zagadjenje vazduha na globalnom i regionalnom nivou sa katastrofalnim posledicama
TRANSCRIPT
1. a , , . , , . , , . , , . . , . , . . . , . : , , . . , . , , . . , , . , , . , , . , , , .
1
2. 2.1. 2.1.1. . . , . . 1.000 2.000 km. : , , (, , ) , . , , , : , , , . : , . ( 11 km) , . , . 9,8C km , 6,5C km . 75% . . . ; , , , , , . . (11 80 km) e -55C, , . . , . 30 km . (80 800 km) , , . 2
1.
1:
2.1.2. . : . 1. () , , . ( ), . 2. () . , , . 2.1.3. . . , 1.
3
1. ( NASA-)
(N2) (2) (CO2) (Ne) (He) (Kr) (Xe) (H2) (CH4) (N2O) (Rn) (%) 78,084 20,946 0,033 0,1 18,18 10-4 5,24 10-4 1,14 10-4 0,087 10-4 0,5 10-4 2 10-4 0,5 10-4 6 10-18
( + ) (O3) (SO2) (NO2) (NH3) (CO) (%) 4 1 0,07 10-4 1 10-4 0,02 10-4 u tragovima oko 0,02 10-4 10-5
( 5.) , :
2:
, : (N2) 78,09% (2) 20,94% (C2) 0,03% 0,94% , , : , , , ...
4
, . , , , . , , , , , . 20%. 16% 18% , . 12%. 7% . , . ( ). 18 , 10 20 . . . 1. , . , , , , . . , , . . 0,03 0,04%. , , , . , . 0,8%. . . 0,7% 1% , , , , . 2% 3% , .
5
( , , , , ) . 2.1.4. : , , . , ( C). 2 m , , . 15% , . . a 100 m 0,6. 3. .
3.
. (mbar). , , . , 10 m 6
1,33 mbar. . , , , , . , , . , , , , . . , . . , . , , . , . . , , . . . , 0,5 m/s . . . a, . m/s. , . . , : () () , . . , , . - e, ( ) e . .
7
. .
2.2. . . , . : , , , , . . ( ), , , , , , . , : : , ,
. () () . : ( - ) (),
8
4: n 2.2.1. a, , . . ( 5). , , .
5: ,
. 9
. . . . . . 2.2.2. . , , . , , . . , . , . , . : - - , , , , . - - , - . , , , . 2.2.3. , : () () . : ()
10
, . . . , . . , , . , . , . , , . , . , , : , , . , . , . . : , , , -, . : , , , , , , , , , , , , , . , , , , , , .
11
, (SO3). . , (, ), , , . , SO3, H2SO4 , . . . . , . , , , . . . . 39 . , . , . . - 1970. . . , , , . , 625 . () , () . . , , , . ( ) , - e e. (NO 2) . SO2 N2 ( ) . () : pH . (OH -) j , . 12
0,5 2 . , 3 5 1000 km. , . , . 2.2.4. . : : - ( - ) ( C, , , .) - , S2, C2 . - C2, H2S, . , C2, C, H2S, . ( ) . ( ) , , . : (, ) (, , ) . , , , , , . , . , . . 0,4%, 13
8-10%. , . , , . (, , , , , , .) . 2.2.5. je a, a 5 ( 6). , , . , , . . , , , . 10 m/m3 , 250 m/m3 . . , . . , , , . , , .
6:
, . () 0,05 mg/m3. , , , (SO2 SO3), ( ), . H2S.
14
, , , ( ). . 44 . 30-35% ( ). , . -. (SO2) , . , . ( ). , , , . , , , . , , , (2,5 ) (11,3 g/100 ml ). 800 - 2600 g/m3 (1 ppm) . . . , . H2S + O HS + OH SO2 + H2O
H2S + 3/2 O2 H2S + O3
H2O + SO2 H2O + SO3
, . 1/3 , , . . , , 5% . . : , , , . : , , 15
. , . , : FeS2 FeS + 1/2 S2 , , . . 30,9 ( , 1970. ) 20,2 , 3,8 , 6,6 0,3 . . , , , . . , , , . ( 93%). 195 . 2 . 2. ( )
H2S H2S
( 106 ) 46 13 6 1,3 66,3 62 27 40 129 195
: , ( ), (). 16
, . . , . -- . 21,2oC, . . , . ( ). , NO NO2 . , , . : , , . 1968. 1980. . 10% , . , 10 100 . . . , , , , , . . , . (NO), . , . (NO 2) . 5g/m 3 , 20 - 90 g/m3 . 226 g/m3. , . (CO2), (CO). 17
(C) , , . , , . , . , . , , . . . 1% . . , . , . , , . , , . 10 g/m3 . 125 , 11% . : , , 60% . , , 3. 3:
[%] 73,7 7,9 5,2 1,2 12
, , . () .
18
( 8 % ). : , , , . , , . , . , , , . 0,008 0,174 ppm, 0,087 ppm. ppm, ppm. . , . , . . . , 200 . , . , 0,2 - 3 , . . , , . , , , . 2.2.6. (, , ) . pH 5,5 - 5,6, pH 4 4,5. , , . , . -. , 19
. . ( 7.).
7:
. 150 g/m3 . : , , . , , . , . . ( , , , , , , ). . . 8.
8:
, , . .
20
, , . . . , , , , . , , . , . , , . . . , . , (2). , . 8. . : (N2O), (CH4), (HFC, PFC) . . 20. , 21. . 2 5.
9:
. ( 9). : ,
21
10:
, , . . CO2 C. ( ) . 0,5 m 10 . , , . UV-. . e.
11:
22
, UV (280 320 nm). , . , , , . , 50%. 11. . , 10 5 . 0 1 bar, (10 5 ) 3,5 mm, 350 .
12:
. , . ( ), , , . UV , . 1% 20.000 . . . () . . . , (UV) . , 23
, . . , . . 50%. 97% 14 18 km. 2,5 3,5% .
2.3. , 2.3.1. , , . : , , , , . - . . , , ( ). , . . , , . , . , . , . : (g/s). 24
(g/) (kg). (% vol.). : : : , : . : , , : : mg/m3 : kg/h : , mg/h kg/t : , %
13:
, , . , . . , . 25
, . 2.3.2. , , . , 2 . : , , , . , , . ( 0,5 4 ) (24 ). 24 , . , , . , , , , , , . . , . e : - - :
26
2.3.3. () , . . , . () , , . , . () . . (), . . . . 4. ( ) ( -), .
27
3. , , . : , . , , , . . , . . : , , XX , 56% 20 , 33% . , 47% 1980. 1988. . -, 1925. 1965. 1,4 . XX 23 , 38 . (ILO) 1990. 1.000 . 35-40% , 24% . 20-25% . 62% , 20% .
3.1. () - () UNION KARBIDE- . UNION KARBIDE, 1934. , Union Carbide Corporation (UCC) . 9.000 14 . 28
, . 2. 3. 1984. . , 40 - , . - 8 900 000 . 23 , , . , , . , , .
14:
: , 50.000 , , , 2.500 , . 2.000 , , . , 1986. , 25.000 .
15 :
29
15 :
() - 1986. , (), 90 1.250 . , , . . 12 , . : 1.200 , , , . 300 km . , . 3.1.1. ( 25 ) 424 , koje e 16% . : 235 . . . ( ) 1986. , - .
30
16:
1.000 . . 70 900 . 800 . 150.000 . , , , . . 4.000 60.000 . , 500 .
17:
31
, , . T 260.000 m2 , . 2.600.000 . , , . .
18:
. 1 23 , 26. 1986. , 4. . , . , . 1991. , , . , , , , , . , . . , . . 5. 6. 32
. , 200 . . , . 4 135 . . 100 50.000 . . 2000. . 2005. . 2007. 2010. , 505 . 100 . 31 . 32.000 , 400.000 . 35.000 1.400 . 2,4 , . , . , , , . , . -90 .
3.2. :
33
() 1969. 76 , (-15oC) . , , 53 , 28 . - 1978. . , 215 . () 1979. - , 23 -, 90 . - 1 km , . - 40 km . , , . . , . 24 , 250.000 , 3 , , 117 km. . , , . . . , . . , , . . , , , , . 15.000 . 3.2.1. ( ) 1973. . , . , 50 km. 1980. - 540 kg . , , 1 . 19 . , , .
34
- . , , 1986. . , . . - - . 1986. , 1.000 , , . , . 1987. , , 17.600 2.000 kg . , . . -, 1990. , . - - . 4. 5. 1996. , , 10 . , , - . , - . 24. 11. 1999. . . , . , (, ), , , , , , ( , , , , , , , .); , ; ; . , , , .
35
3.3. , , . , , , . , . : - ( )
19:
, : ( ), , . .
36
: , ( , ) , (, , , , .) 3.3.1. 2008/2009 , 7. 14. . 173 ( ), 500. 2.000 , 3.500. 450.000 . , , , . , , 10.000 . , , .
20:
. , 1.300 . , . , ( 12, ). , ( 10 11) . , . 800 , 500 700 . 37
, 63.000 2.200 , 2004. , . () 1871. 1,7 2.200 . , 1915. , m2 . . 3.3.2. 1996.2007. , 40.080,25 , 2007. , 2021 , 32.136 . 17.466 , 823 , 723 , 60 , 2.012 , 7.195 (, , ), 90 . , , , , , . 2009. , . 670 (4070 ), 258 . - . , . 2007. . -76 . . , 13 , , , (. ) .
3.4. ( ) , (), , . (, ) . ( 38
). . 63% . , . . ( ), 1200C , . () . 52-63% . . 45% 52% . ( , , . : pillow ( ), , . 45% , . . . , . , 16 , , .
21:
, . , . , , 39
. , , , . . . , , . , . , 74 000 , . . . . 50 000 . 74 000 . , , , . 40 . . , . 24. 79. , 20.000 . 1815. , , , 14.000 . , 44.000 . . 1883. , , 300 m. () . , , . 40.000 . 1980. , , . , , 2500 , . , 5000 .
40
1815. 90 000 . 1883. 36 000 . . 800 , . 20 2000 10 20 .
3.5. 1940. . , . 1952. . , , , . , .
21:
, , 41
, , , . , 1.200 1.500 . - , , 40% . . 1952. ( ) , - - ( ) . 1956. . 1.000 , 18 .
42
4. - . , . , , . , . , (m/s). , , . , . , . . : , . , , . , .
4.1. 1985. , , . . 16. . , 18. 19. . , . . . , , . . 1785. . .
43
, . 1926. , , . 4.1.1. (1952.) 1952. . . . 5. 9. 1952. . . , , , , . , , 4.000 , 100.000 . 12.000. . 1956. 1952. . 1964., ( ) ( ). , . , , . . . , . 1974. . , , , 1980. . 4.1.2. 1948. . 14.000 , , 600, 1.600 . 1954. . 2.000 . 44
, . 1969. , . 1970. 1978. , , 60% . 5: - 1985. , 1930. 60 6.000 , SO2 , , 1948. 20 1.200 , SO2 , 1950. 22 SO2 , 1952. 4.000 20.000 , , SO2 , 1984. Oko 5.000 500.000 /
4.2. , , , . NASA- . . (0-30), .
45
, , . .
23 :
, . - , () () . 1985. , . , . 1987. 1992. .
24 : ,
46
. . , , , . , , . , , . , , .
4.3. , 1972. , UN , , UNEP. . , 1980. , , . , . , 1983. , OUN, , , . , , NJ UN , UNEP, 1988. , IPCC, , , . , 1992. , UNCED . : UN . 1993. UN (CSD), . , . , CIDIE, , NJRI. , . , OECD , NJB, . 1991. .
47
, GEF , , . .
4.4. (, ) . : , .
4.5. , , . , , , , , . , , , . , . , , . . , , . , . , , . : , , 48
, , , . , . , , . , , , , , . , , . 2004. , , : , 135/04 21.12.2004. , 29. 2004. . , , , , . , , ( , , , , , , , , , , , , ). , , , . . , JUS-ISO 14001, EU ( EMAS).
49
: ( , 135/04) . , : , , , ; , , . ( , 135/0 , 4) , : , , , , , , , , , , , , . ( , 135/04) , , , . ( , 135/04) , , , , .
50
5. , , , . , . . a , . , , . 1956. . . , , . . .
51
6. . , , . , , , . , , , . , . , . . , . , , . , , , . . , , . () () . , . , , , .
52
7. 1. - .; ., : , , , 2008. 2. -, , , , , , ; , , 1998. 3. . . , , 2002. . 4. : National georaphic , , 2008. 5. ., .: , , , 2008. 6. ., , , , 2001. 7. , , , 1/, , , 1976 8. National Air Quality and Emissions Trends and Report, 1993. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air Quality Planning and Standards, Research Triangle Park, North Carolina, 1994. 9. Ozone: Will It Affect Me? Washington University, St. Louis, Missouri, 1995. 10. The Inside Story: A Guide to Indoor Air Quality. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air and Radiation, Washington,DC, 1988. 11. The Plain English Guide to the Clean Air Act. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air and Radiation, Washington, DE, 1993. 12. www.hr.wikipedia.org 13. www.eko.bg.gov.yu 14. www.mojevijesti.ba/.../SVIJET/umski%20poar.jpg 15. www.americanedu/ted/bhopal 16. www.ekoplan.gov.rs/srl/Globalne-ekoloske-promene-312-c58-content.htm 17. http://translate.google.com/translate?hl=sr&langpair=en|sr&u=http://www.barra meda.com.ar/ecology/ecological-disasters.htm 18. http//en.wikivisual.com/.../d/de/Atmosphere_model.png 19. http//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/... 20. www.ekologija.ba/userfiles/image/e_po_4.jpg 21. http://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cernobilska_nesre%C4%87a 22. http://www.serbianmeteo.com/site/index.php? 23. http://www.ekoplan.gov.rs/src/dodaci/recnik/a.html 24. http://www.zdravlje.org.rs/ekoatlas/04a.htm 25. http://en.wikipedia.org/wiki/Bhopal_disaster 26. http://www.interfax.ru/r/B/0/4.html?mode=4&date_mode=3&date_style=date2&title_style=title_of_other&id_issue=11365346 27. www.ivonazivkovic.net/erupcija%20sent%20helen.j 28. http://sr.wikipedia.org/sr-
53