yg.tesislerinde manevra

YG.Tesislerinde ManevraYG.Tesislerinde Manevra

Sunan : Elk. Müh.Musa ÇeçenSunan : Elk. Müh.Musa Çeç[email protected]@emo.org.tr

21.04.23EMO / MİSEM YG. Tesislerinde

Manevralar2

Seminer Programı ;Seminer Programı ;

1.1. GİRİŞ GİRİŞ

2.2. TANIMLARTANIMLAR

3.3. TERİMLERTERİMLER

4.4. YG. TEÇHİZATIYG. TEÇHİZATI

5.5. EMNİYET MESAFELERİEMNİYET MESAFELERİ

6.6. MANEVRALARMANEVRALAR

7.7. UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ

GEREKEN HUSUSLARGEREKEN HUSUSLAR

1.1. SORU ve YANITLARSORU ve YANITLAR


Manevralar3

Kuvvetli akım tesisleri :Kuvvetli akım tesisleri : Enerji; toplumsal ya da bireysel yaşamın her Enerji; toplumsal ya da bireysel yaşamın her aşamasında yararlandığımız bir kaynaktır. Elektrik aşamasında yararlandığımız bir kaynaktır. Elektrik enerjisi yaşam ve iktisadi sistemin devamı için temiz, enerjisi yaşam ve iktisadi sistemin devamı için temiz, kolay taşınabilir ve kullanılabilir olma özellikleri ile kolay taşınabilir ve kullanılabilir olma özellikleri ile vazgeçilmezdir.vazgeçilmezdir. Isı, mekanik, ışık enerjisine kolay dönüştürülebilir Isı, mekanik, ışık enerjisine kolay dönüştürülebilir olması gibi önemli özellikleri elektrik enerjisini olması gibi önemli özellikleri elektrik enerjisini vazgeçilmez kılmaktadır.vazgeçilmez kılmaktadır.

1.1. GİRİŞ :GİRİŞ :


Manevralar4

Ancak elektrik enerjisi insan ve diğer canlılar için Ancak elektrik enerjisi insan ve diğer canlılar için yaşamsal tehlike yaratabilecek özellikler taşımaktadır. yaşamsal tehlike yaratabilecek özellikler taşımaktadır.

Elektrik Mühendisliği disiplini bu nedenle; Elektrik Mühendisliği disiplini bu nedenle;

Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım sektöründe Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım sektöründe kullanılacak teçhizatın tasarımı, geliştirilmesi ve imalatı,kullanılacak teçhizatın tasarımı, geliştirilmesi ve imalatı,

Enerji tesislerinin tasarımıEnerji tesislerinin tasarımı

Tesislerin montajı, Tesislerin montajı,

Enerji tesislerinin işletilmesi.Enerji tesislerinin işletilmesi.

İle ilgili tüm hizmetlerin sürekli, ekonomik ve güvenlik İle ilgili tüm hizmetlerin sürekli, ekonomik ve güvenlik ekseninde yürütülmesini sağlar. ekseninde yürütülmesini sağlar.


Manevralar5

Bütün bu özellikleri ile yaşamımızın ayrılmaz parçası Bütün bu özellikleri ile yaşamımızın ayrılmaz parçası olan elektrik enerjisinin kullanılabilmesi için;olan elektrik enerjisinin kullanılabilmesi için;

Elektrik Üretim tesisleri,Elektrik Üretim tesisleri,

Elektrik İletim Şebekesi ve şalt tesisleri,Elektrik İletim Şebekesi ve şalt tesisleri,

Dağıtım Şebeke tesisleri, Dağıtım TM.Dağıtım Şebeke tesisleri, Dağıtım TM.

Son kullanıcı YG. Transformatör merkezleri, Son kullanıcı YG. Transformatör merkezleri,

Olarak tanımlanan tesisler .Olarak tanımlanan tesisler .

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİDİR.ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİDİR.Bu tesislerde yapılacak çalışmalar Bu tesislerde yapılacak çalışmalar

yürürlükteki yönetmeliğe uygun olarak yürürlükteki yönetmeliğe uygun olarak yapılacaktır.yapılacaktır.


Manevralar6

AAAA :: Alternatif AkımAlternatif Akım

DADA :: Doğru AkımDoğru Akım

DGDG :: Düşük GerilimDüşük Gerilim ( 50 V. Kadar)( 50 V. Kadar)

AGAG :: Alçak GerilimAlçak Gerilim (1000 V. Kadar)(1000 V. Kadar)

YGYG :: Yüksek GerilimYüksek Gerilim ( 1000 V. Üstü )( 1000 V. Üstü )

EDKEDK :: Elektrik Dağıtım KuruluşuElektrik Dağıtım Kuruluşu

EİHEİH :: Enerji İletim HattıEnerji İletim Hattı

ENHENH :: Enerji Nakil HattıEnerji Nakil Hattı

KKKK :: Kesici KabinKesici Kabin

KÖKKÖK :: Kesici Ölçü Kabini Kesici Ölçü Kabini

TMTM :: Transformatör MerkeziTransformatör Merkezi

2.2. TANIMLAR :TANIMLAR :


Manevralar7

a.a. Trafo Merkezi : Trafo Merkezi :

YG./AG. Gerilim değişikliği yapılan tesis veya trafonun YG./AG. Gerilim değişikliği yapılan tesis veya trafonun

transformatörün bulunduğu yertransformatörün bulunduğu yer

b.b. İzolasyon : İzolasyon :

Çalışma yapılacak tesiste enerji kesilmesi sonucundaÇalışma yapılacak tesiste enerji kesilmesi sonucunda

yapılan kısa devre ve topraklama işlemidir,yapılan kısa devre ve topraklama işlemidir,

b.b. Ring devre :Ring devre :

Ayni gerilimle enerjilenen sistemin toplandığı veAyni gerilimle enerjilenen sistemin toplandığı ve

dağıtıldığı şebeke bölümüdür,dağıtıldığı şebeke bölümüdür,

c.c. Harici Sigortalı Topraklı ayırıcı :Harici Sigortalı Topraklı ayırıcı :

Sigorta ile koruma ve gerilimin kesilmesi ile toprak Sigorta ile koruma ve gerilimin kesilmesi ile toprak

ayırıcısını akuple olarak kapatabilen ayırıcıdır,ayırıcısını akuple olarak kapatabilen ayırıcıdır,

3.3. TERİMLER :TERİMLER :


Manevralar8

d.d. Bağlama ( Kuplaj ) Ayırıcısı :Bağlama ( Kuplaj ) Ayırıcısı :

Farklı anahtarlanan iki fider’den enerjilen tesisi Farklı anahtarlanan iki fider’den enerjilen tesisi bağlamak için kullanılacak ayırıcıdır,bağlamak için kullanılacak ayırıcıdır,

e.e. Toprak Ayırıcısı :Toprak Ayırıcısı :

Enerjisiz konuma getirilmiş elektrik devrelerini Enerjisiz konuma getirilmiş elektrik devrelerini topraklamak için kullanılan teçhizattır,topraklamak için kullanılan teçhizattır,

f.f. Müşterek Enerji Nakil Hattı :Müşterek Enerji Nakil Hattı :

Farklı iki gerilim iletkenlerini taşıyan havai hat Farklı iki gerilim iletkenlerini taşıyan havai hat iletkenlerinden oluşan tesistir,iletkenlerinden oluşan tesistir,

g.g. Çok Devreli Hatlar :Çok Devreli Hatlar :

Ayni taşıma hattı üzerinde ayni gerilimde birden Ayni taşıma hattı üzerinde ayni gerilimde birden fazla devre bulunan hatlardır,fazla devre bulunan hatlardır,


Manevralar9

h.h. Boşta Gerilim Altındaki Teçhizat :Boşta Gerilim Altındaki Teçhizat :

Enerjili ancak üzerinden yük altında olmayan tesis Enerjili ancak üzerinden yük altında olmayan tesis bölümüdür,bölümüdür,

i.i. Servis dışı teçhizat :Servis dışı teçhizat :

Arıza, onarım veya yedek vb. nedenle işletme dışı Arıza, onarım veya yedek vb. nedenle işletme dışı bırakılan tesis bölümüdür,bırakılan tesis bölümüdür,

j.j. Metal Mahfazalı Hücre :Metal Mahfazalı Hücre :

Hava yalıtımlı modüler tip YG. Hücreleri,Hava yalıtımlı modüler tip YG. Hücreleri,

j.j. Metal Clad Hücre :Metal Clad Hücre :

Her bölümü bağımsız olarak yalıtılmış, SF-6 gaz izoleli Her bölümü bağımsız olarak yalıtılmış, SF-6 gaz izoleli modüler tip YG. Hücresi,modüler tip YG. Hücresi,


Manevralar10

İşletme Sorumlusu işyerindeki elemanlara vereceği İşletme Sorumlusu işyerindeki elemanlara vereceği eğitimle ; eğitimle ;

k.k. Kesici, Ayırıcı veya Şalter AÇIK :Kesici, Ayırıcı veya Şalter AÇIK :

Kesici, ayırıcı veya şalter kontaklarının açık olduğunu, Kesici, ayırıcı veya şalter kontaklarının açık olduğunu, dolayısıyla beslediği devrenin de açık ve enerjisiz dolayısıyla beslediği devrenin de açık ve enerjisiz olduğunu,olduğunu,

m.m. Kesici, Ayırıcı veya Şalter KAPALI :Kesici, Ayırıcı veya Şalter KAPALI :

Kesici, ayırıcı veya şalter kontaklarının kapalı Kesici, ayırıcı veya şalter kontaklarının kapalı olduğunu, dolayısıyla devrenin kapalı ve beslediği olduğunu, dolayısıyla devrenin kapalı ve beslediği devrenin enerjili olduğunu,devrenin enerjili olduğunu,

tanımlamalı ve dil birliğini sağlamalıdır.tanımlamalı ve dil birliğini sağlamalıdır.


Manevralar11

4.4. YG. TEÇHİZATI YG. TEÇHİZATI

4.1. Kesiciler ,4.1. Kesiciler ,

4.2. Ayırıcılar 4.2. Ayırıcılar

4.3 Metal Mahfazalı Modüler Hücreler (MMMH)4.3 Metal Mahfazalı Modüler Hücreler (MMMH)

4.4 Metal Clad YG. Hücreler ( MC)4.4 Metal Clad YG. Hücreler ( MC)


Manevralar12

a.a. Tam Yağlı kesicilerTam Yağlı kesiciler

b.b. Az Yağlı KesicilerAz Yağlı Kesiciler

c.c. SF-6 Gazlı KesicilerSF-6 Gazlı Kesiciler

d.d. Vakum KesicilerVakum Kesiciler

4.1. Kesiciler :4.1. Kesiciler :


Manevralar13

Kesicilerin özellikleri ve çalışma prensipleri:Kesicilerin özellikleri ve çalışma prensipleri:

a. Tam yağlı kesiciler artık imal edilmemekte ve a. Tam yağlı kesiciler artık imal edilmemekte ve kullanılmamaktadır.kullanılmamaktadır.

b. Az Yağlı kesiciler ;b. Az Yağlı kesiciler ;

Açma anında, hareketli kontak sabit kontaktan ayrılır, Açma anında, hareketli kontak sabit kontaktan ayrılır, bu anda kontaklar arasında ark meydana gelir. Oluşan bu anda kontaklar arasında ark meydana gelir. Oluşan ark, yolu üzerindeki ark hücresine girer ve arkın ısı ark, yolu üzerindeki ark hücresine girer ve arkın ısı etkisinden dolayı kesici yağında yanma meydana gelir. etkisinden dolayı kesici yağında yanma meydana gelir.

Yanma sonucu oluşan gazın, kesicinin söndürme Yanma sonucu oluşan gazın, kesicinin söndürme hücresi içinde basınç dengeleme odacığına girmesi ile hücresi içinde basınç dengeleme odacığına girmesi ile oluşan basınç, yağı ark hücresine iterek açma ile oluşan basınç, yağı ark hücresine iterek açma ile meydana gelen arkı söndürür.meydana gelen arkı söndürür.


Manevralar14

Az yağlı kesiciAz yağlı kesici


Manevralar15

c. SF-6 Gazlı kesiciler ;c. SF-6 Gazlı kesiciler ;

SF-6 Gazı kokusuz ve zehirsizdir. Yanma özelliği SF-6 Gazı kokusuz ve zehirsizdir. Yanma özelliği olmayan bu gazın dielektrik dayanımı oldukça yüksek olmayan bu gazın dielektrik dayanımı oldukça yüksek olup normal atmosferik koşullarda gaz halini olup normal atmosferik koşullarda gaz halini korumaktadır. SF-6 Gazı 1Bar. basınç altında ve 200 C korumaktadır. SF-6 Gazı 1Bar. basınç altında ve 200 C ‘de havadan 5 kat daha ağırdır.‘de havadan 5 kat daha ağırdır.

SF-6 Gazlı keciler aşağıdaki tiplerde imal edilirler;SF-6 Gazlı keciler aşağıdaki tiplerde imal edilirler;

c.1 Pufer sitemi c.1 Pufer sitemi

Kesici açma komutu verildiğinde; sabit kontaktan Kesici açma komutu verildiğinde; sabit kontaktan ayrılan hareketli kontağa akuple edilmiş pistonun ayrılan hareketli kontağa akuple edilmiş pistonun yarattığı basınçla sıkışan SF-6 gazı, ark üzerine yarattığı basınçla sıkışan SF-6 gazı, ark üzerine püskürtülerek açma halinde oluşan ark püskürtülerek açma halinde oluşan ark söndürülmektedir. söndürülmektedir.


Manevralar16

c.2 Fluark sistemi ;c.2 Fluark sistemi ;

Bu sistemde açma anında oluşan ark ; kesme Bu sistemde açma anında oluşan ark ; kesme hücrelerinde bulunan basınçlı SF- 6 Gazının, hücrelerinde bulunan basınçlı SF- 6 Gazının, hareketli kontağın sabit kontaktan ayrılarak hareketli kontağın sabit kontaktan ayrılarak

aşağı çekilmesi sonucu boşalttığı alan içine dolması aşağı çekilmesi sonucu boşalttığı alan içine dolması ile boğularak söndürülmektedir.ile boğularak söndürülmektedir.


Manevralar17

SF-6 Gazlı kesiciSF-6 Gazlı kesici


Manevralar18

d.d. Vakum Kesiciler ;Vakum Kesiciler ;

Her üç faza ait vakum küvet içinde biri sabit diğeri Her üç faza ait vakum küvet içinde biri sabit diğeri dışarıdan tahrik edilerek hareket eden, karşılıklı disk dışarıdan tahrik edilerek hareket eden, karşılıklı disk şeklinde bakır+krom alaşımlı kontaklar ve havası şeklinde bakır+krom alaşımlı kontaklar ve havası alınarak vakum ortamı yaratılmış kap ve basınca alınarak vakum ortamı yaratılmış kap ve basınca dayanıklı fiber porselenden yapılmış keramik dayanıklı fiber porselenden yapılmış keramik silindirden oluşur.silindirden oluşur.

Bir ucu hareketli diskin şaftına, diğer ucu ise vakum Bir ucu hareketli diskin şaftına, diğer ucu ise vakum oluşturulmuş kaba bağlı metal körük vasıtası ile vakum oluşturulmuş kaba bağlı metal körük vasıtası ile vakum ortam sızdırmazlığı sağlanmaktadır.ortam sızdırmazlığı sağlanmaktadır.


Manevralar19

Vakum kesiciVakum kesici


Manevralar20

Vakum Kesicilerin çalışma prensibi ;Vakum Kesicilerin çalışma prensibi ;

Vakum kesiciye açma komutu verildiğinde disk kontaklar,Vakum kesiciye açma komutu verildiğinde disk kontaklar,

Hareketli disk kontağın tahrik edilmesi ile ayrılmayaHareketli disk kontağın tahrik edilmesi ile ayrılmaya

başlar. Kontaklar arasında zamanın karesine ters orantılıbaşlar. Kontaklar arasında zamanın karesine ters orantılı

olarak azalacak olan ark başlar. olarak azalacak olan ark başlar.

Disk şeklindeki kontaklar arasındaki ark, akım sıfırDisk şeklindeki kontaklar arasındaki ark, akım sıfır

Değerine ulaşıncaya kadar azalarak devam eder ve söner. Değerine ulaşıncaya kadar azalarak devam eder ve söner.

Açma işlemi gerçekleşir.Açma işlemi gerçekleşir.


Manevralar21

Kartuş tipi Vakum kesici Kartuş tipi Vakum kesici


Manevralar22

Kesiciler ; Kesiciler ;

YG. YG. elektrik elektrik tesislerinde ntesislerinde nomomininal yükal yük ve ve ararıızaza akımları akımları altında elektrik altında elektrik devredevressini açini açııp kapamak için kullanılan p kapamak için kullanılan teçhizattır.teçhizattır.

KISA DEVRE KESME ÖZELLİĞİ NEDENİYLE..KISA DEVRE KESME ÖZELLİĞİ NEDENİYLE..

YÜK ALTINDA AÇILIP KAPATILABİLİR..YÜK ALTINDA AÇILIP KAPATILABİLİR..


Manevralar23

Dahili ve Harici tip olmak üzere ;Dahili ve Harici tip olmak üzere ;

a.a. Toprak Ayırıcısı Toprak Ayırıcısı b.b. Adi AyırıcıAdi Ayırıcıc.c. Topraklı AyırıcıTopraklı Ayırıcıd.d. Sigortalı Topraklı AyırıcıSigortalı Topraklı Ayırıcıe.e. Yük Ayırıcısı Yük Ayırıcısı f.f. Pantoğraf tipi Ayırıcı Pantoğraf tipi Ayırıcı

Ve MMH ve MC hücrelerde Ve MMH ve MC hücrelerde kullanılan;kullanılan;

g.g. Döner Mekanizmalı yük ayırıcısıDöner Mekanizmalı yük ayırıcısı

4.2. Ayırıcılar :4.2. Ayırıcılar :


Manevralar24

Ayırıcı ; Ayırıcı ; YG. Tesislerinde yüksüz durumda elektrik devrelerini YG. Tesislerinde yüksüz durumda elektrik devrelerini açmak veya tesise gerilim uygulamak için kullanılan açmak veya tesise gerilim uygulamak için kullanılan teçhizattır. teçhizattır.

KESME ÖZELLİĞİ OLMADIĞINDAN..KESME ÖZELLİĞİ OLMADIĞINDAN..

YÜK ALTINDA AÇILIP KAPATILAMAZ !.YÜK ALTINDA AÇILIP KAPATILAMAZ !.


Manevralar25

a. Toprak Ayırıcısı : a. Toprak Ayırıcısı : Çalışma yapılacak bölümün izole edilmesi için Çalışma yapılacak bölümün izole edilmesi için kullanılan ve bağımsız olarak çalışabilen YG. kullanılan ve bağımsız olarak çalışabilen YG. teçhizatıdır.teçhizatıdır.

b. Adi ( normal ) Ayırıcı : b. Adi ( normal ) Ayırıcı : Bağımsız olarak çalışan YG. Ayırma teçhizatıdır.Bağımsız olarak çalışan YG. Ayırma teçhizatıdır.


Manevralar26

Topraklama tertibatı ( ayırıcısı ) Topraklama tertibatı ( ayırıcısı )


Manevralar27

Dahili tip adi ayırıcıDahili tip adi ayırıcı


Manevralar28

c. c. TTopraklı ayırıcıopraklı ayırıcı : :

Yüksüz YG. Yüksüz YG. elektrik devrelerinelektrik devrelerindede ayırma işlemine bağlı olarak, ayırma işlemine bağlı olarak, mekanik dahili itici ile koordineli olarak, gerlimsiz bıraktığı mekanik dahili itici ile koordineli olarak, gerlimsiz bıraktığı sistemi hareketli bıçakların altındaki çenelere topraklama sistemi hareketli bıçakların altındaki çenelere topraklama bıçaklarını kapatarak izole eden bibıçaklarını kapatarak izole eden bir r teçhizattır.teçhizattır... Dahili - Harici Dahili - Harici ve sigortalı tipleri bulunmaktadır.ve sigortalı tipleri bulunmaktadır.

Enerji girişiEnerji girişi

Enerjilenen tesis bölümüEnerjilenen tesis bölümü

II


Manevralar29

Enerjilenen tesis bölümüEnerjilenen tesis bölümü

Enerji girişiEnerji girişi

c. c. TTopraklı ayırıcıopraklı ayırıcı : :

Yüksüz YG. Yüksüz YG. elektrik devrelerinelektrik devrelerindede ayırma işlemine bağlı olarak, ayırma işlemine bağlı olarak, mekanik dahili itici ile koordineli olarak, gerlimsiz bıraktığı mekanik dahili itici ile koordineli olarak, gerlimsiz bıraktığı sistemi hareketli bıçakların altındaki çenelere topraklama sistemi hareketli bıçakların altındaki çenelere topraklama bıçaklarını kapatarak izole eden bibıçaklarını kapatarak izole eden bir r teçhizattır.teçhizattır... Dahili - Harici Dahili - Harici ve sigortalı tipleri bulunmaktadır.ve sigortalı tipleri bulunmaktadır.


Manevralar30

d. Sigortalı topraklı ayırıcılar :d. Sigortalı topraklı ayırıcılar :

Harici tipl sigortalı topraklı ayırıcı genelde ENH.‘dan Harici tipl sigortalı topraklı ayırıcı genelde ENH.‘dan branşman alan TM ‘nin hat başlarında kullanılmaktadır. branşman alan TM ‘nin hat başlarında kullanılmaktadır. Sigorta ile beslenen hattın koruması da yapılmaktadır.Sigorta ile beslenen hattın koruması da yapılmaktadır.

Ayırıcının çalışması topraklı ayırıcı ile ayni olup, ilave Ayırıcının çalışması topraklı ayırıcı ile ayni olup, ilave olarak sigorta çeneleri bulunmaktadır. olarak sigorta çeneleri bulunmaktadır.


Manevralar31

Sigortalı top.Ayırıcı Sigortalı top.Ayırıcı


Manevralar32

d. Yük Ayırıcıları :d. Yük Ayırıcıları :

Kısa devre kesme gücü özelliği olmayan ve nominal Kısa devre kesme gücü özelliği olmayan ve nominal yüklerde devreleri açma ve kapatma işleminde kullanılan yüklerde devreleri açma ve kapatma işleminde kullanılan aygıtlardır.aygıtlardır.

Hava yalıtımlı yük ayırıcıları uzun süredir kullanılmaktadır. Hava yalıtımlı yük ayırıcıları uzun süredir kullanılmaktadır.

Metal Mahfazalı Modüler Hücrelerin kullanımının zorunlu Metal Mahfazalı Modüler Hücrelerin kullanımının zorunlu hale gelmesi ile SF- 6 Gaz izoleli kompakt tip döner hale gelmesi ile SF- 6 Gaz izoleli kompakt tip döner eksenli yük ayırıcı kullanımı artmıştır. eksenli yük ayırıcı kullanımı artmıştır.


Manevralar33

SF-6 Gazlı Yük Ayırıcısı SF-6 Gazlı Yük Ayırıcısı


Manevralar34

g.g. Pantograf tipi Ayırıcı ( 154 – 380 kV.)Pantograf tipi Ayırıcı ( 154 – 380 kV.)


Manevralar35Metal Mahfazalı Modüler YG. HücreleriMetal Mahfazalı Modüler YG. Hücreleri


Manevralar36

4.3 Metal Mahfazalı Modüler Hücreler ( MMMH ) :4.3 Metal Mahfazalı Modüler Hücreler ( MMMH ) :

30 Kasım 2002 Tarihinde yayınlanan Elektrik Kuvvetli Akım 30 Kasım 2002 Tarihinde yayınlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ile kullanılması zorunlu hale Tesisleri Yönetmeliği ile kullanılması zorunlu hale gelmiştir. gelmiştir.

Hücreler belirli tiplerde üretilerek akredite edilmiş Hücreler belirli tiplerde üretilerek akredite edilmiş laboratuvarlarda kısa devre dayanım, iç ark vb. testlere tabi laboratuvarlarda kısa devre dayanım, iç ark vb. testlere tabi tutularak onay alınmakta ve bu testlere uygun olarak imal tutularak onay alınmakta ve bu testlere uygun olarak imal edildiği belirtilmektedir.edildiği belirtilmektedir.

Ülkemizde henüz bu testlerin yapılabildiği merkezler Ülkemizde henüz bu testlerin yapılabildiği merkezler bulunmamakla birlikte, yerli üretim hücrelere tip test bulunmamakla birlikte, yerli üretim hücrelere tip test raporu alan çok sayıda imalatçı üretim yapmakta, ayrıca raporu alan çok sayıda imalatçı üretim yapmakta, ayrıca ithal edilerek de kullanılmaktadır.ithal edilerek de kullanılmaktadır.


Manevralar37


Manevralar38

MMM YG. Hücreler 10 – 36 kV. İşletme geriliminde ve MMM YG. Hücreler 10 – 36 kV. İşletme geriliminde ve muhtelif tiplerde imal edilerek kullanılmaktadır.muhtelif tiplerde imal edilerek kullanılmaktadır.

Bunlar ;Bunlar ;

YG. Giriş Hücresi YG. Giriş Hücresi Ölçü hücresi Ölçü hücresi Bara bağlama hücresiBara bağlama hücresi Bara yükseltme hücresi Bara yükseltme hücresi Yük ayırıcılı ve sigorta korumalı trafo çıkış hücresiYük ayırıcılı ve sigorta korumalı trafo çıkış hücresi Yük ayırıcılı sekonder korumalı trafo çıkış hücresi Yük ayırıcılı sekonder korumalı trafo çıkış hücresi Ayırıcılı YG. Çıkış hücresi Ayırıcılı YG. Çıkış hücresi Sekonder korumalı kesicili YG. Giriş/Çıkış hücresiSekonder korumalı kesicili YG. Giriş/Çıkış hücresi

Olarak sıralanabilir.Olarak sıralanabilir.


Manevralar39Metal Mahfazalı Modüler YG. HücreleriMetal Mahfazalı Modüler YG. Hücreleri


Manevralar40

MC veya açık adıyla Metal Clad YG. Hücreleri henüz MC veya açık adıyla Metal Clad YG. Hücreleri henüz ülkemizde üretilmediğinden ithal edilerek kullanıma ülkemizde üretilmediğinden ithal edilerek kullanıma sunulmaktadır. sunulmaktadır.

Metal Clad hücre ; içinde barındırdığı her teçhizat ayrı bir Metal Clad hücre ; içinde barındırdığı her teçhizat ayrı bir bölümde ve SF-6 gazı içinde bulunmaktadır.bölümde ve SF-6 gazı içinde bulunmaktadır.

Bir bölümdeki bir kısa devre yada arızanın diğer bölüme Bir bölümdeki bir kısa devre yada arızanın diğer bölüme ve sisteme yansıması önlenmiştir. SF- 6 Gazı içinde ve sisteme yansıması önlenmiştir. SF- 6 Gazı içinde yalıtıldığı için boyutlar daha da küçültülebilmektedir.yalıtıldığı için boyutlar daha da küçültülebilmektedir.

MMMH göre daha pahalı olduğundan, henüz kullanım MMMH göre daha pahalı olduğundan, henüz kullanım yoğunluğu bulunmamaktadır.yoğunluğu bulunmamaktadır.

4.4 Metal Clad YG. Hücreleri ( MC ) :4.4 Metal Clad YG. Hücreleri ( MC ) :


Manevralar41


Manevralar42

Metal Clad hücre Metal Clad hücre


Manevralar43

Metal Clad Hücre Metal Clad Hücre


Manevralar44

5.) EMNİYET MESAFELERİ 5.) EMNİYET MESAFELERİ


Manevralar45

Enerjili tesislerde, gerilim bulunan salınımsız haldeki iletkenlerin Enerjili tesislerde, gerilim bulunan salınımsız haldeki iletkenlerin birbirine yaklaşma mesafeleri aşağıda verilmiştir. birbirine yaklaşma mesafeleri aşağıda verilmiştir.

5050 -- 3.500 Volt İçin 3.500 Volt İçin 3030 cm.cm. 3.5003.500 -- 10.000 10.000 ““ 6060 cm.cm. 10.00010.000 -- 50.000 50.000 ““ 9090 cm.cm. 50.00050.000 -- 100.000100.000 ““ 150150 cm.cm.100.000100.000 -- 250.000250.000 ““ 300300 cm.cm.250.000250.000 -- 450.000450.000 ““ 450450 cm.cm.

Yapılacak çalışmalarda hat salınımı bu mesafelere ilave edilmelidir.Yapılacak çalışmalarda hat salınımı bu mesafelere ilave edilmelidir.

Yukarıda verilen ölçüler ;Yukarıda verilen ölçüler ;

İNSANLARIN GERİLİM ALTINDAKİ NOKTALARA İNSANLARIN GERİLİM ALTINDAKİ NOKTALARA YAKLAŞMA MESAFELERİ DEĞİLDİR!.YAKLAŞMA MESAFELERİ DEĞİLDİR!.


Manevralar46

a.a. EEnerjili bir teçhizat veya hatnerjili bir teçhizat veya hattıtın yakn yakıınnıında nda yapılacak çalışma; yapılacak çalışma;

“ “gerilim algerilim altıtında çanda çalışma “ kapsamınalışma “ kapsamına girer. girer.

• Çift devreli bir ENHÇift devreli bir ENH dire direğinde çğinde çift devreden birisi ift devreden birisi enerjili iken dienerjili iken diğğerinde yaperinde yapıılan çallan çalışışma dama da keza ; keza ;

“ “ gerilim altgerilim altıında yapnda yapıılan bir çallan bir çalışışmama”” say sayııllıır.r.

5.1. Enerji altında çalışma :5.1. Enerji altında çalışma :


Manevralar47

6.6. MANEVRAMANEVRALARLAR : :

Elektrik YG. Tesislerinde; tesisatın bir bölümünün,Elektrik YG. Tesislerinde; tesisatın bir bölümünün,

tamamının veya tesisin bir sonraki bölümününtamamının veya tesisin bir sonraki bölümünün

devreyedevreye alınması alınması veya devreden çveya devreden çııkarkarılmasınaılmasına

yönelik olarak..yönelik olarak..

Kesici veya Ayırıcılar ile yapılan Kesici veya Ayırıcılar ile yapılan

İşlemler MANEVRA olarak tanımlanır.İşlemler MANEVRA olarak tanımlanır.


Manevralar48


Manevralar49

6.1. Devrede olan kesici pozisyonlarının izlenmesi ; 6.1. Devrede olan kesici pozisyonlarının izlenmesi ;

Kesicilerin açık konumda iken her türlü işletme Kesicilerin açık konumda iken her türlü işletme koşullarında devreyi güvenli bir biçimde kesmeleri beklenir.koşullarında devreyi güvenli bir biçimde kesmeleri beklenir.

B beklentiye yönelik olarak ;B beklentiye yönelik olarak ;a.a. Kesicinin açık veya kapalı pozisyonu, güvenli bir konum Kesicinin açık veya kapalı pozisyonu, güvenli bir konum

göstergesi ile tanımlanabilmelidir.göstergesi ile tanımlanabilmelidir.

b.b. Kesici mekanizması üzerindeki açık ya da kapalı konum bilgisinin, Kesici mekanizması üzerindeki açık ya da kapalı konum bilgisinin, yardımcı devre ile beslenen ışıklı (açık veya kapalı) konum bilgisi yardımcı devre ile beslenen ışıklı (açık veya kapalı) konum bilgisi ile eşleştiği kontrol edilmelidir.ile eşleştiği kontrol edilmelidir.

c.c. Ancak, kesicinin her üç küvetinin içindeki hareketli kontakların, Ancak, kesicinin her üç küvetinin içindeki hareketli kontakların, itici mekanizma ile tahrik edildiği ve itici mekanizma ile tahrik edildiği ve konum bilgisinin en konum bilgisinin en azından bir faz için doğru olmayabileceğiazından bir faz için doğru olmayabileceği unutulmamalıdır. unutulmamalıdır.


Manevralar50

6.2 . İşletme halindeki ayırıcı pozisyonlarının izlenmesi : 6.2 . İşletme halindeki ayırıcı pozisyonlarının izlenmesi :

a.a. Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı YG. hücrelerinde de Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı YG. hücrelerinde de kullanılan bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle kullanılan bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen TM’de kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında tesis edilen TM’de kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum mesafede güvenli bir enerji devresini minimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.

b.b. Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin; tesis edilen Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin; tesis edilen mekanik kumanda düzeni ile ilgili olacağı mekanik kumanda düzeni ile ilgili olacağı unutulmamalı, kumanda kolunun açık konuma unutulmamalı, kumanda kolunun açık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının güvenli mesafede gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının güvenli mesafede uzaklaşmış olduğu gözle kontrol edilmelidir.uzaklaşmış olduğu gözle kontrol edilmelidir.


Manevralar51


Manevralar52

c.c. Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı YG. hücrelerinde de kullanılan Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı YG. hücrelerinde de kullanılan bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen TM’de bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen TM’de kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.

d.d. Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin; tesis edilen mekanik Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin; tesis edilen mekanik kumanda düzeni, ayırıcı iticilerinin sağlam ve normal kumanda düzeni, ayırıcı iticilerinin sağlam ve normal çalışabilmeleri ile olanaklı olacağı unutulmamalı, kumanda çalışabilmeleri ile olanaklı olacağı unutulmamalı, kumanda kolunun açık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının tamamının kolunun açık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının tamamının güvenli mesafede uzaklaşmış olduğu gözle kontrol güvenli mesafede uzaklaşmış olduğu gözle kontrol edilmelidir.edilmelidir.

e.e. MMMH ‘de bulunan ayırıcı konumlarının gözle izlenmesi MMMH ‘de bulunan ayırıcı konumlarının gözle izlenmesi mümkün olmadığından, sağlamlığı kontrol edilen kapasitif led mümkün olmadığından, sağlamlığı kontrol edilen kapasitif led gösterge ile enerjinin üç fazda da olmadığı kontrol edilmelidir. gösterge ile enerjinin üç fazda da olmadığı kontrol edilmelidir.


Manevralar53

6.3. Bir YG. t6.3. Bir YG. tesisesisi veya tesisinin bir bölümünde enerji i veya tesisinin bir bölümünde enerji kesilmesi ve teçhizatın kesilmesi ve teçhizatın gerilimsiz bgerilimsiz bıırakrakılılmaması için sı için ;;

• Tesise enerjiTesise enerji verebile verebilecek cek her kaynaktan her kaynaktan gelen irtibatı gelen irtibatı gözle görünür gözle görünür şşekilde ayekilde ayırmakırmak,,

KKesesici ve Ayırıcıları ici ve Ayırıcıları açaçıık k konumda konumda kilitlemek suretiylekilitlemek suretiyle,, tesisin yeniden tesisin yeniden enerjilenmesi riskine yol açabilecek enerjilenmesi riskine yol açabilecek sonuçların sonuçların ortadan kaldortadan kaldıırrılması..ılması..

hedefine yönelik olarak alınacak önlemler, ardışık hedefine yönelik olarak alınacak önlemler, ardışık olarak yapılmalıdır.olarak yapılmalıdır.


Manevralar54

6.4. Tesisin topraklanarak izole edilmesi6.4. Tesisin topraklanarak izole edilmesi

a.a. Enerji girişi bölümündeki ayırıcı topraklı ise Enerji girişi bölümündeki ayırıcı topraklı ise topraklama bıçaklarının toprak çenelerine iyice topraklama bıçaklarının toprak çenelerine iyice sabitlendiğinin görülmesi,sabitlendiğinin görülmesi,

b.b. Çalışma yapılacak bölüm ve çalışma yapılacak Çalışma yapılacak bölüm ve çalışma yapılacak bölüm sonunda topraklama tertibatı kullanarak önce bölüm sonunda topraklama tertibatı kullanarak önce toprak, sonra topraklanacak nokta irtibatının sıra ile toprak, sonra topraklanacak nokta irtibatının sıra ile yapılması,yapılması,

c.c. Enerji giriş yönünde girişin kısa devre tertibatı Enerji giriş yönünde girişin kısa devre tertibatı kullanılarak kısa devre edilmesi,kullanılarak kısa devre edilmesi,

d.d. Tesis MMMH ise, YG. Branşman direği varsa HST Tesis MMMH ise, YG. Branşman direği varsa HST ayırıcı açılarak topraklanmalı ve MMMH giriş hücresi ayırıcı açılarak topraklanmalı ve MMMH giriş hücresi toprak ayırıcısı kapatılmalı, toprak ayırıcısı kapatılmalı,


Manevralar55

e.e. Açılan ayırıcılarının kumanda tertibatlarının Açılan ayırıcılarının kumanda tertibatlarının kilitlenmesikilitlenmesi

f.f. Tesise ait güç transformatörü varsa AG. Tesise ait güç transformatörü varsa AG. Panosundaki ana şalterin açık konuma getirilmesi,Panosundaki ana şalterin açık konuma getirilmesi,

g.g. AG. Panosunda devrede olan şalterleri kayıt altına AG. Panosunda devrede olan şalterleri kayıt altına alınarak açılması alınarak açılması

işlemlerinin tamamlanması ile özetlenebilir.işlemlerinin tamamlanması ile özetlenebilir.


Manevralar56

Rin

g

Rin

g

giriş

i g

irişi

Rin

g Ç

ıkışı

Rin

g Ç

ıkışı

TR

AF

O

TR

AF

O

11 22 33 44 66 77


Manevralar57

h.h. METAL MAHFAZALI MODÜLER TİPLİ GİRİŞ METAL MAHFAZALI MODÜLER TİPLİ GİRİŞ HÜCRESİNE AİT TOPRAK AYIRICISI, HÜCRESİNE AİT TOPRAK AYIRICISI,

ENERJİLİ RİNG KABLO GİRİŞİNDE ENERJİLİ RİNG KABLO GİRİŞİNDE

ÜÇ FAZ + TOPRAK KISA DEVRESİ ÜÇ FAZ + TOPRAK KISA DEVRESİ YARATACAĞINDAN KAPATILAMAZ !. YARATACAĞINDAN KAPATILAMAZ !.

DİKKAT ! DİKKAT !

Tesis MMH ve kablo girişli ring üzerinde ise :Tesis MMH ve kablo girişli ring üzerinde ise :


Manevralar58

i.i. Bu durumda gerekli izole işlemi ; enerji girişi Bu durumda gerekli izole işlemi ; enerji girişi olabilecek noktalardaki ayırıcıların açılması ve olabilecek noktalardaki ayırıcıların açılması ve çalışılacak bölümü enerjileyen hücredeki toprak çalışılacak bölümü enerjileyen hücredeki toprak ayırıcısının kapatılması ile sağlanmalıdır.ayırıcısının kapatılması ile sağlanmalıdır.


Manevralar59

a.a. TM’de yapılacak bakım, onarım, arıza gibi çalışmalarda servis TM’de yapılacak bakım, onarım, arıza gibi çalışmalarda servis dışı edilmiş teçhizat üzerinde çalışacak personelin dışı edilmiş teçhizat üzerinde çalışacak personelin güvenliğini sağlamak ve teçhizatı korumak için kullanılan güvenliğini sağlamak ve teçhizatı korumak için kullanılan kartlardır. kartlardır.

a.1. Tehlike dokunma kartı.a.1. Tehlike dokunma kartı. ( KIRMIZI ( KIRMIZI RENK ) RENK )

a.2. Dikkat Gerilim altında çalışma var kartı,a.2. Dikkat Gerilim altında çalışma var kartı, ( SARI RENK)( SARI RENK)

a.3. Özel Durum kartı,a.3. Özel Durum kartı, ( BEYAZ RENK)( BEYAZ RENK)

a.4. Dokunma çalışma var kartı.a.4. Dokunma çalışma var kartı. ( TURUNCU RENK)( TURUNCU RENK)

6.5. Güvenlik ve ikaz kartları :6.5. Güvenlik ve ikaz kartları :


Manevralar60


Manevralar61

Güvenlik ve İkaz kartlarının yapılacak tüm manevralarda Güvenlik ve İkaz kartlarının yapılacak tüm manevralarda

asılması zorunludur.asılması zorunludur.

Kartların kullanılması ile unutkanlık ve dalgınlığın ortadanKartların kullanılması ile unutkanlık ve dalgınlığın ortadan

kaldırılmasına yönelik fayda sağlanacağı unutulmamalıdır.kaldırılmasına yönelik fayda sağlanacağı unutulmamalıdır.

Kartların kesinlikle silinmeyecek tükenmez kalemle doldurulması Kartların kesinlikle silinmeyecek tükenmez kalemle doldurulması ve bir kereye mahsus olarak kullanılması sağlanmalıdır. ve bir kereye mahsus olarak kullanılması sağlanmalıdır.

(Detaylı bilgi için İş Güvenliği seminer notlarında bknz.)(Detaylı bilgi için İş Güvenliği seminer notlarında bknz.)


Manevralar62


Manevralar63

Yapılacak manevra sonucunda, gerekli izole işlemleri Yapılacak manevra sonucunda, gerekli izole işlemleri gerçekleştirilerek güvenlik ve ikaz kartları asılmalıdır ;gerçekleştirilerek güvenlik ve ikaz kartları asılmalıdır ;

Kartı asan kişi, gerekçesini doldurarak imzalamalı ve kolayca Kartı asan kişi, gerekçesini doldurarak imzalamalı ve kolayca

düşmeyecek şekilde asmalıdır.düşmeyecek şekilde asmalıdır.

İş bitiminde kartı kaldıran kişi imzalamalı ve kart manevra İş bitiminde kartı kaldıran kişi imzalamalı ve kart manevra

tutanağının eki olarak korunmalıdır.tutanağının eki olarak korunmalıdır.

Bir güvenlik ya da ikaz kartının, kartı asan tarafından imzalanarak Bir güvenlik ya da ikaz kartının, kartı asan tarafından imzalanarak kaldırılması esas olmalıdır.kaldırılması esas olmalıdır.


Manevralar64

6.6. İş güvenliği ve 6.6. İş güvenliği ve genel tedbgenel tedbiirler:rler:

ÇalÇalışışmama öncesi öncesi ve çalve çalışışma süresince gerekli olan güvenlik ma süresince gerekli olan güvenlik tedbirleri tedbirleri alınmalı, alınmalı,

Maddi kayMaddi kayııpp ya da ya da iişş süresinin k süresinin kıısalmassalmasıı vb. gerekçe veya vb. gerekçe veya baskılarla dahi olsa, tam baskılarla dahi olsa, tam güvenlik tedbirleri algüvenlik tedbirleri alıınmadan nmadan herhangi bir iherhangi bir işşe girie girişşilmemelidirilmemelidir..

Çalışma öncesi Çalışma öncesi iişş güvenli güvenliğği ve ilk yardi ve ilk yardıım malzemeleri m malzemeleri kullankullanıılmaya hazlmaya hazıır durumda bulundurulmalr durumda bulundurulmalııddıır.r.

İş güvenliği ve ilk yardİş güvenliği ve ilk yardıım malzemelerinin m malzemelerinin kullanıma hazır kullanıma hazır durumda olup olmaddurumda olup olmadığınınığının kaydedilece kaydedileceğği, “ İlk yardi, “ İlk yardıım ve iş m ve iş güvenligüvenliğği malzemeleri baki malzemeleri bakıım defteri” düzenli bir şekilde m defteri” düzenli bir şekilde tutulmaltutulmalııddıır.r.


Manevralar65


Manevralar66

e.e. Günlük çalGünlük çalışışmalarmalarıın ban başışında ve sonunda bütün inda ve sonunda bütün işş güvenli güvenliğği i malzemelerimalzemeleri kontrol edilmeli ve kullankontrol edilmeli ve kullanıılmaslmasıında saknda sakıınca nca görülenler görülenler onarılmalıonarılmalı veya yenisi ile de veya yenisi ile değğiişştirilmelidir.tirilmelidir.

f.f. GeGeçişe çişe engel olan çalengel olan çalışışma yerlerinde ma yerlerinde şşerit ve ikaz levhalarerit ve ikaz levhalarıı ile ile emniyet önlemleri alemniyet önlemleri alıınmalnmalıı, gerekti, gerektiğğinde ilgili kuruluinde ilgili kuruluşşlarla larla iişşbirlibirliğği yapi yapıılmallmalııddıır.r.

g.g. TakımTakım ve malzeme dü ve malzeme düşmesi ve tesise enerji uygulanmasında şmesi ve tesise enerji uygulanmasında olası patlama sonucu parçaolası patlama sonucu parça tesi tesirriine karşı, çalışma bölgesinde ne karşı, çalışma bölgesinde bulunan kibulunan kişilerin şilerin baret baret takmaları sağlanmalıdır. takmaları sağlanmalıdır.

e.e. Personel yPersonel yapapıılacak bütün çallacak bütün çalışışmalarmalar için bilgilendirilmeli, için bilgilendirilmeli, yapacağı çalışma yazılı yapacağı çalışma yazılı iişş emri emri ile sınırlandırılarak kayıt altına ile sınırlandırılarak kayıt altına alınmalıdır.alınmalıdır.


Manevralar67

Tekrar servise alınacak olan enerjisiz tesiste en son yapılan işlem Tekrar servise alınacak olan enerjisiz tesiste en son yapılan işlem sırasından başlanarak;sırasından başlanarak;

a.a. Çalışma yapılan ve çalışma sırasında girilen tesis bölümlerinde Çalışma yapılan ve çalışma sırasında girilen tesis bölümlerinde izole işleminde konulan tüm uyarı levhaları ve fiziki engeller izole işleminde konulan tüm uyarı levhaları ve fiziki engeller

kaldırılmalı,kaldırılmalı,b.b. Çalışma bölgesini içine alan her yöndeki mahalli topraklama Çalışma bölgesini içine alan her yöndeki mahalli topraklama

tertibatı alınmalı,tertibatı alınmalı,c.c. Kesicinin tekrar kontrol edilerek açık konumda olduğunun Kesicinin tekrar kontrol edilerek açık konumda olduğunun görülmesi ile;görülmesi ile;I.I. Çalışan tüm personel toplanıp sayım yapılmalı,Çalışan tüm personel toplanıp sayım yapılmalı,II.II. Enerji verilecek bölgede herkesin duyacağı bir şekilde “ENERJİ Enerji verilecek bölgede herkesin duyacağı bir şekilde “ENERJİ

VERİLİYOR!. Uyarısı yapılmalı,VERİLİYOR!. Uyarısı yapılmalı,

ve tesise enerji verilmelidir.ve tesise enerji verilmelidir.

6.7. Tesise enerji verilmesi ve devreye alınması :6.7. Tesise enerji verilmesi ve devreye alınması :


Manevralar68

d.d. Her ayırıcı kapatıldığında; hareketli kontaklarının sabit kontaklara Her ayırıcı kapatıldığında; hareketli kontaklarının sabit kontaklara tam olarak oturduğundan emin olunmalı,tam olarak oturduğundan emin olunmalı,

e.e. Tesis giriş ayırıcısı kapatılarak baralara gerilim uygulanmalı,Tesis giriş ayırıcısı kapatılarak baralara gerilim uygulanmalı,

f.f. Kesici kapatılarak tesise enerji verilmeli, Kesici kapatılarak tesise enerji verilmeli,

f.f. YG. Giriş bölümündeki ölçü aletinden üç fazın normal YG. Giriş bölümündeki ölçü aletinden üç fazın normal

olduğunun kontrol edilmeli,olduğunun kontrol edilmeli,

g.g. AG. Panosu şalterleri normal konuma getirilerek tesisin AG. Panosu şalterleri normal konuma getirilerek tesisin

devreye alınmalı, devreye alınmalı,

i.i. 0,4 kV. Ölçü aletlerinden üç fazın da normal olduğu 0,4 kV. Ölçü aletlerinden üç fazın da normal olduğu

görülmelidir.görülmelidir.


Manevralar69

6.8. Kilitleme ve 6.8. Kilitleme ve kkiitlemetlemelerler

a.a. Kilitleme ;Kilitleme ;

Bir kesme veya ayBir kesme veya ayıırma rma techizatı açık veya kapalı konuma alınmışsa, techizatı açık veya kapalı konuma alınmışsa,

bu konumda kalmasını sağlamak ve müdahale edilmesini önlemek içinbu konumda kalmasını sağlamak ve müdahale edilmesini önlemek için

haricen kullanılan, sonradan alınan ve genellikle asma kilit aparatıharicen kullanılan, sonradan alınan ve genellikle asma kilit aparatı

kullanılarak yapılan işlemdir,kullanılarak yapılan işlemdir,


Manevralar70

b. Kitleme ;b. Kitleme ;

Tesisin yapılması veya sonraki aşamada tesisin fonksiyonel olarak Tesisin yapılması veya sonraki aşamada tesisin fonksiyonel olarak hatalı manevra yapılmasına engel olması için kurulan, kalıcı kontrol hatalı manevra yapılmasına engel olması için kurulan, kalıcı kontrol ve kumanda düzeneklerine verilen isimdir.ve kumanda düzeneklerine verilen isimdir.

Mekanik ve elektriki kitlemeler olarak uygulanmaktadır.Mekanik ve elektriki kitlemeler olarak uygulanmaktadır.

Örnek olarak hücre önüne monte edilen dahili topraklı tip ayırıcı Örnek olarak hücre önüne monte edilen dahili topraklı tip ayırıcı kumanda mekanizması, ayırıcı kapalı iken toprak kumandasını kumanda mekanizması, ayırıcı kapalı iken toprak kumandasını mekanik olarak kitlemektedir.mekanik olarak kitlemektedir.

Yine mekanik kitlemeye örnek olarak MMMH’de bulunan kitlemeler Yine mekanik kitlemeye örnek olarak MMMH’de bulunan kitlemeler gösterilebilir.gösterilebilir.

Elektriki kitlemeler genellikle yardımcı gerilim kullanılarak yapılırlar. Elektriki kitlemeler genellikle yardımcı gerilim kullanılarak yapılırlar. Kesici kapalı iken, ayırıcı elektriki kilit kumanda gerilimi kesilerek Kesici kapalı iken, ayırıcı elektriki kilit kumanda gerilimi kesilerek yapılan kitleme buna örnektir.yapılan kitleme buna örnektir.


Manevralar71

6.9. Manevra için yardımcı teçhizatın yerleştirilmesi ; 6.9. Manevra için yardımcı teçhizatın yerleştirilmesi ;

a.a. YG. Tesisinde kullanılacak olan yalıtkan pensler, sigortalar, YG. Tesisinde kullanılacak olan yalıtkan pensler, sigortalar, ayırıcı ve kesici kolları hücre içinde duvara ulaşılabilir şekilde ayırıcı ve kesici kolları hücre içinde duvara ulaşılabilir şekilde yerleştirilmelidir.yerleştirilmelidir.

a.a. Ayırıcı kumanda mekanizması, manevrada basılan zeminden en Ayırıcı kumanda mekanizması, manevrada basılan zeminden en az 50 cm. ve en fazla 170 cm. yükseklikte olmalıdır. az 50 cm. ve en fazla 170 cm. yükseklikte olmalıdır.

( Harici tesislerde bu yükseklik arttırılabilir.)( Harici tesislerde bu yükseklik arttırılabilir.)


Manevralar72

7. YG. ÇALIŞMALARINDA DİKKAT EDİLMESİ 7. YG. ÇALIŞMALARINDA DİKKAT EDİLMESİ

GEREKEN HUSUSLAR:GEREKEN HUSUSLAR:


Manevralar73

7.1. 7.1. Genel kurallar:Genel kurallar:

YYG. TG. Tesislerinde esislerinde programlanan programlanan her tür çalher tür çalışışmama,, a aşşaağığıdakidaki hususlar hususlar dikkate alınarak dikkate alınarak yapyapıılmallmalııddıır. r.

Yüksek gerilim tesislerine görevlilerin dYüksek gerilim tesislerine görevlilerin dışıışındaki ndaki şşahahııslar slar girmemelidir.girmemelidir. BuBu kişilerin YG. Tesislerine girmesi, kişilerin YG. Tesislerine girmesi, görevli görevli mühendisin mühendisin kontrolükontrolü ve sorumluluğunda, ve sorumluluğunda, kikişşisel koruyucu isel koruyucu malzemelermalzemelerinin kullan kullanıılmaslmasıı ile ile mümkün mümkün olacağı olacağı unutulmamalıdır.unutulmamalıdır.

Istaka ile manevra yapIstaka ile manevra yapıılmaslmasıı gereken ay gereken ayıırrııccıılarlarıın manevralarn manevralarıındanda,, izole manevra çubuğu dışında bir malzeme izole manevra çubuğu dışında bir malzeme kullankullanıılmalmamamallıdııdır. r.

Gerek izole mGerek izole manevra anevra çubuğu ile manevra çubuğu ile manevra yapyapıılan aylan ayıırrııccıılarlar,, gerekse mekanigerekse mekanikk kollu ay kollu ayıırrııccıı manevralar manevralarıında nda izoleizole eldiven, baret, eldiven, baret, izole izole ayakkabayakkabıı ve tesisat ve tesisatıın özellin özelliğğine göre ine göre izoleizole hal halıı veya tabure veya tabure kullankullanıılmallmalııddır.ır.


Manevralar74

7.2. İş güvenliğinin sağlanması için ;7.2. İş güvenliğinin sağlanması için ;

Üzerinde çalÜzerinde çalışıışılacak teçhizatlacak teçhizatıı gerilim alt gerilim altıına alabilecek na alabilecek olan kesiciolan kesici

önce, ayırıcı sonra önce, ayırıcı sonra açaçıılmallmalııddıır.r.

Kesici ve ayKesici ve ayıırrııccıılarlarıın her n her üç üç fazfazıınnıın n da da açaçıık olduk olduğğu gözle veu gözle ve/veya/veya uygun araçlarla kontrol edilmelidir.uygun araçlarla kontrol edilmelidir.

Kesici ve ayKesici ve ayıırrııccıılar açlar açıık durumda kilitlenmelidir.k durumda kilitlenmelidir.

Tesisin güvenlik altTesisin güvenlik altıına alna alıınması amacnması amacııyla kesme cihazlaryla kesme cihazlarıı ile ile kumanda tertibatkumanda tertibatıı üzerine EMNİYET KARTLARI, İKAZ VE İHBAR üzerine EMNİYET KARTLARI, İKAZ VE İHBAR levhalarlevhalarıı sağlam ve kolayca düşmeyecek şekilde asılmalıdırsağlam ve kolayca düşmeyecek şekilde asılmalıdır..

ÇalÇalışışma yerinde gerilim yokluma yerinde gerilim yokluğğunun kontrolüunun kontrolü,, iletkenlerin her iletkenlerin her biri üzerinde neon lambalbiri üzerinde neon lambalıı YG. YG. kontrol kontrol çubuğuçubuğu, hat tüfe, hat tüfeğği ve i ve benzeri özel aletler yardbenzeri özel aletler yardıımmıı ile yap ile yapıılmallmalııddıır.r.

Kesici açıldığında her üç fazın da açık olduğu neon lambalı Kesici açıldığında her üç fazın da açık olduğu neon lambalı kontrol çubuğu ile kontrol edildikten sonra ayırıcı açılabilir.kontrol çubuğu ile kontrol edildikten sonra ayırıcı açılabilir.


Manevralar75

11

22

33

44

HH

H/2H/2

HHHat tüfeği


Manevralar76

55

33

HAT TÜFEĞİ:


Manevralar77

f.f. KKıısa devre edilme amacsa devre edilme amacıı ile iletkenlerin üzerine ç ile iletkenlerin üzerine çııplak iletkenin plak iletkenin el ile atel ile atıılmaslmasıınnıın tehlikeli oldun tehlikeli olduğğuu, bu yüzden can kaybı ile , bu yüzden can kaybı ile sonuçlanan kazalar olduğusonuçlanan kazalar olduğu unutulmamal unutulmamalııddıır.r.

g.g. Gerilim yokluGerilim yokluğğu tespit edilince topraklama ve ku tespit edilince topraklama ve kıısa devre etme sa devre etme iişşlemleri, çallemleri, çalışışma yerinin mümkün olduma yerinin mümkün olduğğu kadar yaku kadar yakıınnıında ve nda ve çalçalışışma yerini besleyebilecek bütün kollar üzerinde yapma yerini besleyebilecek bütün kollar üzerinde yapıılmallmalııddıır.r.

h.h. Topraklama ayTopraklama ayıırrııccıılarlarıınnıın kapatn kapatıılmlmışış olmas olmasıı halinde dahi halinde dahi yukarıda belirtilen yukarıda belirtilen iişşlem aynen uygulanmallem aynen uygulanmalııddıır.r.

i.i. Enerji kesilmesi ve gerilim yokluğu kontrol edildikten sonra Enerji kesilmesi ve gerilim yokluğu kontrol edildikten sonra yapılacak olan tyapılacak olan topraklama ve kopraklama ve kıısa devre etme isa devre etme işşleminleminde;de; yalyalııtkan eldivenler, baret, yaltkan eldivenler, baret, yalııtkan ayakkabtkan ayakkabıı, yal, yalııtkan haltkan halıı veya veya tabure ile yaltabure ile yalııttıılmlmışış zeminde topraklama tertibatı zeminde topraklama tertibatı kullankullanıılmallmalııddıırr..


Manevralar78

j.j. İzolasyon İzolasyon iişşlemlemi,i, enerji kaynaklar enerji kaynaklarıından ayrndan ayrıılmlmışış olan hat parçalar olan hat parçalarıı üzerinde de yapüzerinde de yapıılmallmalııddıır. r. Enerjisi kesilen ENH’nın,Enerjisi kesilen ENH’nın, rüzgarla statik rüzgarla statik gerilim oluşumu, gerilim oluşumu, atmosferik aatmosferik aşışırrıı gerilimler gerilimler ve i ve indüksiyon tesirindüksiyon tesiri ile tehlikeli gerilim altında ile tehlikeli gerilim altında kalmkalmışış olabil olabileceği unutulmamalıdır.eceği unutulmamalıdır.

k.k. Topraklama ayTopraklama ayıırrııccıı b bııçaklarçaklarıınnıın hepsinin kapaln hepsinin kapalıı olmas olmasıına dikkat na dikkat edilmelidir.edilmelidir.

l.l. ÇalÇalışışma yerleri; levhalar, bayraklar, fma yerleri; levhalar, bayraklar, fiilamalar, kordonlar, lamalar, kordonlar, bariyerler vb. ibariyerler vb. işşaretaret ve fiziki engellerle ve fiziki engellerle ssıınnıırlandrlandıırrıılmallmalııddıırlar.rlar.

m.m. Gerilim altGerilim altıında kalmnda kalmışış bulunan tesis bölümlerine yakla bulunan tesis bölümlerine yaklaşışılmaslmasıınnıı yasaklayyasaklayııccıı levhalar konulmal levhalar konulmalııddıır.r.

n.n. Kondansatör bulunan yerlerde her iKondansatör bulunan yerlerde her işşlemden önce lemden önce kondansatörlerin bokondansatörlerin boşşalalması beklenerek kontrol edilmesi ması beklenerek kontrol edilmesi gerekmektedir. gerekmektedir.


Manevralar79

o.o. Çok sayıda hücre ve farklı fider girişleri bulunan tesislerde, tÇok sayıda hücre ve farklı fider girişleri bulunan tesislerde, ters ers bbeesleme olasılığına karşı, bu sleme olasılığına karşı, bu hücrelere “ bu fidere tersten enerji hücrelere “ bu fidere tersten enerji gelebilir.” gelebilir.” şşeklinde uyareklinde uyarıı levhalar levhalarıı asılmalıdır.asılmalıdır.

p.p. Bu durum iki taraftan beslenen ve bir hat bölücü Bu durum iki taraftan beslenen ve bir hat bölücü (kuplaj) (kuplaj) ayayıırrııccıı ile ayrile ayrıılan Y.G. hattlan Y.G. hattıındaki ayndaki ayıırrııccıınnıın kolun kolu,, aç açıık vek veyaya kapal kapalıı iken iken emniyetli bir emniyetli bir şşekilde kilit altekilde kilit altıında tutulmalnda tutulmalıı ve dire ve direğğin her iki in her iki yüzüne de uzaktan okunabilecek yüzüne de uzaktan okunabilecek şşekilde “ Dikkat çift yönlü ekilde “ Dikkat çift yönlü besleme var.” levhasbesleme var.” levhasıı asılmalıdır.asılmalıdır.

q.q. YapYapıılacak çallacak çalışışmalarda cihazlarmalarda cihazlarıın enerjin enerjisisi kesilmeden hücre kesilmeden hücre önü önü koruma kapkoruma kapıılarlarıı aç açıılmamallmamalıdır.ıdır.

p.p. ÇalÇalışışma bitiminde alma bitiminde alıınmnmışış olan güvenlik önlemleri kald olan güvenlik önlemleri kaldıırrıılmallmalıı, , tesise enerji, tesise enerji, hücre kaphücre kapıılarlarıı kapat kapatıılldıktan sonra verilmelidir.dıktan sonra verilmelidir.


Manevralar80

s.s. Y.G. tarafY.G. tarafıında kesici bulunmayan transformatörün Y.G. ve nda kesici bulunmayan transformatörün Y.G. ve A.G. tarafA.G. tarafıından devre dndan devre dışıışı b bıırakrakıılmaslmasıı işlemi için ; işlemi için ; AG. AG. taraftarafıından bandan başşlamak üzere önce kesme lamak üzere önce kesme işlemi tamamlanarak işlemi tamamlanarak yük boşaltılmalı, daha yük boşaltılmalı, daha sonra YG. tarafsonra YG. tarafıındandakiki ay ayıırrıcı açılmalıdır.ıcı açılmalıdır.

t.t. Y.G. SigortalarY.G. Sigortaları;ı; ancak görevlinin uzanabilece ancak görevlinin uzanabileceğği bütün i bütün iletkenlerin enerjisi kesildikten sonrailetkenlerin enerjisi kesildikten sonra,, (jeneratör vb. tersten (jeneratör vb. tersten besleme tehlikesine karşı) besleme tehlikesine karşı) sigortansigortanıın her iki tarafn her iki tarafıında nda da da gerilim bulunmadgerilim bulunmadığıığı kontrol edilecek ve daha sonra orijinali kontrol edilecek ve daha sonra orijinali ile deile değğiişştirilecektir.tirilecektir.

u.u. Bara gBara gerilimi kesilerilimi kesilemiyorsa, ayırıcı açılması suretiyle emiyorsa, ayırıcı açılması suretiyle sigorta sigorta dedeğişğiştirtirilmesi sırasında, izole pensilmesi sırasında, izole pens, baret, yal, baret, yalııtkan tabure tkan tabure veya halveya halıı, yal, yalııtkan eldiven kullantkan eldiven kullanıılmalmalıdır. lıdır.

( Gerilim altında çalışma koşulları dikkate alınarak ( Gerilim altında çalışma koşulları dikkate alınarak yapılmalıdır.)yapılmalıdır.)


Manevralar81

v.v. AyAyıırrııccıı b bııçaklarçaklarıı aç açııkken üst kontaklarda gerilim var isekken üst kontaklarda gerilim var ise,, o direk o direk enerji altenerji altıında olacanda olacağığından bu durumda sigorta dendan bu durumda sigorta değişğiştirme itirme işşi i yapyapıılacaksa gerilim altlacaksa gerilim altıında çalnda çalışışma kurallarma kuralları uygulanmalıdır.ı uygulanmalıdır.

w.w. Direk üzerine çDirek üzerine çııkkıılmadan önce direlmadan önce direğğin her türlü gerilimden in her türlü gerilimden ararıındndıırrııldldığıığından emin olunacaktndan emin olunacaktıır. Direr. Direğğe çe çııkan bir kimsede kan bir kimsede emniyet kemeri, güvenlik ayakkabemniyet kemeri, güvenlik ayakkabııssıı, baret, tak, baret, takıım torbasm torbasıı, vb. , vb. kikişşisel koruyucular isel koruyucular ve yardımcı malzemeler ve yardımcı malzemeler bulundurulmalbulundurulmalııddıır.r.

x.x. DireDireğğin cinsine göre hazin cinsine göre hazıırlanmrlanmışış t tıırmanma crmanma cııvatalarvatalarıı, ayakç, ayakçıık, k, özel kanca ve merdiven gibi tözel kanca ve merdiven gibi tıırmanrmanma malzemeleri ma malzemeleri kullanılmalı, ekullanılmalı, emniyet kemeri çalmniyet kemeri çalışışma süresince ma süresince montörü montörü taşıyabilecek taşıyabilecek noktalara banoktalara bağğlanmallanmalııddıır.r.

y.y. KaldKaldıırma ve tarma ve taşışıma araçlarma araçlarıınnıın n enerjili veya enerjisiz ienerjili veya enerjisiz iletkenler letkenler yakyakıınnıında kullannda kullanıılmaslmasıı gerekiyorsa, çalışma sırasında gerekiyorsa, çalışma sırasında iletkenlere iletkenlere yaklaşmamaları ve yaklaşmamaları ve temas etmemeleri için özel temas etmemeleri için özel önlemler alönlemler alıınmalnmalııddıır.r.


Manevralar82

ab.ab. ENH‘da yapılacak çalışmalarda enerji kesilmesinin yeterli ENH‘da yapılacak çalışmalarda enerji kesilmesinin yeterli olamayacağı, bu hattan beslenen müşterilerde bulunan ikincil olamayacağı, bu hattan beslenen müşterilerde bulunan ikincil enerji kaynakları ( jeneratör vb.) nedeniyle ters besleme enerji kaynakları ( jeneratör vb.) nedeniyle ters besleme sonucu oluşan kazaların yaşandığı unutulmamalıdır.sonucu oluşan kazaların yaşandığı unutulmamalıdır.

ac.ac. YG. Kablolarının enerjisi kesilse bile kapasitör etkisi nedeniyle YG. Kablolarının enerjisi kesilse bile kapasitör etkisi nedeniyle bir süre şarjlı olacağı unutulmamalıdırbir süre şarjlı olacağı unutulmamalıdır..

ad.ad. ENH. Çalışmalarında EDK elemanları tarafından yapılan enerji ENH. Çalışmalarında EDK elemanları tarafından yapılan enerji kesme manevrasından sonra, enerjisiz kaldığı belirtilen hatta, kesme manevrasından sonra, enerjisiz kaldığı belirtilen hatta, hat tüfeği ile enerji yokluğu kontrol edilmeden çalışma hat tüfeği ile enerji yokluğu kontrol edilmeden çalışma yapılmaması gerektiğini, hatalı manevra sonucu çalışılacak yapılmaması gerektiğini, hatalı manevra sonucu çalışılacak olan hattın hala enerjili olabileceği ve bu nedenle çok sayıda olan hattın hala enerjili olabileceği ve bu nedenle çok sayıda can kaybına yol açan kazanın yaşandığı unutulmamalıdır.can kaybına yol açan kazanın yaşandığı unutulmamalıdır.


Manevralar83

9. SORU VE YANITLAR :9. SORU VE YANITLAR :


Manevralar84

Teşekkürler..Teşekkürler..

Görsel kaynaklarından yararlandığımız ; Siemens, Ulusoy ve Elimsan’a TEK’ TEİAŞ teşekkür ederiz.

yg.tesislerinde manevra

Documents