Ýmsir smitsjúkdómar og bólusetningar
DESCRIPTION
Ýmsir smitsjúkdómar og bólusetningar. m.a. úr fyrirlestrum Þrastar Laxdal Sjá einnig heimasíðu Þrastar Sjá einnig fjölmörg nemaverkefni Einkum Læknanemar – Læknanemar fyrirlestrar flokkaðir – Sýkingar. Barnaveiki * Stífkrampi * Kíghósti * Mislingar * Hettusótt * Rauðir hundar *. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Ýmsir smitsjúkdómar og bólusetningar
m.a. úr fyrirlestrum Þrastar Laxdal
Sjá einnig heimasíðu Þrastar
Sjá einnig fjölmörg nemaverkefni
Einkum Læknanemar – Læknanemar fyrirlestrar flokkaðir – Sýkingar
Barnasjúkdómar
• Barnaveiki *• Stífkrampi * • Kíghósti *• Mislingar *• Hettusótt * • Rauðir hundar *
• Skarlatssótt *• Hlaupabóla * • Mononucleosis*• Roseola *• Fifth disease *• Hand- foot- and
mouth disease *
* Síður læknanema
SkarlatssóttRoði í hálsi og petecciur
Hvít og rauð jarðaberjatunga
Skarlatssótt(scarlatina, scarlet fever)
• -haemol str. Gr A (nokkrar typur)• Meðgöngutími 1-7 dagar• Hálsbólga, ýmis einkenni• Bólgnar tons, oft exudat, stundum erythema og/eða petecchiur á pal molle• Tunga í upphafi hvít með papillum, seinna rauð með papillum (i.e. white and
red strawberry tongue)• Perioral pallor og roði í andliti• Útbrot dreift erythema með örfínum dökkrauðum deplum, sandpappírsáferð.
Byrja á hálsi, nárum og axilum.• Útbrot í 3-5 daga, óháð Pc gjöf• Rx Penicillin í 10 daga• NB: febris rheumatica og post str glomerulonephritis• Streptococcal sykingar á “síðum læknanema”• Post-str glomerulonephritis á “síðum læknanema• Sydenhams chorea á “síðum læknanema”?
Skarlatssótt
Skarlatssótt
Skarlatssótt
Penicillin (alt.: amoxicillin)Meðferð:
Hlaupabóla(varicella, chickenpox)
• Upprifjun í veirufræði .... !!!
Veiruflokkun (Baltimore)Veira
Pos sense
AdenoHerpesPox
Rheoveirur Rotaveira
Parvo
Ortho-hepadno-veiraHepatitis B
PicornaveirurEnteroveirurRhinoveirurHepatitis AAphtoveirur (gin og kl)ParechoveirurTogaveirurRubella
RNADNA
ssDNAdsDNA dsRNA ssRNA
ssRNAPos sensem RT
Neg sense
dsDNAm RT
Orthomyxco-veirurInfluenza AInfluenza BInfluenza C
RetroveirurLentiveirurHIV
Veiruflokkun
HSV 1 Herpes simplex 1HSV 2 Herpes simplex 2HVS 3 VZVHSV 4 EBVHSV 5 CMVHSV 6 RoseolaHSV 7 RoseolaHSV 8 Kaposi sarcoma
Herpes
DNA
dsDNA
Hlaupabóla(varicella, chickenpox)
• HHV 3, varicella zoster• Hálssærindi, hitavella• Meðg. 4-16 d (allt að 21 d). 12 ára=90%• Smita 1-2d f útbrot og þar til lesionir eru þurrar (vika)• Alvarl sjd fyrir ónæmisbælda• Útbr: ávalar lesionir, þ.m.t. Í hársvörð, munn/slímhúðir, lófar/iljar.
Centripedal dreifing, birtast á 3-5d, mikill kláði• Macula →papula →vesicula →pustula →crust (allar í einu)• Sec sýkingar (staph/invasGABS (necrot fasciitis))• Rx: EKKI aspirin, ath neglur, hreinlæti, kláðastillandi lyf
(bað+matarsódi+haframjöl!)• Acyclovir? 20mg/kg x 4 í 5 daga• V-zoster immunoglobulin (1.0 g/kg) ef snemma eftir smit.• NB post inf compl. þ.m.t. Acut cerebellar ataxia o.fl• Necrotising fasciitis á “síðum læknanema”
Hlaupabóla
Hlaupabóla(varicella, chickenpox)
• Mjög smitandi.• Fósturskaðar.• Ekki transplacental mótefni sem gagna. Virkt T-frumusvar
nauðsynlegt.• Fetal varicella i.e. varicella á fyrsta trimestri: fósturskaðar,
örmyndanir á húð, útlimaskaðar, chorioretinitis, neurolo. skaðar. Hátt mortalitet.
• Congenital varicella i.e.sýking > 5d fyrir fæð ónæmissvar móður vernda barnið að nokkru, horfur góðar
• Neonatal varicella i.e. Sýking síðustu 5d fyrir fæð eða fyrstu daga eftir fæðingu er umtalsverð hætta fyrir nýburann.
Hlaupabóla
Hlaupabóla
• Veirufræði• Faraldsfræði
(þmt ranns Hildar Þórarinsdóttur)
• Klinisk einkenni
• Alvarleiki og langtímaeinkenni / síðkomin einkenni
• Bólusetningar
• Hvað nú ?
Hlaupabóla(varicella, chickenpox, m.a úr fyrirl Þrastar laxdal)
• Meðg. 2 vikur (4 - 21d)
• Smita 1-2d f útbrot og þar til lesionir eru þurrar (vika)
• Mjög smitandi
• Útbr. í hársvörð, munn, slímhúðir, lófar, iljar
• Centripedal dreifing, birtast á 3-5d, mikill kláði
• Macula →papula →vesicula →pustula →crust (allar í einu)
• Sec sýkingar (staph/invasGABS (necrot fasciitis))
• Acyclovir? 20mg/kg x 4 í 5 daga
• V-zoster immunoglobulin (1.0 g/kg) ef snemma eftir smit
• NB post inf compl. þ.m.t. acut cerebellar ataxia o.fl
Smit, sýking og síðkomnar aukaverkanir
SmitIncupationstími1-3 vikur
Veikindi5-10 dagar
Síðkomnar aukaverkanir???
Smitandi(skömmu fyrir veikindi þar til bólur eru þornaðar
Lancet 2006
Hlaupabóla(varicella, chickenpox)
• Fósturskaðar
• Ekki transplacental mótefni sem gagna. Virkt T-frumusvar nauðsynlegt.
• Fetal varicella i.e. á fyrsta trimestri: fósturskaðar, örmyndanir á húð, útlimaskaðar, chorioretinitis, neurol. skaðar. Hátt mortalitet.
• Congenital varicella i.e.sýking > 5d fyrir fæð myndar móðirin mótefni sem vernda barnið tímabundið, horfur góðar
• Neonatal varicella i.e. sýking síðustu 5d fyrir fæð eða fyrstu daga eftir fæðingu, umtalsverð hætta fyrir nýburann.
Smit á meðgöngu og við fæðingu
Fyrsta trimester
> Viku fyrir fæðingu
Viku fyrir fæðingu og perinatalt
Alvarleiki
• Nýburar
• Ungbörn
• Aldraðir
• Barnshafandi konur
• Ónæmisbældir
• Aðrir undirliggjandi sjúkdómar
MTK einkenni
– Cerebellar ataxia (approximately one in 4000 cases),– Meningoencephalitis, – Meningitis – Vasculitis (which may result in strokes)
– Annað ??• ITP? • Neutropeniur?• Arthritar?• O.s.frv.
Varicella vaccination
• Verndar gegn hlaupabólu í 85% tilfella• Verndar gegn alvarlegum evikindum í 97%
tilfella
• Japan (amk 20 ár)• USA, 48 af 50 fylkjum (um 10 ár)• Canada• Australia • Finland• Þýskaland• Önnur Evrópulönd í athugun
Faraldsfræði hlaupabólu og alvarlegir fylgikvillar hennar
Hildur Þórarinsdóttir, læknanemi
Hlutfall barna með mótefni gegn vzv eftir aldurshópum
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
0-1.
árs
1-2.
ára
2-3.
ára
3-4.
ára
4-5.
ára
5-6.
ára
6-7.
ára
7-8.
ára
8-9.
ára
9-10
.ára
10-1
1 ár
a
11-1
2 ár
a
12-1
3.ár
a
13-1
4 ár
a
14-1
5.ár
a
15-1
6 ár
a
16-1
7.ár
a
17-1
8 ár
a
18-1
9.ár
a
http://www.laeknabladid.is/2009/02/nr/3405
Faraldsfræði hlaupabólu og alvarlegir fylgikvillar hennar
Hildur Þórarinsdóttir, læknanemi
Hlutfall barna með mótefni gegn vzv eftir aldurshópum
0%
20%
40%
60%
80%
100%
0-6 mánaða 6-12 mánaða 12-18 mánaða 18-24 mánaða
Innlagnir eftir aldri
0246
81012
0-1
árs
1-2
ára
2-3
ára
3-4
ára
4-5
ára
5-6
ára
6-7
ára
7-8
ára
8-9
ára
9-10
ára
10-1
1 ár
a
11-1
2 ár
a
12-1
3 ár
a
13-1
4 ár
a
14-1
5 ár
a
15-1
6 ár
a
16-1
7 ár
a
ár
Faraldsfræði hlaupabólu og alvarlegir fylgikvillar hennar
Hildur Þórarinsdóttir, læknanemi
Fjöldi innlagna eftir árstíð
0123456789
Janú
ar
Feb
rúar
Mar
s
Apr
íl
Maí
Júní
Júlí
Ágú
st
Sep
tem
ber
Okt
óber
Nóv
embe
r
Des
embe
r
Faraldsfræði hlaupabólu og alvarlegir fylgikvillar hennar
Hildur Þórarinsdóttir, læknanemi
Ástæða innlagnar Fjöldi
Húðsýkingar 16
Ataxia 7
Hár hiti 6
Ónæmisbæling 5
Vannæring 4
Blóðsýking 3
Annað 17
Alls 58
Meinvaldar FjöldiHlutfal
l
Staphilococcus aureus 8 53%
Stafilococcus aureus og pneumococcar 2 13%
Stafilococcus aureus og enterococcar 1 7%
Sterptococcus hem. Gr A 4 27%
Mononucleosis
Mononucleosis• EBV (epithel og B-frumur (immortalization))• Unglingar um 60% seropós, mun fyrr í Afríku og í efnaminni hópum• Ung börn fá síður einkenni (afar sjaldg sjd í Afríku)• Smitast með munnvatni !• Meðg 1-2 mánuðir !!!• Slappleiki, hausverkur, ógleði, kviðverkir í 1-2 vikur• Vaxandi hálssærindi og hálsbólga, oft með exudati, stundum
petechiae á mótu mjúka og harða góms. Hiti í 80-90%• Lymphadenopathia (flestir), miltisstækkun (50%) og lifrarstækkun
(30%)• Maculopapular útbrot (5-15%), ef ampi 80% með útbrot !• Skánar á 2-4v (eða lengri tíma)• Mononucleosis og Ebstein Barr á “síðum læknanema”
• NB Tengsl við Burkitt lymphoma/nasophar carcinoma ?
Mononucleosis
Greining / rannsóknir• Atypical lymphocytosisi (>90%),• Thrombocytopenia (væg) (50%)• Monospot (ótryggt, einkum <5ára)• Hækkuð lifrarpróf, eink gGT• Veirutiterar (IgG og IgM)
Meðferð• Sterar ????????• Acyclovir ???• Stoppa íþróttir e.d. ??
Mononucleosis
Complicationir:• Splenic rupture• Neurological
– Krampar
– Meningo-encephalitis
– Ataxia
– Bell’s palsy, Guillain-Barré sx
– Alice in Wonderland sx
• Haemol anaemia/trompocytopenia/aplastic anaemia• Pneumonia/myocarditis/pancreatitis/etc• B-cell lymphoproliferative sx• Útbrot ef ampicilline er gefið !
Mononucleosis
Mononucleosis
Mononucleosis
Ampicillin útbrot og EBV
Mislingar !!!
Mislingar - veiran
• Mislingaveiran er af ættkvísl Morbillivírusa af ætt Paramyxoviridae
• Paramyxovírusar og Pneumovírusar tilheyra sömu ætt
• Stór pleomorphic singlestranded antisense RNA veira
• Eingöngu í mönnum !!!
Mislingar – meingerð
• Úðasmit. • Binst CD46 og CD150. • Sýkir epithelfrumur í öndunarvegi og dreifist þaðan með
lymphocytum um blóðrás til reticulendothelial kerfis og áfram um líkamann. Sýkir frumur í öndunarvegi, conjunctiva, þvagrás, litlum æðum og MTK.
• Intracelluler fjölgun og syncitia myndun og kemst þannig fram hjá vessabundna ónæmiskerfinu. Sprengir einnig frumur.
• Aðallega með frumubundnu ónæmissvar sem á einnig þátt í einkennum.
Mislingar - virusinn
Sýking
Efriloftvegir
Eitlar“regional”
Primary viremia: systemisk, low-titer
Monocytar
Secondary viremia
Öndunarvegur
Húð
MTK
O.s.frv.
Gangur sýkingar
Klassískir mislingar fara í gegnum fjögur stig:– incubation – prodrome – exanthem– recovery stig
Mislingar - útbrot
Mislingar
Mislingar
Mislingar
Mislingar á síðum læknanema
Mislingar - mismunagreiningar
Mononucleosis Lyfjaútbrot - Tegretol
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
9.000
19
00
19
04
19
08
19
12
19
16
19
20
19
24
19
28
19
32
19
36
19
40
19
44
19
48
19
52
19
56
19
60
19
64
19
68
19
72
19
76
19
80
19
84
19
88
19
92
19
96
20
00
Ár
Fjö
ldi á
100
000
íbú
a
• Bólusetningar gegn mislingum hefjast hér á landi upp úr 1960
• 1976 Bólusetningin tekin upp við 2 ára aldur
• 1989 Bólusetning tekin upp með bólusetningu gegn rauðum hundum og hettusótt við 18 mánaða aldur
• 1994 Ákveðið að endurbólusetja við 9 ára aldur
• 1.7.2001 Endurbólusetning færð frá 9 ára til 12 ára gamalla barna
• Síðasta tilfelli (1) greint 1997
M
Mislingar á Íslandi
10 ár fyrir 10 ár eftirSjúkdómstilfelli (látnir) Sjúkdómstilfelli (látnir)
13.667 (4) 4.024 (0)
Frá Þórólfi Guðnasyni
Andrew Wakefield
The Lancet, feb 1998
Background: We investigated a consecutive series of children with chronic enterocolitis and regressivedevelopmental disorder.Methods: 12 children (mean age 6 years [range 3–10], 11 boys) were referred to a paediatric gastroenterology……
Findings: Onset of behavioural symptoms was associated, by the parents, with measles, mumps, and rubella vaccination in eight of the 12 children, …….Interpretation: We identified associated gastrointestinal disease and developmental regression in a group of previously normal children, which was generally associated in time with possible environmental triggers…..
Frekari rannsóknir ....
• Aukning á einhverfur eftir 1988
þegar MMR kom á markað? Nei !
• Er einhverfa sjaldgæfari hjá
börnum sem fá ekki MMR? Nei !
• Veldur MMR bólgu í þörmum? Nei !
• Hefur tekist að endurtaka
rannsóknir Wakefields? Nei !
Afleiðingar
Andrew Wakefield: surgeon paid to attack MMR shots faces medical council hearing
SCHOOLBOY, 13, DIES AS MEASLESMAKES A COMEBACK
The Sunday Times (London) April 2 2006
Þátttaka í MMR bólusetningum fellur t.a.m. í Englandi í 78.9% (92% - 95% nauðsynlegt til að verjast faröldrum), í sumum hverfum og skólum í London í 50%
Afleiðingar
Fjöldi tilfella af mislingum í Bretlandi:
1998: 56
2008: 1.348
Roseola
Roseola(exanthema subitum, mislingabróðir, dílaroði, 6th disease)
• HHV 6 (75%), HHV 7 (15%), aðrar veirur (10%)
(f og fr munnvatnsveirur fullorðinna)• Meðganga 5-15 dagar (9d)• Eink: stöðugur hár hiti í 3-5 daga, + öndunarf.eink, + fylling í
fontanellu, lítil vanlíðan.• Hitakrampar (10-20%), etv helmingur fyrsta hitakrampa• Aseptiskur meiningitis í 30-40%• Útbrotin koma þegar/eftir að hitinn fellur, rósrauð, lítil, centrifugal (á
bol) í upphafi, seinna á útlimum. Hverfa oft fljótt, horfinn á <4d• Rx: styðjandi• HHV6 á “síðum læknanema”
Fifth disease
Fifth disease(erythema infectiosum)
• Parvovirus B 19• Meðg. um 2 vikur, viremia í nokkra daga áður en útbrot koma fram• Lítil prodromal eink, oft væg efri öndunarfæraeink,, liðeinkenni.• Roði í kinnum með circumoral fölva (slapped-face appearance)• Erythematous, maculopapular (morbilliform) útbrot centrifugalt• Síðar möskvakennd útbrot (reticulert). Oft symmetriskt.• Hætta að smita þegar útbrot birtast• Fósturskaði/fósturlát mögulegt, non-immune hydrops, cong aplastic
anaemia.• Rx: styðjandi• Fimmta veikin á “síðum læknanema”
Fifth disease
Fifth disease
Hand- foot- and mouth disease
Hand- foot- and mouth disease
Cox A 16Ent 71
Hand- foot- and mouth disease
Hand- foot- and mouth disease
• Coxackie A16 (og 71)• Meðg 4-6d, sumar og haust• Húðútbr (um 100% í yngstu börnunum, lægra með hærri aldri),
útbrot í munni, hendur oftar en fætur, vesiculur
• Gengur yfir á fáum dögum
• Rx: engin/stoðmeðferð
HerpanginaHerpangina: cox A 16
Kíghósti(Kikhósti, pertussis, whooping cough, 100 daga hósti)
• Bordatella pertussis
• Meðg. 7-10 dagar, smitandi í um 3 v
• Kvefstig (catarrhal): 2 v, vaxandi kvef og nefrennsli
• Hóstastig (spasmodic): 2-4 v, hóstaköst í hviðum (kik), enda oft í max útöndun og etv cyanosu. Þegar barnið nær andanum; mikil soghljóð (kíg). Slímuppköst. Oft hitalaus
• Afturbatastig (convalescent): 2 (-8) v, skánandi hósti.
• Fylgikv: lungnabólgur,, aðrar efri loftvegasýkingar,krampar, encephalopathia o.fl
• Rx: macrolidar
• Pertussis og kíghósti á “síður læknanema”
Bólusetningar og ýmis heilbrigðismál barna
Lömunarveikiveiran
• Poliovirus – Greinist fyrst fyrir um 100
árum (Landsteiner og Popper 1908)
– RNA veira
– Enteroveira – Picornaveira (dýr og menn)
– Þrjár tegundir, 1,2 og 3
• Eingöngu í mönnum (?)– “transgenic” mýs til
Úrræði nauðsynleg
Leit að bóluefnum gegn polioveiru
Upphaf bólusetninga ???• Í lok 18. aldar reynir Edward
Jenner bólusetningu gegn kúabólu með góðum árangri
• Í upphafi 19. aldar var kúabólusetning tekin upp á Íslandi Directorate of Health / Þórólfur Guðnason
Sögulegt yfirlit - inoculation
• Lady Mary Montagu kynnti “inoculation” fyrir Evrópu á sautjándu öld – variolation
• Tilraunir á föngum og munaðarlausum börnum, síðar meðferð á konungsfjölskyldunni
• Jenner notaði “inoculation” með kúabólu gegn bólusótt öld seinna
• Pasteur kom fram með gerlakenningar enn einni öld seinna.
Útrýming bólusóttar
• 1967 hófst herferð WHO til útrýmingar á bólusótt úr heiminum
• 1977 lauk herferðinni með “útrýmingu” bólusóttar
• 1980 mælti WHO með því að bólusetningum gegn bólusótt yrði hætt
Fjöldabólusetning
.... allir bólusettir
.... enda allir í hættu
Kuldakeðjan
KostnaðurÚtrýming bólusóttar úr heiminum á árunum 1966 – 1980
Kostnaður: 312 millíón dollarar
Ein C – 17 herflutningaflugvél
Kostnaður: 327,8 millíón dollarar
When eradication is achieved, allchildren — the rich, poor, educated, illiterate, rural,urban, black, brown, yellow, white, male, female, illegalimmigrant, political elite, nomad, slum dweller, refugee,animist, Buddhist, Christian, Hindu, and Muslim —will be protected from polio
The costs are limited, but the benefits are infinite.
Verkefni: Þórður Þórarinn Þórðarsonhttp://www.laeknabladid.is/2005/09/nr/2089
Icelandperinatal mortality
Perinatal Mortality ´61 -´03
0
5
10
15
20
25
61-'65 66-'70 71-'75 76-'80 81-'85 86-'90 91-'95 96-'00 01-'03
years
nu
mb
er/
1000 l
ive b
orn
Hörður Bergsteinsson, Children’s Hospital Iceland
Icelandtreatment for childhood cancer
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1959-1968 1969-1978 1979-1988 1989-1998
Year of diagnosis
Su
rviv
al %
Girls
Boys
Cancer in childhood 0-19 years, five year survival
Jón R Kristinsson, Children’s Hospital Iceland / Icelandic Cancer Registry
0
100
200
300
400
500
600
1888
1893
1898
1903
1908
1913
1918
1923
1928
1933
1938
1943
1948
1953
1958
1963
1968
1973
1978
1983
1988
1993
1998
Ár
Fjö
ldi
á 1
00 0
00 í
bú
a
Án lamana
Lamanir
•1956 Bólusetning gegn mænusótt hafin•1960 Síðustu mænusóttartilfellin með lömunum greind á Íslandi•1963 Síðasta mænusóttartilfellið greint á Íslandi (erlent barn)
Mænusótt á Íslandi
10 ár fyrir 10 ár eftir Sjúkdómstilfelli (lamaðir) Sjúkdómstilfelli (lamaðir) 2.700 (224) 6 (4)
Directorate of Health / Þórólfur Guðnason
Meningococcal serogroups- in Iceland (until Oct. 2002) -
Serogroups of meningococi causing disease
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
/10
year
nu
mb
er
B
C
Other than B or C
Directorate of Health / Þórólfur Guðnason
MCC vaccination plan- Iceland -
Vaccination campaigne,
started October 2002• 6 months-19 years• < 12 months, two injections• > 12 months, one injection • ~ 88.000 individuals• Finish < 1 year
Directorate of Health / Þórólfur Guðnason
Men C disease in Iceland
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
/9
years
nu
mb
er
<20 years
>=20 years
MCC Vaccination started
MCC vaccination- results of vaccination campain -
Directorate of Health / Þórólfur Guðnason
MCC vaccination in Iceland- summary -
• Successful vaccination campaigne– At least 85% coverage– 34 reported side effects (0,05%); all minor– 84 individuals Refused vaccination
• Included in the national childhood vaccination program
• No Men C disease in the vaccinated agegroup• Very cost-effective
Bólusetningar
Fyrirkomulag barnabólusetninga á Íslandi eftir 1. nóvember 2002www.landlaeknir.is -> sóttvarnir -> bólusetningar
Aldur: Bólusetning gegn:
3 mánaða Kikhósta, barnaveiki, stífkrampa, Haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu.
5 mánaða Kikhósta, barnaveiki, stífkrampa, Haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu.
6 mánaða Meningókokkum C.
8 mánaða Meningókokkum C.
12 mánaðaKikhósta, barnaveiki, stífkrampa, Haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu.
18 ánaða Mislingum, hettusótt og rauðum hundum í einni sprautu.
5 ára Barnaveiki, stífkrampa og kikhósta í einni sprautu.
12 ára Mislingum, hettusótt og rauðum hundum í einni sprautu.
14ára Barnaveiki og stífkrampa í einni sprautu + Mænusótt í einni sprautu.
........ að lokum !
• Ónæmisaðgerðir (ónæmisfræði) hafa bjargað fleiri mannslífum en nokkur önnur heilbrigðisaðgerð
• Enn er mikið starf óunnið– Lönd og álfur
– Ýmsir sjúkdómar• Rotaveira• VZV• HPV• HIV ???• Hepatitis B• Hib• Meningococcar A, B, C• Pneumococcar• O.s.frv., o.s.frv.