Yrd. Doç. Dr. Perihan B. Kurt-KarakuşÇevre Mühendisliği Bölümü

TÜRKİYE’DE PBDE KİMYASALLARA DAİR ENVANTER

Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK’lar) Sentetik organik kimyasallar Çevresel ortamlarda dayanıklılık

ve kalıcılık Uzun mesafeli taşınıma olan

yatkınlık nedeni ile küresel kirleticilik potansiyeli

Besin zincirinde organizmaların yağlı dokularında artan oranlarda birikme özelliği (biyoakümülasyon ve biyomagnifikasyon)

Balık ve deniz memelilerinde çok yüksek oranlarda bulunma

Akut ve kronik toksisite özellikleri

Çok bromlu difenil seteriller (PBDE’ler)

• Alevlenmeye mukavim kimyasalların başlıca alt grubu olan sentetik organik kimyasallar

• İki aromatik halkaya çeşitli sayılarda bromun bağlanması

• Kokusuz• Yağımsı bir yapı veya katı• 209 teorik PBDE bileşiği

(congener)• Parçalanmaya karşı direnç• Yanmazlık• Isıl kararlılık• Yalıtkanlık

Ticari amaçlı PBDE karışımları

• Penta-BDE (sünger üretiminde kullanılmıştır)– Mobilya ve yatak

süngerlerinde ve ayrıca halılarda dolgu maddesi olarak

– Baskılı devre levhaları– Tüm kongenerler yüksek

oranda biyolojik birikime uğrayabilmekte

– Kongenerlerin %869-99u insan dokusunda belirlenmiştir

Envanter YaklaşımıStockholm Sözleşmesi Sekreteryası Rehber Dökümanı Aşama 1 ve Aşama 2 metodları kullanılmıştır

Aşama 1: Masabaşı Çalışmalar

Aşama 2: Aşama 1’de elde edilen sonuçlar ışığında yapılan hesaplamalar

Envanter KapsamıPBDElerin çok farklı alanlarda uygulamaları mevcut olmasına rağmen, sınırlı zaman ve kaynaklar nedeni ile envanter kapsamında sadece

1- Ulaşım Sektörü

2- CRT Televizyon ve Monitörler

hesaba katılmıştır

Ulaşım Sektörü

Ulaşım Sektörü

Ulaşım Sektörü

Ulaşım Sektörü

1- CRT Bilgisayar Ekranları

2- CRT TVler

Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bulunan KOK-

PBDE Miktarı

Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bulunan KOK-

PBDE Miktarı

Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bulunan KOK-PBDE Miktarı

Eylem Planı

TeşekkürÇevre ve Şehircilik Bakanlığı çalışanlarıYasemin Salmanoğlu, Özlem ÇavuşRoland and Carmella

PBDE Envanter Takımı