zorbalık

Zorbalık

Dr Yankı Yazgan @yankiyazgancom

Koç Lisesi, 26 Mart 2016

Kurbana soralım

•  “Kimse onları durduramıyor, demek ki başkalarını ezmekte sakınca yok”

•  “Hocaların yanında zorbalar birer melek” •  “Zorbalıktan ben kendimi korusam

başkalarına dönük devam ediyor olması rahatsız edici.”

www.yankiyazgan.com @yankiyazgancom

2

Zorbalık nedir?

•  Asimetrik, zorlayıcı güç ilişkisi (güç dengesizliği)

•  Davranışın zaman içinde tekrarlanıyor olması

•  Karşıdakinde acı veya sıkıntı yaratma amaçlı kasti davranış


3

zorbalık

•  Alarm çaldırtma •  Istenmeyen hareketleri yaptırtma •  Yiyecek aldırtma •  Kurbanın: •  Zayıf gözükmeme çabası •  Akıl edememe, sinyalleri okuyamama


4

Neden önemli?

•  “Olur böyle şeyler…” •  Sık rastlanır. •  Zarar verici: sağlık, ruh sağlığı, intihar… •  Sürekli ve artacak şiddetin habercisi. •  Düzeltilebilir nitelikte.


5

•  Açık x Örtük •  Doğrudan x İlişkisel


6

Toplumsal konum •  •  Akran kabulü: düşük (sevilmek) •  Popülerlik algısı: yüksek (görünürlük, baskınlık, prestij)

•  Zorbalarda gruplaşma: kendi gibi olanlarla beraberlik popüler ve içinde kabul gördüğü bir grup oluşturur.

•  Kısa vadede statü ve popülarite getiren bir durum. Kabul de çok düşük değil.


7

Kurban-lık risk faktörleri

•  Sessiz, kaygılı, gergin. •  DEHB, öğrenme sorunu, kekemelik gibi

“kusur”lar •  Çok kısa, aşırı kilolu •  Ailede ihmal edilen, kötü muamele gören


8

Zorba olma olasılığını arttırıcı risk faktörleri

•  Sinirli, kolay parlayan •  Agresif, empatisi düşük, •  Güçlü/yapılı, erken-ergen •  Müsamahakar ya da kayıtsız ebeveyn, güç ve korkutmaya dayalı

çocuk yetiştirme tarzı, kötü muamele, ihmal

•  Kurban/zorba •  Tepkisel olarak saldırganlaşabilen •  Aile içi şiddet ve sürekli kızgınlık


9

Zararlı sonuçlar

•  Sağlık: –  başağrısı, –  karın ağrısı

•  Yetişkinlikte: –  yalnızlık, –  Iş yerinde kötü muameleyle karşılaşma


10

Somatic Symptoms Associated with Bullying (1/2)

0

5

10

15

20

25

30

Headache Stomachache

No BullyingBulliesBulliedBully/Bullied

Srabstein et al, 2006 www.yankiyazgan.com

@yankiyazgancom 11

Nasıl oluyor da…

•  “iyi kalpli arkadaşların kötülere karşı çıkamaması, sessiz sessiz izleyip bir bakıma onlar gibi olması ne kadar kötü” “Hep A başlatıyor, sonra B sonra C en sonunda da D katılıyor. Orada en masum E ile F; F çok sessiz zaten...

•  A sınıfa sonradan katıldı; iri ve dominant davranışlı bir çocuk; G’ye pis kokuyorsun vb. aşağılayıcı şeyler söylüyor.


12

Yetişkinler, öğretmenler

•  Anında müdahale •  Önce güvenlik •  Ne olup bittiğini iyice anlamak, sonra •  Örtbas etmeye izin yok. •  Yüzleştirme yok.

•  Kurbanı suçlama. •  Ailelerin doğrudan birbiriyle teması uygun

değildir. www.yankiyazgan.com

@yankiyazgancom 13

Siber ortamda

•  Tekrarlayan davranışlar siber ortamda bir kez yapıldıktan sonra zorbaca davranışı binlerce kişi tekrarlayacaktır. aynı kişinin tekrar birşey yapmasına gerek olmadan.

•  Facebook’taki uyarı düğmesini 3 ayda 18 Milyon kişi kullandı. % 95’I rahatsız edici ancak zorbalık ölçütlerinde değildi. % 5 için ise hayat kurtarıcı oldu.


14

“Kışkırtıcı Kurban”: kurbanları suçlama kültürü zorbalığı besler


15


16

Zorbalık ile mücadele sadece bireylerin ve ortamın ruh

sağlığını korumaz, aynı zamanda mutlu edici,

demokratik, özgürlükçü, eşitlikçi bir hayat sağlar.


17

teşekkürler


18

zorbalık

Education