yanıklarda, elektrik Çarpması ve asılmalarda tıbbi İlk yardım.ppt
DESCRIPTION
Yanıklarda, Elektrik Çarpması ve Asılmalarda Tıbbi İlk Yardım.pptTRANSCRIPT
Yanıklarda, Elektrik Çarpması ve Asılarda
Tıbbi İlk Yardım
Doç. Dr. Semra KARAMANAnesteziyoloji ve Reanimasyon AD
Yanıklar
• Yanıklar, yüksek ısı, kimyasal madde, elektrik ve ışın gibi etkenler sonucu oluşan yumuşak doku yaralanmalarıdır (hasarlarıdır).
Birinci Derece Yanıklar
• Yalnızca yüzeyel derinin zarar gördüğü, ciltte kızarıklık ve hafif ağrıyla karakterize olan tiptir.
• Güneş yanığı bu tipe en iyi örnektir.
• Kısa sürede kendiliğinden iyileşebilir.
İkinci Derece Yanıklar• Daha çok sıcak
suyla haşlanma, alevle veya sıcak cisimle temasla oluşan yanıklardır.
• Ciltte kızarıklığa ek olarak, su kesecikleri görülür.
• Çok ağrılı enfeksiyona açık yanıklardır.
Üçüncü Derece Yanıklar
• Tüm deri tabakalarının etkilendiği yanık türüdür. Sinir uçları da harap
olduğundan ağrı azdır.• İnci grisi, kahverengi gibi
bir renk değişikliği vardır.
Cilt kurudur ve buruşuktur. İyileşmesi çok uzun sürer ve iz kalır.
Dokuzlar Kuralı
• Yanığın genişliği veya kapladığı alandokuzlar kuralı sistemiyle kabaca tahmin
edilebilir. Bu sistem, vücut yüzeyini her biri toplamvücut yüzeyinin yaklaşık %9’u olan bölümlere ayırır.
Bebek ve çocuklarda baş vücudun daha büyük bir kısmını oluştururken bacaklar daha küçük kısmını oluşturacağından oranlar, çocuklarda erişkine göre daha değişiktir.
Dokuzlar Kuralı
Yanıkların Şiddeti
Yanıkların şiddetini 5 faktör belirler. 1- Derinlik ( birinci, ikinci, üçüncü derece )2- Yüzey miktarı ( dokuzlar kuralı )3- Kritik alanların yanması ( eller, ayaklar, yüz, cinsel organlar )4- Kazazedenin yaşı ( çok genç veya çok yaşlı olması )5- Kazazedenin genel sağlık durumu (diğer yaralanmalar ve hastalıklar )
Bu beş faktör ilkyardımcının; yanığın şiddetli, orta şiddetli veya hafif yanık olduğunu tespit etmesini
sağlar.
Şiddetli YanıklarEn ciddi yanıklardır.1- El, ayak, cinsel organlar, yüz gibi kritik alanları içeren yanıklar
2- Beraberinde solunum güçlüğü veya kırık olan yanıklar(derecesi ne olursa olsun )
3- Vücut yüzeyinin %10’undan fazlasını kaplayan 3. derece yanıklar
4- Vücut yüzeyinin %25’inden fazlasını kaplayan 2. derece yanıklar
5- Derecesi ne olursa olsun vücut yüzeyinin %30’undan fazlasını kaplayan yanıklar
6- Yaşlı ağır hasta ve çocuklardaki yanıklar sıvı kaybına duyarlı oldukları için şiddetli yanık olarak değerlendirilir.
7- Direkt sıcak temas ve haşlanma haricindeki (asit, elektrik, kimyasal madde, radyasyon) tüm etkenlerle oluşan yanıklar yüzey alnına bakılmaksızın şiddetli yanık olarak değerlendirilir.
Orta Şiddette Yanıklar• Şiddetli yanıklardan daha az tehlikeli olmalarına rağmen yine de ciddi yaralanmalardır.
1- Vücut yüzeyinin % 2-10’unu kaplayan (el, ayak ve cinsel organlar hariç) 3. derece yanıklar
2- Vücut yüzeyinin % 15-25’ini kaplayan 2. derece yanıklar
3- Vücut yüzeyinin % 50-75’ini kaplayan 1. derece yanıklar
Hafif Yanıklar
1- Vücut yüzeyinin %2’den azını kaplayan 3. derece yanıklar
2- Vücut yüzeyinin %15’den azını kaplayan 2. derece yanıklar
Çocuklarda Yanık Şiddeti
1- Vücut yüzeyinin %20’den fazlasını kaplayan 2. derece yanık, şiddetlidir.
2- Herhangi bir 3. derece yanık, şiddetlidir.
3- Vücut yüzeyinin % 10-20’sini kaplayan 2. derece yanık, orta şiddetlidir.
4- Herhangi bir 1. derece yanık, orta şiddetlidir
Yanıklarda İlkyardım• Yapılacak işlemler dört amaca yönelik olmalıdır; 1- Yanma sürecini sona erdirip daha fazla yaralanmayı önlemek:
a- Tutuşmuş kazazedenin kaçması önlenir, üzerine bir örtü atılarak, su tutularak ya da yerde yuvarlanarak alev söndürülür.
b- Isı yaymaya devam edebilecek tüm giysi, metal takılar, saat vs. çıkarılmalıdır. Giysiler çıkartılırken deri de soyulabileceği için elbiseler kesilerek çıkarılmalıdır.
c- Isıya maruziyetin devamını önlemek ve duman solunması neticesinde daha fazla zararı önlemek için kazazede yangın alanından uzaklaştırılmalıdır.
d- Yanık yerler bol suyla soğutulur. Ancak geniş bir yanığın uzun süre soğuk suda kalması vücut ısısının kaybına neden olabilir. Ayrıca 3. derece yanıklarda en büyük tehlike iltihaplanmadır. Böyle bir yanığı yanmayı durdurmak dışında uzun süre suya daldırmak iltihaplanma riskini arttırabilir.
Yanıklarda İlkyardım• 2- Kazazedenin yaşamsal fonksiyonlarını desteklemek :
Yüzde yanıkları olan veya duman ya da gaz solumuş kazazedelerde solunum güçlüğü gelişebilir. Kazazede nakilden önce şok tedavisine ihtiyaç duyabilir. Kazazede şoka karşı uygun pozisyonda tutulur, bilinci açıksa ağızdan bol su verilmesi çok faydalı olabilir. Kazazede ABC yönünden sürekli kontrol edilmeli ve gerekendestek sağlanmalıdır.
• 3-Isı kaybını ve iltihaplanma riskini azaltmak için yanık alanı kuru,
steril bir pansuman malzemesiyle örtmek :Bir yanığın üzerine yanık alanı çok geniş değilse koyulabilecek en iyi malzeme steril gazlı bezdir. Merhem, losyon veya antiseptikler asla kullanılmamalıdır. Eğer steril bir malzeme yoksa temiz bir çarşaf da örtülebilir. Yanık alan üzerindeki su kesecikleri asla patlatılmaz. Yanık alana diş macunu, salça, yağ vs. gibi maddeler asla sürülmez.
• 4- Kazazedeyi nakletmek :
Kazazedeyi acilen yanık yaralanmalarının tedavi edilebildiği bir hastaneye sevk etmek gereklidir.
Elektrik Çarpması
Elektrik ve Yıldırım Çarpması
Elektrik çarpması, • Erişkinlerde iş ortamında dikkatsizlik ve bilgisizlikten
• Çocuklarda (< 5 yaş) ev kazaları • Yıldırım çarpmaları
Akımın
• Hücre membranı ve vasküler düz kasları direkt etkisi
• Vücut dokularından geçerken enerji dönüşümünden kaynaklanan ısı etkisi
Yaralanma,
Yaralanmanın çeşidi ve şiddetini,• Enerjinin büyüklüğü
• Voltajı
• Elektrik akımına karşı oluşan direnç
• Akım tipi (alternatif, doğru akım)
• Akım kaynağı ile olan temas
• Akımın vücutta izlediği yol gibi faktörler belirler
Alternatif akım: Evlerde ve ticari yerlerde kullanılan akım
Doğru Akım : Yıldırım çarpması
Elektrik Hasarları
Klinik Bulgular
Kardiyak arrestRespiratuar arrest
Sekonder hipoksik kardiyak arrest
• Solunum merkezi inhibisyonu• Tetanik kas kontraksiyonu• Kas paralizisi
Yeterli ventilasyon ve O2
Primer • VF• Asistoli
Kardiyak arrest gelişmeyen olgularda
• Hipertansiyon, taşikardi• Non-spesifik EKG değişiklikleri• Miyokardiyal nekroz• Ventriküler aritmiler (en az 24 saat monitorize edilmeli)
• Ayrıca;- Serebral nekroz, ödem, geçici paraliziler- Cilt yanıkları- Kas rüptürleri- Fraktürler- Myoglobinüri Renal yetmezlik
CPR sırasında
Kurtarıcı kazazedeye, elektrik akımı kesildikten sonra dokunmalı !!!!!!
• Değerlendir
• Solunum ve dolaşım yoksa CPR
• Havayolu sağlamakta zorluk
Havayolu güvenliği, ventilasyon, O2, servikal immobilizasyon
Erken trakeal entübasyon
Ağız, yüz ya da boyunda yanık Yumuşak doku ödemi
CPR sırasında
Önemli doku harabiyeti - Hipovolemi
Sıvı replasmanı (10-20 ml/kg SF veya LR)
- Miyoglobin, potasyum ve doku yıkım ürünleri
Atılımını
Diürezin sürdürülmesi
(0.25 - 0.5 gr/kg mannitol)
Na - bikarbonat tedavisi (pH> 7.5)
KPR öncesi zaman geçmiş olsa bile yapılacak
resusitasyonun etkili olabileceği unutulmamalı
Ası
Ası safhaları
• Asının başlamasından bilinç kaybına kadar geçen süre
• Bilinç kaybolduktan sonra konvülziyonların oluştuğu dönem
• Klinik ölüm• Biyolojik ölüm
• 5 – 7 dk içerisinde ölüm gerçekleşir.
Ölüm nedenleri
• Asfiksi
• Beyin iskemisi
• İnhibisyon
• Medulla spinalis kesisi
İnhibisyon
• Ani dış uyaranla stimulusun ters yön izleyerek
vejetatif sinirlere geçmesi
• Vagus uyarısıyla kalp ve solunum
merkezlerinin baskılanması
• Ölümün dış uyarandan hemen sonra olması
• Dış uyaranın tek başına öldürücü nitelikte olmaması
• Organizmada ölüme neden olabilecek bir hastalık olmaması
Yaklaşım
• Kazazede asıdan süratle indirilmelidir (spinal koruma !!!!!)
• Erken KPR
• Havayolu açarken spinal koruma
• Erken entübasyon
• Sekonder sekeller için hastaneye yatış