yabanci İŞler daİresİ baŞkanliĞi

TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜTAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

YABANCI İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI


GENEL OLARAK ŞİRKETLER

Ticaret şirketleri yerli ve yabancı şirketler olarak iki kısımda değerlendirilebilir.

YERLİ ŞİRKETLERÜlkemizde, ülkemiz mevzuatına göre kurulmuş, Ticaret Sicil Müdürlüklerinde yetkileri ve yetkililerine ilişkin kaydı bulunan Ticaret Şirketleri;

YABANCI ŞİRKETLERYabancı Ülkelerde, kendi ülkelerinin mevzuatına göre kurulmuş Ticaret Şirketleridir.

Sinan ŞIĞVA T.K. Uzmanı Mayıs 2013


YABANCI ŞİRKETLER

Bu kavram Yabancı Sermayeli Şirket kavramı ile karıştırılmaktadır. Ancak bu konu ayrı bir ders konusu olduğundan ayrıca ayrıntılandırılacaktır.

Sinan ŞIĞVA T.K. Uzmanı


YERLİ ŞİRKETLER;

Türk (Yerli) Şirketleri sermaye yapısı bakımından iki grupta incelemek uygun olacaktır.

Yerli Sermayeli Şirketler;

Yabancı Sermayeli Şirketler;



YERLİ SERMAYELİ ŞİRKETLER;

Taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak edinimleri genel mevzuata tabi olduğundan sunum dışında bırakılmıştır.

Sermayesinin tamamı Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşları ya da Tüzel Kişilerince sağlanan şirketlerdir.



YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLER;

Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip Türk Şirketleridir.

Yabancı yatırımcı; Türkiye’de doğrudan yatırım yapan;

i) yabancı ülke vatandaşlığına sahip gerçek kişiler,

ii)yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları ile yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzelkişiler ve uluslararası kuruluşlar kapsamaktadır.




Doğrudan yabancı yatırımı; yabancı yatırımcı tarafından ülke içi ve dışından sağlanan iktisadî kıymetler ile (i) yeni şirket kurma veya şube açma, (ii) menkul kıymet borsaları dışında hisse edinimi veya menkul kıymet borsalarından en az % 10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olmayı ifade etmektedir.




Yabancı sermayeli şirketlerin edindikleri taşınmazları tasnif edecek olursak;

* Sanayi ve ticaret işletmeleri, ticari gayrimenkul ve konut yatırımları açısından genellikle satın alma yoluna gittikleri,

*Turizm, liman, tersane, madencilik, enerji işlerinde ise sınırlı ayni hak tesis ettiklerini görmekteyiz.




Yabancı Sermayeli Şirketler, yapısı nedeniyle geçmişten günümüze farklı uygulamalara tabi tutulmuş ve 18.05.2012 tarih, 6302 sayılı kanunla değişik 2644 sayılı Tapu Kanununun 36. maddesinde düzenlenen şekilde taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak edinimi öngörülmüştür.



Yabancı sermayeye yönelik ilk düzenleme 01.03.1950 tarih ve 5583 sayılı kanundur.

Daha sonra 01.08.1951 tarih ve 5821 sayılı kanun çıkarılmıştır.

Taşınmaz edinimine esas uygulama ise 18.01.1954 tarih ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunudur.

Mevcut düzenlemelerden önceki son yabancı sermayeye yönelik mevzuat ise 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunudur.



Yabancı sermayeli şirketler ülkemizde 05.06.2003 tarih ve 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun 3/d maddesindeki “Yabancı Yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketlerin, Türk vatandaşlarının edinimine açık olan bölgelerde taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı ayni hak edinmeleri serbesttir.” hükmü gereğince vatandaşlarımızın edinimine açık her yerde ve yüzölçümünde taşınmaz edinebilmekteydiler.



Ancak bu husus Anayasa Mahkemesinin 2003/71 Esas 2008/79 Karar sayılı Kararı ile iptal edildiğinden konu 03.07.2008 tarih ve 5782 sayılı Kanunla 2644 sayılı Tapu Kanununun 36 ıncı maddesinde yeniden düzenlenmişti.



Buna göre;

Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketler, ana sözleşmelerinde belirtilen faaliyet konularını yürütmek üzere taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı ayni hak edinebilmekte ve kullanabilmekteydiler.



Öngörülmüştü.

Ancak edinilecek taşınmazın askeri yasak bölge, güvenlik bölgeleri ve stratejik bölgede kalması halinde Genelkurmay Başkanlığının;

Özel güvenlik bölgesinde kalması halinde ise taşınmazın bulunduğu yerdeki Valiliğin izni;



Kanunun uygulamasına ilişkin 12 Kasım 2008 tarih ve 27052 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yabancı Sermayeli Şirketlerin Taşınmaz Edinimine İlişkin Yönetmelik” çıkarılmış ve taşınmaz ya da sınırlı ayni hak edinim süreçleri bu yönetmelikle belirlenmişti.



Buna göre taşınmaz edinim başvuruları anılan yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sayılan belgelerle taşınmazın bulunduğu Valiliklere yapılmakta, Valiliklerce konu Sanayi Ticaret İl Müdürlüğüne faaliyet yönüyle intikal ettirilmekteydi;

Alınacak olumlu cevaba göre de; Bölge sorgusu için Genelkurmay Başkanlığı (yada yetkilendirilmiş ilgili Komutanlığa) ve Valiliklerde oluşturulmuş Komisyonlara intikal ettirilmekteydi;

Cevapların olumlu olması halinde ilgili şirkete ve işlemin bu açıdan karşılanabilirliği yolunda Tapu Sicil Müdürlüğüne bilgi verilmekteydi.



Daha sonra gerek şirketlerden ve gerekse Valilikler ile ilgili ve ilişkili Kurum ve Kuruluşlardan gelen çeşitli konular Hazine Müsteşarlığınca yeniden gündeme getirilmiş ve anılan yönetmelik yeniden düzenlenmek suretiyle “Yabancı Sermayeli Şirketlerin Taşınmaz Mülkiyeti ve Sınırlı Ayni Hak Edinimine İlişkin Yönetmelik” adıyla 06 Ekim 2010 tarih 27721 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmişti.



Yabancı Sermayeli Şirketlerin taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimi konusu son olarak 18.05.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6302 sayılı Kanunun 36. maddesinde düzenlenmiştir.



Buna göre;

•Yabancı uyruklu gerçek kişilerin (Türk vatandaşları ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. Maddesi kapsamındaki kişiler hariç),

•Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilerin,

•Uluslararası kuruluşların,

•%50 veya daha fazla oranda hissesine sahip oldukları veya

•Yönetim hakkına haiz kişilerin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip oldukları Türkiye’de Kurulu tüzel kişiliğe sahip şirketler,



ana sözleşmelerinde belirtilen faaliyet konularını yürütmek üzere Türkiye’de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler.



Kanunun 1. fıkrasında belirtilen şirketlerin Türkiye’de kurulu başka bir şirkete ortak olması (doğrudan veya dolaylı olarak) durumunda,

Yabancı yatırımcının nihai ortaklık oranının %50 veya daha fazla olması halinde,

Taşınmaz maliki yerli sermayeli şirketlerin hisselerinin %50 veya daha fazlasını doğrudan veya dolaylı olarak edinmesi durumunda ve

Taşınmaz maliki mevcut yabancı sermayeli şirketlerde yabancı ortaklık oranının hisse devri sonucunda %50 veya daha fazlasına ulaşması durumunda da aynı esaslar geçerlidir.



2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik bölgeleri Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla bu şirketlerin,

Askeri Yasak BölgelerAskeri Güvenlik BölgeleriAynı kanunun 28. maddesi çerçevesinde belirlenen (Genelkurmay Başkanlığının teklifi üzerine askeri yasak bölgelere yakınlığı veya diğer stratejik nedenlerle tespit edilecek bölgelerde) bölgelerdeki taşınmaz mülkiyeti edinimleri

Genelkurmay Başkanlığı’nın ya da yetkilendireceği komutanlıkların



Özel güvenlik bölgelerindeki taşınmaz mülkiyeti edinimleri ise taşınmazın bulunduğu yerdeki Valiliğin iznine tabidir.

Bütün bu süreçlerde “ülke güvenliği” esas alınmıştır.



36. Madde kapsamı dışında kalan yabancı sermayeli şirketler, yerli sermayeli şirketlerin tabi olduğu hükümler çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilir ve kullanabilirler.



Taşınmaz rehni tesisinde taşınmaz rehninin paraya çevrilmesi kapsamındaki edinimlerde;

Şirket birleşmelerinden ve bölünmelerinden doğan taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak naklinde,



36 madde kapsamındaki yabancı sermayeli şirketlerin 6361 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında kiracı olması ve finansal kiralama konusunun taşınmaz mal olması halinde bu sözleşme yazılı şekilde yapılır ve söz konusu sözleşme kütüğün şerhler hanesine kaydedilir.

Sözleşme süresi sonunda taşınmazın kiracı adına devri öngörülmüşse kira süresi sonunda taşınmazın devri talep edildiğinde valilik süreci işletilecektir.

Bu durumda resmi senet düzenlenir ve işlem tapu harcından müstesnadır.



Organize Sanayi Bölgeleri



Endüstri Bölgeleri



Teknoloji Geliştirme Bölgeleri



Serbest Bölgeler



gibi yatırım bölgelerindeki taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak edinimlerinde belli sürede elden çıkarma zorunluluğunun devam etmesi kaydıyla bankaların, Bankacılık Kanunu çerçevesinde kredi veya alacaklarını tahsil amacıyla edinmiş oldukları taşınmazlarda bu madde hükümleri uygulanmaz.

Bu kapsamdaki edinilen taşınmazların kullanımı Valiliklerce belli aralıklarla takip edilir.



Bu madde hükümleri dışında edinilen taşınmazlar ve sınırlı ayni haklar, Maliye Bakanlığı’nca verilen sürede tasfiye edilir. Aksi takdirde taşınmaz veya sınırlı ayni hak bedele çevrilerek bedeli hak sahibine ödenir.



2644 sayılı Tapu Kanunu’nun 36. maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Ekonomi Bakanlığı’nın 16.08.2012 tarih ve 28386 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “2644 sayılı Tapu Kanunu’nun 36. maddesi kapsamındaki şirketlerin ve İştiraklerin Taşınmaz Mülkiyeti ve Sınırlı Ayni Hak Edinimine İlişkin Yönetmelik” çıkarılmış ve taşınmaz ya da sınırlı ayni hak edinim süreçleri belirlenmiştir.



36. Maddenin yeni hükmü gereğince; Yabancı yatırımcıların şirketteki ortaklık oranlarının birlikte veya ayrı ayrı %50 veya daha fazla olmadığı veya şirket yöneticilerinin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip bulunmadığı tespit edilen yabancı sermayeli şirketlere ilişkin Yetki Belgesinde “2644 sayılı Tapu Kanununun 36. maddesi kapsamı dışındaki Yabancı Sermayeli Şirkettir” ibaresine yer verilmesi gerekmektedir.



Söz konusu yetki belgesinde bu ibarenin bulunduğu yabancı sermayeli şirketlerin 36. madde gereğince yerli sermayeli şirketler gibi değerlendirilerek bu doğrultudaki taleplerinin genel esaslar çerçevesinde doğrudan Tapu Müdürlükleri tarafından karşılanması gerekmektedir.



Yine 36. Maddenin yeni hükmüne istinaden, Yabancı yatırımcıların şirketteki ortaklık oranlarının birlikte veya ayrı ayrı %50 veya daha fazla olması veya şirket yöneticilerinin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip bulunduğu tespit edilen yabancı sermayeli şirketlere ilişkin Yetki Belgesinde “2644 sayılı Tapu Kanununun 36. maddesi kapsamındaki Yabancı Sermayeli Şirkettir” ibaresine yer verilmesi gerekmektedir. Söz konusu yetki belgesinde bu ibarenin bulunduğu yabancı sermayeli şirketlerin ilgili yönetmelik gereğince gerekli evraklar ile Valilik İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü’ne başvurması gerekmektedir.



Valilik şirket başvurusundan sonra 3 iş günü içerisinde edinilmek istenen taşınmazın Askeri Yasak Bölge, Askeri Güvenlik Bölgesi veya 2565 sayılı kanunun 28. maddesi kapsamında kalıp kalmadığını, Genel Kurmay Başkanlığına veya yetkilendireceği Komutanlıklara, Özel Güvenlik Bölgesi içinde kalıp kalmadığını İl Emniyet Müdürlüğü’nden veya İl Jandarma Komutanlığı’ndan sorar.



İlgili komutanlığın, İl Emniyet Müdürlüğünün veya İl Jandarma Komutanlığının 15 gün içinde cevap vermesi gerekmektedir. Aksi halde söz konusu taşınmazın belirtilen alanlar içinde kalmadığına hükmedilerek işlem yapılır.



Edinilmek istenen taşınmaz yukarıda belirtilen bölgeler dışında kaldığının tespit edilmesi halinde tescil işleminin yapılması için Valilik tarafından şirket veya iştirak ile Tapu Müdürlüğüne 3 iş günü içinde yazılı bilgi verir. Yazılı bilginin şirket veya iştirake tebliğinden itibaren 6 ay içinde tescil talebinde bulunulması gerekmektedir.



Valiliklerce yapılacak inceleme ve değerlendirmeye esas olmak üzere söz konusu şirketlerce sorgulananlara esas harita ve belge sunumları ve tapu kayıtları harç ve döner sermaye ücretine tabidir. (işleme konu yerin 1/25000 ölçekli harita üzerinde gösterilmesi gerekir)



Ancak Valiliklerce söz konusu şirketin adına kayıtlı taşınmazların yönetmelik hükümleri doğrultusunda faaliyete uygunluğunun denetlenmesine esas olmak üzere Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinden istenen her türlü harita, bilgi ve belgeler herhangi harç ve ücrete tabi değildir.



Edinilmek istenen taşınmaz yukarıda belirtilen bölgeler içinde kaldığının bildirilmesi halinde Valilik başvuru belgelerinin birer suretini Genel Kurmay Başkanlığı veya yetkilendireceği komutanlıklara göndererek şirket talebinin ülke güvenliği açısından uygun olup olmadığına 30 gün içinde bildirmesini talep eder.

Taşınmazın Özel Güvenlik Bölgesi içinde kalması halinde ülke güvenliği açısından uygun olup olmadığı Valilik tarafından oluşturulan komisyon tarafından 5 gün içinde değerlendirilir.



Bu kapsamda Genel Müdürlüğümüz tarafından 17.09.2012 tarihinde 2012/13 sayılı genelge düzenlenmiştir.

Bu genelge kapsamında Yabancı Sermayeli Şirketlerin 36. madde kapsamındaki işlemlere yönelik taleplerinde Tapu Kanunu 2. maddesi gereğince Ticaret Sicil Müdürlüklerince verilmiş yetki belgesinde şirketin 36. madde kapsamında olup olmadığına ilişkin ibarenin varlığı aranmalı ve işlemlere bu doğrultuda yön verilmelidir.



36. Madde kapsamı dışında kaldığı belirtilen Yabancı Sermayeli Şirketler kanun gereğince Yerli Sermayeli Şirketler gibi değerlendirilecektir. Ancak TAKBİS üzerinde bu şirketin Yabancı Sermayeli olduğunun mutlaka belirtilmesi gerekmektedir.



Ekonomi Bakanlığı verilerine göre ülkemizde toplam 32.146 adet yabancı sermayeli şirket bulunmaktadır.



1 ALMANYA 5105

2 İRAN 2804

3 İNGİLTERE 2425

4 HOLLANDA 2077

5 RUSYA 1457

6 ABD 1276

7 AZERBAYCAN 1174

8 FRANSA 1080

9 IRAK 1001

10 İTALYA 985

UYRUK BAZINDA ÜLKEMİZDEKİ YABANCI SERMAYELİ İLK 10 ŞİRKETUYRUK BAZINDA ÜLKEMİZDEKİ YABANCI SERMAYELİ İLK 10 ŞİRKET



ÜLKEMİZDE FAALİYET GÖSTEREN YABANCI SERMAYELİ ÜLKEMİZDE FAALİYET GÖSTEREN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN İLK 5 SEKTÖRÜŞİRKETLERİN İLK 5 SEKTÖRÜ

1 MOTORLU TAŞITLAR VE MOTOSİKLETLER DIŞINDA KALAN

TOPTAN TİCARET VE TİCARET KOMİSYONCULUĞU 7735

2 İNŞAAT2986

3 DİĞER İŞ FAALİYETLERİ2148

4 MOTORLU TAŞITLAR VE MOTOSİKLETLERİN DIŞINDA

KALAN PERAKENDE TİCARET, KİŞİSEL VE EV EŞYALARININ

TAMİRİ

2092

5 GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ2035



TEŞEKKÜR EDERİMTEŞEKKÜR EDERİM

yabanci İŞler daİresİ baŞkanliĞi

Documents