УУСМАЛ

УУССАН БОДИС УУСГАГЧ

БОДИСЫН УУСАХ

ЧАНАР

Од цогцолбор сургуулийн химийн багш П. Даваахүү

БИД ДАРААХ АГУУЛГЫГ ЭЗЭМШВЭЛ

УУСАХ ЧАНАРЫН ТУХАЙ МЭДНЭ. ҮҮНД:

• БОДИСЫГ УСАНД УУСАХ ШИНЖ ЧАНАРААР НЬ АНГИЛАХ

• БОДИСЫН УУСАХ ЧАНАРЫГ ТОДОРХОЙЛОХ

• БОДИСЫН УУСАХ ЧАНАР ТЕМПЕРАТУРААС ХЭРХЭН ХАМААРДАГ ТУХАЙ

• УУСАХ ЧАНАРЫН МУРУЙН ТУХАЙ МЭДЭХ

АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ ДҮРЭМ• Туршилтыг зааврын дагуу эмх

цэгцтэй , нямбай хийх

• Шилэн сав, багажтай зөвхарьцах

Бодисын усанд уусах шинж,уусах чанарыг тодорхойлохтуршилт хийхдээ дээрхаюулгүй ажиллагааны дүрмийгбаримтлаарай.

БОДИСЫН УСАНД УУСАХ ШИНЖИЙГ

ТОДОРХОЙЛОХ.

Туршилт1: Ацетон, тос,

шохойноос бага хэмжээгээр (1-2

дусал) усанд уусгаж усанд

уусах шинж ямар байгаа талаар

дүгнэлт гаргаарай.

БОДИСЫН УСАНД УУСАХ ШИНЖ ЧАНАР

Үл уусдаг

Усанд уусдаг

Бага уусдаг

У

Б

Ү

Бодисын усанд уусах шинж хүснэгт Хими-1

сурах бичгийн 97-р хуудсанд байгаа.

БОДИСЫН УСАНД УУСАХ ЧАНАРЫГ

ТОДОРХОЙЛОХ

Туршилт 2: Тасалгааны температурт 200 С –д100 г усанд 9,55 г хүнсний сод уусгаж уусалтыгажиглаж дүгнэлт гаргаарай.Үүссэн уусмалыгуусмал1 гэж тэмдэглэе. Сод бүрэн ууссан уу?Уусмал1 дээр нэмж 1г сод уусгаж уусалтыгажиглая. Үүссэн уусмалыг уусмал2 гэжтэмдэглэе.

Уусмал1, уусмал2 –ыг харьцуулж альтохиолдолд ханасан уусмал үүссэн бэ?Ханасан уусмал гэж юу вэ?Туршилтыг ажиглажбодисын уусах чанарыг юу гэж тодорхойлжболох вэ?

ТУХАЙ ТЕМПЕРАТУРТ ӨГӨГДСӨН

УУСГАГЧИД БОДИС НЭМЭХЭД УУСАХГҮЙ

БОЛСОН УУСМАЛЫГ

…………… УУСМАЛ ГЭНЭ.

ТУХАЙН ТЕМПЕРАТУРТ 100 г УСАНД

УУСАЖ ХАНАСАН УУСМАЛ ҮҮСГЭЖ БУЙ

УУССАН БОДИСЫН ХЭМЖЭЭГ БОДИСЫН

............... ............... ГЭНЭ. Уусмал1 нь ханасан

уусмал бөгөөд 200 с-д хүнсний содын уусах

чанар 9,55 байна. Өөрөөр хэлбэл уусах чанар

гэдэг нь тухайн температурт 100 г усанд

бодисын хамгийн ихээр уусах хэмжээ юм.

Ханасан уусмалын массыг олбол:

mуус= mу/б +mус =9,55+100=109,55 г болно.

УУСАХ ЧАНАР

ХАНАСАН

Бодисын уусах чанар температураас хэрхэн

хамаардагийг дараах туршлагыг ажиглаж

дүгнэлт гаргаарай.

•Уусмал2-г халаахад сод бүрэн уусаж байна.

Температур нэмэгдэхэд уусах чанар яаж

өөрчлөгдсөн бэ?

•Уусах чанар температураас хамаарах

хүснэгтийг ажиглаад температур нэмэгдэх

тутам уусах чанар яаж өөрчлөгдөж байгааг

дүгнэж ярилцаарай.

УУСАХ ЧАНАР ТЕМПЕРАТУРААС

ХАМААРАХ

Бодисын нэр

Температур

00 200 400 600 800 1000

Хоолны давс

(натрийн хлорид)

35.

735.8 36.3 37.1 38.0 39.3

Хүнсний сод

(натрийн

гидрокарбонат)

6.9

39.55 12.7 16.4 20.1 23.6

Кальцийн хлорид

59.

574.5 130 137 147 159

0102030405060708090

100110120130140150160

0 20 40 60 80 100100г

ус

ан

д у

усс

ан

бо

ди

сы

н х

эм

жээ,

грам

м

Температур, градус

Уусах чанар температураас хамаарах хүснэгтийг ашиглаж содын

уусах чанарыг шугаман графикаар илэрхийлээрэй.

График байгуулахдаа х тэнхлэгийн дагуу температур, у тэнхлэгийн

дагууд 100 г усанд уусах бодисын хэмжээг дараах байдлаар

тэмдэглэж зураарай.

6.93

9.5512.7

16.4

20

23.6

0

5

10

15

20

25

30

0 20 40 60 80 100

100г

ус

ан

д у

усс

ан

бо

ди

сы

н х

эм

жээ,

грам

м

Температур, градус

Та нарын байгуулсан графиктай тохирч байгаа эсэхийг ажиглаарай.

Уусах чанар температураас хамаарахыг илэрхийлсэн муруйг (графикийг )

уусах чанарын муруй гэнэ.

Уусах чанарын муруйг ашиглаж бодисын уусах чанарыг тооцоолдог.

ГЭРИЙН ДААЛГАВАР

Хүснэгт ашиглаж хоолны давс, кальцийн

хлоридын уусах чанарын муруйг

байгуулаарай.