yerel reforma de¤erini artt›rman›n yollar› · ihracat açmışolmalarıdır. Ş994...

1957

SAKARYA T!C ARET BORSASI

Mera Is lah›naÇevreci Yaklafl›m

Dünden Bu GüneUn Sanayi

Yerel ReformaHaz›rm›s›n›z?

Tüketicinin gözündeMarkan›z›n Güvenil ir l i¤ini veDe¤erini Artt›rman›n Yollar› . . .

Yazı!ma AdresiSakarya Ticaret BorsasıTekeler Mevkii 54200Adapazarı / SAKARYATel: 0264 278 42 30 - 5 hatFax: 0264 278 42 32web: www.stb.org.tre-mail: [email protected]@stb.org.tr

SahibiSakarya Ticaret Borsası adınaYönetim Kurulu Ba!kanıFikri KOÇe-mail: [email protected]

Sorumlu MüdürSakarya Ticaret BorsasıGenel SekreteriYi"it Ate!

Yayın KuruluAdem SARIYönetim Kurulu Ba!kan Yrd.Ahmet ERKANYönetim Kurulu Ba!kan Yrd.

Yayına HazırlayanZümran CEBEC#Personel ve #dari #!ler $efi

Basım Yeri veGrafik TasarımYILKO GRAF#Kwww.yilkografik.com.tr

SAKARYA TiCARET BORSASI1957

SAKARYA T !C ARET BORSASI

01 SAKARYA TiCARET BORSASI1957


02

Ba!kandanS.T.B.Yönetim Kurulu Ba!kanıFikri KOÇ

sayfa03

Tarım Bitiyor mu?S.T.B. Meclis Ba!kanıAhmet GÜZ

sayfa04

Mera IslahınaÇevreci Yakla!ım#lyas Cem KÜLEKC#,Prof. Dr. Saim ÖZDEM#R

sayfa05

Yerel Reforma Hazırmısınız?S.T.B. Genel SekretesiYi"it ATE$

sayfa09

Kooperatif Nedir?

sayfa27

sayfa11

sayfa13

RöportajTMO Stratejek Ürün OlanBu"dayımızda DesteklemeAlımlarına Devam Etmelidir

sayfa23

sayfa

17

1957

sayfa

21

Dünden Bu GüneUn Sanayi

BorsamızdanHaberler

STB Canlı HayvanPark ve Pazar Yeri

sayfa29

Tüketicinin gözündeMarkanızın Güvenilirli"inive De"eriniArttırmanın Yolları ...

sayfa33

Sı"ır Besicili"i

Bu"day veBu"day Unu

Mustafa Kemal Atatürk

Milli ekonominin temeli ziraattir. Bunun içindir ki, ziraattekalkınmaya büyük önem vermekteyiz. Köylere kadaryayılacak programlı ve pratik çalı!malar, bu maksadaeri!meyi kolayla!tıracaktır. Fakat, bu hayatî i!i, isabetleamacına ula!tırabilmek için, ilk önce ciddî etütlere dayalıbir ziraat siyaseti tesbit etmek ve onun için de, herköylünün ve bütün vatanda!ların kolayca kavrayabilece"ive severek tatbik edebilece"i bir ziraat rejimi kurmaklâzımdır. Bu siyaset ve rejimde, önemle yer alabilecek

noktalar ba!lıca !unlar olabilir: Bir defa, memlekettetopraksız çiftçi bırakılmamalıdır. Bundan daha önemliolanı ise, bir çiftçi ailesini geçindirebilen topra"ın, hiçbirsebep ve suretle, bölünmez bir mahiyet alması. Büyükçiftçi ve çiftlik sahiplerinin i!letebilecekleri arazi geni!li"i,arazinin bulundu"u memleket bölgelerinin nüfuskesafetine ve toprak verim derecesine göre sınırlandırmaklâzımdır.





04

Türkiye Ziraat Odaları Birli"i Ba!kanı Sayın $emsiBayraktar’ın kamuoyuna yaptı"ı açıklamayı dikkatlicetakip ettim. Ülkenin gelece"inin yanı sıra Sakarya’nıngelece"i açısından da çok önemli buldu"um tarımınyapısal sorunları ile ilgili verdi"i bilgiler, ilginç oldu"ukadar dü!ündürücüydü.

En azından !unu açıkça söylemek gerekir ki; dünyadatarım nüfusu % 2 artarken Türkiye’de bu oran % 15,4azalmı! durumda. Bu fark i!sizlik olarak geri döner. %15,4’lük azalmayı olu!turan nüfus geçimini tarımdansa"layamayaca"ı için ba!ka sektörlerde i! bulmayaçalı!acaktır. Tarımsal nüfusun e"itim düzeyi ve teknikkapasitesi dü!ünüldü"ünde bir ba!ka sektöre kanalizeolmak çok kolay bir durum olmasa gerek.

Dünyada tarımsal nüfusun artmasının temel sebebi;geli!mi! ülkelerin tarım sektörüne yan gözle bakmakyerine, teknolojiyi bu sektöre adapte ederek ihracatkapılarını sektöre sonuna kadar açmı! olmalarıdır.$u an Türkiye’de 2010 verilerine göre, 15 milyon 994

bin ki!i ülkemizin tarım nüfusunu olu!turuyor. Tabii kiburada önemli olan tarım ile u"ra!an ki!i sayısından çokbu sayının ülkeye sa"ladı"ı optimum katkıdır. Bununlailgili aklıma gelen ilk ülke ise Belçika’dır. Tarımda sadece134 bin ki!ilik nüfusu bulunan bu ülkede tarımın ihracatakatkısı ne kadar biliyor musunuz? Tam 41,1 milyar dolar…

Bu ülkeye geçen mart ayında yaptı"ım çalı!ma ziyaretisırasında ya!adı"ım bir tecrübeyi sizlerle payla!makisterim. Bu örnek sanırım bir ülkede tarım nasıl geli!ti"inedair güzel bir cevap olacaktır bize.

Belçika’nın St. Truiden kentinde kurulmu! bir MeyveBorsası’ndan bahsetmek istiyorum. Firmanın adı: BFV.1990 yılında kurulan BFV, 1500 kadar meyve üreticisininbir araya gelerek olu!turdu"u bir kooperatif ve !u andabu kooperatif Avrupa’nın en büyük kooperatifi

durumunda. Kurumda meyve alım satımı, günlük olarak,elektronik ortamda, açık arttırma usulü ile düzenlenmekte.Sistemi anlatmam gerekirse Sakarya Ticaret Borsası’nınilimize kazandırdı"ı ve kurban dönemi sonrası faaliyetegeçecek olan Canlı Hayvan Borsası sistemine benzerlikgösterdi"ini söyleyebilirim.

Belirli bir ürün için ilgili kooperatif tarafından belirlenentavan fiyat üzerinden ba!layan açık arttırmada katılımcılar,her bir saniyede 1 Euro/cent dü!en fiyattan ürün alabilmekiçin elektronik i!lem sayesinde alım satım i!lemlerinigerçekle!tirmekteler. Bu arada serbest piyasadadengesizli"in ortadan kalkması için kurum tavan fiyatıbelirledi"i gibi taban fiyatı da belirliyor ve ürünün fiyatıasla bu taban fiyatın altına inmiyor.

Bu kooperatif meyve sektöründe elektronik sistemlerile birlikte fiyat belirleme hizmetinin yanı sıra üyelerineürünlerini dü!ük oksijenli ortamlarda depolama imkanıda sa"lıyor. Aynı zamanda bu depolama alanları veürünlerin ta!ındı"ı kasalar da üreticiye dü!ük fiyatlakiralaya veriliyor. Kooperatif kendisine sadece hizmetkonusunda bir yapı kurmamı!; aynı zamanda meyvetüketimini arttırıcı ve sa"lıklı beslenme konusundakamuoyunu bilgilendirici faaliyetlerde de bulunuyorlar.

Bakın, !u anda Sakarya özellikle fındık konusundaülkenin gözbebe"i durumda. Do"u Karadeniz beklenenverimi ve kaliteyi sa"layamadı ve gözler Batı Karadeniz’eçevrildi. Mısır desek, mısırda da durum farklı de"il.Toplam ürün beklenenin üzerinde, bunu her fırsattayazıyorum ve söylüyorum. Bu ilin topra"ı mısır açısındanülkenin en zengin topra"ıdır. Dolayısıyla tarım arazilerimizçok kıymetli. #limizin her tarafı, sebzesinden meyvesinekadar tarımsal ürün cenneti. Bu nedenle tarıma teknolojiyiadapte edip daha insanımıza daha fazla i! alanısunabiliriz. Sebze-meyve hali sorunu ortada, bu konudagerekli çalı!maların yapıldı"ı kula"ımıza geliyor tabii ki;fakat bir an önce daha teknolojik, daha hijyenik bir halinilimize kazandırılması bizim için önemli.

Bunun yanı sıra Sakarya Ticaret Borsası olarak,ürünlerimizden özellikle mısırda, tıpkı hayvancılıksektöründe oldu"u gibi teknolojik bir sistemi ilimizekazandırmak için çalı!malarımız devam ediyor. Umarımimkânlarımız elverdi"i ölçüde ve yine hibe destekleri ilebirlikte Sakarya’mıza yakı!anı yapmak istiyoruz.

Neden biliyor musunuz? Çünkü Sakarya bu ülkeninaynasıdır.SönsözBa!lıca güç kayna"ımız ve dayana"ımız topraktır.Onu sele,yele ve yarınlarımızı yok edecek sanayiyevermeyelim.

STB Yönetim Kurulu Ba!kanıFikri KOÇ

De"erli okurlar; pek çok ülkenin ekonomik, politik vesosyal amaçlarına ula!masında kooperatiflerin önemlikatkılar sa"ladı"ı ve toplumsal kalkınmada önemli rolleroynadı"ı bilinmektedir.

Kooperatifler; küreselle!en bir ekonomide yerelkaynakları koruyabilen, onları ekonomiye sokabilen, enönemlisi de seçenek sunan bir i!letmecilik tarzıdır. Pekçok geli!mi! ülke, kooperatiflerin gelece"i konusundaçalı!malar yapmakta, rekabet ko!ullarının yenidendüzenlenmesinde ve ekonominin yenidendinamikle!mesinde kooperatiflerin katkısını önemseyenpolitikalar üreterek devreye sokmaktadırlar.

Elbette her ülkenin ko!ulları farklıdır. Dolayısıylakooperatif modeller de toplumlara göre farklı biçimlerdeortaya çıkabilir. Amaç, ekonomik etkinli"i ve sosyaladaleti ba"da!tırmayı ba!arabilmektir. Türkiye, buamaçların ba"da!tırılamayaca"ı gibi bir fikri kabul edecekdurumda de"ildir. Geli!mi! pek çok ülkede oldu"u gibiTürkiye de böyle bir olu!umun sa"lanmasındakooperatiflerin katkısını göz ardı edemez, etmemelidir.

Fazla sermayeye gereksinim duymadan insanlaraistihdam yaratarak zenginlik üreten tek giri!im biçimikooperatiflerdir.

Bugün tarlalarımızdan bir bir kaybolan ürünlerimizi,her geçen yıl giderek azalan KOB#’lerimizi ve bununlabirlikte kaybetti"imiz i!imizi geri getirebilmenin en önemliaracıdır, kooperatifler. Dünyadaki kooperatif uygulamaları,özellikle de kooperatiflerin önemli ekonomik rollerüstlendi"i AB’nin, Kanada’nın hatta bunların yanı sıraGüney Amerika’nın ve bilhassa Venezüella’nın sonyıllardaki uygulamaları incelenmeli; Türkiye’nin Atatürkdönemindeki uygulamalarının kooperatifçili"e katkılarıyeniden de"erlendirilerek yorumlanmalı ve uygulamadakooperatifçili"e hak etti"i rol verilmelidir. Gelecekku!akların ortak aklı olu!turmasında ve uygulamayakoymasında kooperatifçili"in önemli bir araç oldu"ugözden kaçırılmamalıdır.

De"erli okurlar, kooperatifler aracılı"ı ile insanlaristihdam yaratır; özerk tarzda sosyal hizmet veyardımla!ma sa"larlar. Bu yüzden de Birle!mi! MilletlerÖrgütü (BMÖ), 2012 yılını “Kooperatifler Yılı” ilan etmi!ve bazı ülkeler bu yılı en iyi !ekilde de"erlendirmek üzereçe!itli inisiyatifler olu!turmu!lardır. Ülkemizde de Gümrükve Ticaret Bakanlı"ı tarafından hazırlanan TürkiyeKooperatif Stratejisi Eylem Planı, ülkedeki kooperatiflerebakı!ı yeniden de"erlendirmek, onlara yeni bir perspektifvermek çabası içindedir. Bakanlı"ımızı kooperatifle!meninkılavuzunu olu!turacak bu planlama için kutluyorum. Buplanlamanın; birlik ve beraberlik içinde ürün ve hizmetüreten, gönüllü, payla!ımcı, e!itlikçi ve dayanı!macı birkatılımcılıkla kooperatiflerin önündeki engellerikaldıraca"ına, toplumsal katkılarının katbekat artaca"ınainanıyorum.Bir sonraki sayımızda görü!mek dile"iyle...

KooperatiflerinTopluma Kattı!ıDe!erler

TarımSTB Meclis Ba!kanı

Ahmet GÜZ

Ba!kandanBa!kandan

Bitiyor mu?



06

Ülkemiz do"al ve ekolojik ko!ullar bakımındanhayvancılık için çok uygun !artlara sahip olmasına veson yıllara kadar üretim kapasitesi açısından, dünyanınsayılı ülkelerinden biri durumunda olmasına ra"menülkemizin üretim kapasitesi gittikçe dü!mü! ve hayvansalürünler açısından ülkemiz kendi ihtiyacını kar!ılamaktazorluk çekmeye ba!lamı!tır. Özellikle büyükba! hayvansayısının ciddi oranda azalması, et ve süt gibi hayvansalgıdaların fiyatlarının artmasına neden olmu!tur. Durumamüdahale için önce et daha sonra da canlı hayvanithalatına gidilmek durumunda kalınmı!tır. #thalat canlıhayvan sayısını ve buna paralel olarak ülkemizdekii!letmelerin büyüklüklerini önemli ölçüde artırmı!tır. Ancakbu artı!ın çok kısa sürede olması ciddi bir yem, saman

ve ot ihtiyacı olu!masına yol açmı!tır. Bu sorununçözülebilmesi hayvansal üretimin sürdürülebilirli"iaçısından çok önemlidir.

Hayvansal ürün üretiminin sürdürülebilir faaliyet alanıolmasını belirleyen temel faktörlerden birisi, öngörülebilirfiyat istikrarı ve makul gelir beklentisidir. Türkiye’de hemgirdi ve çıktı fiyatları çok dalgalanmakta hem de istikrarlıgelir beklentisi sıklıkla sekteye u"ramaktadır. Hayvanyeti!tiricili"ininin ekonomik bir faaliyet alanı olmasını,artık herkes tarafından bilinen kaliteli kaba yem tedarikibelirlemektedir. Satın alma ot, saman, silaj gibi üretimalanına dı!arıdan temin edilen girdilerle ekonomikhayvansal üretim sa"lamak hemen hemen imkansızdır.En ekonomik hayvancılık ise hayvanların özgürcedola!tıkları, yemlerini otlayarak kendi kendilerine eldeettikleri çayır-meralardır.

Ortak kullanım !eklinde faydalanılan çayır-meralarınkaliteli, bol ot sa"laması ise ekolojik ve ekonomik olarakgenel kabul görmü! kural olan “Kamusal MülkiyetTrajedisi” !eklinde kullanım baskısı altındadır. Meralarkapasitesinin üstünde ve a!ırı otlatma sonucu niteliklerinihızla kaybetmekte, bunun ardından alan kullanımde"i!ikli"i gündeme gelmektedir. Ülke genelinde 10yıllardır tabii meraların korunarak ıslah edilmesi ve yemüretim kapasitesinin artırılması çalı!maları devam etmekte;fakat “Ortak Kullanım Trajedisi” kuralı gere"i sürdürülebilirçayır- mera yönetimine bir türlü geçilememektedir.



05

Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,Çevre Mühendisli"i Bölümü#lyas Cem KÜLEKC#, Prof. Dr. Saim ÖZDEM#R

Sakarya genelinde, hayvansal üretime en ucuz girdisa"layacak çayır-mera alanları yakla!ık 16 bin hektarile ilin toplam alanının % 3.5’ini olu!turmaktadır. Verimlibir !ekilde kullanıldı"ında hayvansal üretime ciddi katkısa"layacak bu alanlar, halen bilimsel çayır-merayönet iminden uzak, denet imsiz bir !eki ldekullanılmaktadır. Son yıllarda #l Tarım Müdürlü"üyetkililerince verimsiz alanların tohum ekimi ilebitkilendirilmesiyle ve gübre uygulamasıyla verimpotansiyellerinin yükseltilmesi projeleri yürütülmektedir.Sosyal yardım amaçlı yapılan bu projelerin dahasürdürülebilir hale getirilmesi için alternatif mera yönetimstratejilerinin geli!tirilmesi ve bu toplu kullanım alanlarınınbireysel menfaatlerin ötesinde, ortak menfaatlerdo"rultusunda, etkin kullanımının benimsetilmesigereklidir. Verimsiz çayır-meralarımızın ot verimlerininartırılmasının ve sürdürülebilirli"inin sa"lanmasınınalternatif yollarından birisi olarak; henüz kullanım alanıolmayan belediye atık su arıtma tesisinden çıkan biyolojikkaynakların, kontrollü yönetim teknikleri uygulanarak,gübreleme amaçlı faydalanılması görülmektedir.

Büyük!ehir Belediyesi’nin çevreyi koruma adına a"ırlıkverdi"i yatırımlarla artan atık su arıtma faaliyetleri sonucu,sular temiz olarak çevreye verildikten sonra düzenlibertaraf ya da kullanım alanı bulunması gereken biyolojikatık kaynaklar ortaya çıkmaktadır. Ba!langıcında tarımalanlarından gelen bu maddelerin kullanıldıktan sonra

sürdürülebilir ekolojik denge gere"i yeniden alındıklarıyere yani topra"a döndürülmesi gereklili"i vardır. Ba!kayerde atık olarak de"erlendirilen bu kaynaklar, topra"averildi"inde gübre görevi görmektedir. Bu kaynaklarınkullanılabilece"i en uygun alanlardan birisi çayır-meraalanlarıdır. Belediye ve tarım te!kilatları bilgi birikimlerinive güçlerini birle!tirdi"inde hem belediye biyolojikkaynaklara kullanım alanı sa"lamı! olur hem de her yıl#l Tarım Müdürlü"ü yetkililerinin yatırım programına aldı"ımeralar için sürdürülebilir iyile!tirme kayna"ı sa"lanmı!olur. Ekonomik ve ekolojik kurallar gere"i çayır-meralarıkullananların bu maliyeti kar!ılamaları dünyanın hiçbiryerinde mümkün görülmemektedir.

4.5

4.0

3.5

3.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0

%

Azot Fosfor Potasyum Kükürt

Farklı organik gübrelerin, azot, fosfor, potasyum ve kükürt de!erleri

BiyokatıBesi Sı!ırıSüt Sı!ırıTavukDomuz

Mera IslahınaÇevreci Yakla"ım



08SAKARYA TiCARET BORSASI1957


07

Türkiye’de ve Dünyada Biyolojik Atık KaynaklarıSu kaynaklarının kirlenmesinin önüne geçmek için yirminciyüzyılın ba!larından itibaren atık suların arıtılmasınaba!lanmı! ve ardından ortaya çıkan arıtma tortuları içinalternatif bertaraf yöntem ve teknolojileri ara!tırılmı!tır.Arıtma çamuru da denilen bu kaynakların üç temel nihaibertaraf yolu bulunmaktadır: özel tesislerde yakma, çöpdepolama alanlarında depolama ve bitkisel üretim amaçlıtopra"a verme. Yakılması ya da gömülüp depolanarakbertaraf edilmesi yerine içerdi"i zengin bitki besinmaddeleri nedeniyle tarımsal amaçlı kullanımı en ekolojikve ekonomik yöntem olarak görülmektedir. Alternatifbertaraf yöntemi olan depolamanın ve yakmanın pahalıolması, çevreye zararlı olması ve potansiyel faydalarındanyararlanılmaması nedeniyle organik atıkların tarımdade"erlendirilmesi son yıllarda önem kazanmı!, pek çokbilimsel ara!tırmaya konu olmu!tur. Nitekim çevrebilincinin yüksek oldu"u, dolayısıyla atık su arıtımındaileri gitmi! ülkelerde daha fazla ortaya çıkan bu atıkkaynaklar; a"ırlıklı olarak toprak ıslahı, çayır-meralarıngübrelenmesi ve ıslahı !eklinde tekrar geldi"i yer olantopraklara geri verilmektedir.

Biyokatıların bitki besin elementi kayna"ı olarakde"erlendirilmesi ve tarımsal alanlara uygulanaraktarımsal ve ekonomik kazanç sa"lanması konusundapek çok ara!tırma yapılmı!tır. Türkiye için nispeten yeniolan atık su arıtımı ve suların arıtımından sonra ortayaçıkan biyokatı yönetimi henüz standardize edilemedi"ive atık yönetim probleminin ertelendi"i görülmektedir.Biyokatıların de"erli bir kaynak olarak görülüp,de"erlendirilme alternatiflerinin olu!turulması konusundabir an once karar verilip, yürürlü"e konulmasıgerekmektedir.

Türkiye’de günde yakla!ık 1800 ton biyolojik atık ortayaçıkmakta ve bu biyokatı geleneksel yöntemlerle bertarafedilmekte veya tekrar kullanılmamaktadır. Sakaryagenelinde Merkez, Hendek ve Akyazı ilçelerinde bulunanmerkezi arıtma sistemlerinde günde yakla!ık 60-70 tonbiyokatı ortaya çıkmaktadır. Henüz bertaraf veya kullanımalanı belirlenmemi! bu atık veya kaynakların, daha fazlaertelenmeden uygun çözüm yollarının devreye alınmasıgerekmekte ve Sakarya için en uygun yönetimin çayır-mera ıslahında de"erlendirilmesi oldu"u görülmektedir.

Toprak Islahı ve Bitkisel Üretim Çalı!malarıKirli atık suların do"al mikrobiyolojik yollarla arıtılarak

zararsız hale getirilmesi i!lemi ile kaçınılmaz olarak ortayaçıkan biyolojik kütle; organik madde, humus ve humikasitler, makro ve mikro besin elementleri gibi do"al pekçok yararlı bile!i"i bünyesinde barındırmaktadır. Toprakorganik maddesi, toprak sisteminde önemli rol oynamaktave üretimi sınırlayan çevresel faktörlerin önemli birdüzenleyicisi olarak bilinmektedir. Daha önce yapılmı!çalı!malar, dü!ük verimli tarım sistemlerinde biyokatıuygulamasının; topra"ın organik içeri"ini, fizikokimyasalözelliklerini ve besin elementi miktarını arttırarak, topra"ınverimlili"inin geli!tirilmesinde ve sürdürülmesinde önemlirole sahip oldu"unu göstermektedir. Verimlilik gücüdü!ük topraklara kompost uygulamasıyla hem topraklarınyapısının iyile!ti"ini hem de üzerinde yeti!tirilen bitkilerinverimlili"inin arttı"ını gösteren pek çok çalı!mabulunmaktadır.

Arıtım sonucu ortaya çıkan biyokatılardaki makro vemikro besin elementlerinin bu atı"a faydalı bir gübre,organik maddelerin ise iyi bir toprak ıslah edici özellikvermesi nedeniyle ço"u otorite bu ürünlerin tarımtopraklarında kullanımını desteklemekte ve pekçok ülkedeuygulamaları yaygınla!maktadır. Nitekim atık su arıtımtortuları; #ngiltere’de %52, #spanya’da %65, Fransa’da% 70, ABD’de %65 oranında topra"a verilerek bertarafedilmektedir. #ngiltere’de özellikle mera alanları tercihedilmekte ve yönetim stratejileri geli!tirilmektedir.

Yapılan bir ara!tırmada çamur uzakla!tırmamasraflarını azaltmak,%üstelik çamuru faydalı bir malzemehaline getirmek için tarım alanlarında kullanılmasınınte!vik edilmesi,%çiftçilerin bu yönde e"itilmesi veyönlendirilmesi için teknik altyapının olu!turulmasıgereklili"ini vurgulamı!lardır. Bir ba!ka ara!tırmadaise,%arıtma çamurlarının çevreye en az zarar verecek!ekilde bertaraf edilmesi ve içerdikleri besinelementlerinden de yararlanılabilmesi için tarımtopraklarında kullanmanın en iyi yol oldu"u belirtilmi!tir.Son yıllardaki genel e"ilim çevreci bir yakla!ımla çamuruntarım alanlarında kullanılarak, bitki besin maddelerininve organik maddelerin do"al çevrime en kısa yoldansokulması !eklindedir.

Yıllar

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Ekim Alanı (da)

3.623.000

4.014.000

8.089.400

9.424.100

12.159.328

16.010.220

15.887.463

14.835.271

14.614.541

15.103.436

Ot Üretimi (ton)

5.874.000

6.117.400

12.825.151

14.714.816

18.180.684

19.704.455

21.327.678

20.698.423

30.073.909

31.804.500

Türkiye’nin yıllara göre yem bitkileri ekili" alanı ve ot üretimi.

Yıllar

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Küçükba"

31.953.800

32.203.214

31.811.092

31.821.789

32.260.206

31.748.651

29.568.152

26.877.793

29.382.924

32.309.518

Büyükba"

9.924.575

9.901.458

10.173.246

10.631.405

10.971.880

11.121.458

10.946.239

10.811.165

11.454.526

12.483.969

Türkiye’nin yıllara göre küçükba" ve büyükba" hayvan varlı#ı (ba").

Biyokatıların, standart gübreler ile kıyaslanarak merabitkilerin büyüme ve verimine etkisi gerek dünyadagerekse ülkemizde pek çok çalı!maya konu olmu!,merabitkilerinin büyüme ve veriminde biyokatıları oldukçaetkin bulunmu!lardır. Yine bu çalı!malarda arıtmaçamurlarının N ve P yönünden yararlanılabilir bir kaynakoldu"unu ancak potasyum yönünden fak i rkaldı"ını%özellikle sulu haldeki çürütülmü! çamurlarınbitkiye yarayı!lı N ve P bakımından oldukça de"erli birkaynak oldu"unu vurgulamı!tır. Bununla birlikte evselnitelikli biyokatıların tarımsal ürünün ihtiyaç duydu"uazot%fosfor ve mikro besin elementlerini sa"layabildi"ive uygun !ekilde ele alındı"ı taktirde tarımsal arazilerdekullanılabilece"i belirtilmi!tir. Yine konu hakkındakiçalı!malarda biyolojik katın, kalkerli bir topra"ın tarımsalkalitesini iyile!tirme potansiyeli incelenmi!, topra"ıngözeneklili"i, su tutma kapasitesi gibi fiziksel özellikleri,pH’nın nötralle!mesi, topra"ın N%P gibi makrove%Fe,%Cu,%Zn gibi mikro element gibi kimyasalözelliklerinin iyile!ti"i ve organik madde kapsamınıntopra"ın biyolojik dengesini sa"ladı"ı ortaya koyulmu!tur.

Arıtma çamurları dü!ük besin maddesi içerentoprakların takviye edilmesi açısından da de"erli birkaynak olarak kar!ımıza çıkmaktadır. Toprak ıslahıçalı!malarında standart inorganik azotlu gübrelerinkullanımı etkili, sürdürülebilir bir çözüm de"ildir. Çünkübu gübreler tamamen çözünebilirler ve bu gübrelerinyarayı!lılıkları çok kısa sürelidir. Yarayı!lılık periyotlarıkısa olan bu gübreler ya buharla!arak havaya karı!maktaya da sızıntı suyu ile bitki kök bölgesinin dı!ınata!ınmaktadır. Bu nedenle olası kayıplardan kaçınmakiçin arazinin ihtiyacı olan azotu bir kerede de"il, yıliçindeki birkaç uygulamayla vermek gerekir. Arıtmaçamurunda ise mevcut azot ve fosforun büyük kısmıorganik formdadır ve mineralizasyon sonucu bitkilertarafından yava! yava! kullanılabilir formlara dönü!ürler.Böylelikle ıslah edilecek arazinin ihtiyacı olan organikmadde veya azotlu gübreyi sa"layabilecek miktardabiyokatının bir defada uygulanması mümkün olmaktadır.Yapılan çe! it l i çalı!malarda, mera bitkilerininbüyümelerinin bir defada verilen biyokatı uygulamasıyla2 yıl devam etti"i gözlemlenmi!tir. Gübre kayna"ı olarakorganik maddenin en büyük avantajı etkisinin haftalarcade"il, yıllarca devam etmesidir. Bu özellik ortak kullanımalanları olan meralar için paha biçilmez bir avantajsa"lamaktadır.

SONUÇOrtak kullanım alanları olarak faydalanılan çayır-

meraların do!ası gere!i kısa sürede tahrip olması,verimden dü"mesi ve ardından ülke hayvancılı!ınındarbo!aza girmesi kaçınılmazdır. Di!er taraftanbitkisel verimlili!i en fazla sınırlandıran iki temelfaktör, su ve azottur. Topra!a her ikisini de veren,organik maddelerdir. Bölgemiz ve ülkemiz gübresa!layıcı olarak kullanılabilecek organik maddeleryönünden zengindir ve hatta bu maddeler yetersizatık yönetimi sonucu çevre kirlili!ine nedenolmaktadır. Gübre sa!layıcı olarak en dikkati çekenürün; yeni arıtma sistemleri ve bölgelerin sistemedahil edilmesiyle her geçen gün üretim miktarı artan,atıksu arıtma tesislerinde ortaya çıkan, biyolojikarıtma tortuları olan biokatılardır. Bu ba!lamda, evselnitelikli arıtma çamurlarının, araziye uygulanması;organik madde içeri!indeki azot, fosfor ve potasyumgibi bitki besin elementlerinin do!al döngülerinetekrar kazandırılması yönünden en akılcı, ekolojik,ekonomik ve en sürdürülebilir yol olarak kar"ımızaçıkmaktadır.Türkiye genelinde ertelenen probleminçözümünde Sakarya örnek çalı"malarıyla bu alandaöncü olabilir.


SAKARYA T !CARETBORS

ASI

10

Ülkemizde yerel yönetimlerden biri olan köy yerelyönetimi, Fransa’da bulunmamaktadır. Fransa’da belediyesayısının çoklu!u da bundan kaynaklanmaktadır.Fransa’da bir yerel yönetim birimi olan bölge yönetimi,Türkiye’de yerel yönet imler bir imi arasındabulunmamaktadır.

Örneklerden de anla"ılaca!ı üzere yapı, merkezisistemden çok yerele inme hususuna dayanmaktadır.Çünkü "u bir gerçek ki asla atama ile gelen yönetici,seçilerek gelen yönetici kadar ilin veya bölgeninsorunlarını bilemez ve buna göre planlamalar yapamaz.Bu nedenle bölgede ya"ayan halkın temsil kabiliyetininarttırılması, karar alma sürecinde daha fazla yer alması;ilgili bölgenin sorunlarının tespitinde ve çözümünde dahahızlı kararlar alınmasına ve daha hızlı hizmet üretimineneden olacaktır. Fakat yine Türkiye olarak en büyükçekincelerimizden bir tanesi üniter devlet yapımızınbozulaca!ı yönündeki dü"üncedir. Özellikle ya"adı!ımızterör sorunu, ülkemizin ekonomisine zarar verdi!i gibidemokratikle"me açısından da ülkemize derin yaralaraçmaktadır.

Demokratikle"me ile yerel yönetimler arasında organikbir ba! vardır. Yerel yönetimlerin siyasi olu"umununtemelinde de “Libertes Locales” adı verilen vedemokratikle"menin de temeli olarak adlandırılan yerindenyönet im i lkesi gelmektedir . Yani e!er bizdemokratikle"iyoruz diyorsak, ülkemizde temelözgürlükler ve insan hakları ibarelerini benimsedi!imiziiddia ediyorsak, âdem-i merkeziyetçi sistemi iliklerimizekadar hissetmek zorundayız.#unun da altını çizmek isterim ki, tıpkı "u anda il genel

meclisinde oldu!u gibi,bazı hassas konular haricindebelediye meclislerinin aldı!ı kararlara, merkezin en büyükyerel yönetim temsilcisi olan valilik makamının onayvermesi ilkesine dayalı bir yapı ile yerel yönetim reformu

hazırlarsak bunda çok fazla ba"arılı olaca!ımızıdü"ünmüyorum. Asıl amaç yereli, karar mekanizmasıolarak daha aktif hale getirmek olmalıdır.

Özellikle $spanya’daki Bask Bölgesi ve KatalonyaBölgesi çok fazla gündeme gelir ve ülkemizlekar"ıla"tırmalar yapılır.

Bakın bu iki bölge sosyoekonomik kalkınmı"lıklarınınyanı sıra $spanya merkezi devletinin verdi!i ve vermeyedevam etti!i demokratik hak ve özgürlüklere, ileridüzeydeki özerkli!e ra!men ba!ımsızlık beklentisiiçindeler; hatta geçen haftalarda dünyaca ünlü futboltakımı Barcelona’nın da evi sayılan Katalonya Bölgesi’ndeeylemler söz konusuydu. $spanya’nın ya"adı!ı ekonomikkriz, zengin bir bölge olan Katalonya bölgesinde çe"itlieylemlere neden olmu"tu. Katalonya bölgesi ekonomiksıkıntıyı payla"mak istemedi ve bunu eylemlerle ortayakoydu. Dolayısıyla yerel yönetimlerin geli"tirilmesi ilesizlere bahsetti!im mevzu böyle bir bölgesel özerklikde!ildir. Yerel anlamda belediyelerin kuvvetlendirilmesive yöre halkının karar alma mekanizmasında daha aktif"ekilde yer alarak sorunların daha hızlı bir "ekildeçözümünün sa!lanması noktasından kaynaklanmaktadır.Bölgesel özerkli!in benimsenmesi üniter devlet yapısıiçindeki en hassas durumdur. Bölgesel özerklik Türkiye’debenimsenirse benzer durumlarla kar"ıla"ma riskininolabilece!i de mevcut geli"meler neticesinde kafalardasoru i"areti bırakmaktadır.

Son olarak "unun özellikle altını çizmek istiyorum.De!i"ik unsurlara dayalı ( din, mezhep, dil, ırk vs.) olarakülkeyi bölmeye ve insanları birbirinden ayırmaya yönelikçabalar ile görü"lerin, yerel demokrasi yani benim sizlerlepayla"mak istedi!im yerel yönetimlerin kuvvetlendirilmesidü"üncem kapsamında de!erlendirilmesi mümkünde!ildir.Bir sonraki sayıda bulu!mak dile"iyle…

Ülkenin gelece!i açısından son derece önemlibuldu!um yerel yönetimler reformu üzerinde detaylı"ekilde tartı"ıp, hassas noktalar üzerinde dikkatlicedurarak, kafalardaki soru i"aretlerine mümkün oldu!ukadar cevap vererek, ilerlemek ülkemizin menfaati içinçok büyük önem ta"ımaktadır. Çünkü yerel yönetimlerkonusunda atılım yapan ülkeler, âdem-i merkeziyetçisisteme a"amalı olarak geçmi"lerdir. Hızlı yapılacakreformlar uygulamada sıkıntıları da beraberindegetirecektir. Dolayısıyla yerel yönetimler reformunuyapacaksak e!er, halkın görü"lerine önem verereka"amalı olarak gerçekle"tirmemiz kaçınılmazdır.

Bakın biraz farklı bir örnek olacak; fakat AB’ye yeniüye olan Romanya’nın en büyük sorunu ne biliyormusunuz? AB’ye girece!iz diye çok hızlı "ekilde, adetayangından mal kaçırır gibi uyum yasaları çıkardılar. Buyasaları çıkarırken ülkenin ekonomik, sosyal ve siyasiyapısına hiç bakmadan sadece AB’ye üye olmak adınayaptılar bunu. #u anda ya"adıkları en büyük sıkıntı isebu yasaları uygulama a"aması. Yapısal de!i"iklergerçekle"tirdi!inizde ülkenizdeki dengeleri gözetereksistematik olarak ilerlemelisiniz. Bu anlamda yerelyönetimler reformunun da aslında bu durumdan pek debir farkı yok.

Küreselle"me ve AB üyelik hedefi yerel yönetimlerkonusunda da de!i"iklikler yapma gereklili!ini ortayakoymu"tur. Hepimiz, hemen hemen her siyasi partininparti tüzü!ünde yerel yönetimlere atıfta bulunduklarınıve yerel yönetimler sisteminde de!i"ikli!in gereklili!ini

belirttiklerini yakından biliyoruz.Biz kendi siyasal partilerimiz içerisinde yerel yönetimler

konusunu sürekli gündeme getirirken üyelik sürecindeoldu!umuz AB’nin uyguladı!ı Avrupa Yerel YönetimlerOrtaklık #artı’nın 4. Maddesinin 3. Fıkrasında: “ Kamusalsorumluluklar genellikle ve tercihen vatanda"a en yakınolan makamlar tarafından kullanılır.” ibaresiyle yerindenyönetim ve yerindelik ilkesi tarif edilmi"tir. Yani i"leyi"olarak kısa zamanda daha fazla hizmet üretebilmek veyönetimdeki hantal yapıyı ortadan kaldırmak adınamodern ve i"levsel bir yerinden yönetim sistemi, artıkülkemiz için acil eylem planları içerisinde yer almasıgereken bir unsurdur.

Tartı"malar sırasında de!i"ik ülkelerin yerinden yönetimsistemleri gündeme gelmekle birlikte kesin olan "udurki ülkemizin merkeziyetçilikten uzakla"ma, âdem-imerkeziyetçi ( yerinden yönetim) sistemi yerle"tirmeihtiyacı bulunmaktadır. Böylelikle devlet yapısımodernle"ecek ve daha i"levsel bir hal alacaktır. Bölgeseldengesizlikler giderilecek; temel hak ve özgürlükleraçısından katılım, vatanda"a yakın bir yönetiminbenimsenmesi gibi hedeflere de ula"mak mümkünolacaktır.

Hangi sistemin ülkemize uygun oldu!u konusundatartı"malar sürerken Fransa’nın uyguladı!ı sisteminülkemize adapte edilmesinin daha kolay oldu!unu dasöylemek mümkün.

Bir kar"ıla"tırma yapmamız gerekirse farklılıkları sizlere"u "ekilde maddelemek isterim:Türkiye’de il genel meclisinin aldı!ı kararlar valinin onayıile kesinlik kazanırken Fransa’da onaya gerek olmadanyürürlü!e girmektedir.Fransa’da belediyeler, nüfus dikkate alınmadan büyükve küçük belediyeleri içine alırken Türkiye’de nüfus sınırıgetirilmektedir.



ASI

09

STB Genel SekreteriYi!it ATE"



ASI



ASI

12

Ö!ütme ta"ları yerini eyer ta"larına bırakırken, elde!irmenleri zamanla su de!irmenlerine geçi" ya"arken,bugünlerde tamamen otomasyon üretime geçendünyanın en eski sanayilerinden ve inovasyonun en hızlıörneklerindedir un sanayisi. Ekmek, makarna, bisküvi,kek ve buna benzer ürünlerin ortak noktası bu!dayunundan olu"masıdır ve bunlar insanların temel besinkayna!ıdır. Dünya geneline bakıldı!ında un sanayisininon bin yıl öncesine dayanan köklü bir geçmi"i oldu!utespit edilmi"tir. Un elde etme sanatının tarihi incelendi!inde farklıkültürlerde ve ülkelerde un sanayinin geli"ti!i dikkatçekmektedir. Örne!in, MÖ 3000’de Mısırlılar bu!dayıta"ların arasında ö!üterek un elde etmeye çalı"mı"lardır.Ke"fettikleri maya sayesinde güne" enerjisini kullanarakekme!e hacim ve farklı lezzet katmı"lardır. Ta" havanlarsayesinde dövülerek un haline getirilen bu!dayın el ileçevrilen ta"lar arasında ezilmesi yoluyla daha randımanlıbir un üretimine geçi" ya"anmı"tır.

De!irmenlerin kullanılmaya ba"laması da milattanönceki yüzyıllara dayanır. Romalılar tarihin bilinen bazaltkum ta"lı su de!irmenlerin dünyaya yayılmasında öncülükyapmı" ve böylece “Bu!day $mparatorlu!u” unvanınıkazanmı" lar, hızlı akan nehirlerin kenarlarınayerle"mi"lerdir. 19. yüzyıllarda Macarlar tarafından ilkkez bugün modern tesislerde vazgeçilmez olan valstekni!i geli"tirilmi" ve un sanayisine ilk adımlar atılmı"tır.Dünyadaki ilk un fabrikası Londra’da 1879 yılındakurulmu"tur. Valsların icadından sonra un elde etmesanayiye dönü"türülmü", teknoloji hızla ilerlemi"tir.

Bugün ise dünya un sanayisine, dünya ekonomisineve hızla geli"en globalle"meye bakıldı!ında ülkelerarasında ticaret sınırlarının giderek azalmaya ve ortadankalkmaya ba"ladı, uluslararası ticaret hacmi geni"lemi",geli"mi" ülkelerden geli"mekte olan ülkelere ileri teknolojitransferi artmı", uluslararası finans piyasaları geli"mi",devletler arası i" gücü imkânları hızlanmı" ve yabancısermaye akı"ında önemli geli"meler ya"anmı"tır. Ülkelerinekonomik i" birli!i alanlarının geni"lemesinin en büyükörneklerinden biridir un sanayisi. Bu yenilikler yurt içi veyurt dı"ında büyük bir rekabet getirmi"tir. Büyük sanayilerteknolojinin vermi" oldu!u avantajları kullanırken küçükfirmalar ayakta kalmaya zorlanmaktadır.UN SEKTÖRÜ NEDEN ÖNEML#?

Un tahılların ö!ütülmesi ile elde edilen de!erli bir ürünolup modern insanın kullandı!ı ilk besindir. Vücudumuzunihtiyaç duydu!u günlük enerjinin %60’ı tahıl ürünlerindensa!lanmaktadır. Beslenme için yaygın olarak tüketilentahıl türü ise bu!day, ekmek ve türevleridir. Türkiye iklimve co!rafya bakımından bu!day üretimine oldukçaelveri"li ülkelerden birisidir. Ekmek halk için dayanı"mayı,çalı"ma hayatını ve hayatta kalmayı içinde barındıran birsimgedir.UN SEKTÖRÜNÜN #KT#SAD# VE SOSYAL BOYUTLARI

Ekmek yapmak için önce un, un içinde bu!day ürününyeti"mesi ve toplanması gerekmektedir. Bu!day ve unüretimi aynı zamanda iktisadi bir faaliyet alanıdır. Bu!daysaklama ko"ullarına uygun, en önemli tarım ürünlerindenbirisidir ve bu yüzden her mevsim kullanılabilmesimümkün olmaktadır. Bu yeterlilik sayesinde bu!dayemtia piyasalarında ve borsalarda i"lem görmektedir.Yıllık un ihracatımız 550 milyon dolara ula"mı"tır.

2007 krizi ve 2008 küresel ekonomik krizi gıdasektörünün önemini ortaya koymu"tur. Türkiye’de unfabrikalarında 14 bin ki"i çalı"maktadır. Çiftçiler, fırıncılarve sektöre hizmet verenlerle birlikte milyonlarca ki"ininhayatını etkilemektedir.

TÜRK#YE'N#N UN ÜRET#M KAPAS#TES#Türkiye'deki toplam un üretim kapasitesi tahminen

32,5 milyon ton, fiili üretim ise yakla"ık 14,5 milyon tondur.Mevcut üretim kapasitesi, Türkiye'deki toplam untüketiminin 3 katıdır. Ayrıca Türkiye'nin mevcut un üretimkapasitesi, tüm dünyada 11 milyon ton olan un ticaretinikar"ılayabilece!i gibi 7,5 milyon tonluk kapasite fazlasıda yaratmaktadır.

En önemli sorunların ba"ında un sanayicilerinin yeterlimiktarda ve kalitede ham madde tedariki, un sektöründekikapasite fazlasının meydana getirdi!i sorunlardır.Öncelikle, ABD ve Avrupa ülkeleri ile kar"ıla"tırıldı!ında,Türkiyedeki un sanayisi sektöründe faaliyet gösterenfirma sayısı oldukça yüksektir. Bu nedenle, pek çokfabrika dü"ük kapasiteyle çalı"mak zorunda kalmaktadır.Kapasite kullanım oranları ABD'de %90'lardadır.$ngiltere'de %100'e yakla"maktadır. Dünya ortalamasıise %65'lerdedir. Türkiye'de ise bu oran %45'leri ancakbulmaktadır. Ekonomik bir faaliyet ve i"letmecilik mantı!ıaçısından Türk un sanayisinin mevcut yapısı rasyonelve rantabil görünmemektedir. Üstelik ülkemizde unsanayisinin önünü açacak belir l i bir polit ikaolu"turulmamı"ken yeni yatırımlara giri"ilmesi sektöraçısından önemli r iskler de do!urmaktadır.DÜNYADA UN SANAY#S#N#N DURUMU

Dünya un piyasasının yakla"ık hacmi 11 milyon toncivarındadır. Belli ba"lı un ihracatçısı ülkeler arasındaKazakistan, Türkiye, AB, Arjantin ve Rusya yer alır. Türkiyeise 2005 yılında dünya un ihracatında birinci olmu"tur.Son birkaç yılda ise Kazakistan ilk sırada yer almaktadır.

Un sanayisindeki teknolojik geli"meler, un üretimkapasitesini hızla artırmı"tır. Bugün bütün dünyada unsektörünün giderek konsolide oldu!u ve daha az sayıdaüreticinin piyasadaki üretimi kontrol etti!i gözlenmektedir.Uluslararası piyasalarda da bazı çok uluslu "irketlerinpayı giderek artmaktadır. Un piyasalarında hem ülke içihem de uluslararası çok ciddi ve yıkıcı bir rekabetya"anmaktadır. Küresel rekabet ko"ulları ise firmalarıayakta kalabilmek için birle"meye zorlamaktadır. Unsektöründe fabrika üretim kapasiteleri giderekgeni"lemekte, buna kar"ın üretici sayısı giderekazalmaktadır.UN SANAY#S#NDE GENEL TRENDLER• Un sanayisindeki teknolojik geli"meler, un üretim

kapasitesini hızla artırmı"tır.• Bugün bütün dünyada un sektörünün giderek

konsolide oldu!u ve daha az sayıda üreticinin piyasadaki üretimi kontrol etti!i gözlenmektedir.

• Uluslararası piyasalarda da bazı çok uluslu "irketlerinpayı giderek artmaktadır

• Un piyasalarında hem ülke içi hem de uluslararası çok ciddi ve yıkıcı bir rekabet ya"anmaktadır.

• Küresel rekabet ko"ulları ise firmaları ayakta kalabilmekiçin birle"meye zorlamaktadır.

• Son 30 yılda pek çok sanayile"mi" ülkede un sanayisinde ciddi bir konsolidasyon süreci ya"anmaktadır.

• Genel trend: Un sektöründe fabrika üretim kapasitelerigiderek geni"lemekte, buna kar"ın üretici sayısı giderek azalmaktadır.



ASI



ASI

13

TMO stratejik ürün olanbu!dayımızdadestekleme alımlarınadevam etmelidir.

Hububat ithalatını nasıl de!erlendiriyorsunuz?$thalatı, serbest piyasa ko"ullarından biri olarak uygun

görmek lazım; ama bence, e!er hububat ithal edilecekse,fonlarla da oynanacaksa, bu!day fiyatlarını regule etmekadına ithalat yapılacaksa, bu ithalatı devlet yapmalı.Devlet yaparsa otokontrol sa!lanabilir. Bence ithalattanönce milli ürünümüz olan bu!dayın kalitesini artırmanınyolunu, yöntemini bulmamız lazım.Bununla ilgili çalı$malar var mı?

Bununla ilgili çalı"madaki ilk etap tohumdur. Bu!daylıktohum üretimleri daha önceleri devlet tekelindeydi; ancak"u anda özelle"tirildi. Her bölgede tohum üretimi var;fakat bunları devlet denetlemeli. Yani tohumun men"einikontrol etmelidir. Ekilen hububat tohumu birinci ekimanaç bu!daydan mı, de!il mi? Bu gibi denetimleri tarımil müdürlükleri daha aktif olarak yapmalı. Bir de tohumdeyince her ilde tarımı yönlendiren bazı kurulu"lar var.Tarım il müdürlü!ü olsun, ziraat odaları olsun, kooperatiflerolsun. Bu kurumlar üreticiye sertifikalı tohum satı"ıyapabiliyor. Bana göre bölgesel olarak bazı tohumlarcinsine göre sınıflandırılmalıdır. Örne!in; Kocaeli,Adapazarı’nda 5-6 çe"it tohum üzerinde çalı"ılmalıdır.Çalı"ma sonuçları ekimden önceki dönemlerde ‘’Butohumlar daha iyidir. $klim ko"ullarına, rutubete, ya!ı"adayanıklıdır, topra!ın analizlerine uygun tohumlardır.’’"eklinde üreticiye duyurulur; tohum satıcı birlikleri,"irketler, kurulu"lar, sivil toplum örgütleri de bu "ekildetohum temin eder; üreticiye satı"ını yaparsa tahminediyorum daha kaliteli ürünü ve daha fazla rekolteyiyakalayaca!ız. Bu konuda biraz daha çalı"ıp dahaorganize olmamız lazım.Bu konuda TMO’nun rolü nedir?

Biz TMO’dan tohum konusunda çalı"ma yapmasındanziyade, ürün deste!i konusunda, üreticinin alın terinikoruması adına çalı"malar yapmasını istiyoruz. 2012yı l ındaki hasat dönemine bakt ı! ımızda budü"ündüklerimiz %80’lere ula"tı. TMO iyi bir alım politikasıyaptı. Bir de devletin üreticiye olan bir süspansiyonuvar. Zaman zaman bizim girdilerimiz Avrupa girdilerinegöre daha fazla oluyor. Dünyada tarımı desteklenmeyen

ülke, yok denecek kadar az. Bana göre bu analizleridaha akredite kurumlar, tarım il müdürlükleri ya da tarımbakanlıklarındaki yetkililer de!erlendirmeli. Ayrıcaürünlerin girdi maliyetlerinden dolayı desteklenmesikonusunda limitin biraz daha yükseltilmesinden yanayım.Üreticiyi korumak lazım. Ürün milli üründür. Kendiürünümüzü 10 lira maliyetle alsak bile ithal etmektendaha iyidir diye dü"ünüyorum.Sektörünüzde örgütlenme konusunda nasıl çalı$malarvar?

Türkiye genelinde ziraat odaları te"kilatı yayılmı"durumda. Devletin kurulu"u olan tarım il ve ilçemüdürlükleri çiftçilerimize gerekli yönlendirmeyi yapmayaçalı"ıyorlar. Tabii burada çiftçilerimizin de bu yeniliklereaçık olması, yenilikleri istemesi, yaptı!ı i"ten keyif almasılazım. $nsanlara bir i"i zorla yaptırmak me"akkatli birdurumdur. Üretici, ben bu i"i yapaca!ım, demeli.Örne!in; elinde 100 dönüm arazisi varsa “Ben buarazimin 30 dönümüne bu!day, 20 dönümüne ayçiçe!i,50 dönümüne de pancar veya mısır ekece!im.” demeli.Benzer ürünlerle ürün çe"idine geçmeli. Tarım ürünleridaha çok iklimsel ko"ullara ba!lı oldu!u için her yıl aynıverimi almak biraz da "ansa ba!lı bence. Bu yüzdenüretici ürün çe"itlili!ine geçsin ki birinden kazanamazsadi!erinden kazanıp i"ini idame ettirebilsin ve ihtiyaçlarınıgiderebilsin.Sakarya’da kaç tane un fabrikası var?

Sakarya’da 6 tane faal durumda fabrika var. Türkiyegenelinde irili ufaklı 1000’in üzerinde tesis var ama çokaktif olarak çalı"an 700-800 firma bulunmakta. Kapasitekullanımında dünya ülkeleri ile genelleme yapıldı!ında%70 civarında bir kapasite kullanımı var. Türkiye’de ise%45-50 gibi bir kapasite kullanımı var. $"lenebilir ürünkapasitemiz 30-34 milyon ton arasında. Türkiye’nin ihtiyacıolan ürün 12-14 milyon ton arasında. Ki"i ba"ına bu!daytüketimi ise istatistiklere baktı!ımızda maksimum 180kg.lık tüketime ula"maktadır. Burada de!irmen kapasitesiçok atıl durumda Türkiye nüfusuna baktı!ımızda nüfusunrahatlıkla 2 ya da 3 katını doyurabilecek kurulu birkapasiteye sahibiz.

Sayın Ba$kanım okuyucularımıza kendinizi tanıtırmısınız?

Bu konuda bizleri seçti!iniz için sizlere te"ekkür ederekkonuya girmek istiyorum. Ben Sakarya Ticaret BorsasıBa"kanlı!ı görevini yönetim kurulundaki arkada"larlaicra etmekteyim. Meslek olarak da hububat mamullerisektöründe faaliyette bulunmaktayız. Firmamız busektörde çok eski yıllara dayanan bir kurulu"tur. 1976yılından beri bu sektörün içinde aktif olarak varlı!ımızısürdürmekteyiz. #irketimiz bir aile "irketidir. 35 yıldır birlikberaberlik içinde, i"lerimiz da!ılmadan götürüyoruz. Buda "irketle"me kültürü adına Sakarya’da bir geli"medirdiye dü"ünüyorum.Size göre hububat sektörünün genel ve yapısalsorunları nelerdir?

Bu olaya bölgesel olarak bakmamız lazım. Hububatıyani bu!day ürününü kendi bölgemizde ele alırsaküreticimiz bu i"ten kaçar oldu!unu görüyoruz. Tabii kibu alanda sadece üretici de!il destekleme alımları daartı. Üreticiyi teknik yönde bilgilendirmek gereklidir. Bui"in birinci basama!ı tohumdur. E!er iyi bir tohumla bui"e ba"lanırsa ürün kalitesi kendili!inden geliyor. Buradasadece tohumla olay bitmiyor. Bunun gübresi, toprakyapısı, yabancı zararlarla mücadelesi gibi bu i"inbasamakları var. Bu!day, dünya genelinde stratejik birürün.Türkiye de 1990’lara kadar kendimize yetenrekoltemiz vardı. 90’lı yıllardan sonra bu rekolte kendimizeyetmez oldu. Daha do!rusu üretim rekoltesi olarak aynırakamları yakaladık ama kalite olarak eski kaliteyiyakalayamadık. Bu da ithal edilen tohumların tekrar tekrarekilmesinden kaynaklandı.

Kendi tohumumuzu üretebi l iyor muyuz?Son 5-6 yıldır kendi tohumumuzu üretmeye ba"ladık.

Sıfır tohum, sertifikalı tohum kullanımı arttıkça kalitemizdeve rekoltemizde artmalar oldu. Bu ülkemiz için sevindiricibir olay, tarım ülkesi oldu!umuz için bu!dayı ithal etmekbiraz üzücü. Üretim kapasitemiz iyi fakat kalitedesıkıntılarımız var. Türkiye genelinde 17-18 milyon tonrekoltemiz var. Bunun 2 veya 3 milyon tonu kalitekriterlerine, yem sanayine gitmekte. Yemin her zamanalternatif bir ham maddesi var. Burada TMO daha fazladevreye girmeli. Yem sanayine giden bu!daylar da bir"ekilde ekmeklik un üretiminde kullanılacak durumdadır.Bence burada stratejik ürün olması bakımından TMO’nunher zaman elinde bu piyasayı regule etmek adına,ola!anüstü haller, sava", do!al afetler gibi haller adınaasgari stoku bulundurması gerekir.Peki, bu stok var mı?

Zaman zaman bu stoklar asgari seviyelerin altınaçekiliyor. Tabii bu bir devlet politikası ama bu i"in içindengelen bir sanayici olarak bence devletin elinde her zamanfazla stok olmalı ve gerekti!inde ekmek fiyatlarını dengedetutabilmek için piyasaya bunu aktarmalı.Konu ekmekten açılmı$ken sizce ekmek fiyatlarıuygun mudur?

Elektrik, do!al gaz, akaryakıt zamları i"letmemaliyetlerini artırdı. #u anda un ve ekmek fiyatlarıdengede; ancak fırıncı ve bakkal arasında ondalık hesabıvar. Esas sıkıntı burada. Bu ondalık hesaplarını birazdaha stabil hale getirmek lazım.

Fırıncı esnafı fiyatta de!il kalitede rekabet ederekürününü satmalı. Ne uncu fırıncıya, ne de fırıncı bakkalaya da satıcıya finansör olmalı.

RöportajRöportajBu sayımızın sektör konusu: Un sektörü. Konu ile ilgilisohbetimizi sektörün öncülerinden Yönetim KuruluBa!kanımız Sayın Fikri Koç ile gerçekle!tirdik.



ASI



ASI

15

Peki, teknolojik olarak yeterli mi?Belli bir standarda geldik. Çok kötü un imalatı yapanın

piyasada ayakta kalma "ansı yok. Bu ancak yöresel vemevsimsel olabilir; o da piyasayı çok etkilemez.Kayıt dı$ı çalı$anlar var mı?

Kayıt dı"ılık konusuna gelirsek, ürüne destek gelmeyendaha önceki yıllarda, kayıt dı"ılık de!irmencilik sektöründebir hayli fazlaydı. #imdi ürüne destek gelince sistemotokontrol sistemine girdi. Örne!in; bir vatanda"ımız 5ton bu!day teslim ediyorsa günlük rayiç fiyat 500 TL ise,eski rakamlarla konu"alım, bunun 50-60 kuru"unu belgekar"ılı!ı devlet destek veriyor. Ticaret borsaları kanalıylaürün "ehadetnamesi ve men"e "ehadetnamesiyle ürünbu belgeye kavu"mu" oluyor. Konuyu "öyle açarsak 10ton çıkartan bir üreticimiz bu!dayını 500 liradan Amüstahsiline sattı ve 5000 TL kazandı. Bunu belgelemeyegeldi!i zaman borsadan geçirilmezse müstahsilini kesip%4 stopaj kesilmesi lazım, e!er borsadan geçirilirse %2.Stopajda devlet deste!i burada da var. Ürününbelgelenmesi adına %2 stopajla bunu gerçekle"tiriyor.Ayrıca devlet de bu kadar ürünün kar"ılı!ını hesaplarınaaktarıyor. Burada hiç yok mu derseniz, çok cüzi birrakam. Miras hukukundan dolayı tapuları netle"memi"olan yerler var. O yüzden resmiyete dökülemiyor. Artıkbildi!iniz gibi Türkiye’de tapu kadastrosu geçmeyenbölge kalmadı ama miras hukukundan dolayı ufak tefeksıkıntılar oluyor. Bu oran eskiye göre yok denilecek kadaraz.Ülkemizde uygulanan hububat fiyatları vepolitikalarının un sanayisine etkileri nelerdir?

Biz bu i"in sanayisinden geliyoruz. Sanayici birazdaha uzun vadede stabil olmaya bakar. Fiyatların stabilolmasına bakar. Bizim aldı!ımız ürün kadar da esnafürün alıp stok yapıyor. Sıkıldı!ımız nokta; bu i"i meslekedinmemi" ki"ilerin, i"e müdahalede bulunmasıdır. Benbu i"i, meslek edinmi" ki"iler yapmalı diyorum. Örnekolarak söylüyorum; meslekle hiç ilgisi olmayan insanlarınspekülatif amaçlı sıcak parası oluyor. Bununla ürün alıp,stok yapıyor. Tabi bu yılda bir defa elde edilen bir ürünoluyor. Bu ürünün en çok kıymetlenece!i dönemdepiyasaya çıkartıyor ve bu durum sıkıntı yaratıyor.

Bu i"leri devlet yaparsa fiyatlar bizim için daha stabil

kalabilir. Üretici burada aldanmamı"olur, belli bir fiyatdüzeyinde ürününü satmı" olur.Tamamen serbest p iyasayabırakı ldı! ı zaman, bir hasatdöneminde ülkenin rekoltesini 18milyon ton dü"ünürsek, 8-10 milyon ton ürün sirkülasyonuvar. $ki ay gibi kısa bir dönemde finans sorunu ba"lıyor.Finans sorunu ba"layınca da fiyatlarda dalgalanmalaroluyor. Bunun için diyoruz ki TMO her zaman çiftçininkara gün dostudur. Stratejik ürün olan bu!dayımızdadestekleme alımları devam etmelidir. Bu i"in olmazsaolmazı budur diye dü"ünüyoruz.

Ticaret Borsası’nın üzerine dü"en görevler var mı?Borsamız tüccarlar sitesi "eklinde 1996’da kuruldu. Ogünkü "artlarda bu dükkanların "ekli son sistemdi.Önceden bu!day hasatları bu kadar geli"memi"ti. #imdiürünler biçerdöverden römorka, römorktan tüccara veyaun fabrikasına direk ula"ıyor. Burada borsamızın ileriyedönük olarak yapabilece!i, silo sistemidir. Bu sistemüzerine yatırım yapılabilir. Borsamız her yıl kendi mesleküyeleri içerisinden ihtiyacı olan meslekta"larımıza veüyelerimize hizmet ata!ı yapmaktadır. $lk ata!ımız,2007’de bir laboratuvar kurmamızdır. Bölgede akrediteve Avrupa standartlarına göre aflatoksin üzerine tekiz.#ahit laboratuvar durumundayız. 22 laboratuvar bize heryıl kendi analizlerinden numuneler gönderir. Biz onlarıkalibre eder, do!ruluk de!erlerini kendilerine bildiririz.$kinci hizmet ata!ımız da besiciler adına hayvan

pazarını ve ihale salonunu ilimize kavu"turmamızdır.Bizim bütçemize göre dü"ününce bizi a"an bir hizmettiama “borç yi!idin kamçısıdır” misaliyle bu zorlukları a"tık.Hibe projeler ürettik, hibeler aldık. Sakarya Valili!i bizeyardımcı oldu ve bu yardımlarla ilimize güzel bir tesiskazandırmı" olduk. Tahmin ediyorum ki besici esnafımızmemnundur. Çünkü insanlar artık aya!ına çamurbula"madan alım satımını yapabiliyor. Önümüzde,gerçekle"tirmeyi dü"ündü!ümüz, mısır ve bu!day içinsilo sistemi projemiz var. 2013 #ubat ve Mart aylarındaseçimlerimiz var. Seçimden sonraki tabloya göre hareketedece!iz.

Sayın Ba$kanım, siz dolaylı veya fiili olarak borsa ileher zaman iç içe oldunuz. Fiili olarak Sakarya TicaretBorsası Yönetim Kurulu Ba$kanlı!ı görevinegeldi!iniz günden bugüne 3 yıl geçti. Son 3 yıldırbirçok çalı$maya imza attınız. Bize yalnızca 2012yılında yaptı!ınız çalı$maları anlatır mısınız?

Sakarya Ticaret Borsası olarak yönetimdeki vemeclisteki arkada"larla, genel sekreterimizle ve di!erarkada"larla 2012 yılında önemli çalı"malara imza attık.Bana göre bunlardan en önemlisi “Kapalı Hayvan Parkve Pazar Yeri”dir. Bu çalı"ma ile Erenler’de büyük birsorun olan hayvan pazarı meselesini çözdük.Fikri Bey, bu projede destek aldınız mı?

Evet, bu konuda “Avrupa Birli!i Hibe Projesi”ndendestek aldık. Bu destek 108.000 euro tutarındaydı. Bupara ile modern bir ihale salonu yaptık. Artık, isteyenherkes elektronik kumandalı koltuklarda, bilgisayarekranından bir dü!meye basarak ihaledeki salonakatılabiliyor. Ayrıca buraya bir de jeneratör aldık. Yanibu parayı elektrik ve elektronik eksiklikleri tamamlamakiçin kullandık. Yine burası için MARKA destekli çe"itliprojelere imza attık. Geli"tirilen projeler sayesinde ultrasoncihazı aldık. Artık buraya getirilen her hayvanın hemmuayenelerini yapıyoruz hem de hamile olup olmadı!ınıtespit edebiliyoruz. Rahatsızlı!ı olan hayvanları tespitedip onlarla ilgili gerekli i"lemleri yapıyoruz. Bu çalı"mamız“Do!rudan Yatırım Faaliyet Programı” adı altında Do!uMarmara Kalkınma Ajansı tarafından onay gördü. Bunlarınyanı sıra barkot sistemini kurduk. Bu sistem ile hayvanlarıntüm bilgileri kayıt altına alınmaktadır. Di!er bir projemizise; “Kalite, Akreditasyon ve E!itim Projesi”dir. Bu daMARKA tarafından onaylandı.Sayın Ba$kanım, ba$ka ne gibi çalı$malar yürüttünüz2012 yılında?

Borsamızda 3 araç hizmet vermekteydi. Bu araçlarısık sık arıza yaptıkları ve eskidikleri için yeniledik.

Bu yatırımları yaparken ticari i"letme örne!i gibi kısavadede borçlandıysak da bu kredileri kapatmı"bulunmaktayız. #u an borcumuz yok, aksine bütçemizher yıl fazla veriyor. Yaptı!ımız programlardakihedeflerimizi a"tık. Bu geli"melerden en önemlisi de sonyıllarda ilimizin tarım ve hayvancılıkta elde etti!iilerlemelerdir. Buna paralel olarak borsamız da her yılgeli"erek kendi hedeflerini a"tı. Bütçesi, üst seviyelerdetuttu.Ba$kanım, borsa hizmet binasında birtakım çalı$malargördük.

Do!rudur, "u anda teras katımızda iki adet toplantısalonu ilavesi yapıyoruz. Bu ay sonuna kadar buçalı"mamız da bitecek.

Gelelim 2013 yılı hedeflerimize ve projelerimize. 2013yılındaki ilk hedefimiz hububat ürünlerinin depolanmasınısa!layacak bir sistem kurmak. Özellikle mısır ve bu!dayürünlerinin depolanmasında büyük bir siloya ihtiyacımızvar. Bu projemizde amaç, bir anonim "irket dahilindesektördeki firmalar ile i" birli!i yapıp ilk etapta 5 bin ton,ileride ise 10 bin ton kapasiteli bir depolama silosukurmak. Hatta gereklilik halinde, bu kapasiteyi arttırmaolana!ımız da bu projemizde mevcut. Üyelerin meslekgruplarının ihtiyaçları do!rultusunda borsa olarakçalı"malarımız sürüyor.Ba$kanım, bu özel bir soru, 2013’teki seçimlere adayolacak mısınız?

Önce meslek grupları seçimleri olacak. Onun ardındanyönetim seçimleri yapılacak. E!er arkada"lar bizi bugöreve tekrar uygun görürlerse mevcut projelerimizi vehedeflerimizi gerçekle"tirebilmek adına çalı"maya devamederiz. Yönetimdeki ve meclisteki arkada"larla dahanice ba"arılara imza atmak niyetindeyiz.Verdi!iniz bilgiler için te$ekkür ediyor, ba$arılıçalı$malarınızın devamını diliyoruz.



ASI



ASI

18

Ö!ütme esnasında, bu üç kısım birbirinden ayrılır vefarklı tip unlar elde etmek için farklı biçimlerde tekrarbirle"tirilir.

Bu!day piyasasında daha ziyade bu!daylar di!erkarakterlerine göre sınıflandırılmaktadırlar. Piyasadabilinen 6 tip bu!day vardır:Sert kırmızı kı"lık,Yumu"ak kırmızı kı"lık,Sert kırmızı yazlık,Yumu"ak kırmızı yazlık,Yumu"ak beyaz,Durum bu!dayı.

Bu!day sınıflandırılırken "u "ekilde birgruplandırma yapılır:Tane sertli!ine göre: Sert Bu!day - Yumu"ak Bu!day,Tane rengine göre: Kırmızı Bu!day - Beyaz Bu!day,Ekili"lerine göre: Yazlık Bu!day - Kı"lık Bu!day.Yapılan i"lemlerde çıkacak son ürün bu!dayın özellikleridü"ünülerek belirlenir; özellikle bu!dayın gluten veprotein miktarı göz önüne alınır. #Bu!day ne kadar sert olursa un o kadar çok proteiniçerir. Yumu"ak, dü"ük proteinli bu!daylar; kek, kurabiye,hamur i"i, bisküvi ve "ehriyede kullanılır.Ülkemizde Bu!day Üretimi:

Bu!dayın yeti"me "artlarına uygun olan yurdumuzunher yöresinde bu!day ekilmektedir. Ekili" ve istihsalyönünden birinci planda yer almaktadır. Ülkemizde tarlaziraatına ayrılan ekili alanların % 83’ünü bu!day alanıkaplar. Ortalama üretilen bu!day miktarı ise 18 milyontonun üzerindedir.

Bu!day Tanesinin Bile"imi:Bu!day tanesinde sudan ayrı olarak karbonhidratlar,

protein, ya!, selüloz, madeni maddeler, enzim vevitaminler vardır. Bu maddelerin bu!day tanesindekimiktarları, çe"ide ve yeti"ti!i bölgeye göre de!i"mektedir.Ortalama olarak bu maddelerin miktarları "öyledir:Su: 12,0 Karbonhidrat: 70,0 Protein: 12,0 Ya!lar: 2,0Selüloz: 2,2 Kül (Madensel Maddeler): 1,8 TOPLAM: 100Ülkemizde Yeti"en Bu!day Çe"itleri:

Türkiye’de yeti"tirilen bu!daylar tür ve çe"it olarakçok farklıdır. Bir zamanlar "durum" nev’i ve çe"itleri fazlayeti"tirildi!i halde son 50 yılda daha ziyade ekmeklikçe"itlerin üretimi artı" göstermi"tir. Bununla beraberdurum ve yumu"ak bu!dayların yeti"ti!i bölgeler tabiat"artlarının tesiriyle pek fazla de! i"memi" t ir.A – Ekmeklik Bu!daylar:

Memleketimizde yeti"en ekmeklik bu!day çe"itlerigenellikle beyaz–sarı renkli, küçük taneli, yazlık–kı"lıkekilen ve ni"asta miktarı fazla olan bu!daylardır. Aynıçe"itten olan fakat tane rengi kırmızı olan ve kı"lık ekilenkızılca ile daha küçük taneli olup yazlık ekilenler ve sünteradı verilen bu!daylar da bulunmaktadır.B – Makarnalık Bu!daylar:

Memleketimizin makarnalık bu!day çe"itleri Trakya,Orta Anadolu, Güney Anadolu Bölgesi’nde yeti"melerinegöre isim almakta ve grupla"maktadırlar. Bu çe"itbu!dayların taneleri daha büyük ve renkleri koyu sarı,kehribardır. Bu çe"it bu!daylardan irmik alınmasıistenildi!inden fazla züccaci taneli olanlar tercih edilir.

Unun Ham Maddesi Olan Bu!day Nedir?Bu!day (Triticum), Bu!daygiller (Poaceae) ailesinden

bütün dünyada ıslahı yapılmı" tek yıllık otsu bir bitkidir.Karasal iklimi tercih eder. Mısır ile birlikte dünya çapındaen fazla ekimi yapılan ikinci tahıldır. Bunları pirinç takipeder. Bu!day, un ve yem üretilmesinde kullanılan temelbir besin maddesidir. Kabu!undan ayrılabilece!i gibikabu!u ile de ö!ütülebilir. Bu!day aynı zamanda çiftlikhayvanları için bir yem maddesi olarak dayeti"tirilmektedir. Hasattan sonra atık ürün olarak samanbalyası çıkar.

Ülkemizde en çok $ç Anadolu Bölgesi’ndeyeti"mektedir. Bu nedenle bölge "Türkiye'nin Bu!dayAmbarı" olarak da anılmaktadır.

$nsanların beslenmesinde bu!day, en temel gıdamaddelerinden birisidir. Bu!day, ekme!in esasmaddesidir. Un haline getirilerek ekmek ve di!er unlugıdalarda kullanıldı!ı gibi, tane halinde bulgur olarak dagıda sektöründe yerini almaktadır.Bu!dayın Orijini :

Bu!dayın orijini kesin bilinmemekle beraber, eldekibazı delillere dayanarak Anadolu’nun kurak yaylalarıbu!dayın vatanı olarak gösterilmektedir. Halen bu!dayınyabani çe"itleri Suriye, Filistin ve Anadolu’nun bazıbölgelerinde yeti"mektedir.

Kesin olarak bu!dayın ne zaman nerede ve kimlertarafından kültüre alındı!ı, yani ekilip biçilmeye ba"landı!ıbilinmemektedir. Kesinlikle bilinen "ey Akdeniz ülkeleriningeçmi" tarihlerinde bu!dayın halk beslenmesinde önemlirol oynadı!ıdır.

Özellikle arpanın halk beslenmesinde bu!dayanazaran çok daha önce kullanılmaya ba"landı!ı iddiaedilmektedir.Bu!dayın Sınıflandırılması:

Bu!day kalitesi ile ö!ütüldü!ü unun kalitesi arasındasıkı bir ili"ki vardır. Bu nedenle un miktarının saptanmasıiçin bu!dayın kalitesinin bilinmesi gerekir. Dünyadayeti"en 14 bu!day türünden sadece 3 tanesinin ekonomikönemi vardır. Bu türler:1.Makarnalık Bu!day (Triticum Durum),2.Ekmeklik Bu!day (Triticum Avestivum),3.Topba" veya Bisküvilik Bu!day (Triticum Compactum).Bu!day, üç ana parçadan olu"ur. Bunlar:Kepek (tahılın dı" katmanı),Tohum (çekirde!in içindeki embriyo),Unsu öz (endosperm: beyaz un yapılan bölüm).

KEBEKUNSU ÖZ

TOHUM



ASI



ASI

20

BU#DAY UNU NED$R?Türk Gıda Kodeksi Bu!day Unu Tebli!i (Tebli!

No:99/01) ’ne göre “bu!day unu”: Yabancı maddelerdentemizlenmi" ve tavlanmı" bu!dayların tekni!ine uygunolarak ö!ütülmesiyle elde edilen üründür. Bu!day unları,ekmeklik ve özel amaçlı olmak üzere iki gruba ayrılır.a) Ekmeklik Un: Teknolojik özellikleri ekmek yapımınauygun bu!dayların ö!ütülmesiyle elde edilen bu!dayunudur. Sert, yüksek protein içerikli beyaz undan yapılır.Bu unun gluten kuvveti ve protein miktarı çok amaçlıuna göre daha fazladır. Beyazla"tırılmamı" ve bazıdurumlarda askorbik asitle temas etmi" ekmek unuöncelikle ticari fırıncılık için ö!ütülür; fakat büyükmarketlerin ço!unda bulunur. Proteini % 12-14 arasındade!i"ir.b) Özel ya da Çok Amaçlı Un: Baklava, börek, bisküvi,kek, pasta, yufka, pizza, hamburger, tahıllı ekmek gibidirekt tüketilen ürünlerin ve katkılı unlar, özel i"lem görmü"unlar ve irmik altı unu gibi amaca yönelik mamüllerinyapımına uygun bu!day unudur. Sert bu!daydan ya dasert-yumu"ak bu!day karı"ımından ö!ütülmü" beyazundur. Çok amaçlı un genelde zenginle"tirilir ve bazenbeyazlatılır. Beyazlatma i"lemi besin de!erini etkilemez.Proteini, % 8-11 arasında de!i"ir.Tebli! dı"ında üretimi gerçekle"tirilen bazı bu!dayürünleri ise "unlardır:$rmik: Gluten bakımından zengin, altın renkli sert

yazlık bu!day olan durum endosperminin kabacaö!ütülü" halidir. Serttir, taneciklidir ve "ekere benzer.$rmik genelde zenginle"tirilerek kuskus ve makarnaürünlerinin yapımı için kullanılır. Bazı özel ekmekler deirmikten yapılır.

Gluten Unu: Yüksek protein içerikli yazlık bu!daydanö!ütülür. Protein miktarı %40-45 civarındadır. Az ni"astaiçerir. Genelde diyabet ekmekler için kullanılır ya da azproteinli bu!day unuyla karı"tırılıp daha güçlü hamurelde etmede kullanılır.

Durum Unu: $rmi!in ö!ütülmü" halidir. Eri"te, "ehriyeyapmak için zenginle"tirilir.Bu tebli! kapsamındaki ürünlerin özellikleri a"a!ıdakigibidir.a) Bu!day unu; yabancı tat, koku, canlı veya cansız

böcek ve/veya parçalar ın ı içermemel idir .b) Bu!day unlarının nem oranı maksimum %14,5

olmalıdır.c) Ekmeklik bu!day unları Tip 550, Tip 650, Tip 850

olarak adlandırılır. Tip 550, Tip 650, Tip 850 nin % külmiktarları ise sırasıyla kuru maddede en çok 0.55, 0.65, 0.85 olmalıdır.

d) Kuru maddede protein miktarı ekmeklik unlarda minimum %10.5 ve özel amaçlı unlarda minimum %7olmalıdır.

e) Bu!day unlarında asitlik sülfirik asit cinsinden kuru maddede maksimum %0.07 olmalıdır.

f) Bu!day unlarının en az %98’i 212 mikronluk 70 no.luelekten geçmelidir.

g) A"a!ıdaki ürünler teknolojik amaçlarla bu!day ununagerekti!i kadar katılabilir:1-Bu!day, çavdar veya arpadan hazırlanmı" enzim aktivitesi yüksek malt unu veya di!er malt ürünleri.2- Vital bu!day gluteni.

h) Özel amaçlı unlara tahıl, tahıl unları ve bakliyat unlarıda katılabilir.

Bu!day ununa bakıldı!ı zaman beyaz ve homojen biryapı içerdi!i görülmektedir. Aslında bu!day unu çoksayıda bile"enden meydana gelmekte ve her bile"enindeunun ekmeklik vasfı üzerine etkisi bulunmaktadır. Herbu!day unu di!erine göre farklılık gösterebilmektedir.Bu!dayın en büyük bile"eni ni"astadır. Kuru ve tozyapıda olmasına kar"ın bu!day ununun su oranı oldukçayüksektir. Bu!day ununun protein kısmı birçok farklıözelliklerdeki proteinlerden meydana gelmektedir.Bu!day ununun ekmeklik özelli!indeki de!i"iklikler dahaçok proteinin miktar ve kalitesindeki farklılıklardankaynaklanmaktadır. Bu!day unu proteinlerinin büyük birbölümü hamurda gluten (öz) olu"turma özelli!ine sahiptir.Di!er kısmı ise hamurda sıvı hale geçmektedir.GLÜTEN NED$R?

Glüten, özellikle bu!day gibi tahıllarda bulunan birprotein grubudur. Bu!day; ba"ta çavdar, arpa, yulafolmak üzere di!er hububat tahılları ile de yakındanalakalıdır ve bu nedenle bu tahıllar da glüten içerirler.Glüten, hamurun güçlü yapısından sorumlu, bu!daydabulunan proteindir. Glüten proteinleri, ekmek yapımıesnasında olu"an a!sı yapıdan sorumludur. Yükselmedevresinde olu"an bu yapı çok önemlidir. Glütensizistenilen yapı olu"amaz ve ekmek mayalanamaz.Glüten, birçok insan için mide-ba!ırsak kanalı yoluylakolaylıkla sindirilebilen normal bir proteindir. Fakat bazıki"iler glüteni sindiremez. Bu ki"iler “çölyak hastalı!ı”olarak adlandırılan “glüten intolerant”lardır. Çölyakhastalı!ı ailelerde gözlenen genetik bir hastalıktır. Buhastalı!a sahip ki"iler glüten içeren gıda yediklerinde,ba!ı"ıklık sistemleri ince ba!ırsa!a zarar vererek kar"ılıkverir. Belirli bir biçimde, ince ba!ırsak zarında ve vücudunkendi ba!ı"ıklık sisteminde hasara neden olur. Bazen

hastalık, ameliyattan, hamilelikten, do!umdan, viralenfeksiyondan veya ciddi duygusal streslerden sonrailk kez tetiklenir ya da aktif hale gelir.Glütenin ekmek üretimi üzerine etkileri "öyledir:• Hamur yo!urma a"amasında a!ırlı!ının iki katı su

emer.• Hamura elastik bir yapı kazandırır.• Fermantasyon gazlarını hamur içersinde tutarak

hamurun hafif ve gözenekli bir yapı kazanmasını temineder.

• Pi"me esnasında ekme!in esas yapısını olu"turur.UNUN DEPOLANMASI:

Depolamada amaç, gerek unun gerekse saklandı!ıçevrenin özelliklerini kontrol altına alarak bozulmalarıönlemek, di!er taraftan da unu dinlendirerek en yüksekkaliteli de!ere ula"masını sa!lamaktır. Normal "artlardaunun olgunla"ması için 3-4 haftaya ihtiyaç vardır. %artlaraba!lı olarak en az bir hafta dinlendirilmesinde faydavardır.Dinlendirme i"lemi;• Hamurun yo!rulmaya kar"ı toleransını arttırır.• Hamurun uzama kabiliyetini geli"tirir.• Fermantasyon toleransını yükseltir.• Ekme!in kabarma kabiliyetini arttırır.• Ekmekçilik de!erini yükseltir.

Unun depolandı!ı yer havalandırılabilir, aydınlık, nemive sıcaklı!ı dü"ük veya kontrol altında bulunan bir bölgeolmalıdır. Direkt güne" ı"ı!ı alan bölgeler, fırınların sıcaküst katları ve basık yerler depolamaya uygun de!ildir.Ba!ıl nemin % 55-65, sıcaklı!ın 24-27 °C oldu!u "artlardepolama için en uygun "artlardır. Depolama yeri, çevre"artlarının de!i"iminden olabildi!ince izole edilmelidir.



ASI

22

Sempatik ki"ili!i ve ba"arılı programlarıyla tanınanTürkiye'nin en sevilen ‘yerli-Avrupalısı' Wilco Van Herpen AB programı çekimleri kapsamında ekibiyle birlikte,Hayvancılık ba"lı!ı altındaki programında Sakarya TicaretBorsası hayvan pazarına gelerek esnafın nabzını tuttu. Wilco, AB uyum sürecinde hayvancılık alanında ya"anangeli"meleri ve beklentileri halktan ö!rendi.

Avrupa Birli!i Türkiye Delegasyonu'nun katkılarıylahazırlanan Wilco ile Pazar Pazar programında STBHayvan Pazarı ile ilgili Genel Sekreter Yi!it Ate" ‘tenbilgiler alarak Sakarya da hayvancılı!ın durumu vemevcut hayvan pazarları, AB Uyum sürecindehayvancılı!ın mevcut durumu ile ilgili söyle"i yapıldı.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli!i (TOBB) Ba"kanıM. Rifat Hisarcıklıo!lu, Sakarya Otomotiv Sektörü Bölgesel$novasyon Stratejileri Rapor Lansmanı Toplantısı’nakatıldı.

TOBB Ba"kanı Hisarcıklıo!lu burada yaptı!ıkonu"mada, 11 ayda Türk müteahhit ler in inTürkmenistan’da almı" oldukları in"aat ihalelerinintoplamının 4.7 milyar dolar olarak gerçekle"ti!ini söyledi.Bunun tarihi bir rekor oldu!unu ifade eden Hisarcıklıo!lu,“Türk müteahhitlik sektörünü kutluyorum. Türk müteahhitliksektörü müthi" bir ba"arı hikayesi yazıyor. Çin’den sonradünya ikincisi konumuna geldik” dedi.“-Otomobilde sıfır üretim hatası

Sakarya'nın ba"lattı!ı "Yerli Otomotiv Üssü Sakarya"çalı"masını takdirle kar" ı ladı! ına i"aret edenHisarcıklıo!lu, Sakarya'nın dünyadaki en kaliteliotomobillerin üretildi!i "ehir oldu!unu kaydetti.Hisarcıklıo!lu, Sakarya'nın otomotiv "ehri olmayı haketti!ini belirterek, "Cumhurba"kanımız ile Japonya'yagitti!imizde Toyota yetkilileri, yalnızca Türkiye'de hatasızotomobil ürettiklerini aktardı. Bu otomobil, Sakarya'daüretiliyor. Sakarya, yakında traktör de üretecek. Bundangurur duyuyorum" "eklinde konu"tu.

Çalı"tayın ardından Ba"kan Rıfat Hısarcıklıo!luSakarya Ticaret Borsası’nın yaptırmı" oldu!u elektroniksistem canlı hayvan satı" salonunu ziyaret etti. SakaryaValisi Mustafa Büyük ve Büyük"ehir Belediye Ba"kanıZeki Toço!lu’nun da e"lik etti!i ziyaret sırasında temsiliolarak ihale usulü satı" da gerçekle"tirildi. Sistemin veyatırım anlamında Avrupa’nın önüne geçen tesisinözellikleri, Yönetim Kurulu Ba"kanı Fikri Koç ve

Genel Sekreter Yi!it Ate" tarafından kendilerine anlatıldı.Özellikle Rıfat Hisarcıklıo!lu’nun, Vali Mustafa Büyük’ünve Büyük"ehir Ba"kanı Zeki Toço!lu’nun gerçekle"tirmi"oldukları temsili ihale katılımcılar tarafından ilgi ile izlendi.Tesisin altyapısında borsaya yardımlarını esirgemeyenZeki Toço!lu’nun tesisi çok be!endi!i gözlerdenkaçmadı.

Protokolün ortak görü"ü, Erenlerdeki eski hayvanpazarından sonra böyle bir tesisin Sakarya’yakazandırılmasının hayvancılık sektörü için çok büyük birkazanç oldu!u yönündeydi.

Hisarcıklıo!luElektronik !halede



ASI

21

WilcoSTB Hayvan Pazarında

STB’de Yeni Yerel Yönetimler ReformununSivil toplum örgütlerine etkileri konferansı.

E!itim ve insan kalitesinin giderek yükseldi!idolayısıyla da rekabetin bilgi alanında ya"andı!ı birdünyada güvenilir bilgi üretimi temel gereksinimlerdenbiri haline gelmi"tir. Küreselle"me sonucunda mevcutbilgiler devamlı yenilenmektedir. Bilginin devlet kurumlarıaracılı!ıyla aktarılmasının yeterli olmadı!ının herkesinmalumudur.

Bu eksikli!in giderilmesi için üzerine dü"en göreviyerine getirmeye çalı"an Sakarya Ticaret Borsası Genel

Sekreteri ve AB Uzmanı Yi!it Ate"'in konuk oldu!uYerel Yönetimler Reformunun Sivil Toplum ÖrgütlerineEtkileri Konferansını 01.12.2012 tarihinde Sakarya TicaretBorsası Hasan Uyar Konferans salonunda düzenledi.

Konferansta yeni yerel yönetimler reformunun önemive sivil toplum örgütlerinin ve kamu tüzel ki"iliklerininbu yapı içerisindeki yeri sivil toplum örgütlerinin, ticaretborsaları, ticaret odası kamu tüzel ki"iliklerin yeni reformakatkıları ele alındı.



ASI



ASI

24

$limiz co!rafi yapı ve iklim yapısı olarak tarım vehayvancılı!a uygun bir "ehirdir. Tarıma elveri"li topraklarınbulunması ve bu topraklardan hayvancılık hammaddelerinin kar"ılanması hayvancılı!ı ön planaçıkarmaktadır. Bu duruma kurban döneminde geçi"yolları üzerinde bulunması da eklenince hayvanpotansiyeli yüksek bir il kar"ımıza çıkmaktadır. Bupotansiyel ise ister istemez bir pazar ihtiyacıdo!urmaktadır. Sakarya Ticaret Borsası bu ihtiyacınfarkına varmı" ve 2007 yılında Sakarya Büyük"ehirBelediyesi ve Sakarya Valili!i ile 3’lü protokol imzalayarak“Sakarya Ticaret Borsası Hayvan Park ve Pazar Yeri”için ilk adımlar atılmı"tır. 2009 yılı Ocak ayında projeçalı"malarına ba"lanarak %50’si tamamlanan hayvanpark ve pazar yerimiz, ba"ta Sakarya olmak üzereKocaeli, Düzce, Bolu, Bilecik, Zonguldak, Bursa gibiçevre illerden gelen alıcı ve satıcılara hizmet vermeyeba"lamı"tır.

Sakarya Ticaret Borsası Hayvan Park ve Pazar Yeri;#Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlı!ı’nın çıkarmı" oldu!uyönetmelikler ve yayınlamı" oldu!u genelgelerdo!rultusunda yapılmı"tır. Pazarımızda 36 adet kapalıbüyükba" hayvan pado!u, 12 adet küçükba" hayvanpado!u bulunmaktadır. Ayrıca büyükba" hayvanları sıralıba!lamak için kapalı ve açık alanda ba!lama demirleribulunmaktadır. Bu yapısıyla pazarımız 1200 büyükba"ve 600 küçükba" hayvanı barındırma kapasitesiyle hizmetvermektedir.20 adet aracın aynı anda indirme veya

bindirme yapmasına olanak sa!layan geni" rampasısayesinde alıcı ve satıcılar sıkıntı ya"amamaktadırlar.Pazarımız içerisinde yönetmeli!e uygun olarak yapılanbir adet karantina ahırı, gübre çukuru bulunmaktadır.Misafirlerimizin yeme içme ihtiyaçlarını kar"ılayabilece!ibir kahvehane ve lokanta bulunmaktadır. Yine sosyaltesisimiz içinde gelen misafirlerimizin ibadetlerini rahatçayapabilmeleri için geni" bir mescit mevcuttur. Hayvansatı" ve devir i"lemlerinin yapıldı!ı sorumlu veterinerhekim odası da sosyal tesisler içerisindedir.

Hayvan sayısı bakımından yo!un olan pazarımızdaaraçların düzenli bir "ekilde park edebilece!i 300 araçlıkotopark bulunmaktadır.

Sakarya Ticaret Borsası Hayvan Park ve Pazar Yeri’nidi!er pazarlardan ayıran en önemli unsur, Sakarya TicaretBorsası’nın hayata geçirdi!i “Hayvancılıkta Gerçek FiyatProjesi”dir. Bu proje kapsamında pazarımız içerisine1400 m2 müzayede salonu kurulmu" olup 2013 yılıitibariyle pazarımıza gelen hayvanlar müzayedesalonunda açık artırma usulü satılacaklardır. Bu de!erpazarımızı ülkenin sayılı pazarları arasına yerle"tirmektedir. Pazarımız güvenlik konusunda oldukça korunaklıdır.Pazarımızın etrafı iki metre yüksekli!inde olan ve üzerindejilet tel bulunan çit ile kapalıdır. Pazarımızda 3 güvenlikgörevlisi, 24 saat vardiyalı olarak pazarda görevyapmaktadır. Ayrıca müzayede binası haricinde 19 adetdı" güvenlik kamerası ile pazarın içi ve dı"ı 24 saat kayıtaltına alınmaktadır.

ÇALI%MA %EKL$Hayvan pazarı per"embe ve pazar olmak üzere

haftanın iki günü kurulmaktadır. Pazarımızın kapılarısabah saat 05.00’da açılır.

Pazara gelen tüm hayvanlar içeri alınmadan öncegerekli evraklar ve Türkvet (Veteriner Bilgi Sistemi)üzerinden naklinin yapılıp yapılmaması yönündenincelenir. Evraklar, hayvan satıldı!ı takdirde satı"ınyapılması için ya da i"letmesine geri giderken sahibineteslim edilmesi için idari amirlik tarafından dosyalanır.

Tüm satı" i"lemleri alıcı ve satıcılara kolaylık sa!lamasıaçısından idari amirlik tarafından ve görevli tarım ilçepersoneli tarafından pazarın oldu!u gün, pazar içerisindeyapılmaktadır. Gerekli "artları sa!layan hayvanları ta"ıyanaraçlar dezenfeksiyon tünelinden geçirilerek içeri alınır.$çeri alınan araçlar indirme rampalarına sevk edilir vearaçlardan indirilirken görevli personel tarafındanevrakların do!rulu!u kontrol edilir. Sorumlu veterinerhekim tarafından dı" bakı muayeneleri yapılır. Hastalık"üphesi bulunan bir hayvanın tespit edilmesi halindehayvan, derhal karantina ahırına alınır ve gerekli birimlerehaber verilir. Bu kontrollerden sonra hayvanlar satı"asunulmak üzere büyükba" ve küçükba" padoklarakonulur.

Gebe hayvanların kesilmemesi, hayvanların gebelikaylarının tespit edilmesi açısından talep edilmesi halindedi"i hayvanlara ultrason ile gebelik muayenesiyapılmaktadır.

Pazarın da!ılmasını takiben temizlik i"lemlerineba"lanır. Kaba gübre toplanarak gübre çukurunaatılır.Kaba gübre temizli!i bittikten sonra pazar zeminibasınçlı su ile yıkanır. Temizlik i"lemleri bitincedezenfeksiyon yapılarak pazar mikroplardan arındırılırve hijyenik bir ortam olu"turulur.MÜZAYEDE SALONU TANITIMI

Hayvan pazarımız içerisinde kapalı büyükba" hayvanpadoklarının arkasında 1400 metre kapalı alana sahipmüzayede salonumuz bulunmaktadır. Yakla"ık 250 ki"iliktribüne sahip olan müzayede salonu büyükba" veküçükba" canlı hayvanların açık artırma ile satı"ındakullanılmak üzere koltuklarında elektronik sisteme sahiptir.Alıcı ve satıcılar için ayrı bölümler bulunmaktadır. Alttribün alıcılara, üst tribün ise satıcılara ve izleyicilereayrılmı"tır. Tribünün tam kar"ısında giri" ve çıkı" kapısıarasında tellal ve kantar görevlisinin duraca!ı bir kürsübulunmaktadır. Müzayedenin bütün i"leyi"i bu kürsüdenkontrol edilecektir. Müzayede binası içerisinde satılanhayvanların devir ve tescil i"lemlerinin gerçekle"tirilmesiiçin bir adet tescil odası, bir adet sorumlu veterinerhekim odası; personel için mutfak ve mescitbulunmaktadır. Kurban döneminde kalanlar için iseodalar bulunmaktadır.

Canlı Hayvan Park ve Pazar YeriSakarya Ticaret Borsası



ASI



ASI

25

ÇALI%MA %EKL$ VE S$STEM$Müzayede salonu haftanın her günü mesai saatleri

içerisinde açık olacak ve hayvan kabulü yapacaktır.$haleye çıkacak hayvanlar için pazara giri" "artlarınıntamamı ihale içinde geçerli olacaktır. Evraklarındaherhangi bir eksiklik bulunmayan üreticiler, kapalıbüyükba" hayvan pazarı içinde bulunan evrak kayıtbölümünde hayvanlarına ihale için kayıt yaptıracak veihaleye çıkı" sırası alacaklardır. Kayıt i"lemleri bittiktensonra hayvanlar ihale ba"layana kadar dinlendirilmeküzere sıra numaralarına göre bekleme bölümünealınacaklardır. Di"i hayvanlar ayrı bir bölmeye alınıptamamı gebelik yönünden muayene edilerek gebe olupolmadıkları; e!er gebeyse tahmini kaç aylık gebe olduklarıkayıt edilerek ihalede bilgi olarak alıcılara sunulacaktır.$hale ba"layana kadar alıcılar hayvanların bekledi!ibölümde gezerek almak istedikleri hayvanlarıinceleyebilecek ve o hayvan ihaleye çıktı!ında dahasa!lıklı bir kararla o hayvana de!er biçebilme imkânısa!layacaklardır.

$hale, ihale ba"langıç ziliyle duyurulacaktır. Alıcılarborsa üyesi olmak zorundadırlar. Alıcılar tüccar giri"kapısından içeri gireceklerdir. Alıcılara elektronik kartlarverilecektir. Alıcı bu kartı müzayede salonu giri"indebulunan turnikeye okutacak ve kendisi için ayrılan koltu!uaktif hale getirecektir.

Alıcılar ihaleye koltukların sa! kolçakları altında bulunandü!meye basarak girecek ve yine istediklerinde budü!meye tekrar basarak ihaleden çıkacaklardır.

Tribünde alıcıların üst kısmındaki bölmede satıcılarve ihaleyi izlemek isteyenler için yer ayrılmı"tır. Satıcılarve izleyiciler kendileri için ayrılan kapıdan girecek veburadan ihaleyi takip edecektir.

$hale zili çaldıktan sonra tellal ihaleyi ba"latacaktır.Hayvanlar kayıt numaralarına göre içeriye alınacak;özellikleri ve damızlık veya ahırlık hayvan ise de!erinietkileyebilecek kusurları, alıcılara açıklanacaktır. $halecanlı baskül fiyatı üzerinden yapılacaktır. Salonda bulunanekran ihalenin ba"lamasıyla kararacak; ihaleye girenki"ileri yalnızca tellal görecektir. Tellal hayvanın canlıbaskül fiyatını mikrofon yardımıyla salona ilan edecekve ihale en yüksek fiyatı verene yani ihaleden en sonçıkan ki"iye kalacaktır. Daha sonra hayvan kantara

çıkarılacak ve kilosu belirlenecektir. Canlı kilogramüzerinden hayvanlara tokluk firesi uygulanacak ve fiyatıtokluk firesi dü"üldükten sonra hesaplanacaktır.. $halebittikten sonra ekran tekrar açılacak ve en üstte ihaleyialan ki"i ve daha sonrasında da "effaflık açısından oihaleye giren ki"ilerin ya da kurulu"ların isimlerisıralanacaktır.

Satıcı hayvan için verilen fiyatı az bulursa hayvanınısatmayabilir. Burada sınır kantardır. Kantara çıkan hayvanalıcının olmu" demektir. Kantardan geçen hayvan alıcıadına özel bir i"aret ya da numara ile i"aretlenecek veyükleme rampası yanındaki alana ba!lanacaktır.Elektronik ortamda hazır bulunan alıcı ve satıcı bilgileriylebirlikte hayvanın bilgileri, kilogramı, firesi, fiyatı 3 nüshahalinde ka!ıda dökülerek tescil i"lemi yapılacaktır.Nüshalardan biri alıcıda, biri satıcıda biri ise hayvanpazarında kalacaktır. Tescil i"leminde satıcılar içinba!kur kesintisi de yapılmaktadır. Bu yüzden ihaleyehayvan çıkaracak olan satıcılar ba!kurdan borcu yokturka!ıdı getirmek zorundadırlar.

Bir miktar satı" yapıldıktan sonra alıcıların ödemeyapması için müzayedeye ara verilecektir. Alıcı ödemeyapmadı!ı takdirde pazardan hayvanı çıkaramayacakve hakkında STB Canlı Hayvan Park ve Pazar Yeri $çYönergesine göre cezai i" lem uygulanacaktır.STB Canlı Hayvan $hale Salonu’nun Alıcı, Satıcı veÜlke Açısından Faydaları

Canlı hayvan satı" tesislerimiz; üretici ve tüccarlarımızındirekt olarak kar"ı kar"ıya gelebildi!i, "effaf, ça!da",rekabeti yansıtan ve satılan malın gerçek de!erininolu"masında etkin role sahip satı" düzeni olan yapılardır.Burada gece karanlı!ında kurulup canlı hayvan ticaretinihaftada bir gün ile sınırlayan bir yapı de!il; hayvan parkıve te"hir alanı, satı" salonu, dezenfeksiyon ünitesi vesosyal alan olarak yeterli kapasitesi ile hafta içi her günhizmete açık bir yapı vardır.

Sadece kayıtlı üyelerimiz alım satım yapabilirler.Burada olu"an i"lem hacminin tamamı, vergi dairesincegörevlendirilmi" olan personel tarafından, stopaj vergilerigünlük ve pe"in tahsil edilmek suretiyle vergilendirilmi"tir.Tamamen serbest piyasa kuralları çerçevesinde olu"angünlük fiyatlar belirlenmektedir. Türkiye’nin her yerinedo!ru ve hızlı bir "ekilde ilan edilmektedir.

Bundan elli altmı" yıl önce adı bile bilinmeyen, ancakgünümüzde olmazsa olmaz görüntüsü sergileyen üretimmasraflarıyla kar"ıla"ıyoruz. Her geçen gün bitkisel vehayvansal üretimde, yeni üretim girdileri ortaya çıkıyorve verimi artırmak, daha çok kazanmak amacıyla bunlarıkullanıyoruz. Bunun ne kadar gerekli oldu!unu buyazımızda birlikte inceleyelim.

Neredeyse tohumluk dı"ında pek girdi kullanılmayan1950’li yıllara gidecek olursak, bazı ürün fiyatlarının,geçti!imiz yıllardaki de!erlerine, paramızdan altı sıfıratıldıktan sonra bile yakın oldu!unu görürüz. Ticaretidü"ük olsa da, bu!day 30 kuru", tütün ve pamuk 3 lira,kuru üzüm ise 70 kuru"a alınıp satılmı"tır elli yıl önce.Ticari üretimin ön plana çıkmaya ba"ladı!ı o dönemlerde,kara sabanla yapılan bitkisel üretimde, mazot, gübre,ilaç gibi girdiler bilinmezken; bakım, hasat, harmani"lemleri de yine emekle ve insan gücüylegerçekle"tirilmekteydi. Geçti!imiz üretim sezonunda ise,bu!day 45 kuru", tütün 5,5 lira, pamuk 1 lira, kuru üzüm1,5 liradan i"lem görmü"tür. Paranın eski de!erindenhesap edilecek olursa, bu!dayın fiyatı 1,5 milyon kat,pamu!un fiyatı 350.000 kat, tütünün fiyatı 1,8 milyon kat,kuru üzümün fiyatı ise yakla"ık 2 milyon kat artı"göstermi"tir, enflasyona ve paramızın de!er kaybınagöre.

Ticari üretim felsefesinin yeni yeni uyanmaya ba"ladı!ı1950’li yıllarda, 55 BG’lik orta boy traktör 8.000 lira, gübreve mazot 30 kuru"tan alınmaktaydı. Di!er bir deyi"le,aynı yıllarda 1 lt mazot, 1 kg. bu!dayla alınabilirken,günümüzde 1 lt mazot için 6.5 kg. bu!day satmakgerekmektedir. 1950’de 1 kg. pamukla 10 lt mazotalınırken "imdi 1 lt mazotu 3 kg. pamuk ancakalabilmektedir. Özetlenecek olursa, bu!day; mazotkar"ısında 6,5 kat, traktör kar"ısında 4,5 kat, gübrekar"ısında 2 kat de!er yitirmi"tir. De!er kaybı en fazlapamukta ya"anmı"tır. Pamuk; son elli be" yılda mazotkar"ısında 30 kat, traktör kar"ısında 20 kat, gübre

kar"ısında 12 kat de!er kaybetmi"tir. Benzer örnekleriço!altmak mümkündür. Bu örnekler yeterince iyiincelendi!inde ise artan bir verimden söz etmekneredeyse komik görünecektir.

Modern tarımla birlikte üretim girdilerinin sürekli artması,yeni üretim masraflarının kullanılması, verimlili!e çokfazla yansımamaktadır. Bu!dayda verim 100 kg/da’dan240 kg/da’a, pamukta lif verimi 30 kg/da’dan 85 kg/da’a,üzümde verim 1 ton/da’dan 2 ton/da’ya yükselmi"tir. Pekçok üründe tarımsal üretimimiz, aslında ekim alanlarınınartmasıyla artmı"tır. Son elli altmı" yılda ekim alanlarımıziki katından fazla artmı"tır. Burada bahsedilen üretimartı"ı hangi sınıfta de!erlendirilebilir, çiftçimizin hayatındafazladan ne tür bir fark yaratmı" olabilir?

Dünyanın en önemli i"ini yapan, insanları doyurmayave giydirmeye u!ra"an çiftçilerimizin gelirinin sürekliazalması, "ehir insanını doyurmak için geçim sıkıntısıçekmesi, hak edilmi" bir ya"am biçimi olmamalıdır.Geçim sıkıntısının temelinde, sürekli, arazilerin çok parçalıolması ve miras hukukumuz nedeniyle çiftçi i"letmesiba"ına dü"en arazi miktarının azalmasını göstermek sonderece yanlı"tır. Arazi ne kadar büyük olursa olsun,üretimde girdi kalemlerinin, ürün de!erleri kar"ısındasürekli de!er kazanması, di!er bir deyi"le gelirlerin ciddibir "ekilde azalması, büyük i"letmelerin de enindesonunda küçülmesine neden olacaktır.

Çe"it ve kullanım miktarı sürekli artan üretim girdileri,do!al kaynaklar üzerinde baskı yaptı!ı gibi, üreticininsosyal ve ekonomik ko"ullarını da a!ırla"tırmaktadır.Kullanılan girdiler, verim artı"ından do!an farklaödenememektedir. Toprak, iklim ve ürün potansiyellerinindı"ına çıkmak mümkün de!ildir. Bir bu!day çe"idininıslah edildi!i alanda en yüksek verimi 700 kg/da ise,toprak yönetimiyle verimi aynı düzeye çıkarmamız ancakiklim özelliklerinin elverdi!i ölçüde mümkündür. $nadınaüretim anlamında, yüksek verim almak için inat etmekve bütün girdi elemanlarını seferber etmek, üretimmasraflarını artırmaktan ba"ka i"e yaramamaktadır.Üretimden elde edilen gelir aynı olduktan sonra, gelirinsürekli yeni masraflara ayrılmasının, çiftçinin ya"amkalitesini yükseltmeye ne gibi bir katkısı olabilir ki?

Dü"ük GirdiliTarımsal ÜretimDü"ük GirdiliTarımsal Üretim

Prof. Dr. Harun BAYTEK$N



ASI



ASI

28

Kooperatiflerin Amacı Nedir?Kooperatiflerin esas amacı; yeterli derecede iktisadi

güce sahip olmayan gerçek ki!ilerin meslek vegeçimlerine ait ihtiyaçlarını kar!ılıklı yardım, dayanı!mave kefalet suretiyle rasyonel bir !ekilde ve ekonomikolarak kar!ılamak ve temin etmekten ibarettir. Yoksaamaç, !irketlerde oldu"u gibi ekonomik faaliyetlerdenkar elde etmek ve sermayeye maksimum düzeyde karsa"lamak de"ildir.Kooperatifin Faydaları Nelerdir?

Kooperatifçilik “Birlikten kuvvet do"ar.” ve “Bir elinnesi var, iki elin sesi var.’’ gibi atasözlerimizde debelirtildi"i gibi bir güç oda"ı ve iktisadi faaliyetler içinbir baskı aracıdır.

Kooperatif, fertlerin tek tek altından kalkamayaca"ıi!leri gerçekle!tiren mükemmel bir dayanı!makurulu!udur.

Kooperatifçilik gelir da"ılımından zarar görenlerin buzararını etkisiz hale getirmede(da"ıtımda) denge olu!turanbir te!ekküldür. Kooperatifçilikle, maddi ve maneviihtiyaçların en az gider ve maliyetle ortakların aya"ındagiderilmesi mümkün olabilmektedir. Di"er bir ifadeyleüretici ile tüketici arasındaki kademeler kooperatiflervasıtasıyla ya tamamen ortadan kalkmakta ya da en azainmektedir.

Kooperatifçilikle eme"in ve ürünün gerçek de"erinibulması sa"lanabilir. Di"er bir ifadeyle kooperatiflerfiyatın olu!masında, üreticinin zararlarının bertarafedilmesinde bir sigorta görevi ifa eder.

Kooperatifler bencilli"i önler. Ki!ilerin kendi çıkarlarınıhesaba katmadan ba!kaları lehine kar!ılıklı olarak çabaharcamasına hizmet eder. Bu fonksiyonlarıyla kooperatiflerinsani ve ahlaki kurulu!lardır.Kooperatifle!meyle israf önlenir. Maliyet dü!er, üretimartar ve verimlilik yükselir.

Kooperatifler, birer demokrasi okuludur. Seçimle görevegelip, seçimle görevden ayrılma uygulaması sayesindetoplum ihtiyaçlarına daha kısa sürede cevap verme,insana hizmet etme konularında en güzel fırsatları verenkurumlardır.

Tüketici, güvenilir ve kontrolden geçmi! besinmaddelerine kavu!mu! olur.

Pazarda fiyatların a!ırı derecede yükselmesinekooperatifler engel olur. Bu sayede tüketicininkorunmasına hizmet edilir.#stihdam sa"lanmasında da kooperatifler büyük rol

oynayabilir. Bütün ülkeyi kaplayacak tesisleri, fabrikaları,emtia depoları, satı! ma"azaları ve e"itim kurumları ilekooperatifler i!sizli"e kar!ı dü!ünülecek çarelerden birisi,belki de en etkilisidir.Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin Amacı Nedir?

Tek tip çok amaçlı kooperatif modelinin en güzel örne"iolan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin amaçları !unlardır:Ortaklarının tarımsal üretimlerini geli! t irmek;#htiyaçları ile ilgili temin, tedarik, i!letme, pazarlama vede"erlendirme faaliyetlerinde bulunmak;

Ortaklarının ekonomik ve sosyal yönden geli!melerineyardımcı olmak, onların ekonomik gücünü arttırmak;EI ve ev sanatları ile tarımsal sanayinin geli!mesinisa"layıcı tedbirleri almaktır.

Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, bu amaçlarıgerçekle!tirmek üzere ana sözle!mesinde 18 maddehalinde bulunan yazılı çalı!ma konularından ortaklarınafaydalı olabilecek herhangi birini/birkaçını seçer ve bukonuda en iyi !ekilde hizmet vermeye çalı!ır.Sulama Kooperatifi’nin Amacı Nedir?

Sulama Kooperatifi’nin amacı: Devletçe ikmaledilmi!/edilecek sulama tesislerinden veya her ne suretleolursa olsun tarım sahalarından çıkarılacak suyun ziraattakullanılması ile ilgili arazi tesviyesi, tarlaba!ı kanalları,tarla içi sulama ve drenaj gibi zirai sulama tesislerinikurmak; kurulmu! olan sulama tesislerini i!letmek,i!lettirmek, bakımını yapmak ve yaptırmaktır. SulamaKooperatifi bu amacı gerçekle!tirirken Köy Hizmetlerite!kilatıyla i! birli"i yaparak ortaklarına sulama konularındateknik yardım sa"lar, münavebe bitkilerinin ekimi içinyardımcı olur.Su Ürünleri Kooperatifi’nin Amacı Nedir?

Su Ürünleri Kooperatifi’nin amacı: Her türlü su ürününedair istihsal, i!leme, depolama, pazarlama gibi konulardaortaklarına hizmet vermek, ortaklarının balık ve di"er suürünlerini avlama faaliyetini düzenlemek ve yönetmektir.Pancar Ekicileri Kooperatifinin Amaci Nedir?

Pancar Ekicileri Kooperatifi’nin amacı: Toprak hazırlı"ı,ekim i!leri, pancar ve di"er tarım ürünlerinin yeti!tirilmesiile korunması, dekar veriminin arttırılması konularındagerekli tedbirleri almak ve ortaklarının yararlı bilgileredinmesine yardımcı olmaktır. Ortaklarını ilgilendirentarımsal faaliyetlerin ve kooperatif amaçlarının geli!tirilmesiyolunda !eker fabrikalarının merkez ve bölge te!kilatı ileili!ki kurarak gerekti" inde i!birli" i yapmaktır.

Kooperatiflerin Aile Kalkınmasındakı YeriEkonomik yönden zayıf olan aileler sınırlı bütçeleri ile

önemli ihtiyaçlarını kar!ılamak isterler. Ki!isel çalı!malarıonları ba!arısız kılabilir. Ba!arılı olabilmek için di"erinsanlarla güç birli"i yapmak zorundadırlar. Örne"in,orta gelirli bir aile kooperatife üye olursa çok daha uygun!artlarla ve kısa zamanda ev sahibi olabilir.Kooperatiflerin Ülke Ekonomisine Katkıları

Kooperat i f sayes inde k i! i le r , amaçlar ın ıgerçekle!tirecek !ekilde, emek ve sermayelerinibirle!tirerek büyük güç olu!tururlar. Böylece çok mal vehizmet üretirler.Katkıları: Sermayenin birikmesini sa"lar, mal ve hizmetüretimini arttırır, i!sizlere i! imkanı sa"lar, üretici vetüketicinin gelirlerinin artmasını sa"lar, ihracatı arttırır,üyelerini daha iyi ya!am !artlarına kavu!turur.Kooperatifle!menin Ekonomik Etkileri Kooperatifler, belirli ekonomik u"ra! alanlarındamü!terek amaçlara ula!abilmek için ekonomik birimlerinbilinçli ve gönüllü olarak bir araya gelip i! birli"iyapmalarıyla olu!an, kendine özgü ekonomik karakterive yasal statüsü bulunan de"i!ir sermayeli ve de"i!irortaklı kurulu!lardır. Mü!terek amaçlar etrafında kendiözgür iradeleriyle gerekli sermaye ve giri!imi bir arayagetiren ortaklar, kooperatif kurulu!un yönetimini aktif vee!it olarak belirler; ortaklı"ın külfet ve faydalarına katılır;katılma ölçüsünde de kooperatifin riskini veya ba!arılarınıpayla!ırlar.

Kooperatiflerin faaliyetleri temelde ekonomikkarakterlidir; çünkü onları do"uran nedenler,sosyoekonomik zorunluluklar, bireysel düzeydekiekonomik güçsüzlüklerdir. Söz konusu bireyler, kendigüçlerinin sınırlılı"ı nedeniyle bireysel u"ra! ileçözemedikleri ya da a!amadıkları sorunlarını, kar!ılıklıyardım ve dayanı!ma ile birbirlerine yakınla!arak, ortakçıkar etrafında ve belirli ilkeler çerçevesinde örgütlenerekçözüm ararlar.

Kooperatifle!menin etkisi ya da “kooperatif etki”;kooperatif organizasyon içinde belirli ortak amaçlaretrafında birle!erek ortak u"ra! vermenin ekonomikyansıması yani bir u"ra!ın ekonomik sonucu olup,kooperatif organizasyonun varlık sebebini ve maddidayana"ını te!kil etmektedir. Di"er bir deyi!le, ekonomikbirimleri bireysel u"ra! yerine kooperatif u"ra!a itensebep, “kooperatif etki” beklentisidir. “Kooperatif ba!arı”kavramıy la e! an laml ı tu tu lab i lecek o lankooperatifle!menin etkilerinin gerek mikro gerek makrodüzeylerde gerçekle!ebilmesi, ortak birimlereyansıyabilmesi ya da daha geni! ölçüde yaygınlıkkazanabilmesi için; kooperatif organizasyon içinde grupetkinli"inin yaratılmı! olmasının yanı sıra etkinli"in istikrarı,süreklili"i ve payla!ılması, kooperatifin faaliyet gösterdi"ipiyasadaki di"er birimlerle etkinli"i önem ta!ımaktadır.Bu kavramlar üzerinde kısaca durmak gerekirse ;

Kooperatif organizasyon içinde grup etkinli"ininyaratılmı! olması, etkinli"in istikrarı, süreklili"i vepayla!ılması: Kooperatif grup ekonomisi çerçevesindekiba!arı, kooperatif organizasyon ile bu organizasyonuolu!turan ortaklar arasında olu!turulan ekonomik vekurumsal ili!ki kanallarının i!letilmesi ve söz konusuili!kilere süreklilik, hacim, yo"unluk ve istikrarkazandırılmasıdır. Ekonomik ili!kiler, kooperatif te!ekkülünvarlık sebebini olu!turan fiziksel ve parasal de"i!imili!kileridir. Söz konusu ili!kiler ile kooperatif ba!arıarasında kar!ılıklı etkile!im ve sıkı ba"lantılar vardır.Kooperatif faaliyetten ekonomik çıkar sa"layamayanortak, kooperatif gruptan ayrılabilir; böyle bir durumda

ise kooperatifin ekonomik dayana"ı zayıflar. Di"er yandankooperatifle ortak arasındaki kurumsal ili!kiler, kooperatifinorganizasyon çatısını olu!tururlar ve kooperatifin güdece"iortak politikayı saptamak ve yönlendirmek açısındanönem ta!ırlar.

Kooperatifin faaliyet gösterdi"i piyasada, piyasadakidi"er ekonomik birimler kar!ısında gösterdi"i ba!arı: Buba!arı belli ba!lı üç ana noktada toplanabilir:1. Kooperatifler, ortak faaliyet verilen ekonomik alanda

verimlilik artı!ı, yani kaynak tasarrufu sa"larlar. Dolayısıyla da kaynak yaratma etkisine sahiptirler.

2. Kooperatifler, ilgili ekonomik alanda ortaklarının üretim,rekabet ve pazarlık gücünü arttırırlar.

3. Kooperatifler, teknik ilerleme ve di"er yeniliklerin ortaki!letmelerinde üretim sürecine girmesine ve yaygınlıkkazanmasına elveri!li ortam ve ko!ulları hazırlarlar.Toplam üretim, ortakların bilinçli ve birbirleriyle

koordineli faaliyetleriyle artı! gösterir. Ortakların seçilmi!olan faaliyet alanında i! bölümüne ve güç birli"inegitmeleriyle ilgili alanlarda faaliyet ile kaynak ve zamantasarrufları sa"lanır. Kısaca, ekonomik u"ra! alanındabelli bir ortak faaliyetin ortaklarca kooperatife devredilmesiyani ekonomik bölü!ümü veya büyük ölçekli faaliyetegeçi! ile belirli bir maliyet tasarrufu sa"lanmakta,dolayısıyla “rasyonelle!me etkisi” ortaya çıkmaktadır.

Sa"lanan içsel tasarruflar ya da büyük ölçe"in getirdi"imaliyet üstünlükleri, do"rudan do"ruya kooperatifortaklarının ilgili piyasadaki üretim, pazarlık ve rekabetgüçlerine yansır. Dolayısıyla ortaklar için bireysel giri!imve çözümlere oranla hareket alanı geni!ler, teknik veekonomik üstünlükler de birikimli olarak artı! gösterir.Yukarıda sözü edilen kooperatifle!menin etkileri ayrı ayrıde"il, ço"u zaman bir arada ortaya çıkarlar. Kooperatif,bu etkileri olu!turabildi"i ölçüde kendi bulundu"u piyasabasama"ından önceki ve sonraki piyasa basamaklarınınbüyümeyi uyaran ve besleyen etkilerini algılayarak buetkilerin ortakların bireysel i!letmelerine yansımasınımümkün kılacaktır. Uzun dönemde ise kooperatif yalnızcaalgılamak ve yansıtmakla kalmayacak; kendinden öncekive sonraki piyasa a!amalarında yeni büyüme, bütünle!meve yapısal de"i!me sürecini çözecektir.

Bu açıklamalar ı!ı"ında “kooperatif etki” ya da“kooperatifle!menin ekonomik etkileri” a!a"ıdaki ba!lıklaraltında irdelenmi!tir:

Kooperatif kurulu!lar, hem kendi organizasyonbünyelerinde hem de faaliyet gösterdikleri piyasabasama"ında pazar olu!tururlar.

Serbest piyasa ekonomilerinde kooperatifler, ekonomiksürece katılmak ve ekonomik süreçten pay almak içinolu!turulan kurulu!lardır.

Kooperatifler, sektörler arası ba"lılık ili!kisi ve kar!ılıklıetkile!im olgularının ortaya çıkartılmasında etkin bir araçolabilmektedirler.

Kooperatifler yatay bütünle!me sürecini ba!latarakekonomik bakımdan güçsüz marjinal kesimin daha geni!alanda ekonomik faaliyetlerde bulunabilmesini, dikeybütünle!me süreciyle de tarım-sanayi–ticaretbütünle!mesinin gerçekle!mesini sa"layabilmektedirler.Yatay ve dikey bütünle!meleri sa"lanmı! kooperatiflerinkoordineli bir biçimde gerçekle!tirecekleri projeler veyapacakları yatırımlar; kooperatif ortakları, ulusal kalkınmave milli gelir düzeyi üzerinde olumlu katkılar sa"lamaktadır.Kooperatifler, ortaklarına, ekonomik gelirin nasıl ortayaçıktı"ı ve nasıl da"ıtılması gerekti"i, ekonomik faaliyetolanakları ve sınırlılıkları, önceliklerle ilgili kararların nasılalınaca" ı ve kaynakların en iyi biçimde nasılkullanılabilece"i gibi konularda katkıda bulunur.

Birlikten kuvvet do!ar. Kooperatifçilik ise birlikte i"yapma, birlikte çalı"ma, kısaca i" birli!idir. 1163 sayılıKooperatifler Kanunu’nun 1. maddesine göre: “Tüzelki"ili!i haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomikmenfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine aitihtiyaçlarını kar"ılıklı yardım, dayanı"ma ve kefalet suretiylesa!layıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel ki"ileriile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve derneklertarafından kurulan de!i"ir ortaklı ve de!i"ir sermayelite"ekküllere kooperatif denir.”

Markanızın tüketicinin gözündeki güvenilirli"ini vede"erini arttırmanın birçok yolu vardır. Sosyal medyadanyararlanmak ise bu yollardan biridir.

Günümüzde sosyal medya kullanımı hızla artıyor. Bunufırsat bilen firmalar ve pazarlamacılar özellikle sosyalpayla!ım mecralarında tüketicinin algısına yerle!mekiçin çaba sarf etmelidir. Kalite, dayanıklılık, satı! sonrasıhizmet kalitesi çok önemlidir. Ayrıca tüketicinin istek vebeklentileri ara!tırılarak do"ru zamanda do"ru yerdepromosyon çalı!malarıyla satı! desteklenmelidir.Rekabet, sürekli gündemini koruyan, üzerinde hemenherkesin söyleyecek bir sözünün bulundu"u bir konudur.Eminim ki sizler de, ba!lı"ı görünce kafanızda hemenbir !eyler canlandırdınız. Tıpkı yazının ba!lı"ındaki gibibirço"unuzun rekabetin genel olarak bir yarı! oldu"unuifade etti"inizi duyar gibiyim. Peki, neyin yarı!ıdır bu verekabet ne amaçla yapılır? Cevabı basit: Faaliyettebulundu"umuz sektörü bir pastaya benzetirsek, öncepastada sahip oldu"umuz payı (ciro olarak) korumak,sonra da bu payı arttırmaya çabalamak veya sahipoldu"umuz pastayı korumaktır. Lakin bunu yapmak 15-20 yıl önceki kadar basit de"ildir. Çünkü bugün özellikleküreselle!menin etkisiyle birçok konuda ya!anan çokhızlı de"i!imler bizi kabuk de"i!tirmeye kaçınılmaz olarakzorlamaktadır.

Sınırların büyük oranda kalkmasından dolayı pastadanpay almak isteyen rakipler, umulmadık bir anda bizetehlike yaratabilmektedir(Buna Çin’in kalitesi ve fiyatıoldukça dü!ük ürün ve hizmetleri örnek verilebilir).Avrupa Birli"i'nin önümüze getirdi"i ve getirmeye devametti"i birçok yasal zorlama bizim i! süreçlerimizi, yönetim

tarzımızı vs. yeniden tanımlamamıza sebep olmakta;mü!teri veya tedarikçi tarafından, i! yapabilmemiz içinönümüze ISO 9001, HACCP gibi kalite belgeleri, ürünmarkalaması (CE) zorunlulu"u konulmaktadır. Nitekimrekabet eskisinden daha !iddetli ya!anmaktadır. Öyleki 1-10 çalı!anlı Mikro KOB# dahi rekabeti çok yakınındahissetmektedir.

De"erli okuyucular, durum açıkça göstermektedir kiartık elimizdeki payı koruyup ya!amımızı sürdürebilmekve rekabet yarı!ında payımızı arttırabilmek için rekabetyönetimini daha bilinçli, daha planlı ve daha sistemliyapmamız gerekmektedir.

Bunun için ilk yapmamız gereken rekabetin sadecerakiple yapılmadı"ını kabullenmek olacaktır. Dünyacatanınmı! strateji profesörü Michael Porter'ın "RekabetStratejisi" adlı kitabında da belirtti"i gibi rekabetgücümüzü, mevcut rakiplerin yanı sıra pazara sonradangirebilecek potansiyel rakipler, mü!teriler, tedarikçilerve ikame ürünler de etkileyecektir.

Dolayısıyla rekabeti sistemli olarak yönetebilmek için,ilk olarak rekabet gücümüzü etkileyen bu be! unsuruayrıntılı bir !ekilde irdelememiz gerekir.1) Sektöre Girecek Yeni "!letmelerin (Olası Rakiplerin)Tehditleri:

Bir i!letmenin i! yaptı"ı sektördeki kârlılık oranı nedenli yüksek olursa olsun bunu ilelebet sürdürmesimümkün olamamaktadır. Zira yüksek kârları gören di"eri!letmeler, sektöre yeni kapasiteyi, pazar payı kazanmaarzusunu ve genellikle önemli kaynakları da beraberindegetirirler. Bu durum fiyatların a!a"ıya çekilmesine,sektördeki mevcut i!letmelerin maliyetlerinin !i!mesineve kârlarının dü!mesine neden olmaktadır. Bu nedenledirki gerçekçi bir rekabet yönetim programı geli!tirmek içinsektöre yeni girebilecek olası rakipler ve onların bizimrekabet gücümüz üzerinde yaratabilece"i tehditlersistemli olarak belirlenmelidir.



ASI



ASI

30

Tüketicinin gözündeMarkanızın

De!erini ArttırmanınGüvenilirli!ini ve

Yolları ...

Tüketicinin gözündeMarkanızınGüvenilirli!ini veDe!erini ArttırmanınYolları ...



ASI



ASI

32

2) Mevcut Rakipler Arasındaki Rekabetin Yo#unlu#u:Mevcut rakipler arasındaki rekabet; elveri!li bir yer

elde etmek için fiyat rekabeti, reklam sava!ları, pazarayeni ürün sunulması ve arttırılmı! mü!teri hizmeti ya dagarantileri gibi taktiklerle hareket etme biçimidir. #!letmelerkar!ılıklı olarak birbirlerine ba"lıdır. Bu hareket ve tepki!ekli, olayı ba!latan i!letmeyi ve tüm ekonomiyi hem iyiduruma hem de kötü duruma getirebilir. Dolayısıylamevcut rakiplerimiz ve onların bizim rekabet gücümüzüzerinde yaratabilece"i tehditler sistemli olarakbelirlenmelidir. Bunun analiz edilmesi en zor unsurdur.Çünkü rakipler hakkında bilgi edinmek ülkemizde oldukçazordur. Bir dedektif gibi hareket etmek gerekir.

3) "kame Ürünlerin Baskısı: #kame ürün, ba!kasektörlerde üretilen, i!letmelerin ürün ve hizmetlerininaynısı veya benzeri olmayan, ancak alternatifi olabilecekürün ve hizmetlerdir. Örne"in; !eker ile bal, tavuk eti ilesoya unundan yapılmı! et gibi. #kame ürünler, sektördekii!letmelerin belirleyecekleri fiyatlara bir üst sınır koyarak,sektörün potansiyel getirilerini sınırlayabilirler. Nitekimi!letmelerin üretti"i ürünün alternatifi ne denli fazlaysakârlılı"ı da o denli dü!ük olur. Çok büyük etkisi yokmu!gibi görünen; fakat bazı durumlarda i!letmemizi vesektörün rekabet gücünü olumsuz etkileyebilecek ikameürünlerin rekabet gücümüze etki derecesini periyodikolarak irdelemek gerekir.

4) Mü!terilerin Pazarlık Gücü: Mü!teriler, fiyatlarıa!a"ıya çekerek, daha iyi kalite ve daha iyi hizmet içinpazarlık ederek rakipleri birbirine dü!ürerek sektörlerekabet etmektedirler. Dolayısıyla rekabet gücümüzüoldukça olumsuz etkileyebilirler. Bu nedenledir kimü!terilerin sahip oldukları pazarlık gücü ile di"er dörtunsurun rekabet gücümüzü ne derece tehdit etti"ine

bakmadan rekabet hamlemizi belirlemememiz gerekir.5) Tedarikçilerin Pazarlık Gücü: Bir sektörde

tedarikçiler, sektöre yeni girecek i!letmeler üzerindefiyatları arttırma, satın alınan ürün veya hizmetlerinkalitesini dü!ürme tehdidiyle pazarlık güçlerinigösterebilirler. Nitekim rekabet gücümüzü etkileyebilecekbe!inci unsur olarak tedarikçileri ve onların pazarlıkgüçlerini verebiliriz ki bu pazarlık gücünün nasıl oldu"unuda iyice idrak etmeliyiz.

Yukarıda belirtilen be! unsurun rekabet gücümüzeve rekabet hamlemize etki düzeylerinin gerçekçi birtespitini yapabilmemiz gerekir. Bu amaçla analiz etmeyeba!lamadan önce bize yol göstermesi için bir vergidenetmeni gibi yönlendirici sorular hazırlamamız uygunolacaktır.

Örne#in; #kame ürünlerin yarattı"ı tehdidin !iddetinitespit etmek amacıyla "Mü!terilerimizin ürün vehizmetlerimizin kalitesini algılama düzeyleri nasıldır?"sorusu belirlenebilir. Bu soruya "çok iyi, iyi, ortalamadüzeyde iyi, biraz iyi, hiç iyi de"il" gibi be! ölçekli bircevap seçene"i konulabilir. Sonra bu seçeneklere 5üzerinden bir de"er verilebilir. Soruya verdi"imiz cevap"çok iyi" ise bu durumda mü!teri sadakati olaca"ındandolayı ikame ürünlerin bizim için tehdit olu!turma düzeyiaz olur, diyebiliriz.

Çok iyi seçene"ine “1” de"eri verilmesinden dolayıikame ürünlerin yarattı"ı rekabet !iddeti de “1” olacaktır.Öte yandan, cevap düzeyi 5'e yakla!tıkça da rekabet!iddeti artacaktır. Her bir unsur için bunun gibi yönlendiricisorular ve seçenekler belirledikten sonra analizegeçilmesinde fayda vardır.

Aksi durumda sistematik ve planlı hareket etmek zorolur ve yanlı! bir tespit, gereksiz veya yanlı! bir hamleyapmamıza sebep olabilir.

Bu unsurların yukarıda aktarıldı"ı gibi analizedilmesinden sonra, uzun vadede bu güçler kar!ısındamarkanızı savunabilir bir konum yaratacak ve birsektördeki rakipleri devre dı!ı bırakacak stratejilerolu!turmak gerekir. Çünkü ba!arılı rekabet yarı!ı stratejiseçmeyi gerektirir. Bugün bunu, yarın !unu yapayımmantı"ıyla ba!arılı olmak zordur. Porter'ın rekabet stratejisiçalı!masında ortaya koydu"u a!a"ıdaki üç genelstratejiden birisi seçilebilir.

a) Maliyet Liderli#i Stratejisi: Maliyet liderli"i; verimliölçekte faal tesislerin kurulmasını, deneyimlerden güçlümaliyet dü!ü!lerinin elde edilmesini, sıkı maliyet ve genelgiderler kontrolünü, küçük mü!teri hesaplarındankaçınılmasını ve AR-GE servis, satı! gücü, reklamlar vs.gibi alanlarda maliyetlerin en aza indirilmesini gerektirir.

Dü!ük maliyetli bir konuma sahip olmak, büyük rekabetgüçlerinin varlı"ına ra"men, i!letmeye ortalamanınüstünde getiriler sa"lar. Dü!ük maliyetli konum, i!letmeyerakipleri kar!ısında kendini savunabilme imkânı da verir.

Çünkü dü!ük maliyetler, rakipleri rekabet sonucukârlarını kaybettikten sonra bile, i!letmenin hala getirilerelde edebilece"i anlamına gelir. Dü!ük maliyet ayrıca,i!letmeyi güçlü mü!terilere kar!ı da korur. Çünkümü!teriler, fiyatları ancak bir sonraki en verimli rakibinfiyat düzeyine kadar dü!ürmek için güç kullanabilirler.

Dü!ük maliyet, i!letmeye girdi maliyetlerindeki artı!laba!a çıkabilmede daha fazla esneklik kazandırarakgüçlü tedarikçiler kar!ısında bir savunma sa"lar. Ayrıca,dü!ük maliyetli bir konuma yol açan faktörler, sektöregirmek isteyenlere önemli giri! engeli sa"lar. Son olarakda dü!ük maliyetli bir konum, genellikle i!letmeyi ikameürünler kar!ısında sektördeki rakiplerine göre dahaavantajlı bir konuma oturtur. Dolayısıyla dü!ük maliyetlibir konum i!letmeyi tüm rekabet güçlerine kar!ı korurve uzun vadede büyük kârlar getirir.

Fakat bu konuma ula!mak için ço"u kez rakipleregöre yüksek bir pazar payı, büyük sermaye ve hammaddelere daha kolay eri!im gibi avantajların olmasınıgerekli kılar.

b) Farklıla!tırma Stratejisi: Amaç, ürün ve hizmetifarklıla!tırarak benzersiz hale getirmektir. Farklıla!tırmaile yakla!ımlar birçok farklı biçim alabilir. Tasarım veya

marka ismi, teknoloji, mü!teri hizmetleri, satıcı a"ı veyadi"er boyutlar da olabilir.

Farklıla!tırma stratejisi, i!letmenin maliyetleri göz ardıetmesine izin vermez. Toplam maliyet liderli"istratejisinden farklı olarak be! güç ile ba!a çıkabilmekiçin savunulabilir bir konum yaratır. Mü!terilerin markasadakatini ve bu sadakat sonucunda fiyatlar kar!ısındai!letmeyi korur. Ayrıca marjları arttırır. Bu da dü!ükmaliyetli bir konum ihtiyacını ortadan kaldırır.Sonuçta ortaya çıkan mü!teri sadakati ile rakibinbenzersizli"in üstesinden gelme ihtiyacı, giri! engelleriyaratır.

Farklıla!tırma, tedarikçilerin gücüyle ba!a çıkabilecekyüksek marjlar yaratır. Kar!ıla!tırma yapabileceklerialternatiflerden yoksun oldukları ve bu nedenle fiyatlarakar!ı daha az hassas oldukları için, bu durum alıcılarıngücünü azaltır. Son olarak, mü!teri sadakati elde etmekiçin kendini farklıla!tıran i!letme, ikame ürünler kar!ısındarakiplerinden daha iyi konu!lanmı! olabilir.

c) Odaklanma Stratejisi: Bu strateji, özgül bir mü!terigrubu, ürün yelpazesinin bir kesiti veya co"rafi pazarüzerine odaklanarak i!letmenin, dar stratejik hedefinedaha geni! bir alanda mücadele eden rakiplerindendaha etkin veya verimli bir !ekilde hizmet verebildi"ifikrine dayanır.

Odaklanma stratejisi, ikame ürün ve hizmetlere kar!ıen savunmasız olan veya rakiplerin en zayıf oldu"uhedefleri seçmede de kullanılabilir. Dü!ük maliyet vefarklıla!tırma stratejileri hedeflerini tüm sektör çapındagerçekle!tirmeyi amaçlamı! olmasına ra"men;odaklanma stratejisinin tamamı, belirli bir hedefe çok iyibir !ekilde hizmet vermek etrafında kurulur.Sonuç olarak i!letme ya belirli bir hedefin ihtiyaçlarınıdaha iyi kar!ılamakla farklıla!mayı ya bu hedefe hizmetvermekle maliyetlerini dü!ürmeyi ya da her ikisini birdenba!arır.

Sonuç olarak diyebilirim ki, ister 5-10 çalı!anlı mikrobir KOB#, ister 50-100 çalı!anlı bir KOB#, ister 500 çalı!anlıbüyük bir i!letme olalım, rekabet yarı!ında pastadandaha fazla pay alabilmek için yukarıda aktarıldı"ı gibisistemli hareket etmek gerekir. Herkese sa"lık, mutluluk, huzur ve esenlik diliyorum.



ASI



ASI

34

Karlı bir besicilik için öncelikle hayvanlarınbarındırılaca"ı kapalı, yarı açık yada açık sistem düzenlibir ahıra sahip olmamız gerekmektedir. Kapalı ahırlarınplanlanması ve yarı açık sistem ahırlarıyla ilgili dahaönceki yazılarımda bilgi vermi!tim. Ahır problemini !ayetçözmü!sek ahırda barındıraca"ımız hayvanların kaba(saman, yonca, silajlık mısır vb.) ve kesif (arpa, bu"dayvb.) yem ihtiyaçlarını kar!ılayacak tarım arazilerini sahipolmamız gerekmektedir. Bilindi"i gibi hayvancılıktakitoplam maliyetin büyük bir kısmını yem girdileri (toplammaliyetin % 70 i) olu!turmaktadır. Yukarıda sözünüetti"imiz kaba ve kesif yemleri kendi arazilerimizdenüretti"imiz ölçüde % 70 lik yem girdilerini % 30-35 leredü!ürme imkanımız olacak ve bu !ekilde karlılı"ımızartacaktır. !imdi de ekilebilir tarım arazilerimiz ve besiyealaca"ımız hayvanların barındırılaca"ı uygun bir ahırımızvar, bundan sonra karlı bir besicilik için nelere dikkatetmemiz gerekti"i hususlarını kısaca açıklamayaçalı!aca"ım.Hangi ırklarla besicilik yapalım;

Bilindi"i gibi ülkemizde sadece besi için yeti!tirilensı"ır ırkı bulunmamaktadır. Genellikle ülkemizde yerliırklar (Yerli kara, Do"u Anadolu Kırmızısı, Güney AnadoluKırmızısı vb.), kültür ırkları (Siyah beyaz alaca, simmental,Montofon vb.) ve bunların melezleri besiye alınmaktadır.Ancak yerli sı"ır ırklarımızın besi performansları oldukçadü!üktür. Bu nedenle besiye yukarıda saydı"ımız kültürırkları ve bunların yerli ırklarla melezlerini almamız dahauygun olacaktır. özellikle de halk arasında kırma dedi"imizmelezlerin besiye alınması, bu hayvanların çevre !artlarınave hastalıklara saf ırklara göre daha iyi adapteolacaklarından besi performansları da yüksek olacaktır.

Bu nedenle yerli ırklarımızın melezleme yoluyla ıslahedilmesi hem besicilik hem de süt sı"ırcılı"ı için oldukçaönem arz etmektedir.

Hangi ya!taki hayvanları besiye alalım;Genç hayvanların besiye alınması ya!lı hayvanlara

göre beside bir çok avantaj sa"lar. Bu avantajlardankısaca bahsedecek olursak; Genç hayvanların cüsselerive a"ırlıkları daha dü!ük oldu"u için alırken daha azpara öderiz. Genç hayvanlar büyüme ça"ındaolduklarından iskelet çatısının büyüme ve geni!leme!ansı devam etmekte ve buda daha fazla a"ırlık artı!ısa"lamaktadır. Genç hayvanlar verilen yemden dahafazla istifade etmekte ve canlı a"ırlık artı!ı daha hızlıolmaktadır. Genç hayvanlar daha fazla et, ya!lı hayvanlarise daha fazla ya" biriktirirler. Genç hayvanlar vücutya"ını kaslar arasında biriktirirler bu nedenle etleri kalitelive lezzetli olur. Ya!lı hayvanlarda ise genellikle karınya"ı daha çok olur bu da tüketici için istenmeyen birdurumdur. Genç hayvanların besi süresi daha uzunoldu"undan Pazar durumuna göre kesim ertelenebilir.Genç hayvanlar yarı açık ve açık sisteme daha kolayuyum sa"larlar.

Genç hayvanlar ın ya! l ı hayvanlara göredezavantajlarına gelirsek; Genç hayvanların ya!lıhayvanlara göre kg. canlı a"ırlık fiyatı daha yüksektir.Genç hayvanların besi süresi uzun oldu"undan paranıngeri dönü!ümü gecikir. Genç sı"ırlar solunum sistemihastalıklarına daha hassastırlar. Bütün bu açıklamalardansonra besi için en uygun ya!ın kültür ırkları ve bunlarınmelezleri için 1-1,5 ya!ında, yerli ırkların ise 2 ya!ındabesiye alınması daha uygun olacaktır.Besiye alaca#ımız hayvanın cinsiyeti ne olsun;

Erkek hayvanların besiye alınması daha uygundur.Bunun nedeni testislerde üretilen erkeklik hormonu vedi"er hormonlarla hayvanların daha iyi et tutmasısa"lanmaktadır. Erkek hayvanlar yemi daha ekonomikde"erlendirerek daha fazla canlı a"ırlık artı!ı sa"larlar.Erkek sı"ırlardan da enenmemi! olan hayvanların tercihedilmesi gerekmektedir. Enenmi! hayvanlarda canlıa"ırlık artı!ı dü!ük ve ya" birikimi fazla olur. #nek vedüvelerin besi performansı da erkeklerden dü!ük oldu"uiçin beside enenmemi! erkek hayvanların tercih edilmesigerekmektedir.

Besiye alınacak hayvanın bünyesi ve dı! görünü!ünasıl olmalıdır;

Besiye genellikle derin, geni! ve uzun gövdeli, kısaboyunlu, küçük ba!lı, geni! ve düz sırtlı, uzun sa"rılıhayvanlar alınmalıdır. Gö"sü dar ve basık, ba! kısmıgövdeye kıyasla büyük yada çok küçük hayvanlar iyi birbesi performansı gösteremezler. Cinsel olgunlu"a eri!mi!erkek hayvanlarda gövdenin ön bölümünün, di!ilerdeise arka bölümün daha geni! olması makbuldür.-Besi hayvanını nereden almalıyız;Bildi"imiz bir i!letmeden, köyden yada bölgeden besihayvanını almamız gereklidir. Bilinen yerden alınanhayvanların önceki bakım ve besleme ko!ulları, aldı"ımızyere has hastalıklar ve di"er yeti!tirme problemlerinibilirsek besi sırasında gerekli önlemlerimizi ona görealırız.Besi Hayvanını alırken sa#lık durumu yönündennelere dikkat etmeliyiz;

Öncelikle hayvanları bula!ıcı hastalıklardan arii!letmelerden veya bölgelerden almalıyız. Alaca"ımızhayvanın genel görünü!üne, yürüyü!üne, sese vedokunmaya kar!ı gösterdi"i tepkiye, gözlerin parlaklı"ına,kılların görünü!üne, burun aynasının ıslaklı"ı veparlaklı"ına, gevi! alma durumuna, i!tah durumuna (kuru ot verilmek suretiyle kontrol edilebilir) ve vücutakıntılarına bakmak suretiyle besi hayvanının sa"lıkdurumu hakkında kabaca fikir edinilebilir. Hastaolduklarından !üphe edilen hayvanlar satın alınmamalıdır.Ayrıca satın alma sırasında hayvanın men!ei belgesi veVeteriner Sa"lık Raporu olup olmadı"ına dikkat edilmelidir.Besi hayvanını ne zaman almalıyız;

Et piyasası dikkatle takip edilmeli ve ona göre besizamanı belirlenmelidir. Et piyasasının uygun oldu"uzamanda besi bitirilecek !ekilde hayvanlar besiyealınmalıdır. Ayrıca besi hayvanlarının semirece"i zamansıcak aylara rast gelmemelidir.yukarıda bütün !artlara uygun besi hayvanlarını aldık vedaha önceden dezenfekte ederek hazırladı"ımız ahırlarahayvanları koyduk bundan sonra neler yapmamızgerekti"ini de kısaca açıklamaya çalı!aca"ım.

• Besiye alaca"ımız hayvanları toplu olarak almı!sak daha önceden hazırladı"ımız ahırlara hayvanlarımızıkoyaca"ız.

• $ayet hayvanları parça parça satın alıyorsak, ilk gelenhayvanlardan sonra ahıra getirilen hayvanların ayrı bir yerde 7-10 gün tutulup bula!ıcı hastalık olmadı"ınakanaat getirdikten sonra di"er hayvanlarla bir arayagetirilmelidir.

• Danalar besi yerine ilk geldi"inde vitamin ve antibiyotikenjeksiyonu yapmak faydalı olacaktır.

• Daha sonra besi danalarının iç ve dı! parazitlere kar!ıilaçlaması yapılmalıdır.

• Ayrıca besiye aldı"ımız hayvanların vakit geçirilmeden!ap, !arbon, sı"ır vebası vb. gibi salgın hastalıklara kar! ı koruyucu a! ı lamalar ı yapt ır ı lmal ıdır .

• Ayrıca besiye yeni alınan hayvanlara verilecek besi yemi belirli bir süre alı!tırıldıktan sonra hayvanlara verilmeli ve ani yem de"i!ikliklerinden kaçınılmalıdır.

• Besiye alınan hayvanların ayda bir canlı a"ırlıkları kontrol edilmelidir. Bunun için varsa tartı aleti yoksa Gö"üs Çevresine Göre Canlı A"ırlık Tahmini Tablosukullanılabilir. Bu tabloya göre canlı a"ırlık kontrolü yapılacaksa !eritmetre ile besi hayvanının gö"üs çevresi ölçülür ve ölçülen rakamın tabloda kaç kg. adenk geldi"ine bakılır. Bu i!lem her ay yapılmak suretiyle besi hayvanlarının aylık canlı a"ırlık artı!larıtespit edilmi! olur. Canlı A"ırlıkların belli aralıklarla kontrol edilmesi karlılık ve yapılan beslemenin do"ruolup olmadı"ı ile ilgili önemli bir fikir verir. #steyen yeti!tiricilerimize bu tabloyu bizimle irtibat kurduklarıtakdirde verebilir ve bu konuyu daha ayrıntılı anlatabiliriz.

• Son olarak besicilik yapan yeti!tiricilerimizin dikkat etmeleri gereken en önemli hususlardan biriside ahıragiri! ve çıkı!larda gerekli önlemleri almaları ve rastgelegiri! çıkı!lara müsaade etmemeleri i!letmenin bula!ıcıhastalıklardan temiz olmasını sa"layacaktır.

Ülkemizde ve özellikle ilimizde yo!un bir "ekilde sı!ırbesicili!i yapılmaktadır. Bu yazımda sizlere karlı birbesicilik için neler yapılması gerekti!ini kısaca anlatmayaçalı"aca!ım.

Ürününüzün bol ve bereketli olması dile!iyle

Ziraat MühendisiAhmet TET"K

yerel reforma de¤erini artt›rman›n yollar› · ihracat açmışolmalarıdır. Ş994...

Documents