yong city in lamphun

๑ “เมืองยอง” ในเมืองนครลาพูน ภูเดช แสนสา “เมืองยอง” เป็นหัวเมืองหนึ ่งที่มีชาวไทลื ้ออาศัยอยู่เป็นกลุ่มหลัก สถาปนาเมืองขึ ้นมาตั ้งแต่ ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙ ๑ สถานภาพของเมืองยองบางช่วงเป็นเมืองอิสระหรือเป็นเมืองศูนย์กลาง การปกครองของหัวเมืองบริวารที่อยู่รายรอบ บางช่วงก็เป็นเมืองขึ ้นของสิบสองพันนา ล้านนา หรือ พม่า ส่วนในปัจจุบันเมืองยองมีสถานะเป็นอําเภอหนึ ่งที่ขึ ้นกับจังหวัดเชียงตุง ประเทศพม่า(เมียนมาร์) แต่ทว่าด้วยปัจจัยด้านศึกสงครามในสมัย “ยุคเก็บผักใส่ซ้าเก็บข้าใส่เมือง” หรือ “ยุคเก็บฮอมตอมไพร่ ” ชาวเมืองยองกลุ่มใหญ่ได้ถูกกวาดต้อนลงมาตั ้งถิ่นฐานในล้านนาตั ้งแต่พ.ศ.๒๓๔๘ แต่สิ่งที่น่าสนใจ สําหรับการกวาดต้อนชาวเมืองยองมาในครั ้งนี ้คือมีการนํามาทั ้งระบบ ทั ้งเจ ้าฟ้า(เจ้าเมือง) เจ้านาย ขุน นาง พระภิกษุสามเณร และชาวเมือง จึงทําให้กลุ่มชนชั ้นปกครองผู ้อพยพมาจากเมืองยองมีอํานาจใน การต่อรองทางการเมือง จนสามารถมีส่วนร่วมในการตัดสินคดีความขัดแย้งของเชื ้อพระวงศ์เมืองนคร ลําพูนและเชื ้อพระวงศ์เมืองยอง และโดยเฉพาะสามารถสถาปนา “เมืองยอง” ขึ ้นบนพื ้นที่ที่อพยพเข้า มาตั ้งถิ่นฐานขึ ้นใหม่ บริเวณฝั่งตะวันออกของแม่นํ ้ ากวง(เวียงยอง)ในเมืองนครลําพูน บทบาทไพร่พลเมืองยองกับการฟื้นฟูเมืองนครลาพูนในพ.ศ.๒๓๔๘ ชาวเมืองยองก่อนถูกกวาดต้อนครั ้งใหญ่ในพ.ศ.๒๓๔๘ ก่อนหน้านี ้ปรากฏหลักฐานมีชาวเมือง ยองกลุ่มใหญ่ได้หลบหนีภัยสงครามกับพม่าไปอยู่เมืองหลวงภูคาเมื่อพ.ศ.๒๓๓๑ (ส ่วนตํานานพื ้นเมือง เชียงใหม่ระบุว่าพ.ศ.๒๓๒๙) ภายหลังพม่าเข้าตีเมืองหลวงภูคาจึงได้หนีเข้ามาตั ้งถิ่นฐานในเมืองนคร น่านจํานวน ๕๘๕ ครอบครัวเมื่อพ.ศ.๒๓๓๓ โดยมีผู้ปกครองชาวเมืองยองทําการปกครองชาวเมืองที่ อพยพเหล่านี ้ในเมืองนครน่าน คือ เจ ้าพญาศรี (อ่านว่า “เจ้าพญาสะหรี ”) และราชาปราบโลก ๒ ส่วน การฟื ้ นฟูเมืองนครลําพูนขึ ้นใหม่อีกครั ้งในพ.ศ.๒๓๔๘ นั ้น มีการบันทึกไว ้อย่างสังเขปในพระราช พงศาวดารของสยามและตํานานพื ้นเมืองต่างๆ ของล ้านนา ในส่วนพระราชพงศาวดารของทางฝ่าย สยามบันทึกไว้ว่า พระเจ้ากาวิละ พระเจ้านครเชียงใหม่องค์ที่ ๑ (พ.ศ.๒๓๒๕ – ๒๓๕๘) ทรงแบ่ง ไพร่พลเมืองนครเชียงใหม่เป็นคนฉกรรจ์จํานวน ๑,๐๐๐ คน และพระเจ้าหอคําดวงทิพย์ พระเจ้านคร ลําปางองค์ที่ ๕ (พ.ศ.๒๓๓๗ – ๒๓๖๘) ทรงแบ่งไพร่พลจากเมืองนครลําปางจํานวน ๕๐๐ คน ให้ ๑ สรัสวดี อ๋องสกุล, ประวัติศาสตร์ล้านนา, พิมพ์ครั ้งที่ ๔,(กรุงเทพฯ : อมรินทร์, ๒๕๕๑), หน้า ๒๓๔. ๒ “ตํานานพระธาตุแช่แห้ง” ใน สรัสวดี อ๋องสกุล (ปริวรรต), พื้นเมืองน่าน ฉบับวัดพระเกิด, (กรุงเทพฯ : อมรินทร์, ๒๕๓๙), หน้า ๓๕.

yong city in lamphun

Documents