[yrc]-giai quyet tranh chap chong ban pha gia doi voi mat hang thuy san viet nam va bai hoc kinh...

7/31/2019 [YRC]-Giai Quyet Tranh Chap Chong Ban Pha Gia Doi Voi Mat Hang Thuy San Viet Nam Va Bai Hoc Kinh Nghiem C

1/124

B gio dc v o to Trng i hc Ngoi Thng

---------o0o---------

Cng trnh d thi Cuc thi

Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng Nm 2006

Tn cng trnh

GII QUYT TRANH CHP CHNG BN PH GI I VI MT HNG THU SN VIT NAM

V BI HC KINH NGHIM CHO CC DOANH NGHIPXUT KHU DA GIY

Nhm ngnh: XH1B


2/124

LI M U

Khi nim bn ph gi (BPG) trong thng mi quc t c lch s lu i

nhng cuc tranh lun ca M nm 1791. o lut Chng bn ph gi (Ccng xut hin t u th k 20. Cng vi qu trnh m rng hp tc qth BPG cng nh CBPG c s dng ngy cng nhiu. Tuy nhin n nhng nm gn y khi Vit Nam m ca kinh t th chng ta mi bt lm quen vi cc v kin CBPG. cbitvi vkinCBPG c tra, c basa vo th trngMnm 2002 v linsau l vkinCBPG tm cngvo th trngny th BPG v CBPG tr thnh nhngcmtquen thuc ivimingidn Vit Nam. Gn y, cc phngtin thng tin i chng li tip tc xn xao v vic 33 sn phm giy m da ca 6nghip Vit Nam b Lin minh Chu u (EC) quyt nh iu tra chng bn ph gi. Licc v kin chng bn ph gi xy ra i vi Vit Nam gy ra nhiu thit hi. Nguthnh b n trong nhng v kin chng bn ph gi lun l lng trn u cc doanh Vit Nam.

Vic mi lm quen vi cc bin php CBPG gy nhiu kh khn cho Vit Nam trongii quyt cc tranh chp bnph gi.

ng trc hin trng v nguy c trn, vic rt kinh nghim t nhng v kin CBPca Vit Nam l rt cn thit. Song song vi vic rt kinh nghim d nhin cn phi t

ng dng bi hc kinh nghim vo thc tin. l l do vn ny tr thnh ti nghin cu khoa hc: Gii quyt tranh chp chngbn ph gi i vi mt hng thu sn Vit Nam v bi hc kinh nghim cho cc doannghip xut khu da giy.

ti phn tch v nhng vn ni cm ca BPG v CBPG trn th gii, nu ra nh c bn ca lut CBPG, bn cht v s phc tp cng nh nhng thay i gn ny, tc ng ca BPG ng thi vi xu hng ca vic thc thi p dng thu CBPGgii. Trn c s l lun ti i su vo v kin CBPG c tra, c basa v tm c

Nam trn th trng M, nhng kh khn m Vit Nam gp phi khi gii quyt trany, thc trng xut khu nhng mt hng ny ca Vit Nam sau khi c quyt nh CBPG thy c nh hng ca thu CBPG i vi Vit Nam v rt ra bi hnghim. Bi hc kinh nghim ny c p dng vo ngnh xut khu da giy ca Vi thy nhng iu lm c, nhng iu cn tip tc hon thin, v rt ra hn pht trin bn vng.


3/124

Chng I: TNG QUAN V BPG v CBPGI. Khi ni m BPG v CBPG

Khi nim BPG trong thng mi quc tc lch s lu i. Trong nhng

cuc tranh lun ti M nm 1791. Alexande Halinton cnh bo vcc th php ca cc i th cnh tranh bn hgi ti cc n c khc nhm mc tiuchim lnh th tr ng. V i n lc ca ngnh lut php nhm i ph v i cchnh vi BPG, n u thk 20, o lut CBPG cth c ban hnh u tin Canada vo nm 1904. N c Mban hnh lut ny t nm 1914.

Nm1948 hthng thng mi a bin c thit lp v i s ra i ca Hipnh chung vThu quan v Thng mi (GATT), trong c nhng quy nhcthv BPG v CBPG trong chng VI. Tri qua gn mt na thk, nhng

qui nh ca GATT v thng mi a bin, trong c qui nh vchng bn ph gi (iu VI) t ra cha cht ch. Cng v i s ra i ca WTO, Hip nhChng bn ph gi c nhng qui nh cht chv chi tit hn nhiu so v iiu VI ca GATT.

Theo quy nh ca WTO: * M t sn phm c coi l b bn ph gi khi gi xu t kh u sn phm

thp hn: - gi c th so snh c trong iu kin thng mi thng thng ("gi tr

thng")

- gi ca sn phm tng t khi tiu th th trng nc xut khu

* Thu CBPG l loi thu m nc nhp khu nh vo cc mt hng nhp khuBPG, vi mc ch ngn cn s tip din ca vic BPG trnh gy thit hi chsn xut sn phm tng t trong nc.

* Nc nhp khu ch c p dng cc bin php chng bn ph gi khi

- Hng nhp khu b bn ph gi;

- Gy thit hi v vt cht cho ngnh sn xut trong nc; v - Cuc iu tra ph gi c tin hnh theo ng th tc.

* Sn phm tng t (SPTT): l sn phm ging ht hoc c cc c tnh gn gingsn phm l i tng iu tra.

* Cch tnh gi tr tng t (GTTT):

Trng hp khng c gi ni a ca SPTT nc xut khu do:

- SPTT khng c bn nc xut khu trong iu kin thng mi thng thn

- C bn nc xut khu nhng trong iu kin c bit; hoc


4/124

- S lng bn ra khng ng k (< 5% s lng SPTT bn nc nhp khu th

GTTT = gi xut khu SPTT sang nc th ba ; hoc

GTTT = gi thnh sn xut + chi ph (hnh chnh, bn hng, qun l chung)

nhun Trng hp SPTT c xut khu t mt nc c nn kinh t phi th trng (gi bn

hng v gi nguyn liu u vo do chnh ph n nh) th cc qui tc trn khng cdng xc nh GTTT.

* Cch tnh gi xut khu (GXK):

GXK = gi m nh sn xut nc ngoi bn SPTT cho nh nhp khu u tin.

Trng hp gi bn SPTT khng tin cy c do:

- Giao dch xut khu c thc hin trong ni b cng ty; hoc - Theo mt tha thun n b no th:

GXK = gi m sn phm nhp khu c bn ln u tin cho mt ngi mua nc nhp khu.

* So snh GTTT v GXK

so snh mt cch cng bng GTTT v GXK, Hip nh qui nh nguyn tc sonh sau:

- So snh hai gi ny trong cng iu kin thng mi (cng xut xng/bn bul), thng ly gi khu xut xng;

- Ti cng mt thi im hoc thi im cng gn nhau cng tt.

GXK = (GXK+) -(li nhun)- (cc loi thu + chi ph pht sinh t khu nhp khu khu bn hng)

* Nguyn tc xc nh ph gi:

Bin ph gi (BPG) = GTTT- GXK

Nu BPG > 0 l c ph gi

BPG c th tnh bng tr gi tuyt i hoc theo phn trm theo cng thc:

BPG = (GTTT-GXK)/GXK

II. Tc ng ca BPGMt trong nhng tc ng ln nht ca BPG l vic gy ra tn tht vt cht cho n

xut trong nc. Tn tht ny rt ln xt trn c gc v m v vi m.

Hnh 1: Tc ng ca BPG


5/124

Gi s th trng trong nc mang tnh cnh tranh v cn bng cung cu xy ra tvi gi cn bng l P1 v sn lng cn bng l Q1. Nu hng nhp khu vo BPG vi mgi l P2 thp hn mc gi P1 th lng cu i vi hng ho s tng ln t gi tr Q3. Timc gi P2 ny, ngnh sn xut trong nc ch c th sn xut mt lng l Q2. Lng hngnhp khu s l (Q3-Q2). Theo phn tch kinh t hc d dng nhn thy rng, thng d

xut by gi ch cn l tam gic P2IB so vi tam gic P1EB trc kia. Tuy nhin, thng dtiu dng l din tch tam gic AKP2 ln hn thng d tiu dng trc kia l tam gic AE1.Ton x hi s c li hn mt khong l din tch tam gic EIK1

Nh vy d thy BPG c tc ng lm gim thng d sn xut nhng tng thndng v do lm tng li ch rng ca ton x hi.

Tuy nhin khi mt ngnh sn xut b e da s dn n vic ph sn ca nhiu Dngnh . Ko theo l tnh trng mt vic lm ca cng nhn v cc tc ng lan chsang cc ngnh kinh t khc.

Do nhng tc ng tiu cc , vic ban hnh, p dng php lut v CBPG l rt cBn thn php lut v CBPG l rt cng bng, chnh xc, nhm mc ch m bo cthng mi quc t. Tuy nhin trong t, c nhiu trng hp BPG b lm dng tr thchnh sch t, bo v cho mt s doanh nghip hay mt ngnh sn xut ni a thiu cnh tranh.

III. Xu hng BPG v CBPG trn th gii1. Xu hng BPG v CBPG trn th gii v nh hng ca n ti VN

1 BPG v gii php CBPG-Tp ch hot ng khoa hc s 03/2003-http://www.tchdkh.org.vn/tchitiet.asp?code=495

Q2

P

Q

S

E

A

B

P1

P2

Q1 Q3

D

IK


6/124

1.1. S lng cc v kin CBPG

Vic iu tra CBPG mi c p dng chnh thc t nm 1995 vi s ra i cnhng s lng cc v kin tng ln nhanh chng vi con s kh bt ng: 2132 cu

tra c tin hnh t nm 1995 n 2001 v 1066 ln thuCBPG c p dng. Cv khu vc c nhiu v iu tra v BPG l M, EC, Trung Quc v n . Trung Quu trong tng s 98 nc b kin vi vic phi i mt vi 434 v kin; i Loan 155 v;Hn Quc 212 v; Thi Lan 105 v

Cng vi xu hng ny, cc v kin CBPG c tn ca VN cng ngy mt tng. Tnh nthi im ny, VN phi i mt vi tng cng 25 v kin Trade Remedies (cc bim bo cng bng trong thng mi quc t), trong c 21 v kin BPG v 4 v ki vi sn phm xut khu. Cc v kin ngy cng nhiu lm nh hng ng k

hoch tng trng xut khu v kh nng cnh tranh ca DNVN trn bnh din qucng lu l s lng cc cuc iu tra BPG i vi cc mt hng xut khu ca Vmnh trong nhng nm gn y. Nu nh giai on 1994 2001, nc ta ch phi i mt v1 2 v kin mt nm th t nm 2002 n nay s v kin lin quan n hng ho xuuca VN tng ln gp nhiu ln. c bit, trong nm 2004, cc DNVN phi i phv kin lin tip lin quan n nhiu mt hng khc nhau, t sn phm vng khuyn ksn phm xe p n n hunh quang, vn lt v tm. Trong s 18 v iu tra c ktqu, ch c 6 v c quyt nh khng p dng thu do hng xut khu VN khng gy tcho ngnh sn xut nc nhp khu, hoc do bn khi kin rt n kin.

Tip theo cc v c tra, c basa nm 2002, v tm nm 2003, v kin BPG giy c m daca EC cho thy cc mt hng xut khu ch lc ca nc ta bt u b lt vngm ca cc i th cnh tranh l cc ngnh sn xut nhng mt hng tng t tth trng xut khu. V giy m da hin ti l mt v kin kh nghim trng v gimt trong nhng mt hng xut khu ch lc ti mt th trng trng im ca VN.

1.2. Cc nc tin hnh iu tra CBPG

Nu nh trc y CBPG c coi l v kh ca cc quc gia pht trin truyn th

hin nay nhiu nc dang pht trin v ang s dng n, in hnh l cng ho Nn . Trong nm 1998 ca Nam Phi l 41, ca n l 30, Braxin 16, Mhic 10 v

Theo thng k giai on t nm 1995 cho n cui nm 2001:

- c 12 nc pht trin tin hnh 899 cuc iu tra CBPG v c 502 ln p dnCBPG i vi hng ho nhp khu b BPG.

- c 23 nc ang pht trin tin hnh 946 cuc iu tra CBPG v c 564 ln thu CBPG.

Cng trong thi gian :


7/124

- hng ha xut khu ca 60 nc ang pht trin l i tng ca 1100 cuc iu traCBPG v 736 ln b p dng thu CBPG t cc nc nhp khu.

- hng ho xut khu ca 32 nc pht trin li l i tng ca 745 cuc iu tr

v chu 430 ln b p dng thu CBPG t cc nc nhp khu2

.iu ny cho thy mc d CBPG lun b ch trch l nng tnh bo h th k c c

ngho, cc nc ang pht trin cng khng th ph nhn s cn thit ca khung phCBPG.

Tnh hnh ny i hi VN khn trng xy dng o lut CBPG bo v nn trong nc trc cn bo hng ha nhp khu t Trung Quc, Thi Lan, v cc qung Nam Hin nay VN cha tng iu tra CBPG ln no. Lut ny ca VN hitrong qu trnh xy dng. Trong h thng php l hin hnh Vit Nam, hnh vi BPG

iu chnh trong iu 8 ca Lut thng mi ban hnh nm 1997, thng t lin02/TTLB ca B k hoch u t- B xy dng- B thng mi ngy 25/2/1997 v phlnh gi ban hnh ngy 8/5/2002.3

1.3. Cc mt hng thng b kin CBPG

Hin nay, xu hng cc mt hng thng b p t thu CBPG cng c nhiu thCui nhng nm 90 ca th k XX, cc mt hng b kin CBPG ch yu l cc mt hnghip, trong nhng ngnh b kin nhiu nht l thp, ho dc, cao su v sn ph bi y l nhng mt hng chin lc v c tm nh hng ln n nn kinh t. C

trong nhng ngnh hng ny chim n 75% tng s v kin. Trn na cc v iu tra CBPG c tin hnh vi cc sn phm ho cht v t

dng tch cc nht cc bin php CBPG bo v th trng ni a l gii kinh doangnh luyn kim en- chim 30% s lng cc trng hp, in hnh l M (Xem bnph lc)

Nhng hin nay xu hng cc mt hng b kin ch yu l nhng mt hng nngnh nng thy sn hoc nhng mt hng cng nghip nh nh may mc giy da, g(Xem bng 3- ph lc).

Xu hng ny th hin r nhng kh khn ngy cng ln ca cc nc ang phtrong qu trnh hi nhp, trong c Vit Nam bi cc mt hng b kin CBPG nhiu cc mt hng xut khu ch lc ca h.

1. Nhng thay i trong php lut v CBPG

2 CBPG-mt tri ca t do thng mi ( Trung tm thng tin B Thng Mi) trang 15, 16-

http://www1.mot.gov.vn/research/chng bn ph gi/chng2.asp 3 BPG kinh nghim quc t v thc tin Vit Nam ( Tp ch nghin cu kinh t s 291, thng 08/200- TtThng, trang 57


8/124

Php lut v BPG v CBPG l mt trong nhng vn phc tp nht ca phthng mi quc t. Trong tin p dng php lut v CBPG c rt nhiu vn nhi nhng sa i cho ph hp. Gn y nht, Hoa K c nhng thay i ng k php lut CBPG ca nc mnh. Tuy nhin bn cnh nhng thay i mang tnh tch ccho lut CBPG ca M tr nn cng bng hn nh xo b tu chnh n Byrd, xo b tc trit tiu th cng c nhng thay i cha hp l nh vic p dng iu khon K qtc.

2.1. Xa b tu chnh n Byrd

o lut B p thit hi do hng nhp khu BPG v c tr gi hayTu cByrd, theo tn ca Thng ngh s Robert Byrd , ngi a n ra thng qua ti Qum khng qua tho lun di hnh thc ph lc b sung, mt vic cn lm i vi

lut thuc din phn b ngn sch buc phi thng qua c M ban hnh29/10/2000. Theo cho php trch khon tin thu thu c t cc v kin CBPG tr ccho nguyn n, phn cn li np vo ngn sch quc gia. Lut ny cn to c hi nh sn xut M khi cho php p dng hiu lc hi t, ngha l nhng v kin hkhu BPG t trc nm 2000 cng c hng lutny.

Tuy nhin, Lut ny c v nh mang li nhiu tc dng tiu cc hn tch cc. Thek, n 2005, Chnh ph M phi chi hn 1 t USD cho mc ch ny v ch tnhnm 2004 s tin tr cp cho cc DN i kin CBPG l 284 triu USD.Theo boco mi y

m y ban Ngn sch Quc hi M cng b, khon tr cp ny tri vi lut php quang b bin thnh cng c khuyn khch cc cng ty i kin BPG hng nhp khu tr cp, ch khng phi nhm bo v v pht trin th trng cho sn phm ca mgian, tin bc ang b phung ph vo nhng v kin tng nh vy, thay v ng gp ct nc nh v to cng n vic lm.4

Bn cnh , lut trn vp phi s phn ng ca T chc Thng mi th giv nhiu nc trn th gii. n nay, WTO 3 ln chnh thc cho php cc nc trM5. Ngy 16/01/2003, sau khi 11 nc thnh vin i tc thng mi ln ca M ba

txtrylia, Braxin, Canaa, Chil, n , Thi Lan v Lin minh Chu u (EU) nC quan phc thm WTO quyt nh tu chnh n Byrd vi phm cc quy nh ca WTyu cu Hoa K phi hu b quy nh ny. Chnh quyn Bush duy tr tu chnh n Byrdnhn s tr a ca cc i tc thng mi ln ca mnh, cho n 21/12/2005 th vio lut ny mi c Thng vin v h vin Hoa K b phiu tn thnh. Tuy nhquy nh ca Hoa K, vic hu b ny n nm 2007 mi c hiu lc.

4 www.vasep.com.vn: Xa b tu chnh n Byrd-vic lm khng th trnh khi-http://www.vasep.com.vn/vasep/Dailynews.nsf/4669E87B75931D5E47256A2C000FE7C5/3993CD98B75

C47256FC8002293C4i5 www.vnexpress.net : M s tnh thu ph gi cng bng hn- http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/Duong-vao-WTO/2006/03/3B9E79EA/
http://www.vnexpress.net/http://www.vnexpress.net/http://www.vnexpress.net/http://www.vnexpress.net/


9/124

2.2. Xa b nguyn tc trit tiu

B thng mi M (DOC) va tuyn b vo thng 03/2006 l s thay i phntnh ton bin ph gi, trong im mu cht l nguyn tc trit tiu cn nhiu iu

tri vi quy nh ca T chc Thng mi Th gii (WTO).im v l ca nguyn tc ny c th hin r nt vic DOC s p thu theo c

mc gi cng bng ring da trn mt t l khng ln trong l hng nhp khu. V dtrng hp DOC xc nh mc gi cng bng ca mt sn phm tm nht nh l 4 UDOC s p t thu CBPG ln nhng cng ty no bn sn phm mc 3,5 USD.

Tuy nhin, trong qu trnh tnh ton gi thc t ca sn phm m mt cng ty ncang bn, DOC li khng xem xt n nhng trng hp cng ty bn sn phm trgi cng bng c DOC xc nh m ch da vo gi ca mt lng nh c g

hn. V vy, nu cng ty bn 500.000 pound tm vi gi 4,25 USD v 100.000 pao v3,5 USD th vn s vn b DOC buc ti BPG v p t mc thu n b mc d trgi bn sn phm trung bnh ca cng ty ny l 4,125 USD, trn mc gi cng bng nh l 4 USD6. R rng, nguyn tc ny l sai v cn phi sa i nhanh chng.

Tuy nhin, DOC khng c nh s s dng phng php mi (nu c) xc bin ph gi trong v kin tm. Song vic DOC chp nhn b nguyn tc trit tiu dkhng p dng i vi v xem xt hnh chnh li mc thu BPG tm ca 5 nc, vLin minh tm Min Nam ca M khi li, th cng to nhiu thun li cho cc v k

theo c lin quan n VN. Nu nh vic xo b tu chnh n Byrd v nguyn tc trit tiu s gip cc nc xu

vo M trnh c nhiu v kin CBPG v l, c tc dng tch cc lm cho lut CBM cng bng hn th yu cu np khon k qu lin tc (bond) (Bn sa i Ch tqu ca CBP s 99-3510-004 i vi Mt s Hng ha Chu Thu Chng ph gi/Chngi, c hiu lc t ngy 9/7/2004) thu chng ph gi va ban hnh ang khin chCBPG ca M t hi hn.

2.3. iu khon k qu lin tc

Theo qui nh mi ca hi quan M, cc DN nhp khu tm t cc nc chu thuBPG phi k qu (mua bond) mt khon tin tng ng vi gi tr nhp khu tronmt nm nhn vi mc thu CBPG. Khon k qu ny ng theo tng nm, da trn nhp khu nm trc, v ch c gii bond sau ba nm khi c c kt qu tnhthnh, gi bn ca tng l hng quyt nh mc thu chng BPG mi. trnhcc nh nhp khu tm ca M yu cu nh XK phi thay i phng thc mua bn,nh XK s phi chp nhn ng khon tin bond ny.

6www.vietrade.gov.vn: S t b nh thu CBPG hn- 14/3/2006-http://www.vietrade.gov.vn/news.asp?cate=2&article=8689&lang=vn


10/124

Khon k qu lin tc thu chng ph gi do Cc Hi quan v Bin phng M (CBhnh khin cho o lut CBPG tr nn phc tp hn i vi vic nhp khu hthy sn. i vi tng ln nhp khu cc loi sn phm ny, bn cnh vic ng cc thu chng ph gi, nh nhp khu gi y cn phi ng thm mt khon k qutr bng tng s thu c tnh cho c mt nm nhp khu- v cc bn bo lnh ang yu cuth chp i vi cc khon k qu ny.Theo quy nh trc y, bo m ngha v thucho ton b hng nhp, nh nhp khu ch phi thc hin mt khon k qu tng phi (thng l khong 50.000 USD), v c th ng k bo lnh ti mt cng ty bo mc ph va phi. Yu cu mi ca CBP l tng nh nhp khu cc mt hng trnthc hin 3 iu: (a) nhn gi tr ton b hng nhp khu trong nm va qua vi mc thu chng ph gi hin ti (tm tnh); (b) cng thm 50.000 USD v (c) lm trn khon k qu mi. V vy, gi s trong nm va qua mt cng ty nhp khu 80 trimt sn phm chu mc thu t cc chng ph gi hin ti l 5%, khon k qu mtriu USD, thay v 50.000 USD theo quy nh c. Chi ph cho khon k qu mi ny qung thi dn n ri ro i vi cc cng ty bo lnh s tng ln ng k. Kt qu lty bo lnh ang yu cu cc nh nhp khu pht hnh th tn dng t nht bng gikhon k qu (m ngn hng ca cc nh nhp khu chc chn s yu cu th chp cng vi tr ph bo him hng nm. T chi ph kinh doanh cc sn phm alnh p thu chng ph gi tng ln rt nhiu.7

Trong khi vic thc hin hng dn ny cn thay i, cc mt hng nhp khu chchng ph gi hin nay c cho l i tng b p dng chnh sch mi ca CBP vlin tc ch yu l nng thy sn, trong c c file ng lnh (t VN); tm ng lBrazil, Trung Quc, Ecuador, n , Thi Lan, v VN)... Danh sch ny tng ng vt la kim ngch mu dch hng nm ca M. V CBP cnh bo s m rng phmquy nh mi ny sang cc sn phm khc trong tng lai.

Hnh ng ny v hnh thc l chng tht thu thu, v bn cht l nhm hn khu i vi nhng mt hng ang xem xt. Mc d CBP r rng ch nhn thy vnsinh i vi hng nhp khu t Trung Quc, chnh ph M khng th nhm vo mTrung Quc do b hn ch bi cc quy nh v cm phn bit i x ca WTO (cn g ti hu quc hay MFN). Kt qu l CBP a ra mt hng dn chnh sch p dvi tt c cc sn phm nng thy sn chu lnh p thu chng ph gi/chng tr gicc nc lin quan.

Tuy nhin, chnh sch mi do CBP p dng ch gii quyt c rt t tnh trng tthu.V hnh chung, n li i trng pht nhng nh nhp khu khng h c li trong vny. CBP ch yu cu mt s rt t cc nh nhp khu tm nc ngt t Trung Qu

7 www.vnexpress.net/27/05/2005: Lut ph gi ti t ca M ang t hi hn-http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2005/05/3B9DEA29/
http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005


11/124

khon k qu ca h theo chnh sch mi v tng t i vi trng hp ti v nThay vo , CBP dng nh ang s dng ngun lc ca h thi hnh chnh sch mvi cc nh nhp khu tm t su quc gia ang chu lnh p thu chng ph gi mivi cc trng hp ny khng c bt k bng chng no cho thy vic thu thu chngic vn .

Hn na, chnh sch ca CBP c th b mt s nh nhp khu lm dng. Bi Lu ph gi cho php cc nh nhp khu t cc nh xut khu mi m bo vic t chng ph gi bng tri phiu i vi tng ln nhp khu thay v t cc bng tin mmt k h ca php lut b mt s nh nhp khu li dng v CBP cng cha sch kim sot cht ch. Nu cc cng ty trnh vic np thm thu bng cch li dngnh v nh xut khu mi th cha r chnh sch mi ca CBP ngn chn vic ny nh thno.8

Cng ging nh Tu chnh n Byrd, chnh sch mi ca CBP cng khng ph hpHip nh v Chng ph gi ca WTO. iu chc chn l chnh sch bt cp ny anquan h thng mi ca M vi nhiu nc trn th gii, lin quan n nhiu sn phm mkhng c c s php l no.

Chng II: GII QUYT TRANH CHP CBPG C TRA, C BASA, TM CAVIT NAM

I. Tin trnh v kt qu v kin CBPG c tra, c basa v tm

1. Nguyn nhn v kin

Hip hi cc ch tri nui c da trn Hoa k(Association of catfish farmers of Am-CFA) ln ting v vic c tra, basa gia tng th phn ng k v c nguy c e do ngtrng catfish M.Cui nm 2000, CFA bt u v tranh chp v tn gi catfish k

thy cc nh sn xut ca VN chim 20% th trung c file ng lnh ca M qdng nhn mc gy nhm ln cho ngi tiu dng.

Tuy nhin, iu m CFA khng ng ti l vic phng tin thng tin i chng v tranh chp tn gi lm cho c tra, c basa tr nn ni ting. Vi nhn hiu v chtip th mi, gi c tra, ca basa ng lnh th trng M tng ln ti 20-30% so vi trckhi i tn. Cc n t hang t M n ti tp. C tra, ca basa phil ng lnh ca Vsang M trong 6 thng u nm 2002 tng ti 24% c v lng v gi tr so vi cng k

8

www.vnexpress.net/27/05/2005: Lut ph gi ti t ca M ang t hi hn-http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2005/05/3B9DEA29/
http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005http://www.vnexpress.net/27/05/2005


12/124

2001. Sau v tranh chp v tn gi, khng ch ngi tiu dng M m nhiu ncng bit n thu sn VN. C tra v basa c xut mnh hn sang cc th trng C Nht, c vi nhiu dng ch bin khc nhau ngoi sn phm fil ng lnh. ngngi v th phn c VN ngy cng gia tng, cc nh nui c v ch bin c ca M tn cng th hai: co buc cc DN ch bin thu sn ca VN BPG c tra v basa philnh trn th trng M.9

2. Lch trnh v kin BPG c tra v c basa file ng lnh

Thi gian S vic

28/06/2002 CFA n ln U ban thng mi quc t (ITC) v B Thng MK (DOC) kin mt s DNVN BPG c tra, c basa. Trong n kin, Aa ra 2 xut p dng thu CBPG DOC xem xt. Nu VN l nnn kinh t th trng th mc thu xut thu CBPG l 144%; cn nc nn kinh t phi th trng, mc thu sut s l 190%

24/07/2002 DOC a ra kt lun c khi xng iu tra hay khng da trn thng tindo bn nguyn n cung cp s khi

08/08/2002 ITC a ra kt lun s khi. Nu kt lun l khng c thit hi vt cv kin c kt thc. Nu kt lun l c gy thit hi th v kichuyn sang DOC

24/01/2003 Theok hoch ban u, DOC s cng b kt qu iu tra s khi v buc BPG vo 5/12 nhng sau cng b hon n 21/4/2003

16/06/2003 DOC cng b kt qu iu tra cui cng v co buc BPG. V kinkt thc nu kt lun l khng c BPG. Cn nu c, v kin c cli ITC

31/07/2003 ITC cng b kt qu iu tra cui cng v co buc ngnh ch bin file ng lnh ca M c b thit hi vt cht

07/08/2003 Lnh p thu CBPG ( Xem bng 4- Ph lc)

II.Tin trnh v kt qu v kin tm

1.Nguyn nhn v kin

9 Fulbright Economics Teaching Program: Case Study Catfish - Nguyn Xun Thnh (8/4/2003) (trang 10)

www.fetp.edu.vn/shortcourse/0203/Trade03/Readings/ Case -Catfish -V.pdf


13/124

Ngnh sn xut tm M trong nhng nm gn y t ra km cnh tranh so vi c phm nhp khu t cc nc pht trin. Nm 2002, gi tm M gim 50% v hgim xung mc thp nht trong lch s nc M. Hn na, tm c nh bt t K ch chim 20% th phn v ang c nguy c gim mnh trong thi gian ti. Ngoilng khai thc tm ca cc ch tu M ang b st gim do gp phi nhng l dth kim sot c nh: thi tit, ngun ti nguyn bin cn kitNgnh sn xut nc M ti thi im ny ang gp phi nhiu kh khn, khi lng tm nhp khutc tng mnh. Nguyn nhn l sn lng cc nc xut khu tng ln, trong khi sn xut M li gp kh khn ti th trng EU do tng cng kim tra d lng khv th trng Nht Bn do suy thoi kinh t khin sc mua gim.

Ngoi ra, th trng tm Hoa K li c c im l 88% nhp khu v 12% l t bt trong nc. Tm ng lnh nhp vo th trng M c sc cnh tranh hn cc strong nc l v y l tm nui c gi thnh r hn nhiu so vi tm sn xut trongTm VN phn ln l tm nui nn chi ph thp. Mt khc, trong thi gian qua, cc n nh VN, Trung Quc, Thi Lan u trng ma tm, cc nc ny u c nhiu bigim chi ph t khu sn xut n ch bin xut khu. V vy, tm nhp khu vo tM t cc nc Chu thng r hn tm sn xut ti M t 10 n 20%.

T hai yu t nu trn cng vi nhng kh khn kinh t ca bn thn nc M g phn lm cho b phn kinh t nng nghip, thu sn ca M khng cnh tranh c ho t cc quc gia ang pht trin. Nhiu nh sn xut tm M ng trc nguy c V th l cuc chin CBPG tm bng n. Nhng l do chnh khin cho cc nh stm M mun tin hnh v kin CBPG tm, l: Th nht, doanh nghi p M muchiu bi khi kin CBPG bo h mu dch, ngn chn hng nhp khu t cc tranh th ti tr t pha chnh ph M. Th hai, chnh quyn Bush c chng trnh h quyt tranh chp v BPG nhm ly lng c tri v gii cng nghip. Th ba, cc lut sdng vn BPG trc li cc nh sn xut tm v cc nh sn xut tm Chu .

Thi gian S vic 23/10/2002 Lin minh tm min Mam M( SSA ) ra i

4/12/2002 SSA thu cng ty lut ln Dewey Ballantine (DB) tin hnh phn tchnh gi tnh hnh nhp khu tm vo Hoa K. ng thi, SSA cng thhng vn ng hnh lang tranh th s ng h ca gii chnh tr c bang v bang ti tr v ng h cho v kin

11/2002 i ph vi SSA v bo v quyn li ngui tiu dng trn t M, cnhp khu, phn phi v bn l hi sn cng cc nh hng ca M lp rhi phn phi hi sn Hoa K (ASDA). ASDA thu cng ty lut Akin G


14/124

2. Din bin v kin tm

3. nh gi kh khn ca VN qua nhng v kin CBPG

Cc v kin CBPG khng phi l mt cng thc p dng vi bt k nc no,thng s nh nhau th u cho kt qu ging nhau. Kt qu ca v kin ph thuc vo hon cnh tng nc. Trong hai v kin CBPG va qua, c th ni VN gp nhkhn hn thun li. Nhng kh khn c th l do ch quan hay do khch quan.

3.1. Thiu kinh nghim gii quyt cc v kin CBPGTrong cc v kin trc, chng ta mc phi sai l khi c gng chng t rng mhon

ton khng BPG trong cc v kin trc ri sau li ni rng mnh b x oanKh nng bn nguyn n cng nhn rng ta khng BPG l rt t. iu tt nht l ccc s liu hp l, hp tc vi c quan iu tra c th ginh c mc thu thpa ra cc cam kt gi.

Cho n nay, VN cha ln no iu tra BPG. Kinh nghim i ph vi hng xuca ta b iu tra ph gi cn t. H thng o to v lut v thng mi cha c chv i ng ging dy v BPG. Cha c nhiu cng ty lut VN c kinh nghim t vcho cc DN i vi mt v kin CBPG m chng ta phi thu t vn t cc cng ty luvi gi rt cao v vic chn cng ty lut no chim mt khong thi gian rt ln.

Cc v kin chng ph gi xy ra rt thng xuyn trn th gii, nhng cc DN Vlng tng l v h cha c cung cp y cc thng tin v thng ch ch n khmi nh n s t vn ca cc lut s. Do vy, h thng rt b ng trong vic i

3.2. H thng php lut thng mi quc t cha hon chnh, h thng kim tocn cha ph hp vi thng l quc t

phn tch tnh hnh v chun b cc bin php i ph. Nhng sau , A cam kt ng h SSA

31/12/2003 SSA np n kin 6 quc gia v BPG v gy thit hi cho nn cng n

nh bt tm M: Thi lan, Trung Quc, VN, n , Ecuador, Brazil 20/1/2004 DOC ra quyt nh bt u iu tra v kin

17/2/2004 ITC ra quyt nh s b xc nh tm nhp khu e do cho ngnh tmM.V kin bt u vo giai on iu tra, v chn Bangladesh l th tthay th cho VN

2/7/2004 DOC ra quyt nh s b, n nh cc mc thu t 12,11%- 93,13% cho ccDNVN

26/1/2005 DOC cng b vic sa i quyt nh cui cng trong v kin CBPGnhp khu t 6 nc(Xem bng 5- Ph lc)


15/124

H thng php lut v kinh t thng mi ca VN cn ang trong qu trnh xy dnghon thin. Nc ta chuyn t nn kinh t k hoch ho tp trung quan liu bao cp kinh t theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha cha c hai thp k. Mthng php lut v kinh t thng mi ca chng ta c xy dng mi, b sung vi lin tc nhng r rng l trong mt giai on ngn nh vy h thng php lut cta cha th y v ph hp vi lut thng mi quc t ngay c. Trong lnh vchng ta cha c lut i ph vi hng nhp khu vo VN b BPG cng nh nhnh cn thit i ph vi vic hng xut khu ca chng ta b cc i tc thng p dng bin php ny.

H thng kim ton cn cha ph hp vi chun quc t dn n cc kh khn trtnh ton chi ph sn xut, gi tr hp l..., iu tra xc nh bin BPG, kh c th v a ra kt lun thch hp c. Trong v kin CBPG c tra, c basa, nu nh chc gng chng t c mnh l nn kinh t th trng i chng na th chi ph sn xdo CFA t xy dng v l do khng tm thy c s liu v gi xut khu ca sn p mt nc th ba. Ch c gi c nguyn liu, lao ng, in, nc ca VN c s dvi nhng s liu v gi ca VN khc m CFA khng c c, th CFA dng ch ph sca mt c s ch bin ca M. iu ny khin cho bin BPG c xc nh143,7% trong trng hp ny.10

3.3. Kh khn v mt chnh tr

Thng thng th tranh chp lin quan ti BPG ch thun tu mang tnh thngnhng i khi n ng sau li l cc vn c tnh chnh tr nhy cm ti nc nhcng nh gia nc nhp khu vi nc xut khu.

Mc d li ch chung ca ton x hi c th b gim nu p dng bin php CBPGthng thng do sc mnh chnh tr ca cc nh sn xut cao hn ca nhm cn liquan c thm quyn vn a ra nhng quyt nh c li cho h. Chnh v vy trongtranh chp d cho nc xut khu rt tch cc vn ng nhng do bi cnh chnh trnhp khu m kt qu cui cng vn kh c th thay i.

Tuy nhin, nc xut khu lun lun cn s dng sc mnh tng hp gy pthuyt phc c quan c thm quyn nc nhp khu c quyt nh c li nht cBn cnh s phi hp ca cc c quan lin quan ti thng mi, cc DN, cc nh xumt hng ang l i tng iu tra, s tham gia tch cc ca cc nh lnh o chnhcao, i khi c cp nguyn th quc gia rt cn thit cho s vn ng thnh cng.11

10 Fulbright Economics Teaching Program: Case Study Catfish - Nguyn Xun Thnh (8/4/2003) (trang 11)

www.fetp.edu.vn/shortcourse/0203/Trade03/Readings/ Case -Catfish -V.pdf 11 BPG v gii php CBPG-Tp ch hot ng khoa hc s 03/2003-http://www.tchdkh.org.vn/tchitiet.asp?code=495


16/124

Nhng vi tim lc kinh t, quc phng, khoa hc k thut, v.v... ca Vit Nam hcn thy r p lc ca chng ta khng mnh.

3.4. Cha gia nhp WTO

y r rng l mt kh khn ln ca chng ta so vi Trung Quc khi b iu tra trokin CBPG da giy ny ca EU. V VN cha phi l thnh vin ca WTO nn nu quyca cui cng ITC l DOC l bt li th cc DN ca VN ch c th khng n ti Ta Tmi Quc t ca M, ch khng th a ra kin ti WTO ni, theo c ch gii quchp, mt hi ng trng ti s c thit lp bi cc thnh vin c lp thuc cc ba. Ngoi nhng l do khc v thu quan, hn ngch v tip cn th trng, vn WTO cng tr nn cp thit khi VN cn phi i ph vi nhiu v kin v BPG v cchp khc t cc nc i tc.

Bn cnh chng ta ch c th gii quyt cc tranh chp pht sinh lin quan ti CBPGtrong khun kh cc hip nh thng mi song phng. c im chung ca cc hiny l khng c quy nh y v gii quyt cc tranh chp thng mi hoc khch hoc c quan chc nng ring gii quyt cc tranh chp lin quan ti CBPG mc hiu qu. C ch gii quyt tranh chp thng mi quc t ni chung v CBPG c uy tn v hiu qu nht l c ch gii quyt tranh chp ca WTO. y cng l mchng ta phi tnh n trong qu trnh gii quyt cc tranh chp lin quan ti CBPG.12

3.5. Kh khn v mt ti chnh

i vi mt nc ngho nh VN, c bit l cc ngnh b kin CBPG li l ccxut khu nng nghip nh c, tm th chi ph theo ui v kin l mt vn ln. lut s cng l mt vn .Trn thc t, gi thu lut s tu DN, c DN thu theo 200-400 euro/gi t vn, cha k ph n , i li; cn gi thu theo dng trn gi theo kin khong 40.000-70.000 euro/1 DN, tu theo quy m v tnh cht c bit ca tng DN13

3.6. Vit Nam cha c cng nhn c nn kinh t th trng

Trong v kin c tra, c basa, tm, tc l lin quan n M th vic xc nh kinhtrng c xc nh thng qua 6 tiu ch do DOC nu ra: (1) mc chuyn i t do c ni t, (2) mc tin lng c xc nh bng thng lng t do gia ngi laongi qun l, (3) mc cho php cc lin doanh hot ng hoc u t nc ngmc chnh ph s hu hoc kim sot phng tin sn xut, (5)mc d kimchnh ph i vi phn b cc ngun lc v i vi cc quyt nh v sn lng v g(6) cc yu t m DOC cho l hp l.

12CBPG-mt tri ca t do thng mi ( Trung tm thng tin B Thng Mi)

http://www1.mot.gov.vn/traodoiykien/ChongPhaGia/chuong4.asp 13Bn trn trc tuyn cc vn lin quan n kin CBPG ca DNVN nc ngoi Trung Bnh, Mai D..Minh-28/7/2005- Thanh nin online-http:/www2.thanhnien.com.vn/Kinhte.tno


17/124

Nm yu t u tin c th ni l r rng hp l. Tuy nhin yu t cui cng li thr rng. Bn cnh cc yu t ny c a ra nh gi nhng khi no mt yumn th li khng quy nh c th.14

VN rt n lc trong vic chng minh kha cnh kinh t th trng ca mnh, phcoi l mt nn kinh t th trng theo lut thng mi Hoa K.Cc DN ca M v ckhc hot ng VN cng gi vn bn cho DOC ng h VN c kinh t th trnCitibank, Cargill, American Standard, New York Life International, Vedan, v Chinfon.

Nu c cng nhn l nn kinh t th trng, gi c phil trong th trng niVN c th c dng tnh gi tr hp l. Mc gi ny thp hn nhiu so vi gi xusang M. Thm ch nu th trng ni a c coi l qu nh, th gi tr hp l c thxy dng trn c s cc chi ph sn xut. Kt qu s cho thy Cc DN ch bin thy sn c

VN khng h BPG. Tuy nhin th vo thng 12 nm 2002, DOC quyt nh nn kinh t VN l ph

trng: Trong khi VN c nhng thnh tu ng k trong mt s ci cch, phn tch Thng mi Hoa K cho thy rng VN vn cha hon tt s chuyn i sang mt nth trng. Cho ti khi quyt nh ny c hy b th tnh trng kinh t phi th trVN s c p dng cho tt c cc v xem xt trong tng lai, trong bao gm cc v thm nh din ra sau khi quyt nh ny c hiu lc. Trong tin trnh m phn gWTO ca VN, pha M a ra iu kin: VN ging nh Trung Quc, cha c co

kinh t th trng trong vng 13 nm k t ngy VN gia nhp WTO. iu ny s cn gy bt li ln cho VN trong thi gian ti.

Vic b xc nh l kinh t phi th trng dn n hu qu tt yu l phi chn mth 3 so snh tnh bin BPG. Vn chn nc th 3 ny cng gy nhiu kh kVN v cc nc th 3 c nc nhp khu ngh thng c mc gi cao hn hn VNn bin BPG c tnh ton rt cao.

Mt hy vng mong manh i vi cc nh ch bin c tra v basa ca VN l kinh ngn y ca Trung Quc trong gii quyt cc v BPG. trnh b cho l BPG, cu cnh ca

cc nh xut khu t nn kinh t phi th trng l phi chng minh h c qui trnh stht s hiu qu. Trong qu trnh xy ra kin tng BPG, hai cng ty sn xut thp cQuc cho thy lng u vo nh qung st, than v lao ng dng sn xutn thp l tht s thp. Do vy, d c s dng gi yu t sn xut ca nc th ba,hp l c cu thnh vn thp hn nhiu so vi gi xut khu. Khng c khon thuno c p dng i vi cc nh sn xut Trung quc. Tuy nhin, hu nh khng c no khc trong trng hp kinh t phi th trng t c kt qu ny.15

14 Php lut vCBPG- Nhng iu cn bit ( Nh xut bn B Cng Nghip) 15

Fulbright Economics Teaching Program: Case catfish - Nguyn Xun Thnh (8/4/2003) (trang 20)www.fetp.edu.vn/shortcourse/0203/Trade03/Readings/ Case -Catfish -V.pdf


18/124

II. Xut khu thu sn VN sau khi M p thu CBPG

1. nh hng ca v kin ti tnh hnh xut khu thu sn ca VN

Vi 2 v kin CBPG ln lin tip, r rng tnh hnh xut khu cc mt hng thu sn

VN b nh hng kh nng n. Cc DN xut khu thu sn VN u cho rng, vn qu ln, vt khi tm cc DN nn h rt cn s h tr kp thi t nhiu pha v nht .

T nh t u nm 2003 sau v kin c da trn ca M cng gy sng gi khng nngnh chn nui c ng bng sng Cu Long. Nm 2004 c th xem l thi cc thngnh, gia nm 2004 gi c c lc ln ti 14.000- 15.000 ng/kg, n cui thng 10 nm2004 gi c xung cn 12.000 ng/kg; v t nhiu thng t gi a nm 2004,c tra - basa lintc rt gi, thm ch xung kh xa gi sn (12.000 ng/kg).

Cng nh cc nh sn xut v ch bin c tra, c basa, cc nh sn xut v ch bcng lao ao khng km trc tc ng ca vic p thu CBPG Mc thu CBPG Dcho tm VN tuy c li th hn Trung Quc song cc DN u cho rng tnh hnh kinh ca h s b nh hng ln.

Vi 54 DN VN nm trong danh sch b n cui nm 2004 b B Thng m(DOC) p mc thu ph gi thp nht l 4,3%, cao nht 25,76%, mt s cng ty xutm phi chu mc thu cao phi ngng xut khu tm sang th trng M v chuyntrng EU, Nht, Canada... Tuy nhin vic chuyn i ny cng rt kh khn v i hi thi

gian. Trong khi gi tm vn tip tc rt xung v tnh trng tn ng tm l khnkhi.

u ra ca tm li gp thm kh khn khi cc DN phi chu mc k qu (bond)16 khngl nu mun xut hng vo M. Trc s kin ny, nhiu nh DN v cc chuyn gia kinh tnhn nh Cnh ca vo th trng M gn nh khp li, cc DN s rt kh tng a hng vo th trng ny. Bi, khc vi thng l trc y l ch cn khon tin nh, nh nhp khu M s c cc cng ty bo him cp bond, nay nh nhkhu b buc phi ng 100-120% khon bond bng tin mt. Khng th ng mt khon

vi triu n vi chc triu USD tin bond (m nhiu kh nng b mt trng), cc nkhu buc phi y ri ro ny chocc nh XK VN.

Nu tnh theo kim ngch XK tm VN vo th trng M nm 2004 khong 400USD, th cc nh XK thy sn VN phi ng khon tin bond ln ti 20 triu USD/ns phi ng lin tc trong ba nm l 60 triu USD trc khi c xem xt li mc th

16 Xemthm phn II.2.2 chng 1


19/124

Vi s vn khng nhiu, hu ht DN xut khu tm VN u khng kh nng mdo vic XK tm vo th trng M trong thi gian ti c cho l nhim v bt kh17

Vi thng trc khi phn quyt cui cng v v kinCBPG ti M c cng b,

nhp khu nc ny chun b lng hng ln d phng nhm trnh ri ro khi c chnh thc. ng thi h chuyn sang nhp khu tm th chn trng c gi thp hng nhp khu tm ca M nghing hn sang cc th trng khng b nh thu ph gi. Lc ny, hu ht cc kho d tr ca M bn ra cha ht nn cng khng c nnhp khu nhiu. Trong khi , Hi quan M li ang son tho quy nh mi, trongcu cc nh nhp khu phi ng k qu cho c quan hi quan theo t l 10% gi tr nhkhu t cc nc b kin ca nm trc. V vy, hu ht cc nh nhp khu u ngca cc nc b kin.

Nm bt c kh khn ny, nhiu DN tm VN ch ng chuyn hng thxut khu sang Nht, EU v cc nc khc, vic tng gi tr xut khu vo cc th trngvn khng b c kh khn ca th trng M, nh hng n tng gi tr kim ngkhu thu sn. Gi tm nguyn liu u thng 11 gim trn di 10.000 ng/kg. Tmkhin ngi nui tm ti khu vc BSCL thm khn n v mun bn cng kh. Chno gi tm s vo v nghch li rt th thm nh nhng thng cui nm 2004 u nmch trong vng hai thng gi tm s gim 20.000-30.000/kg.18

Tm li, nhng v kin CBPG tc ng tiu cc ht sc mnh m n tnh hnh

xut v xut khu thu sn ca VN. iu ny i hi phi c nhng gii php cho v xut khu thu sn VN dn qua cn b cc, phc hi v pht trin.

2. Xut khu tm, c tra, c basa trong qu trnh hi phc v pht trin

Th trng thy sn VN, sau mt thi gian gp kh do nhiu nguyn nhn, c tn hiu sng sa vi s tr li ca cc nh nhp khu M, Nht t u thng 6-2005. Trong 2thng cui nm 2005 lng hng xut khu sang M tng ln mt cch r rt, nht lln. L do l th gii khng c nhiu ni cung ng, cc nh nhp khu cng ht hng nn chp nhn ng bond thay v p DN VN phi k qu nhp hng. Th trng N

cng chuyn ng theo, sau thi gian hn ch nhp kim gi.19

n thi im thng10/2005, xut khu thy sn ca c nc t gn 2,2 t USD, bng 87,96% k hv tng gn 15% so vi cng k. Ring trong thng 10/2005, VN thu v 270 triu Uxut khu thu sn.

17 Xut khu tm vo M: cnh ca ang khp li-Hi ng-11/05/2005-Tui tr Online-http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=77985&ChannelID=1118 Xut khu thu sn thm mt ln li hn- Song Linh- 25/11/2004- http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-

doanh/2004/11/3B9D8E9E/ 19 Xut khu thu sn: tng tc cui nm-Phng Lan- 13/8/2005-Din n doanh nghip http://www.dddn.com.vn/Desktop.aspx/TinTuc/Y-Kien/Xuat_khau_thuy_san-Tang_toc_cuoi_nam/


20/124

Vi th trng c tra, ba sa, tuy ang rt kh khn do b kim tra gt gao d lngsinh v ha cht b cm ca mt s nc EU, nhng i vi c sch, phn nhiu l lotrng hin khng hng bn. Gi c tra, ba sa tng tr li.C nui b sch, tht trng (loimt), bao b p c th bn vi gi 3,5- 4 la/kg, c loi hai gi di 3 la/kg, c tht vncng bn c khong 2,4 la/kg.

Phn tch v din bin thun li trn, cc chuyn gia kinh t cho rng ci chnh l c haith trng M v Nht ang mt cn i cung cu (thiu hng). Th trng M b bng t thng 3/2005, tc sau khi hi quan M p dng quy nh bt buc ng tin (bond) i vi hng thy sn ca cc nc b p mc thu BPG tm, trong c VN.

Tnh hnh cung cu thy sn th gii s tip tc c li cho VN, do lng tm s cLan v Indonesia ang st gim nhiu, sn xut tm ca n cng bt li v m

CBPG cao hn VN, trong khi lng tm s ca VN cn kh ln, c bit l tm s n,mt sn phm c th mnh cnh tranh ca VN t trc n nay.

Vi nhng g cc DN lm c trong mt nm qua, c th ni s kin con c dakin M ch l mt khong lng rt ngn ri sau cc DN a con c danhng bc xa hn vi nhiu th trng mi, sn phm mi.

Trong 5 thng u nm 2006, kim ngch xut khu thu sn ca VN t trn 1 ttng gn 26% so vi cng k nm ngoi. Ring trong thng 5/2006, xut khu thy smang v 250 triu USD.

Tuy nhin, trong thi gian ti, nu cc doanh nghip khng c nhng bin php ngCBPG t xa th nguy c phi i mt vi cc v kin tng t lun treo l lng trndoanh nghip. Nhng bi hc kinh nghim rt ra qua hai v kin ln ny l ht strng. Sau y, chng ti xin a ra mt vi kinh nghim trong vn gii quyt v phc nhng tc ng ca v kin.

III.Bi hc kinh nghim rt ra t cc v kin chng bn ph gi hng thu sn ViNam.

Song song vi tin trnh t do ho thng mi trn qui m ton cu, bin phpCBPcng b li dng nh mt hng ro phi thu quan hn ch nhp khu vi mc tisn xut trong nc.

Chng ta nhn thy nguy c ny ngy mt r hn v do cn phi hnh ncch mau l i ph vi tnh hnh.Ton b cc hot ng ti nc xut khu lin quanmi tranh chp BPG gn cht vi tng hot ng ti nc nhp khu vi mc tiu lm sao c quan iu tra ca nc nhp khu khng a ra bt k mt quyt khng c li cho mnh. l nguyn tc chung c p dng trong cc v kin CBPG

Nguyn tc chung th nh vy nhng trn thc t vn ng, thuyt phc, gy schnh ph ca nc nhp khu khng n gin c bit l trong bi cnh kin th


21/124

nghim ca ta trong vn ny hu nh cha c g v nn kinh t ca ta cha c tc chp nhn l nn kinh t th trng. VN cng cha phi l thnh vin WTO cdng c ch gii quyt tranh chp c hiu qu ca t chc thng mi ton cu nkin CBPG c tra, c basa v tm cng do M tin hnh va ri mang li cho chnhiu kinh nghim qu gi.

1.Trong qu trnh iu tra v kin

1.1. Trn c s php lut quc t v nc khi kin a ra nhng im khng chnxc trong n kin

Trong v kin CBPG c tra, c basa, Hip hi Ch bin v Xut khu Thy s(VASEP) phn i n kin ca CFA trn c hai bnh din: (i) thit hi vt cht i vch bin catfish M v (ii) c tra v basa phil ng lnh ca VN c BPG trn th

M. V kha cnh th nht: ngnh sn xut ni a v thit hi vt cht:

VASEP khng nh vi quy nh trc ca Hoa K v tn gi, khng c mt snno M l ng nht vi c tra hay basa ca VN

Do vy, v kin phi da vo sn phm sn xut M ging nht vi c tra phil ng lnh.

Theo quan im ca pha VN, cc sn phm ging nht khng ch bao c catfish phil ng lnh m c sn phm phil ng lnh t cc c tht trkhc. Hn na, sn phm b cnh tranh bao gm c phil cng vi cc snln bt v tm xt. Nh vy, th phn ca sn phm VN ch l 2% ch kh phi l 20% nh pha CFA co buc. V vi th phn nh nh vy, th snVN khng th gy thit hi vt cht cho ngnh ch bin catfish ng lnhM Ngnh kinh t c xem xt l ch bin c phil ng lnh v do vych tri nui c catfish khng t cch i din cho cc nh sn xu phm ch bin. Ngnh ch bin catfish phil ng lnh ca M khng b hi vt cht do c sn lng ni a ln nhp khu u tng v khng ctranh trc tip v gi gia hai loi. Hn th na, cc ch s ti chnh ca n

sn xut ni a thc ra l c ci thin trong thi gian va qua mc d kinh t hin ang i xung. Nhng kh khn (nu c) m ngnh sn xut M gp phi l do u t qu mc.

Hon ton cng khng c nguy c v thit hi trong tng lai do cc nh sn xucn xut khu sang nhiu th trng khc nh EU v cc nc chu . Trong thi gixut khu ca VN sang cc th trng ny cng tng mnh. Cc c s ch bin thyVN khng ch ch bin c tra v basa, m cn ch bin nhiu loi thy sn khc. iuthy cc DN ch bin thy sn ca VN cn phi tn dng c hi m rng sn xut

v ch tng sn lng xut khu c tra v basa ng lnh sang M. V kha cnh th hai, BPG:


22/124

VN lp lun mnh m cho t cch kinh t th trng. V vi t cch ny th vic tcc gi tr hp l s a ra kt qu VN khng h BPG. V ngay c khi VN khng nhn kinh t th trng th xut chn n lm nc th ba so snh gi thnh basa VN xut sang th trng M l v l do s khc bit hon ton gia s pht trinquy trnh sn xut, ch bin phil ng lnh.

Nhng lp lun hon ton c v hp l nhm khng nh VN khng h BPG. Tuy c th c coi l mt sai lm c VASEP khi c gng chng t iu ny. Trn kh nng t c mc ch l rt kh.

D VN lp lun rt mnh m cho t cch kinh t th trng ca mnh th thng 1DOC vn a ra kt lun nn kinh t ca VN l phi th trng. Cho ti khi quyt nh nyc hy b th tnh trng kinh t phi th trng ca VN s c p dng cho tt c

xem xt trong tng lai, trong bao gm cc iu tra v thm nh din ra sau khi quynh ny c hiu lc.20

DOC vn khng nh nn sn xut ca M b thit hi v vt cht v i n quythu.

Ni nh vy khng c ngha l VN hon ton khng nn bo cha g c. N ch c l ta cn cn nhc k hn trong hnh ng ca mnh c nhng hnh ng mang li ln nht. Cch tt nht l a ra nhiu phng n d phng. Chng hn trng v k pha cng ty lut ca ta a ra 5 phng n trong c mt phn xut c DO

nhn trong 5 phng n nu ra.21

1.2.Vn on kt phi hp gia cc doanh nghip, hip hi ngnh hng, cc b

ban ngnh c lin quan trong vic gii quyt chng bn ph gi

DN v cc hip hi ngnh hng cn nghim chnh theo ui v kin, phi hp hocht ch, tch cc hp tc iu tra vi bn khi kin. Cc b ngnh lin quan cng chip hi ngnh hng xut khu thu sn phi hp cht ch, gip DN nhng thnvn bn cn thit.

i ph thnh cng mi v tranh chp v BPG, s phi hp nhp nhng gia nhiu bn lin quan l yu cu sng cn. Chng hn, phi c mt c quan u mi v cc trlin quan ti BPG. C quan ny phi cng tc cht ch vi cc b ngnh lin quan vhp hnh ng vi cc nh sn xut, cc nh xut khu hay nhp khu, hi bo v ndng, v.v... Mc d chng ta ang ci cch nn hnh chnh quc gia, chnh ph nhim va c thnh lp nhng r rng l s phi hp gia cc c quan nh nc cha th gii quyt tranh chp BPG. l cha tnh ti s lin kt lng lo v c phn yucc nh sn xut v cc nh xut khu. V th bn cnh kh khn ln nht v thiu k

20

Fulbright Economics Teaching Program: Case catfish - Nguyn Xun Thnh (8/4/2003) (trang 20)www.fetp.edu.vn/shortcourse/0203/Trade03/Readings/ Case -Catfish -V.pdf 21 Thi bo kinh t Si Gn 19/1/2006: C th n cc v kin CBPG (trang 22)


23/124

v kinh nghim th s phi hp khng ng b ca cc c quan hu quan ang tr thcn tr ln.22

V kin CBPG c tra, c basa thm phn phc tp khi bn nguyn n lp lun r

trng khn cp xut hin i vi nhp khu cc basa v tra phil ng lnh t VN.thc hin iu tra s khi, DOC xc nh rng Cng ty Nam Vit tng mnh xumc d ang trong qu trnh iu tra. Tuy nhin, tnh trng khn cp khng c khi DOC iu tra Agifish, Cataco v Vnh Hon. Theo lut ca M, thu pht vi thcao c p dng khi c tnh trng khn cp.Trong trng hp ny r rng s on kcc cng ty c vn , cn nu hnh ng ch v li ch ring ca mnh th s nh hcc ln n li ch chung.

1.3. Gii php tho hip, a ra cc cam kt v gi.

Trong mt s tranh chp BPG chng ta nn cn nhc ti li ch vt cht hn l thmc tiu ta ng, i tc sai. Ni cch khc, d cho ta bit chc l ta khng BPG m phm no , nhng nu thy kh nng thng li trong v kin khng cao v tn kmta nn a ra nhn nhng b thit, i tc cng dung ho c quyn li kinchnh tr trong ni b nc h. Bin php nhn nhng c lut ph gi ca WTO cl cam kt gi. Trong qu trnh iu tra, nc xut khu c th t nguyn cam kt txut khu. Nu nc nhp khu chp nhn xut ny th qu trnh iu tra chm dnc xut khu vn yu cu tip tc iu tra.

Cam kt tng gi xut khu l mt bin php kh n gin, tn chi ph theo uchp. Mt u im r rng l nh xut khu c hng phn ln chnh lch gia gnc nhp khu trc v sau khi khi tng gi xut khu. Trong khi , nu b p dCBPG th c th thy rng gi bn ti nc nhp khu tng ln nhng nh xut khc li g c. Hn na, sau khi b nh thu CBPG, nh xut khu s dn dn ph khng b coi l BPG na. Trong khi ch i c quan r sot kim tra d b thugi hng xut khu s b tng vt do thuCBPG vn tip tc nh vo hng ha gi. iu ny dn n s ngng tr xut khu v nh hng ln ti sn xut mt hng

nc xut khu.23

Thc t cho thy c nhiu nc t nguyn a ra cam kt tng gi xut kh

quyt tranh chp v BPG. Thng k cho thy t nm 1995 n ht 2001 cc thnh viO tin hnh 1845 v iu tra BPG, p dng thu CBPG 1066 ln. Cng trong thi gianthnh vin 992 ln p dng bin php tm thi. iu c ngha l khi b p d php tm thi th kh nng tip tc b p dng thu CBPG mt cch chnh thc s rtrnh b p dng bin php tm thi v thu CBPG, nhiu nc a ra cam kt

22

im ta hip hi-14/7/2006- http://www.moi.gov.vn/BForum/detail.asp?Cat=13&id=180223 CBPG-mt tri ca t do thng mi- Trung tm thng tin B Thng Mihttp://www1.mot.gov.vn/traodoiykien/ChongPhaGia/chuong4.asp


24/124

xut khu. Trong giai on ny cc thnh vin WTO chp nhn c thy 108 xkt tng gi xut khu ca cc nc b iu tra BPG. Nu xut cam kt tng gi xut khca nc xut khu c nc nhp khu chp nhn th ni chung v iu tra s chnc nhp khu s khng p dng thu CBPG na. Gii quyt tranh chp v ph gi ny cng tng t nh bin php ho gii trong cc v kin ra to v hai bn cng cl gia s v kt thc bng cam kt tng gi xut khu, s v kt thc vi victhuCBPG v tng s v iu tra ph gi l 108 : 1066 : 1865 hay xp x l 1 : 10 : 17.

Nh vy, v tng th c th thy rng xut cam kt gi l mt bin php ng ca nc xut khu trong cc tranh chp v BPG. Tuy nhin, khng phi micam kt gi a ra u c nc nhp khu chp nhn.

Do cc nc cng cn phi cn nhc nhiu yu t khc nhau trc khi t ngu

xut a ra cam kt tng gi xut khu. Trong trng hp ca VN cha phi l thWTO, kh nng b p thu CBPG l rt cao khi b iu tra, tr khi cam kt gi c c chp nhn. Chnh v vy, cam kt gi l mt bin php m VN nn ti troquyt cc v kin CBPG.

Bin php tho thun ngng kin c B Thng Mi VN xut vi BMi M trong v kin CBPG c tra, c basa bng cch a ra hn ngch v hay gi sv p thu chng ph gi. VASEP cng cng khai a ra ngh v hn ngch xut knguyn p dng trong giai on 2003-2005: hn ngch nm 2003 bng 90% sn lng nh

khu vo M trong nm 2002, sau tng ln 95% nm 2004, 100% nm 2005, ri sac bi b. Vi gii php ny , pha VN cho rng gii php ny s t gy cc tc ng dng th trng hn l thuCBPG v to ra tnh hung hai bn cng thng. Trong v kgii php trn cha c chp nhn nhng y l mt trong nhng gii php hu hiunn xem xt trong cc v kin sau ny.

2. Gim thiu nguy c b kin CBPG

Vic b kin CBPG, d kt qu c th no i chng na th u gy nhiu bt li cxut khu. Vn ca chng ta hin nay l sau v kin cn c nhiu gii php

phm ca mnh va c kh nng cnh tranh ng thi khng b cho l BPG. C bin pyu l:

2.1. Nng cao nng sut lao ng, ci tin my mc, ng dng cng ngh khoa htrong sn xut nng cao cht lng sn phm

ngn chn v gim nguy c b kin BPG, gii php lu di l tng hm lngtrong hng ho v tng gi bn tng ng. Thc cht kh khn ln nht ca xut khsn VN ni chung, c tra, ba sa ni ring l vn cht lng ch khng phi l chugi v khng c th trng. Bi v, sau 20 nm pht trin thy sn, VN vn ln tr th

nc hng u v xut khu tm trn th gii, trong phi k n th mnh gn


25/124

quyn v tm s c ln. Ring mt hng c ba sa, c tra, thnh cng ca chng trnh nghin cu quc t Vit-Php (1995-2005), cho nhn to thnh cng c tra, ba sa ti V m ra trin vng to ln cho s pht trin nhanh chng v sn lng v th trng csa VN.

Tuy nhin, chnh s pht trin qu nng khng kim sot c din tch, sn lv c dn n nhng yu km v qun l cht lng. T l nhim d lng khha cht b cm trong c nui kh cao, tnh trng bm chch tp cht vo tm cha mt cch trit , kh nng bo m truy xut ngun gc sn phm km do din tchmanh mn, trnh sn xut cha ng u dn n bt li cho c hai sn phmca thy sn VN trc cc ro cn k thut t cc nc cnh tranh. Do , nhng yu cu kht khe ca cc th trng nhp khu v vn an ton v sinh thc phmcc DN VN khng cn con ng no khc l phi chuyn nghip ho qu trnh sn xumnh, nng cao ga tr sn phm lm ra.

Trc ht,cc DN phi tch cc p dng cc tiu chun quc t cho nhng sn phkhu ca mnh. Ti hi tho quc t An ton cht lng sn phm c tra,c basa VNyu cu th trng thc phm th gii va din ra vo ngy 11-12/6/2006 ti An Giang ch ra rng: c tra, ca basa ng bng sng Cu Long hi nhp quc t khng cn conno khc l phi p dng cc tiu chun quc t, m bo an ton v sinh thc phmng yu cu ca th trng th gii. Yu cu ny khng ch cp thit vi mt hng basa m cn cho c cc mt hng thu sn khc ni chung.

Nhng, c sn phm sch th mt mnh DN khng th lm c nu khng qtrnh nui sch. Hng ro k thut v ha cht v d lng khng sinh t cc nc nhngy mt cao, mun vt qua phi c s n lc t hai pha (ngi nui v nh ch binlm theo kiu mnh ai ny lm nh lu nay th th mnh cnh tranh ca thu sn VNtc suy gim. R rng, tnh an ton sn phm tr thnh yu t cnh tranh gia cxut khu thy sn ni chung, tng DN ni ring. Nu khng c s lin kt tht s ththy sn VN s cn tip tc tr gi, khng ch v kinh t m cn c v mi trng.24 Cc nhchn nui nn u t c s vt cht nh ao h, nh tri, h thng cp thot nc, thnghip t tiu chun cht lng phc v yu cu sn xut. Trn c s , cc DN phchuyn nghip ho qu trnh sn xut ca mnh bng vic p dng nhng tiu chulng quc t nh hin i ho dy chuyn sn xut, ng dng cng ngh ch binthay cho phng php th cng c truyn... Cc cng ty cng nn ti tr cho nhng d nghin cu ng dng trong chn nui cng nh sn xut nng cao cht lng thu hay cc nghin cu v sn phm xut khu ca mnh s dng trong cc ti liu kintrong cc chin lc qung co Marketing...nh nhiu cng ty nc ngoi thng s d

24 Xut khu thu sn: qua cn b cc- 20/6/2005- Vietnamnet-http://www.vnn.vn/kinhte/congnongngunghiep/2005/06/457415/


26/124

Hn na, hn ch thp nht ri ro trn th trng th gii, DN cn lun lutc cp nht thng tin lin quan n tiu chun, h thng chng nhn cht lng trng theo kp yu cu cc nh nhp khu nc ngoi. Vn ri rm l hin nnhiu h thng chng nhn khc nhau, c ISO th i thm ACC, EuroGap... DN rkhn. VASEP ang nghin cu chng trnh, c th xy dng mt h thng chng nhnhng tng thch tt c th trng, trong bao gm c cc yu cu ca chnEuroGap, ACC hay nhng tiu chun khc.

2.2. Tch cc theo di cht ch cc thng tin v th trng xut khu, xy dng cu xut khu hp l, trnh gia tng kim ngch xut khu qu nhanh trong thi gianngn:

Cc DN phi theo di cht ch cc thng tin v th trng xut khu, tm kim nh

trng tim nng m rng th trng xut khu ca mnh. Cc cng ty nn c lutlm nhim v thu thp thng tin th trng, cnh bo v cc nguy c b kin chng ga. Cc hip hi ngnh hng, cc B ngnh lin quan cng phi tch cc trong vic gDN tm hiu thng tin v th trng xut khu: gi c, s lung, chng loi mt hthi cc nc nhp khu v cc nc lin quan ch ng iu tit hot ng catrnh ny sinh cc v kin. Bi hc kinh nghim ny ta c th thy r trong vic phnca ngi Trung Quc. Trc y, khi cc DN Trung Quc mi bt u bc u votrng nc ngoi, h cng b ng nh chng ta by gi. Nhng ti nay, v cc v kra thng xuyn, phn ln cc DN Trung Quc u c lut su t vn trc v cc php l ti nhng th trng m h xut khu, trong c ro cnCBPG. Thm vocng thu thp nhiu thng tin th trng tin on trc kh nng b kin; t chchun b i ph. y l mt trong nhng bi hc cc DNVN nn hc tp v p dng ng i ph vi cc v kin chng BPG ngy mt ph bin hn trong giao thng q

Trn c s nm bt c nhng thng tin th trng , cc DN cn ra cho mnchin lc xut khu c th vi tng loi mt hng, trong tng giai on c th. Xchin lc xut khu hng ho theo hng a dng ho th trng v sn phm, chng ho xut khu hp l trn tng th trng, trnh gia tng qu nhanh kim ngch xumt s mt hng vi khi lng ln vo mt nc, to nguyn c tin hnh ccthng mi (y cng l mt trong nhng l do VN b M khi kin CBPG c tra, c tm khi kim ngch xut khu ca nhng mt hng ny tng t bin vo th trng Mngi mt th trng ca cc nh sn xut ni a. Nm 1998, sn lng c fil VN xsang M t khi lng 259 tn, nm 1999 l 859 tn ( tng gn 232% so vi 1998), nm2001 l 7800 tn ( tng 760% so vi 1998).Trong trng hp cn thit c th p dng bin php tm thi iu tit lung hng xut khu nh tm thi gim khi lkhu hay ngng xut khu mt hng mt thi gian, chuyn sang xut khu mt mt h

mi...


27/124

Cc DN v hip hi ngnh hng nn tho thun quy ch hot ng iu ho skinh doanh gia cc thnh vin, phi hp xc tin thng mi, chnh sch gi hp lcnh tranh khng lnh mnh gy thit hi v kinh t cho DNVN, to iu kin cc v kin CBPG.25

2.3. Tng cng kin thc v php lut chng bn ph gi cho cc DN

Trong thng mi quc t thng ny sinh cc v kin thng mi. VN cn nhanh cdng v hon thin h thng lut php thng mi, h thng kim ton ph hp chun quc t. Hin nay, VN mi ch c cc ngh nh v CBPG hng ho nhp khutrng ni a, h thng kim ton phc tp, cha r rng, thiu minh bch iukh khn cho cc DNVN khi mun tm hiu v p dng cc quy ch php l ny. Dochng ta cn xy dng, hon chnh h thng php l lm c s cn thit khi VN mu

nc no CBPG (cho ti nay,VN cha tin hnh mt v iu tra CBPG no vi hnhp khu vo VN), to iu kin thun li cho DN khi mun tm hiu v iu lut n

Bn cnh , chnh ph v cc b ngnh lin quan cn t chc, hng dn v nghchi tit cc iu khon ca Hip nh thng mi gia VN v cc nc giao thngDNVN qun trit v vn dng trong quan h bun bn thng mi. V d, trong trv kin BPG ca M, VN c th da vo cc iu khon ghi trong Hip nh thVN Hoa k khng nh y l mt s vi phm r rng t pha M. Ti khon 3,chng 1 ca hip nh ghi r: Mi bn dnh cho hng ho c xut x ti lnh t

bn kia s i x khng km thun li hn s i s dnh cho hng ho ni a tnmi Lut quy nh v yu cu khc c nh hng n vic bn hng, cho, mua, lu kho vs dng trong nc. Cng ti khon 4 ca iu ny cn quy nh: Ngoi nhng nghi trong khon 2 v 3 ca iu ny s khng c p dng theo cch khc i vi hkhu hoc hng ho trong nc nhm to ra s bo h i vi sn xut trong nc.

Thm vo , cc DN cn c thi tch cc trong vic tm hiu v nm vng thlut l nc s ti d dng i ph vi nhng v kin tng t.Cn nht l phy cc kin thc v thng l, lut l quc t. Phi r rng v minh bch v cht

phm. c bit, phi tp trung cng c ngun nguyn liu xut khu, nht l kh xut ngun gc, cc chng ch kim sot qu trnh khng ch trong ch bin m nhon sn xut sn phm trc .

Cc DNVN cn thc hin nghim chnh vic lu tr nhng h s, ti liu trong hokinh doanh sn sng chng c chng minh c s lm n ng n ca DN mndc cho cc DN thy tc hi ca vic BPG, cc DN khng thc hin nhng hnh th to c cho pha i tc kin tng, gy nh hng n c mt ngnh sn xut kica t nc.

25 Ch th v vic ch ng phng chng cc v kin thng mi nc ngoi- S 20/2005/CT-TTg-trang 8


28/124

Cc DNVN cn phi chuyn nghip ho hot ng kinh doanh bng cch s dngv k ton, kinh doanh v php lut theo cc tiu chun v tp qun quc t. Thc t hi vi yu cu ca c quan iu tra gii quyt kin CPG, hu ht cc DN VN ch ccp nhng g mnh c ch cha p ng c nhng yu cu h t ra hoc nu phi rt kh khn mi c th p ng c yu cu ca c quan iu tra.

2.4. Chng gian ln thng mi, bo v uy tn, li ch chung ca cng ng DN VN

Trong giao lu trao i thng mi quc t, cc DN cn ht sc trnh cc hnhln thng mi bi iu nh hng ht sc ln n uy tn ca DN cng nh thca sn phm m DN dy cng xy dng. Gian ln thng mi trong xut khu nhch trn thu xut nhp khu bng cc th on nh: khai bo gi hng ho nhp khn nhiu so vi gi thc t nhp gim mc thu phi np, khai bo khng ng

x hng ha nhp khu...R rng nhng hnh vi gian ln ny ch em li li ch cho mcc DN v nguy c ri ro ca n cng rt cao. Khi nhng hnh vi ny b pht gic, hca n l rt ln, kh c th lng trc c. Do , cc DN phi t thc nhim ca mnh trong vic phng v chng cc hnh vi gian ln thng mi quc t.

Hn na, chng gian ln thng mi khng ch l trch nhim ca ring mt c nhDN hay mt tp th; m n cn i hi s tham gia tch cc ca cc hip hi ngntrong cuc chin chung bo v uy tn, li ch ca ngnh mnh, ca cng ng doanh Do , cc hip hi ngnh hng cn phi hp thc hin cng cc DN trong vic ph

trnh cc hnh vi gian ln thng mi, thc hin tt cng tc gio dc, tuyn truyn nhn thc r tc hi ca chng, ng thi tng cng kim tra gim st hot ng DN, trnh v li ch nh ca mt DN m nh hng n c ngnh. Va qua tronnhthu sn xy ra mt v vic lm xn xao giidoanh nghip trong nc. l v M nh B bt gi ng Bu Huy- Ph gim c Cng ty Xut nhp khu nng sn- thc phm AnGiang kim gim c X nghip ng lnh thy sn Afiex v cho rng ng ny c tnln nhn mc trn thu. V ng Bu Huy l s vic ln, c th tng lai s cn v vic khc na, vi c im hay hnh thc khc nhau. Nn, thng l v lut l qcn thit i km vi sn xut v xut khu.

2.5. y mnh quan h ngoi giao, tin trnh gia nhp WTO26

Nh chng ta bit, trong qu trnh ny sinh cc v tranh chp quc t, cc hovn ng hnh lang (lobby) v quan h cng chng ( Public relations) l ht sc cn thd, chng ta cn y mnh quan h ngoi giao vi cc nc tranh th s gip , ng hca cng ng quc t h tr cho vic khng kin.

Trc ht, chng ta cn tch cc trin khai vic m phn song phng, a phtranh th nhiu nc tha nhn VN l nc thc hin kinh t th trng. Khi mt nhng

26 Nghin cu v BPG v kin ngh nhng gii php chnh sch CBPG trn th trng Vit Nam-on VnTrng- Vin nghin cu khoa hc th trng- gi c-trang 121, 122


29/124

c cng nhn c nn kinh t th trng th s b rt nhiu thit thi trong v kithng thng s phi chu mc thu CBPG cao hn rt nhiu so vi mt nc nhn l c nn kinh t th trng, hoc phi t b vic xut khu sn phmBPG.

Hin nay, EU vn coi VN l nc khng c nn kinh t th trng trong cc v kinhng t ngy12/10/2000, EU ni lng cho php xem xt cng nhn tnh trng nn th trung trong tng trung hp i vi cc doanh nghi p ring bit khi c khiu kii vi VN. i vi pha M, trong cc v kin BPG c tra v c basa, tm B thM c tnh b qua nhng lp lun ca pha VN, coi VN l nc cha c nn kitrng.

Chng ta cn tch cc tuyn truyn thay i cch nhn ca nc ngoi vi s vhnh ca nn kinh t VN. Trong cc Hip nh song phng v a phng, cn c i

ni r l cc nc coi VN l nc thc hin kinh t th trng, coi l mt ni duntrng ca Hip inh.

Chng ta cng cn y mnh tin trnh xin gia nhp vo T chc thng mi t(WTO), c th da vo cc quy tc ca T chc thng mi th gii nhm nc ngoi thc hin bin php CBPG i vi hng ho ca VN.

Sau khi tham gia WTO, nu gp phi trng hp nc ngoi thc hin bin phpmt cch v l,thi hnh chnh sch phn bit i x,th VN s tn dng c ch gitranh chp ca WTO phn khng li v kin, bo h quyn li hp php ca DN.

2.6. o to i ng cn b, lut s, cc chuyn gia phn tch chuyn su v vn ny

ngn chn xu th khiu kin BPG gia tng, tranh th ginh thng li trong vikin, mt vic lm cp bch l ph bin cc quy tc c lin quan n WTO trong cnhanh chng bi dng nhiu chuyn gia thng tho cc quy tc ca mu dch quc tng thng mi quc t, t chc cc chuyn gia gii, k c vic mi chuyn ngoi o ta nghip v cho cn b qun l ca cc DN v lut s hnh ngh. Trn chnh thnh nhng t chc chuyn phc v vic ng ph vi cc tranh chp v ngoi

bao gm mt i ng lut s, k ton, nh kinh t v chuyn gia chuyn su v vn nng lc lm vic rt cao th mi c y kh nng t vn cho DN, v h tr cho Ckhi xy ra nhng v kin tng t.

Mt thc t l, i ng cn b, lut s ca VN thng tho vn ny cn rt t na trong qu trnh khiu kin, vic la chn cng ty t vn l ht sc quan trng,. Dth tc phc tp v thi gian cht ch nn c th ni phi l cng ty lut ln, c uy lng trch nhim v kinh nghim trong lnh vcCBPG mi c th p ng cc yu cmt v kin tm quc gia. Do , hin nay, hu ht cc DN VN phi thu cc cn

nc ngoi khi c v kin xy ra.


30/124

iu ny, khng ch tn km ti chnh cho DN rt nhiu m cn lm gim uy tn clut s VN. V vy, o to i ng cn b, lut s, chuyn gia phn tch, d bo vny l mt nhim v rt cn thit; nhng n i hi phi c thi gian, v k hoch cdi.

2.7. Phn cng trch nhim gia cc c quan nh nc, cc DN, hip hi ngnhng, t chc x hi mt cch hp l

kp thi i ph vi cc v kin CBPG, chng ta cn c s phn cng trch gia cc c quan nh nc, cc DN, hip hi ngnh hng, t chc x hi mt cch khhp l; v cc bn c lin quan ny phi th c hin tt nghi v, trch nhim ca mnhnhim gia cc c quan nh nc, cc DN, hip hi ngnh hng, t chc x hi nh rt r rng trong ch th s 20/2005/CT_TTg ca th tng chnh ph v vic ch

phng, chng cc v kin thng mi nc ngoi. Bn cnh , mt kinh nghimquan trng quyt nh n thnh cng cho cc DN khi phi i mt vi cc v kin Cs phi hp ng b gia cc B, ngnh, cc DN, hip hi ngnh hng c lin quanc bit ca v kin CBPG l khng phi ch c nhng b n trong danh sch b kinhng m tt c nhng DN cng ngnh nc b kin u b nh hng. C quan M v EU khuyn khch tt c cc DN u tham gia, k c khng nm trong danh kin. Nu khng tham gia th h vn b p mt mc thu chung cho ton DN VN( thtnh cht trng pht rt cao). Do , tt c cc doanh nghip trong ngnh cn hp tc gia v kin d h c b kin hay khng.

Khi VN vo WTO, vai tr ca tng DN trong qu trnh hi nhp rt ln. Hip hdin cho DN, ting ni chung, cu ni gia DN v Chnh ph. Hip hi cng s phtrong nhng v kin tng ph gi, dng ro cn thng mi, lin kt DN to scnh tranh, c mi quan h tm trnh cng nh vt qua c ch cnh tranh; ctt, uy tn h tr DN kinh doanh v pht trin


31/124

Chng III: VN DNG BI HC KINH NGHIM C VO THC TINV KIN CBPG DA GIY

I.Tin trnh v kin 1. Nguyn nhn v kin

Hin nay ngnh cng nghip giy dp ca EU ang gp kh khn do gi thnh sncao lm gim sc cnh tranh. Trong khi , ngi dn ni y lun yu cu s thay v mu m, kiu dng. Do , cc nh sn xut ni a khng p ng nhu cu tica ngi dn, nn cc nh kinh doanh v nhp khu buc phi tng kim ngch nhgiy dp ca cc nc Chu nh Trung Quc, VN, Thi Lan Trong , cc sn phmnhp khu ch yu l giy th thao, giy m da chim khong 40% khi lng nhp k

Khi lng giy m da VN xut khu sang th trng EU lin tc tng theo nhng

hng lin tip ca cc hng sn xut giy EU nh Nike,Clark, Nine West, Gabor, Camel,Siebel Tng lng tiu th hng nm v sn phm giy m da ca EU vo khoneuro v tng lng nhp khu chim 5 t euro. Th phn ca VN trn th trng nyt 11% nm 2002 ln ti 15% tnh ti qu I nm 2005. Tnh tng ng, nm 2002, VNkhu sang EU 78,1 triu i, trong khi , ch ring qu I nm 2005, con s trn l34,9 triu i. Giy m da VN vi cht lng tt, gi thnh r nhanh chng chicm tnh ca ngi tiu dng, cng nh p ng c nhng yu cu ca cc hng ln.

Nhng yu t trn lm cho mt b phn DN sn xut giy da Chu u khng cc vi hng ho t cc quc gia ang pht trin. Vin l do, giy da nhp khu c


32/124

Quc, VNBPG, v gy tn hi cho nn sn xut ni a, thng 6/2005, cc nh sgiay dp cc quc gia thuc EU gm: Italy, Ty Ban Nha, B o Nha np n kinBan chu u EC v vic BPG giy m da ca VN v Trung Quc. Trong n kin, csn xut giy da Chu u cho rng giy da ca Trung Quc c bn vi gi ch80% gi tr thng thng ca n trn th trng EU, cn sn phm giy da ca VN bgi ch bng 50% gi tr thng thng ca n trn th trng EU. iu ny gy tn nn sn xut giy da ca Chu u. Trong n kin cng ch ra rng, sn xut giy da c b gim 30% k t nm 2001; trong cng khong thi gian , gi sn phm giy dkhu t VN, Trung Quc lin tc gim v khi lng nhp khu cng tng. Trc nsn xut ca ngnh ny ch gim 13% mt nm. Li nhun cn bin ca nn cng nghxut giy da ch dao ng t 0-2% t nm 2001. Vi mt t l li nhun qu t nh vlm cho hn 1000 cng ty phi ng ca, v hn 40000 cng nhn b mt vic lm trouvc sn xut giy da.27

Ngy 24/2/2006, EC khng nh c nhng bng chng r rng v s tn hi cBPG i vi cc nh sn xut EU v c s can thip ca Nh nc i vi ngnh giy da VN v Trung Quc, l: ti chnh r, gim thu hoc min thu, vic tkhng theo gi th trng, nh gi ti sn khng thch hp. Trn c s , EU xmc thu s b i vi VN l 16,8% v 19,4% vi Trung Quc.

Tuy nhin, theo Hip hi da giy VN (Lefaso), hu ht cc doanh ngip sn xut VN ch yu l lm hng gia cng cho cc hng ln nn khng c kh nng BPG sanRing mt s n v sn xut- xut khu trc tip th quy m nh, nng sut lao ng nn khng th c kh nng gy thit hi hoc e da gy thit hi cho ngnh giy da c

Bt chp nhng bng chng thiu khch quan cng s phn i ca cc nh sn a, EC vn tip tc tin hnh khi kin VN bn ph gi giay m da vo th trng EU

2.Din bin v kin

Thi gian S vic

7/7/2005 Trn c s khiu kin ca Lin minh cc nh sn xut giy dp chu u ban chu u (EC) quyt nh iu traCBPG i vi 33 m giy m da60 DN VN.Theo ni dung n kin, bin ph gi c tnh ca giy dal 130%, ca Trung Quc l 400%. Do cha cng nhn VN cng nh TQuc l cc quc gia c nn kinh t th trng nn pha nguyn n EC chn Brazil l nc c nn kinh t th trng lp c s tnh tonthng thng cho c hai nc.

27 Anti-dumping investigation on Chinese and Vietnamese Footwear question and answer-23/2/2006http:/europa.eu.int/comm/trade/issues/respectrules/anti-dumping/pr230206_qa_en.htm#top


33/124

10/2005 EC kt thc iu tra trc tip ti 8 DN giy VN thuc cc thnh phnt khc nhau.

23/3/2006 y ban chu u (EC) chnh thc ph chun xut p t thuCBPG

mt hng giy da nhp khu t VN v Trung Quc. Mc thu 16,8% i viVN v 19,4% i vi Trung Quc theo tng giai on. Mt hng giythao v giy tr em s c min tr.

7/4/2006 EC chnh thc p thu CBPG tm thi i vi mt hng giy da khu t VN vi mc thu ly tin khi im l 4,2% cho n 15/9/216,8%. Sau giai on cui cng ny, cc b trng ca 25 nc thnhEU s b phiu quyt nh xem c nn tip tc duy tr c ch thu chgi i vi mt hng giy da ca VN trong vng 5 nm ti hay khng. y ban

chu u d kin p dng mc thu trung bnh 7,5%/nm i 95 triu yda nhp t VN. Nu xut ngoi hn ngch ny, EC s p t mc thuln ti 29,5%.

II. Vn dng nhng bi hc kinh nghim c vo thc tin v kin

1. Nhng mt tch cc trong vic gii quyt tranh chp

1.1. S tch cc hp tc ca cc DN VN v s h tr c lc t pha hip hi ng

hng, c quan c lin quan. Trong v kin CBPG giy m da ln ny, i tng b khi kin hu ht l cc DN

nh, ch yu gia cng cho cc n t hng ca nc ngoi. Tuy nhin hu ht cc tch cc hp tc iu tra.

8 DN c chn kim tra mu bao gm: Cng ty Pou Yuen VN; Cng ty PouVN; Cng ty Taekwang Vina; Cng ty lin doanh Kainan; Cng ty Giy 32; Cng ty DBitis; Cng ty xut nhp khu Bnh Tin; v Cng ty Giy da Hi Phng. Cuc iu tca EC i vi 8 DN trn s c tin hnh t ngy 20/9 n 14/10. Cc DN VN rt tch cc

v ch ng trong vic p ng tt c cc yu cu ca EC v thi hn k khai, ncc ti liu lin quan kt thc vo ngy 25/7 theo yu cu ca EC. Khng c DN no rv kin. Trong , ni bt nht l 4 DN c vn u t nc ngoi, lin doanh nh: lin doanh Kainan, Cng ty Pou Yuen VN, Cng ty Pou Chen VN v Cng ty Taekwang V c s hp tc rt tt i vi EC v h s iu tra sp ti. Ring 4 DN trong ncchun b chu o, khng thua km cc nh u t nc ngoi, d vn hiu rng nmdanh sch iu tra l rt kh khn.28 iu ny cng c l do khch quan do c ch ca EC c php vic d VN khng c cng nhn l kinh t th trng th nu cc cng ty chn

28 8 doanh nghip da giy hon tt h s cho v kin-12/9/2005- Nguyn Thu-http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2005/09/3B9E1FFF/


34/124

c mnh hot ng theo c ch th trng th vic iu tra s da trn s liu ca cng ty ny m khng phi s dng s liu so snh ca Brazil. Kt qu EC khng cng nhn 8DN trong din iu tra trc tip t cc tiu ch ca quy ch th trng t khnhn gi ca VN v ly gi tham chiu ca Brazil kt lun rng VN BPG dy mc cho l bt hp l, i ngc li vi mc tiu tham gia qu trnh t do ho thngcnh tranh bnh ng trong xu th ton cu ho ngy cng m rng.

Nhng nm qua, s ra i v hot ng c hiu qu ca cc Hip hi ngnh hnang to ra nhng ng lc, thc y hot ng ca DN trong xu th hi nhp kinh tThng qua cc Hip hi, DN c iu kin tip cn c th trng rng ln hn, quc bo v v h tr tt hn trn c thng trng trong v ngoi nc. Trong v ksa, c tra, kin tm... , hip hi thu sn VN c vi tr tch cc trong vic bo v qcc doanh nghip thnh vin. Trong v kin ln ny cng phi k n s h tr c l pha cc hip hi ngnh hng, cc c quan chc nng. B Thng mi v Hip hi VN (LEFASO) c nhng hot ng rt tch cc nu ln chnh kin ca VN cng nxc v trao i mang tnh xy dng vi EC v vic p thu CBPG. LEFASO gip DN thuc din iu tra chun b chu o, t vi chnh ph lobby chn nc tEC so snh xem xt gi c sn phm da giy ca VN c BPG hay khng thun li hn lInnxia ch khng phi Braxin. xut ny cng khng c chp nhn nhng nhgng nh vy l ng ghi nhn.29

LEFASO cng vi Hip hi da giy TP HCM s thnh lp mt ban trng trc dn cch lm th tc k khai cng nh chun b cho tin trnh iu tra, nhm hn chhu qu ng tic c th xy ra, khuyn co cc DN cn lit k trung thc doanh s ngch xut khu... Bn cnh , DN khng nn hy vng qu nhiu vo cc lut s m ng tm cch i ph.

Khng ch c Lefaso, Hip hi v cc nh sn xut da giy VN m cc vn phng cng ty nc ngoi ti VN cng c nhng s h tr tch cc cho VN nh rt thng thhiu v kin CBPG nn h c th gip DN VN trong qu trnh lm th tc chun b cho vkin.

Trong tng lai vai tr ca cc c quan lin quan, c bit l cac hip hi ngnh hc y mnh v pht huy tc dng tch cc hn na, thc hin chc nng cu ni vi Nh nc, bng vic tng hp nhng kin ngh ca cc hi vin v c ch, chnh Nh nc t kin ngh ln Chnh ph v cc B, ngnh, gp phn tho g kh kngnh hoc xy dng cc chnh sch qun l ph hp, y mnh cng tc xc tinmi thng qua vic tp hp c hu ht cc nh sn xut, xut khu ln theo thng tng cng nng lc cnh tranh ca DN trn thng trng. T sau 2 v ki

29 Hip hi Da giy Vit Nam: Doanh nghip cn ngh n li ch chung- 11/7/2005-http://www.vneconomy.com.vn/vie/index.php?param=article&catid=0807&id=050711085448


35/124

c basa v tm vi M, nh nc tch cc tham gia gip cc DN trong qu trnh v kin cng nh trong k hoch pht trin lu di.

Ngy 9/1/2006, Chnh ph a cc ngh nh thnh lp cc c quan trc tip li

n lnh vc ny. l Ngh nh s 6/2006/N-CP qui nh chc nng, nhim v, quyhn v c cu t chc ca Cc qun l cnh tranh; v Ngh nh s 4/2006/N-CP v victhnh lp v quy nh chc nng, nhim v, quyn hn, c cu t chc ca Hi ngvic CBPG. Hai ngh nh ny quy nh ht sc r rng tng chc nng, nhim v c quan hu quan, gp phn lm gim s hot ng chng cho, lng ph thi gian v t bc. T y, cc v kin CBPG c c quan ring ng ra qun l, v chu trch nhitrong v kin CBPG giy m da ca EU hn nay, trong qu trnh iu tra v kin ccng nhn c s gip ca nh nc v mt chnh tr rt ln. Cc hot ng ngvn ng hnh lang (lobby) c tin hnh vi nhiu hnh thc v nhng n lc m biu l vic B trng B Thng Mi Trng nh Tuyn sang B thng thu Thng mi EU Peter Mandelson nhm tm hng gii quyt hp l nht cho 2 bv kin.30 Mc d, ng thi ny tuy khng lm thay i mc thu p ph gi ca EU vhng giay m da, nhng n gp phn tranh th c s ng h ca cc nh sn xuda phng Ty, ng thi tc dng nhng tc ng chnh tr trong vic yu cu EU xli mc thu p ph gi cho Vit Nam.

Nh nc cn pht huy hn na vai tr b , h tr i vi cc DN; m rng hnng cc Hip hi ngnh hng c th tham gia vo cc chng trnh, d n h tr DN cChnh ph. xy dng c s php l cho cc Hip hi ngnh hng hot ng; Xc llang php l chung i vi vic t chc v qun l hip hi. Th ch ho cc mi phi hp cng tc gia Hip hi ngnh hng vi cc c quan chnh quyn, thc y cthc lin kt DN, cung cp cc dch v h tr DN thm nhp, pht trin th trng, m bo cc DN thng qua cc hip hi ngnh hng tham gia xy dng v hon thch kinh t th trng VN. Xy dng chng trnh nng cao h tr nng lc hot cc Hip hi ngnh hng, tp trung vo vic chuyn giao k nng tp hp, phn tch thk nng nh gi nhu cu v cung cp cc dch v h tr DN. Bo m to lp mtrng th ch to thun li Hip hi ngnh hng hot ng, h tr DN pht trcng lin kt nhng trnh c c quyn. Khi cung cp dch v cc Hip hi DN p bo tnh cng bng, bnh ng, loi b cc hnh thc c quyn, hoc hn ch cc khctham gia th trng.31

1.2. Tng cng i ng lut s v hiu bit php lut CBPG

30

B trng Thng Mai sang B m ph v da giy- http://www.emsvn.com/vn/tin-tuc/tinkinh te31 Hip hi ngnh hng: H tr cho cc doanh nghip pht trin-16/7/2004-http://www.mof.gov.vn/Default.aspx?tabid=82&ItemID=12618
http://www.emsvn.com/vn/tin-tuc/tinhttp://www.emsvn.com/vn/tin-tuc/tinhttp://www.emsvn.com/vn/tin-tuc/tin


36/124

Khi mt v tranh chp quc t xy ra, vn la chn lut s l mt trong nhkin quyt nh n kt qu v kin. p dng nhng bi hoc kinh nghim t haiCBPG trc, trong v kin ny cc DN nhanh chng la chn lut s, p ng y yu cu ca c quan iu tra nh hon chnh h s xin ng k mu v ng k th trChu u...

Hip hi ca da giy TPHCM chn Cng ty Lut YKVN t vn chomnh trong qu trnhdin ra v kin, cc DN pha Bc k hp ng thu Cty Lut GIDE t vn cho cc DN;ngoi ra, cn c DN ln ca VN v u t nc ngoi ch ng thu lut s ngayv kin. Nhng n v ny ch ng thu lut s ring thun tin hn trong vic kha bo v tr li bn cu hi.

Lut s m cc DN sn xut giy VN mi t vn ch yu l ngi B. H l nh

am hiu v ngn ng cng nh lut php chu u. Nh th, cc DN da giy s yn ttrong qu trnh v kin din ra. Bn cnh , B Thng mi cng gii thiu cho nhng vn phng lut s c uy tn v tng tham gia nhng v kin thng mi. Tuyvic s dng lut s khi tham gia kin vi cc DN EU khng ging nh vi cc DN Mhot ng theo th ch song phng nn viclobby (vn ng hnh lang) c th p dnc. Nhng EU l th ch a phng, mi th lin quan n php lut u rt r rphplobby hu nh khng c hiu qu.

1.3. Tch cc ch ng i tm th trng mi, a dng ho sn phm gim thi

tc ng tiu cc ca v kin: p dng nhng bi hoc kinh nghim t hai v kin CBPG trc, cc DN xut k

giy c nhng k hoch c th nhm hn ch nhng nh hng tiu cc ca v lng xut khu nhng thng u nm 2006 ca ngnh Da Giy vn ang tng caocng k nm ngoi. iu chng t nhiu DN sm tm cch a sn phm da gikhu sang cc nc khc ngoi EU, hoc ch ng sn xut v xut khu cc mt hnm trong din b p thu.

Ghi nhn ca Lefaso, thi gian qua, ngnh Da Giy VN c s chuyn hng trong

c bit l cc hnh thc u t; trong c n gn 70% nng lc sn xut l ca cvn u t nc ngoi, l cc khch hng chuyn t hng gia cng trc y, nay tip u t cc nh my sn xut ti VN. Cc DN ny c th mnh v ti chnh, ch hng v th trng. Do vy, khu vc ng lo ngi v phi c ngay cc gii php l ctrong nc.

Hin nay, cc DN ang c nhng hnh ng u tin trin khai k hoch m rng thtrng ca mnh. chuyn hng th trng v sn phm, c bit l cc th trnHoa K, Nht Bn, Lefaso va c h tr trn 6,7 t ng thc hin cc chng t

tin thng mi trong nm 2006. Theo , Lefaso s ch tr thc hin kho st v thamch da giy mt s th trng mi nh: Hi ch World Shoes Association Show ti La


37/124

(Hoa K) vo thng 8; Hi ch Da Giy Nht Bn vo thng 10 v thc hin chuyn kth trng giy dp cc nc ng u32 .

Hi Da Giy TP.HCM cng nu cc xut nhm trnh thit hi t v kin ca EU

Mt l, nu DN hi vin ang tp trung sn xut nhng mt hng trong din b chng ph gi, cn nhanh chng chuyn i sang mt hng khc hoc s dng nguykhc. Trong tng lai cn a dng chng loi nguyn liu cho sn phm ca mnh.

Hai l, nu th trng ca DN Hi vin ch tp trung vo EU, cn nhanh chng chudn sang th trng khc. Ngoi Hoa K, th trng Nht, c v c Asean u l nhng thtrng tim nng cho sn phm giy VN. Trong tng lai, nn dn dn a dng th khng ch l thuc vo mt th trng.

Ba l, ng qu lo lng v thiu vic lm m nhn n hng bng mi gi, cng l

tnh hnh xu thm. Cn bnh tnh thng lng vi khch hng.Bn l, nn lin lc thng xuyn vi vn phng Hi Da Giy TP.HCM nh H

tm kim thm cng vic. Trong khi nhiu DN thiu vic, vn c mt s DN sn xukp, do nhn n hng trong thi gian qu gp, hoc nguyn liu v tr, cn a bt r

Nm l, lu k b phn xut nhp khu khi k khai m s CN code i vi hdp xut khu sang EU, trnh trng hp khai nhm lm nh hng n vic nhp hEU. Thng tin cc m CN code b kin c ti vn phng Hi.

Su l, cn thng xuyn lin lc vi vn phng Hi v nhng ngi c trch nhiHi nm din tin ca v kin, nhm nh hng ng bc i ca DN mnh. Trnhng tin n v cn thn trng vi mt s trng hp tha nc c th cu, cc khch hng trung gian.

2.Nhng vn cn tip tc hon thin

2.1. Th trng cha a dng nn cn b ng trong i ph.

Trong s cc th trng xut khu ch yu ca da giy VN, EU l th trng xut knht giy da VN. Hng nm c khong 90% sn phm da giy VN xut khu sang

trng, trong th trng EU chim t trng 59%, th trng M 20%, th trng N3%, cn li l cc th trng nh khc. Khng nhng th, y cng l mt hng xut kmt vo th trng EU ca VN. Nm 2005, tng kim ngch xut khu t VN sangkhong 5,51 t euro, trong da giy dn u vi 2,1 t euro, chim 38% tng kimxut khu ca VN sang EU. T nm 1996, VN ng th 3 (sau Trung Quc v Indotrong s cc nc xut khu giy dp nhiu nht vo EU.33Mt trong nhng nguyn nhn

32 Giy m da ca Vit Nam nhiu ng thi tch cc khng xut ph gi-29/6/2006-Hong Th Thu-http://irv.moi.gov.vn/KH-CN/thutoasoan/2006/6/15866.ttvn33

Action Aid Vit Nam- LEFASO: Na triu lao ng da giy tht nghip. C hay khng s cn bng giathng mi v pht trin (trang 9)-http://www.vneconomy.com.vn/pictures/060619030618_bao%20cao%20pha%20gia%20giay%20mu%20d


38/124

khin EU tr thnh th trng xut khu s mt ca giy da VN l do th trng EU llng tiu dng cao v y li l vng c kh hu hn i, ma lnh ko di nn nhu giy da tng i cao. Vic xut khu qu ch trng vo th trng EU nh vy dnqu l khi th trng ny c vn g th cc DN gp rt nhiu kh khn. Thi gian qua, tuyv kin cha kt thc cc DN VN mt rt nhiu n hng t chu u. Hin ti, c b st gim ti 50% n hng.34

Phng n a dng ho th trng c cp n t lu, trnh tt c nhv mt th trng, B Thng mi nhiu ln khuyn co DN v vic ch a dntrng v a dng ho chng loi hng. Tuy nhin, nhn thc ca DN i vi vn cha cht ch v vic chuyn hng cng khng phi n gin khi nng lc ca DNcha phi l cao.

2.2. Ngnh cng nghip da giy quy m nh b VN lun l mt trong 10 nc sn xut v xut khu giy ln nht th gii. Tnh

2004, VN tr thnh nc ng th t th gii v xut khu hng giy dp, sauQuc, Hng Kng, Italy, vi kim ngch t hn 2,6 t USD trong nm 2004, tng gn vi nm 2003. Tuy nhin th cng nghip da giy ca VN c th ni l vn tm nhyu l gia cng theo cc n t hng ca nc ngoi v hng tin gia cng tnh trnsn phm. Trnh cng ngh cng cha cao ch yu tp trung vo mt hng trung da trn s lao ng th cng ca cng nhn. Cc DN da giy ch yu l va v nh.

Do c th ca ngnh da giy VN l sn xut theo phng thc gia cng cho i tngoi nn mc d vic p thu ch p dng i vi cc sn phm giy m da nhng trong s nhng sn phm giy ca cc ch hng b p thu, h khng nhng chuyn rim hng b p thu m s chuyn ton b n hng gm nhiu m hng ca h sankhc lm. Chnh v l , s lng n hng gim mnh v nhiu n hng c2006cha c cc khch hng xc nhn, nhiu DN phi cho cng nhn ngh chhoc thu hp sn xut. V lu di, nu vic p thu chnh thc c p dng, nhiungnh da giy VN s b t lit bi giy da l dng sn phm ch lc v chin lc c

ng thi cng l dng sn phm giy dp duy nht c kh nng cnh tranh c nc Trung Quc, Indonesia35

2.4. Vn la chn nc th 3 c nn kinh t th trng

Cc DN VN khng ng tnh vi vic U ban chu u (EC) c th la chnBrazil lnc c nn kinh t th trng lp c s tnh ton gi tr thng thng cho c h

34 Giy da Vit Nam lo lng nu b p thu CBPG- 23/2/2006-H Vy, Nguyn Thu-

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2006/02/3B9E703E35 Na triu cng nhn c nguy c tht nghip- 20/6/2006-Mnh Qun-http://www.thanhnien.com.vn/Kinhte/2006/6/20/152814.tno


39/124

trong v kin BPG giy m da. Nguyn nhn chnh h cho rng, chi ph sn xut cacao hn ca VN rt nhiu.

Chnh v vy, cc DN sn xut giy VN c vn bn kin ngh ln y ban chu

chn Indonesia lm nc tham chiu lp c s tnh ton gi tr thng thng chonc trong v kin BPG giy m da, thay v Brazil nh trc y. Ch ng gi n y ban chu u (EC) chn Indonesia lm nc th 3 phc v cho vic so snh trong vBPG giy da

26/7 l thi im ny da giy VN phi gt li danh sch cc DN sn xugiy ca Indonesia. Tuy nhin, hin Lefaso vn cha tm c DN no cIndonesia ng lm i tc tham chiu cho v kin BPG giy m da caTrc , EC khuyn co, d chn bt k i tc no lm nc tham chth cc DN, hip hi da giy VN phi tm kim s hp tc t pha cc DN

c chn. B Thng mi lin h vi Thng v ca VN ti Indonesia thng v h

cp danh sch cc DN sn xut da giy ti y, khi VN ngh EC chn Indonesia lmtham chiu. Tuy nhin, kh khn chnh l do cc DN Indonesia khng ci m v khng tit l nhng s liu sn xut, tnh hnh thu chi cng nh nguyn liu u vo...Khng tmc cc DN t Indonesia lm i tc tham chiu, da giy VN chuyn hng sang cThi Lan. Nu thi hn cho php ht m pha VN vn khng tm c i tIndonesia th phi chp nhn Brazil theo la chn ca EU. Tuy nhin, c mt phng

l chn i tc t Thi Lan. Hin nay VN c rt nhiu i din ca cc cng ty, Dlnh vc da giy ca Thi Lan. ng thi, Thi Lan cng c cch thc sn xut v c tng ng nh VN. Mt khc, nu c s hp tc ca cc DN Thi Lan th da gcng c nhiu c hi hng mc thu BPG thp hn so vi Brazil. Gi sn phm da Thi Lan cao hn VN l 20%.

Do khng tm thy c DN Indonesia lm i tc nn Lefaso ang gp rt xc tinlc vi ngnh sn xut giy ca Thi Lan tm kim s gip . Tuy nhin, nu thn nhng vn khng tm c i tc ca Indonesia, Lefaso buc phi EC s dn

lm nc tham chiu d c nhiu bt li. C th thy rng nh vy LEFASO c mt khuyt im l khng tnh ton k

vic chn i tc l nc th 3. Vic chn mt i tc thun li ri i tc khnhn v vi vng i tm phng n th hai mang li nhiu thit hi, bt li cho pha V

III.Hng i mi cho ngnh xut khu da giy ca VN

Ngnh cng nghip da giy l mt mi nhn quan trng ca chin lc pht tringhip Vit Nam. V kin CBPG cha kt thc, c nhiu xem xt li, nhng cho d v kin nh th no i chng na th y cng l lc Vit Nam cn nhn nhn li hnngnh da giy vch ra phng hng pht trin bn vng.


40/124

1. Ti cu trc c cu sn phm

Hin nay, vic p dng mc thu chng bn ph vo th trng EU ch mi p dvi cc m giy m da.Theo thng k ca LEFASO, hin nay, sn lng giy m da

trn 80% lng giy dp xut khu vo EU, v chim khong 80 95% s n hng. Do vy,cc doanh nghip cn nghin cu chuyn hng c cu sn phm, ch sn xut phm bng cc loi nguyn liu thay th khc. Hin ti c nhng mt hng xut khu chp thu CBPG l giy gi da, giy tr em v giy cng ngh c bit cho vn ng vi36

2. Ti cu trc c cu th trng

gim bt nhng tc ng ca cc v kin CBPG nh va qua, cc DN VN png tm kim nhng th trng mi. y l vn c nhc n nhiu ln tchin lc pht trin cng nghip ca Vit Nam. Song vn ny hon ton khng

Vic tm kim cc th trng mi thc ra ch l ku gi, cn m c hay khng phvo chnh thc lc ca doanh nghip. C mt thc t l hin nay, cc doanh nghip dch yu lm gia cng cho doanh nghip nc ngoi. V th gn nh h khng th cc th trng. Nhng doanh nghip nh cng lm gia cng cho doanh nghip khc, mv k thut cn yu nn kh nng m rng th trng l c nhng khng cao.

Hn na, hin nay th trng th gii c s phn chia r rng. Vo c th tr l iu khng h n gin v i hi s cng phu rt ln ca doanh nghip. Chnhgip doanh nghip tm v m nh m ra nhng khung th trng khng hn ngc

phn bit i x. Phn cn li doanh nghip phi t mnh xoay s v khng nn trng ch vo s gip ca Nh nc.

Cc th trng xut khu da giy ca Vit Nam l EU, M, Nht Bn v hin nay thm nhng th trng mi nh Canada, Chu Phi, Australia...

2.1. Th trng M

Hin nhu cu nhp khu giy dp ca th trng ny ang tng mnh. Trung bnngi dn M i 6-8 i giy mt nm, trong khi mt ngi EU ch i 5-6 i. Nh vy, xtv dung lng, th trng M ln hn EU. Nu tnh theo sc mua th trng M cn phi nh, c bit l khu cn sn xut giy na. Tuy th trng M rng ln v tinh vy song lu nay, ngnh giy VN vn cha tn dng c. Thc t ny xut pht nguyn nhn, trong c nguyn nhn c bn l quy m sn xut ca doanh nghip Vcha "tm"37.Va qua tp on bn l Walmart ca M c nhu cu t hng s lv p ng c yu cu ca h th cc doanh nghip Vit Nam cn c s lin ktnhau.

36 Commission adopts provisional anti-dumping measures on Chinese and Vietnamese leather shoes, Brusse

23/3/2006 ( trang 1)37 www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/Duong-vao-WTO/2006/03/3B9E760A: Giy Vit Nam loay hoaytm hng ra.


41/124

2.2. Th trng Nht Bn

Kh nng tng xut khu vo th trng ny l rt cao. Tuy nhin cc doanh nghi Nam cha thc s tip cn c th trng ny. Th nht, doanh nghip VN vn cha to

c uy tn vi cc doanh nghip Nht. Trong khi, lu nay ngi Nht vn ni tingtn trng ch tn v lm n u l "dnh" . Th hai, cc ph v thi gian vn t VN sang Nht thng cao v lu hn so vi sang Trung Quc nn khch hng Nhthch mua hng t Trung Quc hn. Giy dp nhp khu vo th trng Nht Bn lm 6 loi chnh: giy da, giy th thao, giy vi v dp da, cao su hoc plastic. Gith trng Nht Bn c nhiu loi c tiu chun khc nhau. Giy ca Nht Bn thnkch c theo cm. Thng cng mt chiu di th giy Chu u v M li c chiu ngahn so vi giy ca Nht Bn do s khc nhau v c chn gia ngi Chu u v ngBn. Tuy nhin, gn y nhiu nh sn xut nc ngoi ang chuyn sang sn xut gikhun ca Nht Bn sn xut nn giy nhp khu ngy cng ph hp vi c chn c Nht Bn.

Giy da Nht Bn mang nhn hiu Chu u v M thng c gi c cao hn giynhn hiu Nht Bn, trong khi giy da nhp khu t cc nc Chu li c gi thp hht giy th thao trn th trng Nht Bn l c nhp khu t Chu vi cc nthng dng t nhng nh sn xut ln v c gi r hn. Tuy nhin, loi giy th thao hv a chung nht i vi ngi Nht Bn vn l giy mang nhn hiu ca M. Gnh sn xut giy vi ca Nht Bn cng sn xut cc loi giy vi k thut cao cthao v mt hn trc.

Hin nay, theo thng k ca B Ti chnh Nht Bn, trung bnh mt ngi Nhtchi tiu khong 1.736 Yn/nm (khong 16,5 USD/nm) mua sm giy dp.

Trong nhng nm gn y, giy dp xut khu vo Nht tng ln v giy dp Vit Nkhng nh c v tr trn th trng ny.B Thng mi cho bit, hin nay, Nht Bth trng xut khu giy dp ln nht ca Vit Nam trong khu vc chu . Trongthng u nm, mc tng trng xut khu sang th trng ny tng kh cao, c thi im

nh hai thng u nm tng ti 75,8%. Xut khu giy dp vo Nht Bn ang tng c phn v kim ngch. Vit Nam vt qua Indonesia vn ln v tr th 3, ch ng saQuc v Italia. 38

Cc mt hng giy dp ca ta c kim ngch xut khu ln sang Nht Bn hin yu l 3 loi sau:

Giy, dp c ngoi v m giy bng cao su hoc plastic (M HS 6402);

Giy, dp c ngoi bng cao su, plastic, da thuc hoc da tng hp v m bthuc, dp xp, quai hu (M HS 6403); v

38 www.vnn.vn/kinhte/2005/06/450909: Da giy tm kim th trng gim bt kh khn
http://www.vnn.vn/kinhte/2005/06/450909http://www.vnn.vn/kinhte/2005/06/450909http://www.vnn.vn/kinhte/2005/06/450909http://www.vnn.vn/kinhte/2005/06/450909


42/124

Giy, dp c ngoi bng cao su, plastic, da thuc hoc da tng hp v m giynguyn liu dt (M HS 6404)39.

Theo nh gi ca Thng v Vit Nam ti Nht Bn, giy dp Vit Nam c th xut vo

Nht vi s lng ln l cc loi giy, dp c ngoi v m giy bng cao su hocda thuc, hoc da tng hp v m bng da thuc; dp xp, dp quai hu ...40.

Tuy nhin, th trng Nht Bn c nhng yu cu ring v thit k, kch c v php vi thi tit. V vy, Hip hi da giy ang khuyn khch cc doanh nghip u t vthay i trong vic thit k giy dp theo ng th hiu ca ngi dn Nht Bn. Thth nhp khun ca Nht v sn xut cho ph hp vi kch c ca ngi Nhtcc nh sn xut cn quan tm n nhng xu hng thi trang thay i theo ma sn xut theo th hiu ngi tiu dng.

2.3. Th trng EU

Hin nay thu CBPG ang c p dng cho da giy Vit Nam v gy khng t khTuy nhin ch c mt hng giy m da b p thu41, cn ch trng xut khu sang th trnny cc mt hng khc.Theo cc nghin cu th trng EU gn y cho thy, s lng ndn c nhu cu mua cc sn phm giy da khng ngng tng ln. Ly v d nh Atrng giy da nam m rng trong vi nm gn y vi nhiu mi quan tm hn v kiln mu m. S lng khch hng nam s dng cc sn phm giy da khng

[yrc]-giai quyet tranh chap chong ban pha gia doi voi mat hang thuy san viet nam va bai hoc kinh...

Documents