z tsahilgaan hemjleg

12
2.Жиших арга: а) –Дифференциал, , , , ,хоѐрын ялгааг хэмжинэ. ,,,,харьцуульж байгаа хэмжигдхүүнүүдийн хоорондын эөрөө багасах тусам х.нарийвчлал өндөрсөнө. Үр дүн үүсгүүрээс. б) Тэг арга ... жишиж байгаа багаж дээр үзүүлж байгаа үйлчлэлийг *О*-тэй тэнцүү болгоно. Үр дүн үүсгүүрийн ш/ч-аас хамаарахгүй. Хэмжих хэрэгсэлийн зохион байгуулалт ба үндсэн характеристик ... Цах.хэмж.багаж нь ямар нэг хувиргалт хийж, хэмжилтийн тухай мэдээллийн дохиог боловсруулах үүрэгтэй. Энэ дохио нь хэмжигдэхүүнтэй шууд холбоотой байна. Дохио нь хэд хэдэн хувиргалтад орж болно. Ихэнхи цахилгаан хэмжих багаж нь хэмжих хэлхээ, хэмжих механизм. тоолох төхөөрөмжөөс тогтоно. Хэмжих хэлхээ x f y хувиргалт. Дохио y нь хэмжих механизм үйлчлэл үзүүлж, багажийн хөдөлгөөнт хэсгийг эргүүлнэ. Энэ нь ихэвчлэн пүршний тусламжтайгаар үүсгэх эсрэг үйлчлэлтэй тэнцүү болтол үргэлжилнэ. Эргүүлэх үйлчлэл багатай багажуудад уян харимхай татлага болон зүүлт хэрэглэнэ. Багажийн эргэлдэх хэсэг нь голд бэхлэгдэн хоногт сууна. Энд үрэлтийг багасгахын тулд голыг шовхолж, улыг сайтар өнгөлөгдсөн чулуу болон гуулиар хийнэ. Техникийн багажууд жирийн хуваарь, зэв хэлбэрийн зүү, илүү нарийн багажууд тольт хуваарь, хутга хэлбэрийн зүүтэй. Эргэлдэх момент бага тохиолдолд гэрлэн заагуур ашиглана ... Сүүлийн үед цифрэн тоологч ашиглах болжээ. Тайвшруулах - хуваариіін уртын 1% - с илүүгүй хэлбэлзэх, 4с-ээс богино хугацаанд Агаарын, соронзон индукцийн, шингэний Лекц 2 Хэмжих хэрэгслийн үндсэн үзүүлэлтүүд Ихэвчлэн дараах төрлийн (х.хэрэгслийн) характеристикуудыг ашиглана. 1. Хувиргах функц 2. Мэдрэмж 3. Хэмжих хязгаар 4. Ажиллах давтамж 5. Статик ба динамик алдаа 6. Чадал 7. Оролтын эсэргүүцэл (инпеданс) 8. Түргэн 9. Тайвшрах 10. Найдвар 1. Хувиргах функц x f y хамгийн энгийн шулуун хуваарь. график, таблиц. 2. Мэдрэмж, мэдрэмжийн босго: x y S x / . Мэдрэмж тогтмол багажийн хуваарь жигд. Дамжуулах, хувиргах, өсгөх коэффициент гэж нэрлэх нь бий. Мэдрэмжийн босго - y үүсгэх min x гадны нөлөө, хугацаа, хэмжигдэхүүн зэргээс хамаарна. 10 -8 В, 10 -16 А 3. Хэмжих хязгаар: хэмжих дээд ба доод хязгаарын хоорондын утга. (алдаа норм дотор) 4.Ажиллах Давтамж; Хэвийн ажиллах чадвараа хадгалж чадах 5. Чадал. www.zaluu.com www.zaluu.com

Upload: bayar-jargal

Post on 21-Apr-2015

994 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: z tsahilgaan hemjleg

2.Жиших арга: а) –Дифференциал, , , , ,хоѐрын ялгааг хэмжинэ. ,,,,харьцуульж байгаа хэмжигдхүүнүүдийн хоорондын эөрөө багасах тусам х.нарийвчлал өндөрсөнө. Үр дүн үүсгүүрээс. б) Тэг арга ... жишиж байгаа багаж дээр үзүүлж байгаа үйлчлэлийг *О*-тэй тэнцүү болгоно. Үр дүн үүсгүүрийн ш/ч-аас хамаарахгүй.

Хэмжих хэрэгсэлийн зохион байгуулалт ба үндсэн характеристик ... Цах.хэмж.багаж нь ямар нэг хувиргалт хийж, хэмжилтийн тухай мэдээллийн дохиог боловсруулах үүрэгтэй. Энэ дохио нь хэмжигдэхүүнтэй шууд холбоотой байна. Дохио нь хэд хэдэн хувиргалтад орж болно. Ихэнхи цахилгаан хэмжих багаж нь хэмжих хэлхээ, хэмжих

механизм. тоолох төхөөрөмжөөс тогтоно. Хэмжих хэлхээ xfy хувиргалт. Дохио y нь хэмжих

механизм үйлчлэл үзүүлж, багажийн хөдөлгөөнт хэсгийг эргүүлнэ. Энэ нь ихэвчлэн пүршний тусламжтайгаар үүсгэх эсрэг үйлчлэлтэй тэнцүү болтол үргэлжилнэ. Эргүүлэх үйлчлэл багатай багажуудад уян харимхай татлага болон зүүлт хэрэглэнэ. Багажийн эргэлдэх хэсэг нь голд бэхлэгдэн хоногт сууна. Энд үрэлтийг багасгахын тулд голыг шовхолж, улыг сайтар өнгөлөгдсөн чулуу болон гуулиар хийнэ. Техникийн багажууд жирийн хуваарь, зэв хэлбэрийн зүү, илүү нарийн багажууд тольт хуваарь, хутга хэлбэрийн зүүтэй. Эргэлдэх момент бага тохиолдолд гэрлэн заагуур

ашиглана ... Сүүлийн үед цифрэн тоологч ашиглах болжээ. Тайвшруулах - хуваариіін уртын 1% -с илүүгүй хэлбэлзэх, 4с-ээс богино хугацаанд Агаарын, соронзон индукцийн, шингэний Лекц 2

Хэмжих хэрэгслийн үндсэн үзүүлэлтүүд

Ихэвчлэн дараах төрлийн (х.хэрэгслийн) характеристикуудыг ашиглана. 1. Хувиргах функц 2. Мэдрэмж 3. Хэмжих хязгаар 4. Ажиллах давтамж 5. Статик ба динамик алдаа 6. Чадал 7. Оролтын эсэргүүцэл (инпеданс) 8. Түргэн 9. Тайвшрах 10. Найдвар

1. Хувиргах функц xfy хамгийн энгийн шулуун хуваарь. график, таблиц.

2. Мэдрэмж, мэдрэмжийн босго: xySx / . Мэдрэмж тогтмол багажийн хуваарь жигд.

Дамжуулах, хувиргах, өсгөх коэффициент гэж нэрлэх нь бий. Мэдрэмжийн босго - y үүсгэх

min x гадны нөлөө, хугацаа, хэмжигдэхүүн зэргээс хамаарна. 10-8 В, 10-16 А

3. Хэмжих хязгаар: хэмжих дээд ба доод хязгаарын хоорондын утга. (алдаа норм дотор) 4.Ажиллах Давтамж; Хэвийн ажиллах чадвараа хадгалж чадах 5. Чадал.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 2: z tsahilgaan hemjleg

6. Оролтын эсэргүүцэл (инпеданс ): Ажиллах зарчим, зориулалтг, хэмжих хязгаараас хамааран 10-15- 15 Вт, Хэмжилт хийх хэлхээнд нөлөө үзүүлэх учир. 7. Тайвшрах хугацаа: хуваарийн уртын 1% -с илүүгүй хэлбэлзэх, 4с-ээс бага 8. Түргэн ажиллагаа: нэгж хугацаанд хэмжих хэмжилтийн тоо. ~ & Найдвар: Тодорхой нөхцөл байдалд, ямар нэг хугацааны туршид өгөгдсөн ШИНЖ чанараа хадгалж чадах чадвар. Магадлал Т хугацааны ТУРШІІД азцаагүй ажиллах ~ Алдаа нь багажийг тодорхойлох үндсэн үзуулэлтүудийн НЭГ ЮМ. ХЭМЖИЛТИЙН утга дийпэнх тохиолдолд ХЭМЖIIГДХүүний бодит Y1TJac ЗӨРӨӨТЭЙ байдаг. Үүнийг ХЭМЖИЛТИЙН алдаа гэж ойлгоно. Алдаа нь багажийн болон аргын УУДЭЛТЭЙ байж болно. МӨН абсолют, харьцангуй, шилжүүлсэн алдаа ГЭСЭН ойлголтууд бий .: Бодит алдаа- хэмжигдкуүний бодит утга, ХЭМЖIІJlТИЙН заалтын ХООРОНДЫН зөрүү. ,d-=.ra ЭСВЭЛ ,d=.x (а-Ъх). а- адднтив, Ьх - мультиплнкатив. Харьцангуй алдаа - абсолют алдааг хэмжигдхуүний бодит утгад хврьцуулна. б•(!J/х)•1О0% . Шилжүүлсэн алдаа - бодит алдааг ХЭМЖИХ хязгаар болон туүний нийлбэрт (хоѐр тийш заадаг багажид) эсвэл ХЭВИЙн у-гтад (ж нь 45 - 55 ГЦ ХЭМЖІІХ хязгаартай багажид 50 Гц -ийн Хэвийн утга) харьцуупна. б•(!J/хнУ•1О0% . Үүнээс гадна алдааг статик (ХЭМЖІІГДХУУНІІЙ ӨӨРЧЛӨJlТӨД тогтмол} ба дннамик (хэмжигдхүүний өөрчлөлтөд тогтмол бус) гэж ялгана. Алдааны өөрчлөгдөх байдлаар нь системтэй (ямар нэг хуулиар өөрчлөгдөх болон тогтмол) болон тохиолдлын. Үүсэх нөхцлөөр нь үндсэн (хэвийн нөхцөл дэх багажийн алдаа) болон нэмэлт (хэвийн нэхцлүүд ямар нэг байдлаар алдагдсан үеийн) алдаа. Багажнйн зөвшөөрөгдөх хамгийн их үндсэн харьцангуй алдааг нарийвчлан (к.ласс тсчносги) гэж нзрлэх ба багаж бүрт ТЭМДЭГJlЭГДСЭН байна. Вариаци - хэмжигдхууний нэг утганд баг-ажийн заах зааJlТУУДЫН хамгийн зөрүү. "' ЭНЭ нь ойролцоогоор үралтээс уусэх алдаанаас 2 дахин их байна. Цахилгаан хэмжлэгийн багажуудын болон тэдгээрт хэрэглэгдэх тэмдэглэгээ Лекц3 Соронзон цахилгаан систем. Соронэон цахилгаан системийн амперметр ба вольтметр. Соронзон цахилгаан тоолуур Тогтмол соронзон ба ороомгоор гүйх гүЙДЛНЙН харилцан үйлчлэлийн улмаас хэмжих механиэмын хөдөлгөөнт хэсэг ШИJlЖIlJIТ ХИЙНЭ. Ихэвчлэн ороомог НЬ хөдөлгөөнтэй (жин багатай) хийгддэг . ..j Зураг З.l-д .0. соронзангийн туйлуудын -гөгсгөл болон цилиндрийн завсарт НЭГ төрлийн соронзон орон үуснэ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 3: z tsahilgaan hemjleg

Тогтмол соронзонг Ni(Fe) - АІ -Со -ийн хайлшаар хийснээр агаарын 3<1ВСрЫlt соронзон орны

ИНДУКЦЫН хэмЖЭЭГ 0.2 - 0.3 Т ХҮРІ'ЭЖ болдог байна. зэс болон хөнгөнцагаан ороомог (d-O.02+0.2 ММ) юм. Тулгуурт суух 2 хагас гол жаазанп бэхлэгдэнэ. Хагас голын НЭГЭНд цагираг хэлбэрийн ПУРШННЙ дотор үзуүр, заагч эүу болон -гэнцүүлэгч ачаа бэхлэгдэнэ. Жаазны оросмгсср гүйх гүйдэл (З.2-р зураг) нь агаарын завсар дахь соронзон ОРОНТОЙ харилцан үйлчлаяд орж, жаазанд үйлчлэх цахилгаан соронзон (амперийн) хүч F үүснэ. Энэ ХҮЧИНll момент нь жааэыг эрrүyлнэ. Цахилгаан СОРОli30Н хүч

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 4: z tsahilgaan hemjleg

м = 2Fb / 2 = IВl.vb = 18Sш, (3.2) энд 1 - жаазаар гүйх гүйдэл: В - агаарын завсар дахь соронзон ИНДУКЦ; 1- жаазны талын урт (идэвхитэй хэсгийн); Ь - жаазны өргөн; w - жаааны ороомгийн сроодсын тоо; 8 -= ІЬ• жаазны идэвхитэй хэсгийн талбай. Энэ эргуулэх моментийн УЙЛЧJl<JЛЭЭР жааэ эргэж, эсрэг үйлчлэгч моментийн хэмжээтэй тэнцүү болсон тохиолдолд ТЭНЦВЭрт байдалд орно. Ихэнх ТӨРЛИЙН эүү-г багажинд эсрэг УЙЛЧJlЭГЧ моментийг пуршээр, харин бага ХЭМЖЭЭНІІЙ момеНТIІГIГ уян харимхай -гууэан татлага болон зүүлтэд хөдөлгөөнт хэсгийг бэхлэх замаар үүсгэнэ. Эсрэг уЙлч.IJЭГЧ моментийн хэмжээ нь ХӨДӨЛГӨӨНТ хэсгийн эргэх өнцөг-гэй шууд хамааралтай байна. М,., = Da (3.3) ЭНД D - тухайн багажийн хувьд тог-тмол, ХУВИЙН эсрэг УЙJJЧJlЭГЧ r.1OMeH'l'. Жаазыг тэнцвэрг орох НӨХЦJшйг бичвэл: JBSw = Da болох ба эндээс ХӨДӨ:ІГ'ӨӨНТ ХЭСІ'"ІІЙН эргах өнцөг: BSw a=пJ=S,J (3А) гүйцлээс. шууд хамааралтай болох нь харагдана. ИЙМД энэ ТӨРЛІІЙН системийн багажууцын хуваарь жигд байна. (8,- гүйдвнйн мэдрэмж.) Гүйдлийг хөдөлгөөнт хэсгийн эргэх өнцгөөр -годорхойлбол: 1 ' J =-а =С/а (3.5) S, БО:JНQ. Энд С, - багажийн гуйдлийн тогтмол. Зарим тохиолдолд багажийн мвдрэмжийг агаарын эавсар дахь СОРОI!ЗОН ННДУКЦЬІн хэмжээг ӨӨРЧЛӨН тохируулж болдог. Энэ зорилгоор соронзон шун-гыг (3.1-1' зураг, 8 хар) ХӨДӨЛГӨНӨ. Ингэснээр соронзон шунтны соронзон ЭСЭР1"ууЦЭ:І ӨӨРЧЛӨГДӨН, улмаар туүний зэрэгцээ хэлхээ болох агаарын завсраар өнгөрөх соронэои УРСГаІlЬІН хэмжээ МӨН ихсэх буюу багасна. Жаазаар гүйдэл гүйх үед 1УҮнд унах ХУЧДЭJl НЬ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 5: z tsahilgaan hemjleg

хамааралтай тул ХУЧДЭЛІІЙГ гүйдлийн МӨН адилаар ХЭМЖI1Ж болно. Багажийн хүчдзлийн тогтмол нь: Тайвшруулахад тусгай ТӨХӨӨРӨМЖ хэрэглэхгүй. Жааэ өөрөө -гайвшруулагчийн YYPГI,I~Г гүйцэтгэнэ. Учир нь жааз соронзон оронд ХӨДӨЛГӨӨН хшіхэд ТүүНД үүсэх ІІНДУКЦИЙН Ц.Х.х нь туүний хөдөлгөөнийг саятуулах үйлчилгээ ҮЗҮҮЛНЭ. Цахилгаан СОРОН30Н системийн ХЭМЖІІХ меХaJШЗМЫН ороомгоор хувьсех гүйцэл гүйхэд үүсэх момент: Эргэлдэх хэсэг инерц ихтэй, түүний хувийн хэлбэлэлийн давтамжийн уе ІІХ (ойролцоогоор 1 с орчим байдаг) учир моментийн хэмжээг үеийн дундажнар тодорхойлно. Үүнээс үзэхэд гүйдзп СИНУCJІЭГ тохиолдолд үеийн дундаж момент тэгтэй тэнцүү байх нь. Иймд ѐагажийн заалт -гэгтэй тэнцүү байна. Харин ороомо гт ГУЙ;І,.'ІІ!ЙН улмаас халалт явагдана. 10 гц хүртэл давтамжтай ryйдэл гүйхэд хөдөлгөөнт хэсэг НЬ гүйдэлтэй ижил давтамжтай CaВJ1aH хөдлөх ба түүний далайц нь давтамжаасаа хамаардаг. Соронзон цахилгаан хэмжих механизмын хийц нь олон янз бий.

3.3-р зургийи о-д сороизоиг жаазны дотор талд байрлуулсан байна. Энэ нь соронзон орны энергийг илүү сайн ашиглах боломж олгох ба жижиг овортой багаж хийхэд хэрэглэнэ Хөдөлгөөнт соронэонтой хэмжих механизмыг З.4-р зурагт узүу.rэв 1¬хөдөлгөөнт соронэон, 2- эргэх тэнхлэг, з- үл хөдлөх ороомог, 4-эсрэг уl"UlЧЛЭХ пурщ 5- тайвшруулагч хөигөн цагаан бортого (соронэон хөдлөхөд IfНДУКЦЫН ryЙДЭJl 'ГООрМОСЛ0Х үйлчилгээ үзүүлнэ), б-экран (гадны соронзон ОрНООС хамгаална). Орчны температурын өөрчлөлт дараах нөлөэг үзүүлнэ. Температур ІІХСЭХЭД цагираг nүршний буюу татлаганы ЭСЭРIl'Үцэх момент (Іоас-д 0.3-0.4%) 60.'1ОН соронзонгийн урсгал (lО"С-д 0.2-0.3%) буурна. Бие биенийхээ үйлчлэлийг сулруулна. Температур өсөхөд ороомгийн ЭСЭРІІ'ҮЦЭЛ өсөх (Іоас-д 4%) бөгөөд багажийн заалтад 1\IЭДЭГДЭХУЙЦ өөрчлөлт оруулж болно . .J . Соронзон цахилгаан механизмуудыг төрөл бүрийн шупуггагч, ХУВIlРГ'Н'чr!, :':1;'1 хамтаар хувьсах rуйДJ1ИЙН хэлхээнд хэмжилт хийхэд ашигланаJ ~~. Логометр ГЭЖ нэрлэгдэх багажид (З.5-р зураг) нэг тэнхпэгт хатуу бэхчэгдсэн 2 ОРООМОГ байна. Ямар нэг nүрш байхгуй, ороомгуудад гүйцлийг маш зоө:rон дамжуулагчаар өгөх учир жирийн үед погометрийн хөцөлгоөнт л іСЭГ HL l' ын байрлвлд 'ГЭНЦВЭРТЭЙ байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 6: z tsahilgaan hemjleg

Логометрийн агаарын завсар дахь ИНДУКЦЫН хэмжээ нь харилцан адилгүй байхаар хийнэ. Ө.Х BJ"'"!J(a), B2-h(a) хамаарлууд тогтмол бус байна. Энд: В1. Н.: -НЭ!' хоѐрдугаар ороамІУУДЫН орших цэгийн ИНдУКЦ; а - "0" заалтаас хөдөлгөөнт хэсгийн ШШІЖИХ ӨНЦӨГ. ОРООМІУУдаар /1' I:J ГУЙДЛУҮд гүйхэд хөдөлгөөнт ХЭСЭГ тэнцвэрт орох НӨХЦӨЛ ХttДӨЛГӨӨНТ хэсгийн эргэх өнцөг нь жааэнуудаар гүйх гуйдлуудийн харьцаагаар тоцорхойлогцоно. ИЙМ багажийг логометр гэнэ Соронзон цахилгаан механиэмын давуу талууд нь өөрийн соронэон орон хүчтэй учир өндөр мэдрэмжтэй (5 хувъ/мкА); хэрэглэх чадал бага, гадны соронзон орон бага, цахилгаан орон огт нөлөөлөхryй; хэрэглэгдэх материалууцын чанартай холбоотой а-!(!) хамаарал НЬ шулуун, ТОГ1'IJОРТОЙ. Сул тал: хийц хунд; өртөг өндөр; хэт ачаалал даах нь ~1YY (дамжуулагч нарийн); зөвхөн тогтмол гүйдэл мэдрэнэ. Амперметрүүдэд хэмжнх механизмийг Х3JIХЗЗИД шууд (30 мА ХҮР'ГЭЛ гүйдлийг) ба шунтаар холѐоно. Ороомгийн эсэрryyцэл температураас хамаарч ӨӨРЧ . .ІІӨГДӨХ талаар бид дээр дурьдсан. Шунттүй багажинд үүнээс алдаа гарахгүй. ҮЧIlР нь багажийн заалт ryйдлийн хэмжээнээс Л хамаарна. Харин шун-гтай багажид ryЙДЛИЙН хэрхэн куваарилагдахаас алдаа гарна. Алдааг температурын саармагжуулалт хийснээр fI\rvnvvnu:I Лекц 4 Цахилгаан соронэон систем. Цахичгаан соронзон системийн амперметр ба вольтметр Үл хөдлөх ороомгиин соронзон урсгалтай нэг буюу хэд хэдэн ферросоронзон эүрхэвч харилцан ҮЙлчилж ажиллана. Хавтгай, дугуй болон бнтүү зүрхэвч-гэй хийцүуд илүү ХЭРЭГЛЭГДЭНЭ

•р зураг. Цахилгаан соронзон хэмжих механизмууд 4.1-p зургийн а, б•д хавтгай эүрхэвчтэй, ө-ц дугуй ЗУРХЭВЧ1'ЭЙ, г-д битүү зурхэвчтэй цахилгаан соронзон хэмжих механизмийг үзүүлжээ. Хавтгай зүрхэвчтэй механизм нь (4.1.а) ороомог 1, ферросоронзон эүрхэвч, эргэх тэнхлэгээс TorTOHO. Эсрэг үйлчлэх хүч нь пүрш болон татлага, тайвшрууиагч нь соронзон IIНДУКЦlIЙН болон ШИНГЭНИЙ хийцтэй байна. Дугуй зүрхэвчтэй механизмийн үл ХӨД.ІІӨХ ХЭСЭГ нь ороомог А, түүний дотор байрлах ган зүрхэвч NS -зэс -гсгтонс. ТЭНХЛЗГ'І' зүрхэвч N1 SJ, эсрэг ачав П. заагч эүу, цагираг пүрш, соронэон ИНДУКЦИЙН тайвшруулагчийн сектор Г бэх.гIЭГДЭНЭ. Ороомгоор гүйдэл гүйхэд үл XӨДJIӨX ба хөдлөх эүрхэвчүүд СОРОНЗJlОГДОН. түJlХЭЛЦЭНЗ. Битүү зүрхэвчтэй механиэмийн хөдөлгөөнт зүрхэвч 2 НЬ соронэонгийн 'ІУІUlУУДЫН 4,5 хоорондын агаарын завсарт байрлана. Тайвшруулагч шингэний.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 7: z tsahilgaan hemjleg

Ороомгоор гүйцэл ГҮЙХЭД зүрхэвч татагцана. Энэ үед хийгдсэн механик ажил НЬ үндсэндээ соронэон орны энерги БОЛОI-І хадгалагдана. dL/da харьцаа НЬ эүрхэвчний Хөдөлгөөнт ХЭСЭГ тэнцвэрт ороход 4.3.с үзэхэд багажийн заах өнцөг НЬ гүйдлийн квадраттай хамааралтай байна. ИЙМД багажийн хуваарь жигд бус байна. Зүрхэөчийн хэлбэр болон 1УҮННЙ байрлалыг оновчтой байрлууленаар dL/da 4(а) хамаарлыг янз бүрээр гарган авч болно. Ингэснээр баг-ажийн хамжих хязгаарын 15-20%•c эхлэн ЖНГД хуваарнйг гарган авч болно. Эхлэл ийн цэгийг багажин дээр хар цэгээр тамдэглэнэ. Ороомгоор тогтмол гүйдэл гүйх үед эргэх момен-гийг үеийн дундажаар ТОДОРХОЙJІНО. Эргэх ӨНЦӨГ үйлчпэгч утгын квадраттай шууд хамааралтай Цахилгаан соронэон логометр нь хоѐр ороомогтой, хоѐр зүрхэвчтэй. 3УРХЭВЧУУД НЭГ ГОЛ дээр суух бөгөөд ороомгуудаар гүйцэл гүйхэц ТЭДІ'ЭЭРТ үүсэх момент нь эсрэг чиглэлтэй байна. Эдгээр моментууд тэнцсэн ТОXlIOЛДО:Щ багаж заана. Цахилгаан соронзон логометрийг хувьсах гүйдлнйн давтамж, фазын зөрүү, багтаамжийг ХЭМЖИХЭД ашиглана. өргөн бус Цахилгаан соронзон мехаНIІЗМЫН (битүү зүрхэвчтэйгээс бусад) соронзон урсгал нь агаараар их дамжих учир сороизон орон сул байдаг. ИЙМД гадны соронэсн орны НӨЛӨӨНД орох нь ИХ. Үүнээс хамгаалах зорилгоор экран болон аста-шк хнйц ашиглана. Экран нь соронзон дамжуулах чанар өндөртэй ферросоронэон арьс бөгөөд түүн дотор хэмжнх механизмыг байрлуулна. Хэд хэдэн экран хэрэглэж болно. БІІТҮҮ ЗУРХЭВЧТЭЙ механизмд экран ХЭРЭГЛЭХ шаардлагагүй. Астатик хийцийн хувьд нэг гол бэхяэгцсэн 2 эурхэвч байх бөгөөд тэдгээр нь хоорондоо цуваа холбогдсон хоѐр ороомогт тус тус байряана. Эдгээр ОРООМГIІJlН ХIІЙц, хэлбэр нь адил байх бөгөөд 'ГЭДГЭЭРllі!Н соронзон урсгал нь эсрэг ЧlІг.ТIЭЛ'I'э!і байхаар ороогдоно. Гадны соронзон орон нөлөөлөх үед нэг ороомгніін ~10MeHT ихсэн нөгөөгийн моменз- буурдаг 1уЛ ННЙТ үllЛЧЛЭЛ нь өөрчлөгддөггүй байна. Хивц ХүНД болдог сул талтай. ~ ~ахШlгааfi механиэмын давуу тал: хувьсах ба тогтмол гүйцэлц хэрэглэх боломжтой, хийц хялбар, өртөг бага, хэт ачаалая даах чадвар өндөр, найдвартай ажиллагаа, Сул тал: хуваарь жигд бус, гадны соронзон орон нөлөөлдөг. хэрэглэх Чз..'JД:І их, мэдрэмж ба:! .:м \O.~ Am"-ермo:rР.1ШДbТМ.O'rР Амперметрийг хэмжих ХЭJlХЭЭН.ц шууд хслбоно. ЩИТНИЙ амперметрүүд нь нэг ХЭМЖІІХ хязгаартай (нарнйвччал 1.0), зөөврийн ОЛОН хязгаартай байж болно. ОроаМГIІЙН секцүүцийг цуваа болон 'Зэрэгцээ холбон хэмжих хязгаарыг СОЛі1НQ. Хувьсех ГУЙ)..l.llНЙн хэлхээнд гүіі.ЦJІIІЙН ТРЭНСфОР1l1<l'IОРh!Н хамтаар хэрэглэнэ. Тогтмол гүйдлийн ХЭЛХЭЭНД ЗУРХЭВЧІІІІ дэх гистерезисийн ҮЗЭГДЭЛllі!н улмаас гүйдлийг ӨСГӨХ, бууруулахад заалт өөр байдаг. Хувьсах I'ҮЙд.'IНЙН ХЭ.'ІХЭЭІЦ 1УРХЭВЧ болон бусад металл хийц дэх хуйяарсан гүйдлнйн улмаас алдаа гарна. МӨН OH;J,OP нарийвчлантай амлерметрүүдэд -гемпературын өөрчлөлтоөс пүршний уян Х<\Т<НІ чанарт ӨӨРЧЛӨЛТ ОРЖ алдаа үүсгэнэ. Вольтметрт ХЭМЖІІХ механизм тог-тмол эсэргүүцэн цувуулан холбонс . . ХЭМЖИХ хязгаарийг НЭМЭЛТ ЭСЭРГҮҮЦЭЛ болон хүчдэлніін трасформаторын тусламжтайгаар ӨӨРЧИЛНӨ. Вольт-метрийн ХӨДӨЛГӨӨНТ хэсгийн ЭР"ЭХ өНЦӨГ 111> байна. z- ороомог болон НЭМЭЛТ эсэргүүцлүүдийн ннііт ЭСЭрl'УУЦЭ:!. Вольтметрийн температурын алдаа өндөр байдаг. ЭНЭ нь нэмэлт ЭСЭРГҮҮЦЭЛТЭЙ холбоотой. ХУЧДЭJ1 ӨӨРЧJlӨГДӨӨГУЙ байхад Z ЭСЭРГУүЦ.ilIiЙН ХЭМЖЭЭ өөрчлөгдсөнөөс ГҮЙДJIИИИ ХЭМЖЭЭ өөрчлөгцөж, багажийн эаапт өөр болж БОJJНО. МӨН давтамжаас Z ЭСЭРIl'Үц.пиЙн хэмжээ хамаарч ӨӨРЧJIӨГДДӨГ. Лекц 5. Цахилгаан ба СОРОНЭQН динамик СIІС1'ем. АмпеРМе'IР, вольтметр, ва-г-гметр. Цахилгаан динамик тоонуур.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 8: z tsahilgaan hemjleg

Үл хөдлөх 1 (5.1-р зураг) ба хөдөлгөөнт 2 ороомгуудаар rүйх гүйцлүүдийн үүсгэх СОРОliЗОН ОРНУУДЫН харилцан УЙЛЧЛЭЛJlіlН үндсэн дээр ажиллана.

5.1-р зураг. Цахилгаан динаэ .. іик механизм ХӨДӨЛГӨӨНТ ОРОйМОГ НЬ гол буюу та-гхагацд бэх..'IЭГ;.J,СЭН, У.ІІ ХӨД'ЮХ ороомог дотор эргэж хөдлөх бnJiОМЖТОЙ, и1<эвчлэн каркасгүй, зэс ба хөнгөнцагаан OPOO;J.CYY.J. байна. Ороомгууцаар ryйдэл гуйх үед 1'ЭДI'ЭЭРllіін СОРОНЗОlf урсгалуудыг даВХЦУУ:Іі1Х ЭРСМЭЛЗJJЭJlТЭЙ цахилгаан динамик хүч үүснэ. Үл ХӨД)ІӨХ ороомог нь ГОЛ '['ӨЛОВ хоосонцоо агаарын завсартай хоѐр ИЖ!!:! хэсгээс хнйгдэиэ. Ингэснээр соронзон орны хэлбэр ЗаВ, тэнхлэгийн б~:Г!IJ.J;,:J ТОХИРОМЖТОЙ болдог. Хөдөлгөөнт ороомог-г гүйдлпйг пүршээр АГНӨ. ЗУУН БО:ЮJJ гэрлэн эаагч ашиглана. Агаарын, СОрОН30Н I1НДУКЦJfіін 'гаіівшруулагч ХЭРЭГ.!JЗJlЭ Ороомгуудаар ГҮЙДЭЛ гүйснээр хопөлгөөнт ХЗСЭІ' ШJ!.IJЖІІЖ дараах Ц;L'(I!.JГ:ШI! соронзон энеРГIІ хадгалагдана. W, =~L,J; +~L,J: +М"/,I" ЭНД 1],12 - ороомгуудаар гүйх ryйдэл; LJ, Lz - ороомгууцын индукцлач, МІ2 - ОРООМІУУд.I>ІН харилцан ШI;Цукц.'IЭЛ. ЭНДЭЭС үзэхэд эргүүлэх момент нь ороомгуудаар гүйх гүйцлүүд болон ХӨДЛӨХ ороомгийн байршлаас (DMI2/da) хамаарна. DML2/da =Ла) хамаарлыг ТО!~І'МОЛ гэж ТООЦВОЛ: пуршний үйлчлэлээр зүу хөдөлгөөнгүй байрланд ороход болно. Хөдөлгөөнт ХЭСГИЙН шилжих өнцөг НЬ ороомгоор гүйх ГУЙДЛУҮДНЙН үржвэрээс шууд хамаарна. .• Ороомгуудаар il=I,,,.siиwt, il::11,,~i11(W(.(p) хувьсах гүіlДЛҮҮД гүйх үед үйлчлэх моментийн дундаж утгыг тодорхойибол Хувьсах гүйдлийн ХЭЛХЭЭНД цахилгаан динамик механизмийн хөдөлгөөнт хэсгийн ШИЛЖИХ ӨНЦӨГ НЬ гүйдлүудийн үйлчлэгч уттуудын уржвэр болон ТЭДГЭЭРІІЙН фазын ЭӨРУУНИЙ косинусын УРЖВЭРТЭЙ шууд хамааралтай байна. Энэ нь цахилгаан динамик механизмийг зөвхөн гүйдач күчдэиийг төдийгүй бусад олои хэмжиrдхүунийr хэмжихэд ашиrлах боломж олrоно. Ж нь давтамж, чадал, фаз .. Цахилгаан динамик механиэмын өөрийн соронзон ОрОН сул учир гадны соронзон орны нөлөө их. ИЙМД экран болон астатик хийц хэрэrлэнэ. Астатик хийцийr 5.2•р зураrт үзүүлэв. Энэ механиэмийн үндсэн давуу тал нь тогтмол ба хувьсах: ГУЙДЭЛД өндөр нарийвчлалтай. тогтвортой (шинж чанараа хадrалан) ажилладаr чанар юм. /зүрхэвчгүй учир rиетерезис, хуйларсан гүйдэл үгүй/ Гэвч соронзон цахилгаан механизмаас бага мэдрэмжтэй, ХЭРЭІ'ЛЭХ чадал өндөр. Мөн хэт ачаалав даах нь муу, хийц нарийн, өртөг өндөр. /сороизон ОРОН сул учир хөдөлгөөнт хэсгийн масс, УРЭІІТИЙГ бууруулах .. ./

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 9: z tsahilgaan hemjleg

Ссронзон ~ хэмжнх механизм НЬ цахилгаан динамик механизмаас үл хөдлөх орсомог НЬ сороизон дамжуулах ЗҮРХЭВЧТЭЙ байдгаараа ялгаатай (S.3-p зураг). Энэ тохиолдолд соронзон орои, улмаар эргүүлэх момент их хүчтэй болно. Ороомгийн с.х.х-г бууруулах БОJ!ОМЖ олдсоноор баг<tЖНIIН хэрэглэх чадлыг бууруулна, Гадны соронзон орны нөлөөнөөс ЗУРХЭВЧ хамгаална. ГЭВЧ гистерезис, хуйларсан гуll:t.•!IІЙН алдаа ихсэнэ. ЦaxJLТ1гaaH динамик баг-ажнаас нариивч.та г муутай.

5.3.р зургийн б,в -д хоѐр болон гурван злемен-ггэй мсхаНН:;МIIІ!1 '(i1''I.i"JВ Хөдлөх орсомгууц НЬ нэг голд сууна. Эргүүлэх момент нь үл хөдлөх ѐа XO;J,O:I!"();JH"J' ХОС ороомог бүрийн үүсгэх моментууцын ЮIІ~\.ТJбэртэЙ тэнцүү байна. и' .ЦІшаМI~~,LХI~;I~~I~;:С']'Р'J(,а '1:1 l•~)lif!!i Ii~~ Н . ~ ороомог дотор баирлах ХЩіj)()hl,,(! f Н2 1 тодорхой өнцөг үүсгэн Х.1'і•УУ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 10: z tsahilgaan hemjleg

А' 5 ,.... холбогдсон хоѐр ороомог байна. А • •• 1, '- ~CD.Jfl ЛОГО"метрніін ХfJДӨЛГӨО;IТ ХЭСГIІ~1і f~, хазаих ОIЩӨ}' нь ХОП,:!ӨХ ОРОО.\II'I!ІІН п, я, І,СЗSf, IJ ГУ~ДJlУҮННЙН үл XO,J,JJOX ОРОО!'.!!'!!!!Н 5.4-р зураг. Цахилгаан цинамик системийн ::~~~(~~:aHaac ~~;~\lapl!a. СОРО!іЗОil цинамик мехаНlІзМIІUГ XY1)l,l1\ !yil;J..TII!iIH самбарыи (\()'ІОІ! багажид ХЭРЭГЛЭХЭЭС гадна ӨӨРӨО БИЧJlГЧ б'l"<.ІЖУУ~Р;t өрГОН ХЭР::j['•Т;;ІJ!;" Лекц6 ИНДУКЦНЙН ХЭМЖИХ механиэмуудад хөдөлгөөнт хэсгийн ШШІЖИЛТ нь хувьсах соронэон урсгал, ХӨДӨЛГӨӨНТ хэсэг ДЭХ зээрэнцэrт үүсэх гуйдэлтэй харилцан УЙЛЧИЛСНI1Й дүнд явагдана. Эргах гэнхпэгт БЭХJlЭГДСЭН (б.l-р зураг) ХӨНГӨН цагаан зэарэнцэг Д НЬ А ба Б цахилгаан ссронэонгуудын завсарт байрчана. Ороомгуудаар хоорондоо \11 фаэын зөрүүтэй хувьсах !'УI!ХІУҮД гуйхэд гүliЩIҮУДТЭЙГЭЭ фазаараа ТОХНРОХ ссронзон урсгаиууц үуснэ. Эдгээр соронзон урсгалнар фазаараа 900 хоцрох ц.х.х-үүд ХӨНГӨН цагаан аээрэнцэг-г ІІНДУКUJJЭГДЭНЭ. Энэ ц.х.х-нүүдиин үйлччэлээр ХӨНГӨН цагаан ЗЭЭРЭНЦЭГ''Г хуйпарсан гүйдлүүд гүйнэ. ЗЭЭРЭНЦЭГВЙН ІІНДУКЦ бага тул гүйдлүүц ц.х.х-тэйт-ээ фазаараа таарна. Хуйларсан ГУЙДЛУУД соронэон урсгалтай харилцан УІІJlЧIIЛЖ, эргүүлэх моментүуд УУСlJэj)дгээр моментуудын ДУНДаж утга:

6 Нэгдүгээр ороомгийг цуваа, нөгөө ороомгийг зэрэгцээ холбож орхивол

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 11: z tsahilgaan hemjleg

ф." = k;I,; ф., = k;I, = k; ~, байна. Qроом;ийн дамжуулаrчийн идэвхитэй ЭСЭРГУУU,llийг тооцохгүй бол:

Иймд ІІНДУКЦИЙН механизмын эргүүпэх MOMt:HT нь чадалтай шууд хамааралтай байна. lfI + гр::. 900 НӨХl..І/ІиЙг хангахын ТYJIД f3 >90" байх шаардлагатай. Энэ нөхцлийг ажлын бус ФL урсгалаар хангана. а[ апдагдлын өнцөг тохируупснаар lfI + rp :::; 900 нөХЦJIИЙГ хангана. а! өнш-нйг богино холбогдсон ороодсын тоогоор 7 багцаа, 8 эсэргүүцлийн хэмжээгээр нарийн тохируулна. Тоормослох момент үүсгэж, зээрэицэгийн ЭРГЭЛ'І'ИЙГ ТОГТМОЛ байлгахын тулд тогтмол соронэон 6-г ашиглана, ТОГТМОЛ соронзонгийн ОРНООС үүсэх ц.х.х-ний хэмжээ нь зээрэнцэгийн эргэлтийн хурдтай шууд хамааралтай байна. Үрэл-г болон ажлын соронзон урсгалуудын уусгэх -гоормослох моментийг тооцохгүй тохиолдолд М, МТ момеН1УУД тэнцүү тохиолдолд зээрэнцэг ЖНГД хурдтай эртэнэ Тэгшитгэлийг kPdt = d,dа.хэЛбэрт оруулан тодорхой tl-ээс t2 хугацааны инт-ервалц интегралчлавал: W= dN (6.6) энд: w- tсээс t2 хугацаанд тоолуурын тоолсон IfДЭХТЭЙ энергиийн хэмжээ: N - уг хугацаанд зээрэгцэг эргэсэн тоо; d=d\•27t/r- тоолуурын тогтмол: r• зээрэнцэгийи радиус. Индукцийн механизмийн соронзон орон хүчтэй, ЭрГЭХ момен-г І!Х, ХӨДӨJl!'ӨӨНТ хэсэг бат бөх, ХЭТ ачаалап даадаг байна. Цахилгаан цэнэг бүхий 2 буюу 'ІУҮНЭЭС дээш тооны даМЖУУJlaГ4ДЫН хоорондын харилцан уіі.'I:IЭ:!ЭЭр хөдөлгөөнт хэсэг ШШIЖJlН ХӨ;:{ӨJlIІӨ. Өөрөөр ХЭ:lБЭ:J ЭНЭ төрлийн багажууд ' НЬ хүчдэлийн уf"IJIЧJlЭЛЭЭР ажIlЛ:ШНf1. Иймд хучдэл хэмжихэд голчлон ашиглана Хөдөлгөөнт ХЭСГИЙН ШИЛЖИЛТИЙН улмаас снс-гсмипн багтаамж өөрчлөгддөг. 2 төрлийн арга бий. І.рт электродын идэвхитэй танбайг ӨӨРЧIIJІІІӨ. 2-р арга электродуудын ХОорондын зайг өөрчлөх. 2-р аргаар І!ЛҮҮ өндөр хүчдэлийг ХЭМЖІІНЭ. 6.5-р зурагт алектродын идэвхитэй талбайг өөрчлөх 6.5-р зураг зарчмаар ажиллах механизмийг үзүүлжээ. У:І хөдлөх

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 12: z tsahilgaan hemjleg

электроц 1 НЬ нэг буюу хэд хэдэн камераас тогтоно. Энэ электроцын агаарын завсарт хөдөлгөөнт эпек-гроц 2 байрлана, Электрод.vy;:{зд хүчдэл өгөхөд цахилгаан орон ууснэ. Цахилгаан орны эн ерги W;! =ULC/2 хамгийн 11Х байхаар ХӨДӨЛГөөнт хэсэг эргэнэ. ХӨДӨЛІ'ӨОН'І' ХЭСГI1ЙГ тулгуур, та-глага 60:1011 ЗУУЛТЭД бэхэлж болно. Заагч НЬ зуун болон гэрлэн байна. Электродуудыг ХӨнгөн цагаанаар ХИЙНЭ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com