1

Załącznik nr 3

UNIWERSYTET EKONOMICZNY W POZNANIU

WYDZIAŁ TOWAROZNAWSTWA

dr inż. HANNA ŚMIGIELSKA

KATEDRA PRZYRODNICZYCH PODSTAW JAKOŚCI

AUTOREFERAT

Przedstawiający opis osiągnięć i dorobku naukowego

Poznań 2016

2

1. Imię i Nazwisko

Hanna Śmigielska

2. Posiadane dyplomy i stopnie naukowe

Dyplom: mgr inż. technologa żywności w zakresie żywienia człowieka, uzyskany

na Wydziale Technologii Żywności Akademii Rolniczej w Poznaniu – obecnie

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu - 1990 r.,

Dyplom: dr inż. nauk ekonomicznych w zakresie towaroznawstwa, nadany

decyzją Rady Wydziału Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego w

Poznaniu - 2005 r.,

„Wykorzystanie skrobi modyfikowanych jako nośnika wybranych składników

mineralnych”

promotor prof. dr hab. Grażyna Lewandowicz,

recenzenci Prof. Józef Fornal IBiRZ PAN w Olsztynie

dr hab. Andrzej Sobczyński prof. AE w Poznaniu,

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu:

1990 - 1991 – staż w Instytucie Towaroznawstwa, Zakład Chemii Organicznej,

1991 - 2005 – asystent początkowo w Instytucie, zmienionym na Wydział

Towaroznawstwa, Katedra Chemii Organicznej, następnie Katera Chemii

Produktów Naturalnych Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, w tym przerwa

związana z trzema urlopami macierzyńskimi,

2006 - 2016 – adiunkt, Katedra Chemii Produktów Naturalnych obecnie

Przyrodniczych Podstaw Jakości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu,

1.04.2016 – starszy wykładowca.

4. Charakterystyka osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca

2013 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie

sztuki: monografii

„Innowacyjne produkty spożywcze na rynku żywności funkcjonalnej zawierające

wzbogaconą skrobię”,

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2016, 1-296

a) autor: Hanna Śmigielska,

b) recenzenci:

prof. dr hab. Władysław Kędzior z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie;

prof. dr hab. Zbigniew Krejpcio z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu;

c) omówienie celu naukowego i osiągnięć wyników przedstawionych w w/w

monografii:

Monografia naukowa zatytułowana: Innowacyjne produkty spożywcze na rynku żywności

funkcjonalnej zawierające wzbogaconą skrobię – przedstawia

3

kompleks badań rynkowych i towaroznawczych związanych z nowymi produktami

spożywczymi wytworzonymi z udziałem skrobi modyfikowanej wzbogaconej w wybrane

składniki mineralne i witaminę. Zaprojektowane i wytworzone innowacyjne produkty

spożywcze jako prozdrowotne/funkcjonalne mogą być przedmiotem zainteresowania zarówno

konsumentów jak i producentów żywności. Weryfikowana w pracy hipoteza badawcza została

poprzedzona przeglądem istotnych danych literaturowych związanych z wprowadzeniem

wytwarzanych produktów prozdrowotnych na rynek.

Celem pracy zawartej w tzw. części literaturowej było przedstawienie różnych aspektów

ekonomicznych i społecznych, a także prawnych związanych z rozwojem rynku żywności

funkcjonalnej na podstawie aktualnych doniesień literaturowych. W tej części pracy skupiono

się na:

- usystematyzowaniu wiedzy na temat terminów: żywności funkcjonalnej i żywności

wzbogacanej.

- przedstawieniu aktualnych wymagań prawnych jakie obowiązują w krajach Unii

Europejskiej i w Polsce dotyczących wprowadzania i znakowania żywności należącej do

żywności prozdrowotnej (funkcjonalnej).

- przedstawieniu wielkości rynku żywności funkcjonalnej/wzbogacanej w świecie oraz

przedstawieniu jak na ich tle kształtuje się rynek tej żywności w Polsce.

- omówieniu przyczyn i skutków występowania niedoborów żywieniowych w zakresie

składników mineralnych i witamin, wraz z przytoczeniem przykładów pozytywnych interwencji

państw w tym zakresie (wzbogacanie i fortyfikacja produktów spożywczych).

- zaprezentowaniu rynku i potencjalnych możliwości zastosowania skrobi modyfikowanej

do produkcji żywności wzbogaconej/funkcjonalnej.

Współczesny konsument szczególną uwagę zwraca na właściwości użytkowe i jakość

kupowanych przez siebie towarów. Zainteresowanie produktami spożywczymi o

właściwościach prozdrowotnych wynika z większej świadomości zdrowotno-żywieniowej

konsumentów, ponieważ sposób żywienia jest jednym z czynników środowiskowych,

wpływających na ich zdrowie i samopoczucie. Współczesna żywność jest pozbawiona wielu

składników mineralnych z powodu wysokiego przetworzenia lub też z powodu

zanieczyszczenia środowiska, ekstensywnej techniki agrarnej, zubożenia gleb itp., co prowadzi

do częstszego występowania chorób cywilizacyjnych i metabolicznych. Do chorób

cywilizacyjnych zalicza się m.in.: choroby niedokrwienne serca, cukrzycę typu II, osteoporozę i

choroby wywołane niedoborami żywieniowymi np. niedokrwistość z niedoboru żelaza. Wiele

prac naukowych potwierdza, że wadliwe, niedoborowe lub nadmierne i jednostronne

żywienie oraz brak ruchu może być przyczyną tych chorób. W literaturze są one określane jako

przewlekłe choroby niezakaźne lub choroby dietozależne. Konsumenci poszukują więc

żywności, która poprawi ich stan zdrowia i zapobiegnie występowaniu tych chorób. Żywność o

takich właściwościach to żywność tzw. funkcjonalna, stąd zauważalny wzrost jej sprzedaży i

konsumpcji.

Drugą przyczyną wzrostu zainteresowania żywnością funkcjonalną (produktami

prozdrowotnymi) jest zmiana struktury ludności tj. starzenie się społeczeństw i wzrost liczby

konsumentów w wieku dojrzałym. W społeczeństwie takim

4

następuje wzrost częstości występowania wspomnianych schorzeń dietozależnych, co z kolei

powoduje wzrost kosztów opieki medycznej i społecznej i ma bezpośrednie przełożenie

ekonomiczne w poszczególnych państwach. Ludność UE będzie się starzeć, ponieważ ludzie

żyją dłużej, a równocześnie zmniejsza się liczba urodzeń. Według danych Eurostat newsrevelas

[2011]1 prognozuje się, że w 2060 r. w Unii Europejskiej udział ludzi starszych,

przekraczających 80 lat wzrośnie do 14% w całej populacji wspólnotowej [Eurostat

newsrevelase 2011]. Według prognoz, jako trzecim po Łotwie i Rumuni najstarszym pod

względem demograficznym państwem będzie Polska gdzie 34,5% osób to będą osoby powyżej

65 letnie [Eurostat newsrevelase 2011]. Prawdopodobnie do 2020 roku choroby cywilizacyjne

w krajach rozwiniętych będą stanowiły przyczynę 2/3 wszystkich zgonów w populacji, z czego

przewiduje się, że 71% będą stanowiły choroby sercowo-naczyniowe, 75% udar, a 70%

cukrzyca [WHO 2014]2. Oferowanie tej grupie pacjentów, konsumentów - żywności

prozdrowotnej, pozwala na prowadzenie zarówno działań profilaktycznych jak leczniczych.

Zrozumienie, więc potrzeb i oczekiwań klienta pozwala kreować sukces rynkowy produktów

funkcjonalnych - prozdrowotnych. Otwiera to także nowe możliwości dla producentów

żywności, którzy poprzez zmianę formuły swoich produktów mogą wyjść naprzeciw

oczekiwaniom klientów.

Ze względu na różnorodność terminów stasowanych w literaturze i mediach określających

żywność o działaniu prozdrowotnym w pracy zebrano, przedstawiono genezę i omówiono

usankcjonowane prawnie (w kilku krajach świata) definicje oraz inne pojęcia stosowane przy

określaniu tej żywności, a także przedstawiono wzajemne oddziaływanie - relacje terminu

żywności funkcjonalnej z terminem żywności wzbogacanej.

Pojęcie żywności funkcjonalnej jest bardzo szerokie, ponieważ może to być żywność

konwencjonalna, naturalnie bogata w składniki o korzystnym wpływie na zdrowie lub

żywność, do której te składniki dodano. Definicja żywności funkcjonalnej została określona i

prawnie zatwierdzona na rynku żywności w Japonii, Chinach, Stanach Zjednoczonych Ameryki,

a także w kilkunastu innych krajach świata. W Europie i w Polsce nie ma usankcjonowanej

prawnie tej definicji [Krygier, Florowska 2008, Kudełka 2011]3 4. Brak prawnie przyjętej

definicji żywności funkcjonalnej powoduje, że istnieje duża dobrowolność w zaszeregowaniu

produktów spożywczych do tej grupy. W Europie najczęściej mianem żywności funkcjonalnej

określane są „specjalnie opracowane produkty spożywcze, które wykazują korzystny,

udokumentowany wpływ na zdrowie ponad ten, który wynika z obecności w niej składników

odżywczych tradycyjnie uznawanych za niezbędne” [Świderski i Kolanowski 2003]5. W

badaniach w 2012 roku w Polsce, przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie 1000 osób w

wieku powyżej 15 lat, wykazano że tylko 9% ankietowanych kojarzyło termin „żywność

funkcjonalna”. Żywność tak określana jest zauważana i wyszczególniana przede wszystkim

przez analityków rynku i producentów żywności. 1 Eurostate newsrelease, Population Projections, 2011, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/3-08062011-BP/EN/3-08062011-

BP-EN.PDF, dostęp 09.2014. 2 WHO 2014., NCD mortality and morbidity http://www.who.int/gho/ncd/mortality_morbidity/en/ dostęp 11.2014

3 Kudełka W. 2011: Innowacyjny segment żywności wspierającej zdrowie człowieka. w Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy,

Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, z. 18, 290-302. 4 Krygier K., Florowska A. 2008: Żywność funkcjonalna obecnie i przyszłości, Przemysł Spożywczy nr 5, 2 -6.

5Świderski, F., Kolanowski W.; 2003, Żywność funkcjonalna i dietetyczna. W Świderski F. red. Żywność wygodna i żywność funkcjonalna;

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne; wyd. 3; Warszawa 2003.

5

W Polsce istnieje jednak, zatwierdzona prawnie definicja żywności

wzbogaconej/fortyfikowanej, która wchodzi w zakres znaczeniowy terminu żywności

funkcjonalnej (podobnie jak żywność o specjalnym żywieniowym przeznaczeniu) i jako taka

znajduje zainteresowanie konsumentów, producentów oraz w mniejszym stopniu analityków

rynku. Żywność wzbogacana/fortyfikowana jest to żywność, do której obligatoryjne dodano

składniki mineralne lub witaminy z powodu występowania deficytów tych składników w diecie

człowieka (w określonej populacji) lub z powodu strat wynikłych podczas przetwarzania

żywności. Dozwolone (prawnie) jest również „dobrowolne” wzbogacanie żywności w składniki

mineralne i bioaktywne. Żywność dobrowolnie wzbogaconą można przypisać do tzw. żywności

funkcjonalnej.

W dalszej części pracy literaturowej zebrano i przedstawiono najbardziej aktualne,

obowiązujące w Polsce i Unii Europejskiej procedury prawne związane z produkcją i sprzedażą

żywności o działaniu prozdrowotnym i wprowadzaniem jej na rynek. Wprowadzenie żywności

wzbogacanej na rynek wymaga stosowania się do zaleceń prawnych odnośnie do

bezpiecznego i udokumentowanego wprowadzenia określonego produktu, a także wymaga

uzyskania zgody odpowiednich organizacji rządowych na taki proces. W krajach Unii

Europejskiej obowiązuje Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1129/2011 z dnia 11 listopada 2011

r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr

1333/2008. W rozporządzeniu tym (1129/2011) został opublikowany Unijny wykaz dodatków

do żywności – które są dodatkami technologicznymi (barwniki, zagęstniki, emulgatory).

Natomiast Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1170/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. wraz z

późniejszymi zmianami tj. rozporządzeniem komisji (WE) nr 1161/2011 z dnia 14 listopada

2011r. zawiera wykaz witamin i składników mineralnych oraz ich form chemicznych, które

można dodawać do żywności w tym do suplementów żywnościowych. W Polsce obowiązuje

dodatkowo Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji

wzbogacających dodawanych do żywności. W rozporządzeniu tym określone zostały także

środki spożywcze, do których obligatoryjnie są dodawane witaminy i składniki mineralne, w

odpowiednich dawkach. W sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia

żywieniowego obowiązuje w Polsce rozporządzenie z dnia 16 października 2010 r. wraz ze

zmianami zapisanymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 28 kwietnia 2014r. Rozporządzenia

i dyrektywy w ostatnim czasie ulegały dynamicznym zmianom i poprawkom, także w zakresie

znakowania żywności i możliwości stosowania odpowiednich oświadczeń żywieniowych i

zdrowotnych. Aspekty te także zostały zebrane i opisane w literaturowej części pracy,

stanowiąc jeden z celów naukowych monografii.

Wprowadzanie na rynek żywności wzbogacanej (w łatwo przyswajalne składniki

bioaktywne) ma uzasadnienie ekonomiczne. Od lat proces obligatoryjnego wzbogacania

żywności uważa się za najskuteczniejszy sposób na zmniejszenie ryzyka występowania chorób

cywilizacyjnych w określonej populacji [Vankatesh Mannar i Sankar 2004]6. Koszty produkcji i

sprzedaży żywności wzbogacanej są zdecydowanie niższe niż koszty leczenia chorób

cywilizacyjnych. W krajach uprzemysłowionych z powodzeniem stosuje się obligatoryjne

6 Vankatesh Mannar, M.G., Sankar, R., 2004. Micronutrient fortification of foods – rationale. Application and Impact Symposium on

Micronutrient Deficiency Disorders 71, 11, s. 997-1002.

6

wzbogacanie żywności: jodowanie soli kuchennej, wzbogacanie mąki pszennej w żelazo, cynk

lub kwas foliowy, margaryn w witaminę A i D. Przyjmuje się, że dodatkowe koszty związane ze

wzbogacaniem nie powinny przekroczyć 2% ceny detalicznej produktu wzbogacanego.

Produkty wzbogacone mogą być konkurencyjne do farmaceutycznych suplementów diety.

W krajach rozwijających się z powodu ubóstwa występuje niedożywienie (malnutrition)

definiowane, jako „występujący na poziomie komórkowym brak równowagi pomiędzy

zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe i energię a podażą, której zaspokojenie pozwala

na wzrost, podtrzymywanie funkcji życiowych oraz pełnienie określonych funkcji”. W 2000

roku na zjeździe FAO/WHO oszacowano, iż ponad 2 miliardy ludzi na świecie jest dotkniętych

niedożywieniem z niedoboru żelaza – co wywołuje anemię [WHO Nutrition 2015]7. Badania

wskazują także na występowanie w tych krajach niedoborów wapnia, witaminy A i D, kwasu

foliowego oraz żelaza, jodu, cynku i miedzi [WHO Guadeline 2011; Burchi, Fanzo i Frison

2011]8,9. Aby temu zapobiec stosuje się proces wzbogacania/fortyfikacji żywności. W krajach

tych wzbogaca się produkty najczęściej spożywane i łatwo dostępne: mąkę, chleb, wodę,

natomiast w krajach rozwiniętych w rozporządzeniach podaje się, które z produktów

spożywczych muszą być obligatoryjnie wzbogacane lub też stosuje się dobrowolny proces

wzbogacania żywności i sprzedaży żywności nazywanej funkcjonalną.

Wzrastająca świadomość społeczeństwa o wpływie żywienia na zdrowie ogranicza popyt

na żywność powszechnego spożycia i powoduje wzrost popytu na żywność funkcjonalną.

Dlatego w krajach rozwiniętych, jak również w krajach rozwijających się zauważalna jest od

kilkunastu lat tendencja wzrostowa zarówno rozwoju badań jak i produkcji żywności

funkcjonalnej. Jest to także związane z rozwojem nauki o żywności i postępie badań nad

substancjami bioaktywnymi, które znajdują zastosowanie w produkcji żywności funkcjonalnej.

W krajach rozwiniętych odnotowuje się bardzo duży wzrost wskaźników sprzedaży żywności

funkcjonalnej (ok. 5% rocznie). Wartość rynku tego rodzaju żywności w świecie w 2012 r.

wynosiła 96 mld USD, w 2014 wzrosła do 111,861 mld USD.

W Polsce zmiany polityczno - gospodarcze także przyczyniły się do zauważalnych zmian w

zachowaniach rynkowych, a szczególnie konsumpcyjnych Polaków i w konsekwencji

spowodowały wzrost wartości rynkowej tego rodzaju żywności. W Polsce w 2010 roku wartość

rynku żywności funkcjonalnej pakowanej wynosiła 393 mln euro, a napojów funkcjonalnych

753 mln euro [Drewnowska 2011]10. W 2014 roku sprzedaż żywności funkcjonalnej była na

poziomie 4663,3 mln zł (1115,7 mln euro). W latach 2008-2013 wzrosła wartość sprzedaży

takiej żywności o około 1,2 mld zł. Prognozuje się, że popyt na tego rodzaju żywność będzie

rósł dalej. Sprzedaż produktów funkcjonalnych w 2015 roku w Polsce zwiększyła się o 6,6%

[Euromonitor Int. 2015]11. Przytoczone w monografii szczegółowe i aktualne dane związane z

rynkiem: sprzedaży i produkcji żywności funkcjonalnej miały na celu przedstawienie wielkości i

kierunku rozwoju produkcji tego rodzaju żywności w świecie i w Polsce.

7 WHO Nutrition 2015, http://www.who.int/nutrition/en/, dostęp 09. 2015

8 Burchi, F., Fanzo, J., Frison, E., 2011, The Role of Food and Nutrition System Approaches in Tackling Hidden Hunger, Int J Environ Res

Public Health. Feb; 8(2): 358–373. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Burchi%20F%5Bauth%5D dostęp 08.2015 9 WHO Guideline 2011: Vitamin A supplementation for infants and children 6-59 months of Age,

http://www.who.int/nutrition/publications/micronutrients/guidelines/vas_6to59_months/en, 10

Drewnowska, B., 2011, Miliardy na leczniczą żywność, Rzeczpospolita, Ekonomia,12-06-2011

http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/672872.html?print=tak&p=0, dostep 11.2014. 11

Euromonitor International, 2015, Passport, http://blog.euromonitor.com/2014/12/the-world-in-2015.html, dostęp 09.2015.

7

Duże zapotrzebowanie rynku na te produkty skłania producentów żywności do

poszukiwania nowych rozwiązań i nowych nośników składników bioaktywnych w żywności a

następnie wprowadzania innowacyjnych produktów wzbogaconych w te składniki na rynek.

Przedsiębiorcy przez dodawanie składników o właściwościach prozdrowotnych nie tylko

zwiększają marketingowo tzw. atrakcyjność produktów, rozszerzają wachlarz nowych

produktów rynkowych, ale również zwiększają swoje zyski.

Poszukiwania nowych nośników i wcześniejsze badania własne (opisane w dysertacji

doktorskiej i publikacjach naukowych) pozwoliły na stwierdzenie, że dobrym nośnikiem

składników mineralnych w produktach spożywczych może być skrobia ziemniaczana

modyfikowana. Wybór nośnika (skrobi ziemniaczanej modyfikowanej) ze względów

ekonomicznych także nie jest przypadkowy. Jak przedstawiono w kolejnym rozdziale pracy

Polska jest jednym z większych producentów ziemniaków na rynku europejskim (7,7 mln ton

w 2014 r.) oraz producentów skrobi ziemniaczanej (89140 ton w 2014 r.) [Dzwonkowski

2015]12. Na świecie tańsza i łatwiejsza w pozyskiwaniu jest skrobia otrzymywana z kukurydzy.

W Europie dobrym surowcem skrobiowym jest ziemniak, ponieważ uprawa ziemniaków na

cele spożywcze jest większa niż kukurydzy. Skrobia jest cennym surowcem nie tylko w

przemyśle spożywczym. Ponad 60% produkcji skrobi jest jednak zużywane do produkcji

żywności również w postaci przetworzonej tzn. modyfikowanej. Dzięki modyfikacjom

(fizycznym i chemicznym) zwiększa się zakres właściwości użytkowych takiej skrobi m.in.

właściwości reologicznych i teksturotwórczych. Pozwala to na zastosowanie modyfikowanej

skrobi w różnych produktach spożywczych, jako głównego surowca lub w formie dodatku do

żywności (np. zagęstnika). Wyniki tych badań przyczyniły się do postawienia hipotezy

badawczej (która była weryfikowana w toku badań doświadczalnych) i przeprowadzenia

badań o charakterze towaroznawczym wzbogaconych produktów spożywczych i

przedstawienia ich w tzw. części doświadczalnej monografii.

Wszystkie przytoczone powyżej dane i informacje przyczyniły się do sformułowania

następującej tezy:

Zmniejszona w produktach spożywczych zawartość składników mineralnych i witamin

prowadzi do ich niedoboru w diecie oraz zwiększa ryzyko występowania chorób

metabolicznych, a wzbogacanie żywności w składniki deficytowe jest jednym ze sposobów

niwelowania niedoborów na poziomie populacji.

Do wyboru tematu badań zamieszczonych w omawianej monografii, skłoniły mnie:

doniesienia literaturowe na temat wzrastającego zainteresowania konsumentów

żywnością funkcjonalną i wzbogacaną,

wzrost wartości rynku tego rodzaju żywności,

występowanie wielu chorób spowodowanych niedoborem w diecie składników

mineralnych i witamin,

informacje odnośnie uzyskania pozytywnych efektów zdrowotnych dzięki

wprowadzeniu procesu wzbogacania żywności,

12 Dzwonkowski, W., 2015, Rynek ziemniaków, w red: Jadwiga Seremak-Bulge, Rynek Rolny 2015, Biuletyn Miesięczny 1, 287 s. 21-25.

8

możliwości wytworzenia produktów wzbogaconych będących konkurencyjnymi do

suplementów farmaceutycznych,

badania własne związane z adsorpcją mikroelementów na skrobi ziemniaczanej

modyfikowanej.

Biorąc pod uwagę powyższe, celem naukowym monografii było przedstawienie i analiza

danych literaturowych związanych z rynkiem, uwarunkowaniami prawnymi i żywieniowymi

żywności funkcjonalnej/wzbogacanej (przedstawione i omówione powyżej), a także

przedstawienie wyników badań empirycznych odnośnie możliwości wytworzenia i

wprowadzenia na rynek innowacyjnych produktów spożywczych wzbogaconych.

Celem badań empirycznych było zaprojektowanie i wytworzenie innowacyjnych

produktów spożywczych z udziałem skrobi ziemniaczanej modyfikowanej wzbogaconej w

składniki bioaktywne (Fe, Zn, Cu i kwas foliowy), a następnie przeprowadzenie kompleksowej

oceny ich jakości z uwzględnieniem właściwości sensorycznych i fizykochemicznych, a także

akceptacji konsumenckiej.

Po adsorpcji składników bioaktywnych na skrobi modyfikowanej staje się ona dodatkowo

(pełniąc inne role) ich nośnikiem w produkcie finalnym. Jej uniwersalność polega na

możliwości wykorzystania jej jako nośnika zarówno dla składników mineralnych, jak i witamin.

Zastosowanie w produktach polskich, jako zagęstnika czy stabilizatora i również nośnika -

skrobi ziemniaczanej modyfikowanej zmniejsza koszty produkcji takiej żywności m.in. przez

ograniczenie importu innego rodzaju zagęstników i stabilizatorów, które są droższe niż

rodzima skrobia ziemniaczana. Za wykorzystaniem skrobi ziemniaczanej modyfikowanej, jako

nośnika substancji bioaktywnych świadczy dodatkowo fakt, iż skrobia ziemniaczana ulega

szybkiej hydrolizie w przewodzie pokarmowym, co może ułatwiać uwalnianie

zaadsorbowanych na niej składników mineralnych w trakcie procesu trawienia.

Zaproponowanie receptur innowacyjnych produktów spożywczych o właściwościach

prozdrowotnych, wymagało przeprowadzenia najpierw doświadczeń laboratoryjnych

związanych z wyborem najlepszego nośnika dla poszczególnych mikroelementów i witaminy

tj. rodzaju skrobi ziemniaczanej modyfikowanej.

Zadania badawcze w części doświadczalnej to:

badanie wartości adsorpcji jonów żelaza, cynku i miedzi oraz kwasu foliowego na

skrobi modyfikowanej,

ocena bioprzyswajalności mikroelementów (żelaza, cynku i miedzi - rożnych ich form

chemicznych) ze skrobi modyfikowanej wzbogaconej w te mikroelementy ( badania

biologiczne in vivo),

opracowanie receptury nowych produktów spożywczych z dodatkiem skrobi

wzbogaconej w składniki mineralne i kwas foliowy,

ocena jakości innowacyjnych produktów spożywczych oraz ich akceptacji

konsumenckiej.

Powyżej przedstawione zadania badawcze przyczyniły się do weryfikacji następującej

hipotezy głównej:

Skrobia modyfikowana wzbogacona w mikroelementy i kwas foliowy jest wykorzystana do

produkcji innowacyjnych, akceptowanych przez konsumenta

9

artykułów spożywczych, a produkcja ich przyczynia się do zwiększenia asortymentu żywności

funkcjonalnej/wzbogaconej.

Podczas pracy doświadczalnej weryfikacji podlegały następujące hipotezy pomocnicze:

rodzaj modyfikacji skrobi oraz stężenie adsorbowanych mikroelementów: żelaza, cynku

i miedzi oraz kwasu foliowego ma wpływ na poziom adsorpcji, właściwości

reologiczne oraz barwę wzbogaconej skrobi,

forma chemiczna mikroelementu użyta do adsorpcji na skrobi ma wpływ na jego

bioprzyswajalność,

skrobia modyfikowana wzbogacona w mikroelementy i kwas foliowy jest wykorzystana

do produkcji innowacyjnych produktów spożywczych,

dawka i rodzaj skrobi modyfikowanej wzbogaconej w składniki bioaktywne wpływa na

właściwości reologiczne oraz ogólną ocenę konsumencką finalnego produktu

spożywczego.

W monografii przedstawiono wyniki analiz wytworzonych laboratoryjnie preparatów skrobi

modyfikowanych wzbogaconych w mikroelementy (Fe, Zn i Cu) oraz witaminę B9 - kwas

foliowy. Dzięki uzyskanym wynikom pozytywnie zweryfikowano postawione hipotezy

pomocnicze związane z tak wytworzonymi preparatami skrobiowymi.

Wykazano, iż rodzaj modyfikacji skrobi, a także stężenie adsorbowanych

mikroelementów ma istotny wpływ na poziom i efektywność adsorpcji. Im mniejsza dawka

składnika mineralnego do adsorpcji tym efektywność procesu większa. Najlepszą efektywność

adsorpcji uzyskano dla skrobi poddanych modyfikacji przez utlenienie (od. 65 - 90%). Skrobie

estryfikowane E 1420 i E 1422 wykazują efektywność adsorpcji powyżej 40%. Najlepiej

adsorbowały się na skrobiach w kolejności jony: miedzi(II), żelaza(II i III), i cynku.

przeprowadzono optymalizację procesu technologicznego otrzymywania wzbogaconej

skrobi i oceniono równomierne rozłożenie mikroelementów na nośniku, co jest warunkiem

zastosowania go w produkcji żywności. Adsorpcja mikroelementów na skrobi w zawiesinie

wodnej, poniżej temperatury kleikowania prowadzona przez 15 min wystarcza, aby uzyskać

produkt wzbogacony z najlepszą efektywnością.

rodzaj modyfikacji oraz rodzaj i dawka jonów użytych do adsorpcji wpływa na

właściwości reologiczne, właściwości teksturotwórcze oraz w przypadku jonów żelaza(II i III),

miedzi(II) i witaminy B9 - kwasu foliowego także na barwę otrzymanych preparatów

skrobiowych wzbogaconych. Największy wpływ na parametry reologiczne skrobi

modyfikowanych miał dodatek jonów żelaza – wyraźnie obniżał parametry krzywej lepkości

oraz lepkość końcową. Zaadsorbowane jony cynku i miedzi miały mniejszy wpływ na te

parametry. W przypadku skrobi modyfikowanych przez estryfikację i utlenienie i

wzbogaconych a następnie dodanych do produktu finalnego obserwowano nieznaczne

podwyższenie wartości lepkości końcowej, czyli w ostatnim etapie pomiaru krzywej

kleikowania. Wniosek: aby uzyskać właściwości teksturo twórcze - zagęszczające tak

przygotowanych preparatów skrobiowych (estryfikowanych, utlenionych i wzbogaconych)

należy ustalić odpowiednie proporcje skrobi modyfikowanej wzbogaconej do skrobi

niemodyfikowanej w produkcie finalnym.

10

forma chemiczna roztworów mikroelementów (siarczany(VI) i glukoniany) użytych w

procesie adsorpcji na skrobi modyfikowanej ma wpływ na wartość adsorpcji oraz na

właściwości reologiczne powstałych preparatów skrobiowych. Lepiej adsorbowane na

skrobiach są mikroelementy żelazo(II) i cynk z soli siarczanu(VI), niż z glukonianów.

pochodzenie botaniczne skrobi modyfikowanej (ziemniaczana i kukurydziana) także

miał wpływ na adsorpcję jonów żelaza(II), cynku i miedzi z soli siarczanów(VI) i glukonianów.

Skrobia ziemniaczana adsorbuje mikroelementy lepiej niż skrobia kukurydziana (obie poddane

modyfikacji przez utlenienie).

po wykonaniu badań biologicznych in vivo, w których badano wpływ formy chemicznej

mikroelementów (siarczany(VI) i glukoniany) użytych do adsorpcji na ich bioprzyswajalność i

porównanie przyswajalności ich do mikroelementów nie adsorbowanych na skrobi

(podawanych zwierzętom laboratoryjnym w zwyczajowych formach), stwierdzono że: badane

mikroelementy były łatwo absorbowane ze skrobi (z diety) przez organizm zwierząt i

udowodniono, że rodzaj soli zaadsorbowanej na skrobi nie ma wpływu na bioprzyswajalność

żelaza(II), cynku i miedzi(II) z tak przygotowanych preparatów skrobiowych. Potwierdzono w

ten sposób przypuszczenie, że mikroelementy w postaci jonowej zaadsorbowane na skrobi nie

są traktowane przez organizm żywy jako substancje chemiczne – obce, lecz mogą być łatwo i

szybko zaabsorbowane i wykorzystane przez organizm.

Uzyskane pozytywne wyniki przeprowadzonych badań wstępnych pozwoliły na

wytworzenie w warunkach laboratoryjnych pięciu rodzajów innowacyjnych produktów

spożywczych. Były to wzbogacone w wybrane składniki:

desery: kisiel, budyń,

majonezy niskotłuszczowe,

sosy pomidorowe,

fermentowane produkty mleczne (jogurt).

Następnie oceniono ich jakość (fizykochemicznie i sensorycznie), porównując je do

niewzbogaconych odpowiedników istniejących na rynku. Przeprowadzono badania tekstury,

lepkości, barwy, kwasowości, w przypadku fermentowanych produktów mlecznych również

wykonano badania mikrobilogiczne, a także odnośnie do wszystkich wykonano badania

organoleptyczne. Następnie przeprowadzono badania sensoryczne i konsumenckie. Uzyskane

podczas badań eksperymentalnych wyniki pozwoliły na sformułowanie następujących

wniosków:

skrobia wzbogacona mikroelementem lub witaminą w nowych produktach

spożywczych, funkcjonalnych pełni rolę: nośnika, substratu, zagęstnika i stabilizatora oraz w

produktach fermentowanych może pełnić także rolę pożywki dla bakterii kwasu mlekowego.

stwierdzono, że dawka i rodzaj skrobi modyfikowanej wzbogaconej mikroelementem i

witaminą wpływa na teksturę, barwę i właściwości reologiczne wzbogaconych spożywczych

produktów finalnych. Wytworzone produkty spożywcze nie są tożsame, ale mają zbliżone

właściwości reologiczne i organoleptyczne do niewzbogaconych ich odpowiedników obecnych

na rynku. W przypadku majonezów niskotłuszczowych najbardziej zbliżone produkty do

majonezów handlowych (tiksotropia i lepkość) uzyskano stosując dodatek skrobi acetylowanej

(E 1420) wzbogaconej siarczanem(VI) cynku, majonezy takie były

11

bardziej stabilne reologicznie i odporne na ścinanie. Dodatek wzbogaconej również cynkiem,

ale z soli glukonianu, skrobi utlenionej (E 1404) jako zagęstnika pozwolił na uzyskanie

keczupów o odpowiedniej teksturze. Budynie wytworzone z użyciem skrobi bielonej

wzbogaconej siarczanami(VI) żelaza(II i III), cynku i miedzi(II), a także kwasem foliowym

wykazywały podobną charakterystykę uniwersalnego profilu tekstury do deserów

laboratoryjnych nie wzbogaconych. Dodatek do skrobi siarczanu żelaza i kwasu foliowego

istotnie wpłynął na ich barwę, nie powodując jednak ich dyskwalifikacji w ocenie ekspertów.

Produkty wzbogacone skrobią z tymi składnikami mogą być wytwarzane bez dodatku

barwników. Dodatek skrobi bielonej wzbogaconej w żelazo i cynk do produkcji kisieli także

pozwolił na uzyskanie produktów porównywalnych pod względem tekstury do produktów

niewzbogaconych. Analiza lepkości jogurtów z udziałem skrobi utlenionej (E 1404)

wzbogaconej żelazem wykazała zbliżone wartości tego parametru do jogurtów handlowych, a

w analizie tekstury po wymieszaniu jogurtów uzyskano zbliżone wyniki do wyników

uzyskanych dla jogurtów handlowych, choć te (handlowe) były dodatkowo zagęszczane przez

dodatek mleka w proszku. Dodatek skrobi wzbogaconej żelazem do wytworzonych jogurtów

spowodował, że wartość synerezy w tych jogurtach była obniżona.

w badaniach organoleptycznych wykazano, że produkty spożywcze z odpowiednim (%

RDA) dodatkiem skrobi (bielonej, utlenionej, acetylowanej i estryfikowanej) wzbogaconych w

mikroelementy i kwas foliowy cechują się właściwą konsystencją, barwą i smakiem oraz w

ocenie ogólnej są one porównywalne do produktów obecnych na rynku.

w badaniach konsumenckich wykazano, iż wytworzone produkty spożywcze (desery,

sosy i jogurty) z dodatkiem wzbogaconych w mikroelementy i witaminę skrobi otrzymały

pozytywną opinię ekspertów i konsumentów.

Wykorzystując dane z przedstawionych w pierwszej części monografii studiów

literaturowych można stwierdzić, że produkty spożywcze wytworzone z dodatkiem

odpowiedniej ilości wzbogaconej w dany składnik skrobi (w ilości 15-50% RDA w jednej porcji)

mogą zostać opatrzone odpowiednim oświadczeniem żywieniowym lub zdrowotnym.

Przypuszcza się, że komercjalizacja badań związanych z produkcją innowacyjnych produktów

spożywczych z wykorzystaniem skrobi modyfikowanych: bielonej, utlenionej, acetylowanej i

estryfikowanej wzbogaconych w substancje bioaktywne (mikroelementy i kwas foliowy)

przedstawionych w omawianej monografii przyczyni się do poszerzenia oferty rynkowej

produktów wzbogacanych i/lub funkcjonalnych.

Reasumując omawiana praca wpisuje się w nurt badań towaroznawczych, dotyczących

rozwoju badań eksperymentalnych związanych z żywnością prozdrowotną. Monografia może

przybliżać nie tylko konsumentowi, ale także producentom istotę definicji żywności

fiunkcjonalnej/wzbogacanej, przedstawia aktualne dane odnoszące się do rynku tej żywności

w Polsce i na świecie oraz obowiązujące procedury prawne i przedstawia możliwości

aplikacyjne wzbogaconej skrobi ziemniaczanej modyfikowanej do produkcji innowacyjnych

produktów spożywczych funkcjonalnych/wzbogaconych.

Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych.

12

Moja działalność naukowa skupiona jest przede wszystkim na badaniach związanych z

produkcją i wykorzystaniem skrobi ziemniaczanej i kukurydzianej w różnych produktach

spożywczych a także poszukiwaniem możliwości dostarczania konsumentom składników

mineralnych w formach bardziej przyswajalnych niż suplementy diety. Moje zainteresowania

związane są także z oceną procesu wzbogacania żywności i oceną możliwości spełniania

oczekiwań konsumentów w stosunku do produktów wzbogacanych. W początkowych latach

pracy naukowej (prace przed doktoratem i do doktoratu) zajmowałam się badaniem struktury

i właściwości funkcjonalnych skrobi ziemniaczanej z zaadsorbowanymi metalami a także

badaniem sorpcji mikroelementów na innych polisacharydach roślinnych. Podczas tych badań

nawiązałam współpracę z dr Jadwigą Stachowiak z Katedry Chemii Ogólnej z ówczesnej

Akademii Rolniczej w Poznaniu (dziś Uniwersytet Przyrodniczy). Wynikiem tej współpracy były

publikacje w czasopismach: Acta Scientiarum Polonorum i Żywienie Człowieka i Metabolizm

[Zał. 5. I1, I3 i I6]. Następnie po nawiązaniu współpracy z Centralnym Instytutem Przemysłu

Ziemniaczanego oraz Instytutem Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu a także z prof. dr hab.

Grażyną Lewandowicz z Katedry Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności obecnie Uniwersytetu

Przyrodniczego w Poznaniu prowadziłam badania związane z adsorpcją na skrobi

mikroelementów, oceną rodzaju adsorpcji, struktury powstałych preparatów skrobiowych

oraz ich właściwości użytkowych. Wyniki prac badawczych zostały opublikowane w

następujących czasopismach: Annals of the Polish Chemical Society, Acta Physica Polonica A,

Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis Agricultura Alimentaria Piscaria et

Zootechnica oraz Proceedings of the 8th International Conference (IGWT) 2005 Poznań [Zał. 5.

I2., I5., I7., II5,II6, II7.].

W wyniku badań literaturowych powstała przeglądowa praca związana z wpływem

składników mineralnych na organizm człowieka opublikowana we współpracy z Profesorem dr

hab. Janem Gawęckim oraz Prof. dr hab. inż. Grażyną Lewandowicz w czasopiśmie Przemysł

Spożywczy [Zał. 5. I.4]. Po napisaniu i obronie pracy doktorskiej pod tytułem: „Wykorzystanie

skrobi modyfikowanych jako nośnika wybranych składników mineralnych” w 2005 roku,

wyróżnionej przez Radę Wydziału Towaroznawstwa, której promotorem była prof. dr hab.

Grażyna Lewandowicz, a recenzentami Prof. Józef Fornal oraz dr hab. Andrzej Sobczyński prof.

AE, moje zainteresowania badawcze były skierowane na poszukiwanie innych możliwości

wzbogacania żywności przy udziale innych modyfikowanych skrobi.

Badania zawartości mikroelementów w skrobi po adsorpcji były prowadzone przy użyciu

metody Absorpcyjnej Spektroskopii Atomowej. Do określenia zawartości pierwiastków

paramagnetycznych możliwe jest wykorzystanie metody Elektronowego Rezonansu

Paramagnetycznego. Jako pierwiastki paramagnetyczne zostały zaadsorbowane na skrobi i w

ten sposób (EPR) zbadane: miedź, żelazo i wanad. Innowacyjne zastosowanie metody EPR do

oznaczania paramagnetycznych metali zaadsorbowanych na skrobi zostało opisane jako

rozdział w monografii, pod redakcją Jerzego Żuchowskiego: Innowacyjność w kształtowaniu

jakości wyrobów i usług w 2006 r. [zał. 5. II B 1.1.]. Wcześniejsze doświadczenia adsorpcji

wybranych mikroelementów (jonów paramagnetycznych) przy użyciu metody EPR były

opisane w publikacjach przed doktoratem [zał. 5.]. Badania zawartości wanadu ze względu na

małe wykorzystanie w przemyśle spożywczym nie zostały opublikowane. Inne badania

13

wówczas prowadzone związane z adsorpcją mikroelementów były przedstawione np. w

recenzowanych materiałach konferencji towaroznawczej IGWT 2006 [zał. 5.II B 3.1.].

W toku kampanii krochmalniczej powstaje skrobia oraz produkty uboczne, do których

należy wycierka, a w niej białko ziemniaczane. Odciek po koagulacji białka stanowi cenne

źródło bioskładników. Po zbadaniu metodą AAS zawartości składników mineralnych w odcieku

uzyskane wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie: Ziemniak spożywczy i przemysłowy oraz

jego przetwarzanie 2006 [zał.5.II B 2.1.].

Zainteresowania badawcze związane z poszukiwaniem nowych nośników do procesu

wzbogacania żywności zaowocowały współpracą międzyuczelnianą i przyznaniem w 2006 roku

Grantu międzyuczelnianego: Fortyfikacja jonami Cu(II) spożywczych skrobi modyfikowanych

w drodze sieciowania i acetylacji / Lewandowicz Grażyna, Śmigielska Hanna, Le Thanh Joanna,

oraz w 2007 roku Grantu międzyuczelnianego Fortyfikacja wybranych produktów

spożywczych jonami żelaza / Jasiczak Jan, Śmigielska Hanna, Lewandowicz Grażyna, Lubiewski

Zbyszko. Po zrealizowaniu badań ukazały się 2 publikacje w czasopiśmie: Żywność, Nauka,

Technologia, Jakość i Towaroznawcze Problemy Jakości [zał. 5. B 2.2., B 2.3.] oraz materiałach

konferencyjnych [zał.5. B 3.3., B 3.4., B 3.6.].

W kolejnym roku, zgłosiłam wniosek o grant do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa

Wyższego, pod tytułem: Właściwości funkcjonalne skrobi fortyfikowanej wybranymi

substancjami bioaktywnymi, Śmigielska Hanna, Le Thanh Joanna. Grant w którym pełniłam

funkcje kierownika i głównego wykonawcy, został przyznany w 2009 roku, o numerze: N N312

308537. W wyniku przeprowadzonych w ramach grantu MNiSW badań ukazały się publikacje

w: Acta Scientiarum Polonorum. Seria: Technologia Alimentaria 2010, Proceedings 17th IGWT

Symposium Bucharest 2010, i Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu

nr 205 i 214 [zał. 5.: II B 2.4., B 2.5., B 2.7., B 3.7.]

Kolejnym zainteresowaniem badawczym było wykorzystanie odpadów poprodukcyjnych

tj. ścieków z ubojni i masarni. W ściekach tych dość dużą procentową zawartość stanowią

tłuszcze, które po przeprowadzeniu procesu estryfikacji mogły by być wykorzystane, jako

składnik biopaliw. W wyniku współpracy międzyuczelnianej w 2010 roku byłam jednym z

wykonawców Grantu międzyuczelnianego: Foresight Technologiczny – tłuszcze kanałowe jako

źródło surowca do produkcji biopaliw. W ramach badań do grantu byłam odpowiedzialna za

oznaczenie mikroelementów i zawartość metali ciężkich w odpadach przemysłowych tj.

tłuszczach kanałowych. Wyniki tych badań zostały opublikowane w Zeszycie Naukowym UEP

nr 206 [zał.5.II B 2.6.].

W ubojniach podczas przerobu otrzymuje się różne produkty spożywcze pochodzące z

krwi zwierzęcej tzw. preparaty krwiopochodne. Preparaty te, jako dodatki do żywności, są

wykorzystywane do „dobarwiania” wyrobów wędliniarskich i mogą stanowić bardzo dobre

źródło żelaza hemowego w diecie człowieka. Można więc było wykorzystać taki preparat

krwiopochodny do wytwarzania wzbogaconych produktów. Praca miała na celu ocenę

możliwości wykorzystania preparatów krwiopochodnych z krwi wieprzowej jako źródła żelaza

hemowego do produkcji wyrobów cukierniczych o właściwościach prozdrowotnych. Wyniki

tych badań mają dużą dozę aplikacyjną dlatego publikacja z ich wykorzystaniem jest obecnie w

trakcie redagowania.

14

Kolejne badania towaroznawcze to badania jakości sosów pomidorowych obecnych na

rynku oraz badania związane z wykorzystaniem skrobi utlenionych wzbogaconych w składniki

mineralne do zagęszczania sosów pomidorowych. Badania takie były prowadzone we

współpracy z magistrantem prof. Jana Jasiczaka – Jackiem Lewandowiczem. Wyniki tych badań

zostały opublikowane jako rozdziały w monografiach: red. D. Gwiazdowska, K. Kluczyńska:

Current trends in Commodity Science: Food bioactive compounds 2013 oraz w red. A.

Błaszczyk., Current trends in Commodity Science: Innovations and product quality 2013 [zał.

5.II B 1.2., B 1.3.]. Równolegle moje zainteresowania badawcze były nakierowane na

wykorzystanie innego rodzaju skrobi, jako nośnika dla składników mineralnych w diecie

człowieka, a mianowicie wykorzystania skrobi opornej RS-4 (Resistant Starch - 4), tj. skrobi o

obniżonej strawności. Badania przeprowadzone w Katedrze Przyrodniczych Podstaw Jakości

we współpracy z Instytutem Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego z Warszawy,

Oddział Koncentratów Spożywczych i Produktów Skrobiowych w Poznaniu przyniosły

interesujące wyniki związane z wykorzystaniem tej skrobi (RS-4) jako zagęstnika w produktach

spożywczych, co zostało opublikowane w czasopiśmie Żywność, Nauka, Technologia,

Jakość, 2013 nr 2, (87), oraz również jako rozdziały w monografiach: red. A. Cholewa-Wójcik,

A. Kawecka., Commodity Science in Research and Practice – Innovations in product

development and packaging – Kraków 2014 oraz red. B. Borusiak, K. Pająk: Paradygmat

zrównoważonego rozwoju lokalnego i regionalnego we współczesnej gospodarce, CeDeWu,

Warszawa 2015 [zał. 5.II A.1., II B 1.4., B 1.5.,].

Podczas prowadzenia w/w badań i publikowania ich wyników związanych ze skrobią

modyfikowaną i skrobią oporną równolegle zajmowałam się oceną jakości wybranych

towarów spożywczych obecnych na rynku i oceną prowadzenia procesu wzbogacania

żywności w naszym kraju w latach 2012-2013. Badaniom podlegały produkty spożywcze

wzbogacone, takie jak: płatki śniadaniowe i sól jodowana (różnego rodzaju). Pod moim

kierunkiem zostały również przeprowadzone badania ankietowe na temat oceny znajomości i

akceptowalności żywności fortyfikowanej przez młodych konsumentów. Wyniki uzyskane

podczas tych ostatnich badań zostały opublikowane w formie rozdziału w monografii: red. D.

Piasecka-Kwiatkowska, R. Cegielska-Radziejewska, Współczesne trendy w kształtowaniu

jakości żywności [zał. 5. II B 1.7.]. W ostatnim czasie prowadziłam również badania możliwości

wykorzystania różnych rodzajów skrobi modyfikowanej jako zagęstników do jogurtów

naturalnych. Wyniki tych doświadczeń zostały opisane w jednym z rozdziałów monografii pod

red. K. Melski i D. Walkowiak-Tomczak, Żywność dla świadomego konsumenta 2016 [zał. 5. II B

1.8.].

Oprócz badań związanych z oceną jakości produktów spożywczych i zawartości w nich

składników mineralnych moje zainteresowania badawcze były skierowane na badania oceny

jakości produktów kosmetycznych, które zawierały mikroelementy, a szczególnie cynk. Były to

kremy pielęgnacyjne dla dzieci, wybielające pasty do zębów oraz szampony przeciw

łupieżowe. Niektóre wyniki tych badań uzyskano podczas wykonywania analiz do prac

magisterskich prowadzonych na kierunku Menadżer Produktów Kosmetycznych w trybie

niestacjonarnym, których byłam promotorem.

Na szczególną uwagę zasługują prowadzone przeze mnie badania biologiczne

16

Spis dorobku Hanny Śmigielskiej w ujęciu punktowym

przed i po uzyskaniu stopnia doktora (od 2001 do 2005 roku i od 2006 do 2016 roku)

1. Wykaz cytowań wg Web of Science dostępny w bibliotece UEP,

Zapytanie: ŚMIGIELSKA HANNA

Liczba prac cytowanych: 10

Liczba cytowań: 44. Indeks Hirscha: 4

2. Wykaz cytowań wg Google Scholar:

Liczba prac cytowanych: 11

Liczba cytowań: 66. Indeks Hirscha: 4

Rodzaj aktywności /publikacji

Ilość IF Punkty MNiSW

Punkty wg

udziału

Przed uzyskaniem stopnia doktora

Artykuły w czasopismach indeksowanych w bazie JRC

1 0,394 15 9

Publikacje w czasopismach nieindeksowanych w bazie IRC

5 - 20 9,32

Publikacja w materiałach konferencyjnych

7 - 9 4,35

Razem 13 0,394 44 22,67

Po uzyskaniu stopnia doktora

Artykuły w czasopismach indeksowanych w bazie JRC

1 0,311 15 5,1

Publikacje w czasopismach nieindeksowanych w bazie IRC

7 - 45 27,32

Rozdziały w monografii 8 - 39 20,52

Recenzowane materiały konferencyjne (proceedings)

7 - 24 14,99

Redakcja naukowa monografii i czasopism

3 - 10 7,5

Referaty wygłaszane 2 - - -

Udział w konferencjach abstrakty (postery)

28 - - -

Organizacja konferencji 4 - 9 9

Recenzje artykułów 4 - 12 12

Monografia autorska 1 - 20 20

Razem 78 0,705 218 139,1