zardal hamgiin baga baih
TRANSCRIPT
ЗАРДАЛ ХАМГИЙН БАГА БАЙХ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өнөөдрийн сэдэв
Пүүсүүдийн хувьд хамгийн гол гол
тулгардаг асуудлуудын нэг бол
зардлыг бага байлгах.
Яавал пүүсийн зардал хамгийн бага
байх вэ?
Зардал хамгийн бага байх нөхцөл
үйлдвэрлэлийн богино ба урт
хугацаанд ялгаатай байдаг талаар
өнөөдөр ярилцана.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Пүүсийн зардал
Пүүсийн зардал үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс худалдан авах зардлаас ихээхэн хамаарна.
Хүчин зүйлсийн үнүүдийг w =
(w1,w2,…,wn) гэвэл өгөгдсөн хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нийт зардлын функц: c(w1,…,wn,y).
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Зардал хамгийн бага байх
Хоёр хүчин зүйл ашиглан нэг төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг пүүс авъя.
Үйлдвэрлэлийн функц:y = f(x1,x2).
Хүчин зүйлсийн үнүүд өгөгдсөн гэвэл нийт зардал: w1x1 + w2x2.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Зардал хамгийн бага байх
Тэгвэл пүүсийн бодлого:
хязгаарлалттайгаар зардлыг хамгийн бага байлгах бодлого болно.
min,x x
w x w x1 2 0
1 1 2 2
1 2( , )f x x y
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Изокост шулуун
Ижил хэмжээний зардлыг бий болгох хүчин зүйлсийн хослолыг харуулсан муруйг изокост шулуун гэнэ. Энэ нь баруун гар тийш болох тусам илүү өндөр зардалд харгалзах зардлын хослолуудыг харуулдаг.
Изокостын налалт нь - w1/w2
xw
wx
c
w2
1
21
2
.
w x w x c1 1 2 2
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Изокост шулуун
c” w1x1+w2x2
c’ w1x1+w2x2
c’ < c”
x1
x2 Налалт = -w1/w2.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
c’
c”
Зардал хамгийн бага байх асуудал
x1
x2
f(x1,x2) y’
x1*
x2*
Энэ нь y’ хэмжээний бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх
хүчин зүйлсийн хослолыг харуулна.
Эдгээрээс аль нь хамгийн бага зардалтай вэ?
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Зардал хамгийн бага байхЗардал хамгийн бага байх хослол:
(a) ба(b) изокостын налалт=изоквантын налалт
f x x y( , )* *1 2
1 1
2 2
w MPTRS
w MP
c’
c”
x1
x2
f(x1,x2) y’
x1*
x2*
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Зардал хамгийн бага байх нөхцөл
Пүүсийн хувьд зардлыг хамгийн бага байлгах хүчин зүйлсийн хослолыг олох хамгийн оновчтой шийдвэр нь изокост муруйн налалт изокост шулуунтай шүргэлцсэн цэгээр тодорхойлогдоно.
Хөдөлмөр капитал гэсэн хоѐр хүчин зүйлсийн аль нэг нь ашиглагдахгүй бол дээрх шүргэгчийн нөхцөл үйлчлэхгүй.
Мөн үйлдвэрлэлийн нөхцөл нь бидний авч үзсэн функцээс өөр бол дээрх шүргэгчийн нөхцөл үйлчлэхгүй.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Хэрэглэгч ба үйлдвэрлэгчийн шийдэл Хэрэглэгчийн болон үйлдвэрлэгчийн
хувьд шүргэгчийн нөхцөл хамгийн их ханамж өгдөг эсвэл зардлыг хамгийн бага байлгадаг нөхцөл байгаа боловч хязгаарлалтууд нь өөр өөр юм.
Хэрэглэгчийн хувьд төсөв гол хязгаарлагч буюу төсвийн шулуун, үйлдвэрлэгчийн хувьд технологи буюу изоквантын муруй юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Хүчин зүйлсийн нөхцөлт эрэлт
Пүүсийн хувьд зардал хамгийн бага
байх орцуудын сонголт нь
бүтээгдэхүүний хэмжээ, орцуудын
үнээс хамаарна.
Эдийн засгийн онолд эдгээр
орцуудын сонголтыг хүчин зүйлсийн
эрэлтийн функц буюу хүчин
зүйлсийн нөхцөлт эрэлт гэж
нэрлэдэг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
2-р хүчин зүйлийн
нөхцөлт эрэлт
Бүтээгдэхүүн
тэлэлтийн зам
y
c”’
y
c”
w1 ба w2 тогтмол гэж үзье.
Хүчин зүйлсийн нөхцөлт эрэлт
x y1*( )
x y2*
( )
x y1*( )
x y2*
( )
x y1*( )
x y2*
( )
y
x y2*
( )
y
x y2*
( )
y
x y2*
( )
x1
x2
y
c’
x2*
y
1-р хүчин зүйлийн
нөхцөлт эрэлт
y
*
1 ( )x y
y
*
1 ( )x y
y
*
1 ( )x y *
1x
y
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үйлдвэрлэлийн дундаж нийт зардал
y хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх дундаж нийт зардал:
AC w w yc w w y
y( , , )
( , , ).1 2
1 2
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн үр өгөөж ба дундаж нийт зардал
Пүүсийн хувьд өргөжилтийн үр өгөөж нь пүүсийн дундаж нийт зардал хэрхэн өөрчлөгдөж байгаагаар тодорхойлогддог.
y’ хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаад 2y’ хэмжээтэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэвэл дундаж нийт зардал хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн тогтмол үр өгөөж-Дундаж нийт зардал Хэрвээ пүүсийн технологи нь
өргөжилтийн тогтмол үр өгөөжтэй бол пүүс үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ хоёр дахин нэмэгдүүлэхийн тулд хүчин зүйлсийн хэмжээг мөн хоёр дахин нэмэгдүүлэх шаардлагатай болно.
Иймээс үйлдвэрлэлийн нийт зардал хоёр дахин өсөх ба дундаж нийт зардал өөрчлөгдөхгүй хэвээр байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн буурч буй үр өгөөж-Дундаж нийт зардал Хэрвээ пүүсийн технологи нь буурч
буй үр өгөөжтэй бол пүүс үйлдвэрлэлээ хоёр дахин нэмэгдүүлэхийн тулд хүчин зүйлсийн хэмжээг хоёроос их дахин хэмжээгээр нэмэгдүүлэх шаардлагатай болно.
Улмаар үйлдвэрлэлийн нийт зардал хоёроос их дахин хэмжээгээр өсөх ба дундаж нийт зардал өснө.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн өсч буй үр өгөөж-Дундаж нийт зардал Хэрвээ пүүсийн технологи нь
өргөжилтийн өсч буй үр өгөөжтэй бол пүүс үйлдвэрлэлийн хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэхийн тулд хүчин зүйлсийн хэмжээг хоёроос бага дахин нэмэгдүүлэхэд хангалттай.
Улмаар үйлдвэрлэлийн нийт зардал хоёроос бага дахин хэмжээгээр өсөх ба дундаж нийт зардал буурна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн үр өгөөж ба нийт зардал
y
c
2y’
c(2y’) налалт = c(2y’)/2y’
= AC(2y’).
y’
c(y’)
налалт = c(y’)/y’
= AC(y’).
Хэрвээ пүүсийн технологи буурч буй үр өгөөжтэй
бол дундаж нийт зардал өсдөг байна.
c(y)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн үр өгөөж ба нийт зардал
y
c
2y’
c(2y’)налалт = c(2y’)/2y’
= AC(2y’).
y’
c(y’)
налалт = c(y’)/y’
= AC(y’).
Хэрвээ пүүсийн технологи өсч буй үр өгөөжтэй бол
дундаж нийт зардал буурдаг байна.
c(y)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өргөжилтийн үр өгөөж ба нийт зардал
y
с
y’
c(y’)
2y’
c(2y’)
=2c(y’)
c(y)
налалт = c(2y’)/2y’
= 2c(y’)/2y’
= c(y’)/y’
тиймээс
AC(y’) = AC(2y’).
Хэрвээ пүүсийн технологи тогтмол үр өгөөжтэй бол
дундаж нийт зардал тогтмол байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Богино ба урт хугацаанд зардал хамгийн бага байх Урт хугацааны зардал хамгийн бага
байх
Богино хугацаанд зардал хамгийн бага байх
min,x x
w x w x1 2 0
1 1 2 2
хязгаарлалт f x x y( , ) .1 2
minx
w x w x1 0
1 1 2 2
хязгаарлалт f x x y( , ) .1 2
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Богино ба урт хугацаанд зардал хамгийн бага байх
Богино хугацааны зардал хамгийн бага байх бодлого нь x2 = x2’ нэмэлт нөхцөлтэй байна.
Хэрвээ урт хугацааны зардал хамгийн бага байх сонголт x2 = x2’ байвал урт болон богино хугацааны зардал хамгийн бага байх сонголт ялгаагүй болно.
x2 x2” хэрвээ энэ нь ялгаатай бол богино хугацааны зардал нь урт хугацааны зардлаас ямагт их байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Урт хугацааны
бүтээгдэхүүн
тэлэлтийн зам
Богино ба урт хугацааны нийт зардал
x1
x2
y
y
y
x1
x2
x1
x2
Богино
хугацааны
бүтээгдэхүүн
тэлэлтийн зам
Урт хугацааны зардал:c y w x w x
c y w x w x
c y w x w x
( )
( )
( )
1 1 2 2
1 1 2 2
1 1 2 2
Богино хугацааны зардал:
c y c y
c y c y
c y c y
s
s
s
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
x1
x2
Богино хугацааны тогтмол
хүчин зүйлийн хэмжээ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Богино ба урт хугацааны нийт зардал
y
с
cL(y)
yyy
cs(y)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Дараагийн сэдэв
Зах зээлийн хэлбэрүүд
◦ Төгс өрсөлдөөнт зах зээл дэх пүүсийн ба салбарын нийлүүлэлт
www.zaluu.comwww.zaluu.com