчнээн хүчтэй галласан ч цог гаргахгүй.

Өртгийн хувьд яндангийн нэг багц 300 мянган төгрөгөөр босож буй аж. Харин үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, үйл ажиллагааны зардалдаа хэмнэлтээ шингээс-нээр нэгж үнийг нь үүнээс буулгах боломжтой юм байна. Нийслэлийн хэмжээнд 200 мянган өрхийг хоёр жилийн дотор эко яндангаар хангахад 60 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Энэ нь улсын төсөвт агаар бохирдуулагч эх үүсвэрүүдээс цугладаг хоёр жилийн төлбөртэй тэнцэх дүн юм.

Хамгийн гол нь богино хуга цаанд агаарын бохирдлыг багасгах нэг шийдэл гэдэг нь олзуурхууштай. 200 мянган өрх хэрэглэвэл нийслэлийн агаарын бохирдол 80 хувь багасна гэсэн үг.

тогтоон барих боломжтой.Биднийг туршилтын гэрт

ороход яндангийн талаас доод хэсэгт дулаан цацруулагчийг тавьсан байв. Гарын алгаа ойртуулбал яндангийн дулаан бараг хагас метрээс төөнөх

Лавлах

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558)

УДЭТИх зохиолч Д.Нацагдоржийн амьдралаас сэдэвлэсэн Ш.Гүрбазарын “Жаргаагүй нар” түүхэн эмгэнэлт жүжгийг энэ сарын 19, 20-нд 19.00, 21,22-нд 18.00 цагт тоглоно.Мөн "Юнител"-ийн хэрэглэгч 100 gg-ээр 5000 төгрөгийн хөнгөлөлт эдэлж үйлчлүүлэх боломжтой.Тасалбарын үнэ: 10-25 мянган төгрөг. Италийн алдарт зохиолч Нобелийн шагналт Дарио Фо "Чөлөөт хос" мюзикл инээдмийн жүжгийг энэ сарын 27-нд 19.00, 28-нд 18.00 цагт толилуулна.

THE BASEMENTThe Colors хамтлагийн долоон жи лийн ойд зориулан энэ сарын 27-ны 20.00 цагт үдэшлэг зохион байгуулна.

“ДУНД ГОЛ” КАФЕ“Wine and Jazz night” дуучин Солонго өөрийн уран бүтээлээс болон, гадаадын жааз дуунуудыг дуулах аж. Тоглолт энэ сарын 21-нд 20.00 цагт болно.

ДБЭТ“Жаргалтай залуу нас” залуу хөгжимчдийн концертыг ирэх сарын 14-нд 19.00 цагт Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт тоглоно.

УЛСЫН ФИЛАРМОНИ“Сонгодог хөгжмийн концерт”-ыг энэ сарын 26-нд 19.00 цагт Улсын филармонид тоглох гэж байна.

БУЛГАН АЙМГИЙН ХӨГЖИМТ ЖҮЖГИЙН ТЕАТР

Булган нутгаас төрөн гарсан үе үеийн шилдэг уран бүтээлчид, оюутан залуусын нэгдсэн “Хүсэл нийлсэн эгшиг” тоглолт энэ сарын 19, 20-нд аймгийн хөгжимт жүжгийн театрт тоглоно.

МҮЭСТО“Эх ундарга” ардын урлагийн их наадам тоглолт ирэх сарын 17-19-нд 19.00 цагт Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн соёлын төв ордонд болно.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-Бээжин 07:30 09:45Бээжин-УБ 11:30 14:00УБ-Сөүл 17:10 21:15 Сөүл-УБ 19:40 21:30УБ-Москва 00:00 07:10Москва-УБ 20:05 00:00УБ-Хөх хот 08:00 10:20 Хөх хот-УБ 11:20 14:10Берлин-УБ 13:15 06:15

Москва-УБ 21:35 07:30УБ-Эрхүү 21:10 02:40Эрхүү-УБ 15:35 06:20УБ-Замын-Үүд 20:00 07:50Замын-Үүд-УБ 21:35 09:55Эрдэнэт-УБ 19:10 05:48УБ-Эрдэнэт 20:30 07:45Сүхбаатар-УБ 06:30 16:35УБ-Сүхбаатар 10:55 19:52

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

08:20 Өглөөний зочин

11:20 “Цаг үе, үзэл бодол”

13:30 “Ирээдүйд илгээх захидал” сурагч солилцоо

16:20 Сонирхолтой шинжлэх ухаан

18:20 “Тусгай салаа” ОАК

21:05 Энд гарц байна: “Монгол наадмын өнөө ба ирээдүй”

07:00 "Эзэнт гүрнийг босгосон нь" нэвтрүүлэг

11:30 "Том сорилт, томоор сэтгэгчид" нэвтрүүлэг

14:00 "Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр: Үндэсний хөгжлийн гараа"

17:00 "Bloomberg Surveillance" шууд орчуулгын хөтөлбөр

20:00 “MadeIn-Mongolia: SDevelopment ХХК" нэвтрүүлэг

21:00 "Мөнгөний урсгал" хөтөлбөр

09:00 "Cook Club" хоолны шоу нэвтрүүлэг

12:00 "4 өнгө" цаг агаарын хөтөлбөр

13:00 “Англи хэлний" алсын зайн сургалт: Гүнзгий шат

15:00 Гайхалтай аяллууд /Малайз/

20:40 "80 саяын уналт" асуулт хариултын шоу нэвтрүүлэг

00:25 “Кино миний амьдрал” нэвтрүүлэг

09:30 "Тог тог тог" нэвтрүүлэг

11:40 "Гурван баавгай" хүүхэлдэйн кино

14:00 “Хүрээлэн амьд ертөнц”

17:00 "Он цагийн эрэлчид" МУСК

18:00 Наашаа цаашаа

00:40 "Ховор хүмүүс" МУСК

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

“Травиата” дэлхийн сонгодог дуурь

УГЗ Ё.Цэрэндолгорын найруулгаар гуравдугаар сарын 17-нд “Травита” дээлхийн сонгодог дуурийг тоглохоор болжээ. Александр Дюмагийн “Камелийн цэцэгт хадагтай” зохиолоос сэдэвлэн дуурийг бичиж байжээ. "Травиата" дуурь өнөөдөр дэлхий дахинд театруудын урын санд томоохон байр суурь эзэлдэг аж. Манай театрын тайзнаа 1977 онд анх тавьсан бөгөөд найруулагчаар УГЗ Ё.Цэрэндолгор, удирдаачаар УГЗ Ч.Жамсранжав, ерөнхий зураачаар АЗ Ч.Гунгаасүх нар ажиллажээ. Энэхүү дуурийг 2005 онд дахин тоглосон байдаг. Харин гурав дугаар сарын 17-нд тоглох тоглолтын тайз чимэглэлийг СТА Г.Ганбаатар, хувцсыг Г.Оюун хариуцжээ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР I.18 -24o

-31o

I.19 -19o

-32o

I.20 -19o

-29o

I.21 -19o

-29o

I.22 -17o

-27o6 м/с

4м/с

6 м/с

4 м/с

6 м/с

4 м/с

7 м/с

5 м/с

7 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цас орноБагавтар үүлтэй Багавтар үүлтэй Багавтар үүлтэй Үүлшинэ

УВС -23o

-33o

ХОВД -15o

-24o

ЗАВХАН-19o

-25o

БАЯНХОНГОР -14o

-24

ГОВЬ-АЛТАЙ-15o

-24o

ӨВӨРХАНГАЙ -13o

-20o

АРХАНГАЙ-15o -23o

ХӨВСГӨЛ -20o

-30o

БУЛГАН -19o

-31o

ТӨВ-19o

-26o

ДУНДГОВЬ -12o -23o

ӨМНӨГОВЬ -9o

-20o

ГОВЬ-СҮМБЭР -16o

-25o

ДОРНОГОВЬ -14o

-24o

СҮХБААТАР -19o

-27o

ХЭНТИЙ -24o

-36o

СЭЛЭНГЭ -25o

-33o

ОРХОН-16o

-25o

ДАРХАН-УУЛ -26o

-32o

ДОРНОД -21o

-30o

БАЯН-ӨЛГИЙ-12o

-21o

ЗУРХАЙ

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

ҮЗВЭР

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ

Г.ОюунтөгсЗГМ

БОЛОВСРОЛ

ТЭТГЭЛЭГ

ЗӨВЛӨГӨӨ

Орон нутгийн сурагчид 19-нөөс хичээллэнэ

Лидсийн их сургуульд суралцаарай

Шүдний оог таних арга

Ерөнхий боловсролын сур-гуулийн сурагчдын амралтыг энэ сарын 30-ныг хүртэл сунгах болсныг албаны хүмүүс өчигдөр мэдээллээ. Амралтыг зөвхөн нийслэлийн хэмжээнд сунгасан бөгөөд хүсэлт ирүүлсэн Завхан, Ховд аймгийн сурагчдын амралтыг мөн сунгасан байна. Харин бусад аймгаас хүсэлт ирээгүй тул өмнө нь заасан хугацаанд буюу 19-нд хичээл нь орох юм. Цэцэрлэг, их дээд сургуулийн хувьд үйл ажиллагаа нь хэвийн үргэлжилнэ гэдгийг нийслэлийн Боловсролын газрын орлогч дарга Ц.Отгончимэг хэллээ. Мөн ерөнхий боловсролын сургуулийн амралтыг сунгаснаар зуны амралтад өөрчлөлт орохгүй гэдгийг ч онцолсон юм.

Билгийн тооллын 21.Өвлийн дунд цагаан хулгана сарын хоёр хар мэнгэтэй хөхөгчин могой өдөр.Үс засуулбал: Өвчин ирнэ.Наран ургах, шингэх: 08.23-17.34 Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: Сэрэхүй

Аргын тооллын нэгдүгээр са рын 18. Буд гараг. Билгийн тоол лын 21, Тугчин одтой. хөхөг-чин могой өдөр.

Өдрийн наран 08.23 цагт мандан, 17.34 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр, тахиа жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрий-лүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэр гийг цээрлэх хэрэгтэй ба хараал, жат хыг буцаах, газар лусын зан үйл хийх, өр барагдуулах, гэр бүрэхэд сайн. Ургаа мод таслах, газрын ам нээх зэрэг үйлд муу. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одог-сод баруун хойш мөрөө гаргавал зохис той. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуу лахад тохиромжгүй.

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 01.16

БОСООГООР:1. Есүхэй баатрын өвөө2. Газрын талбайг хэмжих нэгж3. Киданы өвөг4. Сүйрэл6. “Учиртай гурван толгой” дуурийн гол

дүрийн нэг8. Ухаантай, цэцэн9. Монголын анхны хард рок хамтлаг12. Хуримын бэрийн талын эд хөрөнгө14. Хошин урлагийн нэрт жүжигчин агсан

6

9

6

5

8

1

8

12

3

5

39

47

23

97

71

4

6

томоохон компани11. Перу улсын нийслэл13. Бразилын мөнгөний нэгж15. Английн алдарт детектив зохиолч 16. Хөдөлмөр17. Спортын хувцас хэрэглэлийн алдартай фирм19. ... тармаг20. Ойд ургадаг, хүнсэнд

хэрэглэдэг ургамал21. Дэлхийд алдартай адууны үүлдэр22. Африкийн дөрвөн улстай хиллэн оршдог нуур24. Төмөр хааны ордны түшмэлийн хүү, Дундад Азийн нэрт яруу найрагч (Узбек)25. Халуун оронд ургадаг жимс 6

78153492

129467583

345928617

981274365

263589741

754631928

892345176

4 37846259

516792834

1

5 6

7 8

9

19

10 11 12

15

16

20 21

22 23

24 25

17 18

13 14

2 3 4

Т Н

М Л ХВ

А

А

А

Л Б

Н

Й

У

С

И А

Д У

А

НҮҮР Я УУТЭ

ЭЭ Ц АЭ

Р

АО АП УУЛГ Л

НД НАЗФ Г АРО

ЭО АҮЕ А

ХАМЯ МЛ И ЛА Б Ү Ү

ЭЭ Г ЭШГР НЭ Ү РС Т Т

Их Британийн Лидсийн их сур-гуулийн Биз несийн сургууль нь магистрын зэргийн сургалтандаа бүтэн болон хэсэгчилсэн тэтгэлэг олгож байна. Тус тэтгэлэг 2017 оны есдүгээр сард элсэн сурал-цах Европын холбооны болон олон улсын оюутнуудад нээлт-тэй аж. Тэтгэлгийн материалыг гуравдугаар сарын 31-нийг хүртэл хүлээн авах бөгөөд нягтлан бодох, санхүү, бизнес менежмент, эдийн засаг, хүний нөөцийн удирдлага болон олон улсын бизнес, маркетингийн чиглэлээр суралцагчдад олгоно. Нэг оюутанд 100, 10 хүнд 50 ху вийн тэтгэлэг олгох аж. Бүр-дүүлэх материалыг онлайнаар хүлээн авахаас гадна дараах материалыг хавсаргасан байх шаардлагатай.

•Хувийнсуралцаххүсэлтийгбагтаасан бүрэн гүйцэд бөглөсөн анкет, суралцах хүсэлт•Тодорхойлохзахидал-2хувь•Боловсролынзэрэг,гэрчилгээ, дүнгийн хуулбар•IELTS,Toffelгэхмэтшалгалт өгсөн бол өөрийн онооны батламжийн хуулбар хувь•Спонсорынзахиа•Өөрийнтовчнамтар

Шүд нь хоол боловсруулах хамгийн чухал эрхтэн. Мөн бүх эрхтний өвчлөл шүдтэй салшгүй холбоотой байдаг ажээ. Тиймээс шүдний оог сонгохдоо ёроол хэсэгт нь байдаг тодорхойлсон дөрвөлжин тэмдэгт ямар өнгөтэй байгааг заавал харж байгаарай. Учир нь тухайн тэмдэгтийн өнгөнөөс шалтгаалаад ооны түүхий эд, найрлага өөр өөр байдаг.

1.Ногоон-байгалийн гаралтай түүхий эдээр хийсэн2.Хөх-байгалийн гаралтай +эм, эмчилгээний зориулалттай3.Улаан-байгалийн гаралтай түүхий эд + химийн аргаар гаргаж авсан бодисын холимог4.Хар-цэвэр химийн аргаар гаргаж авсан түүхий эдээр үйлдвэрлэсэн.

16. Том саран18. Афганистан улсын нийслэл22. Биеийн төлөөний үг23. Дорноговь аймгийн товчилсон нэрХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Хонины үсэнд байдаг шимэгч хорхой3. Дэлхийн хамгийн том амьтан5. Саран дээр буусан анхны улс (товчилсон нэр)7. Азербайжаны нийслэл9. Ардчиллын дуу хоолой болсон хамтлаг10. Автомашин, мотоциклоороо алдартай Японы

ЗГМ: КОМИКС

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Би хөх толботой

монгол хүн шүү...

Крис Жайлс, Шон ДоннанАНУ-ын шинэ Ерөнхийлөгч

эхэндээ дэлхийн эдийн засагт өсөлт авчирна гэдэгт шин-жээчид эргэлзэхгүй байна. Дональд Трампын бодлого эхлээд “бал бурам” түгээх боловч протекционист хандлага нь алсдаа өвдөлт үүсгэж бол зош-гүйг Давосын чуулга уулзалтад оролцож буй нэртэй эдийн засагчид хэлж байна. АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дараа дэлхий даяар санхүүгийн зах зээл сэргэсэн нь сонгогдсон Ерөнхийлөгч татвараар дэмжих амлалт өгсөнтэй холбоотой. Өөрөөр хэлбэл, татварыг танаж, дэд бүтцийн зардлыг нэмснээр илүү өсөлт авчрах төлөв үүссэн юм.Financial Times сониныхны

холбогдсон эдийн засагчид (гурван Нобелийн шагналтан багтсан) Трампын төлөвлөгөө эхэндээ эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлнэ гэдэг дээр санал нийлж байв. Өнгөрсөн оны сулралтын дараа 2017, 2018 онд дэлхийн эдийн засаг дээшилнэ гэсэн таамаг Олон улсын валютын сангаас гарсан. Гэвч олон шинжээч уг таамгаас давсан өсөлт гарах, эсэхэд эргэлзэж буй гаа илэрхийлэв. Йелийн их сур гуу лийн профессор, Нобелийн шагналт Боб Шиллер хэлэхдээ, Трамп Америкийн компаниудын үзэл бодлыг түргэн өсөлтөд чиглэхүйцээр өөрчлөх нь юу л бол гэв. Цааш нь “Дональд Трамп бол татвар бууруулагч гэхээс илүү чухал бэлгэдэл юм. Тэр бол бизнес эрхлэгчид болон том бизнес рүү хандсан шинэ бодлогын бэлгэдэл. Энэхүү шинэ бэлгэдэл нь хүчтэй сэргэлтийг агуулж байна” гэжээ.

Трамп сонгогдсоны дараах зах зээлийн сэргэлт одоо намжих шинжтэй болж, хөрөнгө оруулагчид илүү тодорхой арга

хэмжээг хүлээж байна. Хөрөнгийн бирж дээр АНУ-ын банкны хувьцаа чангарч байгаа зэргээс үзэхэд шинэ Ерөнхийлөгч эдийн засгийн зохицуулалтыг багасгах болов уу гэсэн хүлээлтийн илрэл юм. Гэвч Давост ирсэн эдийн засагчид АНУ-ын өсөлтийн “бал бурам” удаан үргэлжлэхгүй зогсож, олон улсын харилцаанд хурцадмал байдал үүссэнээр үр дүн нь хохирол болж хувирах байх гэж үзэж буй аж. Харвардын их сургуулийн профессор Кен-нет Рогофф “Богино хугацаанд АНУ-ын өсөлт дэлхийд сайн нөлөө үзүүлж магадгүй. Гэхдээ сонгуулийн үед яригдаж байсан шиг алдаатай бодлого үргэл-жилбэл дэлхийн эдийн засагт урт хугацаанд өсөлт олж харахад бэрх” гэжээ.

S&P Global үнэлгээнийагентлагийн ерөнхий эдийн засагч Пол Ширд “Үндсэн тооцоонд Трамп гол хүчин зүйл болж гарч

ирсэн. Түүнийг татвар, мөнгөний бодлого баримтлагч, эсвэл худалдааны эсрэг протекционист үзэлтэн гэж үзэж байгаа” хэмээв. ОУВС-гийн ерөнхий эдийн засагч Маурис Обстфелд протекционизмын талаар мөн адил болгоомжлол илэрхийлсэн агаад ам.долларын огцом чангаралт Америк, Хятадын хооронд худалдааны хөнөөлт дайн үүсгэж болзошгүйг анхааруулжээ. Гэвч тэрбээр татварын дэмжлэг нь импортын тарифыг нэмэх арга хэмжээг саармагжуулж магадгүй гэв. Ялангуяа Конгресс дэх БНН-ын олонх шинэ Ерөнхийлөгчийн худалдааны бодлогоос илүүтэй татвар хорогдуулах саналыг дэмжиж байгаа нь ийм дүгнэлтэд хүргэж байна.

Ерөнхийдөө ОУВС дэлхийн эдийн энэ жил 3.4, 2018 онд 3.6 хувиар өснө гэж таамагласан нь татвараар дэмжих бодлогоос үүдсэн тооцоо юм. ОУВС-гийн эдийн засагчид өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын сонгуу-лийн өмнөхөн АНУ-ын өсөл тийн таамгаа 0.5 хувиар нэмэгдүүлж, 2017 онд 2.3, 2018 онд 2.5 байхаар зарласан. Гэвч FT сонины асуулга авсан эдийн засагчид Трампын тарьсан шуугиан богино хугацаанд хүртэл хохирол учруулна гэсэн байна. Лондоны эдийн засгийн сургуулийн Кристофер Писсарайдс АНУ-ын дэлхийд гүйцэтгэх үүргийн тодорхойгүй байдал, Трампын протекционист

сүрдүүлэг нь бэрхшээл үүсгэхийг анхааруулжээ. Тэрбээр “Трамп сурталчилгааныхаа үеэр гэрээнүү-дийг урж хаяна хэмээн сүртэй мэдэгдэж байсан. Үүнийгээ тодорхой түвшинд хэрэгжүүлэх байх. Энэ нь дэлхийн эдийн засагт муу” хэмээн ярьсан юм.

Түүнчлэн Лондоны эдийн засгийн сургуулийн профессор Хелен Рэй даяарчлал ямар нэг байдлаар ухралт гарах байх гээд “Энэ нь улс төрийн удирдагчдын тоглолт, тэд аль хэр популист байхаас шалтгаал-на” гэж тайлбарлав. Харвард дахь Кеннедийн сургуулийн профессор Кармен Рйенхарт хэлэхдээ “Дэлхийн санхүүгийн хямралын өмнө даяарчлалын хөдөлгөөн оргилдоо хүрсэн бөгөөд дахин сэргээгүй... Брексит болон Трамп сонгогдсон нь дээрх хандлагыг бүр ч эрчимжүүлсний дээр Европт популист улстөрчид засгийн эрхэнд гарах магадлал дээшиллээ” хэмээв.

Үүний сацуу олон эдийн засагч даяарчлал хялбар ухраах аргагүй хүчтэй хөдөлгөөн гэж үзэж байна. Эдийн засагч Боулдвин “Даяарчлал угтаа бол нэг газар үнэтэй, нөгөөд нь хямд байгаа зүйлсийг тэнцвэржүүлдэг. Энэ нь мэдээллийн технологиор дам жин хэрэгждэг тул цаашдаа ч үргэлжилнэ” гэжээ. Өнгөрсөн онд Нобелийн шагнал хүртсэн, Прис тоны их сургуулийн Ангус Ди тон дэлхий ертөнцөд даяарчлал илүү хэрэгтэй болохоос дутах

ёсгүй хэмээн онцлов. Тэрбээр “Бид даяарчлалыг дан урам зоригоор дэмждэг байсан цаг өнгөрлөө. Одоо эдийн засагчид түүний давуу талыг тайлбарлаж, хохирсон хүмүүст туслах шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх ёстой” гэж бичсэн байна.

ТОМ АСУУДЛУУД2017 оны Давос дахь Эдийн

засгийн чуулга уулзалт маш онцлог болно. Улс төр, бизнес, эдийн засаг, санхүү, технологийн аваргууд Швейцарийн Альпад цугларч байгаа боловч тэднийг ертөнцийн эзэд гэж үзэх арга гүй болжээ. Харин Давосыг шийд-вэрлэх хүн гаднаас нь ширтэж байна. Сүүлийн 10 сард болсон үйл явдлууд, тухайлбал Брексит болон Трамп сонгогдсон зэрэг нь Давост өрнөдөг дэлхийн элитүүдийн ярьдаг зүйлийн эсрэг шинжтэй харагдана. Гэхдээ л Давост бусад цөөхөн уулзалт өрсөлдөж чадах давуу талууд бий.

Энэ жил анх удаа Хятадын Ерөнхийлөгч Ши Жиньпин ирлээ. Түүний үг олны анхаарлыг татах нь гарцаагүй авч өөр том асуудлууд яригдана. Даяарчлал сүнс мэт үзэгдэх болж, энэ сэдэв Давосын гол хэлэлцүүлэг байхаа больсноор “моодноос” гарчээ. Чуулганд оролцож буй улсын ба хувийн салбарынхан олон улсын яриа хэлэлцээний сэдэв өөрчлөгдсөнийг хэрхэн хүлээж авах нь том асуулт. Трампын тухай яриа чуулга уулзалтыг

сүүдэртүүлж болзошгүй юм. Тэрбээр энэ бааасан гарагт буюу чуулганы сүүлийн өдөр тангараг өргөнө. Уол Стритийн бизнесмэн Энтони Скармуччийг эс тооцвол Трампын ойрын хүрээллээс Давост бараг хүн ирээгүй аж. Скарамуччи АНУ-ын ирээдүйн талаар үг хэлэх юм байна. Шуугиан тарихгүй л гэж найдья.

Британийн Ерөнхий сайд Тереза Мэй Брекситийн зорилтын талаар мягмар гарагт Лондонд урт илтгэл тавьсан байна. Тэрбээр пүрэв гарагт Давост ирж, олон улсын сонгогчдын өмнө санаа бодлоо тайлбарлана. Мэйгийн илтгэлд шинэ зүйл бараг байхгүй ч түүний үгэнд хэрхэн хандах нь Брекситийн хэлэлцээ эхлэхийн өмнөх сорилт болох юм. Үүний сацуу Европт зөрчил үргэлжилсээр буй. Германы канцлер Ангела Меркель энэ удаагийн чуулганд ирээгүй ба эх орондоо үлдэж, 2017 оны хүндхэн сонгуульд бэлтгэж байна.

Нидерландын Ерөнхий сайд Марк Рюттег энэ жил бас л сонгуулийн сорилт хүлээж байгаа ч Давост ирэхээр төлөв-лөжээ. Тэрбээр Европын хол боо ны бусад удирдагчийн хамт тивийн ирээдүйн талаар нэгд мэл бодлогыг илэрхийлж чадах уу? Өөр нэг том асуулт бол тех нологи биднийг хөнөөх юм биш биз? Өнгөрсөн жилийн Давост “Аж үйлдвэрийн дөрөв дэх хувьсгал”-ыг тэмдэглэж байв. Энэ жил технологи бас эн тэргүүнд яригдах болно. Гэвч хэлэлцүүлгийн ихэнх хэсгийг технологийн боломжид бус аюулд зориулах аж.

Бүгдийн зөвшөөрч буй нэг зүйл бол илүү зохицуулалт шаардлагатай байгаа явдал. Ажлын байрыг хадгалах, орлогыг нэмэгдүүлэх, эсвэл хүмүүсийн амьдрахад тааламжтай нийг-мийг бүтээхийн тулд хөгжлийн хурдцыг сааруулах гэх мэт асуу-дал байна. Дайллага цайллага нь ямар байх бол? Хариуцлагатай удирдлагын төлөө уриалга баяр ёслолын үеэр ч яригддаг болжээ. Хэт халгиж цалгисан тансаг байдлыг нүд үзүүрлэдэг болсон цаг. Гэвч оргилуун дарс, амтат түрсээр хангалттай дайлах нь мэдээж. Зарим төлөөлөгч үймж шуугисан ертөнцөөс түр ч атугай хөндийрч, амар тайвныг эрэлхийлэх биз ээ.

Давос-2017: Шинэ эриний угтал

Египетийн дээд шүүх Засгийн газрын заргыг эс хэрэгсэв

Хятад хөлбөмбөгийн легионеруудын тоог хязгаарлана

Саудын Араб сэргээгдэх эрчим хүч хөгжүүлэх тендер зарлав

Арлыг шилжүүлэх ажиллагаа сунжирснаас шалтгаалан Кайр, Эр-Риядын харилцаа эрс хүйтрэв. > 10

Хөлбөмбөгийн клубүүд гадаадынхныг хөлслөхөд хэт зардал гаргаж буй явдлыг багасгана. > 10

Төслийн хүрээнд сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг 2023 он гэхэд 10 ГВт-д хүргэнэ. > 10

BBM©

Киран СтэйсиЭнэтхэгийн Ерөнхий сайд

Гужарат мужид гаргасан амжилтаа нийт улсын хэмжээнд давтахыг эрмэлзэж байна. Тус мужийн төв Гандинагар хот руу тавьсан өргөн, толигор замын хоёр талыг таван метр шахам өндөр Нарендра Модигийн хөрөгтэй самбаруудаар чимжээ. Тэрбээр Энэтхэгийн бүх нийтийн сонгуульд ялснаас хойш гурван жилийн дараа энд ирж, 2003 онд өөрийн санаачилсан хөрөнгө оруулагчдын бага хуралд үг хэлэв. Түүний дэлхийд нэрээ гаргасан замнал мөн л энэ мужаас эхлэлтэй.

Энэ жил бага хуралд Моди ирсэн нь 12 жилийн турш тус мужийг удирдаж, Гужаратын гайхамшиг гэж нэрлэгдсэн бүтээн байгуулалтыг удирдсан ялалт амжилтыг нь тодруулах ёстой байв. Гэвч эдийн засгийн шинэчлэл олонх хөрөнгө оруулагчийн тооцсоноос удаан үргэлжилж, Моди анх амлаж байснаа гүйцэтгэж чадах уу гэсэн асуулт, хүлээлт үүсгэжээ. Энд ирсэн гадаадын нэг төлөөлөгч

“Бид одоо маш хянамгай ажиглаж байгаа. Бид Энэтхэгт итгэсэн хэвээр. Гэвч одоохондоо эерэг хүлээлт гэхээс илүү өөдрөг санаа л байна” хэмээв.

Ноён Моди Гужаратад хүр сэн амжилтдаа түшиглэн сон гуульд ялсан билээ. Тэрбээр зам хар-гуй, ус, цахилгааны хангамжийг сайжруулсны дээр мужийн эдийн засгийг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад нээсэн. Махатма Мандир хэмээх бага хурлын ордон руу хөтлөх, долоон жилийн өмнө тавьсан гурван эгнээтэй зам бол Модигийн амжилтын нэг бэлгэдэл юм. Гэтэл үндэсний хэмжээнд бараа, үйлчилгээний нэг татварын систем байгуулах гэх мэт шинэчлэл гацсан хэвээр байна. Үүгээр зогсохгүй хоёр сарын өмнө ноён Моди мөнгөн тэмдэгтийн 86 хувийг гүйлгээнээс хасах гэнэтийн шийдвэр гаргасан нь олныг цочирдуулсан. Үүний үр дагавар нь арванхоёрдугаар сард машины борлуулалт 19 хувь унасан зэргээр илэрсэн.

Ирэх хэдэн сард Энэтхэгийн эдийн засагт эерэг өөрчлөлт гарна гэж олонх хөрөнгө оруулагч

найдаж буй. Ажиллах хүч залуу, дундаж давхарга өргөжиж байгаа зэрэг нь урт хугацаанд хөрөнгө оруулах гол шалтгаан юм. Гэхдээ бүтцийн шинжтэй бэрхшээл байсаар байна. Гадаадынхантай хамтардаг нутгийн компанийн нэг захирал “Моди эрх барьж байгаа боловч хүнд сурталтай түшмэд цөөнгүй бий. Ганц зөвшөөрөл

авах гэж бөөн юм болдог. Доод түшмэл саатуулсны улмаас бүх үйл явц зогсоход хүрдэг” хэмээн шүүмжиллээ.

Гужаратын туршлагыг нийт үндэсний хэмжээнд нэвт-рүүлэхээд бэрхшээл гарах нь мэдээж. Энэтхэгийн аж үйлд -вэрийн холбооны ерөн хий лөгч Наушад Форбс “Гужа рат бизнес

сэтгэлгээ сайн хөгж сөн газар. Усанд нь хүртэл шингэ сэн, түшмэлүүд нь хүртэл ухам-сарладаг. Гэвч Энэтхэгийн газар бүрт ийм биш” хэмээн өгүүлэв. Гужаратын захиргаанд алба хашдаг ЖН Сингх энэ дүгнэл-тийг зөвшөөрөөд “Гу жарат бол хэдийнээс бизнесийн мэдрэмжтэй муж улс. Биз несмэнүүдийг

хинди шашны санваартан мэтээр хүндэлдэг газар” гэсэн юм. Түүний хэлснээр энэхүү хүндэтгэл нь мужийн захиргаа хөдөлмөрийн маргаанд оролцох боломжийг олгодог аж.

Нөгөө талаар улстөрчид гадаа-дын компаниуд руу дайрдагаа зогсоох ёстой гэж зарим ажиг-лагч үзэж байна. Онлайнаар жижиглэн худалдаа хийдэг AmazonкомпаниЭнэтхэгтолонсайн хөрөнгө оруулалт хийсэн. Эднийх өнгөрсөн до лоо хоногт Гужаратын хөдөө тосгодын иргэдэд бараагаа онлайнаар худалдах сургалт явуулах тухай санамж бичигт гарын үсэг зуржээ. Гэтэл хэдхэн цагийн дараа тус компанийн бүх гадаад ажилтныг эндээс хөөнө гэж сүрдүүлсэн байна. Учир нь Энэтхэгийн Гадаад хэргийн яам тус компанид Энэтхэгийн далбаатай үүдний шалавчийг Канадад худалдах эрх олгосон байжээ. Гадаадын нэг хөрөнгө оруулагч “Энэтхэгт юу ч тохиолдож болно. Дараа нь юу болох талаар бүрэн мэдэх боломжгүй” хэ-мээ сэн юм.

Модигийн гайхамшгийн эрэлд

BBM©

BBM©

Бен БландДотоодын тоглогчдынхоо

ур чадварыг сайжруулах зорилгоор багуу дын хэрээс хэтэрсэн зардлыг танах үүднээс БНХАУ нэг тоглолтод баг тус бүрт дөрвөн гадаадын тамирчин тоглодог журмыг гурав болгон чангатгав. Хятадын супер лигийн дээд ангилалд багтдаг клубүүд сүүлийн хоёр жилд гадаадынхныг хөлслөхөд хэрээс хэтэрсэн зардал гаргаж буй явдлыг багасгах талаар тус улсын спортыг зохицуулах дээд байгууллага энэ сард мэдэгдлээ.

Гадаадын тамирчдыг худал-даж авах явдал нь Хятадын хөлбөмбөгийн спортод цутгаж буй олон тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалтын ердөө өнгөн тал. БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин улсаа хөлбөмбөгийн гүрэн болгох төлөвлөгөө дэв-шүүлс нээс хойш тус улсын ком па ниуд Европын клуб, спортын мэдээллийн агентла-гуудыг худалдан авах болжээ.

Бээжин юанийн ханшийг тогтворжуулахын тулд Хятадаас хөрөнгө гадагш гаргах явдлын эсрэг авч буй эрс арга хэмжээний хүрээнд гадаадын тоглогчдын тоог хязгаарлаж байна.

Хятадад хөлбөмбөгийн тэм цээний шинэ улирал гурав-дугаар сард эхлэхээс өмнө амжиж байгуулсан тамирчин шилжүүлэх хэдэн хэдэн гэрээ төлбөрийн аварга амжилт тогтоолоо. “Шанхай” клуб Бразилын хагас хамгаалагч Оскарт 63 сая ам.доллар төлж байж “Челси”-гээс урвууллаа. Орон нутгийн өрсөлдөгч “Шанхай Гринлэнд” клуб Аргентины довтлогч Карлос Тевестэй хоёр жилийн гэрээ байгуулжээ. Гэрээний ачаар Тевесийн цалин улиралд 20 сая гаруй ам.доллар болтлоо өсчээ.

“Хятадын клубүүд тоглогчдод хэт их төлбөр төлөх замаар олон улсын зах зээлийг нураачихав бололтой” хэмээн Английн Премьер лигийн “Тоттенхэм”

Симеон КеррСаудын Араб 30-50 тэрбум

ам.долларын хөрөнгө оруулалт-тайгаар 2030 он хүртэл нар, салхины эрчим хүч хөгжүүлэх

хөтөлбөрт тендер зарлаж байгааг тус улсын Газрын тосны сайд даваа гарагт мэдэгдлээ. Газрын тосны арвин нөөцтэй тус улс 2.8 гигаватт (ГВт) хүчин чадалтай

анхны цөмийн цахилгаан стан-цынхаа төслийн эхний шатыг эхлүүлсэн талаар ноён Халид аль-Фалих нэмж өгүүлэв. “Цөмийн эрчим хүчний салбарт

ихээ хэн хөрөнгө оруулна” хэмээн сайд Абу-Дабид болсон сэргээгдэх эрчим хүч хөгжүүлэх хуралдаан дээр тайлбарласан юм. Тэрбээр цөмийн хөтөлбөр

Хеба СалеМаргаан болж байж Саудын

Арабад шилжүүлсэн Улаан тэнгисийн хоёр аралд Египет улс бүрэн эрх эдлэх ёстой хэмээн шүүхээс шийдвэрлэсэн нь хоёр улсын харилцааг хурцатгагч Кайрын сөрөг хүчний хувьд ховорхон ялалт боллоо.

Египетийн Засгийн газар хүн суудаггүй зэлүүд арлуудыг Саудын Арабад найр тавин шилжүүлсэн явдлыг тус улсын доод шатны шүүх өнгөрсөн оны зургадугаар сард хууль бус гэж үзжээ. Уг шийдвэрийн эсрэг Засгийн газраас мэдүүлсэн заргыг Египетийн захиргааны дээд шүүх даваа гарагт эс хэрэгсэхээр шийдвэрлэв. Саудын ван Салман бин Абдулазиз өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард Кайр хотноо төрийн айлчлал хийх үед байгуулсан арал шилжүүлэх хэлэлцээр нь

Египет даяар нийтийг хамарсан эсэргүүцэл өрнөхөд хүргэсэн юм.

Тиран, Санафир хоёр арлыг шилжүүлэх хэлэлцээрийг дэмжиж, уг асуудлын талаар хэлэлцэхийг Египетийн иргэдэд хориглосон Ерөнхийлөгч Абдул Фаттах аль-Сисигийн хувьд уг шийдвэр цохилт боллоо. Улаан тэнгисийн Акабагийн булан дахь стратегийн чухал байрлалд оршдог эдгээр арлыг шилжүүлэх ажиллагаа сунжирснаас шалтгаалан Кайр, Эр-Риядын харилцаа сүүлийн хэдэн сард эрс хүйтрэв.

Ноён Сиси исламист үзэлтэй өмнөх Ерөнхийлөгчөө 2013 онд ард түмний дэмжлэгтэй төрийн эргэлтээр зайлуулсан цагаас хойш Саудын Араб нь Египетийн эдийн засагт олон тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх болжээ.

Саудын Арабын эрх баригчид Египетийн суларч буй эдийн засагт дэм болж, хомсдсоор байгаа валютын нөөцийг нь торгоох үүднээс Засгийн газарт нь тусламж үзүүлсээр ирсэн юм. Эр-Рияд дургүйцэж буйн тэмдэг болгон Кайрт сар бүр тогтмол нийлүүлдэг газрын тосны бүтээгдэхүүнээ аравдугаар сараас хойш зогсоожээ.

Хурцадмал байдлыг намжаа-хын тулд Египетийн Засгийн газар хилийн асуудлаар парламенттай тохиролцох саналыг арванхоёрдугаар сарын эцсээр тавьсан. Гэвч парламент уг саналын дагуу саналт хураалт явуулж амжихгүй байсаар өдий хүрчээ. Египетийн дээд шатны шүүхийн шийдвэр гарахаас нааш санал хураалт явуулах боломжгүй гэсэн тайлбарыг парламентын удирдлага өгсөн юм.

Шүүх эдгээр арлын талаар шийдвэр гаргах эрхгүй хэмээн Засгийн газрыг дэм жиг-чид үздэг. Юутай ч арлын эзэмшлийн асуудлыг шийд-вэрлэхэд шүүхийн шийдвэр шинэ саад үүсгэлээ. Египетийн Үндсэн хуулиар тус улсын нутаг дэвсгэрийг Засгийн газар ч, парламент ч бусад улсад шилжүүлэх эрхгүй. Нутаг дэвсгэр шилжүүлэх ямарваа гэрээ хэлэлцээрийг бүх ард түмний санал хураалтаар шийдвэрлэх ёстой.

Дээрх хоёр арал анх Саудын Арабын мэдэлд байгаад Израильтай хийсэн дайны үеэр Египетийн мэдэлд очсон талаар Кайрын албаны хүмүүс тайлбарладаг. Засгийн газар Египетийн газар нутгийг шилжүүлсэн зүйлгүй, ердөө л Саудын Арабын нутаг дэвсгэрийг эргүүлэн өгсөн

хэрэг хэмээн ноён Сиси маргаж байна. Гэтэл Тиран, Санафир хоёр арал Саудын нутаг дэвсгэр байсныг батлах ямар ч баримтыг Египетийн Засгийн газар гаргаж чадахгүй байгааг шүүгч Ахмед аль-Шазли гаргасан шийдвэртээ үндэс болгосон. “Арлуудыг шилжүүлэхтэй холбоотой аливаа гэрээ хэлэлцээр байгуулахыг төрийн бүхий л албадад хатуу хориглож байгаа”-г шүүгч онцлон анхааруулсан юм.

Олон сар үргэлжилсэн нууцлаг тохиролцооны эцэст арлуудыг шилжүүлэхээр болсон тухай мэдээ Египетийн иргэдийн олонхыг цочоосон. Учир нь Израильтай хийсэн дайны үеэр Египетийн цэрэг эрс амиа зориулсан нутаг дэвсгэрийн нэг хэсэг нь эдгээр арал хэмээх тайлбарыг тус улсын иргэд сурах бичгээсээ уншиж өсчээ.

Саудын Араб сэргээгдэх эрчим хүч хөгжүүлэх тендер зарлав

хэрэгжүүлэх хугацаа, үнэ өрт-гийн талаар тодорхой зүйл дурдсангүй.

ОХУ, Франц, Өмнөд Солон-гостой хамтран техник, эдийн

засгийн үндэслэл боловсруулах хэлэлцээрт саяхан гарын үсэг зурсан Саудын Араб нь цөмийн эрчим хүч хөгжүүлэх талаар анх удаа тодорхой мэдээллээ. Саудын Арабыг “Нарны цахил-гааны өлгий” болгох зорилготой төслийн хүрээнд сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг 2023 он гэхэд 10 ГВт-д хүргэхээр эрх баригчид төлөвлөжээ. Байгальд ээлтэй эрчим хүчний үүсвэрт зарцуулах хөрөнгө оруулалтыг ихэсгэх энэхүү амлалт нь Эр-Рияд газрын тосонд тулгуурладаг эдийн засгаа 2030 он гэхэд олон салбарт төрөлжүүлэн хөг-жүүлэх төлөвлөгөөний бүрдэл болж байна. Өмнө нь тус улс сэргээгдэх эрчим хүч үйлдвэрлэх хүчин чадлаа 2020 он гэхэд 3.45 мегаватт болгон өсгөх төлөвлөгөө дэвшүүлсэн юм.

Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй эдийн засгийн шинэчлэл нь өргөн утгаараа дан газрын тосноос хараат байдлыг багасгах зорилготой. Газрын тосны үнэ хоёр жилийн турш унаснаас

үүдэн санхүүгийн хямралтай тулгарсан тус улс эрчим хүчний салбараа шинэчлэхэд анхаарч байна. Үнийн уналтад нэрвэгдсэн Саудын Арабын Засгийн газар төсвийн тэнцвэр бариулахын тулд санхүүгийн нөөцөөсөө 100 тэрбум ам.доллар зарлагадаж, дэлхийн бондын зах зээлээс 17.5 тэрбум ам.доллар зээлэхээс аргагүйд хүрчээ. Мөн зардал хэмнэх зорилгоор олон тэрбум ам.долларын өртөгтэй дэд бүтцийн төслүүдийг зог-соож, энэ улирлаас бондын зах зээлд дахин хандахаар төлөвлөж байна.

Сэргээгдэх болон цөмийн эрчим хүч хөгжүүлэх нь газрын тосны дотоодын хэрэг лээг багасгаж, экспортыг өсгөхөд түлхэц өгнө. Дотоодын цахил-гаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлд шатдаг хийг дахин ашиглаж эхлэх гэж буй талаар ноён Фалих тайлбарлав. Өгөөмөр нийгмийн халамжид дассан иргэд дургүй-цэж буй ч Засгийн газар ний тийн үйлчилгээ, бензиний үнэд олгодог нөхөн олговроо багасгахаар шийдвэрлэв. Уг өөрчлөлтийн дүнд 2020 он гэхэд төсвөөс бараг 55 тэрбум ам.доллар хэмнэнэ хэмээн эрх баригчид тооцоолжээ.

Засгийн газар бензиний үнийг өсгөсний дүнд газрын тосны дотоодын эрэлт жилд дунджаар 5-6 хувиар өсөж байсан эрч саарч, өнгөрсөн онд дөнгөж 0.5 хувь болсныг ноён Фалих Абу-Даби хотод өнгөрсөн долоо хоногт болсон өөр арга хэмжээний үеэр тайлбарласан. Мөн эдийн засгийн шинэч-лэлийн хүрээнд Эр-Рияд хувьч лалыг дэмжиж байгааг сайд дахин нотоллоо. Тус улсын төрийн өмчийн газрын тосны компани-SaudiAramco-гийнхувьцааны багахан хэсгийг нийтэд анх удаа санал болгохыг зах зээл хүлээсээр удаж байна. Сайдын тайлбараар бол Саудын Арабын түүхэнд “Хамгийн аварга хэмжээтэй IPO”-г 2018 он хүртэл хойшлуулжээ. Мөн төрийн өмчийн эрчим хүчний SaudiElectricityCompany-ийгч жижиглэн хувааж, зарахаар шийдвэрлэсэн талаар ноён Фалих өгүүлсэн юм.

Хөрөнгийн зах зээл дээр ирэх онд далайн боомт, нисэх буудал зэрэг бусад салбарт ч хувьчлал өрнүүлэхээр эрх баригчид төлөвлөж байна. Газрын тосны үнийг тогтворжуулахын тулд ОПЕК-ийн гишүүн улсууд өнгөрсөн онд гишүүн бус олборлогчидтой тохиролцсон. Зургаахан сарын хугацаатай уг хэлэлцээрийг дахин сунгах нь зүйтэй хэмээн ноён Фалих үзэж байна.

Хятад хөлбөмбөгийн легионеруудын тоог хязгаарлана

Египетийн дээд шүүх Засгийн газрын заргыг эс хэрэгсэв

клубийн дасгалжуулагч М.Почет тино өнгөрсөн долоо хоногт анхааруулсан.

БНХАУ-ын хөлбөмбөгийн холбоо нэг тоглолт, нэг багт байх легионерын тоог гурваар хязгаарлаж, баг бүр 23-аас доош насны дор хаяж нэг авьяаслаг, ирээдүй бүхий хятад тоглогч байлгах шаардлага тавьсан шинэ журмыг ням гарагт нийтэллээ. Уг арга хэмжээ нь мэргэжлийн спортын холбоодыг тогтвортой хөгжүүлэх баталгаа болж “Хятадын хөлбөмбөг, хятад тоглогчдын ур чадварыг шинэ түвшинд сайжруулж өгнө” хэмээн тус холбоо тайлбарлав. Мөн “Дотоод, гадаадын

тамирч дыг шилжүүлж авах, цалинжуулахад оновчгүй хөрөнгө оруулалт хийж, хэт өндөр төлбөр төлдөг” явдлыг цаашид эрс багасгах талаар мэдэгдлээ.

Шинэ журмын дагуу клу-бүүдийн санхүүд нарийн стандарт тогтоож, хөндлөнгийн аудитын шалгалт явуулан, төлбөр, цалин хөлстэй холбоотой хууль бус гэрээ хэлцлийг шалгах юм. Энэхүү шинэ журам нь “Оскартай тохирсон шиг аварга төлбөр цаашид газар авч, мөнгө Хятадаас албан ёсоор урсан гарахаас сэргийлсэн хэрэг” хэмээн Хятадын хөлбөмбөгийн вэбсайтыг Шанхай хотноо

ажиллуулдаг Кэмерон Уилсон тайлбарлав.

Хятад улс хөлбөмбөгийн баг дахь гадаад тоглогчийн тоог гурав болгосноор нэг ази тоглогчид зай гарч буй хэрэг тул тамирчин шилжүүлэх дэлхийн зах зээл ч хумигдана хэмээн тэрбээр үзэж байна. Клубүүд гадаадын таван тамирчин элсүүлж болох ч нэг тоглолтод ердөө гурав нь оролцохыг зөвшөөрнө. Хатуу чанга арга хэмжээ нь Хятадын эрх баригчид Супер лигт хяналтаа тогтоох эрмэлзэлтэй холбоотой хэмээн ноён Уилсон өгүүлж байлаа.

Эдийн засгийн шинэчлэл нь өргөн утгаараа дан газрын тосноос хараат байдлыг багасгах зорилготой.

11

Эдийн засаг

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

» МАКРО ЭДИЙН ЗАСАГ

1.1Хувь. Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ өнгөрсөн оны эцэст сарын дүнгээр 0.7, 2015 оны мөн үеэс 1.1 хувиар өссөн байна. » ҮЙЛДВЭРЛЭЛ “Говь” компани энэ сарын 13-нд БНХАУ-ын Эрээн хотод салбар дэлгүүрээ нээсэн байна. » УУЛ УУРХАЙ

67.5Мянган тонн. 2016 онд "Оюутолгой"-н баяжмал дахь зэсийн гарц 67.5 мянган тоннд хүрчээ.

» МӨНГӨНИЙ НИЙЛҮҮЛЭЛТ

12Их наяд төгрөг. 2016 оны эцсийн гүйцэтгэлээр мөнгөний нийлүүлэлт 12 их наяд төгрөгтэй тэнцжээ. Энэ нь өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарынхаас 361 тэрбум төгрөгөөр өссөн байна. 2015 оны мөн үетэй харьцуулахад 1.9 их наяд төгрөгөөр дээшилсэн үзүүлэлт аж.

» БАНК САНХҮҮ

6.9Хувь. Хугацаа хэтэрсэн зээл 921 тэрбум төгрөгт хүрсэн байна. 2015 оныхоос 6.9 хувиар өсчээ.

» ТӨСӨВ

9.5 Их наяд төгрөг. Улсын төсвийн алдагдал өнгөрсөн оны эцэст 3.6 их наяд төгрөгт хүрлээ. Төсвийн орлого 5.8, зарлага 9.5 их наяд төгрөгтэй тэнцсэнийг Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээлэв.

» ТҮҮХИЙ ЭД

0.7Хувь. Алтны ханш сүүлийн хоёр сарын дээд цэгт хүрлээ. Олон улсын зах зээлд унци алт 0.7 хувиар чангарч, 1211 ам.доллартай тэнцсэн байна.

0.6Хувь. Төмрийн хүдрийн ханш 0.6 хувиар буурлаа. Тус түүхий эдийн үнэ долоон өдөр дараалан өссөн юм.

» ДЭЛХИЙД

3.4Хувь. Энэ онд дэлхийн эдийн засаг 3.4 хувиар өснө гэж Олон улсын валютын сангаас тооцоолжээ.

» АВТО ЗАХ ЗЭЭЛ

807 Сая ам.доллар. “Rolls-Royce” компани 807 сая ам.долларын торгууль төлөхөөр боллоо.

ЗГМ ТОВЧХОНХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

Хүнсний ногоо-гоор дотоодын хэрэгцээгээ 100 хувь хангана

АНУ, доллар 2490.83 Евро 2653.61

Япон, иен 21.98

ОХУ, рубль 41.94

БНХАУ, юань 362.06 БНСУ, вон 2.13

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Г.Байгал@baigalZGM

С.Батсайхан / ЗГМ©

Мэдлэгт суурилсан хөдөлмөр хараат бус болон хариуцлагатай

байдлын аль алиныг нь шаарддаг

ӨДӨР БҮР ДРАКЕРТАЙ ХАМТ

» Газар тариалангийн салбарт технологио шинэчилж, инноваци нэвтрүүлнэ. » Хүнсний ногоо хадгалах агуулахаас гадна арга технологийг нэвтрүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна.

» Тэрчлэн хагарсан хөрсийг эмнэх ажил ч “Атрын III” аянд багтжээ.“Өдөр бүр Дракертай хамт”

номноос “Мэдлэгт суурилсан хөдөлмөрийн хараат бус байдал” хэсгийг онцоллоо. Зөв зүйлийг хийх урам зориг, шинэ санаа өгөх 366 өдрийн хичээлийн эхний хичээл танд ийн хүрч байна. ”Өдөр бүр Дракертай хамт” ном нь Питэр Ф.Дракерын бүтээлүүдийн гол санаануудыг багтаан хураангуйлан гаргасан бүтээл юм. Үр бүтээлтэй захирлын ширээний ном болох энэхүү бүтээл нь гүйцэтгэлд чиглэсэн болохыг Питэр Ф.Дракер тодотгосон удаатай. Питэр Ф.Дракер нь менежментийн ухааныг үндэслэгч бөгөөд ХХ зууны сүүлийн хагасын менежментийн хамгийн нөлөө бүхий сэтгэгчдийн нэг юм.

Мэдлэгтэй ажилтнууд хараат бус байх ёстой тул тэдэнд гүйцэтгэх ажил болон үр дүнгээ өөрсдөө тодорхойлох боломж олго. Нэг талбарт ажилладаг хүмүүсийн мэдлэг хоорондоо ялгаатай байдаг шиг мэдлэгтэй ажилтан бүр өөрийн гэсэн өвөрмөц мэдлэгтэй байдаг. Энэ нарийн мэргэшсэн, өвөрмөц мэдлэгийн улмаас ажилтан бүр хариуцсан ажлаа байгууллагын хэнээс ч илүү мэддэг байх ёстой.

Учир нь тэд ажилдаа эзэн байсныхаа төлөө цалин авдаг шүү дээ. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл, мэдлэгтэй ажилтан өдөр бүр өөрийн гүйцэтгэх ажлыг тодорхойлон, ажлаа зохих байдлаар зохион байгуулан, мөн дараа нь ажлаа гүйцэтгэх арга барилаа тодорхойлох хүлээлттэй байснаар хийсэн ажилдаа

хариуцлага хүлээх ч чадвартай байна гэсэн үг юм.

Мэдлэгтэй ажилтнуудаас хийх ажлынхаа төлөвлөгөөг сайтар бодож боловсруулан, удирдлагадаа танилцуулж байхыг хүсэх нь зүйтэй. Би юунд анхаарлаа хандуулах вэ. Надтай хариуцлага тооцох ямар үр дүнгийн хүлээлттэй байж болох вэ. Хэдий хугацааны дотор гүйцэтгэх вэ. Мэдлэгт суурилсан хөдөлмөр хараат бус болон хариуцлагатай байдлын аль алиныг нь шаарддаг.

Гүйцэтгэх зүйл: Өөрийн анхаарлаа хандуулах ажил, тухайн ажлаас хүлээгдэж буй үр дүн болон гүйцэтгэх хугацаа бүхий ажлын төлөвлөгөө гаргаж удирдлагаа өгөөрэй.

“Өдөр бүр Дракертай хамт” номын талаар АПУ компанийн гүйцэтгэх захирал Ц.Эрдэнэбилэг “Үйлдвэрийн менежмент үнэхээр амаргүй, нарийн түвэгтэй байдаг зүйл. Би анх компанийн, тэр тусмаа үйлдвэрийн үйл ажиллагааг удирдах арга зүйн талаар үйлдвэрийн ахмад удирдлага хамт олноос их зүйлийг сурч ажил амьдралдаа хэрэгжүүлж, үр дүнг нь ч мэдэрч байна. Залуучуудад болон бусдад, зөв оновчтойгоор сайн удирдах талаар өөрөөсөө илүү туршлагатай хүмүүсээс, шууд болон бүтээлүүдээс нь суралцах нь маш зүйтэй шүү” хэмээн өгүүлсэн юм.

Мэдлэгт суурилсан хөдөлмөрийн хараат бус байдал

Хатаж, хагарсан талбайг амилуулсан түүх бидэнд бий. 2000 оны эхэн. Талбай эзгүйрч, тариалан зогсох дөхсөн үе. Буудайгаар бялхаж байсан монголчууд шуудайн ёроолоо харлаа. Хэрэгцээнийхээ хаана ч хүрэхгүй хүнсийг хураан авсан бараан түүх бий. Тухайн үед тариалангийн үйлдвэрлэл олон арав дахин буурчихсан. Ялангуяа 2005 он. Улсын хэм-жээнд ердөө 70 мянган тонн буудай хураан авчээ. Энэ бол жилийн 300 мянган тонн буу-дайн эрэлттэй монголчуудын

Торонтогийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “CenterraGold”компани2016онд598.6мянган унци алт олборложээ. Үүний дийлэнх буюу 92 хувийг Кыргызийн Кумторын уурхайгаас олборлосон байна. Харин 2017 онд Миллиган уулын уурхайн олборлолтоос хамаарч алтны гарцыг 715-795 мянган унци болгож нэмэгдүүлэхээр зорьжбуйгаа“CenterraGold”-ийн

гүйцэтгэх захирал Скотт Перри онцоллоо. “CenterraGold”компаниМон-

голд “Бороо, Гацуурт, Оксут ордыг эзэмшиж байгаа. 2017 онд манай улсад олборлолт хийх төлөв лөөгүй байгаагаа мэдэгдлээ. Энэмэдээлэлтэйзэрэгцээд“Cen-terraGold”-ийннэгжхувьцааныханш Торонто гийн Хөрөнгийн биржид 0.58 хувиар буурч, 6.9 канад доллар болжээ.

Харин Торонтогийн хөрөнгийн биржидбүртгэлтэй“EntreeGold”компани өнгөрсөн сард гаргасан хувьцааны арилжааныхаа хоёр дахь хэсгийг хаажээ. Тус компа ни хаалттай хүрээнд 500 мянган канад доллар босгох зорилгоор 1.2 сая ширхэг нэгж хувьцаа гаргасан. Мөн 7.5 сая канад доллар босгох зорилготой 18.5 сая ширхэг нэгж хувьцааг гаргасан байна.

Амжилтаа ахиулах аянхэрэгцээний хэдхэн хувийг л хангах дүн. Буудайн гачигдал үүссэн тул гадаадаас худалдаж авсан. Уудам нутгийг эзлэн суудаг монголчууд хилийн чанадаас хэдэн жил дараалан буудай зөөсөн юм. Энэ гунигт дүн шинэ зууны эхэнд тариа-лангийн салбар хэрхэн унаж, доройтсоныг тодорхой хэлээд өгнө. Ийм л баргар байдал манай стратегийн тулгуур салбарт нүүрлээд байв.

Азаар энэ бүхэн ард хоцорчээ. 2007 оноос эхэлсэн “Атрын III” аян газар тариалангийн салбарт эргэлзээгүй хувьсал авчирсныг салбарынхан хэлдэг. Тоон үзүүлэлтүүд ч баталдаг. Аян хэрэгжиж эхлээд үр

дүнгээ өглөө. Гараанаас гарсан хоёр жилийн дараа манай улс сүүлийн 20 жилийн түүхэн дэх хамгийн их хэмжээний ургацаа хураан авсан байдаг. Статистикийн байгууллагын мэдээллээр 344.5 мянган тонн буудай, 169 мянган тонн төмс, 90.3 мянган тонн хүнсний ногоо хураан авчээ.

Ингээд зогсоогүй. Жилээс жилд урагшлав. 2015 оныг эс тооцвол буудайн хэрэгцээгээ дотоодоосоо хангасан юм. Энэ өвөл ч хүн царайчлахгүй ургацаа өнгөрсөн намар базаагаад авчихсан. Улаанбуудайн нөөц дотоодын эрэлтийг давж байгааг салбарын яамнаас мэдээлсэн юм. Үндсэн үзүүлэлтүүд

өссөнөөр барахгүй салбарын компа ниуд ч өөдлөв. Хөл дээрээ баттай зогссон болохыг хувийн хэвшлийн төлөөлөл илэр хийл-дэг. Товчхондоо, С.Баярын гэх автортой “Атрын III” аян эзгүйрсэн талыг сэрээжээ.

Тэгвэл уруудсан салбарыг сэвхийтэл босгосон энэ аяныг эргэн сэргээхээр төлөвлөж буйгаа Засгийн газар мэдэгдлээ. Өнөөгийн байдлаар Монгол Улс улаанбуудайн хэрэгцээгээ 100 хувь дотоодоосоо ний лүүлж байна. Мөн эх орны хөрсөнд ургасан төмсөөр ч толгой өвдөлгүй хүн амаа хангаж байгаа юм. Харин хүнсний ногооны 48 хувийг хангаж байгааг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас мэдээлсэн.

Аян үргэлжилснээр зарим тоон үзүүлэлт ахина гэж албаныхан үзэж байна. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас мэдээлснээр “Атрын III” аянаар амжилтаа ахиулахаар төлөвлөж байна. Салбарын яамнаас ч тодорхой зорилтуудыг хэдийнэ

зоочихож.Юун түрүүнд, технологи

шинэ чилж, инноваци нэвтрүүл-нэ. Энэ зорилт аяны тэргүүнд бичигдэж байна. Тухайлбал, ус, усалгааны дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлнэ. Тоног төхөөрөмж импортоор авах улсуудын талаар ч судлаад эхэлжээ. Эхлээд тариаланчдын саналыг сонссон байна. Улмаар ОХУ, Беларусийн тоног төхөө рөмжийг худалдан авах сонир хол тойгоо илэрхийлсэн. Тиймээс Беларусийн талтай тоног төхөөрөмж худалдан авахаар гэрээ, хэлэлцээ хийхээр төлөвлөж байгаа аж. Беларусийн Засгийн газраас бүх төрлийн тоног төхөөрөмжийг 20 жилийн хугацаатай зээлээр олгох санал тавиад байгаа юм байна.

Үүнээс гадна үрийн бодлогыг цэгцэлнэ. Монгол орны хуурай, ширүүн уур амьсгалд тохирсон буудайн үр нутагшуулах аж-лыг эрчимжүүлнэ. Мөн үр, үржүүлгийн аж ахуйг цогцолбор байдлаар хөгжүүлэхээр төлөв-лөж байна. Эдгээр ажлыг шат дараатай хийснээр манай улс ирэх жилүүдэд 600-800 мянган тонн улаанбуудай хурааж авах боломжтой гэсэн тооцоо гаргажээ.

Тэрчлэн хүнсний ногоогоор эх орны хэрэгцээг бүрэн хангах зорилт тавьжээ. Одоогоор хүнс-ний ногооны тал хувийг л бид хангаж байгаа. Энэ тоог 100 хувь руу дөхүүлнэ. Энэ зорилготой

зэрэгцээд нарийн ногооны тариалалтыг ч эрчимжүүлэх аж. Бас таримал тэжээлийн 50 хувийг дотоодоос хангахаар зураглаж байна.

Цаашлаад агуулах, савыг ч мартсангүй. Хүнсний но гоо ны эрэлтийг хангахад хад га лах агуулах, савны асуу дал урган гардаг. Өвөл, хаврын цагт хүнсний ногоо хадга лах агуу-лахаас гадна арга техно логийг нэвтрүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна. Мөн хагарсан хөрсийг эмнэх ажил ч “Атрын III” аяны төлөв лөгөөнд багтжээ. Тариа-лангийн талбайн элэгд лийг хамгаалж, хөрс ашиг лалтыг сайжруулахаар зэхэж байна. Аяны хүрээнд сүүлийн жилүү-дэд газар тариалангийн салбарт тулгараад буй асуудлыг цогц хэлбэрээр шийдэхээр төлөвлөж буйгаа салбарын яамнаас мэдээлсэн. Уг аян урагшилбал өмнөх жилүүдэд гарсан амжилт ахих нь.

600-800 мянган тонн улаанбуудай

хураан авах боломж бий

УУЛ УУРХАЙ

“Оюутолгой”-н баяжмал дахь зэсийн гарц 6500 тоннд хүрчээТ.ЭлисаШинжээч

“RioTinto”групп2016оныүйлажиллагааны тайлангаа танил-цууллаа. “Оюутолгой”-н зэсийн гарц 2015 оныхтой ойролцоо хадгалагджээ. Харин алтны гарц хоёр дахин буурсан байна. Өнгөрсөн онд “Оюутолгой”-н баяжмал дахь зэсийн гарц 6500 тонн, алтных 100 мянга 500 унци болсон. Зэсийн хувьд 2015 оныхоос 0.5 хувиар буурсан. Алтных 54 хувиар багасчээ.

2017 онд тус компани 130-160

мянган тонн зэс, 100-140 мянган унци алт олборлохоор төлөвлөж байгаа юм. “Оюутолгой”-н гүний уурхайн бүтээн байгуулалтад оны эцэс гэхэд 2000 гаруй хүн ажиллаж байсан. Үүний 87 хувь нь монголчууд байжээ. “RioTinto” групп “Turquoise HillResources”-ийн 50.79 хувийгэзэмшдэг. Энэ эзэмшлээрээ дамжуулан “Оюутолгой” компанийн 33.52 хувийг шууд бусаар эзэмшиж байгаа юм. “RioTinto”“Оюутолгой”-гийн

нөлөөгөөр төмрийн хүдрийн зах зээлээс хэт хамаарахаа болино гэж “Bloomberg”-ийн

шинжээчид дүгнэж байна. Үүнээсгадна“RioTinto”-гийн

үзүүлэлтээс харвал зэсийн баяжмалын гарц нь таамгаас дутсан байна. Энэ нь АНУ дахь Кеннекоттын ордын гарц тааруу байсан зэргээс шалтгаалсан болохыг“RioTinto”тайландаадурджээ. Төмрийн хүдрийн хоёр дахьтомэкспортлогч“RioTinto”өмнөх улиралд 87.7 сая тонн төмрийн хүдрийн борлуулсан. Энэ нь хүлээлтээс давсан үзүүлэлт. Мөн гуравдугаар улирлынхаас найман хувиар нэмэгдсэн байна.

“Centerra Gold” 598.6 мянган унци алт олборложээ

1Хөрөнгө оруулалтын банк нь

арилжааны банкнаас арай өргөн цар хүрээтэй үйл ажиллагаа явуулдаг онцлогтой. Тиймээс засаглалд нь ихээхэн ач холбогдол өгдөг. Тэр тусмаа төлөөлөн удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх удирдлагад тавигдах шаардлагыг илүү тодорхой Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулиар зохицуулах учиртай. Гэтэл зөвхөн банк-ны тухай хуульд заасан гүй цэтгэх удирдлагад тавигдах шаардлагыг тавьж байгаа нь учир дутагдалтай. Хэдийгээр банк гэх статустай адил боловч гүйцэтгэх удирдлага нь илүү хөрөнгө оруулалт, хөрөнгийн зах зээл, санхүүгийн чиглэлээр мэргэшсэн байх ёстой билээ.

Төрөлжсөн банкны үйл ажиллагааг зохицуулах хуу лийн төсөлд ойлгомжгүй үлдсэн зүйл цөөнгүй байгааг зарим судлаач дурдсаар. Тод руулбал, дээрх төсөлд хөрөнгө оруулалтын банкны үйл ажиллагааны зарчмыг тогтоогоогүй байна. Мөн үйл ажиллагаанд нь хяналт тавих, сонирхлын зөрчлийг зохицуулах, албадлагын арга хэмжээ авах зэрэг олон улсын түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандарт, зарчим зохицуулах ёстой харилцааг орхигдуулжээ.

Эдийн засаг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Шаардлага хангаагүй “хуурай” төсөлХуулийн төс-лийг дахин хя нан боловс руу-лах нь чухал

2017.01.18, ЛХАГВА ~ №018 (558)

Хөрөнгийн биржийн индекс 0.07 хувиар буурав

99903584, 99903581

Монголын хөрөнгийн бирж мягмар гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүртгэлтэй 22 хувьцаат компанийн нийт 15,506 ширхэг хувьцаа арилжжээ. Хөрөнгийн биржийн индекс энэ өдөр 844.37 нэгж болж 0.07 хувиар буурав. Ханшийн өөрчлөлтийн хувьд 16 компанийн хувьцааны ханшид өөрчлөлт орж, зах зээл дээр

уналт давамгайллаа. Тодруулбал, дөрвөн компанийн хувьцааны ханш өсч, 12 компанийн ханш буурчээ. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 1.43 их наяд төгрөгтэй тэнцэв. Засгийн газрын үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжаагаар 28 долоо хоногийн хугацаатай 60 мянган ширхэг, 104 долоо хоногийн хуга-цаатай, 18 хувийн хүүтэй 10,200 ширхэг ЗГҮЦ арилжлаа.

MSE ALL

62.7 -0.82% 1/17/2017

0.03 +50% 1/17/2017

19.375 +39.64% 1/17/2017

0.031 -3.13% 1/17/2017

0.013 -7.69% 1/17/2017

5 -6.19% 1/17/2017

4.46 -0.67% 1/17/2017

0.255 -3.77% 1/17/2017

0.21 -4.55% 1/17/2017

0.56 +5.66% 1/17/2017

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1210.7 +0.64% 1/17/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 991.9 +0.56% 1/17/2017

МӨНГӨ SIA унци 16.955 +1.13% 1/17/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 262.75 -2.32% 1/17/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 80.65 +2.49% 1/17/2017

WTI ТОС CLA баррель 52.28 -0.17% 1/17/2017

БРЕНТ COA баррель 55.54 -0.57% 1/17/2017

БЕНЗИН XBA 161.35 +0.11% 1/17/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.504 +2.49% 1/17/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 333.45 -0.3% 1/17/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 82.05 -0.55% 1/17/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 20.52 -1.16% 1/17/2017

БУДАА RRA центнер 9.94 +0.4% 1/17/2017

БУУДАЙ WA бушель 425.75 -0.06% 1/17/2017

КАКАО CCA тонн 2213 -0.76% 1/17/2017

КОФЕ KCA фунт 149.3 -0.2% 1/17/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▲

▲

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▼

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▲

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5574.116 +26.63 +0.48% 1/17/2017DAX INDEX DAX 11554.71 -74.47 -0.64% 1/17/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15479.29 -17.99 -0.12% 1/17/2017S&P/ASX 200 AS51 5699.422 -49.02 -0.85% 1/17/2017S&P 500 INX 2274.64 +4.2 +0.18% 1/17/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3102.816 -0.61 -0.02% 1/17/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 19885.73 -5.27 -0.03% 1/17/2017TOP 20 MSETOP 12184.88 -2.52 -0.02% 1/17/2017FTSE 100 UKX 7327.13 -10.68 -0.15% 1/17/2017HANG SENG HSI 22821.83 +103.68 +0.46% 1/17/2017NIKKEI 225 NKY 18813.53 -281.71 -1.48% 1/17/2017

▲▼▼ ▼▲▼▼▼ ▼▲ ▼

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 375 1.31% 1/17/2017ГОВЬ ХК GOV 10160 -1.74% 1/17/2017СҮҮ ХК SUU 128.63 -1.05% 1/17/2017АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 1751 -2.40% 1/17/2017БАГАНУУР ХК BAN 1955 -6.90% 1/17/2017БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 42000 0.00% 1/17/2017АРИГ ГАЛ ХК EER 2300 0.00% 1/17/2017МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО ХК MCH 600.51 -1.56% 1/17/2017МАТЕРИАЛ ИМПЕКС ХК MIE 8210 0.12% 1/17/2017МОНГОЛ НЭХИЙ ХК MNH 4000 -2.44% 1/17/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 355 11.46% 1/17/2017ШИВЭЭ ГОВЬ ХК SHG 2402 0.00% 1/17/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 2601 -0.12% 1/17/2017УИД ХК UID 536.58 0.06% 1/17/2017МОНГОЛ САВХИ UYN 750 -14.65% 1/17/2017УВС ЧАЦАРГАНА ХК CHR 588.1 -2.47% 1/17/2017ГУТАЛ ХК GTJ 1100 0.00% 1/17/2017

▲▼▼▼▼

◄►◄►▼▲▼▲

◄►▼▲▼▼

◄►

1,200

1,000

800

6002015 2016

Хөрөнгө оруулалтын банк нь үнэт цаас гаргагч болон хөрөнгө оруулагч нарын хооронд зуучлагчийн үүрэгтэйгээр оролцдог. Тиймээс төсөл санаач-лагч, үнэт цаас гаргагчийн биз несийн нууцыг задруулахгүй байх, аливаа ашиг сонирхлын зөрчил үүсч болзошгүй тул түүнээс урьдчилан сэргийлэх, хам гаалах шаардлагатай бай-даг. Гэтэл хуулийн төсөлд энэхүү бзнесийн суурь зарчмыг

зохицуулалгүй үлдээсэн нь анхаарал татаж байгаа юм.

Манай улсад гадаадын банкны нийт таван Төлөөлөгчийн газар үйл ажиллагаа явуулж буй. Эдгээр банкны Төлөөлөгчийн газар нь банкны үйл ажилла-гаа эрхлэхгүй, зөвхөн өөрийн банкны нэрийн өмнөөс эрх зүйн төлөөлөл явуулах үндсэн үүрэгтэй байдаг. Харин Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төсөл батлагдвал

үйл ажиллагаа явуулах эрх нь нээгдэнэ.

Монголын банкны салбарт хоёр төрлийн хууль эрх зүйн баримт бичиг үйлчилж буй. Тэгвэл гурав дахь эрх зүйн орчинг бий болгох Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төслийн алдаа, цоорхой дээрхээр дуусахгүй нь.

Төсөлд Хөрөнгө оруулалтын банкны дүрмийн сан 500 тэрбум төгрөгөөс доошгүй

буюу түүнээс дээш байхаар оруулжээ. Энэ нь дахиад л ойлгомжгүй байдлыг үүсгэж байна. Учир нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай банк нээх зөвшөөрөл авахын тулд нэгээс доошгүй жил төлөөлөгчийн газар байгуулж, үйл ажиллагаа явуулсан байх шаардлагыг уг хуулийн төслөөр тавьж буй. Үүнийг хангаж байгаа нь зөвхөн “BankofChina”.ИймнөхцөлдМонгол Улсад үйл ажиллагаа

явуулж буй Хятадын хөрөнгө оруулалттай компани, аж ахуйн нэгжид боломж нээгдэхээр байгааг зарим эдийн засагч хэлж байна. Тодруулбал, хуулийн төсөл энэ чигээр УИХ-аар орж батлагдвал манай улсын аж ахуйн нэгжүүдийн өрсөлдөх чадварыг бууруулах эрсдэл бий. Үүнийг хуулийн төсөлд өгсөн зарим дүгнэлтэд тодотгожээ.

Гадаадын хувь эзэмшилтэй Хөрөнгө оруулалтын банкны хөрөнгө оруулах бизнесийн салбар, секторын хүрээг үндэсний аюулгүй байдал, стратегийн ач холбогдолтой салбаруудыг харгалзан үзэж хумих шаардлагатай гэсэн байр суурийг иргэний хөдөлгөөний зарим байгууллагын зүгээс илэрхийлж эхэлсэн. Одоогийн төслөөр стратегийн ач холбог-дол бүхий бүх салбарт хөрөнгө оруулах эрх зүйн орчинг нээлттэй орхисон байна. Энэ нь давуу болон сөрөг үр дагаварын талаар тооцоо судалгаа, шин-жилгээ огт хийгдээгүй байгаа аж.

Гадаадын банкны хөрөнгийн хэмжээ нь 2-3 их наяд ам.дол-лараар хэмжигддэг. Манай улсын хувьд энэ нь дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ-нээс хэдэн арав дахин их. Энэ нь одоо мөрдөгдөж буй бусад хууль тогтоомжтой бүрэн гүйцэд нийцэхгүй байгаа тал бий. Тоймлон хэлбэл, Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төслийг зарим эдийн засагч тал зассан, “хуурай” хуулийн төсөл хэмээн дүгнэж байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Манай улс ардчилсан нийгэмд шилжиж, хувийн өмчийг хүлээн зөвшөөрч эхлэхдээ төрийн өм-чит томоохон үйлдвэр, аж ахуйн нэгжүүдийг хувьчилж, хувьцааг нь тараасны үр дүнд бид цэнхэр, ягаан тасалбарын эзэн болсон. Та энэхүү 1990 оны өмч хувьчлалд

мэдлэг, мэдээлэлтэй орж чадсан уу. Хувьцаандаа хяналт тавьж, хө рөнгө оруулалтаа амьд байл гаж чадаж байгаа юу. Ирэх жи лүү дэд болох төрийн өмчийн хувьчлалд мэдлэг, мэдээлэлтэй хөрөнгө оруу лалт хийхээр зорьж байна уу. Эд гээр асуултыг өөртөө тавиад

үзээ рэй. 1990 оны өмч хувьчлалаар цэн-

хэр, ягаан тасалбар авч, томоо хон аж ахуйн нэгжүүдийн хувьцаа эзэмшигч болсон 250 мянга орчим иргэн ногдол ашиг болон ногдол хувиа хөдөлгөөнд оруулалгүй өнөөдрийг хүргэсэн. Уг хөрөнгийн

төвлөрөл өдгөө найман тэрбум орчим төгрөгт хүрээд байна. Иргэд ямар компанийн хувьцаа авсанаас хамаарч нэг хүнд 10 мянгаас 10 сая хүртэлх төгрөгийн ногдол ашиг хуримтлагджээ.

Та өөрийн хөрөнгийг идэв хи гүй хадгалж, үнэгүй дүүл сээр байх уу,

эсвэл хө рөн гө оруулалтаа удир-даж, өгөө жийг нь хүр тэж эхлэх үү. Энэ асуул тад хариулахад тань “Ард Секю ритиз” үнэт цаас ны компани тус лах зорилгоор энэ сарын 16-21 хүр тэл “Хө рөнгө оруулалтаа ами луулах аян”-г зохион бай гуулж байна. Энэхүү

аянд та оролц соноор дан саа шүүл-гэх, хуримт лагдсан ногдол ашгаа авах, эзэмшиж буй хувь цаагаа захиран зарцуулах, хөдөл гөөнд оруулах, үнэт цаас ны брокерын үйлчилгээ авах, хувьцаат ком-паниудын та лаар зөвлөгөө, мэ дээ лэл авах боломжтой.

“Хөрөнгө оруулалтаа амилуулах” аян үргэлжилж байнаХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ