yil: 2012 / sayi: 44 - stb2012/09/22 · yazışma adresi sakarya ticaret borsası tekeler mevkii...

1957

SAKARYA TİC ARET BORSASI

S A K A R Y A C O M M O D I T Y E X C H A N G E

YIL: 2012 / SAYI: 44

Tar›m m›?Sanayi mi?

Sa¤l›kl › Topra¤›nVazgeçi lmezi OrganikMadde Oluflturulmas› veYönetimi

Tar›m‹l imizde Son Y›l lardaH›zla Geliflen BirSektör Oldu

Hayvanc› l ›ktaGerçek Fiyat ProjesiBaflar›yla Tamamland›

Yazışma AdresiSakarya Ticaret BorsasıTekeler Mevkii 54200Adapazarı / SAKARYATel: 0264 278 42 30 - 5 hatFax: 0264 278 42 32web: www.stb.org.tre-mail: [email protected]@stb.org.tr

SahibiSakarya Ticaret Borsası adınaYönetim Kurulu BaşkanıFikri KOÇe-mail: [email protected]

Sorumlu MüdürSakarya Ticaret BorsasıGenel SekreteriYiğit Ateş

Yayın KuruluAdem SARIYönetim Kurulu Başkan Yrd.Ahmet ERKANYönetim Kurulu Başkan Yrd.

Yayına HazırlayanZümran CEBECİPersonel ve İdari İşler Şefi

Basım Yeri veGrafik TasarımYILKO GRAFİKwww.yilkografik.com.tr

SAKARYA TiCARET BORSASI1957


01 SAKARYA TiCARET BORSASI1957


02

BaşkandanS.T.B.Yönetim Kurulu BaşkanıFikri KOÇ

sayfa

03

Arazi ToplulaştırmaÇalışmaları’nın Hızla ÜlkeGeneline Yayılması veUygulanması Şarttır.S.T.B. Meclis BaşkanıAhmet GÜZ

sayfa

04

IMATHIA Ticaret OdasıBorsamızda

sayfa

05

Tarım mı? Sanayi mi?S.T.B.Genel SekretesiYiğit ATEŞ

sayfa

06

Arazi Toplulaştırılması

sayfa

25

sayfa

07sayfa

12

HayvancılıktaGençek Fiyat ProjesiBaşarıyla Tamamlandı

sayfa

19sayfa

13

1957

sayfa

15

sayfa

29sayfa

31

Sağlıklı Toprağın VazgeçilmeziOrganik Madde Oluşturulmasıve Yönetimi

BorsamızdanHaberler

Tarım İlimizde Son YıllardaHızla Gelişen Bir Sektör OlduTarım İl MüdürüAbdullah KESKİN

Sığırlarda Mastitis(Meme İltihabı)

Ekmeğin Tarihçesi

Ayçiçeğinde YeterliPotansiyelimiz VarS.T.B. Yönetim KuruluBşk. Yrd. Ahmet ERKAN

Mustafa Kemal Atatürk

Milli ekonominin temeli ziraattir. Bunun içindir ki, ziraattekalkınmaya büyük önem vermekteyiz. Köylere kadaryayılacak programlı ve pratik çalışmalar, bu maksadaerişmeyi kolaylaştıracaktır. Fakat, bu hayatî işi, isabetleamacına ulaştırabilmek için, ilk önce ciddî etütlere dayalıbir ziraat siyaseti tesbit etmek ve onun için de, herköylünün ve bütün vatandaşların kolayca kavrayabileceğive severek tatbik edebileceği bir ziraat rejimi kurmaklâzımdır. Bu siyaset ve rejimde, önemle yer alabileceknoktalar başlıca şunlar olabilir: Bir defa, memlekette

topraksız çiftçi bırakılmamalıdır. Bundan daha önemliolanı ise, bir çiftçi ailesini geçindirebilen toprağın, hiçbirsebep ve suretle, bölünmez bir mahiyet alması. Büyükçiftçi ve çiftlik sahiplerinin işletebilecekleri arazi genişliği,arazinin bulunduğu memleket bölgelerinin nüfuskesafetine ve toprak verim derecesine göre sınırlandırmaklâzımdır.





04

STB Meclis BaşkanıAhmet GÜZ

STB Yönetim Kurulu BaşkanıFikri KOÇ

BaşkandanBaşkandan ARAZi TOPLULAŞTIRMA ÇALIŞMALARI’NINHIZLA ÜLKE GENELİNE YAYILMASI VEUYGULANMASI ŞARTTIR

ARAZi TOPLULAŞTIRMA ÇALIŞMALARI’NINHIZLA ÜLKE GENELİNE YAYILMASI VEUYGULANMASI ŞARTTIR

Ülkemizdeki tarım işletmelerinin sayıları her geçengün artmakta ve buna bağlı olarak da işletme büyüklükleriazalmaktadır. Oysa AB ülkeleri başta olmak üzeregelişmiş ülkelerde işletme sayılarında azalma, ortalamaişletme büyüklüklerinde ise artma görülmektedir.

Küçük ve çok parçalı işletme yapısı teknoloji kullanımınıgüçleştirmekte, emek verimliliğini düşürmekte yeterlisermaye birikimini engellemektedir.

Çiftçi kayıt sistemi sonuçlarına göre, 2007 yılı itibariylekayıt altında gözüken tarım arazisi büyüklüğü yaklaşık17 milyon hektar olup, işletme sayısı 2.6 milyon adettir.Dolayısıyla çiftçi başına düşen tarım alanı 6 hektarıgeçmemektedir. Halbuki Avrupa Birliği ülkelerinde isebu rakam ortalama 20 hektar seviyelerindedir. Üstelikişletmelerin sahip olduğu ortalama 6 hektarlık tarımarazisi parçalanmış vaziyettedir, bir bütün halinde veaynı mevkide değildir.

Arazi toplulaştırması; tarımsal üretimin arttırılmasıamacıyla, küçük parseller halinde birden fazla parçayabölünmüş, değişik yerlere dağılmış veya elverişsizbiçimde şekillenmiş arazilerin modern tarım işletmeciliğiesaslarına göre birleştirilmesi, şekillendirilmesi vedüzenlenmesi işlemidir.

Türkiye’de ilk defa arazi toplulaştırma uygulamalarıKonya İli Çumra İlçesinin Kargın Köyünde başlamış vedaha sonra Türkiye’nin muhtelif yerlerinde benzeruygulamalara devam edilmiştir. Yapılan arazitoplulaştırılması sonunda;

İşletmelerin Net Arazi Kullanma Alanı’nda artış

gözlenmiştir.• Parsel sayısı azalıp, parsel büyükleri artmış, parselşekilleri düzenlenmiş ve şahıslara ait hisseler birleştirilerekbütün bir parsel haline getirilmiştir.• Parsellerin korunmasında kullanılan malzemedetasarrufa gidilmiştir.• İşletme merkezi ile parseller arasındaki mesafe olumluyönde azaltılmıştır.• Teknik tarım yöntemlerinin kullanılması daha kolayolduğundan işçilik maliyetleri azalmıştır.• Sulama proje yatırım giderlerinde de tasarrufsağlanmıştır.• Tarım işletmelerinde verim ve gelir artışı sağlanmaktadır.• Proje alanındaki çiftçiler arasında sınır ihtilafları sonaermiş ve huzur sağlanmıştır.

Yeniden üretilmeyen ve üretimde insanoğlunun katkısıbulunmayan doğal kaynaklarımızdan olan topraklarımızındaha iyi korunması ve daha verimli kullanılmasınınsağlanması için ARAZİ TOPLULAŞTIRMA çalışmalarınınhızla ülke geneline yayılması ve tüm ülkede uygulanmasışarttır.

Son söz,

Amacımız sağlıklı gıda sağlıklı toplum.

Hızla değişen dünyamızda beslenme konusu, dünolduğu gibi bugünde önemini arttırarak devam etmektedir.Üretilen gıda ve yem ham maddelerinin işlenmesideğerlendirilmesi ve tüketime sunulmasının yolaşamasında kalite kontrolünün yapılması tüm dünyadaolduğu gibi ülkemizde de büyük önem arz etmektedir.AB ‘ye üye ülkelerin ithal ettiği ürünlerde halk sağlığınıkorumak amacıyla belirli standart araması ve bustandartlara uymayan ürünleri geri çevirmesi üreticifirmalarımızın kalite yönünden kendilerini sorgulamalarınıgerektirmektedir. Gıda, tüketiciyi korumak amacıylaçıkarılan yasalar neticesinde istenilen standartlara uygunüretim yapılıp yapılmadığının göstergesi; ancak üretilenürünlerin laboratuvarlarda yapılacak analiz sonucundaüretici firmanın aldığı rapor ile ürettiği ürünün kaliteli vesağl ık l ı o lduğunu ispat etmek zorundadır .

İlimizde 2006 yılında faaliyete geçirdiğimiz Gıda KontrolLaboratuvarı “aflatoksin analizi” ile hizmet vermeyebaşlamıştır. Laboratuvarımız en yeni teknolojiye sahipcihazlar ile donatılmış deney çalışmalarını “TS EN ISO/IEC17025: Deney ve Kalibrasyon laboratuvarlarının Yeterliliğiİçin Genel Şartlar” standardına bağlı olarakgerçekleştirmektedir.

Daha sonraları müşterilerimizden gelen taleplerdoğrultusunda diğer analiz gereksinimlerini karşılamakamacıyla, 2008 yılında kimya ve mikrobiyolojilaboratuvarlarını kurarak analiz hacmini genişletmiş veSakarya’nın gıda analizi ihtiyacını karşılayan ilk “GıdaKontrol Laboratuvarı” olmuştur.

Laboratuvarımız Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)tarafından akredite laboratuvar olarak faaliyetlerinedevam etmektedir. Uluslararası geçerliliğini kanıtlamışolan laboratuarımızda fındık, yer fıstığı, Antep fıstığı,

ceviz, mısır, susam, kabak çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği,baharat çeşitleri ve hububatlarda aflatoksin analizleri ileet ürünleri, süt ürünleri, tahıl ürünleri, bal ve baharatçeşitlerinde, meyve ve sebzelerde, şekerli gıdalardakimyasal analizler yapılmaktadır. Tüm gıda ürünlerindemikrobiyolojik analizler gerçekleştiri lmektedir.Laboratuvarımız çeşitli ürün gruplarında yaklaşık 140farklı analiz parametresi ile hizmet vermektedir. 2011yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile gıda kontrollaboratuvarlarına yem analizi yapma yetkisinin deverilmesine bağlı olarak yem analizi ile ilgili çalışmalarabaşlanmış, yine 2012 yılı içerisinde bu analizlerin dekapsama alınması planlanmaktadır.

“Türkiye’de Kalite Altyapısını Güçlendirme Projesi”kapsamında “Aflatoksin Analizi Yeterlilik Testi Sağlayıcısı”olarak atanan laboratuvarımız deneyimlerini ve teknikbilgi birikimini paylaşmak üzere eğitim ve danışmanlıkfaaliyetlerine başlamıştır.

Kalite güvence sistemi ve akreditasyonun gereğiolarak son 6 yıldır ulusal ve uluslararası yeterlilik test vedeney programlarına katılarak almış olduğumuz iyisonuçların haklı gururunu yaşamaktayız.

Bilginin paylaştıkça çoğaldığına olan inancımızlalaboratuvar ımız ve h izmet ler imiz hakk ındasizlere kısaca bilgi vermek istedik. Elimizi uzattığımız hergıdanın da güvenilir olmasını beklemek hepimizin endoğal hakkıdır. İşte bu hakkın, gıda tüketen herkeseulaşabilmesi ise ancak gıda kontrol hizmetleri zincirininsağlam olmasına bağlıdır. Adapazarı Gıda KontrolLaboratuvarı bu amacı ilke edinmiş tüm kurum vekuruluşlara zaman kurumsal destek vermeye hazırdır. “Bütünlüğü koru

Geliri paylaş”

1957


1957


SAKARYA TiCARET BORSASI06SAKARYA TiCARET BORSASI 05

AB hibe destekli ‘Tarım ve Balıkçılık Hibe Programı’kapsamında yürütülen Real Price of Live Stock projemizinuluslararası ortağı olan Yunanistan’ın Imathia TicaretOdası yetkilileri borsamızı ziyaret etti.

Ziyaret faaliyetleri kapsamında ilimizde tarım vehayvancılıkla iştigal eden üyelerimize yönelik hem işortaklıklarının kurulması hem de Yunanistan’daki iyiuygulama örnekleri üyelerimize anlatıldı. 2 gün sürenYunanistan heyetinin ziyaretinde hayvan pazarı ziyaretedilerek salon satışı ile ilgili yaptıkları uygulamalarhakkında fikir alışverişinde bulunuldu. Oda yetkilileriPavlıdıs Konstantınos, Bountzolas Ilıas Imathia bölgesinitanıtarak Agropolis tarım ağına kayıtlı bulunan firmalarıniş birliği faaliyetleri ve kazanımları hakkında üyelerimizebilgi vererek bu ağ üzerinde Türkiye’de faaliyet gösterenoda ve borsa üyelerini görmek istediklerini belirttiler.

Ousoultzoglou Prodromos Sakarya Ticaret Borsası’nın,bir ilke imza atarak üyeleri için Agropolis tarım ağındalobi faaliyetinde bulunmalarını takdirle karşıladıklarını

belirterek Türk misafirperverliğinden duyduklarımemnuniyeti dile getirdi. Ziyarette Imathia Ticaret OdasıSektör Temsilcileri ve STB Yönetim Kurulu Üyeleriarasında ticaret faaliyetlerinin sağlaması için ikiligörüşmeler yapıldı.

Yönetim Kurulu Başkanı Fikri Koç Yunanistan TicaretOdası yetkililerinin borsamızdaki faaliyetleri ile ilgili olarak:”Günümüzde yaşanan küreselleşme ile artık sınırlarortadan kalkmıştır. Yapılacak faaliyetlerde uluslararasıortaklıkların kurulması da bunun çok iyi birer örneğidir.İki ülkenin tarım ve hayvancılık alanında benzer yapıdaolması ortak projeler üretmemizde büyük etkenolmaktadır. İlimizdeki kobiler dış ticarette nereden venasıl başlayacağını tam olarak bilemiyorlar. Muhtemelen“Ne satmak gerekiyor? Nerede satmak gerekiyor?” gibibirçok soruya cevap arıyorlar. Bizde bu konudaüyelerimize kılavuz olmak istedik ve Imathia Ticaret Odasıyetkilileri ile üyelerimizi buluşturduk dedi.

Bir sonraki sayımızdabuluşmak dileğiyle…

TARIM MISANAYi Mi

STB Genel SekreteriYiğit ATEŞ

iMATHiA TiCARET ODASI

BORSAMIZDA

Sakarya’da bir dönem gündemi şu soru meşgul etti:Sakarya tarım kenti mi olsun, Yoksa Sanayi kenti mi?

İnsanların kafasında ikisinin birden olamayacağıdüşüncesi neden hakim onu da anlamış değilim. Kendikendimize polemik yaratarak insanları da bu düşünceyedoğru itiyoruz. Benim memleketim hem sanayi kenti olurhem de tarım ve hayvancılık kenti. Dünyada örneklerivar, biz neden farklı olalım ki?

Hem tarım ve hayvancılık olmadan sanayiningelişeceğini düşünen bir kesim varsa onlara daköşemizden seslenelim. Gelişmiş ekonomilerin gelişimsürecini iyi analiz ettiklerinde bu sektörlerin et ve tırnakgibi olduklarını daha rahat anlayabilirler. Hani bizim 2023yılında ulaşmayı hedeflediğimiz ihracat rakamları var yaAlmanya’nın şu anki ihracat rakamlarının neredeyse 1/3’ükadar. Dolayısıyla sanayileşmeyi bu kadar ileri seviyeyetaşıyabilmiş bir ülkenin başını çektiği AB’ye üye olabilmeniziçin karşınıza çıkan mevzuatlar bütünü tam 100.000 sayfave bunun neredeyse % 60’ını Gıda Güvenliği, Tarım veHayvancılık, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı konularıoluşturuyor. Yani bu küresel güç, kendi bünyesine üyealacağında bu sektörlere büyük önem veriyor. Çünküpetrol ve doğalgaz çekişmesinin yerini yakın bir gelecektegıda sorunun oluşturacağının farkında.

Bizde onların bu yaklaşık 60.000 sayfalık mevzuatınauyum için 30 Haziran 2010 tarihi itibariyle AB ile müzakeresüreci içerisindeyiz. Gıda Tarım ve HayvancılıkBakanlığı’nın ve AB Bakanlığı’nın ortak paydada buluştuğunokta bu dönemin Türkiye-AB arasındaki en zor müzakeresüreci olduğu yönünde. Bakın adamlar, boşver canımtarım ve hayvancılığı siz sanayinizi geliştirin yeterdemiyorlar demek ki. Bizim kurmaylarımız da olayınzorluğunun farkındalar.

Ulu önder boşuna “ Köylü Milletin Efendisidir.” dememişonun ileri görüşlülüğü burada da karşımıza çıkıyor. Oyüzden bu sektörleri ve bu sektörlere hizmet edenlerikorumak boynumuzun borcu.

Yukarıda müzakere sürecinden bahsettik. Şimdi debu sektörlerdeki zorluklara ufak da olsa değinmekte faydavar. Ülkemizde kırmızı et fiyatlarının yüksek oluşu herzaman bir polemik konusu olmuştur. Bakın bununla alakalıiki madde yazacağım sizlere.

Yapılan bilimsel çalışmalarda besi maliyetlerinin%73’ünü yem faktörü oluşturmaktadır. Ülkemizde bu%73’lük besi maliyetlerinin %65’ini kaba yem (yani pahalıyem), %35’ini doğal yem oluşturmakta. Avrupa’da bununtam tersi bir oranla karşı karşıyayız. İthalat yaptığımız

Güney Amerika’da ise hiç kaba yem kullanılmıyor.Dolayısıyla et fiyatları konusunda bu ülkelerle baş etmesayımız oldukça zayıf.

Peki biz ne yapmışız? Doğal besi kaynaklarını ülkemizdearttırmak için çaba sarf etmiş miyiz? Şöyle cevap vereyimsizlere, Cumhuriyetin ilk yıllarında 40 milyon hektar meraalanı varken şu anda 12 milyon hektar civarında bir meraalanına sahibiz. Yani hayvancılık sektörü kaba yemsektörüne adeta teslim edilmiş.Bakın bu hayvancılık sektörü öyle büyük bir sanayi kibırakın günlük ihtiyacı karşılayacak kırmızı et üretimini,İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin verilerine göre kurbandöneminde İstanbul’da her yıl 100.000 hayvan kurbanediliyor. Araştırmalarım sırasında şu veriler dikkatimi çekti:1997-1998-1999 yılları yerli et üretiminde ülkenin zirveyaptığı yıllardan ve toplam kırmızı et üretimi 530.000 ton.Bu sadece kırmızı et ile ilgili rakam; yani sektör dev birsektör yani biz sanayi kenti olalım diyerek vazgeçilecekbir sektör değil.

Hayvancılık sektörünün öneminden kısa da olsabahsetmişken, Sakarya sanayi kenti olmalı diyen dostlaratarım sektörü ile ilgili de küçük bir bilgi vermek isterim.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Mehdi Eker,Türk tarımının en temel sorunlarından biri olan tarımarazilerinin bölünmesi ile ilgili bir açıklama yaptı. Bu dikkatçekici açıklama, tarım sektörünün ülkede nasıl bir katmadeğere sahip olduğunu bizlere bir kere daha hatırlattı.

Tarım arazilerinin bölünmesinin ülkeye zararı yıllık 8milyar TL. Toplam 24 milyon hektar tarlanınbölünmüşlüğünün ülke ekonomisine zararındanbahsediyoruz. Tarım ve hayvancılık ve sanayi sektörleribirbirine bağlı sektörlerdi. Tarımın olmadığı bir yerdesanayiyi geliştirme şansınız yok. Çünkü sanayiye hammaddeyi sağlayan tarım sektörüdür.

Sakarya ili mevcut tarım arazilerini korumalıdır. Tarımarazilerinin imara açılması hususunda daha hassasolunmasının gerekliliği tartışılmaz. Sakarya ilinin toprağıülkenin en verimli mısır toprağı, ürün çeşitliliği ile ülkedeimrenilen bir doğal ortama sahip dolayısıyla Sakarya’dasanayi sektöründe önemli atılımlar yapılsın; bunu canıgönülden istiyorum ama bu atılımı yaparken tarım vehayvancılık sektörü bir kenara itilerek yapılmasın.



08SAKARYA TiCARET BORSASI1957


07

Artan nüfusun gıda gereksinimi, her geçen yıl kendinibiraz daha fazla hissettiren küresel ısınmanın yağışrejimindeki değişim ve kuraklık olarak yansıması, gıdagüvenliğinin darboğaza girmesi, birinci derecedekorunmalı sit alanı olması gereken tarım topraklarınınyerleşim alanlarına açılması, sağlıklı üretken toprağınönemini daha da arttırmaktadır. Sağlıklı, verimli, bereketlitoprağın göstergesi, toprağın olmazsa olmaz bileşenitoprak organik maddesidir. Organik madde toprakmikroorganizmalarının temel besin kaynağı, sağlıklıbitkilerin ihtiyacı olan su, hava ve besin elementikompozisyonunun deposu ve düzenleyicisidir. Bitkilerinazot ihtiyacının yarısı, fosfor ihtiyacının dörtte birini organikmadde sağlar ve bu nedenle hem gübreye olan ihtiyacıazaltır, hem de topraktaki gübre elementlerini bitki kökbölgesinde tutarak topraktan uzaklaşmamalarını sağlar.

Organik madde toprağın fiziksel yapısını iyileştirir,yağışlardan sonra suyun toprağa girişini kolaylaştırır,daha fazla miktarda ve uzun sürede sızdırılmadantutulmasını sağlar. Bütün bunların sonucunda bitkilerdaha sağlıklı olur; daha çok mahsul verir; kuraklığa,böceklere ve hastalıklara karşı daha dayanıklı olurlar.Diğer yandan, organik maddenin toprakta yüksektutulması, küresel ısınmada birinci derecede sorumlugaz olan karbonun atmosferdeki miktarının azalmasınısağlar.

Sağlıklı toprağın temel bileşeni olan organik maddetoprağın diğer bileşenleri kum, kil ve silt gibi statik değilsürekli değişim halindedir, sürekli ayrışarak küçükparçalara dönüşüp azalmaktadır. Doğası gereği sürekliazalmasından dolayı toprakta varlığını devam ettirmekiçin sürekli takviye edilmesi gerekir. Özetle, toprak organik

maddesinin yönetimi, bitkisel üretimde birinci öncelik veöneme sahip işlemlerden birisidir. Toprağın fiziksel yapısı,kimyasal veya biyolojik karakterleri iyileştirilmekistendiğinde mutlaka organik madde ile işe başlanmasıgerekir. Maalesef, tarım topraklarındaki organik maddeseviyesi düşüktür, bu nedenle üreticiler fazla miktardasuni gübre kullanmak zorunda kalmaktadır. Uzundönemde, sürdürülebilir çevre ve toprak sağlığı, tarımsalüretim için toprak organik maddesinin tanınması veyönetim planının olması gereklilik arz etmektedir.Toprak Organik Maddesi Nedir?

Toprak 4 ana unsurdan meydana gelir: mineral madde,organik madde, hava ve su. Mineral madde; toprağınkum, silt ve kil boyutundaki parçacıklardan oluşmuştur.Toprak organik maddesi ise fiziksel parçaları birleştiren,bir arada tutan ve şekil veren toprağın biyolojik sistemidir.Organik madde, bitkisel ve hayvansal maddelerin çeşitlievrelerdeki ayrışma ürünlerini içerir. Ayrışma süresineve bulunuş formuna göre toprak organik maddesi üçeayrılır: aktif havuz, yavaş havuz ve stabil organik maddehavuzu.

Bitkisel ve hayvansal atıklar toprağa düşer düşmezayrışmaya başlar. Toprak solucanı ve böcek larvalarıgibi canlılar organik maddeyi yiyerek daha küçükparçalara ayırırken, aynı anda bakteri ve mantar gibimikroorganizmalar çok hızlı bir şekilde artar.Mikroorganizmalar kendilerini organik maddeye katmaksuretiyle, hayvan ve bitki kalıntılarını tüketirler, ölürler veardından kendileri de toprak organik maddesine karışır.Ayrışmanın sonunda, daha fazla ayrışmaya yüksekderecede dirençli, koyu kahverengi ya da siyah renkliorganik madde olan kararlı bileşik humus oluşur.

OLUŞTURULMASI VE YÖNETiMi

SAĞLIKLI TOPRAĞIN VAZGEÇiLMEZi

ORGANiK MADDE

Ayrışma Seviyesine Bağlı Organik Madde HavuzlarıToprağa yeni düşen organik maddenin ayrışma hızı

hakim organik maddenin cinsine bağlı olarak değişir.Basit karbonhidrat ve proteinler daha hızlı ayrışırken,lignin, selüloz gibi kompleks maddeler ayrışmayadayanıklıdır. Bu nedenle, meyve ve sebze atıkları kolaycaindirgenir; çünkü çoğunlukla nişasta ve şeker gibi basitkarbonhidratlardan meydana gelmişlerdir. Buna karşınbitki yaprakları, gövdeleri, ağaç kabukları ve ağaçlariçerdikleri selüloz ve ligninden dolayı daha yavaş ayrışırlar.Hangi bileşiklerin daha kolay ayrışacağı karbon bileşiklerininkarmaşıklığına bağlıdır. Genellikle şu düzene göredir: Lignin< kitin < selüloz < hemiselüloz < karbonhidratlar.

Böylece toprak organik maddesi mikrobiyal bozunmamiktarına göre havuzlar veya fraksiyonlar olmak üzerefarklılaşır. Aktif fraksiyonlar en hızlı devir oranına sahiplerdir(1 - 2 yıl). Orta büyüklükteki organik madde havuzu 2 ila5 yıl içerisinde yok olur. Fiziksel ve kimyasal açıdanayrışmaya dayanıklı iyi ayrılmış organik maddeli stabilhavuz 10 yıldan daha uzun süre işlev görebilir.

Taze bitki artıklarının ve hayvansal artıkların hızlıayrışmasıyla açığa çıkan besin elementleri bitkilere gübregörevi görürken, kompostlanmış organik maddelertoprağa katıldıklarında daha yavaş ayrışırlar, toprak ıslahedici madde görevi görürler (Tablo 1). İyi ayrışmış organikmadde, bitkilere ve toprak mikroorganizmalarına aktifhavuz kadar besin sağlamaz; fakat yine de suyututabilme, besin sızmasını, toprak sıkışmasını vekabuklaşmayı önleme gibi özellikleriyle toprakta önemlirol oynar.

Az Miktar Çok EtkiTarım topraklarının çoğu %1 - %3 oranında organik

madde içerir, Anadolu topraklarında ise % 1’in bilealtındadır. Bu nedenle genellikle topraktaki eksikliğininfarkına varılmaz. Oysa kum yığınlarını toprak yapanorganik maddedir. Oranın düşük olmasına rağmen toprakorganik maddesi sağlıklı ve verimli bir toprağın temelinioluşturur. Toprağın verimliliği, su elde edebilmesi,erozyona karşı dayanıklılığı, sıkışması, havalanması vehatta böceklere ve hastalıklara karşı direnci hepsi organikmaddeye bağlıdır. Toprak verimliliği, sanıldığı gibi toprağaatılan suni gübrenin eseri değildir. Daha çok toprakorganik maddenin eseridir.

Organik madde öncelikle kil, silt ve kum taneciklerininbir araya gelerek toprağın küme yapı (agregat)oluşturmasını sağlar. Agregat yapıda, organik maddecezengin olan topraklar, iyi havalanır. Havalanmakapasitesinin artması etkili kök derinliğini artırır, bitkilerdaha geniş toprak profilinden yararlanabilir. Dahaderinlere inen kökleri sayesinde kuraklığa daha fazladayanabilirler.

Stabil organik madde(toprak ıslahı)

Azot içeriği (N)

Karbon içedirği (C)

C/N oranı

pH

Aktif organik madde(gübre sağlama)

% 2-5

% 20-30

5-14

Nötral-Alkali

Yüksek

Yüksek

Tavuk Gübresi

% 1-4

% 16-45

11-45

Nötral

Orta

Düşük

Sığır Gübresi

% 2

% 40

10-20

Nötral-Alkali

Düşük-Orta

Orta-Yüksek

Kompost

% 1

% 45

40 ve üstü

Nötral

Düşük

Yüksek

Buğdaygil

% 2-5

% 45

25 ve düşük

Nötral

Yüksek

Düşük-Orta

Baklagil

Tablo 1. Farklı organik madde kaynaklarının özeliklerive toprak organik maddesine katkıları

Sakarya Üniversitesi Çevre MühendisliğiProf. Dr. Saim ÖZDEMİR





10

Hızlı organikmadde

oluşturma

Stabil organik

madde ekle

KOMPOST

Toprak Dokusu ve YapısıToprak dokusu; toprak içerisinde bulunan kum, silt

ve kil boyutundaki parçacıkların oranıdır. Bu ana toprakparçacıklarının agregat şeklinde reorganizasyonu,şekillenmesi ise toprak yapısıdır. Agregatlar biyolojik vekimyasal olarak organik maddenin yapıştırıcı gücüylebir arada tutulur.

Taze organik madde toprağa eklendiğinde, toprakcanlıları, uzun zincirli şekerleri ya da polisakkaritleri, çokçabuk bir şekilde serbest bırakırlar. Bu polisakkaritlertoprak ana maddeleri kum-silt ve kili birleştirerek makroagregatları oluşturur. Organik madde bozunması devamettikçe, fiziksel bozulmalara dirençli farklı boyutlardaagregatlar oluşur. Dayanıklı agregatların sayısı ve farklılığıtoprağa mükemmel yapı kazandırır. Sürdürülebilir toprakverimliliği için bu yapının bozulmadan muhafazası büyükönem taşır.

İyi fiziksel yapılı toprak küçükten büyüğe birçokgözeneğe sahiptir. Organik madde hava geçitlerinin vekanallarının oluşmasını ve korunması sağlar; toprağınsıkışmasını engeller. Toprak birçok hava geçidine sahipolduğunda, suyu tutar, sıkışma olmaz. Bitki köklerininbüyümesi ve yayılması için iyi fiziksel yapısı olduğundaiyi ”toprak yapısı” ortaya çıkar. Organik madde, iyi toprakyapısının ana unsurudur.

Toprak Organik Madde KazanımıToprak organik maddesinin iyileştirilmesi için yapılması

gereken ilk adım Şekil 1’de gösterildiği gibi yönetimamacının belirlenmesidir. Toprak organik maddesi birdeniyileştirilmek mi istenmektedir veya ilk yıl gübre sağlamasımı hedeflenmektedir? Buna göre uygulanabilecekyöntemler farklıdır. Toprak ıslah etme ve gübre sağlamaamacına göre kullanılabilecek sınırsız sayıda organikmadde kaynağı vardır. Organik maddenin gübre sağlamaveya ıslah etme özelliğini karbon (C)/ azot (N) oranıbelirlemektedir. Karbon oranı yüksek organik maddetoprağın yapısını ıslah ederken, azot oranı yüksek organikmadde gübre sağlamaktadır. Toprağa kazandırılabilecekorganik madde kaynaklarının çoğu atık ürün veya yanürün niteliğindedir. Gıda endüstrisi atıkları, kesimhaneatıkları, arıtma tesisi yan ürünleri, çiftlik atıkları, belediyeorganik çöpleri, ham, kompostlanmış, aerobik veyaanaerobik işlemden geçmiş, kurutulup peletlenmiş olarakkullanıma sunulabilen organik madde kaynaklarıdır.Şekil 1. Organik madde yönetim amacı ve uygulanabilecekyöntemler.

Suni gübreler, kısa dönemde bitki gübre ihtiyacınıkarşılayan kullanıma hemen hazır gübrelerdir, topraktakalış süreleri kısadır. Organik maddelerin gübre değeridüşüktür, bitkisel verimi dolaylı olarak toprağı fiziksel,biyolojik ve kimyasal yönden ıslah ederek, su ve havadengesini sağlayarak artırırlar. Bununla birlikte gübredeğeri yüksek olan organik madde kaynakları da vardır.Hayvan gübreleri ve atıksu arıtma çamurları gübre değeriyüksek organik maddelerdir. Bitki ihtiyacını karşılamadayavaş salınımlı gübre görevi görürler. Fındık zürufu, ağaçkabuğu, mısır samanı veya bunlardan yapılmışkompostların gübre değeri düşük; toprak ıslahı özellikleriyüksektir.

Ahır GübreleriOrganik madde kaynaklarının başında çiftlik gübresi

gelmektedir. İşlem görmemiş, ham gübreler iyi N-P-Kkaynağıdır. Bekletilmiş veya kompostlanmış ahırgübrelerinin gübre değeri düşüktür. Yine tavukgübrelerinin gübre değeri yüksek, büyükbaş hayvanlarıngübresinin N-P-K değeri düşüktür. Toprağa verilecekmiktarın, organik maddenin azot değerine bakılarakbelirlenmesi en iyi yöntemdir. Bununla birlikte iyihazırlanmış, yanmış çiftlik gübresi iki yılda bir sulananalanlarda dekara 2 ton, kıraç tarlalarda ise üç yılda birdekara 2 ton hesabıyla verilip toprağa karıştırılabilir.Ham veya taze gübreler ise bitkilere yapabileceğitoksisiteden dolayı sonbaharda toprağa homojen olarakserilip karıştırılmalıdır.

Bitkisel AtıklarSera atıkları, fındık zürufları, meyve veya tohumları

alınmış bitki sap ve artıkları, bozulmuş, yem, saman vesilaj atıkları, toprağın yüzeyine uygulanabilecek veyaiçine karıştırılabilecek diğer bol bulunan organik maddekaynaklarıdır. Bu malzemelerin karbon oranı yüksektirve bu malzemeler biyolojik olarak çok aktiftir. Hızlı ayrışmaperiyodunda geçici gübre yetersizliğine sebep olacaklarıiçin, tarlaya ürün ekilmeden en az iki ay önce veriliptoprağa karıştırılmaları daha iyi sonuç vermektedir. Bumalzemeler gübre sağlamadan ziyade ıslah edici özelliktaşırlar.

Park Bahçe AtıklarıKentlerin park ve bahçelerinde ortaya çıkan ağaç

yaprakları; budama atıkları, biçilen çim atıkları ham veyakompostlandıktan sonra toprağa uygulanabilecek değerliorganik madde kaynaklarıdır. Kompostların uygulanmasıişlem görmemiş ham atıkların uygulanmasından dahakolaydır. Taze çim atıklarının gübre değeri, ağaçyapraklarının toprak ıslah etme değeri yüksektir.

Gıda Endüstrisi AtıklarıSebze-meyve işleyen gıda endüstrisi, süt ürünleri

sanayi ile büyükbaş ve kanatlı kesimhaneleri yıl boyuncafazla miktarda organik atık üretmektedir. Çoğunluklaarıtma çamuru ve sıvı atık olarak ortaya çıkan bu atıklarınC/N oranı düşük olduğu için mikrobiyal aktivite çok fazla,olduğunda ya da kötü yönetildiğinde ciddi koku problemioluşturmaktadır. Nehir ve göllere verildiğinde ciddi çevrekirliliğine ve balık ölümlerine sebep olan bu atıklar gübresağlama değerleri yüksek olduğu için hem gübrelemeve hem de sulama suyu amacıyla değerlendirilebilecekkaynaklardır.

Toprakta organik madde, toprağın su infiltrasyon (suemme) kapasitesini artırdığı gibi, su tutma kapasitesinide artırmaktadır. Daha uzun süre tutulan tarlakapasitesindeki su, bitki besin maddelerinin yarayışlılığınıbir kat daha artırmaktadır.

Organik maddece fakir topraklarda, yetersizhavalanma nedeniyle kökler toprağın üst kısımlarındayoğunlaşmakta, daha fazla gübre ve sık sık sulamayagereksinim göstermektedir. İşlemesi zorlaşmakta, süreklikesek oluşturmaktadır.

Organik Madde Toprağın Özelliklerini ve işlevleriniNasıl İyileştirir?• Bitki besinlerini (N, P, K ve mikro besinler) depolar ve

katyon değişim kapasitesini artırır,• Toprak parçacıklarını toplayıp bir arada tutar ve

dengeler (agregat oluşumu),• Toprağın sıkışmasına engel olur, yağış sonrası yağmur

suyunun toprağa işlemesini kolaylaştırır, yüzey akışınıönler,

• Toprağın hava ve su tutma, iletme kabiliyetini iyileştirerek bitkilerin büyümesine yardım eder. Artangeçirgenlikle su tutma kapasitesine bağlı olarak kuraklığa olan direnç artar,

• Toprak direncini azaltarak, toprağı daha kolay ufalanırhale getirir. Böylece bitki kökleri toprak profiline dahaiyi nüfuz eder, aynı zamanda toprak işlemesi kolaylaşır,

• Besin dönüşümlerini yapan ve bitki hastalıklarına karşısavaşan toprak, canlılarına karbon ve enerji kaynağısağlar,

• Zararlı bitki zehirlerini, ağır metalleri ve diğer kirleticileribirbirlerine bağlayarak olumsuz çevre etkilerini en aza indirir.Toprak Verimliliği ve Besin Elementi DeğeriBitkiler gerekli besin elementlerini, toprakta çürüyen

taze organik maddeden alırlar. Organik maddeninbitkilere gübre sağlama değeri N-P-K analizleri ile tespitedilebilir. Bununla birlikte organik madde içindeki N-P-K, suni gübrelerdeki gibi hemen alınamaz. Organikmadde içindeki gübreler ayrışmaya bağlı olarak yavaşyavaş salınır, mevsim boyunca faydalı olurlar. Örneğinahır gübrelerindeki azotun bir yetiştirme mevsimindeancak %25-40’ı alınabilir forma geçer. Kompostta iseoran %10 kadardır.

Toprak organik maddesinin aktif fraksiyonlarıçoğunlukla besin tedariki görevi görür (Tablo 1). Bunarağmen dengeli, organik madde havuzu, bitki besinelementi sağlama yanında, yüksek katyon değişimkapasitesi oluşturması ile gübreleri kök bölgesindetutarak toprak altı sızmalarını engelleyerek, gübre kaybınıönler. Organik madde negatif yüklüdür ve kalsiyum,magnezyum, potasyum ve amonyum gibi besinler pozitifyüklüdür. Toprağın besin tutma kapasitesi “katyondeğiştirme kapasitesi” ile ölçülür. Organik madde aynızamanda kıskaçlama yöntemiyle demir, alüminyum,çinko, bakır ve mangan gibi bitki besinlerini bir aradatutar, bitkilerin alımını kolaylaştırır. Bu olay pH’sı yüksektopraklarda, mikro element alımını kolaylaştıran önemlibir mekanizmadır.

AMAÇ GübreSağlama

HızlıToprak Islahı

Ham veya çokaz işlem görmüş

organik atıkuygulaması

Karbonoranı

yüksek atıkuygulaması

Çayır-meraıslahı

Hayvanotlatma(mera)

Atığı fazla olanbitkilerle

ekim nöbetiuygulaması

(tahıl-baklagil)

AhırGübresi

Gıda endüstrisiatığı

YarasaGüb.

Yaprak YanmışAhır Güb.

Örtücübitkiekimi

Ara bitkiekimi

Malçuygula- ması

Uygun Meteryalve Yöntem

Düşük

Düşük

Kompost

Yaprak

Olgun kompost

Çim, örtü bitkisi Baklagil

Ahır gübresi

Ham atıklar

örtü bitkisi

YüksekBesin elementi sağlama

Biyolojik aktiviteYüksek

Baklagilekimi

(yeşil gübre)





12

Avrupa Birliği tarafından desteklenen “HayvancılıktaGerçek Fiyat” projemizin sonuç toplantısı geniş birkatılımla gerçekleştirildi.

Borsamız Konferans Salonu’nda yapılan toplantıyaAdapazarı Belediye Başkanı Süleyman Dişli, SESOBBaşkanı Hasan Alişan, MHP Adapazarı İlçe BaşkanıHasan Pınarcı’nın yanı sıra CHP İl Başkanı Ecevit Keleşkatıldı. Borsamıza kayıtlı 122 kurum, firma, şahıs vebesicinin yaklaşık 100 bin avroluk hibe kredi desteğindenyararlanacağı proje, katılımcılardan tam puan aldı.Yönetim Kurulu Başkanı Fikri Koç kapanış toplantısında“borsamız misyonu ilimizin ve bölgemizin sorunlarıhakkında çözüm önerileri geliştirmek tarım ürünleriningerçek fiyatında alıcı bulmasını ve kolay pazarlanmasınısağlamanın yanında, üreticilerimizi bilinçlendirerek üretimkalitesini ve dolayısıyla refah seviyelerini arttırmaktır.Ekip arkadaşlarımla birlikte tüm bu amaçlara hizmetetmek için yürüttüğümüz bu projede tüm faaliyetlerimizitamamlayarak bir projeyi daha tamamladık.Faaliyetlerimizin her aşamasını elimizden geldiği kadarkamuoyu ile paylaşmaya çalıştık. Hayvancılıkta gerçekfiyat projesini hazırlarken belirlediğimiz vizyonumuz,

üreticilerimizin alın teri olan ürünlerini çağdaş bir ortamdadeğerlendirmelerini sağlamaktı.

Bu gün ilimizde hayvancılıkta eksik olan bu düzeniprojemizin çıktısı olan Canlı Hayvan Borsası İhaleSalonu’nu Sakarya'nın hizmetine sunarak giderecekolmanın mutluluğunu yaşamaktayız” dedi.

Genel Sekreter Yiğit Ateş tarafından HAGEF projesininkazanımları katılımcılara anlatılarak bilgiler verildi.Ateş, “Canlı Hayvan Borsası’nın kurulmasıyla Sakarya’nınTürkiye genelindeki hayvan pazar payı 1 yılda yüzde 15artış sağladı. Böylece ilimiz hayvancılıkta merkez konumagelerek hayvan fiyatlarının belirlenmesi, tam rekabetpiyasası şartlarının sağlanması ve haksız rekabetinönlenmesiyle sektörün rekabet gücü arttırıldı. ABuygulamaları, rekabetçilik, girişimcilik, iş yönetimi, hayvansağlığı ve gıda güvenliği konularında verilen eğitimleresektörde AB uygulamalarının ve politikalarının bilinirliğiarttırıldı” dedi.

Adapazarı Belediye Başkanı Süleyman Dişlikonuşmasında bu tip projelerin mutlaka desteklenmesigerektiğini belirterek Büyükşehir dahil olmak üzere ilgilitüm belediyeleri de bu projelere dahil edilmesi halindeprojenin hayata geçirilmesinin daha kısa sürede mümkünolacağını söyledi.

CHP İl Başkanı Ecevit Keleş Ticaret Borsası’nınfaaliyetlerini yakından takip ettiğini belirterek “TicaretBorsası’nın AB hibe fonlarıyla Sakarya’da hayvancılığave tarıma katkılarını çok değerli buluyoruz. Çalışmalarıgerçekten de takdire şayan. Bu kapsamda “Tarım veBalıkçılık Hibe Programı Hayvancılıkta Gerçek FiyatProjesi”nin final toplantısına katılma gereği duydum.Gerek Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Fikri Koç’agerekse Genel Sekreter Yiğit Ateş’e hayvancılığa vetarım sektörüne katkılarından dolayı tüm Sakaryalılarminnet duyuyor” dedi.

Atık Su Arıtma ÇamurlarıAtık suların arıtılması ile ortaya çıkan belediye arıtma

çamurları; uygulanan arıtma metodu ve ardındanuygulanan çürütme işlemine bağlı olarak değişen % 3-6 oranında azot oranı ile tavuk gübresine eşdeğer gübreniteliği taşımaktadır. Toprağa uygulanacak arıtmaçamurlarının ağır metal içeriği ve patojen mikroorganizmabakımından yönetmeliklerde belirtilen sınır değerlerisağlaması ve yasal izinle takip edilmesi gerekliliği vardır.Özellikle yaz aylarında mera ve ürün ekilmemiş alanlararahatlıkla uygulanabilir ve güneşlenme ile gerekli hijyenkoşulları sağlanmış olur. Arıtma çamurları yasal olaraktakip edilen ülkelerde, kompostlama, kurutma, toprakiçine enjeksiyon gibi yöntemlerle tahıl tarlalarındakullanılmaktadır. Ülkemizde toprağa uygulamakonusunda yeterli çalışma bulunmamaktadır. Mutlakadeğerlendirilmesi gereken önemli bir kaynaktır.

KompostKompost; ham organik maddenin biyolojik olarak

transforma uğramış, stabil, kokusuz, hastalık ve zararlıiçermeyen mükemmel toprak ıslah edici maddesidir.Depolaması ve araziye uygulaması yapıldığı hammaddeden daha kolaydır. Sahip olduğu humik maddelertoprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini iyileştirir.Toprak gözenekliliğini artırıp su tutma kapasitesini artırır.Kompost mikroorganizmaları toprakta yaşayan bitki kökpatojenlerini baskı altında tutar. Bu nedenlerle, gübreiçeriğinin düşük olmasına rağmen bitkisel üretimi gübreuygulamasından daha fazla destekler ve verimliliği arttırır.

Yeşil GübreOrganik maddeyi artırmak için kullanılan diğer

yollardan birisi de yeşil gübrelemedir. Bu amaçlayetiştirilebilecek çok sayıda bitki türü olmakla birlikte,en iyisi kışlık tek yıllık baklagilleri yetiştirmektir. Özellikleyoğun sebze ekiminin yapıldığı sulanan alanlarda fiğ vebakla gibi kışlık tek yıllık baklagiller kasım ayında ekilerekçiçeklenme döneminde, mayıs ayı başında toprağa

karıştırıldığında, 2 ton çiftlik gübresine eşdeğer organikmadde ve bir torba %26’lık Amonyum Nitrat gübresinebedel azot bırakmaktadır. Kışın ekilen bitkiler topraktavar olan gübre elementlerini de bünyelerine alarak yağışınbol olduğu kış aylarında topraktan uzaklaşmasına engelolup, verimliliği sürdürmede yardımcı olmaktadır.

SONUÇSürekli toprak işlemeli tarım doğası gereği toprak

organik maddesini azaltır. Toprak yüzeyinde kalan hasatartıklarının yakılması veya alandan uzaklaştırılmasıolabilecek organik madde kaynağını ortadan kaldırır.Hasat-harman artıklarının gelişi güzel atılıp yakılması,ahır gübrelerinin kontrolsüz biçimde bırakılması potansiyelkaynakların değerini düşürür. Bütün bu uygulamalarilave olarak çevre kirliliği oluşturduğu gibi karasinek,sivrisinek için temel beslenme ve üreme yeri olacağındançevre kalitesini düşürür, atıklar düzgün yönetilmediğindengıda güvenliği riski oluşturur.

Her türlü tarımsal, hayvansal ve kentsel organik maddeatık ve artıkları değerli ham madde gibi işlem görüp,başlangıçta geldikleri yer olan toprağa geridöndürüldüğünde hem çevre kirlilikleri ortadan kalkmışolacak hem de toprak kalitesi iyileştirilip, üretkenlikyükseltilecektir. Toprak organik maddesi gübreye olanihtiyacı, sulama suyu gereksinimini azaltacak, üretimmaliyetinin azalmasını sağlayacaktır. Toprak yapısıiyileşeceğinden toprak işleme sıklığı azalacak, toprakişleme kolay olacağı için traktör çeki gücü azalıp yineüretim maliyeti iyileştirilecektir.

Tarlanın daha kolay işlenmesi, gübreleme ve sulamauygulamalarından faydanın maksimize edilmesi, kaliteliürün ve yüksek verim alınabilmesi, toprak organikmaddesinin iyi yönetilmesine bağlıdır. Yüksek üretimmaliyetiyle tarımsal üretim, sürdürülebilir ve rekabetedilebilir değildir. Organik maddesi düşük topraklardaverilen emek ve yapılan masraflar istenilen ölçüde geliredönmemektedir.

HAYVANCILIKTAGERÇEK FİYAT PROJESİ

BAŞARIYLATAMAMLANDI





13

Ahmet Erkan kimdir üyelerimize kısacasıkendinizden bahseder misiniz?

1964 Adapazarı doğumluyum. Eğitim ve askerlikhayatımdan sonra ticarete atıldım.1997 yılında AhmetErkan Tarım Ürünleri firmasını kurarak bugünlere kadargeldim.

Ahmet Bey üyesi olduğunuz sivil toplum örgütlerivar mı, varsa görevleriniz nelerdir ?

Evet var. Sakarya Ticaret Sanayi Odası, Tüm KuruyemişSanayici ve İş Adamları Derneği’ndefirma olarak yer almaktayız. Aktifo l a r a k S a k a r y a T i c a r e tBorsa’sında yönetim kurulubaşkan yardımcısı veyönetim kurulu üyeliğimdevam etmektedir .

Ahmet Erkan TarımÜ r ü n l e r i o l a r a kfirmanızı üyelerimizet a n ı t ı r m ı s ı n ı z ?Modern standartlardaüretim yapan AhmetErkan Tarım Ürünlerifirmasının felsefesi ve hedefleri nelerdir? Yenifaaliyete geçireceğiz tesisinizden üyelerimize birazbahseder misiniz?

Firmamız 1997 yılında 40 metrekarelik alanda kurularakişe başlamıştır. İlk 4 yıl sadece kabak çekirdeği alım vesatımı yapılmaktaydı. Ürünler çiftçiden alındıktan sonrahiçbir işleme tabi olmadan satılmaktaydı; eleme makinalarımevcut değildi. Daha sonra ay çekirdeği alım taleplerindede artış olunca Güneşler beldesinde 370 metrekarelikarsa üzerine 300 metrekarelik depo inşası gerçekleştirildi.Bu depoya ürün elemesi yapabilmek amacıyla elememakinası alındı. Alım talepleri artınca ikinci bir makinedaha alındı. 2011 yılında kabak çekirdeği ünitemize yenimakinalar ilave edilerek tesisimiz revize edildi. Amacımızın

daha iyi ürün vermek ve müşteri memnuyetini en üstseviyelere taşımak olması nedeniyle elimizdeki mevcutmakinaların yerine yeni modern bir tesis kurulmasıuygulamasına gidilmiştir.

Şu anda kapasitemizi ve kalitemizi daha da arttıracakolan Kurtbeyler şubemizde yeni tesisimizin oluşumunugerçekleştiriyoruz. Bu bölüm son teknoloji makinalarladonatılmıştır. Tesisimize Akyürekler firmasından kapalısistem eleme ve sortex makinası yerleştirilmiştir. Sezonakadar eksikliklerinin tamamlanmasını düşündüğümüztesisimiz tamamlandığı zaman kapasitemiz artacaktır.Böylece ürünlerimiz eleme makinasından geçmiş boyunagöre kalibre olmuş ve ürünlerimizin çöpü, boşu, kötürenklileri ayrılmış olacaktır. Amacımız, müşterimemnuniyetini en üst seviyeye taşımaktır.

Firmamız Türkiye'nin her yerinden büyük bir titizlikleay çekirdeklerini ve kabak çekirdeklerini toplamaktadır.Hedefimiz kalite çıtasını her zaman yüksek tutarak gelişenteknolojiyi takip ederek müşteri memnuniyetini en üst

düzeyde tutmaktır .Ahmet Bey,

bu gün kuruyemişsektöründe bir çoktanınmış firmanınayçiçeği, kabakç e k i r d e ğ i n d et e d a r i k ç i s idurumundasınız.

Hizmet ettiğinizk u r u y e m i ş

sektörünün şu an içindebulunduğu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kuruyemiş sektörü çok geniş bir kitleye hitap edenbir sektör. Türkiye’nin dünya pazarındaki söz sahipliğiortada. Sektör her geçen gün kendini yenilemekte vesektörde kalite ön plana çıkmaktadır. Biz tedarikçi firmaolarak günün koşullarına göre kendimizi sürekliyenilemekteyiz. Bu yenileme gerek makine parkındagerek çalışan personel eğitimi üzerine yapılmaktadır.Hizmet ettiğimiz firmalar dünya çapında önemli yeredinmişlerdir. Sektörde rekabet her safhada kalite üzerineilerlemektedir. Bu rekabet doğal olarak tüketiciyeyansımaktadır.

Sayın Erkan, ülkemizde üretim fazlası oluşan şekerpancarı, fındık gb. ürünlerin yerini alabilecekmekanizasyona en uygun bitkilerden biri ayçiçeğiyada kabak çekirdeği olabilir mi? Alternatif ürünolarak seçilmesi durumunda hem üretici hem de ülkekazanır mı ?

Ülkemizde fındık, şeker pancarı gibi ürünlerde üretimfazlalığı mevcut olmasına rağmen ay çekirdeği, kabakçekirdeği gibi ürünlerde üretim açığı meydanagelmektedir. Adapazarı’nda ise şeker pancarının bellikotaların olması, tütün ektiren büyük firmaların son yıllardaekim yaptırmaması, mısır ekimini arttırmıştır. Yapılacakolan tarım politikalarıyla mısır gibi üretim fazlası olanürünler yerine ay çekirdeği veya kabak çekirdeğigeçebilirse yapılacak olan ihracat ile hem ülke hem deüreticiler kazanır. Ülkemizde çerezlik ayçiçeğinde üretiminihtiyacı karşılaması; hatta ihraç edebilecek konumaulaşması için yeterli potansiyelimiz vardır. İlimizde üretimfazlası yaşadığımız şeker pancarı, mısır, tütün vb ürünlerinyerini alabilecek mekanizasyona en uygun bitkilerdenbiri de çerezlik ayçiçeğidir. İstenilen tip ve kalitedeüretildiği takdirde, pazar problemi de yoktur. Bu konudatek eksiğimiz, piyasada yeterli ve istenilen kalitedesertifikalı tohumluğun bulunmayışıdır.Biz de firma olarak alternatif tarımda çiftçilerimizinayçiçeğine yönelmesini sağlamak amacıyla Abalı , Andal,Bileciler, Budaklar, Büyükesence, Çökekler, Doğancılar,Kasımlar, Çağlayanlar , Rüstemler, Hacı lar ,Hacıramazanlar, İlyaslar, Kurtbeyler, Küçükesenceköylerindeki çiftçilerimize sertifikalı, hibrit Palancı 1 ayçekirdeği tohumu dağıtımı yaptık. Tohumların ekimi 2.750dönüm araziye çiftçilerimiz tarafından gerçekleştirilmiştir.Ekimler yapıldıktan sonra ekim yapılan araziler tek tekgezilerek çiftçiler bilgilendirilmiştir. Sulama, çapalamave gübreleme işlemlerinin kontrolü sağlanmıştır.İstediğimiz şekilde gelişimini tamamlamak üzere olanayçiçeklerimiz önümüzdeki günlerde hasat edilecektir.Böylelikle firma olarak hem ekonomiye hem de insanımızıalternatif tarım ekimine yönlendirmeye katkı sağlamışolacağız.

Çerezlik Ayçiçeği ve kabak çekirdeği tüketiciyeulaşana kadar ne gibi İşlemlerden geçmekte, bilgiverebilir misiniz?

İşlemimiz ay çekirdeği ve kabak çekirdeklerininçiftçiden naturel olarak alınmasıyla başlamaktadır.Çiftçiden, belirlenen kriterlerde olan çekirdekler, yapılananalizler sonrasında satın alınmakta ve tesisimizegetirilmektedir. Daha sonra çekirdekler ön eleme veeleme makinalarından geçmektedir, bu makinalardaboylarına göre ayrılmaktadır. Daha sonra hafif tane,sortex ve taş ayırıcı makinasından geçerek çöpü, boşuve rengi uygun olmayanlar ayrılır. Ayrıca üretim hattıboyunca çeşitli analizler yapılarak, aflatoksin kontrolleri

yapılır. Buradan ayrılmış olarak çıkan ürünler elektroniktartılarımıza gelerek el değmeden müşterinin istediğikilolara göre paketlenmekte ve depolarımızda tazeliğihiç bozulmadan depolanmaktadır.

Ahmet Bey, çerezlik ayçiçeği ve kabak çekirdeğiüretiminde başlıca sorunlar nelerdir? Yapılmasıgereken uygulamalar size göre neler olmalıdır?

Ülkemizde yeterli potansiyel ve ekim alanları olduğuhalde sertifikalı tohumların az olması nedeniyle sulama,yeterli gübreleme gibi tüm üretim tekniklerininuygulanmasına rağmen düşük verim elde edilmekte veistenilen düzeyde üretim sağlanamamaktadır.Kalitesizüretim sebebiyle standart tane büyüklüğünde ürünlerelde edilememektedir. Bu nedenle mutlaka standart taneiriliğine sahip hibrit tohumunun ve açık döllenentohumlukların ekiminin yaygınlaştırılması gereklidir.

Bu sorunların önüne geçilmesi için bu konuda gereklitalimat ve standartların çıkarılması, çalışmaların yapılmasıgereklidir. Yine çerezlik ayçiçeğinde tane iriliği ekimsıklığına bağlı olarak değiştiğinden, en uygun ekimsıklığının tespitine yönelik araştırmalar önceliklebaşlatılmalıdır. Aynı şekilde tohum kalitesi, gübreleme,sulama ve toprak analizine de büyük ölçüde önemverilmesi gerekmektedir.

Ülkemizde çerezlik ayçiçeği tohumculuğunundurumu ve kullanılan standartlar nelerdir?

Ülkemizde ekimi yapılan çerezlik ayçiçeği tohumlukları,genelde açık döllenen yerel köy popülasyonlarıdır. Tescilliveya üretim izinli çerezlik ayçiçeği çeşidi azdır. Sadecekaliteli ve sertifikalı tohumluk kullanılamamasından dolayı% 100 e yakın verim dolayısıyla üretim kayıpları sözkonusudur. Bunun yanında elde edilen üründe vepazarda tam bir standart olmayıp istenen tip ve talepyıllara göre değişmektedir. Bunun giderilmesi içinayçiçeği üretiminde kullanılan geleneksel tohumluklaryerine bölgemize uygun verimi daha yüksek sertifikalıveya standart tohumluk çeşitlerinin olup olmadığınınaraştırma kurumlarından ve Tohumluk Tescil veSertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’nden araştırılmalıdır.Ayçiçeği tohumculuğunda kullanılan standartlar TS 309,TS 11615’tür.

Ülkemizde ayçiçeğinde uygulanan desteklemelerive yürütülen politikaları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ülkemizde çerezlik ayçiçeğinde üretimin ihtiyacıkarşılaması, hatta ihraç edebilecek konuma ulaşmasıiçin yeterli potansiyelimiz vardır. Yapılan desteklemelerinve politikaların geliştirilmesi gerektiğine inanıyorum. Ayçekirdeği üretiminin arttırılması açısından düzenli tarımpolitikaları oluşturulması ve çiftçiye sürekli destek verilmesigerekmektedir.

Sayın Ahmet Erkan, yoğun mesainize rağmen bizlerezaman ayırdığınız için teşekkür ederiz.

STB Yönetim Kurulu Başkan YardımcısıAhmet ERKAN

AYÇİÇEĞİNDEYETERLİ POTANSİYELİMİZ VAR



151957



Sakarya Ticaret Borsası’na Türk Standartları Enstitüsütarafından düzenlenen “Marmara Kalite Günleri”kapsamındaki eğitim kampanyasına vermiş olduğudestekten dolayı TSE Başkanı Hulusi Şentürk tarafındanTeşekkür Plaketi verildi. Yönetim Kurulu BaşkanYardımcısı Ahmet Erkan ve Genel Sekreter Yiğit Ateş’inkatıldığı organizasyonda plaketi Sakarya Ticaret Borsasıadına Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ahmet Erkanaldı.

Ahmet Erkan yaptığı açıklamada kalitenin artıkişletmelerin olmazsa olmazı olduğunu vurgulayarak,“Değişen dünya koşullarına ayak uydurmanın, uyumkoşullarını bilip, analiz edip yorumlamanın ve buna göreyeni yönetim tekniklerini kullanmanın önemi gittikçearttırmaktadır. Değişen dünyada, gelişen rekabetortamında işletmelerimizin yerlerini koruyabilmek içindüzenlenen bu etkinliği takdirle karşılıyor ve devamınıdiliyorum” dedi. Erkan, bundan sonra da Sakarya TicaretBorsası olarak işletmelerin vizyonunun geliştirilmesi içinyapılacak her türlü etkinliğin yanında ve destekçisiolacaklarını ifade etti.

SAKARYA TiCARET BORSASI' NA

TSE'DEN PLAKET

Sakarya Ticaret Borsası’nda gerçekleştirilentoplantıda Sakarya Üniversitesi’nin ticari hayata katkılarıgörüşülerek, üniversitesinin akademik personeliyle,belli başarıya ulaşmış öğrencilerin, işletmelerde etkinçalıştırılması kararlaştırıldı. Sakarya Ticaret BorsasıYönetim Kurulu Başkanı Fikri Koç başkanlığındatoplanan Ticaret Borsası toplantısına SakaryaÜniversitesi Meslek Yüksekokulları KoordinatörüDoç.Dr. Mehmet Sarıbıyık da katıldı.

Toplantıda konuşma yapan Doç.Dr. MehmetSarıbıyık, Sakarya Üniversitesi’nin Türkiye’ye modelolan Üniversite İşletme İşbirliğinin eylül ayında etkinbir şekilde başlayacağına değinerek şunları söyledi“Sakarya’nın sanayi, tarım, hayvancılık ve ticaretalanında güçlü bir potansiyeli var, bizler bu potansiyelidaha da verimli kullanmak amacıyla üniversitemizinakademisyen ve öğrencilerini reel sektörün bir parçası

haline getiriyoruz. 2’nci sınıfa geçen başarılıöğrencilerimiz bir tam dönem okula uğramaksızınişletmelerde aktif bir şekilde görev alacaklar, diğertaraftan da o işletmeyle ilgili akademisyenlerimizişletmelere destek olacaklar. Böylelikle hem eğitimhayatının hem de ticari hayatın verimliliği sağlanacak”dedi. Yönetim Kurulu Başkanı Koç da, AB politika veuygulamaları, gıda güvenliği, hayvan sağlığı, hayvanyetiştirme teknikleri, girişimcilik, iş yönetimi ve rekabetalanında eğitimler verilerek ticari etkinliğin arttırılmasıyönünde önemli adımlar attıklarını vurguladı. Koç,Sakarya Üniversitesi’nin mesleki eğitimi daha da etkinhale getirecek 3+1 eğitim projesini destekledikleriniifade ederek Ticaret Borsası olarak çalışmalara katkısağlamaya hazır olduklarını söyledi.

KOBİLER SAKARYA ÜNiVERSiTESi’NİNAKADEMiK VE NiTELiKLi ELEMAN DESTEĞiNE KAVUŞUYOR.

“İzlenebilir Modern Hayvan Pazarı Projesi” kapsamında“Çevresel Sürdürebi l i r l ik Ve Hayvansal At ık lar ınDeğerlendirilmesi” eğitimi 12-13 Temmuz tarihleri arasındaYrd. Doç. Dr. Asude Ateş tarafından borsamız konferanssalonunda verildi. Çevre ve çevresel sürdürülebilirlik,Tarımsal ve Hayvansal Atıklar, Hayvansal AtıklarınDeğerlendirilmesi konuları ele alındı. Ayrıca, yenilenebilir birenerji kaynağı olan biyogazlar hakkında temel bilgileri verilerek, ülkemizde ve dünyadaki uygulamalar anlatıldı.

ÇEVRESEL SÜRDÜREBiLiRLiKVE HAYVANSAL ATIKLARINDEĞERLENDiRiLMESi EĞiTiMi BORSAMIZDA VERiLDi

Müzayede Salonu İşleyiş Kuralları Uygulamalı Eğitimi,Edirne Ticaret Borsası Hayvan Pazarı Müzayede Satış SistemSorumlusu Recep Akbaşak tarafından 02-03 Temmuztarihlerinde borsamızda verildi.

Eğitimde borsa genel kuralları, kanunlar ve yönetmelikler,hayvan sevkiyatı ve satıcıların borsaya hayvan getirirkenyanlarında bulundurmaları gereken evraklar, hayvan pazarıve hayvan borsasının karşılaştırılması, hayvan kabulü vekayıt, hayvanların park yerinde beklemesi ve genelmuayenelerinin yapılması, satış sistemi, çalışma sistemi,ödeme ve teslimat konuları katılımcılara anlatıldı. İki günsüren eğitim sonunda katılımcılara sertifikaları takdim edildi.

EĞiTiMi BORSAMIZDA YAPILDI.MÜZAYEDE SALONU iŞLEYiŞ KURALLARI





18

Borsamız üyesi Hendek’te faaliyet gösteren SarılarFındık Fabrikası ihracatta en büyük sıkıntıyı yaratanaflatoksin'in önüne geçmek için İtalya’dan getirilen 3 yüzbin avroluk kurutma sistemini devreye sokarak üreticilereücretsiz fındık kurutacak. Fındığın toplanmasının ardındankurutma safhasında fındıkta meydana gelen nemnedeniyle fındığın içinde oluşan küf “aflatoksin” nedeniyleyaşanan zararın ortadan kaldırılması için fındığın doğalortam ve neme maruz kalmadan kurutulması ve busistemin fındık üreticisine yaygınlaştırılması aşamasındaİtalyanların kullandıkları teknoloji ile fındık kurutmamakineleri Sarılar Fındık Fabrikası'nda kuruldu.

Fındığın ücretsiz kurutulması için kapılarını açan SarılarFındık Fabrikası Kurul Başkanı ve İstanbul İhracatçılarBirliği Yönetim Kurulu Üyesi İlyas Sarı üreticinin ayağınagetirdikleri sistemi şöyle anlattı: “yaklaşık bir yıl önce birİtalyan firması ile ortaklık oluşturduk. Bu oluşumdansonra özel istekleri oldu, yeni bir fabrika kurulmasıgündeme geldi. Fabrikayı kurma çalışmaları hızla sürüyor,sezon başında faaliyete geçireceğiz. İtalyan ortaklarımızınbir sonraki istekleri ise fındıkta en büyük sorun olan nem,rutubet ve küf “aflatoksin”di. Yurt dışına çıkan fındıklardaki

sorunlardan birisi “aflatoksin” ve rutubet. Doğal olarakikisi bir araya geldiğinde yurt dışına çıkışında sorunyaşıyorduk. Fındığın iklim şartlarında kurutulamamadurumu hâsıl oluyordu. Yarı kurutulmuş, yarı kurutulmamışgüneşte olmayınca hava şartları hâsıl olmayınca fındığıyaş veya rutubetli satmaya çalışıyordu. Pazarda fındıkaz olunca fabrikalar bunu alıp ihracata yöneliyordu.İleride karşımıza sorun çıkıyordu. İtalyan ortaklarımızşimdi bunun farkına vardılar, önlemek için de İtalya’dakurutma teşkilatlarından bir kısmını Türkiye’de kurmakararı aldılar. Hendek'te bir kurutma merkezini birlikteoluşturduk. Batı Karadeniz için çok önemli bir merkezburası. Fındığını kurutamayan vatandaşlara üreticilereçok büyük bir hizmet. Fındığını kurutmak isteyenlerfabrikamızdan randevu alacak, bir gün vereceğiz, fındığınıgetirdiği gün ne kadar fındık getirdiyse herhangi bir ücrettalep etmeden fındığın rutubetine bağlı ya 3 saatte ya8 saatte fındığını kurutup iade edeceğiz. Emanete vermekisteyen ya da fındığını doğrudan satmak isteyenlerin defındığını alabileceğiz. Yok ben fındığımı geri alacağımdiyenler de fındığını bir ücret ödemeden rahatlıkla gerialabilecekler" dedi.

Sakarya Ticaret Borsası tarafındanuygulanan “İzlenebilir Modern Hayvan PazarıProjesi” kapsamında gerçekleştirileneğitimlerin 3.sü olan Gıda Güvenliği Eğitimitemmuz ayı içinde Canlı Hayvan Park PazarYeri’nde gerçekleştirildi. Yrd.Doç.Dr. DilekAngın tarafından verilen eğitimde güvenligıda koruma ve İşleme yöntemleri, gıdagüvenliği’ni güvence altına alan sistemlerve uygulamaları, Avrupa Birliği’nde veülkemizde gıda güvenliği hakkında bilgilerdi.

Eğitimin son bölümünde sorular vecevaplar üzerinde durularak katılımcılarasertifikaları takdim edildi.

SARILAR FINDIK HENDEK’TEFINDIK KURUTMA TESiSiNi KURDU

GIDA GÜVENLiĞi EĞiTiMiBAŞARIYLA TAMAMLANDI

“iZLENEBiLiR MODERN HAYVAN PAZARIN PROJESi"AÇILIŞ KOKTEYLi BORSAMIZDA YAPILDI.

Sakarya Ticaret Borsası olarak tarım ve hayvancılıkalanında bir projemizi daha Sakaryalıların hizmetinesunacak olmanın heyecanını yaşıyoruz. Borsamıztarafından yürütülecek olan İzlenebilir Modern HayvanPazarı" projesi ile; kontrolsüz satışların önlenmesive modern ihale sisteminin sürdürülebilirliğinin etkinbir şekilde uygulanabilmesi amacıyla Modern HayvanPark-Pazar Yeri İzlenebilirlik Platformunun kurulmasısağlanarak ülkemizdeki diğer belediye, borsalaraörnek model teşkil edecektir.

İzlenebilir Modern Hayvan Pazarı Projesikapsamında yapılacak olan faaliyetlerin kamuoyunaduyurulması amacıyla hayvancılık alanında faaliyetgösteren üretici ve tüccarlarımıza yönelik 30 Mayıs2012 tarihinde tanıtım kokteyli düzenlendi. Açılış Toplantısı Kokteyli’nde proje faaliyetleri hakkında Genel SekreterYiğit Ateş tarafından slayt sunumu yapılarak faaliyetler hakkında bilgi verildi.





20

Borsa dergimizin yeni sayısında Sakarya Tarım,Gıda veHayvancılık İl Müdürü Sayın Abdullah Keskin ile birsohbet gerçekleştirdik. Kendisine teşekkür edereksohbetimize başlıyoruz.

Sayın Abdullah Keskin ilk önce dergimizokuyucularına kısaca kendinizi tanıtabilir misiniz?

Bende sizlere teşekkür ederim. Efendim ben Adanaili Yumurtalık ilçesinde doğdum. İlkokul, ortaokul ve liseeğitimimi aynı ilde tamamladım. 1991 yılında TrakyaÜniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileribölümünden mezun oldum.

Mersin, Tekirdağ ve Adana illerinde kamu görevindebulundum. 2003–2008 yılları arasında Adana Tarım İlMüdürü Vekili, 2008-2010 Şanlıurfa Tarım İl Müdürü,Haziran 2010 tarihinden itibaren Sakarya Tarım İl Müdürüolarak atandım. Halen� Sakarya Gıda Tarım ve Hayvancılıkİl Müdürlüğü görevini yürütmekteyim.

Evli ve 4 çocuk babasıyım, Tarım alanında teknolojive bilginin kullanılması ile birlikte iç ve dış pazar ilerekabet edebilen, ülke tarımına daha fazla katma değerkazandıran bir tarım sektörü hedeflemekteyim veçalışmalarımı bu yönde sürdürmekteyim.

Sakarya'nın tarım ve hayvancılık sektöründekiyerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

İlimiz nüfusunun yaklaşık yarısının istihdam ve gelirkaynağı olan tarım, İlimizde son yıllarda hızla gelişensanayi sektörü ve turizm sektörü ile birlikte ana sektörlerinbaşında gelmekte.

Sakarya ili iklim ve toprak özellikleri itibari ile tarımsalüretime uygun bir yapıya sahip bulunmakta. Büyükyerleşim birimlerine yakın coğrafi konumunun getirdiğiulaşım imkanları ile üreticilerimiz ürünlerini rahatpazarlayabilmekteler.

Subtropik meyveler hariç tüm ürünlerin yetiştirilebildiği

ilimizde toplam alanın yaklaşık %51’ini kaplayan 245.356hektar tarım alanı bulunmaktadır. Birim alandan dahayüksek gelir sağlayan, modern sebzecilik, seracılık vehayvancılığın yaygınlaştırılması ve verimliliğin artırılmasıgerekmektedir. Bu amaçla; hayvan ıslahı, yem bitkileriüretiminin artırılması, hayvan bakım besleme ve yetiştirmeşartlarının iyileştirilmesi, mera ıslahı; arıcılık, meyvecilikve süs bitkileri yetiştiriciliğinin geliştirilmesi gibi projeleröne çıkmaktadır.

İlimizde 142.316 adet büyükbaş hayvan mevcut olup2011 yılında 47.811suni tohumlama yapılmış olupbüyükbaş hayvan varlığımızın %91 i kültür ırkı ve melezleri,%9 u yerli ırk konumundadır. Başta hayvancılık olmaküzere uygulanan tarımsal desteklemeler faydalı olmuştur.

Üretimden pazarlamaya kadar karşılaşılan sorunlarınçözümünde sivil toplum örgütlerinin rolü anlaşılmış,üreticilerimiz arasında da hızla yaygınlaşan örgütlenmebilinci; Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin yanı sırayapılan teşvik ve destekler ile arıcılık, hayvancılık,tavukçuluk, süs bitkileri dallarında üretici birliklerininkurulması sonucunu getirmiştir.

İlin tarımsal ekonomisinde fındık ve mısır önemli biryere sahiptir. Alternatif ürünlerin üretim desenine dahiledilebilmesi, sözleşmeli üretim modelinin ilimizdeuygulamaya geçmesi ve yaygınlaşması, stratejilere dayalıprojelerin uygulamaya aktarılması, tarımsal faaliyetlerdeverimliliğin sağlanması ve kaynakların uygun kullanımıaçısından önem arz etmektedir. Ülke genelinde tarımsektörü GSMH içinde %8’lik payla inşaat, ticaret, sanayisektörleri arasında üçüncü sırada yer almakta iken, diğersektörler karşısında sanayinin tartışılmaz üstünlüğügörülen Marmara bölgesinin bir ili olan Sakarya’da ise%24’lük pay ile ilk sırada yer alarak sanayiye kaynakaktaran itici bir güç konumundadır. İlimiz ekonomisiiçerisinde tarım sektörü önemli bir paya sahiptir.

İlimizde tarım alanında gördüğünüz başlıcasorunlar nelerdir? Tarım için her zaman büyük sorunolan çok sık dile getirilen tarım arazilerininbölünmesiyle ilgili görüşleriniz nelerdir? Ne gibiönlemler alınmalıdır?

İlimizde en büyük tarımsal problemlerden birisiküçülmüş ve parçalanmış tarım arazileridir. Bu arazilerinverimlilik ilkeleri doğrultusunda işletilmesine imkan vermekamacıyla İlimizde 59 bin hektarlık alanı kaplayan "SakaryaOvası Arazi Toplulaştırma, Sulama, Drenaj ve Tarla İçiHizmetleri Geliştirme Projesi" hazırlanmıştır. Bu kapsamda

ovada yer alan 16 köyün muvafakatları alınarak projeDPT'ye sunulmuş ve ihale aşamasına getirilmiştir. Buprojenin bir an önce uygulamaya konulması ve benzeriprojelerin devamı gerekmektedir. Mısır ürününün hasat zamanı itibariyle ürününstoklanacağı depo sorunu baş göstermekte bu konuile ilgili borsamız bir yatırım yapmayı düşünürseTarım İl Müdürlüğü bizlere ne gibi destektebulunabilir?

Bilindiği gibi bakanlığımızca Kırsal KalkınmaYatırımlarını Destekleme Programı Tarıma Dayalı Yatırımlar(Ekonomik Yatırımlar) kapsamında desteklenen yatırımkonuları arasında tarımsal ürünlerin depolanması konusuda vardır. Bunlar sırasıyla;• Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması vepaketlenmesine yönelik yeni yatırımlar,• Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması vepaketlenmesine yönelik mevcut faal olan veya olmayantesislerin kapasite artırımına ve teknoloji yenilenmesineyönelik yatırımlar,• Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması vepaketlenmesine yönelik kısmen yapılmış yatırımlarıntamamlanmasına yönelik yatırımlar şeklindedir.

2006 yılında başlayan ve 2015 yılına kadar devametmesi planlanan “Tarıma Dayalı Yatımların DesteklenmesiProgramı”nda ilimizde toplamda 34 yatırım konusundan7 adedi tahıl ve mısır silosu için kullandırılmıştır. Bu 7adet silo yatırımları için toplam 1.700.000 TL ‘lik destekverilmiştir. 2012 yılı ekonomik yatırımlar programı içintebliğ henüz yayınlanmamıştır. Bu program başlangıçtaşirket başına verilen destek üst limiti 175.000 TL iken,2011 yılında 300.000 TL ye çıkarılmıştır. 2012 yılı için burakamında arttırılma ihtimali vardır. Tebliğ yayınlandığındatüm il ve ilçelerimize bunun duyurusu yapılacak olup,konuyla ilgilenen firmalar İl Müdürlüğü’müze başvurularınıyapabilirler.

Sakarya Tarım,Gıda ve Hayvancılık İl MüdürüAbdullah Keskin

SAKARYA GIDA TARIM ve HAYVANCILIĞIİLE İLGİLİ BAZI VERİLER

Tarım alanı (il yüzölçümün %51’ini teşkil etmektedir)

Büyük baş hayvan varlığı

Küçük baş hayvan varlığı

Broiler tavuk kapasitesi (ülke üretiminin yaklaşık %20 si)

Beyaz et üretimi

Kırsal Nüfus Başına Tarımsal Üretim Değeri Sırası

Fındık Alanı (Türkiye’de 3 ncü)

Mısır Ekiliş Alanı

Yem Bitkisi Ekilişleri

Sun’i Tohumlama Miktarı

Tarımsal Kalkınma Kooperatifi

Süs Bitkileri Alanı

Sulanan Alan

Bağ Alanı

Zeytin Ağaç Sayısı

Arı Kovanı Sayısı

Bal Üretimi

Gıda Üreten İşyeri Sayısı

VERİ MİKTAR BİRİM

245.356

142.316

47.292

100.699.940

186.295

6

690.846

48.416

25.694

57.136

138

13.000

20.000

3.935

245.080

56.658

523

619

Hektar

Adet

Adet

Adet/Yıl

Ton/Yıl

81 İl/Sıra

Dekar

Hektar

Hektar

Adet

Adet

Dekar

Hektar

Hektar

Adet

Adet

Ton

Adet





22

Gıda kontrolleri ve gıda güvenliği ile ilgilimüdürlüğünüzün çalışmaları nelerdir ? Buna Paralelolarak Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafındanbu yıl içinde hazırlanan Yeni Ekmek Tebliği 1 Temmuz2012'de yürürlüğe girdi. Gıda kodeksi açısındanoldukça önem arz eden bu uygulama ile nelerdeğişecek, okuyucularımıza bilgi verebilir misiniz?

996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda veYem Kanunu kapsamında müdürlüğümüz tarafındangıda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten vegıda maddeleri satan ve toplu tüketime sunan iş yerlerininresmi kontrolleri, kayıt ve onay işlemleri yürütülmektedir.

Sakarya’daki imalat sanayinin sektörel dağılımınabakıldığında; işyeri sayısı, toplam istihdam ve katmadeğer oluşturma gücünde en yüksek paya sahip sektörüngıda sektörü olduğu görülmektedir. İlimizde gıda ve gıdaile temasta bulunan, madde ve malzemeleri üretenyaklaşık 710 işyeri ve gıda maddeleri satan, toplu tüketimesunan yaklaşık 4214 işyeri bulunmaktadır. Söz konusugıda ve yem işletmelerinin denetimlerinin Risk EsaslıDenetim Sıklığının Belirlenmesi Prosedürü çerçevesindetaşıdığı riskle doğru orantılı olarak yürütülmektedir. Bukapsamda 2012 yılı Haziran ayı sonu itibariyle gıda satışve toplu tüketim yerlerinde 1375 denetim, gıda üretimyerlerinde 367 denetim yapılmış olup, yapılan toplamdenetim sayısı 1742’dir. Bu denetimler sonucunda 150işyerine toplam 765.046 TL idari para cezasıuygulanmıştır. Ayrıca 4 firma hakkında savcılığa suçduyurusunda bulunulmuş,13 firmanın da üretim faaliyetidurdurulmuştur. Bu dönem içerisinde 370 adet numunealınmış olup, 31 adet numunenin Türk Gıda Kodeksi’neuygun olmadığı tespit edilmiş ve yasal işlem uygulanmıştır.

Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği 04.01.2012 tarih ve28163 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegirmiştir. Tebliğ, tüketime sunulan ekmek ve ekmekçeşitlerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim,muhafaza, taşıma ve pazarlanmasını sağlamak üzerebu ürünlerin özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanmışve gramajdan tuz miktarına kadar birçok değişiklik veyeniliği beraberinde getirmiştir.

1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren; ekmekte kül içeriğidüşük olan un �kullanımı yasaklanmıştır (Tip 650 ve dahayüksek kül içeren). Ekmekteki tuz miktarı kuru maddedeen çok yüzde 1,5 olmalıdır. Ekmek satılan her yerde tambuğday ekmeği ve/veya tam buğday unlu ekmek ve/veya

kepekli ekmek bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir.Ekmek, kepekli ekmek, tam buğday ekmeği ve ekşihamur ekmekleri ambalajsız olarak satışa arzedilebilecektir. Bu ekmeklerin dışındaki ekmek çeşitlerive diğer ekmek çeşitlerinin piyasaya arzında üretimyerleri de dahil olmak üzere ambalaj zorunluluğugetirilmiştir.

Ayrıca hijyen ile ilgili olarak; ekmek kasaları açıktabırakılmayacak, zemin ve dış ortamla temasıengellenecek, palet üzerinde olacak şekilde temiz birortama konulacaktır. Ayrıca ekmekler ekmek kasalarınaekmek kasaları da araçlara bulaşma riskini engelleyecekşekilde yerleştirilecek ve taşınacaktır. Ekmekler satıcıtarafından tüketiciye arz edilecek, tüketici ekmeğedokunamayacaktır.

Ekmek sadece bu tebliğ kapsamında belirtilen hijyenkoşullarını sağlayan yerlerde piyasaya arz edilecektir.Pazar, manav, kasap gibi yerlerde piyasaya arzedilemeyecektir.Ekmeklerin satışa sunulduğu dolaplarveya tezgâhlar açıkta bırakılmayacak şekilde kapalı birortama konulacaktır. Tebliğ ile birlikte ekmek üretiminde,dağıtımında ve satışında çalışan tüm personelin hijyeneğitimi almasına ilişkin zorunluluk getirilmiştir.

2012 yılı kırsal kalkınma yatırım destekleribaşvuruları açıklandı. İlimizdeki kırsal kalkınmayatırım desteklemelerinden faydalanma oranını nasılbuluyorsunuz? Sizce Sakarya desteklemelerdenyeterince faydalanabiliyor mu ?

2012 yılı KKYDP Makine Ekipman Alımı Programıkapsamında tebliğ 03.07.2012 tarih ve 28342 sayılı resmigazetede yayınlanmıştır. Bununla ilgili başvurular eğersüre uzatımı olmazsa 01 Ağustos 2012 mesai bitimindesona erecektir. Makine ekipman alımı için bakanlığımızınilimize ayırdığı tahsisat yıldan yıla artarak devametmektedir. İlimize ait sadece 2011 yılı için 3.194.204TL tahsisat hibe olarak çiftçilerimize ekipman alımındakullandırılmıştır. İllere ayrılan tahsisat o ilin tarımsalpotansiyeline göre bakanlığımızca belirlenmektedir. 2012yılı için ilimize ayrılan tahsisat bakanlığımızca henüzbelirlenmemiştir. Sakarya için çiftçilerimize şimdiye kadar2.267 adet makine-ekipman alımında toplam 7.667.086TL hibe desteği verilmiştir. Adından da anlaşılacağı gibidestekler hibe şeklinde olup geri ödemesi veyaborçlandırılması söz konusu değildir.

Hayvancılıkta besicilik maliyetlerinin temelini yemmaliyeti oluşturmakta. Bu sorunun çözümü için neleryapılmalı?

Hayvancılıkta besicilik maliyetlerinin temelini yemmaliyeti oluşturmakta; Hayvancılıkta şikâyetlerin başındasüt fiyatlarının düşük olduğu gelmekte, bir litre sütle ikibardak çay içilemediğinden dem vurulmaktadır. Diğeryandan veteriner masraflarının yüksekliği, yemfiyatlarındaki sürekli artışlar sorunların başında yeralmaktadır.

Hayvansal ürünler gerçekten kullanılan girdilere göredüşük fiyatla satılmakta, kar oranı iyice düşmekte, zamanzaman zarar dahi edilmektedir. Aslında çoğu işletmedekayıt tutulmamakta; ancak sonuçta zarardan sözedilmektedir. Kayıt tutma sistemi geliştirilmiş olsa, zararınneden kaynaklandığı ortaya çıkacak ve buna göretedbirler daha kolay alınabilecektir.

Türkiye’de hayvansal üretim kompozisyonu, kanatlıve büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine doğru hızlakaymaktadır. Koyun ve keçi varlığının azalması, hem ethem de süt üretiminde büyükbaş hayvan yetiştiriciliğininoranını % 70-80’lerin üzerine çıkarmıştır. Süt sığırıyetiştiriciliği, ırk olarak gelişme gösterdikçe entansifyetiştiricilik ağırlık kazanmaktadır. Dolayısıyla meralardanyararlanma giderek azalmaktadır. Bu durumda hayvanbesleme ana üretim maliyeti durumuna gelmektedir.Hayvansal üretim maliyetlerinin %70-80’ini beslemegiderleri oluşturmaktadır. Hizmet satın alınmayan, aileiş gücünün kullanıldığı işletmelerde bu oran daha daartmaktadır. O halde ekonomik bir hayvancılık yapabilmekiçin verimi azaltmadan hayvansal üretim giderleriniazaltma, diğer bir deyişle besleme giderlerini azaltmanınyollarını bulmak gerekmektedir.

Besleme giderlerini azaltmanın en önemli yolu, ihtiyaçduyulan yemi işletme içerisinden temin etmek, yeşil ot,hasıl, kuru ot ve silaj üretimine ağırlık vermektir. Satınalınan yemle sürdürülmeye çalışılan hayvancılık, evdeyemek pişerken her gün lokantada yemek yemeyebenzer. Nitekim ülkemizde kaba yem üretimine yeterinceağırlık verilmemekte ve hayvansal üretimden arzu edilengelir elde edilememektedir. Genellikle sütten elde edilengelir yem masraflarını ancak karşılamaktadır. Sütten

para kazanamayan üretici aslında emeğinin karşılığınıdana veya damızlık düve satarak karşılamaya çalışmakta,bu da yeterli olmamaktadır.

Besleme maliyetlerini azaltmanın bir yolu daişletmelerde hasılmatikten yararlanmaktır. Hasılmatikyeni bir makine olup; arpa, buğday, yulaf gibi küçüktaneli ürünleri çimlendirmek ve yeşil olarak hayvanlarasunma prensibiyle çalışmaktadır. Günde 50 kg arpa ile400 kg yeşil yem üretebilen tipleri orta ölçekli işletmeleriçin yem giderlerini önemli derecede azaltabilmektedir.Hasılmatikle arpa hasılı üretmek suretiyle kuru ot ve kesifyem tüketimi de azaltılmakta ve hayvan başına günde5-6 TL tasarruf yapılabilmektedir.

Tüm üretim dallarında olduğu gibi, süt sığırcılığındada verimli ve karlı üretim yapma zorunluluğu vardır.Hayvansal üretimde kayıt tutmak, yaşlı ve verimsizhayvanları sürüden çıkarmak, hayvan besleme giderleriniazaltmak, kaba yem üretimine ağırlık vermek karlı birhayvancılık için olmazsa olmazlardandır.

Yem bitkileri yetiştiriciliğine yapılan teşvikler de dikkatealınırsa, kaba yem üretim maliyetlerinin daha dadüştüğünü ve hayvan beslemenin daha ucuzagelebileceğini belirtmekte yarar vardır. Kaldı ki, baştafiğ, yonca, silaj mısır, sorgum sudanotu melezi, tek yıllıkçim, tritikale, arpa, yulaf gibi yem bitkileri ülkemizdeyetiştirilebilmekte ve yüksek verim alınabilmektedir. İşinaslı, karlı bir hayvansal üretimin temelinde kaba yemvardır. İşin aslı, süt meselesi ot meselesidir.

Borsamız tarafından yapılan Canlı Hayvan ParkPazar Yeri 6 ay gibi bir süre şap hastalığı nedeniylekapalı kaldı ve üretici ciddi sıkıntılar yaşadı. Bu konuile ilgili alınması gereken önlemler nelerdir? İlimizde yapılan Hayvan Park ve Pazar Yeri şap hastalığıile mücadele yönetmeliği gereği hastalık çıkan mihrakın10 km yarıçapı sahası gözetim ve karantina sahası içinde3 defa kaldığından kapatılma zorunluluğu olmuştur.Bakanlığımız mevzuatları gereği yapılan işlem olduğuiçin hayvan hareketlerinin kontrol altına alınmasıgerekmektedir. Başka il ve ilçelerden hayvan pazarısahası içinde kalan yerlere daha dikkatli sevkler olursahayvan pazarı kapanma durumu olmaz.





24

İşletmelerin kurulması çok yönlü bir sorundur. Busorunun ekonomik, teknik, mali ve yasal yönleri vardır.İşletme kapsamına sebze satan manavdan veya bakkaldükkanından holding gibi dev kuruluşların girdiği gözönünde tutulursa, işletmenin kurulması sorunununuygulamadaki çözüm yolunun ne kadar değişik olacağıaçıkça ortadadır.

Bir işletme kurmak uzmanlık isteyen, inceleme vearaştırma gerektiren bir iştir. Bu inceleme ve araştırmalarkurulacak işletmenin önemine ve niteliklerine göre,müteşebbisin kendisinin 2-3 haftada yapacağıincelemelerden bir uzman grubunun yıllarca sürecekçok yönlü ve masraflı etüdlerine kadar değişir.

Bir kişi veya grup insan çeşitli nedenlerle bir işletmeyikurmayı düşündüğünde yanıtlanması gereken bir çoksoruyla karşılaşır. En son kuruluş kararı verilmedencevaplandırılması gereken şu önemli sorular vardır.İşletme sorunlarıTalep: (İstem)

İşletmenin üretimini planladığı mallar veya hizmetleriçin gerçek bir talep var mıdır? Varsa, bunun miktarı vesüresi nedir? Eğer bir talep yoksa, üretimi düşünülenmal veya hizmet için iç piyasada talep yaratma olanağınedir?Uygunluk:

Düşünülen malı üretebilmek için piyasada iş gücü ,sermaye, teknoloji ve müteşebbis gibi üretim faktörü varmıdır? Ham madde, yardımcı maddeler gibi materyallerpiyasada var mıdır, varsa uygun fiyat ve koşullarla bunlarıtemin etme olanağı nedir? Malın karlı satılabilmesi içinmaliyetleri yeterli düzeyde düşük, alıcı için uygun birfiyat koyma ve malların tüketiciyi tatmin etme olanaklarınedir?Rekabet durumu nedir?

Üretimi düşünülen ürüne ilişkin üretim dalında veyafaaliyet kolunda rakiplerin sayısı ve ekonomik güçleri nedurumdadır? Bu gün için pazarda bir rakip veya yoğunrekabet yoksa, işletmeyi kurup faaliyete geçirdikten sonrabizden daha çok üstünlüğü olan işletmelerin pazara giripmüşterilerimizi elimizden alması söz konusu olabilir mi?Kuracağımız işletmenin diğer rakiplere göre yönetimkadrosu, finansman durumu, pazarlama ve dağıtımkanalları açısından gücü ve olanakları nasıldır?

Belli bir endüstriyel faaliyet kolunda yeni bir işletmeninkuruluşu, o faaliyet kolunda bir yatırım kararı alabilmekkonusudur. Yatırım kararı alabilmek için yukarı dasaydığımız kuruluş sorunları yanında çeşitli konularda

yatırımla ilgili bir ön çalışmanın yapılması veya değişikaçılardan kuruluşu amaçlanan yatırım projesinin öncedendeğerlendirilmesi gerekir. Kurulacak bir işletmenin veyayatırım projesinin teknik, ekonomik, finansal veya maliaçıdan değerlendirilmesinde genellikle şu noktalar dikkatealınır:

• Yatırım için gerekli üretim faktörlerinin saptanması vedurumu,• Yatırım mallarının iç ve dış pazar durumu,• Yatırım projesi gerçekleştiğinde işletmeyi faaliyetegeçirmek için gerekli ham madde ve yardımcı maddedurumu,• Üretilecek ürünlerin maliyetleri,• Üretilecek ürünlerin talebi ve fiyat durumu,• Kurulacak işletmenin veya yatırım projesinin kuruluşyeri ve büyüklüğünün seçimi,• Yatırım tutarlarının hesaplanması, işletmede gelir-gidertahminleri ve finansman durumu gibi mali konuların analizedilmesi.

Yukarıda sayılan noktalar açısından bir işletmeninkuruluşuna ilişkin yatırım projesinin değerlendirilmesiyapılır ve buna göre kesin yatırım kararı alınır. İşte kısacadeğinilen bu tür çalışmalar “yapılabilirlik araştırması(fizibilite etüdü)” olarak bilinir. Yapılabilirlik veya fizibiliteetütleri, kısaca kesin proje hazırlamaya girmeden önceyapılan ekonomik, teknik ve finansal etütlerdir.

Sakarya Ticaret Borsası ürettiği hibe desteğiprojelerle hayvancılık sektörüne katkı sağlamayaçalışıyor. Bu konu ile ilgili görüşleriniz nelerdir?

Sakarya Ticaret Borsası Büyükşehir Belediye ileberaber ilimize çok güzel hayvan pazarı kazandırmışbulunmaktadırlar. İlimize olduğu gibi çevre illerinde ilgiodağı olacağı kuşkusuzdur.Bu da ilimiz hayvancılığınaçok büyük katkı sağlayacaktır.

Çiftçilerimizin eğitimi ile ilgili çalışmalarınız veprogramlarınız hakkında bilgi verebilir misiniz?

2012 yılı ilk altı aylık dönemde tarım arazilerinde sulamasuyunun verimli ve ekonomik kullanılması, bodur meyveyetiştiriciliği, alternatif ürün olarak çilek yetiştiriciliğininyaygınlaştırılması, tıbbı ve aromatik bitki yetiştiriciliği,toprak numunesi alınması, fındıkta dalkıran mücadelesikonularında 5’i sonuç 22’si metot olmak üzere 27demonstrasyona 280 çiftçinin katılımı planlanmıştır.

Gübreleme ve toprak analizinin önemi, anız yakmanınzararları, paraziter mücadele, sağım makinelerinin bakımve temizliği, silajlık mısır tarımı ve mısır silajı yapımı,fındıkta gübreleme, bodur meyve yetiştiriciliği, organiktarım, bağda entegre mücadele, bağda ölükolmücadelesi, tarım sigortası, salgın hayvan hastalıkları,hayvan besleme ve hastalıkları, reçeteli ilaç satışı, fındıkbahçelerinde budama, yem bitkilerinin hayvanbeslenmesinde önemi, hayvancılık desteklemeleri vekayıt sistemleri, bitki sağlığı reçeteli satış, bitki pasaportu,tarla faresi mücadelesi, fındık yetiştiriciliği vedesteklemesi, tarım alet makineleri kullanımı konularındatoplam 137 çiftçi toplantısı düzenlendi ve bu toplantılara4.862 çiftçi katıldı.

1.711 sirküler mektup, 51 liflet, 315 afiş ve 26 meslekikitap dağıtımı yapılmıştır. 1 adet çiftçi inceleme gezisi

düzenlenmiş ve 45 üretici katılmıştır. “Kadın ÇiftçilerYarışıyor” proje ve bilgi yarışması Sakarya finalidüzenlenmiştir. Fındık yetiştiriciliği, süt sığırcılığı ve lahanayetiştiriciliği konularında 6 adet çiftçi kursu düzenlenmişve bu kurslara 115 çiftçi katılmıştır.Bakanlığımız tarafından; çiftçilerin mahallindebilgilendirilmelerini sağlayarak kırsal alanda yeni tarımtekniklerini ve tarımda teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak,tarımsal üretimi geliştirmek, yeni pazar imkanları yaratmak,kırsal kesimde yaşayanların gelir seviyelerini yükseltmekve işletme gelirlerini arttırmak amacıyla Tarımsal YayımıGeliştirme Projesi başlatılmıştır. Bu kapsamda ilimizde95 çalışma merkezi oluşturulmuş, çalışma merkezi köy,mahalle ve beldelere atanan personele her türlü teknikdestek verilmiş, hizmet içi eğitim, kurs ve seminerlerekatılımları sağlanarak tam donanımlı tarım yayımcısıolmaları sağlanmıştır.

İlimiz büyükşehir olduktan sonra bu sınırlariçersinde kalan köyler mahalle oldu. Buralarda tarımve hayvancılık devam ediyor ve bu konuda bazısıkıntılar var. Sizin bu konuda çalışmalarınız var mı?

Büyükşehir sınırları içersinde kalan mahallelerde tarımve hayvancılık konularında bazı düzenlemeler yapılmışiş ve işlemleri takip etmek amacıyla İl Gıda Tarım veHayvancılık Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl ÇevreOrman Müdürlüğü, Sakarya Ziraat Odası Başkanlığı veSakarya Büyükşehir Başkanlığı’nın katılımlarıyla birkomisyon oluşturulmuş. Bu komisyon BüyükşehirBelediyesi sınırları içerisindeki tarım ve hayvancılıkfaaliyetlerini mevzuat çerçevesinde düzenlemektedir.

Sayın Müdürüm verdiğiniz önemli bilgilere teşekkürediyor, başarılı çalışmalarınızın devamını diliyoruz.

iŞLETMELERiN

KURULUŞSORUNLARI





25

Arazi toplulaştırması nedir?Çeşitli nedenlerle ekonomik olarak tarımsal faaliyetleri

yapmaya imkan vermeyecek biçimde parçalanmış,dağılmış, bozuk şekilli parsellerin modern tarımişletmeciliği esaslarına göre ve sulama hizmetleriningeliştirilmesi için en uygun biçimde birleştirilmesi,şekillendirilmesi ve yeniden düzenlenmesi işlemine “arazitoplulaştırması” denilmektedir.Peki parsellerin kullanılamayacak hale gelmesineneden olan sebepler nelerdir?• Miras ve intikal yoluyla parçalanma,• Hisseli ve bölünerek yapılan satışlar,• Sulama, karayolları ve demiryolları gibi tarımarazilerinden geçen kamu yatırımları,• Sermaye ve işgücü yetersizliğinden dolayı yapılankısmi kiracılık ve ortakçılık,• Sel, taşkın ve heyelan gibi doğal afetler,• Mera ve yaylak parçalanmaları,• Coğrafi ve topoğrafik konumdan dolayı oluşanparçalanmalar.Arazi toplulaştırma çalışması aşağıdaki aşamalardangeçmektedir.• Tüm tarlaların ve çiftçilerin mülkiyet bilgilerinin teminedilmesi,

• Tapu kütüğü, kadastro paftası ve arazideki miktar veölçülerdeki tüm uyuşmazlıkların gideri lmesi,• Hâlihazırdaki arazi kullanım durumunun, uygun tarımarazileri sınırlarının, sabit tesislerin belirlenmesi,• Toprak karakterlerini belirten toprak haritalarının teminedilmesi veya yoksa oluşturulması,• Teknik bir ekip ile arazi sahipleri ve mülki idarecilerinde katılımı ile kurulan derecelendirme komisyonu ile tümarazilerin derecelendirme haritaları çıkarılır. Bu aşamadakomisyon tüm arazilerin toprak haritaları ve diğerkıymetlerini de dikkate alarak her parsel için ayrı ayrıtitiz bir puanlama yapmaktadır. Derecelendirmeçalışmasında amaç parsellerin birbirlerine göre kıymetfarklılıklarını puanlamak suretiyle ortaya koymaktır,• Yeni yol, sulama ve drenaj ağına uyumlu, blok (ada)planlamasının hazırlanması,• Arazi sahiplerinin toplulaştırma sonrasında tarlalarınınerede istediklerine ilişkin tercihlerinin alınması. Bu işlemesnasında maliklere, eski parsellerinin ve yeni bloklarınolduğu bir pafta gösterilerek tercihleri alınır.• Yeni parselasyon planlaması yapılır.Yeni parselasyon planlamasında çiftçi tercihleri de dikkatealınarak;

• Tarla içi hizmet yolu, sulama, drenaj gibi kamu ortakalanları için gerekli yerler ayrılır.• Her parselin yol ve sulama suyuna cephe almasısağlanır.• Sabit tesis içeren parseller eski sahiplerine verilir.• Tüm maliklerce önem içeren veya kötü konumdakiyerler aynı sahiplerine verilir.• Büyük olan parçanın yanına diğer küçük parçalargetirilir.• Hasım ve hısım ilişkileri gözetilir.• Aynı yeri almak isteyenler arasında yukarıda sayılan hususlar doğrultusunda haksızlığa uğratılmayacak birplanlama yapılır.• Yeni parselasyon planlaması ve yeni mülkiyet listelerimahallinde asılmak suretiyle ilan edilir.• Yeni planlamaya ilişkin parsel sahiplerinin itirazlarıvarsa incelenir. Yeni yapılan planlama tekrar herkesingörebileceği şekilde ilan edilir.• Kesinleşen yeni planlama kadastroca tescil edilerekyeni tapular oluşturulur.• Yeni tapular ve yeni parseller, yeni sahiplerine teslimedilir.Arazi toplulaştırmasının faydaları

Arazi toplulaştırmasının faydalarını dört farklı gruphalinde inceleyebiliriz. Bunlar:

1) Çiftçiler açısından faydaları:a) Parçalı ve dağınık araziler birleştirilmektedir: Birkişinin köy sınırı içerisinde birden fazla arazisi varsabunlar birleştirilerek mümkün olduğunca tek parça halinegetirilmesi sağlanıyor.b) Tarım arazileri düzgün şekilli parselleredönüştürülmektedir: Şekilleri düzgün olmayan (üçgen,beşgen, yay şeklinde) arazilerin düzgün şekillere(dikdörtgen, kare) getir i lerek hem işlenmesikolaylaştırılmakta hem de işleme ve bakım masraflarıazaltılmaktadır.c) Her tarla sulama kanalına kavuşturulmaktadır:Toplulaştırma ile birlikte sulama projelerinin de yapılmasıhalinde, her tarlanın yapılmış veya yapılacak olan sulamakanalına cephesi olacak, yani tarlalar sulamaşebekesinden doğrudan suyunu alabilecektir.d) Her tarla yola kavuşturulmaktadır: Toplulaştırmaöncesi yolu bulunmayan birçok tarla varken, toplulaştırmasonrasında tarım arazilerinde yolu bulunmayan tarlakalmayacaktır.e) Ulaşım daha kolay ve ekonomik hale gelmektedir:Parçalı ve farklı mevkilerde bulunan arazilere ulaşım,daha çok zaman, iş gücü ve mali kayıplara neden olurken;toplulaştırma sonrası araziler mümkün olduğunca tekparçalı olacağından bu kayıplar önlenmiş olacaktır.





28

f) Tarım makinelerinin kullanımı daha ekonomikolmaktadır: Parçalı, küçük ve şekilleri düzgün olmayanarazilerde traktör, biçerdöver gibi tarım makinalarınınçalışması, üretici ve makine sahibi için aşırı derecedemasraflı iken; tek parçalı, büyük ve düzgün şekillitarlalarda bu makinaların kullanılması üretici ve iş makinasısahibi açısından daha ekonomik olmakta, zaman ve işgücü açısından da tasarruf sağlanmaktadır.g) Ekilebilir arazi miktarları artmaktadır: Toplulaştırmaöncesi çok parçalı tarım arazilerinde, tarlaların sayısıfazla olduğundan tarla sınırlarının toplam uzunluğu dafazla olmaktadır. Bu da ekilebilecek alanların ekilemeyerekboş kalması demektir. Toplulaştırma sonucu oluşan tekparçalı ve büyük tarlalarda tarla sınırı azalacağındanekilebilecek arazi miktarları artmaktadır.h) Zirai mücadele ve gübreleme kolaylaşmaktadır:Toplulaştırma öncesi küçük ve şekilleri bozuk arazilerde,zirai mücadele ve gübreleme gibi çalışmaların yapılmasıhem zor olmakta hem de çoğu zaman ekonomikolmamaktadır. Toplulaştırma sonrası araziler düzgünşekilli olacağından bu işlemler daha kolay ve ekonomikolacaktır.i) Kullanılmayan küçük araziler değerlendirilmektedir:Toplulaştırma öncesi karayolu, demiryolu, kanal gibiprojeler sebebiyle bölünen ve bir kısmı küçük olduğundan

kullanılamaz hale gelen özel mülkiyetteki araziler ilekullanılmayan eski yollar ve dere yatakları gibi alanlarda toplulaştırma ile tarıma kazandırılacaktır.j) Tarla sahipleri arasındaki anlaşmazlıklar ortadankalkmaktadır: Toplulaştırma öncesi çok parçalı arazilerinolduğu sahalarda ulaşım yolu, su sorunu, sınır ihtilaflarıgibi sebeplerden dolayı mülk sahipleri arasında olabilecekanlaşmazlıklar, toplulaştırma sonrası her parselin su veyol sorunu olmayacağı için ortadan kalkmış olmaktadır.k) Tarım için en ideal parsel ebatları oluşturulmaktadır:Toplulaştırma öncesi arazilerin ebat ve alanları, hiçbirbilimselliğe dayanmadan miras yoluyla bölünerekgelişigüzel oluşmaktadır. Toplulaştırma sonrası dağıtılacakparsellerin ebatları; toprağın bünyesi, arazinin meyili,ekilecek ürünler, sulama yönü vb. kriterler dikkate alınarakoluşturulmaktadır.l) Kadastro yenilenmiş olmaktadır: Kadastro çalışmalarıeski tarihlerde yapıldığı için, sınır ve alan uyuşmazlıklarıgibi birçok sorunlar yaşanmaktadır. Toplulaştırmaçalışması ile kanal, yol gibi tesisler ile yeni dağıtılan tarımarazileri en son ölçme teknikleri ile ölçülerek kadastropaftaları hazırlandığından, o bölgenin kadastrosu dayenilenmiş olacağı gibi o güne kadar var olan birçoksorunun önüne geçilmiş olacaktır.

m) Köy yerleşim yerleri iyileştirilmekte vegeliştirilmektedir.

2) Kamu yatırımları açısından faydaları:Bir ülkenin kalkınmasında kara yolları, otoyollar, demir

yolları, çok amaçlı barajlar (içme-kullanma, sulama,taşkın, enerji), sulama ve drenaj kanalları, havaalanları,maden sahaları, entegre sanayi bölgeleri, okul ve güvenlikinşa alanları gibi kamu yatırımları büyük önemtaşımaktadır.

Büyük çoğunluğu kırsal alanda arazi talep edenyatırımlar kamu kaynakları ile yapılmakta olup söz konusuaraziler için her yıl büyük meblağlarda kamulaştırmabedelleri ödenmektedir. Yine toplulaştırma yapılmadanyapılan yatırımlar sonucu tarım arazileri parçalanmakta,şekilleri bozulmakta ve kullanılamaz hale gelebilmektedir.

Kamu yatırımlarında gerekli olan arazilerinkarşılanmasında ve yatırım maliyetlerinin azaltılmasındaarazi toplulaştırması önemli bir araçtır. Arazi toplulaştırmasıuygulanacak alanlarda tüm parsel sınırları kaldırılmakta,çiftçilere ait küçük, parçalı ve dağınık parseller daha azsay ıdak i pa rse lde b i r l eş t i r i l e rek yen idendüzenlenmektedir. Bu işlemler yapılırken yol ve kanalgibi kamu ortak kullanım alanları için % 10’lara varankesintiler yapılmakta ve hazine arazileri de kullanılarakkamulaştırma ihtiyacı olan yerlerde kullanılabilmektedir.

Toplulaştırma düşünülmeden uygulanan sulama

projelerinde; kamulaştırma ve arazilerin parçalanmasınınen az gerçekleşmesi için, kanalların ve yolların planlaması,parsel sınırlarına bağlı kalınarak yapılmaktadır. Mevcutparsellerin küçük ve şekillerinin de düzensiz olmasınedeniyle, kanal uzunlukları gereksiz yere uzamakta vetesis maliyetlerini yükseltmektedir.

Arazi toplulaştırması ile birlikte yürütülecek sulamaprojeleri bütün bu sakıncaları ortadan kaldırmakta veyatırım maliyetlerinde % 40’lara varan tasarrufsağlanabilmektedir.

3) Sosyal faydaları:Hisselilik, sulama ve ulaşımdan kaynaklanan sosyal

huzursuzluklar önlenmekte, yargı yükü azaltılmaktadır.4) Diğer faydaları:a) Tapu ve kadastro kayıtları yenilenmektedir.b) Düzenleme sonrası araziler kıymetlenmektedir.c) Parçalılık veya hisselilik nedeni ile

değerlendirilemeyen hazine arazileri satılabilir duruma gelmektedir.

d) Mera arazileri de toplulaştırılarak hayvancılığa uygun hale getirilmektedir.

e) Sulama tesislerinde sulama oranı ve randımanı artmaktadır.

f) Tarımda kullanılan girdi kullanımında önemli oranlarda tasarruf sağlanmaktadır.





30

Mastitisin Tanımı:Mastitis kelimesi Yunanca’da “meme” anlamına gelen

“mastos” ve “–nın yangısı” anlamına gelen ‘itis’sözcüklerinden meydana gelmektedir. Memedokularındaki yangı memedeki yaralanma ve travmalar,kimyasal tahrişler veya mikroorganizmaların neden olduğuenfeksiyonlar nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Bu yangılıreaksiyon koruyucu bir mekanizma olarak ortayaçıkmaktadır. Bunun nedeni ise enfeksiyona neden olanmikroorganizmaları yok etmek, bu mikroorganizmalarıntoksinlerini nötralize etmek, süt salgı dokularının tekrareski haline dönmesi sürecinde süt üretim dokularındakizararın onarımına yardımcı olmaktır. Memenin hastalıkkaynağına hangi şiddette reaksiyon verdiğine bağlıolarak yangının derecesi oldukça değişkendir. Subklinik(klinik belirti göstermeyen) düzeyden farklı klinik formlarakadar değişebilmektedir.

Mastitis Nasıl Oluşur?Mastitisin temel nedeni mikroplar olmakla birlikte,

mikroplar tek başlarına hastalık yapma özelliğine sahipdeğillerdir. Hastalığın oluşmasına yardımcı olan birçokneden vardır. Bunların başında sağımda yapılan hatalarve sağım esnasında yapılan temizlik ihmalleri gelmektedir.Aslında süt mikropların üreyebilmeleri için mükemmelbir ortamdır. Ancak mikropların bu ortamı bulmaları içinmeme içine girebilmeleri gerekmektedir.

Mastitisin Bulaşma Kaynakları Şunlardır:1. Sürüde bulunan mastitisli hayvanlar,2. Sağımcıların kirli elleri, kirli bezleri ve düzensiz çalışan

sağım makinaları,3. Meme ve meme başı yaralarıdır.

Mastitisin Diğer Nedenleri Şunlardır:• Hayvanın yaşının ilerlemesiyle meme dokusunun doğal

direnci kırılmakta ve hastalığa karşı duyarlılığı artmaktadır.

• Sağımda görülen güçlükler,• Süt veriminin yüksek, memelerin büyük ve sarkık

olması,• Irk farklılığı,• Meme ve meme başlarındaki yapısal bozukluklar,• Hava koşulları ve mevsim etkileri (Yaz aylarında ısı

ve nem nedeniyle haşarat artmakta mastitise nedenolmaktadır.)

• Ahır ve barınakların yapısı, büyüklüğü, havalandırma,ışıklandırma ve temizlik koşulları da hastalık üzerindeetkilidir.

• Bu hastalıkta beslenmede önemlidir. Yüksek proteinliyemleme sütü artırdığı gibi mastitise yakalanma riskinida arttırır. Bu nedenle aşırı beslenen, özellikle proteindeğeri yüksek besinlerle beslenen hayvanlarda risk fazladır.

• Yanlış sağım da hastalığa ortam hazırlar. Elle sağımdameme başının uygun tarzda tutulup sıkılmaması memebaşını zedeler. Makinalı sağımda ise sağım başlıklarınınçatlaması, makinanın meme başına uyguladığı basıncınartması veya azalması sonucu meme başının yaralanmasına neden olarak mastitis ortaya çıkabilir.

• Hayvanlardaki hormonal düzensizliklerde mastitise ortam hazırlar.Subklinik Mastitis:Mastitisin bu tipi en yaygın görülen meme içi enfeksiyon

türüdür, ancak süt ve meme loblarında yapılanincelemede her ikisinin de normal olması nedeniyle tespitedilemez. Subklinik mastitis genellikle sağımcının vesürüden sorumlu kişilerin ihmali nedeniyle gizli kalan birhastal ık t ı r . Bununla bir l ik te hastal ık yapıcımikroorganizmaların teşhisine yönelik çeşitli testler vesütteki somatik hücre sayısındaki artışın takibi yapılaraktespit edilmesi mümkündür. Bu mastitis türü aslındaverdiği ekonomik kayıplar nedeniyle en önemli tür olarakgörülmektedir. Bu ekonomik kayıpların başlıca nedenleri;süt üretimindeki azalma, süt kalitesindeki düşüş ve sütkalitesine göre verilen primlerin azalmasıdır. Subklinikmastitis çok nadir olarak meme dokusunda ani bir yıkımaveya hayvanın ölümüne neden olur. Bu hastalığın gizliseyretmesi nedeniyle bir çok üretici, enfeksiyonun sürüiçinde yayıldığını görmediği gibi süt kayıplarındaki artışmiktarınıda fark etmez. Bu tip meme enfeksiyonu ilebirlikte en çok adı geçen bakteri türleri Staphylococcuaeurus ve diğer Staphylococcus türleri ve bunlara ilaveolarakta Streptococcus uberis ve S. Agalactiae gibi bazıstreptococlardır. Subklinik mastitis şu nedenlerden dolayıönemlidir:

-Klinik tipten 15- 40 kat daha yaygın görülür.-Çoğunlukla klinik belirtilerden önce ortaya çıkar-Hastalığın seyri uzun sürer.-Antibiyotiklerle tedavisi zor olabilir.-Teşhis etmesi zordur.-Süt üretimini büyük ölçüde düşürür, süt kalitesini olumsuz yönde etkiler.

Klinik MastitisMeme içi enfeksiyonun bu türü, hastalığın seyrine

bağlı olarak farklı derecelerde gözlenen süt ve memedekianormalliklerle tanımlanabilir. Meme lobları kırmızı veelle dokunulduğunda hissedilebilecek kadar şişkindir.Sütteki anormallikler pıhtı ve ince partiküllerden vesaydam serum benzeri veya kanlı salgılara kadar değişimgösterebilir. Klinik mastitise genellikle Staphylacoclar,streptococlar gibi önemli patojenlerden biri yadaColiformlar neden olur. Klimik vakaların yaklaşık olarak%30’unda, kültürü yapılmış örneklerde patojen eldeedilemez. Bulaşıcı mastitisin etkisi altında olan sürülerdegörülen bir çok klinik vakaya çevresel Streptocolar veColiformlar neden olur. Kuru dönem tedavisi, meme başıdezenfeksiyonu gibi işletme uygulamaları Streptococcusagactiae’ i yok eder ve Staphylococcus aeurus’unyaygınlığını azaltır.Ancak çevresel patojenlerin nedenolduğu klinik boyuttaki hastalıkları kontrol altına almaz.Sağım sonrası meme başı dezenfeksiyonu ve kuru dönemtedavisi çevresel Streptococlara karşı daha az etkili veColiformlara karşı etkisizdir. Bu nedenle bulaşıcıpatojenlerin meme başı dezenfeksiyonu ve kuru dönemtedavisi ile kontrol altında tutulduğu sürülerde klinikhastalıkların, özellikle çevresel patojenlerin neden olduğumsatitisin görülme sıklığı oldukça yüksek olabilir.a-)Subakut Klinik Mastitis:Yangının bu türü, sütte önemsiz boyutta pıhtı, incepartiküller, renk bozukluğu ve normalden daha sulugörüntü gibi hafif klinik belirti gösterir. Meme loblarınaolan etkisi; hafif şişme, dokunmaya karşı duyarlılık,bölgesel ateş ve kızarıklık olarak ortaya çıkar.Sütveriminde azalmaya neden olur.b-)Akut Klinik Mastitis:Bu tür olayların en belirgin özelliği kızarıklık, şişme veetki altında olan meme lobunda sertlik ve bununsonucunda dokunmaya karşı duyarlılıkla birlikte çok aniolarak ortaya çıkmasıdır.Süt son derece anormal (irinlisulu yada kanlı) görünür ve süt üretimini ani ve şiddetlişekilde azaltır.Sistemik belirtileri: ateş, iştah kaybı, rumenfonksiyonlarında azalma, nabız sayısında artış ve depresifhareketler olarak sayılabilir.c-)Perakut Klinik Mastitis:Meme yangısının bu türü çok seyrek görülür ancak çokhızlı ve şiddetli şekilde ortaya çıkması en belirginözelliğidir. Belirtiler yukarıda akut klinik mastitis içinlistelenenleri içermekle birlikte perakut olaylarda bunlarçok daha şiddetli olarak ortaya çıkmaktadır. Bu belirtilereek olarak şok, memede fibrosis, septisemi, kaskoordinasyonunda kayıplar görülmektedir. Bu tür vakalarçok acil veteriner müdahalesi gerektirmektedir. Sistemik

ve meme içi tedaviye rağmen birçok hayvan tedaviyecevap vermez ve hastalığa yenik düşer. Hayvan hayattakalsa bile tam olarak iyileşmesi ayları almakta ve birçokdurumda hastalığın etkisi altında bulunan memeloblarında bulunan dokular yok olmaktadır. Enfeksiyonaneden olan mikroorganizmalar bir süre yayılmaya devameder ve hasta olmayan hayvanlara da hastalığınbulaşmasına neden olmaktadır. Bu tip hayvanların ilkfırsatta sürüden ayıklanması gerekmektedir.

Kronik MastitisBu enfeksiyon türü uzun sürelidir ve daha önce klinik

formda tanımlana türlerden biri gibi yada aralıklı olarakklinik belirtiler de gösteren subklinik enfeksiyon olarakda başlayabilir. Belirtileri: bağ dokusundaki hızlı gelişme,etki altında olan meme lobunun şekil ve boyutundadeğişiklik ve süt veriminde azalmadır.

MASTİTİSİN EKONOMİK ÖNEMİMastitis tek başına en büyük maliyeti getiren bir süt

sığırı hastalığıdır. Gerçekte mastitisin neden olduğukayıplar kısırlık ve üreme hastalıklarının neden olduğukayıplardan iki kat daha fazladır. Bunlara ilave olarakverimlilik açısından bakıldığında hastalık riski, uluslararasıticaret ve hayvan konforu sıralandığında mastitis listeninen başında yer almaktadır. Birçok çiftçi karşılaştıklarıklinik vakalar, ayıklamak zorunda kalınan hastalıklıhayvanlar ve bu durumlar için ödedikleri veteriner veilaç masraflarının farkındadır. Oysaki süt üretimindekikayıpları çok daha önemli boyutta etkileyen subklinikmastitisin farkında değildir. Bir sürüde mastitiskontrolündeki başarısızlık elde edilen sütteki azalmaylaparalel seyretmektedir. Çünkü enfekte olmuş hayvanlarenfekte olmamış hayvanlara göre belirgin bir şekildedaha az süt üretmektedir. Araştırmalar göstermiştir kidüşük somatik hücre sayısına sahip hayvanlar dahaverimli bir hayata sahiptirler. Yüksek somatik hücre içerensüt şeker protein ve yağ gibi istenen bileşenleri daha aziçerirken süt bileşenlerini bozan enzimler gibi istenmeyenbileşenleri daha fazla içermektedir. Yüksek somatikhücre içeren sütten peynir yapıldığı zaman peynirinkalitesi düşmektedir.

Azalan süt üretimi nedeniyle ortaya çıkan kayıplarınABD’de yaklaşık 1 milyar dolar olduğu tahminedilmektedir. Süt verimindeki azalmanın yanı sıra ortayaçıkan diğer diğer tüm maliyetler de dikkate alındığındatoplam kayıp neredeyse 2 milyar dolara ulaşmaktadır.Bir başka açıdan bakıldığında çiftçi başına ortalamamaliyet yılda hayvan başına 185 doları bulmaktadır.Mastitis yaygınlık düzeyi şu an oldukça düşük olsa bile,ekonomik kayıplar hala oldukça yüksektir.

Veteriner Hekim Emre SAY





32

Ekmeğin tarihi medeniyetlerin tarihi kadar eskidir.Ekmek, insanoğlunun bilinen en eski ve önemli gıdamaddesidir. Genel kabule göre, ilk insanlar su ile ıslatılmışve kendi haline bırakılmış buğday kırmasındagözeneklerin meydana geldiğini görmüşler ve gözeneklikütleyi sıcak taşlar üzerinde pişirdikleri zaman tad velezzetinin iyi olduğunu anlamışlardır.

MÖ. 2600 yıllarında Eski Mısırlılar, buğday unu ve sukarışımından elde edilen hamura maya kattıklarındaekmeğin daha yumuşak, daha kabarık olduğunun farkınavardılar. Çeşitli sınıflardan oluşan Mısır halkı ekmeğiuzun zamandan beri bilmekteydi. Ancak mayanıntesadüfen bulunmasının ardından beyaz ekmek soylularınve sarayın simgesi haline geldi. Zenginlerin ve soyluların

rağbet ettiği bu mayalı ekmekler o kadar değer kazandıki, Eski Mısır'da bu ekmekler para yerine bile kullanılmayabaşlandı. Mısır'dan Roma'ya ve ardından Batı Avrupa'yayayılan mayalı ekmek, son asırlarda hemen bütündünyada sofralarda yerini aldı.

Yurdumuzda yaygın olarak buğday unundan vemayalanmış hamurdan üretilen ekmek tüketilmektedir.Ancak kısıtlı da olsa bölgelere göre mısır, yulaf, çavdarve benzeri tahıllardan da ekmek üretilmektedir. Ekmek,bir emek ürünü, alın teri simgesi ve Allah'ın kullarınanimeti olarak hemen bütün dinlerde övülmüş ve kutsalsayılmıştır. İslam dininde de ekmek çok değer verilengıdaların başında gelmektedir.

Sofralarımızın baş tacı ekmek;Soframızda en çok tükettiğimiz gıda maddesidir ekmek.

Ancak bu nimetin üretim aşamasında yapılanuygunsuzluk, özensizlik, hijyen ve muhafaza maalesefgıda kodeksi koşullarına haiz değildir. Bu kutsal nimetinne kıymetini biliriz ne de içeriğindekileri.Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği04.01.2012 tarihli ve 28163 sayılı Resmi Gazetedeyayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğ ekmek veekmek çeşitleri ile ilgili gerekli tanımlamaları, içeriğini,ambalajlama ve etiketlemede uyulması gereken kurallarıiçermektedir.

1 Temmuz 2012 tarihi itibari ile uygulamaya geçenTürk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğineleri içermektedir?

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek ÇeşitleriTebliği’nin amacı; tüketime sunulan ekmek, ekmekçeşitleri, ve ekşi hamur ekmeklerinin tekniğine uygun vehijyenik şekilde üretim, muhafaza, taşıma vepazarlanmasını sağlamak üzere bu ürünlerin özelliklerinibelirlemektir. Bu tebliğ buğday unundan veya buğdayununa diğer tahıl unları karıştırılarak yapılmış ekmeği,ekmek çeşitlerini, diğer ekmek çeşitleri ile ekşi hamurekmeklerini kapsamaktadır. Bu tebliğ kurutulmuşekmekleri, dondurulmuş hamur teknolojisi ile üretilenekmekleri, yufka, bazlama, pide, simit ve benzerlerinikapsamaz.

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek ÇeşitleriTebliği’nde yapılan tanımlamalar nelerdir?

Bu tebliğ ekmek ve ekmek çeşitlerinin tanımlamasınıaçık bir şekilde yapmıştır. Tebliğe göre;

Ekmek: Buğday ununa; su , tuz , maya(Saccharomyces cerevisiae) gerektiğinde şeker, enzimler,enzim kaynağı olarak malt unu, vital gluten ve izin verilenkatkı maddeleri ilave edilip bu karışımın tekniğine uygunolarak yoğrulması, şekillendirilmesi, fermentasyonabırakılması ve pişirilmesi ile yapılan üründür.

Çavdarlı ekmek: Buğday ununa en az % 30 oranındaçavdar unu, çavdar kırması, çavdar kırığı, çavdar ezmesiveya bunların karışımı ilave edilip tekniğine uygun olaraküretilen ekmek çeşididir.

Diğer ekmek çeşitleri: Bir veya birden fazla tahıl unu,tahıl ezmesi, tahıl tanesi, tahıl kırması, tahıl irmiği, soyaunu, baklagil unları, kepek, bitkisel yağ, süt ve/veya sütürünleri, bitkisel lif veya diğer çeşni maddelerinden birveya birkaçının ilave edilmesinden sonra tekniğine uygunolarak üretilen ekmektir.

Ekşi hamur ekmekleri: Tahıl unlarına su, tuz, maya,geleneksel veya endüstriyel yöntemlerle elde edilen ekşiveya ekşi hamur ilavesiyle hazırlanan hamurun tekniğineuygun olarak yoğrulması, şekillendirilmesi, fermantasyonabırakılması ve pişirilmesi ile üretilen ekmek ve ekmekçeşitlerini kapsamaktadır.

Karışık tahıllı ekmek: Buğday unu, tam buğday unuveya bunların karışımına, her birinden en az % 5 oranındaolmak üzere; mısır, arpa, yulaf, çavdar, pirinç, darı,tritikale unları, kırmaları, kırık taneleri veya ezmelerindenen az üçü ilave edilip tekniğine uygun olarak üretilenekmek çeşididir.

Kepekli ekmek: Buğday ununa en az % 10 en fazla% 30 oranında kepek ilave edilip tekniğine uygun olaraküretilen ekmek çeşididir.Mısırlı ekmek: Buğday ununa en az % 20 mısır unuve/veya mısır irmiği ilave edilip tekniğine uygun olaraküretilen ekmek çeşididir.

Yulaflı ekmek: Buğday ununa en az %15 oranındayulaf unu, yulaf kırması, yulaf kırığı, yulaf ezmesi veyabunların karışımı ilave edilip tekniğine uygun olaraküretilen ekmek çeşididir.

Tam buğday ekmeği: Tam buğday unundan tekniğineuygun olarak üretilen ekmek çeşididir.

Tam buğday unlu ekmek: Buğday ununa en az %60 oranında tam buğday unu ilave edilip tekniğine uygunolarak üretilen ekmek çeşididir.

Ekmeğe hürmet ediniz, çünkü ekmek semavat vearzın bereketindendir.Kim sofradan düşen kırıntıları yerse affolunur.

Peygamber Efendimiz SAV buyuruyor ki;

Gıda MühendisiHediye ÖZMEN





34

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek ÇeşitleriTebliği’ne göre ekmek nasıl olmalıdır?

Bu tebliğ kapsamında tanımı yapılan ekmek, TürkGıda Kodeksi Buğday Unu Tebliği’nde yer alan Tip 650ve daha yüksek kül içeren ekmeklik buğday unlarındanyapılır.

Duyusal bakımdan; ekmek, ekmek çeşitleri, diğerekmek çeşitleri ve ekşi hamur ekmeklerinin dış ve içözellikleri aşağıdaki şekildedir.1) Dışından bakıldığında iyi pişmiş ve kabarmış, kendinehas görünüşte, kokuda ve kabuk rengi dağılımıolabildiğince homojen olur, basık ve yanık olmaz.2) Kesildiği zaman iç kısmı süngerimsi yapıda, gözeneklermümkün olduğunca homojen olur, hamurumsu, yapışkanve kabuk-iç ayrımı olmaz, yabancı madde ve karışmamışhalde un, tuz, katkı maddeleri ile bunların topaklarıbulunmaz.3) Ekmek içi homojen, kendine has renk, tat ve kokudaolur, yabancı tat ve koku hissedilmez.

Kimyasal bakımdan; ekmek, ekmek çeşitleri ve diğerekmek çeşitlerinin kimyasal özellikleri Tablo-1’ de yeralan özelliklere uygun olmalıdır

Diğer özellikler aşağıda belirtilmiştir:1) Ekmek tanımına giren ürün, değişik şekil verilerek,üzerinde çeşni maddesi kullanılarak üretilmesidurumunda, ekmek çeşidi ve diğer ekmek çeşitleri olarakdeğerlendirilmez.2) Ekmek, kepekli ekmek, tam buğday unlu ekmek, tambuğday ekmeği ve ekşi hamur ekmekleri en az 250 gramağırlıktan başlayarak 50’şer gram arttırılmak suretiylepiyasaya arz edilir. Toplu tüketim yerleri için çeşitlisözleşme ve taahhütler çerçevesinde üretilen, doğrudantüketiciye arz edilmeyen ekmek, kepekli ekmek, tambuğday unlu ekmek, tam buğday ekmeği ve ekşi hamurekmekleri muhtelif ağırlıklarda üretilebilir.3) Bu tebliğ kapsamında yer alan ürünler ağırlıkça “±%3”tolerans değeri ile üretilir.4) Ekmek, kepekli ekmek, tam buğday unlu ekmek, tambuğday ekmeği ve ekşi hamur ekmekleri ambalajsızolarak piyasaya arz edilebilir. Ambalajsız olarak piyasayaarz edilen ürünler ile ilgili hususlarda tebliğ bazı kurallargetirmiştir. Bu kurallar;

a) Ürünlerin üzerinde üretici firma adı ve gramajbilgilerini içeren üretici işareti yer alabilir. Ancak bu tebliğkapsamında ambalajsız olarak piyasaya arz edilenürünlerde “tuz ilave edilmemiştir” ve/veya “katkısızdır”ifadelerinin kullanılmak istenmesi durumunda; bu ifadelerile üretici firma adı ve gramaj bilgilerini içeren üreticiişaretlerinin ürünlerin üzerinde yer alması zorunludur.

b) Üretici işaretlerinin üzerinde yer alan bilgilerinbaskısında, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı MaddeleriYönetmeliği’nde yer alan renklendiricilerden bu amacauygun olanlar kullanılır.

c) Ürünlerin üzerine üretici işaretlerinin iliştirilmesinde,hiçbir şekilde yapıştırıcı kullanılamaz.

d) Ekmek, kepekli ekmek, tam buğday unlu ekmek,tam buğday ekmeği ve ekşi hamur ekmekleri hariç ekmekçeşitleri ve diğer ekmek çeşitleri üretim yerleri de dahilolmak üzere ambalajlı olarak piyasaya arz edilir.

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek ÇeşitleriTebliği’ne göre ambalajsız olarak piyasaya sunulanürünlerin üretim, depolama, dağıtım ve satışaşamalar ın ın taş ıması gereken kura l lar

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğiambalajsız olarak satışa sunulan ekmekler için de bazıkurallar getirmiştir. Bu kurallar:

Piyasaya arz edilen ürünler ile temas eden malzeme,alet ve ekipman; gıda ile temasa uygun, yeterli temizlikve dezenfeksiyona izin veren madde ve malzemedenyapılacak.• Ürünlerin ekmek kasaları ve ekmek taşıma araçlarınıniçine bulaşma riskini engelleyecek biçimde yerleştirilecek.• Ekmeğin taşınmasında kullanılan aracın tavan, zeminve duvarları su geçirmezken, mikroorganizmalarınyerleşmesine imkân vermeyen pürüzsüz malzemedenyapılacak.• Ürünler satış noktasına getirildiğinde, ekmek kasalarıaçıkta bırakılmayacak, zemin ve dış ortamla temasıengellenerek palet üzerinde olacak şekilde temiz birortama konulacak.• Satış yerlerinde alıcının el değmesini engelleyecekşekilde ekmek dolabında veya tezgâhında muhafazaedilip ve satıcı kontrolünde satış yapılacak.• Ekmek uygun bir ambalaj malzemesine sarılarak veyaiçine konularak tüketiciye arz edilecek.• Ürünlerin taşınması ve satışı sırasında çalışan tümpersonelin, kişisel temizliğini sürdürmeye azami itinagöstermesi, uygun ve temiz kıyafet giymesi ve eldivenkullanması mecburi.• Tebliğ kapsamında olacak ürünleri tüketiciye arz edenyerler; tam buğday ekmeği ve/veya tam buğday unluekmek ve/veya kepekli ekmek de bulundurmak zorunda.• Ambalajsız olacak piyasaya arz edilen ürünler, kasap,manav ve pazar gibi yerlerde piyasaya arz edilemeyecek.

Ambalajlı olarak piyasaya sunulan ekmekler için kullanılanambalaj malzemesi Türk Gıda Kodeksi Gıda ile TemasEden Madde ve Malzemeler Yönetmeliğinde yer alanhükümlere uygun olmalıdır.Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği’ne yapılan değişiklikgenel olarak neler getirdi?ekmek her yerde satılamayacak.

Ekmekler açıkta satılamayacak, bakkal ve marketlerdeekmek dolapları içinde ve satıcı kontrolünde tüketiciyesunulacaktır. Ekmekler kasap, manav ve pazar gibiyerlerde piyasaya arz edilemeyecektir.Tuz ve kepek oranı değişti.

Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğinde yapılandeğişiklikle ekmeğin kimyasal özelliklerinde bir öncekitebliğden farklı olarak tuz miktarı en çok kuru maddede% 1.75 iken % 1.5'e düşürülmüş, kepek miktarı artırılmıştır.Bu değişiklikle ekmek ve ekmek çeşitlerinin üretim,dağıtım ve satış aşamalarında yapılan değişikliklerlebesin değerini arttırmak, sindirimini kolaylaştırmak vetansiyon, obezite gibi toplumda yaygın olarak görülensağlık problemleriyle mücadele etmek amaçlanmıştır.Fırıncılara eğitim zorunluluğu getirildi.

Sektör çalışanlarına yönelik, ekmek üretimi ve genelhijyen konularında eğitim alma zorunluluğu getirilmiştir.Eğitim olmayan personel fırınlarda çalıştırılamayacaktır.Ayrıca personellerin kişisel temizlik, uygun kıyafet vekoruyucu eldiven kullanma zorunluluğu olacaktır.Cezalar artırıldı.

Denetimler sırasında yeni düzenlemeye uymayanlarhakkında 11.875,00 lira İdari Para Cezası getirildi.

yil: 2012 / sayi: 44 - stb2012/09/22 · yazışma adresi sakarya ticaret borsası tekeler mevkii...

Documents