Zadanie B

1. Interpretacja strukturalna danych profili sejsmicznych

Pierwszym krokiem było zestawienie danych profili sejsmicznych w programie graficznym

w taki sposób aby możliwa była ich jednoczesna interpretacja uwzględniając miejsca ich

przecięcia (figura 1). Powyższe podejście pozwoliło na uniknięcie błędów interpretacyjnych

oraz na śledzenie lateralnej ciągłości wyinterpretowanych uskoków.

W celu interpretacji zapoznano się z profilem litostratygraficznym cechsztynu w rejonie

niżu polskiego wraz z przewodnimi refleksami sejsmicznymi związanymi z granicami o dużym

kontraście impedancji akustycznej. W badanym obszarze wyróżnia się następujące

przewodnie horyzonty sejsmiczne:

Z1’ – Refleks sejsmiczny ujemny występujący w spągu cechsztynu na granicy

pomiędzy wapieniem cechsztyńskim(Ca1), a górnym czerwonym spągowcem(saxon)

Z1 – Refleks sejsmiczny dodatni w zależności od profilu w danym miejscu związany z:

a) granicą między anhydrytem dolnym(A1d), a solą kamienną najstarszą(Na1),

przypadek ten występuje poza platformami siarczanowymi

b) granicą sejsmiczną między anhydrytem górnym(A1g), a dolomitem

głównym(Ca2), ponad platformami siarczanowymi

Z2 – Refleks dodatni występujący na kontakcie soli kamiennej starszej(Na2) i

anhydrytu podstawowego(A2)

Z3 – Silny refleks dodatni związany z granicą pomiędzy solą kamienną młodszą(Na3),

a anhydrytem głównym(A3)

Zstr – Refleks ujemny w stropie cechsztynu występujący na kontakcie serii

terygenicznej z najmłodszą solą kamienną stropową(Na4b)

Figura 1 - Sposoby zestawienia przekrojów wykorzystane w interpretacji. Czarne kreski wskazują miejsce przecięcia z innym przekrojem.

Jednym z poważniejszych problemów związanych z interpretacją cechsztyńskich refleksów

sejsmicznych jest ich zachowania na krawędziach platform siarczanowych rozwiniętych w

miejscach gdzie występuje podniesienie podłoża przed cechsztyńskiego. Na opisywanych

krawędziach dochodzi do przerwania ciągłości refleksów Z1 i Z2 związanego ze stromą

geometrią krawędzi (Czekański et al., 2010). Powyższe przerwanie ciągłości refleksów może

zostać błędnie zinterpretowane jako uskok. Na przekrojach IL280 oraz XL410 stwierdzono co

prawda występowanie uskoków, ale są one zlokalizowane w obrębie platformy, a przebieg

refleksów oraz duża różnica czasu pomiędzy nimi przemawiały za obecnością uskoków.

Wynikiem przeprowadzonej interpretacji są przekroje z zaznaczonymi przewodnimi

refleksami sejsmicznymi i wydzielonymi kompleksami (figury 2, 3 i 4) oraz wykonane na ich

podstawie modele (figury 5, 6 i 7). Warto wspomnieć, że profil litostratygraficzny będzie

różny ponad platformą siarczanowo-węglanową oraz poza jej zasięgiem co jest zaznaczone

na modelach. Związane jest to z tym, że poza platformami w profilu występują sole

najstarsze (Na1), które są przedstawione na poniższych figurach jako ciemnofioletowe

obiekty pomiędzy horyzontami Z1 i Z2.

Figura 2 - Przekrój IL280 z interpretacją strukturalną. Czarne kreski wskazują przecięcia z innymi przekrojami.

Figura 3 - Przekrój XL390 z interpretacją strukturalną. Czarne kreski wskazują przecięcia z innymi przekrojami.

Figura 4 - Przekrój XL410 z interpretacją strukturalną. Czarne kreski wskazują przecięcia z innymi przekrojami.

Figura 5 - Model strukturalny cechsztynu i stropu czerwonego spągowca na podstawie przekroju IL280

Figura 6 - Model strukturalny cechsztynu i stropu czerwonego spągowca na podstawie przekroju XL390

Figura 7 - Model strukturalny cechsztynu i stropu czerwonego spągowca na podstawie przekroju XL410

Ca1+A1d+A1g

Ca2+A2

Na2+A2r+T3+Ca3+A3

Na4+T4+Na3

Ca1

A2

+

Ca2

+

A1g

+

Na1

+

A1d

Ca1+A1d+A1g

Ca2+A2

Na2+A2r+T3+Ca3+A3

Na4+T4+Na3

Ca1

Ca1+A1d+A1g

Ca2+A2

Na2+A2r+T3+Ca3+A3

Na4+T4+Na3

Ca1

A2

+

Ca2

+

A1g

+

Na1

+

A1d

A2

+

Ca2

+

A1g

+

Na1

+

A1d

2. Wykonanie mapy czasowej dla stropu dolomitu głównego

W celu wykonania mapy czasowej stropu dolomitu głównego przekroje wraz z

interpretacją zestawiono jak na figurze 1, a następnie usunięto wszystkie horyzonty

sejsmiczne poza Z2 (strop anhydrytu podstawowego). Następnie strop dolomitu głównego

zinterpretowano wzdłuż ujemnego refleksu występującego poniżej refleksu Z2 (Kwolek i

Mikołajewski, 2010). Opisywany ujemny refleks jest na większości obszaru równoległy do Z2 i

występuje około pięciu milisekund poniżej niego, charakteryzuje go jednak mniejsza ciągłość

od horyzontu Z2. Następnym etapem było zrzutowanie czasów na których występuje strop

dolomitu głównego na profile sejsmiczne zestawione na mapie lokalizacyjnej. Uzyskany efekt

przedstawia figura 8.

Kolejnym etapem była interpretacja poziomych przekrojów sejsmicznych, którą

przeprowadzono nakładając je na mapę lokalizacyjną na której były naniesione wyniki

wcześniejszej interpretacji. Na uzyskanym podkładzie interpretowano linie występowania

stropu dolomitu głównego dla poszczególnych poziomych przekrojów sejsmicznych

dowiązując je do danych uzyskanych wzdłuż profili. Proces ten przedstawia figura 9.

Figura 8 - Mapa lokalizacyjna z naniesionymi czasami do stropu dolomitu głównego wzdłuż profili sejsmicznych

Figura 9 - Mapa lokalizacyjna z naniesionym poziomym przekrojem sejsmicznym. Na zbliżeniu przedstawiony jest przekrój na czasie 1920 ms, widoczne jest dowiązanie do interpretacji wzdłuż profilu.

W wyniku powyższych operacji uzyskano podkład (figura 10) zawierający dane punktowe

wzdłuż profili oraz poligony wyinterpretowane na poziomych przekrojach sejsmicznych. Podkład ten wczytano do programu Surfer, gdzie dokonano cyfryzacji danych, a następnie utworzono grida, w którym uwzględniono zinterpretowane uskoki. Grid został utworzony metodą minimalnej krzywizny, która pozwala na wprowadzenie uskoków, ale w miejscach niekontrolowanych danymi tworzy sztuczne struktury. W związku z tym, kolejnym krokiem było wyeliminowanie wspomnianych sztucznych struktur za pomocą narzędzia do ręcznej edycji grida. Mapę przed i po korekcie z nałożonym podkładem przedstawia figura 11.

Figura 10 - Uzyskany w wyniku interpretacji podkład wykorzystany do cyfryzacji danych.

Skutkiem powyższych operacji jest mapa stropu dolomitu głównego w obszarze badań

(figura 12) oraz modele 3D przedstawiające tę powierzchnię (figura 13).

Figura 11 - Porównanie mapy przed (lewa strona) i po korekcie grida (prawa strona) z nałożonym podkładem. Przykłady uzyskanych zmian zaznaczone są żółtymi elipsami.

Figura 12 - Mapa czasowa stropu dolomitu głównego (Ca2). Obszary niekontrolowane danymi zakryto, ponieważ nie są one wiarygodne.

Figura 13 - Modele 3D stropu dolomitu głównego (Ca2). Z lewej strony widok od strony północno-wschodniej, z prawej widok od strony południowo zachodniej. Modele są przewyższone 6 -cio krotnie.

Obszar niekontrolowany danymi został wycięty.

3. Opis wyinterpretowanej struktury

Zinterpretowana struktura ma kształt kopuły przeciętej zrębem co dodatkowo zwiększa

jej relief. Najwyższy punkt struktury występuje na czasie około 1862 ms. Geneza tej struktury

jest związana z sedymentacją osadów dolomitu głównego na izolowanej platformie

siarczanowo-węglanowej. Uskoki tworzące zrąb mają generalny bieg NE-SW i są one

najprawdopodobniej związane z tektoniką solną, a mianowicie znacznie mniejszą miąższością

soli starszej ponad platformą niż poza jej zasięgiem.

Z punktu widzenia akumulacji węglowodorów struktura ta tworzy bardzo dobrą pułapkę

naftową. Biorąc pod uwagę że dolomit główny jest uznawany zarówno za skałę macierzystą

jak i zbiornikową w związku z jego zróżnicowaniem facjalnym (Czekański et al. 2010) oraz

jego uszczelnienie przez nadległy anhydryt podstawowy (A2), można stwierdzić,

że opisywana struktura zawiera wszystkie elementy systemu naftowego. Powyższa analiza

pozwala na uznanie zinterpretowanej struktury jako perspektywicznej z punktu widzenia

akumulacji węglowodorów. Występowanie węglowodorów jest również możliwe w obrębie

stoku platformy oraz u jej podnóża, gdzie mogą występować zwiększone miąższości dolomitu

głównego wynikające z redepozycji materiału z krawędzi platformy, bądź będące skutkiem

względnych zmian poziomu morza.

4. Literatura

Czekański E., Kwolek K., Mikołajewski Z., 2010 – Złoża węglowodorów w utworach cechsztyńskiego dolomitu głównego(Ca2) na bloku Gorzowa. Prz. Geol. nr 8, vol. 58: 465-703 Kwolek K., Mikołajewski Z., 2010 – Kryteria identyfikacji obiektów litofacjalnych jako potencjalnych pułapek złożowych w utworach dolomitu głównego(Ca2) u podnóża platform i mikroplatform węglanowych w środkowo-zachodniej Polsce. Prz. Geol. nr 5, vol. 58 Maćkowski T., 2008 – Analiza karbońsko-dolnopermskiego systemu naftowego w aspekcie poszukiwań pułapek litologicznych i strukturalnych w utworach czerwonego spągowca

w strefie Śrem-Kalisz-Konin. Rozprawa doktorska, AGH Kraków 2008.

Karnkowski P.H., 2007 – Permian Basin as a main exploration target in Poland.

Prz. Geol. nr 12/1, vol. 55.