YUNANİSTAN

ÜLKE RAPORU

2

3

Yunanistan’ın Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeleri:

Ulusal Adı :Helenik Cumhuriyeti

Başkenti :Atina

Yönetim Biçimi :Demokrasi

Dili :Yunanca

Dini :Hıristiyan Ortodoks

Yüzölçümü

Toplam :131940 km²

Kara :130800 km²

Deniz :1140 km²

Komşu ülkelerle sınırları:

Arnavutluk :282 km

Bulgaristan: :494 km

Türkiye: :206 km

Makedonya :246 km

Kıyıları :13676 km

Nüfus :10.722.816 (Temmuz 2008 tahmini)

Nüfus dağılımı

Atina :3.757.000

Selanik :1.047.000

GSYİH : 326,4 milyar Dolar

GSYİH büyüme :%3,7 (2007)

Enflasyon :%2,7 (2007)

İhracat :25,76 milyar dolar (2007)

İthalat :79,92 milyar dolar (2007)

Dış borç :86,7 milyar dolar (2007)

4

YUNANİSTAN EKONOMİSİ

Yunanistan’daki Ekonomik Mucize

Yunanistan‟daki ekonomik mucize terimi, 1950‟lerden 1970‟lerin ortalarına kadar etkili olan

sosyal ve ekonomik gelişmeyi belirtmek için kullanılmaktadır. 1950 ve 1973 yılları arasında

ülkenin ortalama ekonomik büyümesi %7 ile aynı dönemde Japonya‟dan sonra ikinci

olmuştur. Büyüme oranları, 1950‟ler boyunca, çoğu zaman %10‟ları aşıp modern „kaplan

ekonomi‟ ye (sanayi üretimi de özellikle 1960‟lı yıllarda %10 oranında artmıştır) yaklaşarak

en yüksek konuma gelmiştir. Buna rağmen „mucize‟ terimi, Yunanistan‟da pek yaygın

değildir. Bunun nedeni, Yunan toplumunun kendisiyle alakalıdır: 1970‟lerdeki savaş sonrası

dönem 1967-1974 yılları arasında askeri diktatörlükle sonuçlanan, ağır anlaşmazlıkların

olduğu bir dönemdir. Yunanlılar için bu çeyrek yüzyılı olumlu görmek mümkün değildir.

Bunun ötesinde, büyüme (en azından en başlarda) yoksul ve zengin arasındaki ekonomik

uçurumu genişletip siyasi ayrımları arttırmıştır.

1941-1944 arasında Yunanistan‟ın işgali ve direnişçilerle yapılan ateşli mücadelelerin alt yapı

ve ekonomi üzerinde beklenmedik, yıkıcı etkileri olmuştur. Ayrıca, savaştan sonra

Yunanistan, 1949 yılına kadar “İç Savaş”la uğraşmış ve 1950 yılında Yunan ekonomisi daha

da kötüleşmiştir.

Ekonomik büyüme açısından Yunanistan, 1950‟den sonra (1980‟lerdeki ekonomik durgunluk

dışında) yıllık büyüme açısından birçok Avrupa ülkesinden daha iyi bir performans

sergilemiştir. Bu performans Yunanistan‟ı, gelişmiş bir ekonomi haline getirmiştir. Yunanlılar

bugün, AB ülkelerinden Fransa ve Almanya‟dakine yakın seviyedeki kişi başına düşen gelir

seviyelerinin zevkini çıkarmaktadır.

Yunanistan, 1981‟de başlayan AB üyeliğinin ardından uygulamaya başladığı istikrar

politikalarıyla ekonomisini yeniden düzenlemiştir. AB pazarında rekabet edebilmek için

ekonomik-ticari düzenlemelerini ve uygulamalarını serbestleştirmek zorunda kalmıştır.

Geçmişe bakıldığında Yunanistan, AB bütçesinden faydalanır konumdadır. GSYİH‟sinin

%4.2 sine tekabül edecek şekilde, 1998‟de AB‟den Yunanistan‟a yapılan toplam net ödeme

3.15 milyar Euro‟dur. 1998‟deki net girişin ise, 3.22 milyar Euro olduğu tahmin edilmektedir.

Yunanistan Delors II paketi çerçevesinde AB‟den, Temmuz 1994‟te 16.6 milyar ECU

(Avrupa Para Birimi) değerinde destek almıştır. Bunun 14 milyar ECU‟su Toplum Destek

Çerçevesinden (CSF) ve 2.6 milyar ECU‟su Uyum Fonu‟ndandır (Cohesion Fund). Bu

yardım düzeyi, 1999‟da düzenlenen temel kamu işleri ve ekonomik gelişim projeleriyle,

rekabet, insan kaynakları programları, yaşam koşullarını iyileştirme, yoksul ve gelişmiş

bölgeler arasındaki farkı indirgemeye hizmet etmek amacıyla devam etmiştir. Yunanistan‟ın ,

2007-2013 AB bütçesi fonundan, GSYİH‟sinin %1.8‟ine denk düşen 20.1 milyar Euro alması

kararlaştırılmıştır.

Daha sabit makro ekonomik çerçeve ve düşük faiz oranları sayesinde büyüme önemli ölçüde

artmıştır. Yunan ekonomisi 1994‟ten beri sürekli büyümektedir ve 1996‟dan itibaren AB 25

ortalamasının üzerindedir. 2004‟te Yunan ekonomisinde büyüme oranı 4.7% olmakla birlikte,

AB15teki en belirgin yükselmeyi göstermiştir. Bunun bir bölümü, 2004‟te Atina‟da

gerçekleştirilen Yaz Olimpiyat Oyunları alt yapısına yapılmış olan yatırımlara dayanmaktadır.

Bunun sonucunda net gelir, 1997‟de AB27 ortalamasının 85%‟ne denk düşerken, 2007‟de

100%‟üne tekabül etmektedir.

5

Son zamanlardaki ekonomik performans tatmin edicidir. Bununla birlikte, yetkililer için iki

zorluk vardır:

1) Olimpiyat Oyunlarının coşkusunun ardından meydana gelen ekonomik durgunluk ve AB

tarafından çiftçilere 2006‟da yapılan mali yardımın geri çekilmesi,

2) Özellikle sosyal güvenlik, kalkınma, işçi piyasası alanında gelecek yatırımları teşvik amaçlı

düzenlenen yapısal ekonomik reformlarda ilerleme kaydetmek ve ülkenin yüksek işsizlik

oranını azaltarak büyüme ve ekonomik istikrarı arttırmaktır.

2006 yılının 3. çeyreğinde Yunanistan‟da, %4.4‟lük bir büyüme gerçekleşmişken, geçmiş

yılda aynı zaman diliminde %3.8‟lik bir büyüme gerçekleşmiştir. Bu, AB ve Avrupa

bölgesindeki en yüksek orandır. Şu anki zorluklar, %8.8 oranında olan işsizliği azaltma,

sosyal güvenlik sistemi reformu, kamu sektörünün özelleştirmesi, vergi sisteminin gözden

geçirilmesi ve belirli bürokratik yetersizliklerin indirgenmesidir. Avrupa Birliği kuralları

çerçevesinde Yunanistan, GSYİH‟ sini Ekim 2007‟de %9,6 oranında yükseltmiştir. (2006‟da

planlanan değerden daha küçük bir oranda)

Yunanistan‟da devlet, 1990‟lı yılların başlarına kadar savunma sanayi, hava ve demiryolları,

rafineriler ve sanayi sektörünün %70‟inde etkin rol oynamıştır. Yunanistan‟da sürdürülmekte

olan özelleştirme faaliyetlerine rağmen devletin ekonomideki etkisi sıfırlanmamıştır.

Ekonomisi küçük ama açık olan Yunanistan‟ın endüstriyel yapısı diğer AB ülkelerine kıyasla

daha sınırlıdır. Ülkedeki sanayinin çoğu Atina ve Selanik şehirlerinde yoğunlaşmıştır.

Yunanistan sanayi sektörü özellikle 2000 yılından itibaren Uzakdoğu‟dan gelen yoğun

rekabet karşısında ciddi sıkıntılarla karşılaşıp küçülmeye başlamıştır.

Turizm, toplam milli gelirdeki payı ile, Yunanistan için çok önemli bir kalemdir. Aynı

zamanda turizm, ülkenin döviz kaynakları için de büyük önem taşımaktadır.

Yunanistan‟ın ekonomisi için turizmden sonra en önemli sektörler gayrimenkul ve ticaret

sayılabilir. Son yıllarda finans sektörü de büyüme göstermektedir. Telekom pazarının

serbestleşmesi de iletişim sektörünün önemini arttırmıştır.

GSYİH‟nin %74,4‟ünü hizmetler (ulaşım, turizm, haberleşme, ticaret, bankacılık, kamu

yönetimi, savunma), %20,6‟sını sanayi ve %5,1‟sini tarım sektörü oluşturmaktadır. (2006)

GSYİH (2007)

Sanayi

20,6%

Tarım

3,2%

Hizmetler

76,3%

Tarım

Sanayi

Hizmetler

6

Sektörler:

Tarım

Yunanistan‟ın yaklaşık %80‟i dağlık arazidir. Bu nedenle topraklarının yaklaşık %20‟si

işlenmekte, işlenmekte olan toprakların ise sadece %37‟si sulanabilmektedir. Yunanistan

birçok tarımsal üründe kendine yetebilen bir ülke olmakla birlikte bazı tahılları, et ve mandıra

ürünlerinin çoğunluğunu ithal etmektedir.

Yunanistan, şeftali ve domates üretiminde dünyada başı çeken önemli ülkelerdendir. Ülkenin

diğer önemli tarım ürünleri arasında tütün, pamuk ve şeker pancarı yer almaktadır.

Aynı zamanda balık çiftliklerinde Avrupa‟daki balık üretiminin yaklaşık yarısını

karşılamaktadır.

Yunanistan, dünyanın dördüncü büyük zeytinyağı ihracatçısı konumundadır.

Madencilik, Doğal Kaynaklar ve Enerji

Yunanistan hem yer üstü hem de yeraltı doğal kaynakları açısından çok zengin olmayan bir

ülkedir. Yunanistan, perlit (inci taşı), bentonit, puzolan ve sünger taşı üretiminde dünyada üst

sıralarda yer almakta olup, ülkede boksit rezervleri de bulunmaktadır.

Maden yatakları alüminyum yönünden zengindir; fakat bu madeni çıkartma bedeli diğer

ülkelere kıyasla çok yüksektir ve bu sebeple ülkenin enerji ihtiyacı gittikçe artmaktadır.

Yunanistan‟ın enerji üretim kaynakları kısıtlıdır. Enerji ihtiyacının %60,5‟lik kısmı petrol,

%7,1‟lik kısmı ise doğalgazla karşılanmakta ve bu miktarın tamamı ithal edilmektedir.

Taşoz Adası yakınlarında ciddi miktarda petrol ve doğalgaz yatakları fark edilmiş ancak

henüz işletmeye başlanmamıştır.

İnşaat

Yunanistan‟daki yapı endüstrisinin gelişimi Atina‟da düzenlenen olimpiyat oyunları ve AB

fonlarından sağlanan desteklerle güçlenmiştir.

Fonlar ve Çerçeve Programlarından sağlanan desteğin yanı sıra Avrupa Yatırım Bankası‟ndan

(AYB) alınan kredilerle özel sektörün de işbirliğinde büyük projelere imza atılmıştır.

Yunanistan yapı endüstrisinde 1999 yılından bu yana kamu ve özel sektörün işbirliğine büyük

önem vermektedir.

İmalat

Yunanistan‟ın üretim sektörü birçok AB üyesi ülkeye kıyasla daha küçüktür. İmalat sanayinde

en geniş pazar payına sahip sektör, hammaddelerini yerel kaynaklardan sağlayan yiyecek

içecek ve tütün gibi tüketim malları sanayidir.

7

Ayrıca, tekstil ve giyim eşyasının hammaddesi olan pamuk üretiminde AB‟den sağlanan

tarımsal destek kapsamındaki fonlarında yardımıyla AB‟nin ve Avrupa‟nın bir numaralı

pamuk üreticisi konumuna yükselmesi doğal olarak ilgili sektörlerin gelişmesinde önemli bir

etken olmuştur. 1980‟li yıllarda AB fonlarından çok yoğun biçimde faydalanan Yunanistan

AB‟nin korumacılık duvarlarının da etkisiyle oldukça kuvvetli bir tekstil ve hazır giyim

sektörü oluşturmuştur. Hatta 1980‟li yılların sonuna doğru tekstil ve giyim sektörünün toplam

ihracattaki payı %25‟lere kadar yükselmiştir; fakat Uzak Doğu ülkeleri ile yapılan rekabet

nedeniyle son yıllarda gerileme gerçekleşmiştir.

Hazır giyim yanında diğer sektörlerden mobilya, petrokimya ürünleri, kimyasallar, kağıt

ürünleri gibi imalat sanayi sektörlerinde yapılan yatırımlarda kendi kendine yeterli hale gelen

Yunanistan, beyaz eşya, otomotiv ve high-tech diye nitelendirilen elektronik ürünleri

üretiminde iç pazarın çok küçük olması ve AB‟de yoğun bir rekabetin hüküm sürmesi

nedeniyle fazla bir aşama kaydedememiş ve iç talep tamamen ithalat ile karşılanmıştır.

Bankacılık, Sigortacılık

Yunanistan‟da bankacılık sektörü oldukça gelişmiştir. Yunan bankalarının yaklaşık hepsinin

Balkanlarda şubeleri ve bayileri bulunmaktadır. Yerel bankaların yanı sıra belli başlı tüm

yabancı bankalar Yunan pazarına girmiş ve Yunan bankaları ile birçok yerel banka arasında

birleşme yaşanmıştır.

Ancak, sigortacılık sektörü için aynı başarı söz konusu değildir. Yunanistan‟ın sigorta

piyasası diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha küçüktür. Genel sigortacılık hizmetlerinde

hayat sigortasının önemi 1998 yılından itibaren her yıl artış göstermektedir.

Turizm

Turizm, Yunan ekonomisinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Turizm, GSYİH‟nin %15‟ini

oluşturmaktadır. Son yıllarda Yunanistan‟a kendi nüfusundan fazla turist gelmiştir.

Sektörün GSYİH‟deki büyük payının yanı sıra aynı zamanda istihdam sorununu azaltmaya

büyük katkısı bulunmaktadır.

Resmi politika, turizm ürünlerini çeşitlendirmeyi ve bu sektörün ülkenin ekonomisine

katkısını daha da artırmayı amaçlamaktadır.

Hükümet turizm sektörüne yabancı yatırımcıları ve özel sektör işletmelerini çekmeyi

amaçlamaktadır.

8

Yunanistan’da Yatırım Teşvikleri:

Yunanistan, Dış Ticaret Örgütü‟nün (DTÖ) yatırım ve teşviklere ilişkin düzenlemelerini kabul

etmiştir. Yerli ve yabancı yatırımcılar arasında yatırım teşvikleri uygulamasında eşitlik esası

söz konusudur. Az gelişmiş bölgelere verilen yatırım teşvikleri daha fazladır.

Yunanistan‟daki yatırımlar hakkında detaylı bilgi Yunan Yatırım Merkezi ELKE‟ den

alınabilmektedir. (www.elke.gr )

Yunanistan‟daki yatırımcılara sağlanan teşvikler bölgelere göre belirlenmiş olup, bölgeler AB

ile mutabakat çerçevesinde gelişmişlik seviyesine göre belirlenmiştir. Yunanistan bu

doğrultuda 6 bölgeye ayrılmıştır. (A,B,C,D1,D2,D3) Sıralamada A en gelişmiş, D3 ise en

gelişmemiş bölgeyi ifade etmektedir.

Yatırım bölgesi haritasından söz konusu bölgeler görülebilmektedir.

http://www.elke.gr/

9

Bölgelere göre;

- Nakit veya leasing sübvansiyonu - Vergi muafiyeti - İşçi maliyeti sübvansiyonu gibi alanlarda sağlanan teşvikler farklılık

gösterebilmektedir.

Yerli ve yabancı yatırımcı arasında teşvik farkı bulunmamaktadır. Ancak yatırımın istihdam

yaratacak üretim ağırlıklı girişimlerden oluşması şarttır.

Yunanistan’da Ülke Bazında Yabancı Yatırımlar:

2005 yılı rakamları ile Yunanistan‟daki toplam yabancı yatırım tutarı 24,7 milyar Euro‟dur.

Yunanistan‟a yatırım yapan ülkeler ağırlıklı olarak AB üyesi ülkelerden oluşmaktadır.

Ülke Miktar (milyon Euro) Pay (%)

Lüksemburg 11,877.7 48,0

Hollanda 2,459.7 9,9

Almanya 1,118.6 4,5

Fransa 1,062.7 4,3

İtalya 364.4 1,5

Belçika 195.8 0,8

Portekiz 164.7 0,7

İspanya 172.6 0,7

İrlanda 158.6 0,6

Avusturya 73.4 0,3

Finlandiya 18.0 0,1

Toplam Euro Bölgesi 17,666.0 71,4

İngiltere 1,301.4 5,3

İsveç 62.8 0,3

Danimarka 32.4 0,1

Toplam AB Euro Bölgesi hariç 1,396.5 5,6

Toplam AB 19,062.6 77,0

Diğer Avrupa ülkeleri 2,653.3 10,7

ABD 1,857.2 7,5

Diğer Amerika ülkeleri 887.3 3,6

Afrika ülkeleri 222.7 0,9

Asya ülkeleri 58.0 0,2

Avustralya 2.3 0,0

Toplam Euro Bölgesi hariç 7,077.3 28,6

Toplam 24,743.3 100,0

10

Ekonomik ve Ticari İlişkiler

Dış Ticareti:

Yunanistan 1981 yılından beri AB üyesi bir ülkedir ve ticareti de AB uygulamalarına göre

yürütülmektedir.

Ödemeler dengesi göstergelerine göre ithalatının 1/3 oranındaki ihracatıyla Yunanistan mal

ticaretinde büyük yapısal açığa sahiptir. 1980‟li yıllarda AB, Yunanistan‟ın ihracatında 3/5 ve

ithalatında 2/3 paya sahip iken son yıllarda bu durum özellikle ihracat alanında Balkan ve

Doğu Avrupa ülkeleri lehine değişmeye başlamıştır. AB‟nin son genişlemesi ile Yunanistan

ihracatının %56‟sını ve ithalatının ise %59‟unu AB ülkeleri ile gerçekleştirir duruma

gelmiştir.

Yunanistan 1981 yılında Avrupa Birliğine girdikten sonra dış ticaretindeki açık giderek

artmıştır. AB‟ye girmeden önce, Yunanistan‟ın endüstriyel ürünlerinin %45‟i gümrük

vergileri, kotalar ve diğer kısıtlayıcı önlemler yoluyla koruma altındaydı. 1990‟ların başında

neredeyse tüm korumalar kaldırılmıştır.

Yunanistan ihracat piyasasının büyük bir bölümü 1960 ve 1970‟lerde ücretlerin düşük olduğu

bir dönemde gelişmiştir. Bugün işgücü maliyeti düşük olan ülkelerin pazarlarıyla büyük bir

rekabet içindedir. Yunan şirketleri, ülkede ve bölgede yabancı ortaklarla stratejik birlik

kurmak için, daha kaliteli ve yüksek katma değerli mal üretmenin yollarını aramaktadır.

Yunan firmaları üretimlerini giderek artan bir şekilde katma değeri yüksek ve kaliteli ürünlere

yönlendirmeye ve bölgesel ya da ülke bazında pazarlama tecrübelerinden yararlanmak isteyen

yabancı ortaklarla stratejik birlik tesis etmeye çalışmaktadır. Üretimlerini yenilemeyen

firmalar ise eski Doğu Bloğu ülkelerinde pazar bulabilmektedir. 2004 yılında toplam ihracatın

%32,4‟ü Balkanlara, Orta ve Doğu Avrupa‟ya ve Kafkaslara gerçekleştirilmiştir. Yunanistan

Merkez Bankası tarafından yapılan bir araştırmaya göre sözü geçen ülke gruplarına yapılan

ihracat 1995-2001 döneminde yıllık ortalama %20 oranında artış göstermiştir. Yunanistan,

Arnavutluk, Makedonya, Bulgaristan gibi Balkan Ülkeleri ile olan ticaretinde fazla verirken,

Türkiye ve Romanya ile ticaretinde açık vermektedir. Rusya ile yapılan ticarette verilen

büyük açık bu ülkeden ithal edilen gaz ve rafine edilmiş petrol ürünlerinden

kaynaklanmaktadır. AB‟ye 2004 yılında giren Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Polonya gibi

sanayileşmiş ülkelerle olan ticarette de önemli oranda açık verilmektedir. Yunanistan‟ın

AB‟nin son genişleme dalgasının yarattığı ihracat fırsatlarından yararlanabilmesi, ticaret

fazlası vermesi, Yunanlı üreticilerin performansına bağlıdır.

Yunanistan‟ın Avrupa Ekonomik ve Parasal Birliğine girişi öncesinde Yunanlı ihracatçılar

ticaret yaptıkları başlıca ortaklarının para birimlerine karşı drahminin değer kazanmasına yol

açan sıkı para politikası ile de başa çıkmak zorunda kalmışlardır. Bu durum ayrıca

Yunanistan‟ın neredeyse tümüyle ithalatına bağımlı olduğu sermaye mallarının fiyatlarının

düşük tutulmasına da yardımcı olmuştur. Tek para birimine geçişten bu yana rekabet gücünde

düşüş yaşanmış, döviz kuru enflasyondaki artışın etkisiyle Merkez Bankası hesaplarına göre

%10 oranında değerlenmiştir.

Euro‟nun güçlenmesinin ülkeye çeşitli etkileri olmuştur. Yunanistan‟ın dış ticareti ağırlıklı

olarak Euro bölgesindeki ya da Euro kullanan ülkelerle gerçekleşmiştir. Euro‟nun güç

kazanması ithal edilen petrolün fiyatının düşük tutulmasına yardımcı olmuştur. Bununla

11

beraber fiyatları daha çok ABD doları ile belirlenen tahıl, kimyasallar ve tütün gibi ihraç

ürünlerinin ihracatı zorlaşmıştır.

Ülkenin dış ticaret politikası büyük ölçüde üyesi bulunduğu Avrupa Birliği‟ne bağlıdır. Gerek

ithalat, gerekse ihracat rejimi, Avrupa Birliğinin izlediği politikalara göre belirlenmektedir.

Yunanistan’ın İhracatı

Yunanistan‟ın 2007 yılı toplam ihracatı yaklaşık 25,7 milyar dolardır. İhracatında en önemli

kalemleri, tarım ürünlerinden meyve ve sebzeler, tütün, pamuk, kısmen petrol ürünleri,

bitkisel yağlar, tekstil iplikleri ve mamulleri, demir dışı metallerden alüminyum, demir-çelik

ürünleri oluşturmaktadır. Bunların arasında önemli düzeyde artış gösterenlerden ilki

pamuktur. Son 5 yıllık dönemde Yunanistan‟ın pamuk ihracatı önemli ölçüde artmıştır. Bunda

AB fonlarından pamuk üreticilerine sağlanan yardımların büyük etkisi olduğu

düşünülmektedir.

Ülke grupları itibariyle Yunanistan‟ın AB‟ye yönelik ihracatı %45-60 düzeyinde

değişmektedir. Bu grup içinde önemli sayılabilecek ülkeler sırasıyla Almanya, İtalya ve

İngiltere‟dir.

Ülke Bazında İhracat (2006)

K.Afrika&Ortadoğu

9%

Diğer

7%

AB-15

43%

AB-10

9%

Kuzey Amerika

5%

BDT

4%

OECD

6%

Balkanlar

17%

AB-15

AB-10

Kuzey Amerika

OECD

Balkanlar

BDT

K.Afrika&Ortadoğu

Diğer

12

Yunanistan, özellikle tekstil ve giyim eşyası hammaddesi olan pamuk üretiminde AB‟den

sağlanan tarımsal destek kapsamındaki fonlarının da yardımıyla AB‟nin ve Avrupa‟nın en

önemli pamuk üreticisi konumuna yükselmiştir.

Tarım ürünleri ihracatının %70‟ini yaş meyve ve sebze, pamuk, tütün ve zeytinyağı

oluşturmaktadır. Zeytinyağında İspanya, İtalya ve Tunus‟tan sonra dünyanın en büyük

dördüncü ihracatçısıdır.

Yunanistan’ın ithalatı

Yunanistan‟ın 2007 yılında toplam ithalatı yaklaşık 79,9 milyar dolardır. Enerjisinin büyük

kısmını, bazı yiyecekler (çoğunlukla protein ürünleri), ulaşım teçhizatları, elektrikli eşyalar ve

makinelerin çoğunu ithal etmektedir. İthalat ve ihracat rakamlarının kabaca kıyaslanması

yapıldığında, ihracatın ithalatı karşılama oranının yaklaşık %34‟ten, %38 düzeyine yükseldiği

görülmektedir. Yunanistan‟da petrol ithalatı haricinde yapılan ithalatların büyük ölçüde

tüketim ürünleri ağırlıklı olduğu görülmektedir.

Yunanistan ithalatçısı olduğu et ve süt ürünleri gibi temel gıda ürünlerinin yanı sıra her tür

sanayi ürününü de ithal etmektedir. Yunanistan, coğrafi yapısının etkisiyle tarıma fazlaca

elverişli olmaması nedeniyle, birçok gıda ürününün, özellikle işlenmiş gıdaların, ithalatçısı

konumunda bulunmaktadır.

İthalatta da ülke grupları için en yüksek pay %50-70 ile AB ülkelerine ait olmuştur. Bunlar

içinde en yüksek pay İtalya ve Almanya‟ya aittir.

Ülke Bazında İthalat (2006)

Kuzey

Afrika&Ortadoğu

10%

Diğer OECD

4%

Diğer Gelişmiş

Ülkeler

3%

Balkanlar

4%

G.D. Asya

5%

Çin

4%Diğer

5%

BDT

9%

AB-10

3%

Kuzey Amerika

2%

AB-15

51%AB-15

AB-10

Kuzey Amerika

Diğer Gelişmiş Ülkeler

Diğer OECD

Balkanlar

BDT

Kuzey Afrika&Ortadoğu

G.D. Asya

Çin

Diğer

13

TÜRKİYE – YUNANİSTAN EKONOMİK İLİŞKİLERİ

Türkiye ile Yunanistan arasındaki ticaret iki ülke arasında yaşanan siyasi sorunlar nedeniyle

yeterince gelişememiştir. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 1990‟lı yılların başına kadar düşük

seviyede seyretmiş ama 1990‟lı yılların ortasından itibaren yükselmeye başlamıştır. 2007

yılında Yunanistan‟a yapılan ihracat 2006 yılına oranla % 41 artmış ve 2,2 milyar doları

aşmıştır. Bu ülkeden yapılmakta olan ithalat aynı dönemde % 9 azalmış ve 950 milyon dolar

olmuştur. İki ülkenin 2007 yılı ticaret hacmi ise % 21 oranında artarak 3,2 milyon doları

geçmiştir.

Türkiye-Yunanistan Dış Ticareti (Milyon ABD Doları)

Yıllar İhracat İthalat Denge Hacim

1994 168,7 105,1 63,6 273,8

1995 209,9 200,7 9,2 410,6

1996 236,5 285,0 -48,5 521,5

1997 298,2 430,8 -132,6 729,0

1998 370,0 319,8 50,5 689,9

1999 406,8 287,6 119,2 694,4

2000 437,7 430,8 6,9 868,5

2001 476,1 266,3 209,8 742,4

2002 590,4 312,5 277,9 902,9

2003 920,4 427,7 492,7 1.348,1

2004 1.171,2 594,4 576,4 1.765,2

2005 1.126,7 727,8 398,9 1.854,5

2006 1.602,6 1.045,3 557,3 2.647,9

2007 2.262,6 950,2 1.312,4 3.212,8

Yunanistan‟dan ithalatımızda başlıca ürünler:

Pamuk

Demir – çelik

Tütün

Balık ve deniz ürünleri

Ham deri ve kürk

Petrol ve petrol ürünleri

Kimyasal ürünler

Kâğıt karton mamulleri

Yunanistan‟ın Türkiye‟ye ihracatında pamuk ve tütün önem kazanmaya başlamış ürünlerdir.

Yunanistan‟da pamuk üretiminin AB kaynaklarından destek görmesi, Türkiye‟de ise pamuk

üretiminin iç piyasaya yetmemesi ve tekstil sektörünün ihtiyacının artması bu durumu ortaya

çıkaran faktörler olmuştur.

Yunanistan‟ın Türkiye‟ye ihracatında bir diğer önemli kalem de ham deridir. Hayvancılığa

elverişli kuzey bölgesinde, ham deri sektörü de AB‟nin mali desteği ile gelişmiştir.

Yunanistan‟a ihracatımız ağırlıklı olarak sanayi ürünlerinden oluşmaktadır. İhracatımızın

%40‟lık bölümü demir-çelik, nükleer reaktörler, otomobil ve elektrikli cihazlar gibi

14

ürünlerden oluşmaktadır. Son yıllarda özellikle tekstil ve giyim eşyası, mobilya ve plastik

ürünleri ihracatımız artmıştır.

Yunanistan‟a ihracatımızda başlıca ürünler:

Demir çelik

Mineral yakıtlar, yağlar

Motorlu kara taşıtları

Elektrikli makine, cihazlar, aksamları

Nükleer reaktörler, makine ve cihazlar

Demir ve çelikten eşya

Giyim eşyası ve aksesuarları

Mobilya ve aydınlatma

Pamuk

Dokumaya elverişli sentetik ürünler

Gemiler

Seramik ürünleri

Balık ve deniz ürünleri

Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgiller

Türkiye’deki Yunan Yatırımları

Türkiye‟de 229 Yunan menşeli firma faaliyette bulunmaktadır. Toplam yatırım tutarının 2,8

milyar Euro‟ya yaklaştığı belirtilmektedir. (Hazine Müsteşarlığı)

3 Nisan 2006 tarihinde National Bank of Greece tarafından Finansbank hisselerinin % 46‟sı

ve kurucu hisselerin tamamı 2,291 milyar Euro‟ya satın alınmıştır.

Yunanistan‟ın üçüncü büyük bankası olan EFG Eurobank, 142 milyon Euro karşılığında

Tekfenbank‟ın % 70‟ini satın almıştır.

Türkiye‟deki Yunan yatırımları genellikle bilişim teknolojileri, tarım uygulamaları, ambalaj,

plastik, eczacılık, kozmetik, balıkçılık, turizm, inşaat ve çeşitli hizmet sektörlerinde faaliyet

göstermektedir.

Yunanistan’daki Türk Yatırımları

Yunanistan‟da faaliyet gösteren yaklaşık 10 Türk firması bulunmaktadır (DTM). Söz konusu

firmaların turizm, nakliye, gıda ve mobilya mağazaları, dış ticaret ve bilişim sektörlerinde

faaliyet gösterdiği belirtilmiştir.

Hazine Müsteşarlığı‟nın verilerine göre toplam yatırım tutarı 487 bin ABD Doları

civarındadır.

5 Nisan 2006 tarihinde “The Mall Athens” alışveriş merkezinde İpekyol, İnci, Koton ve

Maçka mağazalarının açılışı gerçekleştirilmiştir. Aynı merkezde “franchising” suretiyle

açılmış “Mavi Jeans” mağazası da bulunmaktadır.

15

Yunanistan’da yatırım yapan bazı Türk firmaları:

Tike – Atina

Güllüoğlu Baklava – Atina

İnci Ayakkabı – Atina

Koton – Atina

İpekyol, Maçka – Atina

İstikbal Mobilya - Atina

Anlaşma ve Protokoller:

İki ülke arasında bugüne kadar imzalanan anlaşmalar aşağıda yer almaktadır.

- Hava Ulaştırması Anlaşması (22 Temmuz 1947)

- Ticaret ve Ödeme Anlaşması (7 Kasım 1953)

- Uluslararası Karayolu Nakliyatına Dair Anlaşma (16 Kasım 1970)

- Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması (10 Mayıs 2000)

- Çevrenin Korunmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası (16 Mayıs 2000)

- Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1 Ağustos 2001)

- Terörizm, Örgütlü Suçlar, Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı ve Yasadışı Göç İle

Mücadele İşbirliği Anlaşması (14 Temmuz 2001)

- Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması (10 Mayıs 2000)

- Gümrük İdarelerinin İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması (10 Mayıs 2000)

- Kültürel İşbirliği Anlaşması (10 Mayıs 2000)

- Ekonomik İşbirliği Anlaşması (25 Temmuz 2001)

- Deniz Taşımacılığı Anlaşması (18 Temmuz 2001)

- Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolü (2 Kasım 2000)

- Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (2 Aralık 2003 tarihinde imzalandı ve

01.01.2005 itibarı ile yürürlüğe girdi.)

16

Yunanistan Pazarı ile İlgili Bilgiler

T.C. vatandaşları için vize zorunludur. İş gezileri için davet mektubu talep edilmektedir.

10.000 Euro‟yu veya 9770 doları aşan tutarlar ülkeye girişte beyan edilmelidir. Seyahat çeklerinin beyanı zorunlu değildir.

Yunanistan‟da ihracat ve fiyatlandırmada, ilaç sanayi ve tarım ürünleri dışında, fiyatlar tamamen serbest piyasa koşullarına tabiidir. Bir ürünün fiyatlandırılmasında,

ihracatçı firma, ödeme ve vadeyi değerlendirmek durumundadır. Siparişler ve piyasa

genelde küçüktür.

Yunanistan, standartlar konusunda AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları takip etmektedir. Yerel firmalarca ve hükümet ihalelerince ISO 9000

istenmektedir. Yunanistan‟da standart ve düzenlemeler Yunan Standartlar Kurumu

(ELOT) tarafından yürütülmektedir.

Yunanistan, AB‟nin ortak dış gümrük vergisi uygulamasını, ortak tarım, ulaşım politikasını ve eşya, emek ve sermayenin serbest dolaşımı konusundaki direktifleri

kabul etmiştir. AB üyeleri ile ticaret vergiye tabii değildir.

İhracatta Gerekli Belgeler

AB ile Türkiye arasındaki ticarette ATR1 ve ATR3 olarak kullanılan dolaşım belgeleri,

Gümrük Birliği Anlaşması imzalandıktan sonra sadece ATR olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Avrupa Birliği yönelen ihracatta, Katma Protokol gereğince malların gümrük muafiyetinden

yararlanabilmesi için “ATR Dolaşım Belgesi” ihracatçı ülke yetkilileri tarafından

düzenlenerek gümrük irdelerince vize edilmesi gerekmektedir. İhracatçı bağlı bulunduğu

odadan aldığı ATR Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmalı ve odaya onaylatmalıdır. Beş

nüsha olarak doldurulan Dolaşım Belgesine, bir Adet Fatura Sureti ve dilekçe eklenmektedir.

Dolaşım Belgesinin yeşil renkte olan ilk nüshaları ihracatçıya verilmektedir. Beyaz renkli

olan nüshalardan biri ise Gümrük İdaresinde kalmaktadır. Diğer iki nüsha da fiili ihracatı

takip eden ilk işgünü içinde Gümrük İdaresince ilgili odaya gönderilmektedir.

Türkiye ile AB arasında malların “Serbest Dolaşım” ilkesi çerçevesinde tercihli ticarete konu

olması malların menşeinin belirlenmesi bakımından yeni bir düzenlemeye gidilmesi ihtiyacını

doğurmuştur. Tercihli ticarette mallar Türkiye veya AB Menşeli olabildikleri gibi, üçüncü

ülke menşeli de olabilmektedir; bundan dolayı menşe kümülâsyonuna hangi ürünlerin

girebileceğinin ayrıca tespit edilmesi belgelendirilmesi gerekmektedir.

Bu ihtiyaç nedeniyle Türkiye ile AB arasındaki ticarette, kullanılmakta olan ATR belgesinin

yanı sıra bir de Tedarikçi belgesi kullanılmaktadır.

“Tedarikçi Beyanı” belgesi taraflar arasında ticarete konu olan malların menşeini belirleyecek

ve ithal edilen ürünlerin sisteme taraf ülkelere yeniden ihracının söz konusu olması halinde

ithalatçının talebi üzerine düzenlenir.

17

Serbest Bölgeler

Yunanistan, Pire, Selanik ve Heraklion-Girit liman bölgelerinde mevcut üç serbest ticaret

bölgesine sahiptir. Yabancı orijinli mallar bu bölgelere gümrük ve diğer vergileri

ödenmeksizin getirilir ve transit yüklemesi yapılır veya re-export edilirse gümrük ve diğer

vergilerden muafiyeti devam eder.

Benzer şekilde alıcı adına, depolamaya ve malların transferine ilişkin olarak bölgede

düzenlenen belgeler damga vergisinden de muaftır.

Yükleme boşatma işlemleri AB‟nin 2504/88 e 2562/90 sayılı yönetmeliklerine göre

yürütülmektedir. Transit malların antrepolarda tutulma imkânı bulunmaktadır. Ayrıca bölgeler

paketleme, tasnif etme ve etiketleme işleri için de kullanılabilmektedir. Montaj ve imalat

işlemleri azda olsa Selanik bölgesinde bulunmaktadır. Ambar masraflarının her altı ayda

ödenmesi ile depolama süresinde bir sınırlama bulunmamaktadır.

Yunanistan ile Türkiye‟de bulunan serbest bölgeler arasında gerçekleşen ticaret hacmi 2004

yılında 76,7 milyon dolar, 2005 yılında 37,8 milyon dolar, 2006 yılında ise 59,6 milyon dolar

olarak gerçekleşmiştir. (DTM)

Ambalaj ve Etiketleme

Etiketleme ve markalama koşullarında AB normları uygulanmaktadır. Yunanca etiketleme

ürünün gümrükten çıkarılması ile satışa sunulması arasında yapılmak durumundadır. Bu

hususta bir problem yaşanması durumunda Yunan ithalatçı ile görüşülerek çözülmesi

mümkündür.

Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları

Yunan kanunları patent ve markalar için yerli ve yabancı firmalara eşit koruma sağlamaktadır.

Yunanistan, Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarının Korunması için Paris Konvansiyonu, Dünya

Endüstriyel Haklar Organizasyonu ve Bern Konvansiyonu üyesidir. Yunan mevzuatı bu

konudaki Avrupa Birliği düzenlemeleri ile de uyum içindedir.

Patent ve Marka

Patent ve Marka, fikri ve sınai mülkiyet hakları kapsamında çok büyük önem arz etmektedir.

Birçok sektörde fiyat ve işçilik avantajını kaybeden Yunan sanayicisi ve ihracatçısı, marka ve

patente önem vermeye başlamıştır. Devlet, küçük sanayicilerin moda yaratma ve moda

tahmini, dış pazar bulma ve yurt dışı tanıtım faaliyetlerinde yardımcı olmak amacıyla maddi

katkı sağlamaktadır.

Avrupa Birliği Ülkelerinde geçerli marka tescili için, marka tescilini müteakip İspanya‟da

kurulu Avrupa Tek Pazar Marka Armonize Kurumuna Yunanistan‟dan alınacak marka tescil

izninin kaydettirilmesi gerekmektedir.

18

Yunanistan‟da marka tesciline ilişkin yetki Yunan Kalkınma Bakanlığı‟nın ticaret ve sanayi

birimlerinde bulunmaktadır. Marka tescili, 20 Aralık 1983 tarihli uve 40/94 sayılı mevzuat

çerçevesinde ilgili kurul tarafından yapılmaktadır.

Avrupa Birliğine üye ülkelerin herhangi birisinden alınmış bir marka tescilinin Yunanistan‟da

uygulanması 353/98 sayılı mevzuat çerçevesinde Yunan Kalkınma Bakanlığı‟na müracaat ile

mümkün bulunmaktadır. Yunanistan‟da Marka Tescili için www.obi.gr internet sitesinden

bilgi alınabilir.

Çalışma Saatleri:

Bir Akdeniz Ülkesi olan Yunanistan 1970‟li yıllardan beri haftada beş gün ve günde sekiz

saat çalışma sistemini uygulamaktadır. Yunanistan‟da çalışma saatleri farklılık göstermektedir

ve başlıca kent alanlarında uygulanan çalışma saatleri şu şekildedir:

Devlet Daireleri:

Pazartesi – Cuma : 7.30 – 15.00 (Ekimden Mayıs‟a kadar)

Cumartesi – Pazar Tatil

Pazartesi – Cuma : 7.00 - 14.30 (Mayıstan Ekime kadar)

Cumartesi – Pazar Tatil

Ticarethaneler:

Pazartesi-Cuma : 8.00 - 17.00

Cumartesi – Pazar Tatil

İmalathaneler:

Pazartesi – Cuma : 7.00 – 15.00

Cumartesi – Pazar Tatil

Bankalar:

Pazartesi – Cuma: 8.30-14.00

Cumartesi – Pazar: Tatil

Zaman:

Türkiye ile aynıdır. Greenwich saat diliminin iki saat ilerisindedir.

Resmi Tatiller:

1,6 Ocak

13 Mart

28 Nisan

1 Mayıs

15 Ağustos

28 Ekim

25,26 Aralık

http://www.obi.gr/

19

Yunan iş dünyası Haziran sonundan başlayarak Temmuz ve Ağustos ayları boyunca devam

eden dönemde tatil yapmayı tercih etmektedir. Eylül ortasında düzenlenen Selanik Uluslar

arası Fuarına kadar iş hayatı adeta kesintiye uğramaktadır. Bu dönemde Yunanistan‟da iş

görüşmesi ayarlanması hatta en basit ticari bilgiyi toplamak bile neredeyse imkânsızdır. Bu

dönemde ticari tekliflere cevap verilmesi beklenmemelidir. Bu yüzden anılan zaman dilimi

içerisinde Yunanistan‟a iş amaçlı seyahat yapılmaması tavsiye edilmemektedir.

Bölgesel Tatiller:

İoannian‟ın Kurtuluşu: 20 Şubat

Oniki Adalar Accession Günü : 7 Mart

İskeçe‟nin Kurtuluşu : 4 Ekim

St.Demetrios Günü (Sadece Selanik‟te): 26 Ekim

St.Andreas Günü (Sadece Patra‟da): 30 Kasım

Çalışma Gelenekleri:

Yunanlılar iş kültürleri açısından Türklere büyük benzerlik gösterirler. Yunanlılar için şahsi

ilişkiler çok önemlidir. Eğlence iş ilişkilerini pekiştiren bir unsur olabilmektedir. İş

görüşmeleri genellikle sosyal konularla ilgili sohbet ile başlar. Toplantı başlangıcında ve

bitiminde el sıkışmak bir gelenektir. Herhangi bir ilişki kurulana kadar soyadı kullanılır.

Yunanlılar yaz aylarında bile şık giyinme eğilimindedir. Kartvizit kullanımı çok yaygındır ve

kartvizitler Yunanca, İngilizce veya çift dilli olabilmektedir. Yunanca bilmeyen katılımcıların

bulunduğu toplantılar genellikle İngilizce düzenlenmektedir. Yazışmalar için de İngilizce

sıklıkla kullanılmaktadır. Şirket broşürleri Yunancı olduğu kadar İngilizce de basılmaktadır.

Yunanca halkın %96‟sı tarafından kullanılan resmi dildir. Fakat iş görüşmelerinde bu bir

engel değildir. Çünkü Yunanistan‟da hükümet görevlileri ve işadamlarının çoğu İngilizcenin

yanı sıra Fransızca ve Almanca da bilmektedir.

Ülkede mübadele döneminde ya da daha sonra Türkiye‟den göç etmiş, Türkçe anlayan ya da

konuşabilen pek çok kişi bulunmaktadır. Ayrıca çoğunluğu Batı Trakya‟da yaşayan Türk

azanlığı da mevcuttur. Yunanca-İngilizcenin yanı sıra Yunanca-Türkçe tercüman kolaylıkla

bulunabilmektedir.

İletişim:

Yunanistan‟da saat 22.00‟dan sonra ve hafta sonraları ucuz tarife ile görüşme

yapılabilmektedir.

Yunanistan‟a bazı ithalatçılar telefon numaralarını aynı zamanda faks için

kullanabilmektedirler. Cep telefonu şebekesi tüm Yunanistan‟da çok gelişmiş durumdadır.

Cep telefonu hizmeti veren yaklaşık 25 firma bulunmaktadır.

İnternet Yunanistan‟da diğer AB ülkelerinde olduğu kadar yaygın değildir. Küçük ölçekli

firmalarda e-mail kullanımı oldukça azdır. Özellikle elektronik ve otomotiv sektörü bu dalda

öncü sektörlerdir. Yunanistan‟da e-mail kullanımı ülkemiz dış ticaret firmalarına göre daha az

olmakla beraber her geçen gün yoğunlaşmaktadır. Büyük şehirlerde internet kafeler yaygındır.

20

Posta hizmetleri OTE adlı devlet kurumu tarafından yürütülmekle birlikte özel kargo ve posta

hizmeti veren kuruluşlar da bulunmaktadır. Yunanistan‟da kargo hizmetleri gerek yurtiçi ve

gerekse yurtdışı ve ülkemiz arasında yoğun olarak kullanılmaktadır. Ülkemiz ile Yunanistan

arasında her gün iki milli havayolunun sefer düzenlemesi kargo hizmetlerini kolaylaştırmakta

ve hızlandırmaktadır. Genelde kargolar alıcının adresine teslim şeklinde olmaktadır.

Yararlı Adresler:

T.C. Büyükelçiliği:

Vasileos Yorgiu B No.8 10674 Athens

Tel.00 30 10 72 63 000

Faks.72 29 597

E-Mail; turkembgr@hol.gr

T.C. Ticaret Müşavirliği

26, Righilis Str.

Athens 10674

Tel: +30/10 722 21 96 - 729 13 52

Faks: 724 29 48

E- mail: dtati@otenet.gr

Yunanistan Cumhuriyeti Büyükelcilıği

Adres: Zia Ür-Rahman Cad. No:9-11 G.O.P. - ANKARA

Tel: ( +90 312 ) 436 88 60 - 436 88 62

Faks: ( +90 312 ) 446 31 91

Yunanistan Türkiye Ticaret Ataşeliği

Tel: 212 2452231, 2927118

Faks: 212 2927119

E-mail:turkey@dos.gr

Konsolosluklarımız

- Atina -Pire Başkonsoloslugu

Vasıleos Pavlou 22 154 52 P. Psychıco Greece

Tel : 010 671 48 28- 010 672 11 53 Faks : 010 677 64 30

E-Maıl : grxs0987@attglobal.net

- Gümülcine Başkonsolosluğu

Odos Ionon 14 691 00 Komotını Greece

Tel : 05310 22 713 -05310 31 823 Faks : 05310 32 761

E-Maıl : turkbaskon@kom.forthnet.gr

- Rodos Başkonsolosluğu

Odos Iroon Polıtechnıou 10-12 851 00 Rhodes Greece

Tel : 02410 23 362 ,!5fyj Faks : 02410 27 472

- Selanik Başkonsoloslugu

Odos Aghıou Dımıtrıou 151,546 34 Thessalonıkı Greece

Tel : 0310 24 84 52 FAKS : 0310 24 84 50E-Maıl : turcosel@hol.gr