yeniçağ ve yakınçağ’da avrupa

8

TARH Yenia ve Yaknada Avrupa

YENADA AVRUPA (1453 1789)

Yenia, 1453de stanbulun fethiyle balar 1789 da ki Fransz htilali ile sona erer.

Siyasi Yap

Feodalite rejiminin yerini merkezi krallklar ald.

Katolik Kilisesinin ynetimindeki etkinlii azald.

Sosyal Yap

Snf eitsizlii devam etti.

Burjuva snf glenirken, soylular ve rahiplerin gc azald.

Ekonomik Yap

Corafi Keiflerle ticaret canland.

Topraa dayal ekonomi yerini Merkantilizm denilen maden ekonomisine brakt.

Ticaret, blgesel olmaktan karak ulusal hale geldi.

Dini Yap

Bu yzylda meydana gelen Corafi Keifler, Rnesans ve Reform hareketleri ile kiliseye olan gven nemli lde sarsld.

Reform ile Avrupadaki mezhep birlii bozuldu, skolstik dnce ykld.

Yeni kefedilen lkelerde Hristiyanln Katolik mezhebi yayld (Cizvit Tarikat'nn faaliyetleri sa-yesinde).

CORAF KEFLER

Nedenleri

pek ve Baharat Yollarnn denetiminin Trklerin eline gemesi

Pusula ve gemicilik sanatnn gelimesi, corafya bilgisinin artmas

Hal Seferleri sonucunda, itibar sarslan Katolik Kili-sesinin Hristiyanl geni alanlara yaymak istemesi

Dounun zenginliini ele geirme arzusu

Cesur gemicilerin yetimesi

Keiflere Katlan lkeler ve Keifler

Portekizliler

Bartolomeu Diaz, Afrikann gneyini dolaarak mit Burnuna kadar geldi (1487).

Vasko de Gama, mit Burnunu aarak Hindistann batsndaki Kalkta Limanna ulat (1498).

Bylece yeni bir ticaret yolu bulunmu, ticaret Akdeniz limanlarndan Atlas Okyanusu limanlar-na kaym, Baharat Yolu nemini kaybetmitir.

Portekizliler, ilerleyen dnemlerde Gney Amerikaya yneldiler, Brezilyada koloniler kurdular.

spanyollar

Kristof Kolomb, spanya kralndan ald destekle spanyadan Hindistana gitmek iin yola kt. Kolomb; Hindistan zannettii Amerika ktasna 1492 de ulat.

talyan denizci Americo Vespuci, Kristof Kolombun gittii yolu takip ederek Amerika ktasna ulam, burann Hindistan deil; yeni bir kta olduunu sy-lemitir. Bylece bu ktaya Amerika ismi verildi.

spanyollar daha sonraki yllarda, Amerika ktasna yneldi, burada koloniler kurdular.

Dier Keifler

Portekizli gemici Macellan 1519da spanyadan hare-ket ederek Filipinlere kadar geldi. Burann yerli halk ile yaplan savata Macellann hayatn kaybetmesi zerine yardmcs Del Kano, yolculuu devam ettirdi ve 1522de spanyaya ulat.

Bylece dnyann yuvarlak olduu ispatlanm ve dnyann dz olduunu iddia eden kiliseye olan gven bir kez daha sarslmtr.

Portekiz ve spanyollardan sonra ngiltere ve Fransa da ilerleyen dnemlerde keiflere katlarak pek ok smrge elde etmitir.

Corafi Keiflerin Sonular

Ekonomik Sonular

Yeni ticaret yollar ve yeni lkelerin bulunmas ile Avrupa, yeni kaynaklara sahip oldu.

9


Burjuva snf zenginleti.

Akdeniz limanlar (Baharat Yolu) nem kaybe-derken; Atlas Okyanusu kylar nem kazand.

Smrge imparatorluklar kuruldu.

Kefedilen lkelerdeki deerli madenlerin Avru-paya tanmas ile Avrupa, zenginleti.

Sosyal Sonular

Kle ticareti Avrupada yaygnlat.

Avrupadan yeni kefedilen lkelere gler oldu.

Dini Sonular

Kiliseye duyulan gven bir kez daha sarsld.

Yeni kefedilen lkelerde Hristiyanlk yayld.

Kltrel Sonular

Keifler sonucu artan merak duygusu Avrupay aratrmaya ynlendirdi.

Bu, bilimsel almalara zemin hazrlamtr. Dnce hayat canland, kltrel etkileim

hzland.

Yeni rklar, yeni hayvanlar ve yeni bitkiler tann-d.

Corafi Keifler sonucu sermaye birikiminin olmas ve bilimin gelimesi ileride Sanayi nklb'na zemin hazrlayacaktr.

Corafi Keifler'in Osmanl Devletine Etkisi

Baharat ve pek Yollarnn nemini kaybetmesi Os-manl Devletinin ticari gelirlerinin azalmasna neden oldu.

Kefedilen lkelerdeki madenlerin Avrupaya akmas Osmanl akesinin deer kaybetmesine, dolaysyla Osmanl ekonomisinin bozulmasna neden oldu.

Osmanl Devletinin Corafi Keiflere Kar Ald Tedbirler

Ticareti yeniden canlandrmak iin Avrupal devletle-re kapitlasyon verildi.

Svey Kanal almaya alld.

Hint Deniz Seferler dzenlendi.

I. mit burnunun kefedilmesi

II. Svey Kanalnn almas

III. Barutun ateli silahlarda kullanlmaya balanmas

IV. Smrgeciliin hzlanmas

V. Amerika ktasnn kefedilmesi

Bu gelimelerden hangileri Osmanl lkesinin startejik neminin artmasnda etkili olmutur?

A) I ve II B) I ve V C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

(1991-SS)

Svey Kanalnn almas, Akdenizin nemini arttraca iin Osmanl Devletinin stratejik nemi de artar. Ayrca smrgeciliin hzlanmas, Avrupal devletlerin gzlerini zayflayan Osmanl Devletine evirmesine neden oldu.

Doru seenek Cdir.

RNESANS

XV. ve XVI. yzyllarda nce talyada balayan daha sonra da dier Avrupa lkelerine yaylan bilim, sanat, edebiyat ve dnce alanndaki gelimelere Rne-sans denir.

Rnesansn kelime anlam yeniden doutur.

Rnesansn Nedenleri:

slam dnyasnn (zellikle Endls Emevi ve Beni Ahmer Devleti) Avrupay etkilemesi

Hal Seferleriyle Avrupaya geen kt ve matbaa-nn kullanmnn yaygnlamas

stanbulun fethi srasnda, buradan kaan bilim adamlarnn talyadaki Antika eserlerini (Eski Yu-nan, Helen, Roma Uygarlklarnn eserleri) gn na karmalar

Corafi Keiflerle zenginleen ve mesen adn alan burjuvalarn sanatlar ve bilimsel almalar destek-lemesi

10


Rnesans'n talyada Balamasnn

Nedenleri

Corafi Neden

talya'nn Akdenize uzanan bir yarmada olmas sebebiyle Msr, Yunan, Helen ve slam uygarlklar ile srekli iletiim ierisinde bulunmas

Tarihi Neden

Roma ve Helen Medeniyetlerinin merkezi olmas ve Antikaa ait olan eserlerin burada bulunmas

Ekonomik Neden

talyan ehir devletlerinin Akdeniz ticareti sayesinde zenginlemesi, bilime ve sanata kaynak ayrmas

Siyasi Neden

ehir devletleri halindeki siyasi yaplanmann zgr dnce ortamnn olumasna zemin hazrlamas

Dini Neden

talyann, Katolik Kilisesinin merkezi olmas sebebiy-le buraya pek ok ziyaretinin gelmesi

Rnesans Hareketleri talyada, Hmanizm akm

(edebiyat ve dnce akm) ile balad. Hmanistler, Ortaan skolastik dncesini ykp yerine pozitif (rasyonalist) dnceyi koymaya altlar.

Hmanistlerin Etkilendii Alanlar

Yunan, Helen ve Roman uygarlklarnn eserleri

lkan zgr insan

Hmanistlerin Hedefi

insann kendi doasn tanmasn salamak

nsann kendi yasalarn yapmasn salamak

nsann kendi haklarna sahip kmasn sala-mak

Rnesans dneminde Antika eserleri rnek alnarak zgn eserler oluturuldu. Yunanca, branice, Latince kitaplar incelendi, akademiler ald.

Rnesansn talyadaki temsilcileri

Hmanizmde, Dante, Petrark, Bakoiyas, Makyavel, Tasso

Gzel Sanatlarda, Leonardo da Vinci, Mikelanjelo, Rafael, Donatello, Giberti.

Dier Avrupa lkelerinde Rnesans

Hareketleri

Almanya

Rnesans, hmanizm alannda balamtr. zellikle eski dini metinlerin tercme edilmesi Reform Hare-ketlerine zemin hazrlad.

Temsilcileri; Erasmus, Rkler, Martin Luther

ngiltere

Daha ok Hmanizm alannda etkili olmutur.

Temsilcileri; Shakespare

Fransa

Fransada Rnesans, bizzat kral tarafndan balatld- iin daha abuk yaylm ve zellikle mimari alan-da nemli gelimeler yaanmtr.

spanya

Edebiyat ve resim alannda almalar yapld.

Temsilcileri, Cervantes, Valesques.

Polonya

Rnesans, bilim alannda balad.

Temsilcileri, Copernicus

Rnesansn Sonular

Skolastik dncenin yerini pozitif dnce ald.

Bilimsel almalara verilen nem artt (Bu durum Sanayi nklb'na zemin hazrlamtr).

Kiliseye kar yaplan eletiriler artt, dinsel konular tartlmaya baland (Reform'a zemin hazrlamtr).

Avrupadaki, soylular ile halk arasndaki ekonomik, sosyal ve kltrel alandaki farkllklar derinleti.

Eitim ve retime nem verilmeye baland.

11


Skolastik dnceyi ykarak yerine pozitf dnceyi getiren hmanizma hareketlerinin talyada bala-masnda talyann aadaki zelliklerinden hangi-si en ok etkili olmutur?

A) Farkl rejimlerdeki devletlere blnm olmas

B) nemli bir ticaret merkezi olmas

C) Roma ve Helen kltrlerinin etkilerinin srmekte olmas

D) Hristiyan aleminin dini merkezinin burada bulunmas

E) Akdenizin ortasnda bir yarmada olmas

(1988 SS)

Roma ve Helen kltrlerinin incelenmesi ile Rnesans balamtr.Eer talya bu kltrlerin izlerini tamasayd Rnesans ve hmanizm ortaya kmazd.

Doru seenek Cdir.

REFORM

Reform, XVI. yzylda Katolik Mezhebindeki bozul-may nleme ve dinde yeni dzenlemeler yapma ih-tiyacndan domutur.

Reformun kelime anlam "iyiletirme, dzeltme, yeniden dzenleme" dir.

Nedenleri

Hal Seferleri, Corafi Keifler ve Rnesans ile Katolik Kilisesine duyulan gvenin azalmas

Kt ve matbaann kullanmnn yaygnlamas ile halkn pek ok konuda bilinlenmesi

Hmanizm hareketleri sonucu ncilin milli dillere evrilmesi ve kilisenin halk smrdnn anlal-mas

Kilisenin zenginlii ve lks yaantsnn fakir halk tarafndan tepkiyle karlanmas

Geliimi

Reform Hareketleri ilk olarak Almanyada balad. Din bilgini olan Martin Luther, Katolik Kilisesinin uy-gulamalarna tepki gsterdi. 95 maddelik bir bildiri hazrlayan Luther, bu bildiri ile Katolik Kilisesinin uy-gulamalarn eletirmi, bylece Protestanlk ad verilen yeni bir mezhep ortaya kmtr.

Alman imparatoru, Papa ile birleerek Martin Luther ve Protestanlara kar cephe ald. Yaplan mcadele-leri, Alman imparatoruna kar kan prenslerin de destekledii Protestanlar kazand. 1555te imzalanan Ogsburg Bar ile Protestanlk serbest brakld.

Reform Hareketlerinin dier Avrupa lkelerine yayl-mas sonucu yeni mezhepler ortaya kmtr:

Fransada Kalvenizm (1598 Nant Ferman ile tannd)

ngilterede Anglikanizm

skoyada Prebiteryanizm mezhepleri gibi

Reformun Sonular

Skolastik dnce tamamen ykld.

Avrupada mezhep birlii bozuldu.

Eitim kurumlar, kilisenin elinden alnd, bylece laik eitim balad.

Katolik Kilisesi, kendine eki dzen vermek zorunda kald.

Engizisyon mahkemeleri'ne ilerlik kazandran Kilise, kendinden ayrlmalar, bu ekilde engellemeye alt.

Reformun Osmanl Devletine Etkisi

Avrupann mezhep kavgalaryla alkalanmasndan yararlanan Osmanl Devleti, Dou ve Orta Avrupada ilerleme imkn buldu.

Protestanlar desteklenerek Hristiyan birlii bozulma-ya alld.

Reform, sadece Katolik Kilisesine kar yaplmtr.

Osmanl lkesinde yaayan Hristiyanlar, din ve vicdan zgrlne sahip olduklar iin Reform Ha-reketlerinden etkilenmemilerdir.

12


XV. ve XVI. Yzyllarda Avrupa'da skolstik dnce bra-klm, klasik kltr yeniden canlanm Papala kar karak dinde yeni bir dzenlemeye gidilmitir.

Bu gelimelere dayanarak XV. ve XVI. yzyl Avru-pa's ile ilgili olarak aadaki yarglardan hangisine ulalabilir?

A) Dnce zgrl engellenmitir.

B) Halk, ynetime ortak olmutur.

C) Uluslar aras kltr birlii salanmtr.

D) Dinin toplum zerindeki etkisi deimitir.

E) Hristiyanln paralanmas nlenmitir.

( 1996 SS)

Avrupa'da skolstik dncenin yklmas, klasik kltrnn yeniden canlanmas ve Reform Hareketlerinin yaanmas dinin toplum zerindeki etkisinin deitiinin kantdr.

Doru seenek D'dir

OTUZ YIL SAVALARI (16181648)

Alman mparatorunun Protestanlar ortadan kaldra-rak lkede mezhep birliini salamak iin balatt bu sava, dini bir sebebe dayanmasna ramen, Al-manyann glenmesini istemeyen Fransann sava-a katlmyla siyasi bir boyuta tanmtr.

Otuz yl devam eden mcadelelerde Fransann des-teini alan Protestan Alman Prensleri, Alman impara-torunu yenilgiye urattlar.

1648de imzalanan Westfalya Barna gre;

Alman Prensleri istedikleri mezhebi seebilecek-lerdir.

Halk, bal olduu prensin mezhebine girecektir.

Prenslere inan zgrl tannrken; halka tannmam, bu da mezhep kavgalarna zemin hazrlamtr.

Bu sava sonucunda;

Hollanda, bamszln kazand.

Fransa, Almanyadan Alsas ald.

Almanyada ki Prusya Dkal glendi.

YED YIL SAVALARI (1756 1763)

Avusturyadaki veraset savalarna karan ngiltere ve Fransa arasnda yaanmtr.

Fransa, savatan yenik kt, Amerika ve Uzak Do-udaki smrgelerini ngiltereye brakt.

Fransada balayan ekonomik bunalm bir mddet sonra Fransz htilaline neden oldu.

ABDNN KURULUU

Yedi yl Savalar ile ekonomisi bozulan ngilterenin Amerikadaki smrgelerinden ald damga vergile-rini arttrmas Amerikallarn tepkisine neden oldu.

I. ve II. Philedelphia Kongreleri'nde (17741776) Amerikallar, nsan Haklar Bildirisini ya-ynladlar ve ardndan ngiltere ile bamszlk mca-delesine giritiler.

Fransann desteini alan Amerikallar, ngiltereye imzalattklar 1783 Versay Antlamas ile bamsz-lklarn kazand.

ABD, nsan Haklar Beyannamesini ilan ederek demokratik bir ynetim kurdu.

Bu gelime demokrasi konusunda Avrupay etkilemitir.

YAKINADA AVRUPA (1789- ....)

YAKINA AVRUPASI'NIN GENEL ZELLKLER

Yakna 1789 Fransz htilali ile balar.

Siyasi Yap

Fransz htilali ile mutlak monariler ykld.

Demokratik ynetimler Avrupaya yerlemeye balad.

ok uluslu imparatorluklar paraland, Milli Devletler ( Ulus Devletleri) kuruldu.

Sosyal Yap

Snf eitsizlii ortadan kalkt.

nsan hak ve zgrlkleri kanun gvencesine alnd.

Ekonomik Yap

Sanayi nklb gerekleti, hammadde ve pazar ihtiyac artt.

Smrgecilik yar hzland.

retim artt, insanlarn refah seviyesi ykseldi.

13


AYDINLANMA AI

zellikle, Yeniada gerekleen Corafi Keifler, Rnesans ve Reform Hareketleri ile Kilise'nin bask-sndan kurtulan Avrupa, XVI. yzyldan XVIII. yzyla kadar srekli aratrd, deney, gzlem yapt ve byk bir deiim srecine girdi. te Avrupada bu dei-imlerin meydana geldii XVII. yzyla Akl a; XVIII. yzyla ise Aydnlanma a denilir.

Bu dnemin aydnlar, mutlakyeti devlet yapsn eleti-rirken, insanlara zgrlk verilmesini, yasalar nnde in-sanlarn eit olmasn, ekonomik hayatta serbestliin uy-gulanmasn (liberalizm) savunmulardr.

Aydnlanma a, eskinin dnce kalplarn byk lde deitirdii iin Fransz htilaline zemin hazr-lamtr.

Aydnlanma a'nn nemi

Gzlem ve deneye dayal doa bilimleri geliti.

Demokrasi kavram yerlemeye balad.

Kilisenin toplum ve devlet zerindeki etkisi azald.

Eskinin dnce kalplar ykld.

FRANSIZ HTLAL (1789)

Nedenleri

Fransann mutlak monari ile ynetilmesi ve halka bask uygulamas

Fransann Avrupada yaplan savalar sonucunda ekonomisinin bozulmas

Ynetim ile halk arasndaki kopukluk

Toplumda var olan snf eitsizliinin verdii rahatszlk

Halkn ar bir ekonomik ve toplumsal bask altnda olmas

Fransz aydnlarnn ngiltere ve Amerikadaki demok-rasi hareketlerinden etkilenmesi

Ekonomik adan glenen burjuvalarn siyasi haklar talep etmesi

Sonular

Snf eitsizliine byk bir darbe vuruldu, soylular ve rahipler eski glerini kaybettiler.

Egemenlii Tanrdan aldna inanlan mutlak mo-nariler, yerini egemenliini halka dayandran yne-timlere brakt (ulusal egemenlik).

Kilisenin ynetimdeki etkinliine son verildi, bylece

laik devlet ynetimi ortaya kt.

Fransada merutiyet ynetimi ilan edildi.

htilal esnasnda yaynlanan nsan Haklar Bildiri-

sinde yer alan adalet, eitlik, zgrlk, demokrasi ve zel mlkiyet kavramlar dnyaya yayld.

Milliyetilik (ulusuluk) akm ok uluslu impara-

torluklarn paralanp milli devletlerin kurulmasna zemin hazrlad.

Yenia kapand, Yakna ald.

Fransz htilali sonular itibariyle tm dnyay etkiledii iin evrensel bir olaydr.

htilalle beraber dnya'ya yaylan;

Eitlik; snf ayrmna son verdi.

Ulusal egemenlik ve demokrasi kavramlar; mutlak-yeti ynetimlere son verdi.

Milliyetilik; ok uluslu imparatorluklar ykt.

htilal ile; laik devlet, sosyal adalet, kanun stnl gibi kavramlar yerleti.

htilalin Osmanl Devletine Etkisi

Milliyetilik akm, aznlklarn bamsz devlet kurmak iin isyan etmelerine neden oldu.

14


Osmanl mparatorluu'nun paralanmasna zemin hazrlad iin Osmanl Devleti asndan olumsuz bir gelimedir.

Demokrasi, adalet, eitlik ve zel mlkiyet kavramla-rnn Osmanl Devleti'nde gelimesine neden oldu. Bunun sonucunda Tanzimat Ferman, Islahat Ferma-n ve Merutiyet ilan edildi, Kanun-i Esasi yrrle girdi. Bu adan htilal, Osmanl Devleti asndan olumlu bir gelime oldu.

Fransz htilali Sonucunda Avrupada Meydana Gelen Gelimeler

Koalisyon Savalar (1792 1814)

Fransz htilali fikirlerinin; Avrupaya yaylmasn istemeyen Avusturya, Macaristan, ngiltere, Rusya ve Prusyann Fransaya sava amasyla balad.

Napolyon idaresindeki Fransa, lk zamanlarda baar-l olduysa da sonraki mcadelelerde yenilgiye urad.

Viyana Kongresi (1815)

Koalisyon Savalar ile bozulan Avrupadaki dzeni yeniden salamak ve ihtilal fikirlerinin Avrupaya ya-ylmasn engellemek amacyla Avusturya, Prusya, Rusya, ngiltere ve Fransa toplanmtr.

Kongrede alnan kararlarn uygulanmaya alld

dneme Restorasyon Dnemi denilir. Bu d-nem, 1815 Viyana Kongresi ile balar 1827de Navar inde Osmanl donanmasnn yakld tarihe kadar devam eder.

Kongrede mutlak monarilerin yeniden glendiril-

mesine karar verildi. Snrlarn belirlenmesinde milli-yet, din ve dil unsurlar dikkate alnmad iin Avru-pada huzur salanamamtr.

Bu dnemde Avrupal devletlerarasnda ittifaklar

kurulmutur (Drtl ttifak, Kutsal ttifak).

Avrupal devletler Viyana Kongresinde aldklar bu

kararlar kendi lkelerinde uygularken yine mutlak monari ile ynetilen ve bir imparatorluk olan Os-manl Devleti'ni desteklemek yerine Osmanlnn par-alanmasn kolaylatracak politikalar izlemilerdir.

Napolyon Savalar'ndan sonra Avrupa'nn geleceini belirlemek amacyla Viyana Kongresi toplanmtr. Bu kongrede Avrupa devletlerinin snrlar milliyet, din ve dil etkenleri dikkate alnmadan, Rusya, ngiltere ve Prusya'nn istekleri dorultusunda yeniden izilmitir.

Bu durum aadakilerden hangisine ortam hazr-lanmtr?

A) Devletleraras hukuk kurallarnn ayn kalmasna

B) Uluslar arasnda yeni siyasi sorunlar ortaya karmasna

C) Din adamlarnn siyasi g kazanmas

D) Avrupa'da ekonomik ynden birlik salanmasna

E) Haklarn krala ballnn artmasna

( 2003 SS)

Viyana Kongresi, Napolyon Savalar ile bozulan Avrupa'nn haritasn yeniden dzenlemek amacyla topland. Fakat devletlerin snrlarnn izilmesinde byk devletlerin kar-lar gzetildii iin Avrupa'da dzen salanamad.

Doru seenek B'dir

1830 htilalleri

Fransz htilali ile ortaya kan fikir akmlarnn etki-siyle balamtr.

Fransada, 1815ten sonra halkn sahip olduu zgr-lklerin ve haklarn kstlanmas ve yeniden krallk ynetimine dnlmesi zerine halk isyan etti ve Fransada bir kez daha merutiyet ilan edildi.

htilal, Avrupaya da yayld. Viyana Kongresinde milliyetilik unsuru dikkate alnmayarak birletirilen devletlerden Norve ile sve; Belika ile Hollanda birbirinden ayrlarak bamsz oldular.

zgrl savunan liberal demokrasiler yaylmaya balad.

SANAY NKILBI (ENDSTR DEVRM)

Nedenleri

Bilimsel ve teknolojik gelimelerin fabrikalamaya zemin hazrlamas

Corafi Keiflerle zenginleen Avrupann sermaye birikimine sahip olmas

15


Sonular

Fabrikalama sayesinde seri ve ucuz retim balad.

Hammadde ve pazar ihtiyacnn artmas smrgecilik yarn hzlandrd.

Uluslararas ticaret yaygnlat, uluslararas irketler kuruldu.

retim yerel olmaktan kp ulusal hale geldi.

Fabrikalarn kurulmas ile ii snf ortaya kt.

Toprak nemini kaybetti, sanayi n plana kt.

nsanlarn yaam standartlar ykseldi.

Kyden kente g hzland.

lkeler arasndaki smrgecilik yar I. Dnya Sava-na neden oldu.

Sanayi nklb, ilk kez ngilterede dokuma alannda ba-lad, daha sonra dier Avrupa lkelerine yayld. Sanayi nklb'nn ngilterede balamasnda, ngilterenin smr-gelerinden hammadde, pazar ve sermaye ihtiyacn kar-lamas etkili olmutur.

Sanayi nklb'nn Osmanl Devletine Etkisi

Sanayi nklb, Osmanl Devleti'ni olumsuz ynde etkiledi.

Hammadde ve pazar ihtiyac artan Avrupal devletler, Osmanl Devletinin topraklarn smrgeletirme ya-rna girdiler.

Kapitlasyonlarn genilemesiyle Osmanl, Avrupal devletlerin ak pazar haline geldi.

Osmanlda ithalat artt, ihracat azald.

Kk el tezghlar kapand, isizlik artt.

Lonca sistemi kt.

1848 htilalleri

Fransada hak isteyen iiler tarafndan kartld.

syan bir mddet sonra kraln otoritesine ynelen bir isyana dnt ve Fransada Cumhuriyet ilan edil-di.

Avrupada klelik yasakland, idam cezas kaldrld.

Grev, sendika, lokavt gibi kavramlar ortaya kt.

Liberalizm ve Sosyalizm akmlar glendi.

Almanya ve talyada siyasi birliin kurulmasna zemin hazrlad.

Avrupada siyasi birliklerini en ge tamamlayan iki lke talya ve Almanyadr. talya 1870de, Piyamento Krall-nn nderliinde, Almanya ise 1871de Prusya Krallnn nderliinde siyasi birliini kurdu.

XIX. yzyln ilk yarsnda Avrupada buhar gcnden yararlanlmaya balanm, buharla alan makineler o-alm, fabrika says hzla artm ve sanayideki gelime ivme kazanmtr.

Aadakilerden hangisi bu gelimelerin sonula-rndan biri deildir?

A) i snfnn nem kazanmas

B) Hammadde gereksiminin artmas

C) Ekonomiyle ilgili yeni grlerin ortaya kmas

D) Uluslararas ekonomik rekabetin artmas

E) lk kolonizasyon hareketlerinin ortaya kmas

Kolonizasyon hareketlerinin ortaya kmas .

lkada olmutur.

Doru Seenek Edir.

16


1. Avrupann Ortaaa ait olan siyasi, ekonomik ve kltrel zelliklerinden kurtularak, farkl bir yapya kavumaya balamasnda ncelikli olarak aadakilerden hangisinin etkisinden sz edilebilir? A) Fransz htilali B) Sanayi nklb C) Hal Seferleri D) Yzyl Savalar E) Reform Hareketleri

2. Martin Luther; Tanr ile kul arasna kimsenin girme-

sinin doru olmadn, kullarn gnahlarn ancak Tanrnn balayabileceini sylemitir. Buna gre Martin Lutherin, kilisenin hangi davranna kar kt sylenemez? A) Papann Hristiyanln esaslarna uygun dav-

ranmamasna B) Katolik Kilisesinin Ortodoks Kilisesi ile birlemek

istemesine C) Papann soylulara cennetten arsa satmasna D) Katolik Kilisesinin halk engizisyon mahkemele-

rinde yarglamasna E) Katolik Kilisesinin aforoz yetkisi ile insanlar din-

den kartmasna

3. "Hal Seferleri ile slam dnyasndan Avrupaya

geen pusula, gelitirilmi ve kullanm yaygnlam-tr. Bu gelime Corafi Keiflerin balamasnn en nemli sebebi olmutur."diyen bir tarihi, aa-daki alanlardan hangisinde meydana gelen gelimenin Corafi Keiflere neden olduunu savunmaktadr? A) Ekonomik B) Kltrel C) Teknolojik D) Sosyal E) Siyasal

4. Aadakilerden hangisi Reform Hareketleri-

nin balamasnn sebepleri arasnda gsteri-lemez? A) Kilisenin toplumsal bir bask arac haline gelmesi B) Hal Seferleri ile kiliseye olan gvenin sarslmas C) Okuma-yazma bilenlerin saysnn artmas D) Halkn laik ynetim anlayn benimsemesi E) Endljansn ekonomik bir smr arac olarak

kullanlmas

5. Rnesans Hareketleri sonucunda; Avrupada sanat ve edebiyat alannda gelimeler

hz kazanm, Soylular, Burjuvalar ve halk arasndaki uurum

derinlemi Dinsel konular tartlmaya balanm Bilim ve teknik alannda gelimeler hzlanmtr. Bu bilgiye gre aadaki karmlardan hangisine ulalamaz? A) Kltrel hayat canlanmtr. B) Sosyal sorunlar daha da artmtr. C) Reform Hareketlerine zemin hazrlanmtr. D) Sanayi nklbna neden olacak gelimeler ya-

anmtr. E) Kiliseye olan gven tamamen sona ermitir.

6. I. Reform sonucunda Avrupadaki mezhep

birliinin bozulmas II. Corafi Keifler sonucunda ticaret yollarnn

deimesi III. Rnesans sonucunda Avrupada bilim ve

teknolojinin ilerlemesi gibi gelimelerden hangilerinin ileride Osmanl Devletini olumsuz ynde etkilemesi beklenebilir? A) Yalnz II B) Yalnz III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

7. Corafi Keiflerle birlikte; I. Kiliseye olan gven sarsld II. Burjuva snfnn ekonomik gc artt III. Yeni kefedilen yerlerden Avrupaya bol miktarda

deerli maden tand IV. Kle ticareti yaygnlat

Corafi Keiflerin verilen bu sonulardan han-gileri, Avrupallarn emperyalist bir politika iz-lediine dorudan kant olarak gsterilemez? A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) III ve IV E) I, II ve III

17


8. Avrupada XVII. ve XVIII. yzylda ortaya kan ve her konuda akla ve bilime nclk tanyan dnce sisteminin yerletii dneme Aydnlanma a denilmitir. Buna gre; I. Deney ve gzleme dayal bilimlerin gelimesi II. Dnyann yuvarlak olduunun ispatlanmas III. Sosyal bilimlerde aklc bir felsefenin gelimesi gibi gelimelerden hangilerinin Aydnlanma ana uygun bir gelime olduu savulabilir? A) Yalnz III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

9. Fransz htilali ile ortaya kan milliyetilik fikri dnyada

zamanla yeni bir dnem amtr. Bu dnemde uluslar baka uluslarn egemenlikleri altnda yaamak isteme-yecek bylece ok uluslu imparatorluklar paralanp ulus devletleri kurulmaya balayacaktr. Yalnzca bu bilgiye gre htilalle ilgili; I. Milli devlet anlaynn ortaya kmasna zemin

hazrlamtr. II. Ulusal Egemenlik kavram benimsenmeye ba-

lanmtr. III. mparatorluklarn paralanmasna zemin hazr-

lanmtr. karmlarndan hangilerin ulalabilir? A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

10. Sanayi nklb'na Osmanl Devletinin ayak

uyduramamas sonucunda lkede; thalat artarken ihracat azalm, Kk atlyeler kapanm, Lonca rgtleri nemini kaybetmitir. Bunlara bal olarak Osmanl Devletinde aa-dakilerden hangisinin ortaya kmas bekle-nemez? A) Ekonominin da baml hale gelmesi B) sizlik orannn artmas C) Hammadde gereksiniminin artmas D) Yerli tccarlarn yabanc tccarlarla rekabetinin

zorlamas E) thalat ihracat dengesinin bozulmas

11. XIX. yzylda Avrupada; Hammadde gereksiniminin artmas Fabrikalamann hzlanmas Kyden kente gn hzlanmas Uluslararas ticaretin yaygnlamas gelimeleri aadakilerden hangisine ortam hazrlamamtr? A) Smrgecilik yarnn hzlanmasna B) Seri ve ucuz retime geilmesine C) ehir hayatnn gelimesine D) Kltrel etkileimin hzlanmasna E) Ekonomik skntlarn artmasna

12. talya ve Almanyann siyasal birliklerini ta-

mamlayp gl birer devlet haline gelmeleri ve stnlk salamak amacyla destek arama-lar Avrupada; I. Smrgecilik hareketlerinin nemini yitirmesi II. Gler dengesinin bozulmas III. Yeni ittifaklarn olumas Gelimelerinden hangilerine ortam hazrlamtr? A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

13. Corafi Keiflerle beraber Katolik Mezhebi, yeni

kefedilen lkelerde yaylma alan bulurken; Avru-pada ise Katolik mezhebine kar byk bir muhale-fet balamt. Bu gelimenin ortaya kmasna aadaki durum-lardan hangisinin neden olduu sylenemez?

A) Kilisenin halk ekonomik adan smrmesi B) Kilisenin dini hayat dzenlemesi C) ncilin tercme edilmesiyle insanlarn ncile

aracsz ulamas D) Siyasi ve sosyal yapnn dini baskdan kurtulmak

istemesi E) Akla ve bilime verilen nemin artmas

DORU SEENEKLER

1. C 2. B 3. C 4. D 5. E 6. D 7. A 8. E 9. C 10. C 11. E 12. E 13. B

/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName (http://www.color.org) /PDFXTrapped /Unknown

/Description >>> setdistillerparams> setpagedevice

yeniçağ ve yakınçağ’da avrupa

Documents