yönetim yaklaşımları
DESCRIPTION
classical approachTRANSCRIPT
-
Hazrlayan
Eitim Ynetimi
Do. Dr. Adnan BOYACI
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern ynetim yaklamlar
Postmodern ynetim yaklamlar
indekiler
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Giri
Ynetim olgusunun seyri:
Toplu yerleik alana gei
Eski Yunan'da sitenin ynetimi
Roma imparatorluunda ordunun ynetimi
Siyaset snfnn ortaya kmas
Plato (Devlet)
Nizamlmlk (Siyasetname)
Machievelli (Prens ya da Hkmdar)
Sanayi devrimi & Fransz devrimi
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
lgi, insan unsuru dndaki rgtsel faktrlere ynelmitir.
Rasyonellik esastr. zellikle rgt yaps rasyonellik ilkesine gre ekillenir.
Rasyonelliin salanabilmesi iin bilimsel yntemler kullanlr.
rgtler kapal sistemlerdir. Dolaysyla evreden etkilenmezler.
rgtte insan beklentileri gereksinimleri, birey ve grup atmalar, rgt evresi, kltrel deiimler ve farkllklar ihmal edilmitir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Bilimsel ynetim yaklam (Frederick Winslow Taylor 1856-1915)
Taylora gre Amerikann ekonomik olarak zarara uramasnn nedeni, insanlarn verimli bir yaantsnn olmaydr. Sistemli bir alma yaam ve belirlenmi kurallarn uygulanmasnn baary getireceini bu nedenle rgt ynetiminin bilimsel olmas gerektiini ne srmtr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Ynetim sreci yaklam (Henri Fayol1841-1925)
Fayolun almalar retim zerine younlap makro dzeyde rgt sorunlarna eilmeyen Taylorun bilimsel ynetimin yaklamnn eksiklerini gidermeye yaramtr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Ynetim sreci yaklam (Henri Fayol 1841-1925)
rgtn temel fonksiyonlarn aadaki ekilde sralamtr:
Teknik Fonksiyonlar: retim, imalat, transformasyon
Ticari Fonksiyonlar: Alm, satm, deiim
Mali Fonksiyonlar: Sermaye retimi ve ynetimi
Gvenlik Fonksiyonlar: Mallarn ve kiilerin korunmas
Muhasebe Fonksiyonlar: Envanter, bilano, istatistik
Ynetim Fonksiyonlar: ngr, organizasyon, kumanda, koordinasyon, kontrol
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Ynetim sreci yaklam (Henri Fayol 1841-1925)
Fayola gre rgtsel verimlilik sadece personelin almasyla deil ynetimin gelitirilmesiyle de salanabilir. Bu nedenle ynetimi bir sre olarak kabul eder.
Ynetimi srasyla gerekletirilen bir dizi fonksiyonlar btn olarak yle sralamtr:
blm ve uzmanlamaya dayal rgt ve ynetim yaps
Yetki ve sorumluluk
Disiplin
alanlarn bir kiiden emir almalar
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Ynetim sreci yaklam (Henri Fayol 1841-1925)
rgtte birimlerin tek amacnn olmas
rgtsel amalarn nemli olmas
dllendirme
Kararlarn merkezden alnmas
Emir-komuta zinciri
Dzen
Eitlik
Personelin ite tutulmas
Personelin yaratclnn n planda tutulmas
birlii ruhunun yaratlmas
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Brokrasi Yaklam (Max Weber 1864 - 1920)
Weber en st dzeyde verim elde edebilmek iin rgtn fonksiyonel uzmanlamaya dayanan i blm ve aka belirlenmi hiyerarik bir yap ve ilkelere dayanmas gerektiini ne srmtr. rgtte iler nesnel bir ekilde yrtlmeli, hesaplanabilir bir ileyi olmal, kiisellikten uzak bir anlay hakim olmaldr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Brokrasi Yaklam (Max Weber 1864 - 1920)
Brokratik rgtlerde ynetimin zellikleri u ekilde sralanabilir:
Yetki ve sorumluluun belirlenmesi
Grevlerin ve yaplacak ilerin nceden belirlenmesi ve programlanmas
Yazl kurallarn oluturulmas ve saklanmas
Yetki ve grevlerde uzmanlama
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Brokrasi Yaklam (Max Weber 1864 - 1920)
Kurallara ballk
Nesnellik
Aklk
Kariyer yaps
Gizlilik
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Brokrasi Yaklam (Max Weber 1864 - 1920)
Weberin modeli sanayi devrimi dneminin anlayna uygun bir modeldir. Sanayi toplumu makine odakl bir dnce sitemine sahiptir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Klasik ynetim kuramlar
Genel olarak klasik kurama dair ifadeler:
Byk ve merkeziyeti rgtlenme
Kat hiyerarik rgtlenme
blm ve uzmanlama
Biimsellik ve ayrntl kurallar
Mekaniklik
Gizlilik ve yeniliklere kapallk
Meslekleme
Tekelcilik: Her ey brokrasinin tekelinde
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Klasik ynetim yaklam dnyann geirdii byk buhrana (1929 Ekonomik Krizi) yeni bir yaklamn n alm oldu. Neoklasik yaklam ayn rasyonellik erevesinde bu kez insan n planda tutmutur. EltonMayo ve arkadalarnn Hawthorne almalar sonucunda ortaya kmtr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Howthorne Aratrmalar (Elton Mayo 1880 - 1949)
1924 ylnda Western elektrik irketinin Chicagodaki Howthorne fabrikalarnda balayan alma 1930a kadar devam etmitir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Howthorne Aratrmalar (Elton Mayo 1880 -1949)
Neoklasik ynetim
kuramlar
Personelin retime katksnn grup normlarna bal olduu
alanlar tarafndan oluturulan retim standartlarnn daha uygulanabilir olduu
Bu yeni anlayla:
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Howthorne Aratrmalar (Elton Mayo 1880 - 1949)
alma arkadalarnn sevgi ve saygsn kazanmann, onlarla olumlu ilikilerde bulunmann olduka nemli olduu
Parasal olmayan dl ve cezalarn cret kadar nemli olduu
Personelin rgt standartlarna birey olarak deil, grup algsna gre yant verdii
Gzlenmitir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
X ve Y Teorisi (Douglas McGregor 1906-1974)
Genel bir ifadeyle X teorisi klasik kuramn Y teorisi neoklasik kuramn zelliklerini tar. Daha dorusu insana bak alar bu ynde deiir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
X ve Y Teorisi (Douglas McGregor 1906-1974)
X teorisinde insan pasiftir. nsan almay sevmez, sorumluluk almak istemez. nsan altrma iin zorlamak gerekmektedir. Ynetici de bu dorultuda otoriterdir. Ayrntl i tanmlar, sk kontrol, az yetki devri, detayl ceza uygulamalar sz konusudur. En nemli motivasyon kayna korkudur.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
X ve Y Teorisi (Douglas McGregor 1906-1974)
Y teorisinde ise almak, beslenmek, oyun oynamak kadar doal bir eylem olarak grlr. nsan tembel deildir. Gerekli koullar salandnda rgtn amalar dorultusunda almak ve sorumluluk almak isteyecektir. nsana sayg n plandadr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Sistem 1 - Sistem 4 Modeli (Rensis Likert 1903 - 1981)
Likert, etkili rgtlerle etkili olmayan rgtler arasndaki farkllklar incelemitir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Sistem 1 - Sistem 4 Modeli (Rensis Likert 1903 -1981)
Sistem 1 (istismarc otokratik)
Sistem 2 (yardmsever otokratik)
Sistem 3 (katlmc)
Sistem 4 (demokratik)
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Neoklasik ynetim kuramlar
Genel olarak klasik kurama dair ifadeler:
nsan sosyal varlktr.
nsan rgtlere gereklidir
dllendirilmenin nemi
Grup psikolojisi
Formal yap kadar informal yap da nemlidir
rgtte bireylerin kiisel doyuma, mutlulua ve bireysel amalarna ulamas ncelikle rgt asndan nemlidir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Kendilerinden nceki ynetim yaklamlarnn eksikliklerinin giderecek ekilde:
rgtlerin evrelerinden bamsz olmayan ak sistemler olduunu
Yaama ve gelimelerinin evreye uyum salayabilme kapasitelerine bal olduunu merkeze almaktadrlar.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Sistem yaklam
Sistem kuramna gre rgtler, evreden belirli girdiler alan, bunlar bir retim srecinden geirerek evreye ktlar sunan ve kendi ierisinde birbiriyle ilikili alt sistemler ve ilevlerden oluan toplumsal sistemlerdir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Sistem yaklam
Genel sistemler kuram Ludwig von Bertalanffy (1920ler):
Her sistem yakn evresiyle dorudan, uzak evresiyle dolayl olarak etkileim ierisindedir.
Evren birbiriyle srekli iliki ierisinde olan alt sistemlerin btnnden oluur.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Sistem yaklam
Sosyal sistemler, biyolojik organizmalardan olumasna ramen biyolojik kurallardan ok psikolojik ve sosyal nedenlerle bir arada bulunurlar ve yap olutururlar.
Sistem yaklamnda tek bir neden tek bir sonu yoktur. nsanlar davrana sevk eden bir sr neden vardr. Bu nedenle hem rgtler hem de bireyler iin dinamik bir denge ngrmektedir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Sistem yaklam
Ak sistem/kapal sistem
Denge durumunda olma zellii ak sistemlerin bir zelliidir. nk evreleriyle etkileim halindedirler. Bu nedenle ynetim evrenin beklenti ve snrlamalarn dikkate almak zorundadr. Kapal sistemlerde denge durumunda olma eilimi yoktur.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Durumsallk yaklam
Jhon Woodward 1965te ngilterede 100 rgt zerinde yapt almada farkl alanlarda i yapan rgtlerin yapsal farkllklarnn kullanlan teknolojiye gre deitiini gzlemlemitir. te yandan Paul Lawrence ve Jay Lorsch aratrmalarnda rgt yaps, ekonomik ve teknolojik evre, yneticilerin karar verme davranlar ile rgtn etkililii arasnda bir iliki bulmulardr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Durumsallk yaklam
Her rgt ve her yerde geerli olan bir ynetim uygulamas yerine, her rgtn iinde bulunduu duruma gre, o duruma en uygun saylacak bir ynetim uygulamas bulmay amalar.
rgtleri birer sistem olarak ele alr.
Durumlar deitiinde ynetimin uygulamas da deiecektir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlar
Durumsallk yaklam
Klasik, neoklasik ve sistem yaklamlarnn hangi durumlarda daha faydal olabileceini aratrr.
rgtn karlat sorunlarla ilgili en iyi zmn belli bir zamandaki, zm olduunu ileri srer.
rgtlerin etkili olmas, belirli ilke ve kurallarn uygulanmasndan deil, bu ilkelere i ve d artlar arasndaki uyumun salanmasyla gerekleir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Modern yaklamlara dair ifadeler:
Rasyo-ekonomik insan, kendini tamamlayan insan, sosyal insan kavramlarna ek olarak karmak insan
nsann ihtiyalar deiik koullar altnda deiir; dolaysyla motivasyon kaynaklar da deikendir.
rgtler ak sistemlerdir.
rgt evreden ald dnt ve entropi ile sorunlarn aarak yaamn srdrr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Kreselleme olgusuyla deien dnyada sosyal, kltrel, ekonomik ve teknolojik gelimeler balamnda rgtlere ve zellikle de ynetim olgusuna yeni bak alar getirilmitir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
renen rgt
Bulunduu zaman ve ortamda ne olup bittiinin farkndadr.
stedikleri sonular elde etmek iin tm potansiyelini kullanarak becerilerini gelitirebilen, iine bal, takm arkadalar ile anlaml bir hedefi ve vizyonu paylaan kiilerden oluan
Yeni dnce ve fikirlerin beslendii ve gelitii
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
renen rgt
Her bireyin grnn deerlendirmeye alnd
Ortak beklentilerin serbest brakld
Srekli olarak ekip halinde renmenin nasl gerekletirilmesi gerektiinin retildii bir ortam ieren
Kendi geleceini oluturmada etkili olmak isteyen
Ana unsurlar, bilgi yaratmak, renmek, alanlar bu ynde gdlemek, ulalan sonular rgt bilgisi haline getirmek ve bu bilgiyi sorun zmede kullanabilmek olan
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
renen rgt
renen rgtlerin 5 disiplini vardr:
Sistem dncesi
Kiisel hakimiyet (Ustalk)
Zihinsel modeller
Paylalan vizyon
Takm halinde renme
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Toplam Kalite Ynetimi (TKY)
Kalite bir sre, rgtn bandan sonuna kadar btn fonksiyonlarn aamalar, arzu edilen hedeflere ulamay gerektirir.
Kalitede ama, sfr hatadr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Toplam Kalite Ynetimi (TKY)
Ynetimin katlm ve tutumu nemlidir. Profesyonel kalite ynetim ekibi gereklidir.
Personele kalite anlay ile ilgili kapsaml bir eitim verilmelidir ki personelin de katlm salansn.
Personelin abas ve baars desteklemek iin planlama yaplr ve rgt ierisinde farkl aamalar oluturulur. Bylece tanma eside gereklemi olur.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Toplam Kalite Ynetimi (TKY)
Baz ilkelerin uygulanmas ile mmkndr ( Edwards Deming, Joseph M. Juran, Philp Crosby):
Vizyon
Sistemlerin ball
Kalite kltr yaratan ve destekleyen liderlik
Kiisel gelimeler
Gerek temelli gelimeler
Karar verme yetkisini datma
birlii
Deiimi planlama
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Stratejik ynetim
Stratejik kararlar alma ve yerletirme srecidir.
rgtn st dzey yneticilerinin faaliyetlerini ilgilendiren sreler toplamn oluturur.
Stratejik kararlar rgtn amalar dorultusunda uzun dnemli alnan kararlardr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
Stratejik ynetim
rgtn rekabeti stnln gelitirebilecek konular zerinde younlar.
Stratejik kararlar evredeki deiiklikler kapsamnda rgtn gl ve zayf ynlerine, nndeki frsat ve tehditlere ve sahip olduu kaynaklar gz nnde bulundurularak alnr.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
rgtsel vatandalk
rgtsel vatandalk, rgtn etkili ve verimli bir biimde almasn tevik eden bireysel davranlardr. Bu davranlar sergilenirken karlnda bir dl beklenmez ve resmi dl sistemi tarafndan da ak veya dorudan tannmaz. rgtsel vatandalk davrannn azl rgtn verimini azaltr. Ancak yksek dzeyde rgtsel ballk olduunda gerekleir.
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
ada ynetim kuramlar
Post-modern rgt ve Ynetim Yaklamlar
rgtsel vatandalk
zgecilik (Dierkmlk)
Vicdanllk
Centilmenlik
Nezaketlilik
Sivil erdem
-
nite 1: Ynetim Kuramlar
Teekkrler