ZBORNIK DOKUMENATA I PODATAKA

O NARODNOOSLOBODILAKOM RATU

TOM

IX KNJIGA 3.

REDAKCIONI ODBOR: Jef to ai, general-pukovnik, Ante Banina, general-pukovnik, Milo Zeki, genera 1-potpukovnik, Duan Dozet, general-major, Fabijan Trgo, general-major

Dimitrije Brajukovi, pukovnik i Vojislav Siljegovi, pukovnik

Redaktori iz Vojnoistorijskog instituta:

Dimitrije Brajukovi, pukovnik i Milo Krsti potpukovnik

O d g o v o r n i u r e d n i k

Fabijan Trgo, general-major

I Z D A J E V O J N O I S T O R I J S K I I N S T I T U T

V O J N O I S T O R I J S K I I N S T I T U T

ZBORNIK DOKUMENATA I PODATAKA

O NARODNOOSLOBODILAKOM RATU JUGOSLOVENSKIH NARODA

TOM

IX KNJIGA 3.

P A R T I J S K O - P O L I T I K A D O K U M E N T A 1943. G O D

B E O G R A D 1 9 6 7.

DOKUMENTA

0 PARTIJSKO-POLITIKOJ DELATNOSTI U JEDINICAMA NOV I PO JUGOSLAVIJE

JANUAR-JUN 1943.

BR. 1

UPUTSTVO ZAMENIKA POLITIKOG KOMESARA 5. CR-NOGORSKE BRIGADE 3. NOU DIVIZIJE OD 1. JANUARA 1943. BATALJONSKIM PARTIJSKIM BIROIMA O OTKLA-NJANJU NEDOSTATAKA U PARTIJSKIM ORGANIZACI-

JAMA1

BATALJONSKOM BIROU . . . BATALJONA I BRIGADE III U. DIVIZIJE NOV JUGOSLAVIJE

Dragi drugovi,

Akcije ove brigade pokazale su da se Partija osjetila kao rukovodilac kako u borbi, tako i u marevima. Uporne borbe koje su vodile nae jedinice bile su i ofanzivnog i defanzivnog karaktera.2 Uvidjelo se da je Partija uspjela da borci i u de-fanzivnim borbama pokazuju puno snalaenja (na primjer pri neprijateljskoj ofanzivi prema Jajcu), to do tada nije bilo po-stignuto. Iako su nai borci u vie sluajeva bili premoreni i fiziki iscrpljeni, te nedovoljno nahranjeni, obueni i obuveni, Partija je uspjela da kod njih bude visoki moral i borbeni duh elan za izvrenje svih postavljenih zadataka.

Ali u tim akcijama se ispostavilo i to da su nae jedinice i pojedinci uinili izvjesne propuste i greke u raznim je-dinicama razliitog karaktera. Pored tih propusta i greaka po-stoje izvjesni opti nedostaci naih jedinica, nae brigade kao cjeline, koji se manje ili vie ispoljavaju kod svih jedinica. Propusti, greke i nedostaci moraju se to prije i to energinije otkloniti i ispraviti.

Naa Partija u ovoj brigadi nije jo postigla onaj stepen koji moe i mora postii u rukovoenju jedinicama u svakoj

1 Original (pisan na maini, irilicom) u Arhivu Instituta radnikog pokreta Jugoslavije (dalje: IRPJ) reg. br. 5662/1V, 240 (43).

2 Odnosi se na borbe 5. crnogorske NOU brigade u rejonu Jajca (vidi tom IV, knj. 7 dok. br. 30, 53, 54, 65 i 72).

situaciji. To se ogleda u nedovoljnoj budnosti naih partijskih organizacija kako u vojnikom tako i u politikom pogledu.

Nedovoljno obezbjeenje i izvianje jo su opta pojava kod naih jedinica. Posljedica toga je ta da je neprijatelj izne-naivao nae jedinice u izvjesnim sluajevima, te su pod nepo-voljnim uslovima morale voditi borbu. Zbog nebudnosti smo izgubili osjetan broj dragocjenih rtava.

Obavjetajna sluba naih jedinica je vrlo slaba, skoro nikakva. Ni lanovi Partije nisu postigli dovoljan stepen svje-snosti i odgovornosti po pitanju obavjetajne slube, a kamoli ostali borci.

Jo se dovoljno ne radi politiki na terenu kuda prolazimo, mada postoje mogunosti za jai politiki rad.

Nae partijske organizacije ne poklanjaju dovoljno panje naim novim borcima, nisu ih prihvatile sa onom drugarskom toplinom, koja je neophodno potrebna, imajui u vidu politiki nivo boraca i vanost to intenzivnijeg rada sa njima.

Neke nae jedinice nepravilno postupaju u vezi sa ratnim plijenom; kod njih se je pokazala grabeljivost plijena samo za sebe, to se mora odmah otkloniti.

Takoe neke jedinice pogreno vre konfiskacije i rekvi-zicije, to je znak nedovoljne budnosti i nedoraslosti nekih par-tiskih organizacija.

Teoretska izgradnja naih partijaca je slaba. Nedovoljno je osjeanje odgovornosti pri vrenju zadata-

ka, kao i pozivanje partijaca na odgovornost za neizvrenje ili nepotpuno izvrenje zadataka. Partiski sastanci se odravaju rede nego to je potreba. Posljedica tog nedostatka su mnogi navedeni nedostaci.

Konkretne primjere nedostataka, propusta i greaka po-jedinih partiskih organizacija ovdje ne iznosimo, jer je na njih blagovremeno ukazano dotinim organizacijama i date direktive kako da se otklone.

Da bi se ovi i slini propusti, nedostaci i greke otklonili potrebno je da partiske organizacije nae brigade svestrano po-jaaju partiski rad i partisku budnost. Partiski sastanci se mo-raju redovno odravati kako radni tako i teoriski. Na sastancima treba ukazivati na greke i odmah ih ispraviti. Uvijek voditi strogo rauna o pravilnom uzdizanju, naroito mladih, partijaca. Kako imamo dovoljno partijskog materijala, partijci e ga to prije i to temeljitije proraditi na sastancima. Nedovoljno je samo proitati partiski materijal, nego se mora proraditi dok ga naue svi lanovi Partije i na taj nain pravilno sprovede. Teoretski nivo naih partijaca mora se to bre podii na vii stepen. Partiski rukovodioci moraju uloiti sve sile da osposobe sve partijce za rad po svim sektorima partiskog rada, kako bi

se partiski rad to bolje sprovodio i nastojati da se partijci osposobe za rukovodee funkcije.

Partija e uloiti sve napore da se vojniki zadaci rea-vaju potpuno, tano i na vrijeme, jer ne treba zaboraviti da smo mi moderno organizirana vojska, koja mora odbaciti sve neurednosti i labavosti. Da bi se to postiglo rukovodioci e vas-pitno i blagovremeno uticati na borce, lanove komandi i ta-bova.

Partija e pojaati rad na terenu, pomoi e partiskim te-renskim organizacijama, imajui u vidu da je ta pomo potrebna kako u pripremanju i formiranju NOO, tako i u ukazivanju pomoi ve postojeim odborima. Odravati to ee sastanke sa seljacima kako u razgovorima tako konferencijama i zboro-vima. Organizovati obavjetajnu slubu jer je njena vanost od vrlo velikog znaaja. U tom smislu partiski rukovodioci e redovno izvjetavati to su uradili u tom pogledu. I za nepot-puno organizovanje i obavljanje obavjetajne slube Partija e uzimati na odgovornost, jer je nemoguna uspjena borba bez obavjetajne slube. Partija e voditi strogo rauna o postupa-nju prema stanovnitvu. Naim pravilnim ophoenjem zadobi-jaju se sve vee i vee simpatije stanovnitva, te se time pove-ava i broj naih boraca.

Partiske organizacije e vaspitati sve lanove i sve borce u duhu razvijanja drueljublja izmeu bataljona i brigada.

Sve ostale navedene i sline nedostatke, propuste i greke partiske organizacije e otkloniti pravilnim i intenzivnim radom da bi se postigla to vea borbena sposobnost naih jedinica u vojnikom i politikom pogledu.

Ovu direktivu detaljno proraditi na sastancima sa svim lanovima Partije.

S drugarskim pozdravom

SMRT FAIZMU SLOBODA NARODU!

1 januara 1943 Zamjenik politkoma I Brigade III U. Divizije NOVJ

Andrija Mugoa

BR. 2

IZVETAJ ZAMENIKA POLITIKOG KOMESARA 6. KRAJI-KE BRIGADE 4. KRAJIKE NOU DIVIZIJE OD 1. JANUARA 1943. OBLASNOM KOMITETU KPJ ZA BOSANSKU KRAJI-

NU O PARTIJSKOM RADU1

PART. ORG. VI KNOU BRIGADE Poloaj

OBLASNOM KOMITETU KPJ ZA BOS. KRAJINU Negdje

Dragi drugovi, 1. Partijska organizacija ove brigade ima 22 jedinice

i broji: lanova Partije: 181 na licu, 14 u rashodu, svega 195, kandidata: 95 na licu, 5 u rashodu, svega 100, skojevaca: 401 n licu, 2 u rashodu, svega 403,

Brojno stanje brigade 1668 a na licu 1311.

2. Iz gornjega se vidi da je jo uvjek broj lanova Par-tije mali u razmjeru prema brojnom stanju ljudi u brigadi. To izlazi iz sektatva kod primanja u Partiju, nemanja smjelosti za uvoenje novih ljudi, a naroito radi slabog poznavanja ljudi. Ti nedostatci naih partijskih jedinica primjeeni su i ranije i nai ljudi jo uvjek se toga ne mogu otresti u potpunosti. U zad-nje vrijeme uinjen je jedan veliki korak naprijed u tome po-gledu.

3. U toku ovoga mjeseca2 poginulo je 7 partijaca, od toga 4 komandira i to: Predojevi Milo, Miloevi Duan, Me-darevi Branko i Gavran Duan. Poginuli komandiri zasluuju da se o njima pozabavi partijska tampa. Naroito poslednja dvojica. Umro je od tifusa Mirko Proi.

4. Iz Partije su iskljuena tri lana radi nepravilne podjele i pljake novca koji je pripadao kolektivu.

5. Partijske su jedinice u toku ovoga mjeseca odravale gotovo redovno svoje sastanke dva puta nedeljno i to jedan te-

1 Kopija originala (pisana na maini, latinicom) u Arhivu Instituta za izuavanje istori je radnikog pokreta Bosne i Hercegovine (dalje: IRP BIH), a mikrofilm u Arhivu Vojnoistorijskog instituta (dalje: VII), reg. br. BiH-3/31.

2 Odnosi se na decembar 1942.

orijski i jedan praktini sastanak. Partijska jedinica taba bri-gade nije funkcionisala pravilno jer su dva lana otsutna. Na teorijskim sastancima proraivano je: Borba, govori Staljina i Tita, te ostali materijal koji je dolazio u toku ovoga mjeseca. Uz to proraivana je i Istorija Partije,3 Uslovi boljevizacije i dr. Na praktinim sastancima tretirano je politiko i vojno stanje jedinica, ishrana vojske i ostala konkretna pitanja.

6. Sada se rad partijskih jedinica odvija normalno. Problemi koje treba da rijee partijske jedinice jesu: uvrstiti partijske jedinice, otkloniti sektatvo i umalost, podizati ka-drove, pomoi vojnim i politikim rukovodiocima u radu. Nae jedinice moi e sve te slabosti da otklone uz pomo politodjela i svesrdnu nau pomo.

7. Partijske su jedinice izvrile izvjesne organizacione popravke uvoenjem zamj. politkomesara eta koji imaju isto partijsku funkciju. Bataljonski biro popunjen je sa lanom Skoja4 i polkomesarom bataljona.

8. Partijski su rukovodioci osjetili mnogo veu odgo-vornost nego do sada.

9. Krivnja za slab partijski rad pada ugla