yÜksekÖĞretİmdekİ sorunlar
DESCRIPTION
YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ SORUNLAR. Prof. Dr. İsmail Tosun Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü 13 Mayıs 2004. DENEYİM NEDİR?. Experience is a hard teacher because she gives the test first, the lesson afterward. Vernon Law. Deneyim, yaptığımız yanlışlardan çıkarılan - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
YÜKSEKÖĞRETİMDEKİYÜKSEKÖĞRETİMDEKİSORUNLARSORUNLAR
Prof. Dr. İsmail Tosun
Orta Doğu Teknik ÜniversitesiKimya Mühendisliği Bölümü
13 Mayıs 2004
Experience is a hard teacher because she gives the test first, the lesson afterward.
Vernon Law
Deneyim, yaptığımız yanlışlardan çıkarılan derslerin bize kazandırdığı olgunluktur.
DENEYİM NEDİR?
Deneyim, yenilen (ve yenilecek) kazıkların bileşkesidir.
I’m NOBODY!
Nobody is perfect
HİÇBİR SİSTEM MÜKEMMEL DEĞİLDİR
Devletler arasında dostluk değil, çıkar birliği vardır.
YÖK, YOK EDİLMELİDİR
Askeri dönem “kalıntısı” bir kuruluş
Kılık-kıyafet ile ilgili Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanması
Medya (Olumlu gelişmeler üniversitelere, olumsuz gelişmeler YÖK’e malediliyor)
TARTIŞILAN KAVRAMLAR
Demokratikleşme
Özerklik
Akademik özgürlük
DEMOKRATİKLEŞME
Katılımcı demokrasilerde halkın iktidardan memnun olup olmadığı, yapılacak seçim sonunda belirlenir. Üniversiteler ise, çağdaş ülkelerde katılımcı demokrasi kurallarına göre yönetilmezler.
Demokratikleşme
ABD’de, rektör, dekan ve bölüm başkanları göreve seçimle gelmezler. Bu, işin püf noktasıdır, çünkü öğretim üyelerince yapılan seçimler genellikle zayıf liderlerin iş başına gelmesine yol açar. Amerikan sistemi, uzlaşmaya dayanmayan ve popüler olmayan kararların gerektiğinde alınmasına olanak verir.
H. Rosovsky, Bir Dekan Anlatıyor, TÜBİTAK, 1994.
Demokratikleşme
In most countries, there have been efforts to reinforce executive authority of institutional leaders. Key common elements have been a transfer of power to Rector, Vice-Chancellor and other leading administrative figures, and loss of authority and decision-making power on the part of traditional participatory and collegial bodies.
OECD, Changing Patterns of Governance in HigherEducation - 2003
Demokratikleşme
İcranın güçlendirilmesi yerine “demokratikleşme” sloganı altında yetkinin tüm tabana yayılması, dünyadaki gelişmelerle tezat oluşturmaktadır.
Demokratikleşme
Demokrasiyi, üniversitede her konuda “parmak hesabı” ile karar vermek yerine, “ehil” kişilerin görüşlerini özgürce belirtmesi ve bu görüşlere öncelikle itibar edilmesi olarak algılamak gerekir.
ÖZERKLİK
Bir topluluğun, bir kuruluşun ayrı bir yasaya bağlı olarak kendi kendini yönetme hakkı, muhtariyet, otonomi.
Türk Dil Kurumu
Özerklik
Özerklik,
Kimlerin öğrenim göreceği (öğrencisini seçmek) Kimlerin öğreteceği (öğretim üyelerini seçmek) Nelerin öğretileceği (ders programını ve ders içeriklerini belirlemek) Kimlerin mezun olacağı (mezuniyet şartlarını belirlemek) Nelerin araştırılacağı
konularındaki kararların alınmasında, üniversiteninkendi başına yetki sahibi olma derecesidir.
H. Hetherington, University Autonomy, 1965.
Özerklik
Binaların ve tüm araç-gereçlerin mülkiyet hakkına sahip olmak Kredi alabilme yetkisine sahip olmak Bütçesini oluşturma ve öncelikleri doğrultusunda
sarf edebilme Akademik yapısını ve ders programlarını
belirleme Akademik personeli işe alma veya işine son verme Maaşları belirleme Üniversiteye alınacak öğrenci sayısını saptama Öğrenim ücretini belirleme
OECD, Changing Patterns of Governance in HigherEducation - 2003
AKADEMİK ÖZGÜRLÜK
Akademik özgürlük, mevcut kanunlar çerçevesi içinde kalmak ve evrensel akademik normlara uymak koşuluyla, işini kaybetme tehlikesine maruz kalmaksızın, bilinenleri sorgulama ve çelişkili görüşleri ortaya koyabilme hürriyetidir.
UK Education Reform Act – 1988
Akademik Özgürlük
Üniversiteler ile öğretim üyeleri ve yardımcıları, serbestçe her türlü bilimsel araştırma ve yayında bulunabilirler. Ancak bu yetki, Devletin varlığı ve bağımsızlığı ve milletin ve ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği aleyhinde faaliyette bulunma serbestliği vermez.
ANAYASA – MADDE: 130
Tüm YÖK kararları yargı denetimine açıktır.
ÇAĞDAŞ ÜNİVERSİTE OLUŞTURMANIN İLKELERİ
H. ROSOVSKY
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Herşey daha demokratik davranmakla düzelmez.
1. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Bir ülkenin vatandaşı olmak nedeniyle sahip olunan haklar ile gönüllü olarak bir kuruluşa katılmanın getirdiği haklar temelde farklıdır.
2. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Üniversitedeki haklar ve sorumluluklar, üniversiteye bağlı kalma süresini yansıtmalıdır.
3. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Bir üniversitede bilgili olanların söz hakkı daha fazladır.
4. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Üniversitede kararların kalitesi, çıkar çatışmasını bilinçli olarak önlemek yoluyla artırılabilir
5. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Üniversitedeki örgütlenme yapısı, öğretim üyelerinin idari görevlere ayıracakları zamanı en düşük düzeye indirmelidir.
6. İLKE
Çağdaş üniversite oluşturmanın ilkeleri
Hiyerarşik bir yönetim sisteminin iyi işleyebilmesi için, iyi tanımlanmış bir danışma ve sorumluluk mekanizması şarttır.
7. İLKE
TÜRK ÜNİVERSİTELERİNDEN BEKLENENLER
Üniversite, toplum ve iş piyasasının ihtiyaçlarına duyarlı olmalıdır.
Üniversite yönetimi esnek ve verimli olmalıdır.
Üniversiteler, bilgi tabanlı Türk toplumunun oluşturulmasına öncelik etmelidir.
Üniversiteler, “yarın” endişesi taşımayan hayata güvenle bakan, ülkemizin üretimine katkı yapmaya hazır ve istekli mezunlar yetiştirmelidir.
Türk üniversitelerinden beklenenler
Eğitimde disiplinlerarası alanlara önem verilmeli; “ne yapılacağından” çok, “nasıl yapılacağının” ve “neden yapılacağının” bilinmesinin daha önemli olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
Öğrenciler, dünyadaki hızlı gelişmeleri izleyecek düzeyde yeni iletişim teknolojileri becerileriyle donatılmalıdır.
YÜKSEKÖĞRETİMDE YAPILMASI GEREKENLER
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
LİSANS DİPLOMASININ SAĞLADIĞI OTOMATİK HAKLARIN KALDIRILMASI
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
UNVANLARIN ÜNİVERSİTE DIŞINDA KULLANILMAMASI
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
ÖĞRETİM ÜYELİĞİ STATÜSÜNÜN YENİDEN BELİRLENMESİ
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
REKTÖR NASIL BELİRLENECEK?
SeçimSeçimFinlandiya, Fransa, Finlandiya, Fransa, Japonya, Kore, İsviçre, Japonya, Kore, İsviçre, TürkiyeTürkiye
AtamaAtama Avustralya, Hollanda, Avustralya, Hollanda, İsveç, İngiltere, ABDİsveç, İngiltere, ABD
Seçim Seçim Atama Atama Avusturya, Danimarka, Avusturya, Danimarka, NorveçNorveç
REKTÖR BELİRLENMESİ
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
AKADEMİK DEĞERLENDİRME
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
ÜNİVERSİTELERİN FİNANSMANI
ToplumsalToplumsal KişiselKişisel
EkonomikEkonomik
Vergi gelirlerindeki artışVergi gelirlerindeki artış Üretkenlikteki artışÜretkenlikteki artış Tüketimdeki artışTüketimdeki artış İşgücü esnekliğinin artışıİşgücü esnekliğinin artışı Devletten beklenen maliDevletten beklenen mali
desteğin azalmasıdesteğin azalması
Yüksek kazanç düzeyiYüksek kazanç düzeyi İş bulmada kolaylıkİş bulmada kolaylık Yatırımda artışYatırımda artış Daha iyi çalışma koşullarıDaha iyi çalışma koşulları Kişisel/Mesleki hareketlilikKişisel/Mesleki hareketlilik
SosyalSosyal
Suç oranındaki azalmaSuç oranındaki azalma Bağış ve topluma hizmetteBağış ve topluma hizmette
artışartış Vatandaşlık bilincininVatandaşlık bilincinin
gelişmesigelişmesi Sosyal kenetlenmeSosyal kenetlenme Teknolojiye uyum sağlamaTeknolojiye uyum sağlama
ve kullanma becerisininve kullanma becerisinin
gelişmesigelişmesi
Daha sağlıklı ve uzun yaşamDaha sağlıklı ve uzun yaşam Çocuklar için daha iyi yaşamÇocuklar için daha iyi yaşam
koşullarıkoşulları Müşteri olarak daha iyi kararMüşteri olarak daha iyi karar
verebilmeverebilme Kişisel statünün yükselmesiKişisel statünün yükselmesi Daha fazla hobi ve boşDaha fazla hobi ve boş
zaman aktivitelerizaman aktiviteleri
YÜKSEKÖĞRETİMİN GETİRİLERİ
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
AYNI ÜNİVERSİTE İÇİNDE YATAY GEÇİŞLERİN ESNEK HALE GETİRİLMESİ
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
LİSANS PROGRAMLARININ ESNEKHALE GETİRİLMESİ
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
ÖĞRETİM ÜYELERİNİN DOLAŞIMI
Yükseköğretimde yapılması gerekenler
AKADEMİK BAŞARISIZLIK NEDENİYLEAF KANUNU GEREKTİRMEYEN
DÜZENLEMEYE GİDİLMESİ
ÖĞRENCİ “AFFI” İLE İLGİLİ KANUNLAR
TarihTarih Kanun NoKanun No
17 Mart 198317 Mart 1983 28802880
29 Şubat 198429 Şubat 1984 29842984
25 Aralık 198525 Aralık 1985 32483248
10 Aralık 198810 Aralık 1988 35113511
29 Mayıs 199129 Mayıs 1991 37473747
21 Mayıs 199221 Mayıs 1992 38043804
6 Mayıs 19936 Mayıs 1993 39083908
7 Haziran 19957 Haziran 1995 41114111
14 Ağustos 199714 Ağustos 1997 43054305
22 Haziran 200022 Haziran 2000 45844584
ÜNİVERSİTE GİRİŞ SINAVI
Üniversite hazırlık kurslarına yapılan yıllık harcama yaklaşık 1 MİLYAR DOLAR’dır.
Dünya Gazetesi – 12 Ağustos 1999
MESLEKİ VE TEKNİK LİSELERE GİDEN ÖĞRENCİ SAYISI AZALDI MI?
Eğitim-Öğretim YılıEğitim-Öğretim Yılı Öğrenci SayısıÖğrenci Sayısı
1998-19991998-1999 192.786192.786
1999-20001999-2000 134.224134.224
2000-20012000-2001 95.71895.718
2001-20022001-2002 77.38977.389
2002-20032002-2003 71.00071.000
MESLEKİ VE TEKNİK LİSE (DİN ÖĞRETİMİ)
Eğitim-Öğretim YılıEğitim-Öğretim Yılı Öğrenci SayısıÖğrenci Sayısı
1998-19991998-1999 725.756725.756
1999-20001999-2000 803.804803.804
2000-20012000-2001 806.997806.997
2001-20022001-2002 869.969869.969
2002-20032002-2003 910.224910.224
MESLEKİ VE TEKNİK LİSE (DİN ÖĞRETİMİ HARİÇ)
YılYılErkekErkek
TeknikTeknik
KızKız
TeknikTeknik
TicaretTicaret
TurizmTurizm
1998-19991998-1999 367.866367.866 102.379102.379 251.961251.961
1999-20001999-2000 351.292351.292 100.005100.005 255.346255.346
2000-20012000-2001 382.849382.849 108.651108.651 265.365265.365
2001-20022001-2002 392.158392.158 152.424152.424 279.598279.598
2002-20032002-2003 429.680429.680 166.381166.381 275.873275.873
MESLEKİ VE TEKNİK LİSE
DEMOGRAFİK YAPI
Yaş GrubuYaş GrubuNüfusNüfus
20002000 20052005
14 – 1614 – 16 4.265.0004.265.000 3.908.0003.908.000
17 - 2017 - 20 5.614.0005.614.000 5.427.0005.427.000
MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM SİSTEMİ
Lisans diplomasının sağladığı otomatik hakların kaldırılması
Mesleki ve teknik liselerin kapasitelerini ve kalitelerini artırmak, bu okullarda görev yapacak öğretmenleri yetiştirmek
İlköğretiminden sonra, beceri ve yetenekleri doğrultusunda öğrencilere yönlendirme yapılması
İlköğretim ve ortaöğretim sonunda eleme sınavlarının yapılması
MESLEK LİSESİ MEZUNLARI, GENEL LİSE MEZUNLARI İLE EŞİT ŞARTLARDA GİRDİKLERİ SINAVDA BAŞARISIZ OLMAKTADIR.
Giriş sınavında başarısız olan lise birincilerinin yaklaşık % 75’i, mesleki ve teknik lise birincisidir.
1998 YILI GİRİŞ SINAVI SONUÇLARI(İki Aşamalı)
19.117 teknik lise mezunundan 345’i, 175.269 endüstri meslek lisesi mezunundan 658’i mühendislik programlarına yerleşmiştir.
İletişim meslek lisesi çıkışlı 361 adaydan iletişim fakültelerine yerleşenlerin sayısı 6’dır.
Sınava giren 495.126 meslek lisesi çıkışlı adaydan 139.734’ü yeni mezundur. Yeni mezunlardan lisans programlarını kazananların sayısı 7.428’dir.
YılYıl SayıSayı %%
19951995 28.90928.909 42,242,2
19961996 32.78432.784 41,341,3
19971997 38.48638.486 38,238,2
19981998 32.92232.922 37,237,2
19991999 48.48948.489 48,448,4
20002000 56.67456.674 53,653,6
20012001 64.07664.076 54,154,1
MYO’LARA YERLEŞEN MESLEK LİSELİLER
YılYılÖğretmenÖğretmen
LisesiLisesi
İmam Hatipİmam Hatip
LisesiLisesi
19981998 2.9562.956 3.3853.385
19991999 4.2514.251 315315
20002000 4.4624.462 639639
20012001 4.5334.533 541541
20022002 5.3385.338 374374
ÖĞRETMENLİK PROGRAMLARINAYERLEŞENLER