9، پیاپی1393پاییز ، 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره

41- 62صفحات

پیرامون يهاروستا اقتصادي، اجتماعی و کالبديشیراز و تغییرات شهر رویی پراکنده گویمروستاي : مورد

.ریزي شهري، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران ، استادیار گروه جغرافیا و برنامهکجوريموسی کمانرودي

.ریزي روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران عزیزپور، استادیار گروه جغرافیا و برنامهفرهاد .، ایرانریزي شهري علی جانبازي، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه

8/4/1393: پذیرش نهایی 7/11/1392: دریافت مقاله

چکیده

خصوص در امتداد محورهاي رویی در پیرامون، به به بعد، موجب رشد شتابان جمعیت و پراکنده 1330شهر شیراز از دهۀ يهروند توسعبه 1335-45 يهدرصد در ده 02/22رویی در رشد و گسترش شهر شیراز از شهري منتهی به آن، شده است؛ سهم پراکنده ارتباطی برون

شیراز از ) شهرستان(سکونتگاهی يهاین روند، تغییر کارکرد غالب اقتصادي ناحی. یافته استافزایش 1375- 85ي دههدرصد در 8/72، الحاق و ادغام برخی روستاها در شهر شیراز و تحوالت ساختاري اجتماعی، سیاسی و )بخش خدمات يهبا غلب(کشاورزي به چندنقشی

کیلومتري شمال غربی شهر شیراز و در مجاور 20 يهکه در فاصل »گویم« روستاي. فضایی گسترده در این ناحیه را به دنبال داشته استرویی این مقاله، پراکنده. باشد هاي پیرامونی این کالنشهر می اردکان واقع شده است، یکی از سکونتگاه- شهري شیراز ارتباطی برون هجاد

پژوهش . را مورد بررسی قرار داده است 1380-90هاي سالدر »گویم«کارکردي روستاي -شهر شیراز و تأثیرات آن بر تغییرات ساختارياي و ها و اطالعات مورد نیاز با مطالعات کتابخانهداده. تحلیلی است- حاضر از نوع بنیادي و کاربردي و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی

اطالعات جغرافیایی در تحلیل میزان، همچنین از سیستم. آوري و با استفاده از آمار توصیفی، تجزیه و تحلیل شده است میدانی جمعاستفاده شده 1380- 90هاي در سال» گویم«و روستاي 1385تا 1335هاي رویی شهر شیراز در بین سال جهت، الگو و شکل پراکنده

هد روستاي دنتایج نشان می. شاخص، مبناي شناخت و تحلیل این پژوهش قرارگرفته است 24و فضا با اقتصاد، اجتماع مؤلفهسه . استکارکردي شگرفی - رویی شهر شیراز قرار گرفته و با تغییرات ساختاري به شدت تحت تأثیر روند پراکنده 1390تا 1380از سال » گویم«

هاي مهاجرپذیر پیرامونی شهر شیراز تبدیل شده و مساحت آن ترین سکونتگاهمواجه شده است؛ این روستا در این دهه به یکی از مهمدرصد نیز در بخش صنعت 2/32درصد شاغلین ساکن این روستا در بخش خدمات و 3/59همچنین، . رابر افزایش یافته استب 3/3حدود

.اشتغال دارند

.کارکردي-رویی، شیراز، روستاي گویم، تغییرات ساختاري پراکنده: واژگان کلیدي

09121889565: تماس Email:Kamanroodi@yahoo.com

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

42 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

مقدمه) 1رین ت پیرامون، به یکی از اصیل هاي روستایی تحوالت توسعه شهري و پیامدهاي آن در سکونتگاه

در ) 1381(رضوانی ،طور مثاله ب. موضوعات پژوهشی علوم جغرافیایی در چند دهه اخیر تبدیل شده استصورت خودجوش و بررسی روابط شهر تهران با روستاهاي اطراف آن به این نتیجه رسید که آن روستاها به

هاي شهر تبدیل اي تکمیلی براي ایفاي نقش انات خود به عرصهها و امک ریزي نشده و متناسب با ویژگی برنامههاي مختلف در روستاهاي پیرامونی برجاي گذاشته اند و این روند آثار و پیامدهاي نامطلوبی در زمینه شدهنیز در بررسی تأثیر رابطه شهر و روستا در تغییرات اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی ) 1383(مردي زرنقی . است

اي در نواحی روستایی عمده روستایی شهرستان هریس نشان داده است که این رابطه موجب تغییراتنواحی .آن شهرستان شده است

65در بررسی عملکرد متقابل و پیوندهاي فضایی بین شهر قزوین و ) 1383(طاهرخانی و افتخاري تغییرات در مراکز روستایی این استان، اند که بروز سکونتگاه روستایی پیرامون آن به این نتیجه دست یافته

در بررسی و تبیین نقش روابط اقتصادي شهر و روستا در ناحیه ) 1389(طورانی . ارگانیک بوده است غیرچاي بخش مرکزي شهرستان مینودشت نشان داده است که بین روابط اقتصادي شهر و روستا دهستان چهل

محیطی آن ناحیه، رابطه معناداري وجود -تغییرات کالبدي و رشد اقتصادي، تحوالت اجتماعی و فرهنگی ونیز در بررسی ابعاد تعامل، تأثیرپذیري و اثرگذاري شهر جدید گلبهار ) 1386( همکارانقدیري معصوم و . دارد

در مناطق روستایی و تحوالت روستاهاي پیرامون آن به تأثیر از این پدیده در فضاهاي جغرافیایی، بیان داشته ه آن شهر عالوه بر جذب جمعیت سرریز شهر مشهد، اثرات مختلفی در روستاهاي اطراف داشته است ک

صورت جذب و نفوذ روستایی آن بدون برنامه و به گیري حوزه این تأثیر به شکل که) هرچند به صورت ناقص( .ناخواسته انجامیده است

ت کاربري اراضی روستاهاي پیرامون در بررسی گسترش شهر سنندج و تغییرا) 1388( قادرمزيهمچنین خزش شهري منفصل این شهر به تورم جمعیتی و رشد یافت که به این نتیجه دست )آباد نایسر و حسن(آن چند شهر سنندج مبدأ و مقصد همه که هر داده استنشان وي تحقیق نتایج .است منجر شده روستاهاآن

بودن قیمت پایین ،ردالیلی چون فاصله کم با شه به آناناما اکثر روستاها نیست،این مهاجران وارد شده به در این روستاها سکنی سهولت دسترسی و امکان استفاده از خدمات شهري، نسبت به شهر، زمین و مسکن

بخشی از نقش اي تکمیلی براي کارکردهاي شهر سنندج، عرصه يمنزله واقع این روستاها به در .اند گزیده .اند وابگاهی شهر سنندج را پذیرا گشتهخ-سکونتی

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 43 یپی

این شهر از يهروند توسع. زاگرس جنوبی است يهکشور در منطق يههاي توسع شهر شیراز یکی از قطبویژه در امتداد محورهاي اصلی هاي مختلف به پیرامون، بهاي بوده که در دوره گونه بعد، به به 1330 يهده

این . تبع وضع توپوگرافی، به دو صورت متصل و منفصل گسترش یافته استشهري منتهی به آن و به برونشیراز از کشاورزي به ) شهرستان(سکونتگاهی يهروند، موجب تغییر ساختار و کارکرد اقتصادي ناحی

برخی روستاها و تغییرات ساختاري اجتماعی، سیاسی و 2و ادغام 1، الحاق)بخش خدمات يهبا غلب(چندنقشی کیلومتري 20 يهکه در فاصل) مرکز دهستان دراك(» گویم«روستاي. ترده در آن شده استو فضایی گس

شدت ، به)1نقشه (اردکان واقع شده است - شهري شیراز شمال غربی شهر شیراز و در مجاورت محور بروناساسی انجام سؤالاین مقاله در پاسخ به این . گرفته است رویی شهر شیراز قرار تحت تأثیر روند پراکنده

هاي در بین سال» گویم«کارکردي در روستاي -رویی شهر شیراز چه تغییرات ساختاري پذیرفت که پراکنده را موجب شده است؟ 90-1380

مبانی نظري ) 2

در حالی . رشد شهري یک مفهوم عام و غالباً به معنی حاصل جمعِ افزایش زمین تحت اشغال شهري استانواع یا الگوهاي رشد و گسترش شهري در . باشد می شهري، جهت و شکل رشد شهري، میزان گسترشکه

هاي یژگیرویی، یکی از انواع یا یکی از و پراکنده). 2و 1شکل (مراحل مختلف حیات شهر، متفاوت است : اند شهري را شناسایی کرده نوع رشدسه ش، ویلسون و همکاران. بار منفی دارد گسترش شهري است و عموما

8اي و خوشه 7خطی ،6 )منفصل(منزوي گسترشبیشتر به از مرکز،دور رشد . 5از مرکزو دور 4یگسترش ،3پر . (Wilson et al, 2003: 275)شود منتهی می 8اي خوشهتوان هاي این پدیده را می ترین ویژگیرویی شهري، مهم آمده از پراکنده عمل به بر اساس تعاریف"

هاي جدایی کاربري«و 12»جسته و گریخته و ناپیوسته«، 11»پراکنده«، 10»نواري« ،9»تراکم کم«گسترش

1 Annexation 2 Merging 3.Infiil 4 Outlying 5.Outlying 6.Isolated 7.Linear Branch 8.Clustered Branch 9.Low-density 10.Strip 11.Scattered 12.Leapfrog

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

44 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

میزان يهرویی شهري است که با مقایس ترین معیار پراکنده ، عمومی»تراکم«در این میان، . برشمرد 1»زمینن ای). 15: 1392حیدري و سلیمانی، ( "آید وساز و میزان رشد جمعیت شهري به دست میزمین تحت ساختاز سمت بیرون و با درجه فشردگی کمتر رشد به"توان ، میآن يها توصیف علل یا ویژگیپدیده را فارق از

محیطی و ابعاد زندگی انسانی نیز ي که داراي دافعه بوده و به لحاظ پایداري زیستشهر متراکم يهیک هست: ، رشد شهري باید با چهار اصل سازگار باشدتعریفبا توجه به این . باشد، تعریف نمود با مشکل مواجه می

در شرایط غیرقابل اجتناب، رشد بیرونی شهر باید از فشردگی -سمت بیرون؛ ب عدم تشویق رشد به -الفنباید به منافع و -منطقه پیشی بگیرد؛ تجمعیت از نرخ باید ننرخ رشد شهري -باالیی برخوردار باشد؛ پ

).Bhatta, 2010:9( "خسارت برساند حال و آینده نیازهاي محیط زیست و جامعه در

ي مراحل رشد و گسترش شهرياي ساده مدل دایره): 1(شکل شماره

Herold et al, 2005: 5 : منبع

شهريرشد و گسترش ي هاالگو ):2(شماره شکل

Bhatta, 2010: 11 :منبع

1 Separation

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 45 یپی

تأثیر متقابل و تغییر و تحول و » کارکرد«و » ساخت«هر نظام جغرافیایی یا فضایی از دو بعد اساسی در طول زمان و در "ي جغرافیایی یا فضایی ها دیدهپ. شود میتشکیل 2و نوآوري 1ها در اثر پویاییمستمر آن

ها در فصل پدیدهاین دیگر، حرکت بیانی به . "یابند تغییر می کنند و شوند، حرکت می بستر مکان ایجاد میاي تنیدگی ویژههمزمان و مکان داراي همگرایی و درتوان گفت، و می افتد مشترك زمان و مکان اتفاق می

: توان به شرح موارد زیر برشمرد از این رو، اجزاي اصلی هر نظام جغرافیایی را می). Stlawa, 2000: 1-3(است انسانی؛ ب، هاي پدیدهعناصر، اجزا، عوامل و تحركعنوان بستر هاي آن به و ویژگیاجزا طبیعت با تمام ف، ال

؛ پ، فضاي مصنوع هاي فرهنگی، اقتصادي، اجتماعی و سیاسی ویژگیها و فعالیتبا تمام جامعه؛ رفع نیازهاي مادي و معنوي ي انسانی در راستايو عملکردها ها عنوان تولید ناشی از فعالیت به )ساخت انسان(

ها؛ ث، زمان مستمر و منظم انسان و تولیدات منقول یا پدیده يهو مبادلبه مفهوم تعامل ها یا جریان روابطت، ). 34-36: 1384کمانرودي،(ها عنوان فرایند پویایی، تغییر و دگرگونی پدیده به

روستاها، مناطق فضایی نظیر شهرها، هاي اي نظامه پدیده تمام کارکردي و ساختاري بنابراین، میان اجزاي

هاي آن قابلیت از حاصل مجموعه که است برقرار افقی و هم عمودي وجهبه هم تنگاتنگ، پیوند نواحی، نوعی و

و طبیعی هاياز ساخت اعم کالبدي، ساختارهاي چارچوب، این در. سازد پذیر میتحقق و نمایندگی را نظام آن هر که است البته آشکار گیرند؛ می قرار اقتصادي-اجتماعی هاي ساخت با تنگاتنگ در ارتباطی ساخت،انسان یا

ترتیب، کارکردهاي همین به. کنند می عمل فضایی اصلی نظام فرعی هاي نظام عنوانبه خود هادوي این

عنوانبه یکهر نیز اقتصادي-اجتماعی کارکردهاي چه و اکولوژیک-کارکردهاي طبیعی چه نظام، مختلف

فرعی اجزاي و ها نظام از اعم هم، فرعی هاي تمام نظام نهایت، در .دارند معنادار تعامل یکدیگر با فرعی، نظامی

نظام کلیت که دریافت توان می سان،بدین. کنند می عمل ارتباط متقابل و تعامل در کارکردي، و ساختاري

و اکولوژیک-طبیعی گوناگون اجزاي بین پیچیده بسیار و چندبعدي در تعاملی خود، محیط در فضایی،

قرار تغییر معرض در پیوسته زمان گذر در پویایی نوعی با آن، يهنتیج در که دارد قرار اقتصادي -اجتماعی ).11-12: 1391سعیدي،(دارد

. گیرند ساختارها و کارکردهاي فضایی در راستاي رفع نیازهاي زیستی و اجتماعی انسان شکل می توان نیاز به آب، غذا، خواب، زیستی را که می ۀنیازهاي اولی. نیازهاي زیستی انسان، فراگیر، اما معدودند

نسبی اما نیاز به مفهوم عام آن اشد،ب می سرپناه و امنیت نام برد، در شرایط جغرافیایی مختلف ثابت و یکسان مقوالتی وابسته به شعور انسان جهت اینکه بههاروي، احتیاجات و نیازهاي عام انسانی دیوید به اعتقاد . است

1 Dynamism 2 Inovation

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

46 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

توان بر این نیازها را می. یابد تحول می ،به موازات تحول جامعه، شعور و در نتیجه نیاز. هستند، ثابت نیستخدمات بهداشتی، ها خوراك، مسکن،آن هکم و بیش ثابت، که از جمل مختلف فعالیت يهحسب چند مقول

- کاالهاي مصرفی، تأسیسات تفریحی، دل تحصیالت، خدمات اجتماعی و خدمات مربوط به محیط زیست،

تعیین حداقل کمی و کیفی نیاز به هر یک از مقوالت . تعریف کرداست، وسایل حمل و نقلو پذیري محلههاروي، ( کند در طول زمان تغییر میو بر حسب هنجارهاي اجتماعی ،هاگویی به آن پاسخهاي و راهر مذکو

1376: 103-102(. کالبدي کشورهاي در حال توسعه در اواسط قرن بیستم -اجتماعی و فضایی-اقتصادي يهتوسع هشالود

شکل 3»قطبی هراهبرد توسع«و » 2رویکرد رشد صنعتی«، »1نوسازي هنظری«، عموماً بر اساس )60-1950(اي ریزي منطقه گذاري در آمایش سرزمین و برنامه عنوان ابزار سیاست به 1960 هاین رویکرد در ده. گرفته بود

ها و مؤسسات فراملی و و تسهیالت مالی دولت مورد توجه قرار گرفت و در کشورهاي مختلف، غالباً با حمایتگیري در کشورهاي جهان سوم بر خالف کشورهاي جهان اول، موجب هتاین ج. المللی بکار گرفته شد بین

اي، نیاز ها و مراکز رشد ملی و منطقه هاي توسعه در قطب ها، تمرکز و تراکم منابع و زیرساختیابی قطبشکلگسترش شهري شهري، نیاز به فضاهاي جدید حیاتی و -سابقه روستا به تأمین نیروي کار صنعتی، مهاجرت بی

تدریج از مکانی در طی این روند، روستاها به تأثیر از کارکردهاي شهري به. اراضی پیرامون شده استدر .ه استکننده تبدیل شدهویت و مصرفتولیدي با محتواي غالباً کشاورزي، به کانونی بی

به بعد با شدت بیشتري 1335معاصر به اجرا درآمد و از سال يهگیري در ایران از اوایل سد این جهت و پنجم) 1347-51( چهارم هدر قالب برنام 1356 تا 1347 هاي ادامه یافت؛ راهبرد قطب رشد در طول سال

ها گیري این جهت. ي کشور قرار گرفتاهاي فضایی ملی و منطقه ریزي عمرانی، مبناي برنامه) 56-1352(ها، ها در مراکز رشد، شکاف سطوح توسعۀ مناطق و سکونتگاه تراکم منابع و زیرساخت موجب تمرکز و

عنوان به. شد) از جمله کاربري اراضی(کارکردي گسترده و فراگیر -رویی و تغییرت ساختاري مهاجرت، پراکنده 97/52 ،1345درصد در سال 02/62به 1335درصد در سال 59/68سهم جمعیت روستایی کشور از مثال،

درصد در سال 45/31و 1375درصد در سال 69/38، 1365درصد در سال 71/45، 1355درصد در سال .کاهش یافته است 1385

1 Modernization Theory 2 Industrial Growth Approach 3 Polarized Development Strategy

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 47 یپی

گونه فرایندها در یافته با این هاي توسعه روندها و پیامدهاي رشد و گسترش کالنشهري در سرزمین"جمعیت سرریز با گریز از تراکم و فشردگی بافت در کشورهاي صنعتی، . نیافته، متفاوت است کشورهاي توسعه

ها به سبب اي از فعالیت برند و به همین ترتیب، پاره تر حومه پناه می هاي آرام و سالم کالنشهري، به عرصه- بدین. دشو هاي پیرامونی منتقل می فضایی و نیاز به مجاورت با کانون اصلی، به عرصه-هاي مکانی وابستگی

روستاگریزي، به صورتی وارونه عمل کرده و يهرهاي دنیاي صنعتی، با بروز پدیدهنشسان مهاجرت در کال: سعیدي و ثابت، در( "شود هاي روستایی پیرامونی سرریز می جمعیت کالنشهري به خارج از شهر و به عرصه

).147-149: 1390سعیدي، روش تحقیق) 3

هاي کاربردي و از حیث ماهیت از نوع پژوهشهاي بنیادي و این پژوهش از حیث هدف از نوع پژوهشکارکردي است که در مقیاس کالن و راهبردي انجام -رویکرد این پژوهش، ساختاري. تحلیلی است-توصیفی

. باشد می) 3شکل(» گویم«جامعۀ آماري این پژوهش، شهرستان و شهر شیراز و روستاي . پذیرفته استدر این . آوري شده است اي و مطالعات میدانی جمع از منابع کتابخانه اطالعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده

رویی شهر شیراز در بین تحقیق از سیستم اطالعات جغرافیایی در تحلیل میزان، جهت، الگو و شکل پراکنده مؤلفهسه . استفاده شده است 1390تا 1380هاي در سال» گویم«و روستاي 1385تا 1335هاي سال

این متغیرها و . ، مبناي شناخت و تحلیل این پژوهش قرار گرفته است شاخص 24تماع و فضا با اقتصاد، اج . اند درج شده 1ها در جدول شماره شاخص

ي تحقیقها شاخص ومتغیرها : )1(شماره جدول

ها شاخص مؤلفه

نقش - شاغلین محل اشتغال -نسبت شاغلین - تعداد شاغلین - نسبت شغلی - ترکیب شغلی اقتصاد .غالب اقتصادي

- تمیزان مهاجر -بعد خانوار -تعداد خانوار - نسبت جنسی -نرخ رشد جمعیت - تعداد جمعیت اجتماع .ضریب شهرنشینی - علل مهاجرت -مبدأ مهاجرت -زمان مهاجرت

- جهت گسترش - میزان گسترش -ها سرانه کاربري - ها نسبت کاربري - ها مساحت کاربري فضا .تراکم ساختمانی - قدمت بنا -شکل گسترش - گسترشالگوي

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

48 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

تحلیلی تحقیق-مدل مفهومی): 3(شکل شماره

هاي تحقیق یافته) 4 رویی شهر شیرازپراکنده) 1-4

شهري منتهی به آن به دو صورت هاي زمانی مختلف در امتداد محورهاي اصلی برونشهر شیراز در دوره) درصد 9/2( 1365- 75 هنرخ رشد جمعیت این شهر در ده. یافته استگسترش ) پراکنده(متصل و منفصل

هکتار در سال 20103مساحت آن به . درصد کاهش داشته است 95/4، حدود 1355-65 هنسبت به دورنیز ) درصد 44/1( 1375-85 هنرخ رشد جمعیت این شهر در ده. افزایش یافته است) برابر 5/1حدود ( 1375

69/1( 1385هکتار در سال 34000ش یافته است در صورتی که مساحت آن به قبل کاه هنسبت به دورسازمان مسکن و ) (4و شکل 2جدول(هاي پیرامون در خود را درپی داشته است رسیده و ادغام آبادي) برابر

).102: 1388شهرسازي،

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 49 یپی

از رشد 1385تا 1335درصد گسترش افقی شهر شیراز از سال 54، ١»هلدرن«بر اساس مدل هاي سال محاسبۀ رشد این شهر براي سرشماري. رویی ناشی شده است درصد آن از پراکنده 46جمعیت و

طور مستمر از سهم جمعیت در گسترش افقی آن شهر دهد که در این دوره به نشان می 1385تا 1335به 1335 -45در دهۀ درصد 98/77که رشد جمعیت این شهر در این دوره از طوري به. کاسته شده است

درصد افزایش یافته 8/72به 02/22رویی آن از کاهش یافته و سهم پراکنده 1375- 85درصد در دهۀ 2/27 ). 1جدول (است

1355 -85رویی شهر شیراز از سال تغییرات جمعیت، مساحت و پراکنده): 2(جدول شماره

تعداد سال جمعیت

نرخ رشد جمعیت

مساحت )هکتار(

ۀسران ناخالص

)متر مربع(

میزان افزایش

ۀدرصد توسعمرتبط با رشد

جمعیت

درصد رویی پراکنده

شهر1304 101974 - 447 39/52 - 1335 170659 68/1 894 62/59 2 - - 1345 269865 69/4 1609 14/83 8/1 98/77 02/22 1355 425813 67/4 3540 40/154 2/2 84/57 16/42 1365 848289 14/7 13098 91/190 7/3 68/52 32/47 1375 1053025 19/2 20103 88/279 5/1 47/50 53/49 1385 1214808 44/1 34000 39/52 69/1 20/27 80/72

1335 -85مرکز آمار ایران، : منبع

1335- 85نقشه نوع و مراحل گسترش شهر شیراز از سال ): 4(شکل شماره

1 John Holdern

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

50 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

1388استان فارس، سازمان مسکن و شهرسازي : منبع

و 41/3و 8/2به ترتیب معادل 1335- 85 هنرخ رشد جمعیت استان فارس، شهرستان و شهر شیراز در دورروند افزایشی داشت، اما از 1365نرخ رشد جمعیت شهر و شهرستان شیراز تا سال . درصد بوده است 03/4

دلیل اجراي سیاست کنترل و کاهش نرخ رشد جمعیت و بازگشت مهاجران جنگی به به ،آن سال به بعد- نرخ رشد جمعیت شهر شیراز از نرخ رشد جمعیت شهرستان شیراز طی سال. موطن خود، کاهش یافته است

درصد در ابتداي این دوره به 66/37ضریب شهرنشینی شهرستان شیراز از . کمتر بوده است 1375-85هاي ضریب شهرنشینی . درصد کاهش یافته است 78به 1385رسیده و در سال 1375درصد در سال 68/80

).4جدول (در مقایسه با استان فارس و کشور، بسیار باالتر بوده است 1345-75 هشهرستان شیراز در دورر شیراز در گانه اصلی اقتصاد در شهر و ناحیه پیرامونی شه هاي سه بخش نیشاغلروند تغییر نسبت

ها در مقایسه با نقش کشاورزي و صنعتی نمایانگر افزایش مستمر نقش خدماتی آن 1335 -85ي ها سال، 1345نقشی نزدیک به کشاورزي بوده، اما در سال داراي کارکرد چند 1335است؛ شهرستان شیراز در سال

نقش خدماتی به 1385و 1365نقش بازرگانی و در سال 1375و 1355هاي کارکرد چندنقشی، در سالداراي نقش و کارکرد 1385تا 1335هاي سال سرشماري هشهر شیراز در طول دور. خود گرفته است

نقاط روستایی . طور مستمر بر نسبت و سهم آن افزوده شده استخدماتی بوده و از ابتدا تا انتهاي این دوره بهداراي 1385و 1375اند، اما در سال شاورزي بودهداراي نقش ک 1365تا 1335شهرستان شیراز از سال

هدرصد در ابتداي دور 1/70ها از درصد شاغلین بخش کشاورزي این سکونتگاه. اندنقشی شده کارکردي چند ). 5و شکل 4جدول (درصد در انتهاي آن دوره رسیده است 54/32به 85-1335

1335 -85ي ها سالیی آن درروستا نقاط و رازیش شهرستانشهر و درهاي اقتصادي بخش نیشاغلی نسب عیتوز): 4(جدول شماره

شهرستان شیراز نقاط روستایی شهر شیراز شهرستان شیراز سال خدمات صنعت کشاورزي خدمات صنعت کشاورزي خدمات صنعت کشاورزي

1335 7/43 24 3/32 4/6 1/33 5/60 1/70 8/17 4/12 1345 7/31 1/28 2/36 98/4 39/32 63/62 4/66 3/22 3/11 1355 69/17 98/28 33/53 71/2 18/27 1/70 58/54 65/32 77/12 1365 6/13 2/25 2/61 31/3 85/24 84/71 3/53 9/19 8/26 1375 32/11 55/28 33/58 79/3 4/13 79/82 92/40 74/26 93/30 1385 85/9 06/14 09/76 16/3 12/15 72/81 54/32 48/10 98/56

1345 -85مرکز آمار ایران، : منبع

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 51 یپی

1335- 85هاي نمودار نقش اقتصادي نقاط روستایی شهرستان شیراز در سال): 5(شکل شماره

»گویم«کارکردي روستاي -تغییرات ساختاري) 2-4

درصد و بخش 27/26درصد، بخش صنعت 42/48بخش خدمات : نسبت شغلی و نقش اقتصادي -الفحالی این در. خود اختصاص داده است به 1390را در سال » گویم«درصد شاغلین روستاي 96/6کشاورزي در بخش صنعت اشتغال 1385درصد شاغالن مناطق روستایی شهرستان شیراز در سال 48/10است که

ن بخش دهد که از سهم شاغلی این روستا نشان می 1390و 1380هاي ساختار اشتغال سال همقایس. اند داشتهبنیاد مسکن انقالب اسالمی استان (کوتاه نیز کاسته شده است هکشاورزي و خدمات در این دور

درصدي بخش صنعت در ترکیب 27/26هاي زیربخش تجاري و درصدي فعالیت 20/21سهم ). 1380فارس،غرب شهر شیراز بر ساختار و رویی، مجاورت و تأثیر محور صنعتی شمال ، از پراکنده»گویم«شغلی روستاي

را درصد کل شاغلین این روستا 03/12کارگران ساختمانی . کارکرد اقتصادي این روستا ناشی شده استها، فضاها و مشاغل صنعتی در آن و گیري فعالیت وساز و شکلد که نشانگر رونق ساختشو شامل می

).6شکل (باشد هاي اطراف شهر می شهركي میزان ظرفیت درونی اشتغال و دهنده نشان» گویم«ل اشتغال شاغلین روستاي مح: محل اشتغال -بکارکردي آن به تأثیر از شهر شیراز است؛ بر اساس این پژوهش، بیشترین تعداد شاغلین این روستا هجایگا

درصد شاغلین این روستا را به خود جذب 25شهر شیراز . در خود آن روستا اشتغال دارند) درصد 42/48(گیري جریان آونگی روزانه شاغلین بین این روستا و شهر شیراز شده است این رابطه موجب شکل. نموده است

).5جدول (

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

52 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

1390و 1380در سال » گویم«نمودار تغییرات نسبت شاغلین روستاي ): 6(شکل شماره

1390در سال » گویم«محل اشتغال ساکنین شاغل روستاي ): 5(جدول شماره

درصد اشتغال محل

42/48 روستاي گویم

7/5 ي مجاورهاروستا

25 شهر شیراز

06/5 شهرهاي مجاور

16/3 ترکیبی از موارد

66/12 نامشخص

100 جمع 1380بنیاد مسکن انقالب اسالمی استان فارس، : منبع

نفر در 2130درصد، از 48/3با نرخ رشد متوسط »گویم«جمیت روستاي : تعداد و نرخ رشد جمعیت -الفدر ) درصد7/0(کمترین نرخ رشد جمعیت . افزایش یافته است 1390نفر در سال 10093به 1345سال

وستا در این شرایط مهاجرفرستی این ر هدهندبود که نشان 1344-55 هاي طول این دوره، مربوط به سالدرصد رسیده که از 5افزایش داشته و به 1355-65 هنرخ رشد جمعیت این روستا در ده. باشد دوره می

-75هاي این نرخ رشد در سال. سیاست افزایش موالید و جمعیت شرایط جنگی کشور ناشی شده استدرصدي 19/2ان شیراز و درصدي شهرست 13/2درصد کاهش یافته است، اما باز هم با نرخ رشد 2/3به 1365

7/6و 58/3نیز ادامه یافته و به ترتیب به 1375-85 این افزایش در دوره. شهر شیراز فاصله زیادي دارد ).7و شکل 6جدول (درصد رسیده است

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 53 یپی

به ترتیب 1390و 1385، 1375هاي در سال» گویم«نسبت جنسی روستاي : نسبت جنسی -بجهت این شاخص در این روستا نسبت به شهرستان شیراز به. ده استدرصد بو 108و 05/110، 14/108

). 6جدول (هاي پیرامون شهر شیراز به این روستا باالتر است مهاجرت نیروي کار مرد از سایر سکونتگاه

1345-85هاي سرشماري طی دوره» گویم«تعداد و نرخ رشد جمعیت روستاي ): 6(جدول شماره 1390 1385 1375 1365 1355 1345 سال

10093 7297 5131 3747 2284 2130 تعداد جمعیت 7/6 58/3 2/3 5 7/0 - نرخ رشد جمعیت

5240 3823 2684 - - - تعداد مرد 4852 3474 2482 - - - تعداد زن

108 05/110 14/108 - - - نسبت جنسی 1435 -85مرکز آمار ایران، : منبع

1345-90هاي در سال» گویم«تغییرات نرخ رشد جمعیت روستاي نمودار ): 7(شکل شماره

17/90. ، افزایش روند مهاجرپذیري آن است»گویم«یکی از تغییرات اجتماعی روستاي : مهاجرت -ج

درصد آنان در پنج سال اخیر به این روستا مهاجرت 21/73تاکنون و 1380درصد این مهاجران از سال دهند، که را مهاجران تشکیل می» گویم«درصد از کل جمعیت ساکن روستاي 87/39). 7جدول (اند نموده

مبدأ درصد اندکی از . اندآنان از شهرهاي استان فارس به این روستا مهاجرت کرده) سه چهارم(درصد 75/29دهد میاین شرایط نشان . هاي خارج از استان فارس استمهاجرین به این روستا، روستاها و شهرهاي استان

71/35). 8جدول (باشد که این روستا براي ساکنان شهرهاي استان شیراز نیز داراي جاذبه مهاجرت میدرصد 7/12درصد، شاغل بودن در روستا و 67/16، ارزانی قیمت زمین »گویم«درصد مهاجران به روستاي

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

54 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

آن روستا را علت مهاجرت خود به آن نیز ترکیبی از علل برخورداري از امکانات، ارزانی زمین و شاغل بودن در ). 9جدول (اند اعالم نموده

1375- 90از سال » گویم«روند مهاجرت به روستاي ): 7(جدول شماره

مهاجرین درصد سال مهاجرت1390 21/23 1389 07/16 1388 50/12 1387 39/13 1386 04/8 1385 57/3 1384 68/2 1383 57/3 1382 57/3 1381 57/3 1380 00/0 1379 68/2 1378 00/0 1377 00/0 1376 79/1 1375 79/1

57/3 1374تا .1391هاي میدانی، یافته: منبع

به تفکیک مبدأ مهاجرت» گویم«نسبت مهاجران به روستاي ): 8(جدول شماره

درصد مهاجرین مبدأ مهاجرت 48/3 )به مرکزیت روستاي گویم( وستاهاي دهستان دراكر

7/5 روستاهاي استان فارس 75/29 شهرهاي استان فارس

32/0 هاي دیگر روستاهاي استان 63/0 هاي دیگر شهرهاي استان

88/39 جمع .1391هاي میدانی، یافته: منبع

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 55 یپی

برحسب درصد مهاجرین» گویم«علل مهاجرت به روستاي ): 9(جدول شماره درصد مهاجرین علل مهاجرت

97/3 امکانات روستابرخورداري از 38/2 شیرازشهر امکانات دسترسی به 71/35 روستادر ارزانی زمین

67/16 شاغل بودن در روستا 94/7 شیراز شهر شاغل بودن در

59/1 شاغل بودن در روستاهاي پیرامون 94/7 امکانات روستا و ارزانی زمین

7/12 روستاارزانی زمین و شاغل بودن در ، امکانات 11/11 ترکیبی از چند مورد

100 جمع .1391هاي میدانی، یافته: منبع

هکتار در سال 07/252به 1380هکتار در سال 47/76از » گویم«مساحت روستاي : مساحت -الفاین افزایش مساحت که به تأثیر از مهاجرت و افزایش نرخ . برابر افزایش یافته است 3/3رسیده و حدود 1390

این گسترش بر . رشد جمعیت بوده، از گسترش این روستا در خارج از محدوده طرح هادي ناشی شده استتوان گفت که واقع می به. اي اتفاق افتاد که در آن طرح، داراي کاربري کشاورزي بوده است روي اراضی

). 8شکل(رویی و اسکان غیررسمی شده است ، خود نیز دچار نوعی پراکنده»گویم«روستاي

1380- 90از سال » گویم«گسترش روستاي يهمیزان، جهات و محدود): 8(شکل شماره

1380بنیاد مسکن انقالب اسالمی استان فارس، : منبع

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

56 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

درصد و کاربري 14/37درصد، کاربري معابر با 8/45کاربري مسکونی با : ها ترکیب و نسبت کاربري -بجدول (است را به خود اختصاص داده» گویم«هاي روستاي درصد، بیشترین نسبت کاربري 6/4تجاري با

) فضاي سبز(هاي مسکونی، معابر و تجاري، همراه با احداث دو بوستان افزایش مساحت و نسبت کاربري). 10ها و ، نشانگر گسترش کارکرد تجاري و تغییر ساختار سنتی کاربري1390تجهیز شده در این روستا در سال

ات و زمین بایر موجود در این روستا در سال فضاها و کاربري آغل و باغ. باشد فضاهاي عمومی این روستا میي توزیع فضایی کاربري هنحو. تغییر یافته است 1390، به کاربري فضاي سبز و مسکونی در سال 1380

ي جدید ي طرح هادي واقع شده است، اما توسعهها در محدودهدهد که این کاربري خدماتی روستا نشان میبازان زمین صورت گرفته، فقط به کاربري مسکونی و معابر رسي آن طرح که توسط بوخارج محدوده

.اختصاص یافته است-متر مربع و باغ 402900متر مربع، فضاهاي صنعتی با مساحت 13200گورستان روستا با مساحت

. اند ي طرح هادي و متصل به روستا واقع شدهمتر مربع، در خارج از محدوده 3466600ویالها با مساحت به بعد توسط مالکان و 1382هاي روستا است که از سال اي از باغویال، مجموعه-ربري مسکونی باغکا

هزار متر مربع تفکیک شده و 5الی 4هاي غیرقانونی به قطعاتی با وسعت تقربیاً بازان زمین به روش بورس . توسط افراد غیر بومی جهت گذران اوقات فراغت خریداري شده است

این واحدهاي . است استقرار یافته» گویم«به بعد در محدودة روستاي 1370اي صنعتی از سال واحده اند که در حقیقت جزئی از محور صنعتی هکتار را به خود اختصاص داده 29/40اي به وسعت صنعتی محدوده

از جمله . ت دارداي و ملی فعالیاي و فرامنطقهاین صنایع در سطح منطقه. باشد غرب شهر شیراز میشمالدالیل استقرار این صنایع در این محور، نزدیکی به شهر شیراز و دسترسی به راه ارتباطی مناسب و وجود

).9شکل (باشد زمین وسیع و ارزان می

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 57 یپی

1390و 1380در سال » گویم«هاي روستاي مساحت و نسبت کاربري): 10(جدول شماره

نوع کاربري1380 1390

درصد مساحت درصد مساحت

80/54 1381284 83/47 365760 مسکونی

37/14 9/936079 57/32 249100 معابر

06/4 4/115916 34/5 40807 تجاري

07/1 26960 77/1 13500 آموزشی

71/0 18000 25/2 18000 ورزشی

31/0 7899 67/0 5135 درمانی

41/0 10211 0 0 فضاي سبز

37/0 9381 23/1 9381 اداري

19/0 4874 64/0 4874 مذهبی و فرهنگی

30/0 7485 77/0 5860 تأسیسات و تجهیزات

10/0 2610 26/0 1950 حمل و نقل

0 0 5/1 11500 باغات

0 0 11/0 855 آغل

0 0 97/4 37978 بایر

100 2520701 100 764689 مجموع

.1391هاي میدانی، یافته: منبع

درصد در کمتر از 9/51سال و 5در » گویم«واحدهاي مسکونی روستاي درصد 06/30: قدمت بنا -جي این ویژگی نشان دهنده. سال قدمت دارد 30درصد آن باالي 59/7سال اخیر ساخته شده است و تنها 10

هاي اخیر به آن و جمعیت و مهاجرت سال هنوساز بودن واحدهاي مسکونی و همسوئی آن با نرخ رشد فزایندجدول (باشد وسازهاي جدید آن میهاي اخیر این روستا و حجم ساختي گسترش فیزیکی سالتأییدکننده

11.(

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

58 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

1390در سال » گویم«کاربري اراضی روستاي ): 9(شکل شماره 1380بنیاد مسکن انقالب اسالمی استان فارس، : منبع

1390تا سال »گویم«ی روستاي مسکونقدمت بناهاي ): 11(جدول شماره

درصد واحدهاي مسکونی )سال(قدمت واحدهاي مسکونی 4-1 06/30 9-5 84/21 14 -10 24/14 19 -15 43/4 29 -20 54/8 39 -30 11/4 50 -40 58/1

9/1 سال به باال 50 29/13 نامشخص

100 جمع .1391هاي میدانی، یافته: منبع

گیري نتیجه) 5

هدرصد در ده 2/27به 1335-45ي درصد در دهه 98/77سهم رشد جمعیت در رشد شهر شیراز از رویی این شهر پراکنده جهت . افزایش یافته است 8/72به 02/22رویی از کاهش و سهم پراکنده 85-1375

رویی پراکنده. شهري منتهی به آن تأثیر پذیرفته است عمدتاً از دو عامل توپوگرافی و محورهاي ارتباطی برونسکونتگاهی هناحی هموجب تغییرات کارکردي و ساختاري گسترد 1385تا سال 1335 این شهر از سال

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 59 یپی

با نرخ » گویم«ها حاکی است جمعیت روستاي یافته. شده است» گویم«شیراز، از جمله روستاي ) شهرستان( نرخ. افزایش یافته است 1390نفر در سال 10093به 1345نفر در سال 2130درصد، از 48/3رشد متوسط

درصد رسیده است، که از سیاست افزایش 5افزایش داشته و به 1355-65 هرشد جمعیت این روستا در دهدرصد کاهش 2/3به 1365-75این نرخ رشد در سال . موالید و جمعیت شرایط جنگی کشور ناشی شده است

. فاصله زیادي دارددرصدي شهر شیراز 19/2درصدي شهرستان شیراز و 13/2یافته، اما بازهم با نرخ رشد نسبت . درصد رسیده است 7/6و 58/3نیز ادامه یافته و به ترتیب به 1375-85هاي این افزایش در دوره

. درصد بوده است 108و 05/110، 14/108به ترتیب 1390و 1385، 1375هاي جنسی این روستا در سالهاي ت نیروي کار مرد از سایر سکونتگاهاین شاخص در این روستا نسبت به شهرستان شیراز به جهت مهاجر

درصد کل جمعیت این روستا را مهاجران تشکیل 78/39. پیرامون شهر شیراز به این روستا باالتر بوده استارزانی قیمت زمین، علت . انددرصد آنان در پنج سال اخیر به این روستا مهاجرت نموده 21/73که دهد می

درصد مهاجرین و اسکان آنان در این روستا بوده 67/16لت مهاجرت درصد و اشتغال، ع 71/35مهاجرت هدرصد مهاجران به این روستا، شهرهاي استان فارس بوده است، که نشان دهند 75مبدأ مهاجرت . استرویی اي جهت ورود به شهر شیراز در اثر پراکنده این روستا براي تعامل پیرامونی و یا مهاجرت مرحله هجاذب

.باشد میاین شهر و 1375اند، اما در سال داراي نقش کشاورزي بوده 1365تا 1335نقاط روستایی شهرستان شیراز از سال

به تأثیر از 1385ها در سال گرایش نقش این سکونتگاه. اندنقشی شده داراي کارکردي چند 1385در » گویم«د شاغلین روستاي درص 3/59در این بین، . رویی شهر شیراز به سمت خدماتی بوده است پراکنده

ساختار و کارکرد هدرصد در بخش صنعت اشتغال دارند، که نشانگر تغییرات گسترد 2/32بخش خدمات و .باشد اقتصادي آن در این راستا می

اي آن به فضاهاي هاي حاشیه ، نشانگر تبدیل عرصه»گویم«هاي اراضی روستاي تغییر گسترده کاربريافزایش مساحت . باشد راهی می ، استقرار صنایع و خدمات فنی و تجاري بین)دوم هخان(گذران اوقات فراغت

و ) هکتار 07/252به 1380هکتار در سال 47/76از ( 1390برابر در سال 3/3این روستاي به حدود گسترش آن در خارج از محدوده طرح هادي و بر روي اراضی کشاورزي، نشانگر تأثیرپذیري آن در این

. باشد رویی و اسکان غیررسمی در خود آن روستا می رویی شهر شیراز و پراکنده ص از روند پراکندهخصو، طاهرخانی و افتخاري )1383(زرنقی ، مردي)1381(نتایج این تحقیق با نتایج تحقیقات رضوانی

قدمه ذکر که در بخش م) 1388( قادرمزي، و )1386(، قدیري معصوم و دیگران )1389(، طورانی )1383(روستایی مختلف، عدم هدایت -هاي شهري گذشته از نرخ متفاوت این تحوالت در حوزه. گردید، منطبق است

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

60 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

ها هاي مشترك آن اي، شهري، و روستایی از ویژگی ناحیه-اي اي آن در سه سطح مدیریت منطقه برنامه . باشد می

منابع ) 6

- Barnes, H.B, Morgan, J.M., III, Roberge M.C. and Lowe. S, (2001), Sprawl Development: It’s Patterns, Consequences, and Measurement. A white paper, Towson University URL: Http:// Chesapeake. Towson.Edu/landscape /urbansprawl /ownload /sprawl white_paper.pdf.

- Bhatta.Basudeb, (2010), Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.

- Bogart, T. William, (2006), Don’t Call It Sprael:Metropolitan Structure in the Twenty-First Century, York College of Pennsylvania cambridge university press, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo Cambridge University Press, The Edinburgh Building, Cambridge cb2 2ru, UK, First published in print format.

- Bruegmann. Robert, (2006), Sprawl: a compact history, The University of Chicago Press, Chicago 60637, Ltd., London.

- Burchell, R.W., Shad, N.A., Lisotkin, D., Phillips, H., Downs, A., Seskin, S., et al, (1998), The Costs of Sprawl Revisited. National Academy Press.Washington, DC.

- Burchell, W. R., Downs, A., McCann, B. and Mukherji, S, (2005), Sprawl Costs: Economic Impacts of Unchecked, Development, writing from the publisher: Island Press, 1718 Connecticut Ave., NW, Suite 300, Washington, DC 20009, Island Press is a trademark of The Center for Resource Economics.

- Dilorenzo, W, (2000), the Myth of suburban sprawl. USA Today, 128 (May), 54–56. Ding, C. (1998). The GIS-based human-interactive TAZ design algorithm: examining the impacts of data aggregation on transportation-planning analysis.Environment and Planning B, 25.

- Duany, A., Plater-Zyberk, E. and Speck, J, (2001), Suburban Nation: The Rise of Sprawl and the Decline of the American Dream.North Point Press, New York.

- Ewing, R., Pendall, R. and Chen, D.D.T, (2002), Measuring Sprawl and Its Impact. Smart Growth America.Washington, DC.

- Fars Province Budget and Planning Organization, (1998), the Principles and strategies regarding the Development of Fars Province by 2020, published bulletin no 12. (In Persian)

- Fars Province Housing and urban Planning Organization, (2006), Shiraz urban unitary plan. (In Persian)

- Fars Province Housing and urban Planning Organization, (2010), an Overview of Shiraz Master Plan, Second Edition. (In Persian)

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

9، پیاپی 3فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 61 یپی

- Fars province Islamic revolution Housing institute, (2002), Guyom rural guide plan. (In Persian)

- Frumkin, H., Frank, L., and Jackson, R, (2004), Urban Sprawl and Public Health: Designing, Planning, and Building for Healthy Communities, Island Press.Washington. Covelo, London.

- Galster, G., Hanson, R., Wolman, H., Coleman, S. and Freihage, J, (2001), wrestling sprawl to the ground: defining and measuring an elusive concept.Housing Policy Debate, 12(4).

- Glaeser, E.L. and Kahn, M.E, (2004), Sprawl and urban growth. In: V. Henderson and J. Thisse (eds.), the Handbook of Urban and Regional Economics, Oxford University Press, and Oxford.

- Gordon, P. and Richardson, H. W, (1997), are Compact cities a desirable planning goal? Journal of the American Planning Association, 63(1).

- Gutfreund, Owen D, (2004), Twentieth Century Sprawl: Highways and the Reshaping of the American Landscape, ublished by Oxford University Press, Inc.198 Madison Avenue, New York, New York 10016, www.oup.com.

- Haydari.Jahangir, Solaymani.Mohamad, (2014), Infill development with particular emphasis upon the regeneration of urban worn and derelict fabrics, Azarrakhsh publication Tehran.First edition. (In Persian)

- Herold, M., Hemphill, J., Dietzel, C. and Clarke, K.C, (2005), Remote Sensing Derivved Mapping To Support Urban Growth Theory, ESA GOFC-GOLD Land Cover Project Office, Dep. of Geography, FSU Jena, Loebedergraben 32, 07743 Jena, Germany–m.h@uni-jena.de. Dep. of Geography, University of California Santa Barbara, Ellison Hall, Santa Barbara, CA, 93106, USA – (jeff, dietzel, kclarke) @geog.ucsb.edu. http://www.isprs.org/proceedings/XXXVI/8-W27/herold_hemphill_etal.pdf.

- Hess, G. R, (2001), just what is sprawl, anyway? www4.ncsu.edu/grhess. - Iran informatice center, 1335-1385, Shiraz housing and population census. (In Persian) - Johnson, M.P, (2001), Environmental impacts of urban sprawl: a survey of the

literature and proposed research agenda.Environment and Planning A, 33. - Kamanroodi. Moosa, (2002), The Spatial Analysis of land uses in Tehran with

emphasis upon municipality functions (1992-2002), 2006, Dissertation, Shaheed Beheshti University, The Faculty of Earth Science, Department of geography. (In Persian)

- Meshkini.Abolfazl, Zanganeh.Ahmad, Mahdnesiad.Hafez, 2015, an Introduction about urban Spraul, Kharazmi university Jahad publication, First edition. (In Persian)

- Ottensmann, J. R, (1977), Urban sprawl, land values and the density of development. Land Economics, 53(4).

- Peiser. R, (2006), Decomposing urban sprawl, Town Planning Review, 72 (3). - Qadermarzi.Hamed, (2010), Functional Structural Changes and Transformations of

villages located in the vicinity of Sanandaj with regard to the city spatial Expansion

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020

62 ...رویی شهر شیراز و پراکنده

during 1977, Dissertation in Geography and rural planning, Shaheed Beheshti University, geography Department, Tehran. (In Persian)

- Rahman, G., Alam, D. and Islam, S, (2008), City growth with urban sprawl and problems of management. Proceedings of 44th ISOCARP Congress Dalian, China, September 19–23, International Society of City and Regional Planners and Urban Planning Society of China.42-RERC (Real Estate Research Corporation) (1974).The costs of sprawl: Environmental and economic costs of alternative residential patterns at the Urban Fringe. US Government Printing Office, Washington, DC.

- Rezvani.Mohamadreza, (2003), the Analysis of optimum mutual rural-urban relation iof rural communities in the vicinity of Tehran, journal of geographyical research university of Tehran issue 34. (In Persian)

- Saeedi. Abbas, (2012), Functional Structural Dynamic as a Unique Approach in Spatial Planning, Space Economy and Rural Development Seasonal periodical first year, no 1, fall, pp 1-18. (In Persian)

- Saeedi. Abbas, Shafiee Sabet.Naser, (2013), Landscape Swallowing and transformation of agricultural lands, Case: Neighboring Rural Communities around Tehran Metropolitan, in: Saeedi.Abbas, Iran Urban-Rural Relations and links, Minoo Press Tehran. (In Persian)

- Solaymani. Mohamad, Afrakhteh. Hasan, Saeeddana. Ahmad, Chegeeni. Robab, (2014) ,the Analysis of spatial–physical consequences resulted from Annexation of Rural Nodes located in Tehran's District 1, Space Economy and Rural Development Seasonal periodical ,Second year ,no1,spring, pp 115-149. (In Persian)

- Stlawa. I, (2000), Time space compression. http://it.stlawa.edu. - Weitz, J. and Moore, T, (1998), Development inside urban growth boundaries:

Oregon’s empirical evidence of contiguous urban form.Journal of the American Planning Association, 64(4).

- Williamson. Thad, (2010), Sprawl, Justice, and Citizenship: The Civic Costs of the AmericanWay of Life.Published by Oxford University Press, Inc.198 Madison Avenue, New York, New York 10016, and www.oup.com.

- Zhang, B, (2004), Study on Urban Growth Management in China. Xinhua Press, Beijing.

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 7:0

4 IR

DT

on

Frid

ay J

une

5th

2020