zŁota dziesiĄtka rynku inwestycji... 8 rynek inwestycji przemysł chemiczny odgrywa istot-ną...

CHEMIA • ENERGETYKA • EKOLOGIA

ZŁOTA DZIESIĄTKA RYNKU INWESTYCJI

ISSN 2084-0616

magazyn biznesowo-gospodarczy

W numerze RAPORT „POŻARNICTWO” (str. 162–188),

dotyczący zintegrowanego zarządzania ryzykiemw przemyśle, a w nim wypowiedź

prof. Adama S. Markowskiego (str. 175)

Nr 11/2016 Cena 4,20 zł (w tym 8% VAT)

www.rynekinwestycji.pl

SPIS TREŚCI6

Dobra chemia w gospodarce 8

FIRE|EXPO 2016 PGE Stadion Narodowy – debiuty i innowacje 12

Sukces AED jest naszym sukcesem 20

Innowacje służą bezpieczeństwu 24

O innowacjach w zarządzaniu ryzykiem w przemyśle 28

Bezpieczeństwo techniczne i opłacalność ekonomiczna – program UDT dla instalacji procesowych 36

Złote działania Głównego Instytutu Górnictwa 40

Od biura projektowego do Generalnego Realizatora Inwestycji 46

Rekomendacje dla optymalnego bezpieczeństwa 54

Risk Mitigation in business 60

Emisja akustyczna (AE) w diagnostyce, monitoringu i ocenie ryzyka (RBI) urządzeń technicznych oraz infrastruktury przemysłowej 66

GRUPA FST od zawsze inwestowała w innowacyjne przedsięwzięcia 70

Platforma informatyczna do zarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym procesu inwestycyjnego 72

Ochrona ubezpieczeniowa dedykowana podmiotom świadczącym usługi w ochronie przeciwpożarowej 76

Mamy szeroką wiedzę i ambitne plany 80

Kilka uwag o inwestycjach liniowych 82

Formuła OTF i inne ścieżki sukcesu 85

Realizacja projektu w oparciu o formułę EPC 86

Kreowanie nowego produktu „made in Poland” – globalnego bezpieczeństwa chemicznego 92

Pierwszy krok w stronę bezpieczeństwa chemicznego 98

Komunikacja – klucz do bezpieczeństwa zakładu 100

Bezprzewodowy system diagnostyki technicznej i przeciwpożarowej przenośników taśmowych 102

RSIMS kluczem do budowania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa 106


Wydawca:MaxMedia Mariusz Gryżewski01-932 Warszawa, ul. Estrady 67

Adres redakcji:01-496 Warszawa, ul. Korfantego 75tel. (22) 832 42 53 www.rynekinwestycji.com

Redaguje kolegium:

Mariusz Gryżewski (redaktor naczelny)m.gryż[email protected]łgorzata Szerfer (sekretarz redakcji)[email protected] [email protected]

Jacek [email protected]

Projekt i skład: MaxMedia (Daniel Kuciński)

Za treść ogłoszeń redakcja ponosi odpowie-dzialność w granicach wskazanych

w ust. 2 art. 42 ustawy Prawo prasowe. Publiko-wane zdjęcia i materiały są własnością redakcjioraz prezentowanych firm i instytucji.

Przedruk tylko za zgodą wydawcy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skrótów.

SPIS TREŚCI 7

Niezbędna synergia dla przemysłu 110

Wziąć zdrowie w swoje ręce 114

Eksperci od przyszłości Europy 118

Najlepsze raporty roczne spółek publicznych 122

Diamenty Private Equity rozdane 124

Zmiana reguł w trakcie gry 128

Uporządkujmy tęczę, czyli o certyfikatach energetycznych 132

III Kongres „Polska Chemia” – podsumowanie 136

Mostostal Puławy SA – budowniczy polskiej chemii 138

Obszar zakupów funkcją wartości dodanej 144

Ocena ryzyka wybuchu a problemy zapewnienia bezpiecznej produkcji w warunkach zagrożenia wybuchem 150

Sukcesy efektem wiedzy i kreatywności 156

Odpowiedzialność i wielokierunkowa współpraca fundamentem bezpieczeństwa chemicznego 158

Liderzy zarządzania wybrani 160

Bezpieczeństwo pożarowe i przemysł – konsolidacja warta inwestycji! Jak nie teraz, to kiedy? 162

Integracja inżynierii bezpieczeństwa pożarowego i procesowego – czy to możliwe? 170

Zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów 176

Bezpieczeństwo w zakładzie pracy 182

Rola personelu uprawnionego w sytuacjach kryzysowych w obiektach budowlanych 186

PROZAP Sp. z o.o. otrzymuje Referencje Wiarygodności Technicznej IPB 190

W życiu bowiem istnieją rzeczy,o które warto walczyć do samego końca.

Paulo Coelho

Witam wszystkich bardzoserdecznie,

w dniu 15 marca spadłana mnie wiadomość, którazmieniła moje życie, ale japo prostu bardzo pragnężyć, być wśród najbliższych,przyjaciół i ludzi mi życzli-wych. Walkę z chorobą mo-głam podjąć dzięki ogrom-nemu wsparciu rodziny,moich najbliższych, ale rów-nież dzięki Wam – naszymwspaniałym współpracowni-kom, klientom, którzy w nas uwierzyli.

Dziękuję za wsparcie, jakie okazali mi Państwo na uro-czystości wręczenia Złotych Medali magazynu „Rynek In-westycji" 10 maja podczas konferencji „Innowacyjnerozwiązania w zarządzaniu ryzykiem”. Żałuję, że nie mogłambyć w tym dniu razem z Wami. Po stokroć dziękuję za tę po-zytywną energię, jaką przekazaliście mi tego dnia swoimioklaskami na sali. Ta energia była i jest mi niezmiernie po-trzebna – jeszcze długo będę z niej czerpać siły.

Pragnę z tego miejsca podziękować swojemu szefowi– Panu Mariuszowi Gryżewskiemu – za okazanie mi wszelkiejpomocy i podanie życzliwej dłoni poprzez dalsze umożli-wienie mi kontaktowania się ze swoimi klientami.

Dziękuję bardzo serdecznie mojemu bliskiemu koledzeJackowi Markowskiemu, który wciąż każdego dnia potrafidodać mi sił, kontaktując się ze mną i dając wiarę, że jak pisałPaulo Coelho, „warto walczyć do samego końca”. DziękujęCi, Jacku. Bez Twojego wsparcia nigdy bym nie pomyślała,że jeszcze tyle przede mną. Stworzyliśmy nasze pismo odpodstaw i wiem, że potrzeba jeszcze dużo wysiłku, aby sta-wało się ono coraz lepsze i lepsze, a nasi klienci coraz bar-dziej nas doceniali. Wierzę, iż tak się stanie, a ja na kolejnymspotkaniu z naszymi wspaniałymi klientami będę równieżmogła ich uhonorować naszym skromnym medalem.

Szczerze i gorąco Wam wszystkim dziękuję za dowódżyczliwości i ten szczególny dar serca, jaki okazaliście miPaństwo tego wieczoru. Świadomość, że jest ze mną takieoddane grono, zawsze kojąco wpływa na psychikę i stajesię bodźcem do dalszej, jakże żmudnej, walki z chorobą.

Z wyrazami szacunkuredaktor Renata Wojciechowska


RYNEK INWESTYCJI8

Przemysł chemiczny odgrywa istot-ną rolę w gospodarce i ma wpływna całokształt jej funkcjonowania.

Polska Chemia to ponad 11 tys. przed-siębiorstw, produkcja sprzedana o war-tości 144 mld zł, ponad 6,5 mld zł nakła-dów inwestycyjnych i szacowany na12 proc. udział w przemyśle (wg danychGUS). Branża ma niebagatelne zna-czenie dla sytuacji na rynku pracy: za-trudnia ponad ćwierć miliona osób, a do-datkowo szacuje się, że jedno miejscepracy w przemyśle chemicznym gene-ruje do ośmiu nowych stanowisk w sek-torach powiązanych. Bez przemysłuchemicznego nie moglibyśmy mówićo wielu sukcesach polskiej gospodarki.

Jak sytuacja gospodarcza wpływana polski rynek chemiczny? Analizującogólny stan i trendy ekonomiczne,zwłaszcza dane dotyczące światowegokryzysu sprzed paru lat, można po-

wiedzieć, że silny przemysł chemicznyjest buforem ochraniającym inne bran-że i całą gospodarkę przed skutkami re-cesji. Spadki większości danych ma-kroekonomicznych sprzed kilku lat byłyłagodniejsze w sektorze chemicznym niżw całej gospodarce – to dowód na to, żechemia stanowi trzon gospodarki Polski.

Gospodarka i regulacje a rynek chemiczny

Dzisiaj rynek chemiczny jest rynkiemglobalnym. Oznacza to, że konkurencjanie zatrzymuje się na granicach państw,a podmioty krajowe muszą zabezpie-czyć swoją konkurencyjną pozycję wo-bec producentów z innych krajów i re-gionów świata. Globalizacja ma dlachemii istotne znaczenie, ponieważ do-stęp do rynku nie zawsze koreluje z moż-liwościami ograniczenia marż przezproducentów. Poniżej wymieniam istot-ne kwestie ogólnogospodarcze, któremają wpływ na sytuację branży.

(A) Surowce. Polski przemysł che-miczny ponosi koszty, które trudno ogra-

niczyć, takie jak koszty zakupu podsta-wowych surowców. Jednym z tych su-rowców jest gaz ziemny, który stanowinawet połowę kosztów produkcji wielufirm chemicznych. Mimo spadającychcen i rosnącego stopnia dywersyfikacjiPolska wciąż kupuje błękitne paliwoznacznie drożej niż konkurenci z krajówEuropy Zachodniej lub ze Stanów Zjed-noczonych.

(B) Regulacje klimatyczne. Polskiprzemysł chemiczny od lat zmniejszaswoją emisyjność, jednak rosnące kosz-ty, np. uprawnień do emisji CO2 (równieżzwiązane z propozycjami Komisji Eu-ropejskiej dotyczącymi reformy systemuEU ETS), stanowią duże wyzwanie dlabranży, zwłaszcza w krajach EuropyCentralnej.

Przez innowacyjność ku doskonałości

Odpowiedzią sektora chemicznegona powyższe wyzwania jest m.in. ciągłezwiększanie doskonałości procesoweji innowacyjność, a także zacieśnianiewspółpracy z nauką. Impulsem rozwo-jowym może stać się uruchomiony przezNarodowe Centrum Badań i Rozwojui zainicjowany przez Polską Izbę Prze-mysłu Chemicznego Program Sektoro-wy INNOCHEM – pierwszy w polskiej hi-storii program wsparcia innowacyjnościw przemyśle chemicznym prowadzonyna taką skalę (przewidywana łącznasuma dofinansowań w konkursach w ra-

mach programu INNOCHEM ma wy-nieść nawet kilkaset milionów złotych).

Optymizm budzi powodzenie pierw-szego konkursu – wartość złożonychprojektów znacznie przekroczyła prze-widziane kwoty dofinansowań, co po-kazuje, że chemia ma potencjał roz-wojowy, który może przełożyć się nie tyl-ko na rozwój sektora, lecz także całejpolskiej gospodarki. �

Dobra chemia w gospodarceSilny przemysł chemiczny jest buforem osłaniającym polską gospodarkę przed negatyw-nymi skutkami ewentualnej recesji. Nie bez powodu wicepremier i minister rozwoju Ma-teusz Morawiecki wymienia polską chemię jako jeden z sektorów, które mają szansę nauzyskanie przewag konkurencyjnych w skali globalnej.

Analizując ogólny stan i trendy ekonomiczne,zwłaszcza dane dotyczące światowego kryzysusprzed paru lat, można powiedzieć, że silnyprzemysł chemiczny jest buforem ochraniającyminne branże i całą gospodarkę przed skutkamirecesji.

dr inż. Tomasz ZielińskiPrezes Zarządu, Polska Izba Przemysłu Chemicznego

Polish Chamber of Chemical Industry is an association of chemical industry in Poland representing its members in relations with national and European administrationand in international organizations.


RYNEK INWESTYCJI12

FIRE|EXPO 2016 PGE Stadion Narodowy

– debiuty i innowacje

W ostatnim czasie branża pożarowa przeżywa prawdziwy rozkwiti oblężenie tych, którzy chcą być z nią identyfikowani. To duże za-skoczenie dla analityków rynku, tym bardziej że jeszcze parę lat temudziałalność branży pożarowej nie była tak popularna ani postrze-gana jako istotna w procesie inwestycyjnym.Aktualne obostrzenia formalno-prawne orazznaczące zmiany w przepisach regulujących wy-magania przeciwpożarowe w ostatnim czasiezmieniły podejście wielu producentów, inwesto-rów, projektantów czy przedsiębiorstw budowla-nych do tych zagadnień.

Bardzo cenną inicjatywą jest fakt,że coraz więcej uczelni wyższychwprowadza do przedmiotu na-

uczania nowe kierunki poświęconebezpieczeństwu pożarowemu. Jeszczekilka lat temu oprócz istniejących pań-stwowych instytutów branżowych, jed-nostek związanych z KG PSP, SITP,SGSP czy CNBOP oraz kilku prestiżo-wych wydawnictw, takich jak „OchronaPrzeciwpożarowa”, „Strażak”, „Prze-gląd Pożarniczy”, czasopismo „Za-bezpieczenia” oraz niezależnej inicja-tywy edukacyjnej na rzecz pożarnictwaprowadzonej przez Fundację Edura,MTP Targi Securex/Sawo czy DND Pro-ject nikt nie dostrzegał, jak istotna dla

funkcjonowania całej gospodarki jest tabranża i jaki wpływ na każdy aspekt jejfunkcjonowania ma bezpieczeństwopożarowe.

FIRE|EXPO – najbardziej oczekiwane wydarzenie w branży już w lipcu

Jedną z nielicznych inicjatyw zwią-zanych z ochroną przeciwpożarową, in-tegrującą potrzeby projektantów zezmieniającymi się wymogami bezpie-czeństwa pożarowego, jest flagowy pro-jekt DND Project – Kongres Pożarnictwa,który na przestrzeni trzynastu edycji stałsię rozpoznawalnym wydarzeniemo ustalonej marce i jakości, cieszącym sięnie tylko uznaniem w branży, lecz takżenajwyższą frekwencją. Jak ważny jest topunkt w kalendarzu wydarzeń branżo-wych, świadczy chociażby fakt, że w cią-gu jednego dnia, w jednym miejscu sku-pia on ponad 1000 profesjonalistów, ar-chitektów i projektantów, ekspertów i oso-bistości środowisk pożarowych, światanauki i prawodawstwa mających bez-pośredni związek z procesami inwesty-cyjnymi w gospodarce, specjalistów,przedstawicieli administracji rządoweji samorządowej czy też kadry zarzą-

dzającej, pracowników pionów i służbtechnicznych przedstawicieli różnychgałęzi rynku czy też liczne grono przed-stawicieli Komend PSP i OSP z całej Pol-ski, żywo zainteresowanych tematykąbezpieczeństwa. W tym roku kongres od-bywa się pod patronatem medialnym re-dakcji „Rynku Inwestycji”.

Wydarzenia lipca 2016 pod znakiem bezpieczeństwa

Przed nami trzy ważne daty lipca2016 roku. Szczyt NATO poświęconyutrzymaniu bezpieczeństwa na świecie,Światowe Dni Młodzieży, wymagającespecjalnych procedur bezpieczeństwa,oraz – w samym centrum tych wydarzeń

– 21 lipca br. największa specjalistycz-na konferencja poświęcona bezpie-czeństwu pożarowemu – Kongres Po-żarnictwa FIRE|EXPO 2016. W samymsercu Warszawy, na PGE StadionieNarodowym – miejscu prestiżowym,doskonałym pod względem wizerun-kowym, lokalizacyjnym i komunikacyj-nym, zapewniającym niezwykle wyso-ki i nowoczesny standard dla wydarzeńtej rangi, już po raz trzynasty spotkająsię liderzy światowych marek zabez-pieczeń i ochrony przeciwpożarowej,projektanci oraz specjaliści ds. ochro-ny przeciwpożarowej podczas tegonajwiększego wydarzenia branżyw Polsce.

Dzień Specjalisty podczas Kongresu – nie może cię zabraknąć

Specjalistyczne wykłady, pokazyratownictwa technicznego, medyczne-go – udzielania pierwszej pomocy, tech-nik gaszenia, wizualizacje czy integra-cja systemów, pokaz samochodów stra-żackich i mobilnych zapór przeciwpo-wodziowych, warsztaty przygotowaneprzez najwyższej klasy państwowe in-stytuty naukowe oraz świeże i nurtują-

ce zagadnienia, których oczekują nasiuczestnicy, to tylko przedsmak tego, cozaplanowano z myślą o uczestnikach.Dzień Specjalisty to już stały punkt Kon-gresu Pożarnictwa. 5 aren tematycz-nych, liderzy branży zgromadzeni w jed-nym czasie i miejscu, debiuty 2016roku, 20 uznanych ekspertów, 60 pane-listów i znawców branży, goście spe-cjalni, rzeczoznawcy ds. ochrony prze-ciwpożarowej oraz szereg imprez to-warzyszących Kongresowi to zaledwiecześć programu trzynastej edycji. Kon-ferencja z roku na rok rozrasta się co-raz bardziej, o czym świadczy cho-ciażby bogaty panel techniczno-na-ukowy – „Arena naukowa”, opracowa-


RYNEK INWESTYCJI 13

Jedną z nielicznych inicjatyw związanych z och-roną przeciwpożarową, integrującą potrzeby pro-jektantów ze zmieniającymi się wymogamibezpieczeństwa pożarowego jest flagowy projektDND Project – Kongres Pożarnictwa, który na prze-strzeni trzynastu edycji stał się rozpoznawalnymwydarzeniem o ustalonej marce i jakości, cieszą-cym się nie tylko uznaniem w branży, lecz takżenajwyższą frekwencją.

�

ny przez Radę Programową Kongresui realizowany równolegle do głównegopanelu w formie warsztatów i semina-riów naukowo-technicznych.

W tym roku bogaty program wykła-dów będzie się skupiać na zagadnie-niach związanych z ochroną przeciw-pożarową i bezpieczeństwem energe-tycznym w budownictwie i przemyśle,a szczególnie na zapobieganiu poża-rom i awariom przemysłowym oraz nawyzwaniach i problemach związanychz projektowaniem nowoczesnych obiek-tów budowlanych. Warto wspomniećchociażby o bloku warsztatów przygo-towanych specjalnie na potrzeby kon-gresu przez ekspertów CNBOP-PIB,które będą poświęcone dźwiękowymsystemom ostrzegawczym – doborowi,wymaganiom, podstawowym parame-trom, podzespołom dedykowanym. Or-ganizatorzy zadbali o staranny dobór te-matów nie tylko pod kątem ich atrak-cyjności merytorycznej, lecz także uka-zania występujących problemów odstrony praktycznej w postaci pokazów,wizualizacji i funkcjonowania zintegro-wanych systemów pożarowych w cza-sie rzeczywistym.

Debiuty i innowacje podczas Kongresu FIRE|EXPO 2016

Oprócz stałych punktów dotych-czasowych edycji tegoroczną nowo-ścią jest 5 aren tematycznych, przy

czym szczególnie warta zainteresowa-nia jest arena dedykowana specjalistomz zakresu SAP, DSO, KD/RCP, SSWIN,CCTV, LAN, BMS, AV, RTV czy SUG.Specjalną propozycję dla uczestnikówprzygotowały również Departament


RYNEK INWESTYCJI14�

W tym roku bogaty program wykładów będziesię skupiać na zagadnieniach związanych z ochroną przeciwpożarową i bezpieczeństwemenergetycznym w budownictwie i przemyśle, a szczególnie na zapobieganiu pożarom i awa-riom przemysłowym oraz na wyzwaniach i problemach związanych z projektowaniem no-woczesnych obiektów budowlanych. Wartowspomnieć chociażby o bloku warsztatów przy-gotowanych specjalnie na potrzeby kongresuprzez ekspertów CNBOP-PIB, które będą poświę-cone dźwiękowym systemom ostrzegawczym – doborowi, wymaganiom, podstawowym para-metrom, podzespołom dedykowanym.


RYNEK INWESTYCJI 15

�

Kultury, Promocji i TurystykiUrzędu MarszałkowskiegoWojewództwa Mazowieckie-go, Szkoła Główna Służby Po-żarniczej, Wydział InżynieriiProcesowej i Ochrony Środo-wiska Politechniki Łódzkiej,CNBOP-PIB Centrum Nauko-wo-Badawcze Ochrony Prze-ciwpożarowej – PaństwowyInstytut Badawczy oraz Insty-tut Bezpieczeństwa Pożaro-wego NODEX. Po raz pierwszybędzie można wziąć udziałw bogatym panelu StrefyPraktyka, podczas któregorównolegle z konferencją pro-wadzone będą warsztaty tech-niczne, które okazały się suk-cesem edycji 2015. Uczestni-cy będą mogli zasięgnąć porad i kon-sultacji z zakresu prawa budowlanego,finansowania inwestycji oraz dobrychpraktyk w zakresie projektowania i mon-tażu systemów.

Zagadnienia ochrony przeciwpoża-rowej budynków są niezwykle rozbudo-wane, stosunkowo zawiłe i niejedno-krotnie niespójne, a problem z odbiora-mi obiektów wielu inwestorom w Polscespędza sen z powiek. Odpowiedzią na tobędzie specjalnie przygotowana na po-trzeby Kongresu debata ekspercka po-ruszająca problematykę związanąz czynnościami w zakresie tzw. odbiorówobiektów z uwzględnieniem wymaga-nych dokumentów, najczęstszych błędów,braków i nieporozumień pomiędzy wy-konawcami, inwestorami a organamiPaństwowej Straży Pożarnej. W progra-mie Kongresu Pożarnictwa znajdzie się również specjalnydział dla projektantów instalacji niskoprądowych i integratorówsystemów w postaci warsztatów pożarowych pod hasłem „Jakszybko i bez problemów zaprojektować instalację sygnalizacji

� pożarowej?”. Na spotkaniu zaprezen-towane zostaną narzędzia wspoma-gające proces projektowania. Prze-prowadzone zostaną konsultacje doty-czące nowych funkcjonalności dostęp-nych urządzeń. Uczestnictwo w spo-tkaniu potwierdzone zostanie certyfi-katem. Na uczestników warsztatów cze-ka m.in. „Poradnik Projektanta”, cie-szący się ogromnym zainteresowaniemwśród specjalistów z branży zabezpie-czeń.

Liderzy światowych marek zabezpieczeń i ochrony przeciwpożarowej na kongresie

Tak jak w poprzednich edycjachi tym razem konferencji towarzyszyć bę-dzie wystawa wiodących dostawcówrozwiązań i systemów. Liderzy branżyzabezpieczeń i ochrony przeciwpoża-rowej – producenci i dystrybutorzy świa-towych marek – zaprezentują nowościz wielu powiązanych ze sobą dziedzinz zakresu ochrony przeciwpożarowej– monitoringu wizyjnego, sygnalizacjipożarowej, mechanicznych systemówzabezpieczeń, urządzeń i systemówkontroli dostępu, systemów sygnaliza-cji włamania i napadu po systemyochrony danych, wyposażenia i sprzę-tu jednostek PSP, służb BHP czy biernąochronę przeciwpożarową. Warty uwa-gi będzie wykład przedstawicielasektora ubezpieczeń poświęcony rolitechnicznych systemów zabezpieczeń

w procesie zarządzania ryzykiemw ubezpieczeniach. Zasady projekto-wania, doboru i montażu stacjonar-nych systemów detekcji, pomiarów i mo-nitoringu gazów w przestrzeniach za-grożonych wybuchem lub niebez-piecznym stężeniem innych gazów na-leżą do stałych zagadnień konferencji.Wykorzystanie wizualizacji do prezen-tacji zagrożeń pożarowych i automa-tycznych, bezobsługowych systemówgaśniczych, aspekty skutecznej ewa-kuacji, na którą wpływ ma m.in. zrozu-miałość komunikatów, to jedynie po-czątek długiej listy tematów, które będąomawiane podczas kongresu.

Obowiązki użytkownika w zakresieprojektowania, doboru, dozoru i utrzy-mania oświetlenia awaryjnego – prze-pisy prawa i rozwiązania techniczne tokolejny szeroko omawiany wątek. Niezabraknie też tak ważnych tematów, jakrozwiązania techniczne stosowane przyprojektowaniu wentylacji, problemy z od-dymianiem atriów czy zasady doborui rozmieszczania urządzeń detekcji ga-zów. Grono projektantów uczestniczą-cych w kongresie na pewno zaintere-sują następujące zagadnienia: zna-czenie barier przeciwpożarowych, ele-menty zabezpieczenia fasad i ich re-akcja na ogień oraz nowoczesne na-rzędzia wspierające projektantów i wy-konawców ogniochronnych zabezpie-czeń konstrukcji stalowych. Prelegencii partnerzy kongresu zaprezentują po-nadto rzeczywiste przygotowanie bu-


RYNEK INWESTYCJI16Wydarzenia towarzyszące KongresowiFIRE|EXPO 2016:• warsztaty pożarowe POLON-ALFA• warsztaty NODEX Instytutu Bezpieczeństwa

Pożarowego• warsztaty BMS • panel CNBOP warsztaty – „Wykorzystanie

dźwiękowych systemów ostrzegawczych w procesie ewakuacji ludzi z obiektów budowlanych podczas sytuacji kryzysowych”

• akcja specjalna Kongresu Pożarnictwa, Dar Serca HDK PCK oraz Fundacji DKMS – „Uratuj Życie, Oddaj Krew W Krwiobusie”. Mobilny punkt honorowego poboru krwi na rzecz osób poszkodowanych w wypadkach i pożarach oraz jako zabezpieczenie banków szpiku i krwi na Światowe Dni Młodzieży

• pokazy wozów strażackich i mobilnych zabezpieczeń przeciwpowodziowych

• pokazy dronów• pokazy ratownictwa• pokazy techniczne – montażowe i symulacyjne• praktyczne ćwiczenia z użyciem gaśnic• demonstracyjny pokaz wybuchów oraz

skuteczności poszczególnych typów zabezpieczeń przeciwwybuchowych

• pokaz z udziałem uczestników – system gaśniczy INERGEN® (będzie go można zobaczyć w wyjątkowej odsłonie podczas wyzwolenia w pomieszczeniu testowym przygotowanym specjalnie na to wydarzenie)

• konkurs na najlepiej przygotowaną ekspozycję – wybór uczestników

• konkurs na najlepszą prezentację – wybór uczestników

• wręczenie nagród patrona medialnego Kongresu – „Rynku Inwestycji” za wdrażanie bezpiecznych rozwiązań na rzecz poprawy bezpieczeństwa

Patroni honorowi FIRE|EXPO2016:• Marszałek Województwa Mazowieckiego, • Szkoła Główna Służby Pożarniczej,• Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony

Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego – Państwowy Instytut Badawczy,

• Zarząd Główny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP,

• Polska Izba Radiodyfuzji Cyfrowej,• Stowarzyszenia Inżynierów Bezpieczeństwa

Pożarowego,• Instytut Bezpieczeństwa Pożarowego NODEX,• Politechnika Łódzka (Wydział Inżynierii

Procesowej i Ochrony Środowiska), • Polska Izba Inżynierów Budownictwa, • IFOA Międzynarodowe Stowarzyszenie

Oficerów Pożarnictwa, • Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników

Sanitarnych, • Konsulat Honorowy Finlandii,• Główny Instytut Górnictwa,• Fundacja 112,• liczne media branżowe jako patroni medialni

wydarzenia

Pokazy z użyciem gaśnic podczas Kongresu Pożarnictwa 2015


RYNEK INWESTYCJI 17

dynku do zdarzeń nagłych oraz szeregrozwiązań, począwszy od pożarowychwyłączników prądu, zaworów odcina-jących, wewnętrznych i zewnętrznychzespołów pompowych czy hydrantów downętrz o wysokim nacisku na designpo sygnalizację pożarową, zasilaniegwarantowane, ochronę serwerownii zagadnienia formalno-prawne ATEX–Strefy Ex.

Oddzielny dział poświęcony będziebiernej ochronie przeciwpożarowej jakoniezbędnemu elementowi każdej re-alizowanej inwestycji. Wśród cieszą-cych się zainteresowaniem tematówpojawi się również stałe urządzeniegaśnicze, będące najlepszą alternaty-wą wśród gazów obojętnych – BurzowySystem Ostrzegawczy – CPMP, któryw kontekście obecnych zagrożeń po-godowo zależnych stanowi niezbędne

zabezpieczenie przed skutkami burz.Dla obiektów trudnych akustycznie bę-dzie można dobrać dedykowane sys-temy DSO oraz zapoznać się w praktycez parametrami akustycznymi głośni-ków pożarowych, łącznie z ich doboremi prowadzeniem linii głośnikowych.

Na amatorów nowych technologiiczeka natomiast demonstracyjny pokazdziałania systemów gaśniczych PRO-TENG z wykorzystaniem szafy serwe-rowej, skalowalny Cyfrowy SystemDSO/PA i System Sygnalizacji Pożaro-wej BC600. Wśród tegorocznych nowo-ści zostanie zaprezentowany równieżzintegrowany system łączności dyspo-zytorskiej DGT MCS do uruchamianiakompletnych stanowisk dowodzeniaw komendach wojewódzkich oraz po-kaz zdalnego nadzoru za pomocą opro-gramowania Power Securit. �

„Branżowcy” muszą się spotykać, wymieniać doświadczenia i kontaktować się. Kongres Pożarnictwa to jedna z największych, jeśli nie największa, jednodniowa konferencja poświęcona popularyzacji i zwiększaniu świadomości w zakresie ochronyprzeciwpożarowej w Polsce. To szansa spotkania ponad 1000 specjalistów w zakresie projektowania, inwestycji budowlanych oraz prewencji pożarowej. Wydarzenie po-rusza zagadnienia nie tylko od strony merytorycznej, lecz także praktycznego zastosowania w procesie projektowania czy wykonawstwa realizowanej inwestycji. Dlategojest to tak ważny punkt spotkań wszystkich, dla których problem prewencji i edukacji przeciwpożarowej jest istotny. Więcej informacji na temat kongresu i aktualnych tren-dów w pożarnictwie można znaleźć na stronie organizatora: www.dndproject.com.pl oraz na stronie kongresu: www.fire-expo.pl.

Kongres Pożarnictwa FIRE|EXPO 2016 is an annual conference witch 13 years of tradition dedicated to fire safety of buildings, which seeks to popularization and raisingawareness of fire, exchange of knowledge and experience during meetings with industry practitioners and special guests on each edition. For many years congress isrecognised by many entities and institutions in the industry as well as high turnout. For the few years congress is a place where professionals, experts and personalitiesassociated with fire safety, the world of science and legislation, specialists, designers and preventists who are interested fire safety meet. This edition similarly to pre-vious ones is not only full of technical and mental education, but also we try to realize people how dangerous fire accident can be, in our panel we got plenty of work-shops, fire and medical shows, as well as equipment for units of fire brigades and emergency medical services. During this congress we cooperate with PCK HDK DarSerca and DKMS. In special bus we gather blood for victims of any of accidents and secure for national blood bank on World Youth Day.

Rada Programowa FIRE|EXPO 2016:• prof. dr hab. Inż. arch. Ewa Kuryłowicz, wiceprezes zarządu Kuryłowicz & Associates Sp. z o.o., Generalny Projektant, kierownik Zakładu Projektowania i Teorii Architektury na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej• prof. nadzw. dr hab. inż. Adam Markowski,Politechnika Łódzka• dr inż. Dariusz Ratajczak, niezależny ekspert,współautor przepisów w dziedzinie bezpieczeń-stwa pożarowego• dr inż. Dorota Brzezińska, PolitechnikaŁódzka, Wydział Inżynierii Procesowej i OchronyŚrodowiska• dr hab. inż. Andrzej Wolff, ekspert ds. bezpie-czeństwa wybuchowego i procesowego• dr inż. Jarosław Wiatr, Politechnika Białostocka • nadbryg. dr prof. nadzw. Ryszard Grosset,Szkoła Główna Służby Pożarniczej• bryg. dr inż. Dariusz Wróblewski, dyrektorCNBOP-PIB• st. bryg. mgr inż. Marek Podgórski, rzeczo-znawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych,były zastępca dyrektora Biura Rozpoznawania Za-grożeń w KG PSP• bryg. mgr inż. Daniel Małozięć, kierownik Ze-społu Laboratoriów Procesów Spalania i Wybu-chowości – BW CNBOP• st. bryg. prof. dr hab. Marzena Półka, dziekanWydziału Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego,Szkoła Główna Służby Pożarniczej• mł. bryg. dr inż. Przemysław Kubica, kierow-nik Zakładu Technicznych Systemów Zabezpie-czeń, Szkoła Główna Służby Pożarniczej• bryg. w st. spocz. mgr inż. Jerzy Ciszewski,Instytut Bezpieczeństwa Pożarowego NODEX• bryg. w st. spocz. mgr inż. Janusz Sawicki,Instytut Bezpieczeństwa Pożarowego NODEX• mgr inż. arch. Piotr Żabicki, associate, kierow-nik projektu Kuryłowicz & Associates Sp. z o.o.,rzeczoznawca IARP, biegły sądowy przy SądzieOkręgowym w Warszawie• mgr Sylwia Krawczyńska, zastępca dyrektorads. badań i rozwoju CNBOP-PIB• mgr inż. Tomasz Popielarczyk, zastępca kie-rownika Zespołu Laboratoriów BA CNBOP-PIB

Kongres Pożarnictwa – edycja 2015


RYNEK INWESTYCJI20

Panie doktorze, jako uczestnik konfe-rencji RISK project 2016 w Warszawieprzedstawił pan ciekawe zagadnieniedotyczące wykorzystania emisji aku-stycznej w ocenie ryzyka eksploatacjiurządzeń technicznych według meto-dyki RBI. Jaka była pańska motywacjado udziału w konferencji i jakie ma panrefleksje po dwóch dniach uczestnic-twa?

– Po pierwsze dziękuję za zaintere-sowanie redakcji „Rynku Inwestycji”moją osobą i moim udziałem w konfe-rencji RISK project 2016. Zaproszenieotrzymałem od prezesa zarządu AEDPolska Sp. z o.o. Andrzeja Kaźmier-czaka i od organizatorów konferencji.Dziękuję im za to tym bardziej, że po razpierwszy jestem w Polsce i w Warszawie.

To dla mnie bardzo ciekawe doświad-czenie. Ale wracając do samej konfe-rencji, jestem pod wrażeniem wieluwystąpień, dyskusji w ramach paneli,a także spotkań i rozmów, jakie odbyłemw kuluarach i na stoisku wystawowymAED Polska. W trakcie konferencji wspól-nie z AED Polska mieliśmy stoisko, naktórym przedstawiliśmy najnowsze roz-wiązania w zakresie oferowanej przeznas aparatury diagnostycznej służącejdiagnostyce urządzeń technicznych i in-frastruktury przemysłowej z wykorzy-staniem emisji akustycznej. Odpowia-dałem na liczne pytania osób zainte-resowanych badaniami z wykorzysta-niem emisji akustycznej i monitoringuoperacyjnego AE. Firma, którą repre-zentuję na konferencji – EgidA z Mo-skwy, to spadkobierca ponad 30-letnichbadań i doświadczeń w tworzeniu me-todyk badawczych, procedur, instrukcjiopartych na fenomenie zjawiska emisjiakustycznych w badaniach materiało-wych. Osobiście zajmuję się tymi za-gadnieniami w teorii i w praktyce od17 lat, jednak chciałbym podkreślić, żejestem kontynuatorem tego, co w tejdziedzinie stworzył i rozwinął twórcaInterunis – Władymir Charebov. Dzisiajto już nie tylko diagnostyka AE, produk-cja aparatury diagnostycznej – budo-wanej przez Interunis IT, lecz także mo-nitoring AE i ocena ryzyka eksploatacjiurządzeń technicznych i infrastrukturyprzemysłowej oraz komunalnej w opar-ciu o model oceny ryzyka RBI. Tym wła-śnie zagadnieniem się zajmuję i to byłogłównym tematem mojej prezentacji nakonferencji w Warszawie. O aparaturzebadawczej do diagnostyki AE i monito-

ringu AE więcej do powiedzenia maobecny na konferencji Sergiey Elizarow– dyrektor generalny Interunis IT.Wspomniał pan, że jest pan pod wra-żeniem wystąpień i dyskusji, jakiej wy-słuchał pan podczas konferencji. Na copan szczególnie zwrócił uwagę i co za-pamiętał pan najbardziej?

– Szczególnie ciekawy był dla mniepanel na temat innowacji w przemyślei zagadnienia synergii. Bardzo intere-sujące było podsumowanie dyskusji, jakrównież konkluzje sformułowane przezprowadzącego panel prof. dr. hab. inż.Tadeusza Uhla, który stwierdził, że pro-ces wdrażania innowacji wymaga do-brej współpracy między nauką i prze-mysłem, a przy tym jest on w dużymstopniu narażony na niepowodzenie– to tendencja ogólnoświatowa, bo taksię dzieje w 80–90 proc. przypadków– i państwo lub inwestor musi wkalku-lować takie ryzyko w prowadzonychi sponsorowanych badaniach B+R.W przeciwnym wypadku mamy do czy-nienia z polskim fenomenem, który po-lega na tym, że – według raportówcentrów innowacyjnych – w Polsce uda-ło się wdrożyć wszystkie innowacyjnerozwiązania, ale jest to jedynie speł-nieniem oczekiwań administracji, któraodpowiada za przyznawanie dotacjina badania i nie dopuszcza myśli, żewiele badań może nie zakończyć sięopracowaniem nowych rozwiązań. Ist-nieją w tym zakresie lepsze rozwiązania,co profesor bardzo obrazowo opisał naprzykładzie tzw. Morza Darwina. Istot-ne uwagi wypowiedziano na temat bra-ku lub opóźnień w przystosowaniu pra-wa do innowacyjnych rozwiązań, szcze-

Sukces AED jest naszym sukcesemCieszę się, że wziąłem udział w konferencji RISK project 2016 w War-szawie, zwłaszcza że to, co robiło i robi AED Polska w dziedzinie badańdiagnostycznych metodą emisji akustycznej, zostało dostrzeżone i wy-różnione przez redakcję „Rynku Inwestycji” Złotym Medalem za wielo-letnie i konsekwentne wdrażanie innowacyjnych badań na polskim rynku.Sukces naszych kolegów i partnerów z AED Polska jest także naszymsukcesem, chociażby dlatego że pracują na naszym sprzęcie, w oparciuo nasze metodyki, instrukcje i know-how – mówi dr Andrej Miseiko, dy-rektor generalny EgidA Sp. z o.o. w Moskwie

gólnie w przemyśle i dozorze technicz-nym, oraz braku aktywności admini-stracji państwowej w tym zakresie.Przedstawiono wiele przykładów napotwierdzenie tych tez. W dyskusji pod-kreślono także, że jest to proces, którydokonał się w ostatnich latach, że od-notowano kilka korzystnych zmian, i żejuż myśli się o następnych, ale wymagato złożonego procesu edukacyjnego, le-gislacyjnego i logistycznego na wielupoziomach. W Federacji Rosyjskiej tak-że spotykamy się z marazmem admi-nistracji w zakresie wdrażania inno-wacyjnych rozwiązań, wyników badańnaszych instytutów naukowych i labo-ratorium. Wnioski z konferencji są dlamnie jednak optymistyczne, bo otwar-cie się o tym mówi, dostrzega się pro-blemy i proponuje się inne rozwiązania.Nie jest dla mnie pocieszające stwier-dzenie, że w Polsce opóźnienia w za-kresie wdrażania nowych rozwiązań,metodyk, procedur, norm i praw sąjeszcze większe niż w Rosji. Wniosek takipozwoliłem sobie wyciągnąć na przy-kładzie wdrażania na polskim rynku za-sad stosowania badań zastępczych naurządzeniach technicznych (ciśnienio-wych), ponieważ o ich stosowaniu lubnie decyduje Urząd Dozoru Technicz-nego w oparciu o przepisy z 2003 roku,a normy określające zalety poszcze-gólnych technik badawczych w oceniestanu technicznego urządzenia i wy-krywania defektów materiału bazują nawiedzy z lat 80. XX wieku.

Być może jestem w błędzie, alepodczas konferencji zorientowałem się,że w sprawach dotyczących monito-ringu technicznego z wykorzystaniememisji akustycznej regulacje prawnew tym zakresie zarówno w Unii Euro-pejskiej, jak i w Federacji Rosyjskiejistnieją już od 2006 roku – np. nor-ma ISO/DIS/22096 czy UNI ISO 2006,a w Polsce nie ma w tym zakresie re-gulacji prawnych i zapewne takim fir-mom, jak AED Polska, będzie przypi-sane działanie w zakresie „przeciera-nia szlaku”, ponieważ spółka ta jest jużw pełni gotowa oferować monitoringoperacyjny AE polskim użytkownikom.W tym sensie mówiłem o pewnychopóźnieniach w rozwiązaniach praw-nych i organizacyjnych w Polsce w za-kresie stosowania badań NDT, a zwłasz-cza AE. Zjawisko to czy stan rzeczy dzi-wi mnie tym bardziej że bardzo dużoi ciekawie mówiono na konferencjio ocenie ryzyka, RBI, kulturze tech-nicznej, zmianach w podejściu UrzęduDozoru Technicznego do spraw pre-


RYNEK INWESTYCJI 21

Jestem przekonany, że wdrożenia innowacyjnychmetod badawczych, diagnostycznych oraz sto-sownych procedur i analiz nie powinny być argu-mentowane jedynie kwestiami z zakresu kulturytechnicznej, lecz także przesłankami ekonomicz-nymi i regulacjami prawnymi, wskazującymi, żewarto je stosować i że jest to z korzyścią dla in-westora, użytkownika urządzenia oraz bezpie-czeństwa eksploatacji. �

� wencji, mechanizmach degradacji ma-teriałów w warunkach procesowychczy określaniu matrycy ryzyka. Wszyst-ko to ma służyć bezpieczeństwu eks-ploatacji urządzeń po stronie przemy-słu i użytkowników tych instalacji. Jestemprzekonany, że wdrożenia innowacyj-nych metod badawczych, diagno-stycznych oraz stosownych proceduri analiz nie powinny być argumento-wane jedynie kwestiami z zakresu kul-tury technicznej, lecz także przesłan-kami ekonomicznymi i regulacjamiprawnymi, wskazującymi, że warto jestosować i że jest to z korzyścią dla in-westora, użytkownika urządzenia oraz

bezpieczeństwa eksploatacji. Bardzociekawy model przedstawił dr inż. Da-riusz Gołębiewski z PZU Lab – postaramsię po konferencji przenieść podczasmoich spotkań z użytkownikami urzą-dzeń technicznych w Federacji Rosyj-skiej tak zaprezentowany model sy-nergii i predykcji w ocenie ryzyka.Są zatem zjawiska w sferze diagnostykitechnicznej, innowacji i ocenie ryzyka,które były omawiane na konferencjii nie są one specyficzne jedynie dla na-szego rynku polskiego. Mam na myślikwestie prewencji i predykcji zagrożeń.Czy może są to obszary uwarunkowa-ne mentalnie, geograficznie lub kultu-rowo?

– Wydaje mi się, że dorobek na-ukowo-badawczy naszych instytutówi centrów badawczych, które być możewcześniej bardziej związane byłyz przemysłem obronnym, lotniczym czyw zakresie badań kosmicznych, jest niedo zakwestionowania. Jednak rozwią-zania i eksperymenty naukowe w dzie-dzinie nauk technicznych wykonywane

w tych obszarach są dzisiaj w praktycestosowane na rynku cywilnym. Wspól-ne badania międzynarodowe, konfe-rencje i seminaria oraz dostęp do świa-towej literatury pozwoliły wymienić do-świadczenia pomiędzy wieloma ośrod-kami badawczymi w samej FederacjiRosyjskiej, państwami WNP, ale takżew skali światowej. Wszystko to pozwa-la mi mówić bez kompleksu, że mamymetodyki, kompetencje, doświadczenie,aparaturę i kadrę, dzięki którym mo-żemy realizować różne złożone za-gadnienia techniczne i stosować jew praktyce diagnostycznej. Bardzo do-brze się stało ponad 12 lat temu, że twór-

ca firmy AED Polska – Andrzej Kaźmier-czak, który bez względu na „zmianę kli-matu” i sympatii politycznych w Polsce po1989 roku, nawiązał z nami kontakt,kupił aparaturę, przeszkolił kadrę swo-ich specjalistów AE i na bieżąco korzy-sta z naszych bogatych doświadczeńw badaniach AE, metodyk, instrukcji,know-how, software i konsultacji.

Nic szczególnego nie powiem, kie-dy stwierdzę, że my też czytamy i mamydostęp do literatury światowej, a świattłumaczy nasze prace i wydawnictwa– pod patronatem Rosyjskiej AkademiiNauk ukazało się już kilkadziesiąt to-mów encyklopedii poświęconych ba-daniom nieniszczącym NDT i emisjiakustycznej AE, a także kilkanaście to-mów na temat monitoringu AE oraz me-tod oceny ryzyka eksploatacji urzą-dzeń w oparciu o badania emisją aku-styczną w modelu RBI. Wszystkie tezagadnienia zostały znormalizowanew ramach norm GOST. Nasze urzą-dzenia diagnostyczne – ale nie tylko na-sze – to dzisiaj synteza wiedzy i najlep-

szych rozwiązań technicznych, jakiemożna pozyskać na rynku. Mam na my-śli komputery, procesory, sensory AE itd.Mogę częściowo zgodzić się z niektó-rymi rozmówcami z konferencji, że cza-sami występuje różnica w kwestiach es-tetycznych, ale dla nas najważniejszajest jakość pomiarowa, niezawodnośćaparatury oraz jej oprogramowaniebędące kwintesencją 30 lat doświad-czeń i praktyki w zakresie badań AEoraz fakt, że oferujemy sprzęt, który sku-tecznie wykorzystuje kwalifikowany ope-rator AE i na podstawie przeprowa-dzonego badania AE daje wiarygodnywynik, zrozumiały dla użytkownika i ak-ceptowany przez nadzór techniczny.

Cieszę się, że wziąłem udział w kon-ferencji RISK project 2016 w Warszawie,zwłaszcza że to, co robiło i robi AED Pol-ska w dziedzinie badań diagnostycz-nych metodą emisji akustycznej, zostałodostrzeżone i wyróżnione przez redak-cję „Rynku Inwestycji” Złotym Medalemza wieloletnie i konsekwentne wdraża-nie innowacyjnych badań na polskimrynku. Sukces naszych kolegów i part-nerów z AED Polska jest także naszymsukcesem, chociażby dlatego że pra-cują na naszym sprzęcie, w oparciuo nasze metodyki, instrukcje i know-how.Robią to profesjonalnie – my o tymwiemy, ale teraz zostało to także doce-nione w Polsce. Szczerze im gratulujęwyróżnienia.Dziękuję, panie doktorze, za rozmowęzapraszam i do zobaczenia za rok nakonferencji RISK project 2017.

Rozmawiał Jacek Markowski

www.aed-polska.pl


RYNEK INWESTYCJI22

Mogę częściowo zgodzić się z niektórymi roz-mówcami z konferencji, że czasami występujeróżnica w kwestiach estetycznych, ale dla nasnajważniejsza jest jakość pomiarowa, niezawod-ność aparatury oraz jej oprogramowanie bę-dące kwintesencją 30 lat doświadczeń i praktykiw zakresie badań AE oraz fakt, że oferujemysprzęt, który skutecznie wykorzystuje kwalifiko-wany operator AE i na podstawie przeprowadzo-nego badania AE daje wiarygodny wynik,zrozumiały dla użytkownika i akceptowany przeznadzór techniczny.

Dr Miseiko Andrej Nikołajewicz(urodzony w 1976 roku) – absolwent Wy-działu Automatyki i Technologii Informatycz-nych Politechniki w Samarze. Od 17 latpracuje w stosowaniu badań metodami nie-niszczącymi (NDT) w ocenach stanu tech-nicznego urządzeń. Specjalista III klasy(ekspert) w zakresie badań metodą emisjiakustycznej (AE). Autor wielu metodyk ba-dawczych w zakresie AE w diagnostyceurządzeń technicznych. Doktor nauk tech-nicznych w zakresie stosowania systemówoceny i kontroli technicznej urządzeń tech-nicznych w przemyśle. Od kilku lat dyrektorgeneralny naukowego centrum „EgidA” zaj-mującego się m.in. opracowywaniem kryte-riów oceny stanu technicznego urządzeń,metodyk badawczych z wykorzystaniemmetod NDT.


RYNEK INWESTYCJI24

Panie dyrektorze, podczas konferencjiRISK project 2016 przedstawił panuczestnikom prezentację na temat bez-pieczeństwa procesowego ze szcze-gólnym wskazaniem na zastosowanieemisji akustycznej AE i monitoringuoperacyjnego AE w badaniu stanutechnicznego urządzeń i infrastrukturytechnicznej. Odniosłem wrażenie, żezagadnienia te nie są obce realiomprzemysłu rafineryjnego i chemiczne-go w Federacji Rosyjskiej, a jak to wy-gląda w pana ocenie na polskim rynku?

– Po pierwsze bardzo dziękuję re-dakcji „Rynku Inwestycji” za zaintere-sowanie tym ważnym zagadnieniem.Jak sądzę, założeniem organizatorówkonferencji RISK project 2016 było po-kazanie stanu zjawiska w zakresie bez-pieczeństwa procesowego i wskazaniew ramach prezentacji różnych firm,instytutów badawczych, laboratoriówi urzędów, również zagranicznych, comożna i co należy zrobić, a także co ro-

bią inni w tym zakresie. Myślę, że pre-zentacje na konferencji i dyskusja w pa-nelach ukazały pewne istotne zagad-nienia i problemy, których zgłębienie,a w dalszej kolejności rozwiązanie po-może podnieść na wyższy poziom spra-wy bezpieczeństwa eksploatacji urzą-dzeń i instalacji krytycznych. Zapa-miętałem, że wskazano na potrzebyzmian w kwestiach administracyjnych,decyzyjnych, prawnych oraz w utrud-nieniach w przepływie nowych techno-logii lub wdrożeń innowacyjnych roz-wiązań oraz związanego z tym ryzyka,ale także była mowa o kwestiach men-talnych i potrzebie szerszej edukacjiw zakresie promocji kultury technicznej.Moja wiedza na temat rzeczywistościbezpieczeństwa technicznego w Polscejest skromna, a to, co usłyszałem nakonferencji – nawet jeśli były to bardzopozytywne opinie przedstawicieli nad-zoru technicznego w tym zakresie – niepozwala mi na formułowanie dalekoidących ocen i generalizacji. Proszę za-tem pozwolić, że odpowiem na pana py-tanie, posługując się wiedzą w tym za-kresie z rynku diagnostycznego Fede-racji Rosyjskiej.

Jak pan zapewne zauważył, pod-czas mojej prezentacji usiłowałemprzedstawić uczestnikom konferencjidorobek naszej firmy Interunis IT w dzie-dzinie badań nieniszczących NDT,a zwłaszcza badań diagnostycznychz wykorzystaniem emisji akustycznej– AE. Dorobek naszej firmy w zakresiestosowanych metod badawczych i apa-ratury pomiarowej od ponad 12 lat re-prezentuje w Polsce Acoustic EmissionDiagnostic Polska Sp. z o.o. z Warsza-wy. Współpraca ta jest bardzo szerokai owocna dla obu stron, a obejmuje m.in.metodyki badawcze, instrukcje i pro-

cedury prowadzenia badań AE, know-how, analizę rynku w zakresie ofero-wanego sprzętu pomiarowego, szkole-nie kadry specjalistów AE, seminaria,dostęp do fachowej literatury i normoraz konsultacje eksperckie w trud-nych sprawach, w tym związanych z in-nowacyjnością – tak właśnie jest terazz opracowaniami w zakresie dedyko-wanych systemów zintegrowanego mo-nitoringu operacyjnego AE.

AED Polska i jej specjaliści korzy-stają od dawna z naszego ponad trzy-dziestoletniego dorobku badawczego ipraktyki diagnostycznej – robią to bezjakichkolwiek ograniczeń z naszej stro-ny, ponieważ przyjęliśmy zasadę, żepartnerstwo zobowiązuje. Oczywiściemetodyki badań AE i wszystkich metodNDT są wciąż rozwijane, zakres badań,ich skuteczność – potwierdzona wielo-ma walidacjami – jest coraz wyższa, aaparatura coraz bardziej dokładna iskutecznie oprogramowana. Nie jest ta-jemnicą, że ośrodki badawcze, labo-ratoria i firmy innowacyjne w FederacjiRosyjskiej mogą się bez kompleksówuznawać za liderów w dziedzinie badańnieniszczących, szczególnie badań dia-gnostycznych z wykorzystaniem meto-dy emisji akustycznej. Mówię to nie-skromnie, ale wiem to z praktyki, lite-ratury fachowej oraz osobistego udzia-łu od wielu lat w światowych i europej-skich konferencjach specjalistów z za-kresu diagnostyki AE. Na podstawie roz-mów podczas konferencji, opinii i pu-blikacji odnoszę wrażenie, że w polskichwarunkach podobną rolę lidera ba-dań AE pełni od lat firma AED Polska.Dowodem na to może być chociażbyprzyznanie firmie AED Polska „ZłotegoMedalu” w zakresie stosowania inno-wacyjnych rozwiązań diagnostycznych,

Innowacje służą bezpieczeństwuŻyczę kolegom inżynierom, diagnostom, inspektorom dozoru tech-nicznego, użytkownikom i firmom ubezpieczeniowym, żeby bardziejuwierzyli w rozwój nauki i kompetencji służącej kulturze technicznejbez względu na to, z jakiego kierunku technika ta przychodzi, a urzęd-ników i prawników proszę, żeby aktywniej reagowali na potrzebyrynku i nie bali się innowacyjnych rozwiązań służących bezpieczeń-stwu nas wszystkich – apeluje Sergiey Elizarow, dyrektor generalnyfirmy Interunis IT z Moskwy

ITITIT

właśnie z wykorzystaniem metody emi-sji akustycznej. Bardzo nas cieszy, żenasz polski partner zaufał naszym kom-petencjom i od ponad 12 lat pracujez wykorzystaniem naszej aparaturydiagnostycznej A-Line, zarówno w wer-sji analogowej PCI, jak i cyfrowej DDM– z certyfikatami CE i w standardzieAtex/Ex – wraz z unikatowym oprogra-mowaniem i metodykami gwarantują-cymi skuteczne wykrycie wielu defektówmateriałowych w badanych urządze-niach oraz wskazanie ich lokacji. Oczy-wiście w przypadku badań diagno-stycznych prowadzonych przez AEDPolska w Unii Europejskiej normy i kry-teria akceptacji wyników badań opie-rają się i kwalifikowane są w oparciuo normy EN. Jednak w tym miejscu – od-nosząc się do kwestii zawartej w pań-skim pytaniu – mogę powiedzieć, że re-gulacje prawne w Federacji Rosyjskiejw tym zakresie są mniej liberalne niżnormy EN i w przypadku norm GOSTwyniki badań diagnostycznych orazkryteria ich oceny w oparciu o badaniametodą emisji akustycznej według na-

szego szacunku są o 30 proc. bardziejrygorystyczne niż normy europejskie.Podkreślam to, ponieważ badania z wy-korzystaniem emisji akustycznej w prze-myśle są u nas prowadzone od ponad25 lat i od tego czasu są znormalizo-wane, bo inaczej nie można byłoby ichw praktyce diagnostycznej stosować,a wyników uznawać. To samo dotyczymonitoringu AE, o którym mówiłem nakonferencji. Mam świadomość, że takiesystemy zintegrowanego systemu mo-

nitoringu operacyjnego AE w Polscejeszcze nie funkcjonują, podobnie jakprawo w tym zakresie. Wspólnie z AEDPolska przygotowujemy właśnie dwapionierskie rozwiązania dedykowanedla bardzo trudnych diagnostycznieurządzeń w przemyśle chemicznym i ra-fineryjnym. Myślę, że jak tylko wszystkiewarunki techniczne i produkcyjne sys-temu zostaną bez przeszkód spełnione,już na początku 2017 roku będziemy mo-gli powiedzieć, że w Polsce też funk-


RYNEK INWESTYCJI 25

Inwestycja w monitoring AE to dla użytkownikanie tylko argument w kwestii bezpieczeństwaprocesowego, lecz także istotny argument tech-niczny i ekonomiczny, który pozwala na wyższąefektywność i konkurencyjność przedsiębior-stwa. Badania diagnostyczne AE czy – szerzej –NDT, a tym bardziej monitoring operacyjny AE,służą tak modnym i lansowanym dzisiaj meto-dom i procedurom, jak RBI czy HAZOP.

�

Park magazynowy – zbiorniki amoniaku, strefa Ex

� cjonuje zintegrowany system monito-ringu operacyjnego AE. Być może nakonferencji RISK project 2017 „zamel-dujemy” o tym jej uczestnikom.Wiele mówi się u nas o monitoringu lubaudycie. Czy mówimy w istocie o róż-nych kwestiach?

– Jak już wspomniałem, podczasmojej prezentacji na konferencji usiło-wałem przedstawić istotę zintegrowa-nego systemu monitoringu operacyj-nego AE, a więc systemu wykorzystu-jącego stałą analizę urządzenia, in-stalacji, materiału w oparciu o metodęemisji akustycznej, czyli badanie AT.Mam świadomość, że coraz częściejwszyscy wszystkich monitorują, lokali-zują, audytują, rejestrują, pozycjonujączy podsłuchują. My jednak kiedy mó-wimy o zintegrowanym systemie moni-toringu operacyjnego AE, mamy namyśli szczególny rodzaj i formę „pod-słuchu”, bo jest to podsłuch materiałumonitorowanego urządzenia, instalacji,konstrukcji itd. Metoda emisji aku-stycznej – jako metoda pasywna – po-zwala nam w sposób zorganizowanyi ciągły prowadzić „podsłuch” w rozu-mieniu badania urządzenia i dokony-wać w realnym czasie oceny jego sta-nu technicznego – np. zbiorniki, ruro-ciągi, mosty, wieże i inne konstrukcje,bez względu na fakt, z jakiego wyko-nane są materiału i w jakich warunkacheksploatacyjnych funkcjonują. Możebyć to rozpoznanie dotyczące szczel-ności urządzenia, rozwoju korozji,a więc podnoszonego na konferencjitematu predykcji zagrożeń w eksplo-atacji. To służy szeroko rozumianej pre-wencji w uniknięciu poważnych awariii katastrof, których skutki oraz koszty sączęsto trudne do oszacowania, ale za-wsze bardzo duże.

Oczywiście badanie danego urzą-dzenia metodą AE jest monitorowa-niem, ale w danym momencie, i jeżelipowtarzamy takie badania, na pod-stawie uzyskanych wcześniej wynikówz badania AT możemy je powtarzać np.co 3, 6, 9 lub 12 miesięcy. Wówczas mó-wimy o monitoringu doraźnym. Mojaprezentacja i rekomendacja dotyczyłyzintegrowanego systemu monitoringuoperacyjnego AE. Jest to system dedy-kowany dla konkretnego urządzenia lubinstalacji, dzięki którym użytkowniki służby nadzoru technicznego orazutrzymania ruchu bez potrzeby doko-nywania innych doraźnych czy okreso-wych badań stanu technicznego moni-torowanego urządzenia mają dostęp dobieżącej i wiarygodnej informacji o sta-

nie eksploatowanego urządzenia. Zin-tegrowany system monitoringu opera-cyjnego AE w znacznej części bazuje naanalizie w oparciu o metodę emisjiakustycznej, ale nie tylko. Integralnośćsystemu polega m.in. na tym, że pozasensorami AE w systemie pracują sen-sory temperatury, ciśnienia, wibracji,tensometrii, przepływów itd. Waloremzintegrowanego systemu monitoringuoperacyjnego AE w przypadku szcze-gólnie ważnych, trudnych i niebez-piecznych urządzeń pracujących w wa-runkach krytycznych, stanowiących za-

grożenie dla ludzi oraz środowiskaw przypadku awarii, jest stała ocena sta-nu technicznego i raporty w przypadkurozwijających się defektów materiałów(w strukturze materiału – mikropęknię-cia, nieciągłości, korozja, erozja lubrozwijające się wady połączeń spawa-nych, kołnierzowych itp.). Mówimy tutajo prewencji, predykcji służącej ograni-czeniu, eliminacji lub prognozowaniubardzo groźnych następstw w przy-padku awarii lub katastrof. I o tym bar-dzo dużo mówiono w trakcie konferen-cji – wraz z bardzo przemawiającymi do


RYNEK INWESTYCJI26

Izolowany termicznie zbiornik przed badaniami AE


RYNEK INWESTYCJI 27świadomości użytkowników, firm ubez-pieczeniowych, nadzoru technicznegoi decydentów państwowych pokazamifilmów z katastrof.

Możemy zdecydowanie powiedzieć,że monitoring to nie tyle koszt, ile in-westycja w innowacje i bezpieczeń-stwo procesowe. To także niższe kosz-ty badań doraźnych lub ich eliminacja– w tym eliminacja rewizji wewnętrzneji próby hydraulicznej – jednak wymagato także zmian w przepisach dotyczą-cych dozoru technicznego. W tym kon-tekście bazując na znanych mi rozwią-zaniach prawnych w Federacji Rosyj-skiej, mogę powiedzieć, że urządzeniemonitorowane z wykorzystaniem emisjiakustycznej AE i innych metod NDT po-siada tzw. 8-letni resurs w zakresie wy-maganych badań okresowych, są za-twierdzone procedury, instrukcje i ra-porty z monitoringu. Podczas konfe-rencji dowiedziałem się, że takich praw-nych rozwiązań w Polsce nie ma i nawetw przypadku zainstalowania na urzą-dzeniu zintegrowanego systemu moni-toringu operacyjnego AE użytkownikw świetle obowiązujących przepisów bę-dzie zmuszony przeprowadzić co 3 latalub co 6 lat badania okresowe. I to jestróżnica w podejściu do kryteriów ak-

ceptacji, w metodykach badań, nor-mach, kompetencjach, jaką dostrzegamprzy ocenie diagnostyki na rynku pol-skim i rosyjskim. Wydaje się, że przepi-sy w tym zakresie powinny ulec zmianie– mam na myśli nadzór techniczny wPolsce. Dlaczego? Otóż, inwestycja wmonitoring AE to dla użytkownika nie tyl-ko argument w kwestii bezpieczeństwaprocesowego, lecz także istotny argu-ment techniczny i ekonomiczny, którypozwala na wyższą efektywność i kon-kurencyjność przedsiębiorstwa. Bada-

nia diagnostyczne AE czy – szerzej– NDT, a tym bardziej monitoring ope-racyjny AE, służą tak modnym i lanso-wanym dzisiaj metodom i procedurom,jak RBI czy HAZOP.

Podczas konferencji RISK project2016 mówiono o takich właśnie anali-zach ryzyka, o współpracy nauki i prze-mysłu oraz o tym, że dozór techniczny,mający w polskich warunkach absolutnymonopol na tzw. bezpieczeństwo eks-ploatacji urządzeń technicznych orazcertyfikację laboratoriów wykonującychw jego imieniu badania diagnostyczne,powinien jeszcze bardziej aktywnie re-agować na zmieniające i rozwijające sięna świecie metody diagnostyczne, pro-cedury, normy i przepisy. Dotychcza-sowe rozwiązania prawne w Polscemają swoje historyczne, mentalne i or-ganizacyjne uzasadnienia, są odmien-ne od rozwiązań spotykanych w in-nych krajach Unii Europejskiej orazbliższe rozwiązaniom mniej liberalnymniż unijne, znanym w Federacji Rosyj-skiej. Oczywiście każdy ma prawo pójśćswoją drogą, szczególnie jeżeli chodzio sprawy bezpieczeństwa techniczne-go czy procesowego, chciałbym jednakzaznaczyć, że w FR takich firm labora-toriów jak nasz partner – AED Polska,

prowadzących pod nadzorem pań-stwowej służby nadzoru technicznegobadania z wykorzystaniem emisji aku-stycznej, jest około 2000. Na konferen-cji dowiedziałem się, że w Polsce są za-ledwie dwa takie laboratoria jak AEDPolska, posiadające certyfikat UDT. Tochyba zauważalna różnica.

Jako Interunis zbudowaliśmy ponad500 zintegrowanych systemów monito-ringu operacyjnego AE. Na zlecenieAED Polska przygotowujemy pierwszedwa dedykowane systemy monitoringu

operacyjnego AE dla urządzeń tech-nicznych w Polsce. Życzę kolegom in-żynierom, diagnostom, inspektoromdozoru technicznego, użytkownikom i fir-mom ubezpieczeniowym, żeby bar-dziej uwierzyli w rozwój nauki i kompe-tencji służącej kulturze technicznejbez względu na to, z jakiego kierunkutechnika ta przychodzi, a urzędnikówi prawników proszę, żeby aktywniej re-agowali na potrzeby rynku i nie bali sięinnowacyjnych rozwiązań służącychbezpieczeństwu nas wszystkich.Panie dyrektorze, zauważam, że czekanas wszystkich sporo pracy. Miejmy na-dzieję, że na kolejnej konferencji – RISKproject 2017 będzie pan mógł wraz z fir-mą AED Polska poinformować uczest-ników, że działają już pierwsze syste-my monitoringu AE, że być może są jużprzygotowywane następne, jest więcejaparatury diagnostycznej AE i uzna-nych laboratoriów oraz kadry specjali-stów AE. Może uda się dostosowaćprawo i procedury do innowacyjnychrozwiązań, a wszystko to służyć będziedewizie „Bezpieczeństwo przedewszystkim”. Dziękuję za rozmowę.


***Sergiey Władymirowicz Elizarow

(ur. 1972) – absolwent Wydziału FizykiUniwersytetu Moskiewskiego. Od 18 latzwiązany zawodowo z badaniami dia-gnostycznymi metodami nieniszczący-mi (NDT). Wysokiej klasy specjalistaw zakresie diagnostyki emisją aku-styczną (AE), autor programów i meto-dyk diagnostycznych oraz komplekso-wego monitoringu urządzeń i infra-struktury technicznej z wykorzystaniememisji akustycznej. Członek Eurpopej-skiej Grupy Roboczej w zakresie sto-sowa-nia emisji akustycznej w bada-niach (EWGAE). Od wielu lat dyrektorgeneralny firmy Interunis IT – produ-cent aparatury diagnostycznej AE i sys-temów monitoringu AE. W zakresie za-wodowych zainteresowań od wielulat szczególnie koncentruje się na ana-lizach dotyczących sygnałów uzyski-wanych w badaniach diagnostycz-nych NDT – głównie w naukowychopracowaniach i wnioskach z badańAE – urządzeń technicznych i infra-struktury technicznej. Autor i współ-autor wielu publikacji, opracowańmetodyk z zakresu metodyki badaniaz wykorzystaniem AE.

www.aed-polska.pl

Oczywiście każdy ma prawo pójść swoją drogą,szczególnie jeżeli chodzi o sprawy bezpieczeń-stwa technicznego czy procesowego, chciałbymjednak zaznaczyć, że w FR takich firm laborato-riów jak nasz partner – AED Polska, prowadzą-cych pod nadzorem państwowej służby nadzorutechnicznego badania z wykorzystaniem emisjiakustycznej, jest około 2000. Na konferencji do-wiedziałem się, że w Polsce są zaledwie dwatakie laboratoria jak AED Polska, posiadającecertyfikat UDT. To chyba zauważalna różnica.


RYNEK INWESTYCJI28

Na konferencji spotkali się przed-stawiciele świata nauki, instytu-cji i urzędów państwowych, jak

również przemysłu oraz m.in. branży za-bezpieczeń, przeciwpożarowej, certy-fikacyjnej, finansowej, ubezpieczenio-wej, prawniczej. Obrady prowadzonew takim gronie pozwoliły na zidentyfi-

kowanie różnorodnych zagrożeń dladziałalności przemysłowej oraz omó-wienie z wielu perspektyw innowacyj-nych metod (technologii, systemów IT,praktyk, koncepcji) wspierających pro-ces zarządzania ryzykiem w przemyśle.Zaproszeni prelegenci podczas szere-gu prezentacji oraz paneli dyskusyjnych

zaprezentowali swoje doświadczeniaw wielu aspektach składających się nazintegrowane zarządzanie ryzykiem.Duże zainteresowanie uczestnikówwzbudzały także stoiska wystawcówz różnych branż, które stanowiły do-datkową przestrzeń do wymiany infor-macji dotyczących innowacyjnych roz-

O innowacjach w zarządzaniu ryzykiem w przemyśle

W dniach 10–11 maja 2016 roku w Warszawie odbyła się Konferencja Techniczno-Na-ukowa RISK project 2016 poświęcona tematyce innowacyjnych rozwiązań w zarządzaniuryzykiem w przemyśle. Główną ideą organizatorów wydarzenia – Risk Coach Lab Sp. z o.o.i DND Project – było stworzenie swoistej platformy wymiany myśli i doświadczeń w celuskonfrontowania potrzeb przedsiębiorstw z najnowszymi osiągnięciami w dziedzinie kon-troli ryzyka oraz dostępnymi na rynku innowacyjnymi rozwiązaniami w tym zakresie.

Kiedy kilka miesięcy temu wspólnie z DND pro-ject postawiliśmy przed sobą śmiały cel stworzeniakonferencji integrującej różne środowiska w celu dys-kusji na temat innowacji w zarządzaniu ryzykiemw przemyśle, wiedzieliśmy, że mamy przed sobą po-ważne wyzwanie. Tym bardziej ogromnie się cieszę,że inicjatywa konferencji RISK project 2016 spotka-ła się z tak dużym zainteresowaniem, a nasze zapro-szenie do udziału w niej przyjęli zarówno przedsta-wiciele przemysłu, świata nauki, instytucji oraz urzę-dów państwowych, jak i branż: pożarniczej, finanso-wej, prawniczej oraz ubezpieczeniowej. Jestemprzekonany, że współpraca i wymiana doświadczeńw kręgu tak różnorodnych podmiotów sprzyja do-skonaleniu działań podejmowanych w celu zwiększeniabezpieczeństwa procesów przemysłowych.

Wydaje mi się to tym bardziej istotne, że naszakonferencja odbyła się przed wejściem w życie prze-pisów Dyrektywy Seveso III, na podstawie której pro-wadzący zakłady zobowiązani są do wdrożenia sys-

temu zarządzania bezpieczeństwem oraz zapewnie-nia zwiększonego dostępu społeczeństwa do infor-macji o zagrożeniach. Ponadto obecne realia funk-cjonowania przedsiębiorstw to działanie w oparciuo gwałtownie rozwijające się technologie cyfrowe, któ-re oczywiście stwarzają szanse rozwoju, ale jedno-cześnie są źródłem potencjalnych zagrożeń. Kwestiata poruszona została w opublikowanej niedawno rzą-dowej strategii cyberbezpieczeństwa, opracowanejprzez Ministerstwo Cyfryzacji w odpowiedzi na pla-nowane wdrożenie dyrektywy w sprawie bezpie-czeństwa sieci i informacji – Network and Informa-tion Security (NIS) Directive.

Już te dwa przykłady świadczą o tym, jak aktu-alnym tematem jest szukanie coraz skuteczniejszychrozwiązań, technologii, systemów, strategii dla za-rządzania ryzykiem działalności przemysłowej. Wła-śnie aby o tym rozmawiać, przygotowano konferen-cję RISK project 2016 – dziękuję wszystkim, którzyprzyczynili się do jej realizacji.

Bartłomiej Bartczakwiceprezes, RiskCoach Lab Sp. z o.o.

wiązań pozwalających na zwiększe-nie bezpieczeństwa w przemyśle.

Dzień otwarcia konferencji prze-biegł pod znakiem przeplatającychsię prelekcji i paneli dyskusyjnych eks-pertów. Obrady rozpoczęto od odczy-tania przez dr inż. Dorotę Brzezińską(Politechnika Łódzka, Wydział Inży-nierii Procesowej i Ochrony Środowi-ska) listu przygotowanego na tę okazjęprzez prof. nadzw. dr. hab. inż. AdamaMarkowskiego (Politechnika Łódzka),w którym podkreślono, że inicjatywakonferencji RISK project 2016 wychodzinaprzeciw oczekiwaniom i potrzebomdynamicznie rozwijających się krajo-wych przedsiębiorstw, dla których bu-dowa kultury bezpieczeństwa oraz na-kłady na bezpieczeństwo prowadzonejdziałalności stają się coraz częściej naj-lepszą inwestycją i umożliwiają budo-wanie przewag na globalnym konku-rencyjnym rynku. Następnie dr Agnie-szka Gajek (CIOP-PIB) przypomniaław swojej prezentacji o historycznychpoważnych awariach przemysłowych,z których wnioski nie zawsze przekła-dają się na faktyczne zmiany w spo-sobie zarządzania ryzykiem związa-nym z działalnością przedsiębiorstw.Akcent postawiony na koniecznośćczerpania z doświadczeń przeszłościzostał płynnie rozwinięty przez dr. inż.Dariusza Gołębiewskiego (PZU LAB),który zobrazował w swojej wypowiedziznaczenie roli audytu ubezpieczenio-wego w procesie zapewniania bez-pieczeństwa obiektów przemysłowych.Następnie dr hab. inż. Andrzej Wolff(Grupa Wolff) zwrócił uwagę na pro-blematyczne aspekty płynące ze zde-rzenia regulacji prawnych i praktyki

w kontekście metodologii oceny ryzy-ka wybuchu.

Po kilku wystąpieniach przyszedłczas na pierwszy panel dyskusyjny, po-święcony analizie aktualnych proble-

mów przedsiębiorstw związanychz kontrolą ryzyka i przepływem infor-macji o nim. W ramach dyskusji mode-rowanej przez dr. Sławomira Pijanow-skiego, prezesa Stowarzyszenia Za-


RYNEK INWESTYCJI 29

�

I panel dyskusyjny „Bezpieczny przemysł – od inwestycji do eksploatacji”Moderator: dr S. Pijanowski (Stowarzyszenie Zarządzania Ryzykiem POLRISK)Uczestnicy – m.in.: dr A. Gajek (CIOP-PIB), bryg. dr inż. J. Zboina (CNBOP-PIB), dr inż. D. Gołębiewski(PZU LAB), dr K. Stephens (BPIC Sp. z o.o.), dr hab. inż. A. Wolff (Grupa Wolff Sp. z o.o. Sp. k.), M. Jamrozik (Polowiec i Wspólnicy Sp. j.)

II panel dyskusyjny „Innowacyjne systemy bezpieczeństwa w przemyśle”Moderator: prof. dr hab. inż. T. Uhl (AGH)Uczestnicy: M. Wilmanowicz (UDT), W. Lach (Grupa Azoty SA), M. Marzec (Reliability Solutions Sp. z o.o.), I. Rogala (ASE Sp. z o.o.), A. Kaźmierczak (AED Polska Sp. z o.o.)

rządzania Ryzykiem POLRISK, eksper-ci żywo dyskutowali o problemach ma-łych i dużych przedsiębiorstw z punktuwidzenia m.in. specjalistów w dziedzi-nie certyfikacji i zabezpieczeń, audyto-rów ryzyka, ubezpieczycieli i prawników,jednocześnie odpowiadając na pytaniapubliczności.

W drugiej części dnia rozmawianoo innowacyjnych technologiach po-zwalających ograniczać ryzyko wystą-pienia awarii i innych niebezpiecznychzdarzeń. Wprowadzeniem do tej te-matyki było wystąpienia dyrektora Ire-neusza Rogali (ASE Sp. z o.o.) mówią-ce o ryzyku w poszczególnych etapachcyklu życia przedsiębiorstwa. W dalszejczęści prelegenci przedstawiali korzy-ści płynące z wykorzystania takich me-tod, jak:• badania NDT i stały monitoring przywykorzystaniu emisji akustycznej (wy-stąpienie ekspertów AED PolskaSp. z o.o.: prezesa Andrzeja Kaźmier-czaka oraz dr. Andreja Miseiki z „EgidA”i dr. Siergieya Elizarova z „Interunis IT”),• profilaktyka przeciwpożarowa po-przez inertyzację gazem obojętnym,jakim jest azot (prezentacja prezesMariny Zharkov, PROMETGAS.PLSp. z o.o.), • symulacje CFD jako narzędzie do we-ryfikacji skuteczności wentylacji po-mieszczeń zagrożonych wybuchem(wystąpienie dr inż. Doroty Brzeziń-skiej z Politechniki Łódzkiej, Wydział In-żynierii Procesowej i Ochrony Środo-wiska),• predykcyjne utrzymanie ruchu będą-ce nowoczesną strategią zarządzaniaeksploatacją maszyn i urządzeń (wy-


RYNEK INWESTYCJI30

Konferencja RISK Project 2016 dotycząca in-nowacyjnych rozwiązań w zarządzaniu ryzykiemzgromadziła stosunkowo liczne audytorium słucha-czy. Zakres tematyczny konferencji obejmował za-gadnienia prawne, techniczne, a także dotyczące sys-temów IT. Istotny był także wątek wymiany doświad-czeń z zakresu zarządzania ryzkiem i bezpieczeństwemprocesowym, wybuchowym i pożarowym. Szczególnieważne wydaje się włączenie do zagadnień szeroko po-jętego bezpieczeństwa przemysłowego zagadnieńprawnych.

Podkreślono rolę audytora (ubezpieczyciela) jakoistotnej części całościowej procedury zarządzania ry-zykiem i bezpieczeństwem. Jest to obszar niedoce-niany należycie. Dobry i doświadczony ubezpieczy-ciel jest w stanie zaproponować racjonalne podejściei rozwiązania prowadzące w efekcie do uzasadnionegowzrostu bezpieczeństwa. Szczególnie istotny wyda-je mi się wątek cyberbezpieczeństwa, do tej chwili

stosunkowo słabo rozpoznany i niedostatecznie sto-sowany w praktyce. Zagrożenia w tym obszarze będąw czasie tylko rosły, a skuteczna ochrona przed tymizagrożeniami będzie coraz trudniejsza.

W kolejnej prezentacji przedstawiono krytyczneuwagi dotyczące niektórych zapisów rozporządzeniaministra gospodarki z 10 lipca 2010 roku w sprawietzw. minimalnych wymagań. Niejednoznaczne zapi-sy, zawarte np. w paragrafach 1., 2., 4.1, 4.2, 4.4 czy12.2, istotnie utrudniają pracodawcy podjęcie wła-ściwych technicznie rozwiązań w celu zapewnienia bez-pieczeństwa wybuchowego. Szczególnie „niepewne”są zapisy paragrafu 4.4 dotyczącego kompleksowejoceny ryzyka związanego z możliwością wystąpieniaatmosfery wybuchowej. A jest to przecież kluczowyelement prowadzący dokumentu zabezpieczeniaprzed wybuchem. Może więc czas, by grono odpo-wiednich specjalistów przeanalizowało ponownie tezapisy pod kątem zwiększenia ich precyzji?

dr hab. inż. Andrzej Wolffekspert ds. bezpieczeństwa wybuchowego i procesowego,Grupa Wolff Sp. z o.o. Sp. k.

�


RYNEK INWESTYCJI 31

stąpienie Mateusza Marca, prezesaReliability Solutions Sp. o.o.),• symulator 3D instalacji chemicznychstanowiący interaktywne środowiskoszkoleniowe (wspólna prezentacjaprzedstawiciela PROZAP Sp. z o.o.Bartosza Koletki i prezesa AppsBowSp. z o.o. Sebastiana Zielińskiego).

W ramach II panelu dyskusyjnegoprowadzonego przez prof. dr. hab. inż.

Tadeusza Uhla (AGH) przedstawicieleprzemysłu i nauki podzielili się ze słu-chaczami swoimi doświadczeniamiz zastosowania innowacji w praktyce– ich potencjałem, kwestiami finanso-wymi, trudnościami związanymi z wdra-żaniem, a także ryzykiem niepowodze-nia projektu.

Drugi dzień konferencji rozpocząłdemonstracyjny pokaz wybuchów oraz

skuteczności poszczególnych typówzabezpieczeń przeciwwybuchowych,przeprowadzony przez inżynierów Gru-py Wolff, który wzbudził bardzo duże za-interesowanie uczestników. W ramachtestów goście konferencji mogli dowie-dzieć się, jak poważne zagrożenie wią-że się z obecnością w procesie pro-dukcji pyłu węgla, herbaty czy cukru, atakże jakie różnice występują pomiędzy

Konferencja RISK project 2016 już za nami. Dlanas były to dwa dni bardzo intensywnej i wytężonejpracy, m.in. podczas prezentacji tematycznych w se-sjach konferencji, w dyskusjach merytorycznych,w panelach i rozmowach kuluarowych, zarównojako wystawcy, jak i partnera konferencji. Czas ten po-nownie został wykorzystany na popularyzację inno-wacyjnej metody badań diagnostycznych NDT – emi-sji akustycznej, jak również na omówienie szeregu jej

praktycznych zastosowań w kluczowych obszarach kra-jowej gospodarki. Staraliśmy się wspólnie z zespo-łem ekspertów przedstawić nie tylko zalety metodybadawczej (AE), lecz także techniczną wyższość jejzastosowania w stosunku do aktualnie funkcjonują-cych przepisów prawa karajowego, które jedynie ukie-rukowują użytkowników na działania kontrolno-okre-sowe, nawet nie dając do tego stosownych narzędzidiagnostycznych, nie wspominając o prewencji czypredykcji działań w zakresie bezpieczeństwa tech-nicznego i eksploatacyjnego. Należy pamiętać, że pozawalorami technicznymi, o których wspomniałem wcze-śniej, podnoszono i omawiano na konkretnych przy-kładach aspekty ekonomiczne zastosowania meto-dy emisji akustycznej, a wszystko to dla realizacji nad-rzędnego celu, jakim jest osiągnięcie wyższego po-ziomu bezpieczeństwa procesowego, a tym samymmożliwej eliminacji awarii oraz nieplanowanych po-stojów remontowych.

Podczas konferencji AED Polska Sp. z o.o. wrazz naszymi partnerami z Interunis IT i EgidA z Moskwyprezentowało wieloletnie doświadczenia i zaleceniadotyczące diagnostyki urządzeń technicznych i in-frastruktury przemysłowej z wykorzystaniem emisji aku-stycznej, a także nasz innowacyjny zintegrowany, hy-brydowy system monitoringu technicznego AE„KDM“ oraz możliwości wykorzystania wyników z do-

tychczasowych badań AE w analizie oceny ryzyka RBI.W ramach konferencji pokazaliśmy sprzęt diagno-styczny najnowszej generacji, w tym w wykonaniuiskrobezpiecznym (ATEX/Ex), oraz możliwości ba-dawcze Laboratorium AED Polska Sp. z o.o. w opar-ciu o uznanie Urzędu Dozoru Technicznego nr LBU-242/27-15. Spotkaliśmy wielu naszych dotychcza-sowych i – jak sądzę – przyszłych klientów na ofe-rowane przez nas usługi diagnostyczne. Byli i tacyuczestnicy, którzy dzięki naszym prezentacjom oma-wianym w trakcie konferencji po raz pierwszy usły-szeli o metodzie badań z wykorzystaniem emisji aku-stycznej, jej zaletach oraz szeregu możliwości za-stosowania na różnego rodzaju urządzeniach oraz kon-strukcjach.

Proces popularyzacji badań NDT oraz emisji aku-stycznej praktycznie trwa w naszych działaniach nie-przerwanie od 12 lat, ale nie jest to czas stracony, bopoza realizacjami, jakie wykonaliśmy w minionym okre-sie, referencjami, zaufaniem, kompetencjami i po-siadanymi certyfikatami okres ten został podsumo-wany przez redakcję „Rynku Inwestycji” ZłotymMedalem za innowacyjne działania oraz skutecznewdrożenie do badań diagnostycznych metody emi-sji akustycznej w badaniach stanu technicznego urzą-dzeń. To duża satysfakcja i dobry prognostyk na przy-szłe lata.

Jakub Kaźmierczakkierownik Laboratorium NDT,Acoustic Emission Diagnostic Pol-ska Sp. z o. o., specjalista II klasyAE

Konferencja RISK project 2016 była wydarzeniem,podczas którego zaprezentowano kierunki prac w za-kresie poprawy bezpieczeństwa w polskich przed-siębiorstwach oraz rozpoczęto dyskusję o wykorzy-staniu synergii podejmowanych w Polsce inicjatywwokół zintegrowanego zarządzania ryzykiem. Szcze-gólnie istotne było zgromadzenie w jednym miejscuszerokiego grona przedstawicieli środowiska nauko-wego, ekspertów, instytucji odpowiedzialnych za bez-pieczeństwo, przedstawicieli ubezpieczycieli i wresz-cie wiodących przedsiębiorstw. Formuła konferencjiwykorzystująca formę panelową pozwoliła na kon-frontację różnych poglądów i przedstawienie pro-blemów towarzyszących codziennej pracy ekspertów.

Na szczególne zainteresowanie zasługiwał pa-nel poświęcony innowacjom i komercjalizacji pracnaukowych. W tej dziedzinie stoimy przed ogrom-ną szansą bycia liderem w regionie. Warunkiem ko-niecznym realizacji tych ambicji jest ścisła współ-praca nauki i biznesu oraz wzajemna inspiracja ca-łego środowiska. Podczas konferencji zaprezento-wano interesujące wyniki prac badawczo-rozwojo-wych oraz unikalne rozwiązania w zakresie bezpie-czeństwa, które mają szansę budować przewagi kon-kurencyjne polskich przedsiębiorstw na globalnychrynkach. Liczne interesujące prelekcje oraz deba-ty podczas konferencji wskazały również na duże zna-czenie firm ubezpieczeniowych w budowie bez-pieczeństwa w przemyśle. Ubezpieczyciele mogąpełnić rolę katalizatora w tym procesie, jak równieżmają szansę kreować własne rozwiązania i wskazywaćnowe kierunki prac. Duże zainteresowanie uczest-ników poruszaną podczas konferencji tematyką wska-zuje na potrzebę kontynuacji inicjatywy RISK pro-ject w kolejnych latach.

dr inż. Dariusz Gołębiewskidyrektor ds. inżynierii ryzyka i rozwoju współpracy z przemy-słem PZU SA, kierownik Projektu PZU LAB

�

poszczególnymi systemami przeciw-wybuchowymi (tłumienie, odciążanie,bezpłomieniowe odciążanie wybuchu).Następnie uczestnicy RISK project 2016mieli okazję wziąć udział w panelachszkoleniowych. Na wstępie niezwykleaktualną tematykę poruszył dr inż. PiotrPacyna z AGH, który mówił o cyber-bezpieczeństwie, pokazując potencjal-ne zagrożenia w tym obszarze ze szcze-gólnym uwzględnieniem konsekwencjiataków cybernetycznych na zakładyprzemysłowe. Kolejne warsztaty po-prowadził dr Sławomir Pijanowski, pre-zes Stowarzyszenia Zarządzania Ry-

zykiem POLRISK, przedstawiając za-gadnienia związane z rolą managera ry-zyka w przedsiębiorstwie i metodamioceny akceptowalności ryzyka. Kolej-nym punktem programu było wystą-pienie na temat filozofii podejścia pod-miotów certyfikujących, w ramach któ-rego inż. Tomasz Afeltowicz-Schultz,przedstawiciel VdS, bardzo obrazowowskazywał na realia, z jakimi w swojejpraktyce spotykają się na co dzień au-dytorzy. Zwieńczeniem konferencji byłoszkolenie dotyczące wyzwań, jakie sto-ją przed przedsiębiorstwami w przed-dzień wdrożenia w Polsce Dyrektywy Se-


RYNEK INWESTYCJI32

Głównymi zagadnieniami poruszanymi na kon-ferencji RISK project 2016 były kwestie zabezpie-czenia i monitorowania bezpieczeństwa w przemy-śle, począwszy od wczesnej fazy projektowania in-westycji aż po jej eksploatację, oraz problematykainnowacyjnych rozwiązań w tym zakresie. Należy pod-kreślić wagę podjęcia inicjatywy zorganizowania tegorodzaju konferencji. Wydarzenie zgromadziło szereg

uznanych autorytetów naukowych z dziedziny bez-pieczeństwa w przemyśle, jak również przedsiębiorcówwdrażających innowacyjne technologie. W wydarzeniubrali również udział przedstawiciele branży infor-matycznej, ubezpieczeniowej, finansowej, prawni-czej.

W mojej ocenie niezwykle istotne z punktu wi-dzenia prawnika obsługującego podmioty z sektoraprzemysłowego – zakłady dużego i zwiększonego ry-zyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej – jestwieloaspektowe spojrzenie na zagadnienie. Dziękiświetnie przygotowanym prezentacjom, ciekawym pa-nelom dyskusyjnym oraz wyjątkowo inspirującym po-kazom zabezpieczeń oraz wirtualnym wycieczkom poterenie zakładu przemysłowego można było spojrzećna najbardziej „gorące” i trudne kwestie w zakresiestricte technicznym oraz technologicznym, ale rów-nież – w nieco odmiennym ujęciu niż w codziennejpraktyce zawodowej doradcy prawnego – dostrzecwyzwania związane z procesem legislacyjnym w ww.aspektach. Szczególną rolę pełni w tym zakresie stwo-rzenie mechanizmów (również prawnych), aby osią-gnięcia ze świata nauki ulegały realnemu przełoże-niu na sektor przemysłowy, na co zwracali dużą uwa-gę paneliści w bardzo interesującej dyskusji, którą po-prowadził prof. dr. hab. inż. Uhl.

Z mojej perspektywy cenną konkluzją wynika-jącą z przeprowadzonych paneli dyskusyjnych orazprezentacji było zwrócenie uwagi na konieczność zin-tegrowanego podejścia do zagadnienia, jak równieżwymóg uwzględnienia w zamierzeniach inwestycyj-nych wielu aspektów umożliwiających sprawnei przede wszystkim bezpieczne przeprowadzeniego, wskazując na istotną rolę analizy prawnej już naetapie wstępnego projektowania inwestycji oraz ko-nieczność stworzenia wzajemnie uzupełniającego sięinterdyscyplinarnego zespołu z udziałem prawnika orazmenadżera ryzyka, co umożliwia szybkie zdefiniowaniepotencjalnych ryzyk, uzyskanie przez inwestora wie-dzy niezbędnej w procesie decyzyjnym, a także wła-ściwe zarządzanie ewentualnymi zagrożeniami w trak-cie procesu inwestycyjnego oraz późniejszej eks-ploatacji zakładu.

Podjęcie ważkich tematów, z którymi zmaga siędzisiejszy przemysł i sektor informatyczny, orazzwrócenie szczególnej uwagi na kwestie ochrony śro-dowiska, w tym konieczność zapewnienia alterna-tywnych źródeł energii, pozwala z optymizmem i na-dzieją spojrzeć na polski rynek. Osobiście z niecier-pliwością oczekuję kolejnej konferencji z cyklu RISKproject jako miejsca spotkań i wymiany poglądówprawdziwych ekspertów w swoich dziedzinach.

Anna Leszczyńskaradca prawny, Polowiec i Wspólnicy sp. j.

�


RYNEK INWESTYCJI 33

�

veso III, które poprowadziła dr Agniesz-ka Gajek (CIOP-PIB).

Momentem kulminacyjnym RISKproject 2016 była uroczysta gala, któraodbyła się pierwszego dnia konferencji.Poza kolacją przy akompaniamenciemuzyki, która była idealną okazją do za-wiązywania nowych kontaktów orazwymiany poglądów na tematy poru-szane w trakcie obrad, głównym punk-tem wieczoru było wręczenie ZłotychMedali Magazynu „Rynek Inwestycji”.

Konferencja RISK project 2016– mimo iż była nowym wydarzeniem

Pierwszą edycję Konferencji Naukowo-TechnicznejRISK project 2016 uważamy za bardzo udane przed-sięwzięcie. Pochwała należy się organizatorom

przede wszystkim za zebranie na jednej sali przed-stawicieli wszystkich uczestników rynku zarządzaniaryzykiem w przemyśle, poczynając od samych za-kładów produkcyjnych, ubezpieczyciela i brokerówubezpieczeniowych, poprzez biura projektowe i do-stawców urządzeń, kończąc na placówkach nauko-wych (instytutach i uczelniach wyższych) oraz in-stytucjach państwowych. Tak szerokie spektrum za-interesowanych podmiotów stworzyło niezwykłąokazję do wymiany poglądów, dzięki czemu dysku-sje panelowe były nad wyraz ożywione, a sala peł-na szczerze zainteresowanych słuchaczy.

Podtytuł konferencji „Innowacyjne rozwiązaniaw zarządzaniu ryzykiem w przemyśle” był jak naj-bardziej uzasadniony, gdyż oprócz prezentacji doty-czących historycznych wypadków w zakładach prze-mysłowych i ich wpływu na późniejsze regulacje praw-ne i wzrost bezpieczeństwa prezentowano zupełnie no-watorskie rozwiązania, np. systemy predykcji awarii,

które pozwalają przewidzieć problem i wyeliminowaćgo, zanim się pojawi. Prezentacja PROZAP równieżcieszyła się dużym zainteresowaniem. Wspólnie z fir-mą AppsBow demonstrowaliśmy interaktywny sy-mulator obsługi instalacji chemicznej, zbudowany nabazie szczegółowego modelu 3D. Dzięki naszemu sy-mulatorowi obsługa instalacji może w wirtualnym świe-cie ćwiczyć różne scenariusze awarii i sposoby ichrozwiązywania. Prezentacja prototypu symulatoraspotkała się z entuzjastycznym przyjęciem, co dajenadzieję na rychłe wdrożenie.

Udział w tegorocznej edycji RISK project 2016uważamy za tym bardziej udany, że w czasie towa-rzyszącej mu gali zostaliśmy uhonorowani Złotym Me-dalem magazynu „Rynek Inwestycji” za udaną trans-formację naszego biura projektowego w Generalne-go Realizatora Inwestycji w przemyśle chemicznym.Jest nam bardzo miło, że rynek dostrzega nasze sta-łe dążenie do rozwoju i innowacji.

Bartosz Koletkakierownik zespołu marketingu, PROZAP Sp. z o.o.

W ramach II panelu dyskusyjnego prowadzonegoprzez prof. dr. hab. inż. Tadeusza Uhla (AGH)przedstawiciele przemysłu i nauki podzielili sięz słuchaczami swoimi doświadczeniami z zasto-sowania innowacji w praktyce – ich potencjałem,kwestiami finansowymi, trudnościami związanymiz wdrażaniem, a także ryzykiem niepowodzeniaprojektu.

� na polskim rynku – spotkała się z bar-dzo dużym zainteresowaniem zarównoze strony prelegentów, jak i uczestników.Dostrzegając potrzebę i liczne korzyścipłynące z integracji przedstawicieliprzemysłu, branż specjalizujących sięw bezpieczeństwie, środowiska ubez-pieczeniowego i prawnego oraz świa-ta nauki w celu omawiania zagadnieńz zakresu zarządzania ryzykiem, orga-nizatorzy konferencji już teraz zapra-szają do udziału w kolejnej edycji – RISKproject 2017, której miejsce i termin zo-staną podane wkrótce. Nawiązując dosłów, jakie w swoim liście do uczestni-ków konferencji zawarł prof. nadzw. drhab. inż. Adam Markowski w kontekścieinicjatywy zorganizowania konferencjiRISK project: „jest to budowanie war-tości, której efekty będziemy obserwo-wali przez kolejne lata”.

Patroni merytoryczni: Centralny InstytutOchrony Pracy – Państwowy Instytut Ba-dawczy, Centrum Naukowo-BadawczeOchrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tu-liszkowskiego – Państwowy Instytut Ba-dawczy, Izba Gospodarcza Gazownictwa,Stowarzyszenie Zarządzania RyzykiemPOLRISK, Urząd Dozoru Technicznego,Wydział Inżynierii Procesowej i OchronyŚrodowiska Politechniki ŁódzkiejPlatynowy Partner: PROZAP Sp. z o.o.Złoty Partner: Acoustic Emission Dia-gnostic Polska Sp. z o.o.Srebrni Partnerzy: Automatic SystemsEngineering Sp. z o.o., Polowiec i Wspól-nicy sp. j.Partnerzy: Andel Polska Sp. z o.o., Ga-zex Sp. j., Grupa Brokerska FST, GrupaWOLFF, InterRisk TU SA, Reliability So-lutions Sp. z o. o., TUiR WARTA SAPatroni medialni: „Rynek Inwestycji”,„Magazyn Ex”, „Express Przemysłowy”


RYNEK INWESTYCJI34W uznaniu zasług z obszaru propagowania wiedzy oraz innowacyjnych rozwiązań wspierających efek-tywne zarządzanie ryzykiem w przemyśle Złotymi Medalami „Rynku Inwestycji” zostali uhonorowani:Urząd Dozoru Technicznego – za wdrożenie programu analizy ryzyka dla instalacji procesowych;Złoty Medal odebrał Marek Wilmanowicz, Dyrektor Pionu Bezpieczeństwa TechnicznegoGłówny Instytut Górnictwa – za innowacyjne działania naukowo-badawcze w zarządzaniu bezpie-czeństwem przemysłowym; Złoty Medal odebrała dr inż. Alicja Krzemień, Kierownik Pracowni OcenyRyzyka w PrzemyślePROZAP Sp. z o.o. – za komplementarną transformację biura projektowego w Generalnego Realiza-tora Inwestycji w przemyśle chemicznym; Złoty Medal odebrał Prezes Marek ZatorskiPZU SA – za wdrożenie pierwszego na polskim rynku ubezpieczeniowym projektu partnerstwa dlaprzemysłu – PZU LAB; Złoty Medal odebrał dr inż. Dariusz Gołębiewski, Kierownik Projektu PZU LABBPIC Sp. z o.o., Afnor Polska – za ograniczenie ryzyka poprzez certyfikację systemów zarządzaniaw kolejnictwie i lotnictwie; Złoty Medal odebrała dr Krystyna Stephens, Dyrektor Zarządzająca SpółkiAcoustic Emission Diagnostic Polska Sp. z o.o. – za wdrożenie innowacyjnej techniki badań dia-gnostycznych metodą emisji akustycznej (AE); Medal odebrał Prezes Andrzej KaźmierczakStowarzyszenie Zarządzania Ryzykiem POLRISK – za wprowadzenie i realizację programu certy-fikacji zawodowej „Akademia Menedżera Zarządzania Ryzykiem POLRISK”; Złoty Medal odebrał Prezesdr Sławomir PijanowskiFST-Management Sp. z o.o. – za innowacyjne narzędzia informatyczne do zarządzania ryzykiemubezpieczeniowym procesu inwestycyjnego; Złoty Medal odebrał Prezes Przemysław TermińskiPolowiec i Wspólnicy SJ – za kompleksową, innowacyjną obsługę prawną inwestycji przemysło-wych i odwagę w podejmowaniu się realizacji nietypowych spraw; Złoty Medal odebrali: MecenasAnna Leszczyńska oraz Mecenas Marcin JamrozikMiędzynarodowe Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego (ICCSS) w Warszawie – za organi-zację Światowego Kongresu Bezpieczeństwa Chemicznego i rozwój polskiej specjalizacji w bezpie-czeństwie chemicznym; Złoty Medal odebrał Prezes Amb. Krzysztof Paturej


RYNEK INWESTYCJI 35

RISK project 2016 conference concerning innovative solutions in risk management for industry was held by Risk Coach Lab and DND Project on 10–11 May 2016 inWarsaw. Its aim was to bring together the full diversity of the science and technology community, practitioners and researchers – from fields such as: industry, law, fi-nances, insurance, fire and explosion security – in order to promote and support the availability and application of innovative technology to decision-making in theaspect of safety and security for companies. During evening gala ‘Rynek Inwestycji’ honored entities which stands out for their achievements in promulgating knowledgeand innovative solutions for managing risk of industrial entities.

Innowacyjny charakter konferencji RISK pro-ject 2016 polegał na tym, że nie składała się onajedynie z prezentacji prelegentów, lecz także obej-mowała panele dyskusyjne, podczas których po-ruszano tematy omówione podczas prelekcji.W pierwszym dniu tematyka konferencji dotyczy-ła problemów przedsiębiorstw związanych z kon-trolą ryzyka i przepływem informacji, ze szczegól-nym naciskiem na przepisy prawa. Mimo żeprzedsiębiorstwa przedstawialiły innowacyjnei pozytywne podejście do zarządzaniem ryzykiem,dominowało mało realne podejście do przepisówprawa, które wymaga, aby polskie prawodawstworozwiązało wszelkie problemy przez szczegółowe

określenie w rozporządzeniach, jak wykonywać daneczynności. Podczas konferencji tematyka dotyczącainnowacyjnych technologii przedstawiła unikalnąw skali światowej metodę – emisję akustyczną, przy-bliżając, jak można ją wykorzystywać, aby prowa-dzić pomiary przepływu w rurociągach i badać in-tegralność zbiorników bez potrzeby zatrzymywaniaprocesów technologicznych. Dodatkowo miłym ak-centem konferencji była uroczysta gala, podczasktórej „Rynek Inwestycji” uhonorował dziesięciu lau-reatów Złotymi Medalami, przyznanymi za propa-gowanie wiedzy oraz innowacyjnych rozwiązańwspierających efektywne zarządzanie ryzykiemw przemyśle.

Krystyna Stephensprezes zarządu, BPIC Sp. z o.o., Afnor Polska

10 maja 2016 roku w Warszawie odbyła się Kon-ferencja Naukowo-Techniczna pn. „Innowacyjne roz-wiązania w zarządzaniu ryzykiem w przemyśle – RISKproject 2016”. Konferencja była bardzo udana.Szczególnie odczuwalny był klimat dobrych relacjii porozumienia pomiędzy uczestnikami, każdy potrafiłodnaleźć coś nowego dla potrzeb swojej działalno-ści. Bardzo pozytywnie oceniam zarówno organiza-cję konferencji, jak i formę jej prowadzenia. Szcze-gólnie w pamięci pozostaną ciekawe panele dysku-syjne oraz wykład z zakresu wdrożenia dyrektywy Se-veso III. Konferencja łącząca środowiska naukowez partnerami przemysłowymi to bardzo dobry pomysł– mam nadzieję, że będzie kontynuowany i rozwija-ny w przyszłości.

W trakcie konferencji Główny Instytut Górnic-twa został wyróżniony Złotym Medalem „Rynku In-

westycji” za innowacyjne działania naukowo-ba-dawcze w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy. Na-grodę, która jest uwieńczeniem działań GIG w ramachprac naukowo-badawczych prowadzonych w zakre-sie zarządzania bezpieczeństwem procesowym,odebrałam osobiście.

W tym miejscu chciałabym serdecznie po-dziękować naszym partnerom przemysłowym inaukowym, zarówno z kraju, jak i zza granicy, zawspółpracę i pomoc w realizacji tych działań, jakrównież całej redakcji „Rynku Inwestycji”, szczególneredaktorowi Jackowi Markowskiemu, za zaangażo-wanie w prowadzonej działalności na rzecz łącze-nia środowiska naukowego z przemysłowym. Mamnadzieję, że w przyszłości przełoży się to na kon-kretne rozwiązania, które zostaną zastosowane w prak-tyce.

dr inż. Alicja Krzemieńkierownik Pracowni Oceny Ryzyka w Przemyśle, Główny Instytut Górnictwa

Za nami pierwsza edycja Konferencji Naukowo-Technicznej RISK project 2016 – Innowacyjne roz-wiązania w zarządzaniu ryzykiem w przemyśle. To do-bry moment, aby podziękować tym, bez których tenprojekt nie byłby możliwy – naszym partnerom me-rytorycznym z kraju i zza granicy, zespołom wybitnychekspertów, partnerom i patronom przemysłowym, na-ukowym i medialnym, a także naszemu partnerowiorganizacyjnemu: RISK COACH LAB sp. z o.o.Dziękujemy za podjęcie ważnych tematów, z który-mi zmaga się dzisiejszy przemysł, a także za współ-pracę i wsparcie przy realizacji pierwszej konferen-cji RISK project 2016. To prawdziwy zaszczyt i przy-jemność współpracować z tak wybitnym gremium eks-pertów i specjalistów w swojej dziedzinie.

Te dwa, wypełnione merytoryką, spędzone na wy-mianie poglądów dni ukazały nam również, jakistotna jest potrzeba zintegrowanego podejścia do kwe-

stii zabezpieczeń, monitoringu i wdrożeń innowa-cyjnych rozwiązań na rzecz poprawy bezpieczeństwaw przemyśle, a także jak wiele jeszcze zostaje do zro-bienia w tym zakresie. Dlatego też szczególne po-dziękowania kierujemy do redakcji magazynu „Ry-nek Inwestycji”, zwłaszcza – redaktora naczelnego Ma-riusza Gryżewskiego i redaktora Jacka Markowskie-go, za nieoceniony wkład i szczególne zaangażowa-nie w realizację pierwszej edycji konferencji RISK pro-ject 2016 oraz Gali Złotej Dziesiątki „Rynku Inwestycji”,która wyróżniła tych, dla których kwestie bezpie-czeństwa są priorytetem.

Naszym gościom i uczestnikom oraz wszystkimtym, dla których bezpieczeństwo jest istotne, dzię-kujemy za udział w konferencji, wymianę spostrze-żeń i poglądów. Myślę, że to dobry moment, abywszystkich państwa już dziś zaprosić na RISK project2017. Do zobaczenia za rok.

Jacek Dziatkowskidyrektor, DND Project


RYNEK INWESTYCJI36

Wypełnienie obowiązków wyni-kających z regulacji praw-nych wymaga zatrzymania in-

stalacji przemysłowych, udostępnieniaurządzeń do demontażu oraz wykona-nia prób ciśnieniowych i rewizji we-wnętrznych. Podczas postojów instala-cji wynikających ze stosowanej do-tychczas strategii działań prewencyj-nych realizowany jest szereg czynności,

które są powtarzane w założonychokresach. Aktualny stan wiedzy tech-nicznej pozwala na określanie terminówi zakresów badań technicznych napodstawie analiz ryzyka – Risk Based In-spection (RBI).

Koncepcję RBI opracował w latach90. zespół inżynierów pod przewod-nictwem American Petroleum Institute(API). W jego skład wchodzili inżynie-rowie z największych zakładów rafine-ryjnych i petrochemicznych świata,m.in. Shell, BP, Exxon, Petro-Canada,

Dow Chemical i Texaco. Wynikiem ichpracy są normy: API 580 RP Risk-BasedInspection oraz API 581 Risk-Based In-spection Technology. Na początku tegostulecia rozpoczęto implementację RBIw warunkach produkcyjnych i od tegoczasu normy te są z powodzeniem sto-sowane w przemyśle chemicznym i pe-trochemicznym na całym świecie. Ba-zując na zdobytym doświadczeniu,

w 2008 roku wprowadzono niezbędnekorekty i zaktualizowano zapisy w nor-mach API dotyczących RBI.

RBI pozwala zaplanować inspekcjęna podstawie wyników analizy ryzyka,która polega głównie na ustaleniu za-kresu i metodologii działań zmniejsza-jących ryzyko eksploatacji urządzeńtechnicznych. Metoda ta bazuje na za-sadzie wyznaczania ryzyka, rozumia-nego jako iloczyn prawdopodobień-stwa wystąpienia zdarzenia i wartościskutków z niego wynikających. W me-

todzie RBI urządzenia są rozpatrywa-ne indywidualnie, zaś analizy ryzyka wy-konywane są na podstawie posiada-nych niezbędnych informacji, tj. mediumroboczego, parametrów procesowychi materiałów konstrukcyjnych. Na pod-stawie tych informacji można określićpotencjalne mechanizmy degradacjiwraz z identyfikacją prawdopodobne-go miejsca ich wystąpienia, co umoż-

Bezpieczeństwo techniczne i opłacalność ekonomiczna– program UDT dla instalacjiprocesowychWśród urządzeń podlegających dozorowi technicznemu znajduje się wiele urządzeń ciśnieniowych pracujących w zakładach sektora przemysłu procesowego: rafineryjnego,petrochemicznego, gazowniczego i energetycznego. Przepisy prawa określają okresybadań, które muszą być wykonywane cyklicznie, aby urządzenie mogło być dopusz-czone do eksploatacji, ale stwarzają także możliwość dopuszczenia urządzenia do eksploatacji przez właściwy organ dozoru technicznego na podstawie odpowiednichbadań. Rodzaj oraz formę wykonania analiz i badań technicznych określa UDT.

Wdrożenie programu RBI do nowej strategii pre-wencyjnej wiąże się ze zmniejszeniem ryzykaawarii wynikającego z mechanizmów degradacjiw warstwie procesowej, przy jednoczesnej opty-malizacji pracy instalacji.

Marek Wilmanowiczdyrektor Pionu BezpieczeństwaTechnicznego, Urząd Dozoru Technicznego

RYNEK INWESTYCJI 37

liwia określenie wymaganych rodzajówinspekcji i badań, ze wskazaniemmiejsc, na których należy te badaniaskoncentrować. Analiza uwzględniatakże potencjalne zdarzenia awaryjneurządzeń technicznych wynikające nietylko z degradacji materiałów, lecz tak-że z wielu innych przyczyn, najczę-ściej związanych z uszkodzeniem sys-temów sterowania oraz zabezpieczeń,błędami operatorów i niewłaściwymsystemem zarządzania bezpieczeń-stwem.

Wdrożenie programu RBI do nowejstrategii prewencyjnej wiąże się zezmniejszeniem ryzyka awarii wynika-jącego z mechanizmów degradacjiw warstwie procesowej, przy jedno-czesnej optymalizacji pracy instalacji.Zmiana strategii badań z obszaru de-gradacji materiałów może znaczącowpływać na dotychczas przyjęte stra-tegie konserwacji i przeglądów pozo-stałych urządzeń i systemów wcho-dzących w skład poszczególnychwarstw. Dlatego przed przystąpieniemdo realizacji programu RBI należy do-konać kompleksowej oceny obszaruprodukcyjnego przedsiębiorstwa w na-stępujących kategoriach: zarządzaniai administracji, bezpieczeństwa proce-sowego, analizy zagrożeń i ryzyka, za-rządzania zmianami, procedur opera-cyjnych, praktyki bezpiecznej pracy,szkoleń, integralności mechanicznej,Pre-Startup Safety Review, procedurawaryjnych, postępowania powypad-kowego, zarządzania podwykonawca-mi i oceny systemu zarządzania.

Tego typu podejście jest nieroze-rwalnie związane ze zmianą kulturytechnicznej i organizacyjnej przedsię-biorstwa. Stanowi też jeden z podsta-wowych elementów doskonałości ope-

racyjnej i umożliwia optymalizację funk-cjonowania firmy produkcyjnej wewszystkich obszarach organizacyjnych,jednocześnie zapewniając właściwypoziom bezpieczeństwa procesowegoi technicznego. Poza oczywistymi ko-rzyściami płynącymi ze zwiększeniaefektywności i poziomu wiarygodno-

ści badań diagnostycznych urządzeńoraz określenia precyzyjnej matrycyryzyka dla wyposażenia instalacji wdro-żenie tej metody niesie za sobą szeregwymiernych efektów ekonomicznychdla objętych nią przedsiębiorstw. Wynikato m.in. z redukcji ryzyka wystąpieniaawarii i związanych z tym nieplanowa-nych kosztów, optymalizacji czasu i za-kresu prac realizowanych w czasie po-stojów remontowych, redukcji kosztów,w tym kosztów środowiskowych zwią-zanych z przygotowaniem instalacjiprodukcyjnych do prac remontowych,redukcji kosztów związanych z zarzą-dzaniem zapasami produktów orazutratą jakości produktów związanychz zatrzymaniem instalacji produkcyjnychetc.

UDT w porozumieniu z największy-mi polskimi firmami w branży rafine-ryjnej i petrochemicznej: Lotos SA, PKNOrlen SA i PERN „Przyjaźń” SA podjąłdziałania zmierzające do implementa-cji najnowszych rozwiązań stosowa-nych na świecie. Uruchomiono pro-gramy pilotażowe dla instalacji w Or- �

Analiza ekspercka UDT pozwala na:

• optymalizację wykonywanych inspekcji i badań diagnostycznych urządzeń ciśnieniowych,

• opracowanie indywidualnych planów badań diagnostycznych i inspekcyjnych, • zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia niebezpiecznego uszkodzenia

urządzeń.

Tak wypracowane procedury kontrolne i inspekcyjne niosą korzyści zarówno postronie bezpieczeństwa technicznego, jak i działalności czysto biznesowej.Przejawia się to w:• zwiększeniu poziomu wiarygodności badań diagnostycznych,• optymalizacji wydatków na utrzymanie ruchu,• możliwości obniżenia kosztów przez:

- optymalizację zakresów prac remontowych,- skrócenie czasu postoju remontowego (zwiększenie dostępności produkcyjnej),- dodatkowe argumenty do negocjacji wysokości składek ubezpieczeniowych.

� lenie i Basell Orlen Polyolefins (grupa ka-pitałowa PKN Orlen), dla których naj-bliższy postój remontowy przewidywa-ny jest jesienią 2016 roku, oraz dla in-stalacji w Lotos SA, gdzie postój re-montowy zaplanowany jest na wiosnę2017 roku. W pierwszym kwartale tegoroku ruszył pilotażowy program dlazbiorników magazynowych zlokalizo-wanych w bazie magazynowej PERNPlebanka.

Równolegle UDT rozwija kompe-tencje w zakresie nowoczesnych metodbadawczych, co w połączeniu z pro-gramem RBI przekłada się na wzrostefektywności prowadzonych działańi stanowi gwarancję uzyskania realnychkorzyści dla partnerów UDT w przemy-śle. Dla tych gałęzi gospodarki, w któ-rych zaimplementowanie wprost normAPI (np. energetyka, chemia) nie jestmożliwe, UDT opracowuje innowacyjneprogramy eksperckie wykorzystująceelementy metodologii RBI. Podstawowewymagania, jakie muszą spełnić insta-lacje produkcyjne objęte programemeksperckim UDT, są analogiczne jak dlaprogramu RBI, czyli: aktualna, nie star-sza niż 5 lat analiza HAZOP, aktualne do-kumentacje techniczne i specyfikacjemateriałowe wyposażenia, dane doty-czące historii awarii, napraw, moderni-zacji, inspekcji i badań NDT, lokalizacjiw instalacji oraz powiązania z innymiurządzeniami i elementami wyposaże-nia. Wdrożenie tych programów umoż-liwi osiągnięcie analogicznych efektówjak w przypadku implementacji norm API

w przemyśle rafineryjnym. UDT zawarłporozumienie o współpracy w ramachprogramu eksperckiego z Grupą Azoty

SA, a w najbliższym czasie będzie pro-wadził rozmowy z przedstawicielamisektora energetycznego. �


RYNEK INWESTYCJI38

Prowadzony przez Urząd Dozoru Techniczne-go program zmian, między innymi w zakresie bez-pieczeństwa procesowego, programów badań

w oparciu o analizy ryzyka RBI oraz proaktywne i in-nowacyjne podejście do modelowania coraz lep-szych wzorców w tej dziedzinie, są niezwykle waż-ne dla całego polskiego przemysłu. Dlatego PKNOrlen i UDT podpisały porozumienie dotyczącewspólnych działań na rzecz podnoszenia poziomubezpieczeństwa technicznego instalacji produk-cyjnych eksploatowanych przez koncern, co indu-

kuje obustronny rozwój i wdrażanie najlepszych prak-tyk w tym zakresie. W dzisiejszym przemyśle klu-czowe jest zarządzanie wiedzą, która pozwala na pre-cyzyjne określanie ryzyk i podejmowanie działań ni-welujących je, co przekłada się bezpośrednio na bez-pieczną i efektywną eksploatację urządzeń. W mo-jej opinii Urząd Dozoru Technicznego pełni kluczowąrolę partnera biznesu w tym procesie.

Tomasz Przybysławskidyrektor Biura Techniki, PKN Orlen SA

Grupa Lotos SA jako rafineria w Gdańsku współ-pracuje z Urzędem Dozoru Technicznego od momentujej powstania. Współpraca sięga lat 70. i obejmowałaurządzenia podlegające pod dozór UDT na podsta-wie obowiązujących przepisów prawnych. Ponadtood 2011 roku GL SA rozpoczęła z UDT wspólne pra-ce przy wdrażaniu planowania inspekcji wybranych

urządzeń ciśnieniowych w oparciu o przeprowadzo-ną analizę ryzyka RBI. 17 kwietnia 2014 roku pomiędzyGL SA a UDT zostało podpisane porozumienie o wdro-żeniu zasad planowania inspekcji urządzeń tech-nicznych w oparciu o analizę ryzyka. O realizacji pro-jektu RBI wspólnie z UDT zadecydowały zapisy w obo-wiązującym Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pra-cy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 rokuw sprawie warunków technicznych dozoru technicz-nego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń ci-śnieniowych (Dz.U. nr 135, poz. 1269). W przypadkuodstąpienia od wykonywania co 3 lata rewizji we-

wnętrznej i co 6 lat prób ciśnieniowych – tak jest dlawiększości urządzeń ciśnieniowych w rafinerii – nie-zbędna jest akceptacja UDT zaproponowanego przezeksploatującego planu zastępczych badań. Aby pro-ces ten ułatwić, przy wdrażaniu RBI postanowiono,że cały proces – zbieranie i weryfikacja danych, pro-wadzenie analiz oraz opracowanie planów inspekcji– będzie prowadzony wspólnie. Praca wykonywanajest rzetelnie, z zaangażowaniem, a wiedza z zakre-su realizowanych prac u osób zaangażowanych w pro-jekt pozwala na prowadzenie go zgodnie z przyjęty-mi standardami.

Tomasz Branickidyrektor ds. Techniki (OT), Grupa Lotos SA


RYNEK INWESTYCJI40

Złote działania Głównego Instytutu Górnictwa

Główny Instytut Górnictwa jest jednostką badaw-czo-naukową pracująca zarówno na rzecz górnic-twa, jak i wielu innych branż. Choć jego nazwapozostaje niezmienna od ponad 90 lat, to kierunkirozwoju podążają za trendami i są dostosowywanedo potrzeb rynku. Podstawowym zadaniem instytutujest wprowadzanie rozwiązań technicznych i organi-zacyjnych zmniejszających potencjał zagrożeń, do-skonalenie systemów zabezpieczeń oraz edukacjaspołeczeństwa w zakresie prewencji zagrożeń. Nie sąto zadania łatwe, szczególnie w zmieniającej się sy-tuacji geopolitycznej.

dr hab. inż. Stanisław Prusek*Naczelny Dyrektor, Główny Instytut Górnictwa

Do podstawowych filarów dzia-łalności GIG od zawsze należągórnictwo, geologia oraz inży-

nieria środowiska. Wychodząc na-przeciw oczekiwaniom rynku, w ostat-nim okresie instytut dynamicznie rozwijatakże działalność związaną z bezpie-czeństwem w przemyśle. Zagadnie-niami bezpieczeństwa procesowegozajmują się cztery zakłady w strukturzeGIG Kopalni Doświadczalnej „Barbara”:Zakład Zwalczania Zagrożeń Gazo-wych, Zakład Zwalczania ZagrożeńPyłowych, Zakład Bezpieczeństwa Gór-niczych Środków Strzałowych, ZakładBezpieczeństwa Przeciwwybuchowe-go oraz Pracownia Oceny Ryzykaw Przemyśle. W obszarze tematyki bez-pieczeństwa wykonuje się ocenę ryzy-ka procesowego, ocenę możliwości

wystąpienia awarii/wypadku oraz ana-lizy i oceny ryzyka zawodowego (iden-tyfikacja zagrożeń dla zdrowia i życia lu-dzi), środowiskowego (ocena wpływuprzedsięwzięcia na środowisko) i pro-cesowego. W wymienionych jednost-kach GIG prowadzi się także audytyi oceny funkcjonowania systemu za-rządzania bezpieczeństwem, raportybezpieczeństwa, ekspertyzy oraz ba-dania w zakresie zwalczania zagrożeńśrodowiska pracy, w tym zwalczania za-grożeń wybuchami pyłów w instala-cjach przemysłowych. Działania tewspomagane są przez odpowiednieprogramy komputerowe, aparaturę na-ukowo-badawczą oraz szeroką wie-dzę i doświadczenie kadry pracowni-czej.

Jednym z istotnych zakresów tema-tycznych bezpieczeństwa procesowegorealizowanym przez Pracownię OcenyRyzyka w Przemyśle we współpracyz Zakładem Zwalczania Zagrożeń Py-łowych jest opracowanie DokumentuZabezpieczenia Przed Wybuchem(DZPW). Zapewnia on bezpieczeństwona stanowiskach pracy, gdzie występujezagrożenie wybuchem pyłów, gazówi/lub par cieczy palnych, ze szczególnymprzeznaczeniem dla przemysłu: ener-getycznego, paliwowego, chemicznegoi petrochemicznego, metalurgicznego,spożywczego, szklarskiego oraz prze-mysłu materiałów budowlanych. Obo-wiązek opracowania DZPW wynikaz zapisów Dyrektywy ATEX 94/9/EC i Dy-rektywy 1999/92/EC oraz RozporządzeńMinistra Gospodarki (Dz. U. Nr 138poz. 931, Dz. U. Nr 263, poz. 2203) i Roz-porządzenia Ministra Spraw We-wnętrznych i Administracji (Dz. U. Nr 109,poz. 719). Wykonywane przez GIG eks-pertyzy w tym zakresie dostarczają

przedsiębiorstwom informacje o iden-tyfikacji atmosfer wybuchowych i ocenyryzyka wystąpienia wybuchu oraz pod-jętych środkach zapobiegających wy-stąpieniu zagrożeń wybuchem, spo-rządzonych w formie zestawienia, wy-kaz miejsc pracy zagrożonych wybu-chem wraz z ich klasyfikacją, a także de-klarację, że stanowiska pracy i narzę-dzia pracy, a także że urządzenia za-bezpieczające i alarmujące są zapro-jektowane, używane i konserwowanez uwzględnieniem zasad bezpieczeń-stwa.

Instytut posiada także doświadcze-nie w zakresie wykonania dokumenta-cji dla zakładów dużego i zwiększone-go ryzyka wystąpienia poważnej awa-rii przemysłowej, zgodnie z wymaga-niami Dyrektywy Parlamentu Europej-skiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca2012 roku w sprawie kontroli zagro-żeń poważnymi awariami związanymiz substancjami niebezpiecznymi, zna-nej jako Dyrektywa Seveso III. Zapisy tejdyrektywy zostały transponowane dopolskiego prawodawstwa z początkiemtego roku w celu aktualizacji zmiantechnicznych i regulacyjnych, jakie za-szły od momentu przyjęcia w 1996 rokuobowiązującej wtedy Dyrektywy Seve-so II.

Nie zawsze jednak realizowanew GIG prace i badania wynikają z do-kładnie opisanych uregulowań zawar-tych w przepisach prawnych. Dotyczy togłównie nowych, innowacyjnych tech-nologii, które dopiero są w fazie badań,a także tych planowanych do wdrożenia.Szczególną uwagę należy zwrócić natrudności, jakie wynikają z przeniesie-nia badanej technologii ze skali labo-ratoryjnej do skali przemysłowej. Insty-tut rozwija działania obejmujące anali-


RYNEK INWESTYCJI 41

Naziemna część instalacji PZW w KWK„Wieczorek”

�

Kluczowym zagadnieniem dla bezpiecznego pro-wadzenia procesu jest dokładna i rzetelna analizaoraz ocena zagrożeń, które mogą wystąpić w po-szczególnych etapach jego realizacji. Analiza me-chanizmu definiującego dany proces orazidentyfikacja wszelkich odchyleń od normalnejpracy układu stanowią ważny aspekt badań nadwdrożeniem technologii podziemnego zgazowa-nia węgla.

� zę i ocenę ryzyka dla nowo powstałychtechnologii, korzystając z bogatej wiedzyswoich specjalistów. Celem oceny ryzykajest zidentyfikowanie wszystkich możli-wych zagrożeń, jakie mogą powstaćw obrębie systemu, nie tylko istotnych dlanowej technologii, lecz także mającychwpływ na szeroko rozumiane środowi-sko. Jednym z podstawowych proble-mów na tym etapie jest brak danych do-tyczących zachowania się instalacjiw warunkach przemysłowego wyko-rzystania nowej technologii. Brak infor-macji o zaistniałych incydentach, wy-padkach i awariach sprawia, że klu-czowe znaczenie ma zastosowanieoprogramowania do modelowania i sy-mulacji zachowania się elementów sys-temu. Uzyskane w procesie modelo-wania warianty zachowania się systemustanowią źródło informacji na tematproblemów, które mogłyby powstaćw trakcie rozruchu, obsługi oraz za-trzymania badanej instalacji. Ważnejest prowadzenie badań w kierunkuanalizy mechanizmu charakteryzują-cych dany proces oraz zidentyfikowanie

możliwych odchyleń od normalnej pra-cy układu.

Jednymi z technologii badanychw ostatnim czasie i rozwijanych w Głów-nym Instytucie Górnictwa są czystetechnologie węglowe. W 2014 roku w ra-mach strategicznego programu ba-dań naukowych i prac rozwojowych„Zaawansowane technologie pozyski-wania energii”, finansowanego przezNarodowe Centrum Badań i Rozwoju,rozpoczęto badania nad technologiąpodziemnego zgazowania węgla (PZW).

Pilotowa instalacja PZW została wybu-dowana wspólnymi siłami Głównego In-stytutu Górnictwa i Katowickiego Hol-dingu Węglowego SA na terenie KWK„Wieczorek”. Głównym utylitarnym ce-lem zadania realizowanego przez ze-spół pracowników instytutu w zakresiePZW było opracowanie projektu tech-nologicznego i wstępnego studium wy-konalności instalacji demonstracyjnejzgazowania w skali 20 MW. Próba prze-prowadzona w KWK „Wieczorek” mia-ła charakter badawczy i oprócz spraw-


RYNEK INWESTYCJI42

Wybuch pyłu węglowego w sztolni doświad-czalnej o długości 100 m (KD „Barbara”)

Wybuch pyłu węglowego w komorze o pojemności 5 m3 (KD „Barbara”)

�

RYNEK INWESTYCJI 43

�


RYNEK INWESTYCJI44dzenia założeń technologicznych po-zwalała odpowiedzieć na pytania zwią-zane z określeniem oddziaływania tegoprocesu na środowisko oraz z jegobezpiecznym prowadzeniem.

Kluczowym zagadnieniem dla bez-piecznego prowadzenia procesu jestdokładna i rzetelna analiza oraz oce-na zagrożeń, które mogą wystąpićw poszczególnych etapach jego reali-zacji. Analiza mechanizmu definiują-cego dany proces oraz identyfikacjawszelkich odchyleń od normalnej pra-cy układu stanowią ważny aspekt ba-dań nad wdrożeniem technologii pod-ziemnego zgazowania węgla. Biorącpod uwagę specyfikę tej technologiioraz niewielką ilość szczegółowychdanych technologicznych z innych in-stalacji, a także ograniczony zbiór da-nych w obszarze awaryjności instala-cji procesowych do PZW, uzasadnionebyło prowadzenie obserwacji i analizniezawodności procesu oraz ocenybezpieczeństwa instalacji pilotażo-wych.

W obszarze bezpieczeństwa pro-cesowego i współpracy z partneramiprzemysłowymi i naukowymi GIG zaj-muje się także realizacją innych pro-jektów naukowo-badawczych. Aktualnieinstytut prowadzi prace w ramach pro-jektów krajowych z funduszy struktu-ralnych oraz programów NarodowegoCentrum Badań i Rozwoju oraz Mini-sterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,jak również projekty międzynarodowew zakresie programów: Horyzont 2020,Funduszu Badawczego Węgla i Stali(RFCS), Europejskiego Funduszu Roz-woju Regionalnego, Funduszu Know-ledge and Innovation Community (KICs),Baltic Sea Region czy też 7. ProgramuRamowego UE.

W świetle aktualnie realizowanychprac badawczo-naukowych wartowspomnieć również o projekcie Mana-gement of Environmental Risks Duringand After mine closure (MERIDA), fi-

nansowanym przez MNiSW oraz RFCS,w całości dotyczącym tematyki zarzą-dzania bezpieczeństwem, którego ce-lem jest opracowanie metodologii za-rządzania ryzykiem środowiskowymw trakcie i po zamknięciu kopalń. In-stytucje realizujące projekt to dwa przed-siębiorstwa górnicze z Polski i Hiszpaniioraz osiem instytucji badawczych zaj-mujących się tematyką bezpieczeństwaprocesowego. Wśród nich znajdują sięznane ośrodki naukowo-badawcze, ta-kie jak francuski Institut National del’Environnement et des Risques (INERIS),

hiszpański Universidad de Oviedo, cze-ski Vysoka Skola Banska -– TechnickaUniverzita Ostrava, niemiecki „DMTGmbH & Co.KG” oraz angielskie: Uni-wersytet Exeter i Imperial College ofScience, Technology and Medicine. Je-den z uczestników w projekcie MERIDA– profesor Pedro Riesgo Fernandez,kierownik Departamentu AdministracjiPrzedsiębiorstw w Uniwersytecie w Ovie-do, tak podsumował kilkuletnią jużwspółpracę z GIG: „Instytut jest prężnierozwijającą się instytucją na arenie mię-dzynarodowej. Głównym atutem GIGjest dynamiczna i przedsiębiorcza kadranaukowa, chętna do współpracy i otwar-ta na nowe pomysły. Współpraca z pol-skim partnerem naukowym, jakim jestGłówny Instytut Górnictwa, gwarantujewysoki poziom świadczonych usługi sukces w realizacji wspólnych projek-tów badawczych”.

W dniu 10 maja 2016 roku podczaskonferencji naukowo-technicznej „In-nowacyjne rozwiązania w zarządzaniuryzykiem w przemyśle – RISK project2016”, odbywającej się w Warszawie,Główny Instytut Górnictwa został wy-różniony Złotym Medalem „Rynku In-westycji” za innowacyjne działanianaukowo-badawcze w zarządzaniubezpieczeństwem pracy. Nagrodę ode-brała dr inż. Alicja Krzemień, kierow-nik Pracowni Oceny Ryzyka w Prze-myśle. Nagroda jest uwieńczeniemdziałań GIG w ramach prac naukowo-

badawczych prowadzonych z zakresuzarządzania bezpieczeństwem pro-cesowym. W tym miejscu chciałbymserdecznie podziękować naszym part-nerom przemysłowym i naukowym,zarówno z kraju, jak i zza granicy, zawspółpracę i pomoc w realizacji tychdziałań.

**** Stanisław Prusek jest uznanym specjalistą w ob-szarze podziemnej eksploatacji pokładów węglakamiennego, autorem i współautorem ponad 170publikacji, w tym kilku monografii oraz kilkudzie-sięciu zgłoszeń patentowych oraz praw ochron-nych na wzory użytkowe. Członek KomitetuGórnictwa Polskiej Akademii Nauk, AustralasianInstitute of Mining and Metallurgy oraz Rzeczo-znawca Wyższego Urzędu Górniczego do sprawRuchu Zakładu Górniczego. Od 20.09.2015 r.pełni funkcję naczelnego dyrektora Głównego In-stytutu Górnictwa.

The article describes the Central Mining Institute’s activities concentrated on the problems concerning work safety, industrial safety and clean coal technologies as wellas protection against the effects of industrial activity. The institute uses its experience to develop new technologies and to take up the most important industrial topicsrelated to safety. Recent research and industrial projects of the institute are mentioned.

Instytut rozwija działania obejmujące analizęi ocenę ryzyka dla nowo powstałych technologii,korzystając z bogatej wiedzy swoich specjalistów.Celem oceny ryzyka jest zidentyfikowanie wszyst-kich możliwych zagrożeń, jakie mogą powstaćw obrębie systemu, nie tylko istotnych dla nowejtechnologii, lecz także mających wpływ na sze-roko rozumiane środowisko. Jednym z podstawo-wych problemów na tym etapie jest brak danychdotyczących zachowania się instalacji w warun-kach przemysłowego wykorzystania nowej tech-nologii.


RYNEK INWESTYCJI46

Cykl życia organizacji do złu-dzenia przypomina cykl życiaczłowieka. Fakt ten nie powi-

nien dziwić, gdyż organizacja jako

dzieło ludzkich rąk i umysłów, siłą rze-czy, musi nosić znamiona swego twór-cy. Biuro projektowe – będące prze-cież pewną organizacją – podlega

tym samym prawom. Przykład pu-ławskiego biura PROZAP bardzo do-brze ilustruje dochodzenie firmy do or-ganizacyjnej i kompetencyjnej doj-

Od biura projektowego do Generalnego Realizatora InwestycjiDzisiejszy rynek inwestycji, a z pewnością inwestycji przemysłowych, charakteryzuje sięzwiększonym zapotrzebowaniem na realizacje w formule „pod klucz”. Inwestorzy w ro-snącej liczbie wypadków nie są skłonni lub zdolni do samodzielnej koordynacji projek-towania, dostawy urządzeń i budowy. Wolą scedować te zadania na GeneralnegoRealizatora Inwestycji (GRI). Ten wyraźnie rysujący się trend był jednym z najważniej-szych bodźców do wdrożenia w spółce PROZAP programu transformacji biura projek-towego w GRI.

Instalacja melaminy w Grupie Azoty Puławy – jedna z wielu instalacji projektowanych przez PROZAP

rzałości na przestrzeni 45-letniej hi-storii.

Historia firmy Początki puławskiego biura pro-

jektów sięgają czasów powojennej od-budowy kraju i związanych z nią in-westycji przemysłowych, w szczegól-ności budowy w Puławach zakładównależących do grupy tzw. „wielkiejsyntezy chemicznej”. W 1965 roku roz-poczęła działalność zamiejscowa gru-pa generalnego projektanta Zakła-dów Azotowych wywodząca się z gli-wickiego Biura Projektów PrzemysłuSyntezy Chemicznej „Prosynchem”,odpowiedzialna za dostarczanie do-kumentacji projektowo-kosztorysowejdla tej inwestycji. Pod koniec drugiegoetapu budowy puławskich Zakładów,około roku 1969, podjęto działania ma-jące na celu zorganizowanie lokalne-go zaplecza projektowego, niezbęd-nego dla polepszenia obsługi projek-towej instalacji nowo budowanych lubjuż znajdujących się w ruchu, a takżedla przygotowania nowych inwesty-cji, takich jak instalacje melaminy i ka-prolaktamu. Działania te zakończyły sięsukcesem i 1 stycznia 1970 roku zostałoutworzone Biuro Projektów ZA „Puła-wy”, organizacyjnie ulokowane w pio-nie dyrektora inwestycji ZA Puławyi działające – podobnie jak pozostałezakładowe pracownie i biura projek-

towe w przedsiębiorstwach przemysłuchemicznego – na zasadach pełnegowewnętrznego rozrachunku gospo-darczego.

Puławskie biuro projektów od po-czątku swego istnienia było bezpo-średnio i ściśle związane z puławskimiZakładami Azotowymi, ciesząc się rów-nocześnie dużą swobodą operacyjną.Ówczesny reżim prawny nie pozwalałjednak na uzyskanie osobowości praw-nej. Stan ten zmienił się dopiero jesie-nią 1987 roku dzięki dopuszczeniu two-rzenia przez przedsiębiorstwa pań-stwowe spółek prawa handlowego z in-nymi podmiotami. Korzystając z tych no-wych możliwości, już w lipcu 1988 rokupowołano do życia spółkę pod nazwąPrzedsiębiorstwo Projektowania Mo-dernizacji i Rozwoju Zakładów Azoto-wych „Puławy” – PROZAP Sp. z o.o.(obecnie PROZAP Sp. z o.o.) – pierwsząw tym czasie spółkę projektową w prze-myśle chemicznym. W tej postaci firmafunkcjonuje do dziś. W 2008 roku PRO-ZAP wraz z innymi spółkami puławskichZakładów został jednym z elementówGrupy Puławy, a w roku 2013 – wrazz nią – stał się częścią Grupy Azoty(obecnie największego polskiego kon-cernu chemicznego).

Okres dojrzewania Wzrost kompetencji biura projek-

towego przebiega wielowymiarowo.

Składa się nań np. zwiększenie liczbydyscyplin projektowych. Małe biurao wąskiej specjalizacji posiadają czę-sto specjalistów z jednej branży, np. bu-dowlanej, architektonicznej czy tech-nologicznej. W miarę wzrostu zapo-trzebowania rynku na bardziej kom-pleksowe usługi takie biuro może po-zyskiwać specjalistów w kolejnychbranżach (np. drogowej, elektrycznej,instalacyjnej itd.). PROZAP jedyniew znikomym stopniu rozwijał się w tensposób, gdyż powstał od razu jakobiuro wielobranżowe. Takie były ów-czesne wymagania rynku: w Puławachpowstawał kompleks chemiczny, byłowięc również zapotrzebowanie na kom-pleksową obsługę projektową – odkoncepcji do projektów wykonawczychwe wszystkich branżach projekto-wych. Puławskie Zakłady Azotowe byłyprojektem, który dziś nazwalibyśmy„greenfield” (czyli zaczynając od zera,od placu budowy pokrytego jeszcze zie-lenią), i potrzebowały wszystkich tychzasobów równocześnie. Do takich wła-śnie wymagań dostosowano powsta-jące biuro projektowe.

Innym kierunkiem rozwoju jest po-szerzanie zakresu usług w kierunkucoraz większej kompleksowości. Towłaśnie tę ścieżkę rozwoju przemierzaPROZAP od swego powstania w latach70. zeszłego stulecia. Obrazuje to gra-fika poniżej.


RYNEK INWESTYCJI 47

�

Kamienie milowe na drodze rozwoju kompetencji

Jak widać, PROZAP co kilka lat po-szerzał zakres swych usług i kompe-tencji, zmierzając do jak najbardziejkompleksowej obsługi klienta. Ukoro-nowaniem tej drogi były pierwsze re-alizacje w formule „pod klucz”, w roliGeneralnego Realizatora Inwestycji.Osiągnięcie gotowości do świadczeniausług w tej formule kończy pewien etaprozwoju biura projektowego. Trzymającsię analogii do cyklu życia, firma pro-jektowa osiąga dojrzałość i rozpoczynadorosłe życie, korzystając z pełni swo-ich kompetencji.

GRI – wiek dojrzałyRealizacja inwestycji z udziałem

GRI, zwana także „pod klucz” (ang. EPCContract – Engineering ProcurementConstruction), jest powszechnie prefe-rowaną formą współpracy w ramachstosunkowo złożonych projektów, po-nieważ zdejmuje z barków inwestora ko-nieczność sprawowania bezpośredniejkontroli nad wszystkimi aspektami in-westycji. Inwestor określa jedynie swo-je wymagania techniczne i funkcjonal-ne, budżet i oczekiwany czas realizacji,a rolą GRI jest zadbać o to, by doku-mentacja była spójna i kompletna,urządzenia zgodne z wymaganiami,budowa dobrze zorganizowana. Tow gestii GRI leży staranie o to, aby ter-miny były utrzymane, a na budowieprzestrzegano najwyższych standar-dów bezpieczeństwa, aby podwyko-nawcy wywiązali się ze swoich obo-wiązków i wreszcie aby wybudowana in-stalacja przeszła pomyślnie testy i zo-stała oddana do użytkowania.

W ramach umowy GRI PROZAPoferuje między innymi następujące usłu-gi:• wybór odpowiedniej technologii• koncepcje programowo-przestrzenne• opracowanie wymaganej dokumen-tacji oraz współpracę z władzami lo-kalnymi w celu uzyskania pozwolenia nabudowę,• projekt budowlany• projekt podstawowy• projekty wykonawcze we wszystkichbranżach• budowę (podwykonawca robót bu-dowlanych)• nadzory• dostawę aparatów i urządzeń• rozruch i oddanie do użytkowania• instrukcje obsługi i szkolenie załogi• opracowanie dokumentacji powyko-nawczej.

Podsumowując listę usług, możnapowiedzieć, że PROZAP w roli GRI robipo prostu wszystko, co jest potrzebne douruchomienia i użytkowania nowej in-stalacji: od koncepcji do przecięciawstęgi.

Zmiany w organizacjiW celu sprawnej realizacji procesów

GRI PROZAP wspiera się wysokimikompetencjami pracowników realizu-jących inwestycje w spółce matce – Gru-pie Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA,

gdzie w ciągu ostatnich lat przepro-wadzono program inwestycyjny osią-gający wartość miliardów złotych. To do-świadczenie wykorzystywane jest obec-nie także w ramach realizacji wykony-wanych poza spółką matką. Dorastaniebiura projektowego do roli GRI stawiacoraz wyższe wymagania nie tylkoprzed poszczególnymi osobami, lecztakże – a może przede wszystkim– przed organizacją jako całością. W fir-mie GRI nie wystarczy posiadać świet-nych specjalistów w swoich dziedzinach.

�


RYNEK INWESTYCJI48

Należy stworzyć im możliwości, skoor-dynować wysiłki i wypracować me-chanizmy harmonijnej współpracy w ści-śle określonym celu, którym jest reali-zacja inwestycji „pod klucz”.

Z pomocą przychodzą tu systemyzarządzania, które ze swej natury po-rządkują, racjonalizują i optymalizująprocesy zachodzące w organizacji.PROZAP wdrożył swój system zarzą-dzania jakością, poparty Certyfikatem

Systemu Zarządzania Jakością, zgod-ny z normą DIN EN ISO 9001:94, jużw roku 1998. Ten pierwszy certyfikatuwzględniał ówczesny zakres działal-ności firmy, tj. projektowanie wytwórnii obiektów przemysłu chemicznegooraz związanych z ochroną środowiska.Już w roku 2003, czyli po pierwszej uda-nej realizacji w roli GRI, nastąpiło roz-szerzenie zakresu działań, objętegocertyfikowanym systemem zarządzania.

Na bazie zdobytych doświadczeń opra-cowano odpowiednie procesy i proce-dury, które następnie poddano certyfi-kacji. Efektem tych działań jest potwier-dzenie zgodności systemu zarządzaniaz normą oraz ważny zapis w treści cer-tyfikatu: „Projektowanie wytwórni i obiek-tów przemysłu chemicznego, budow-nictwa ogólnego i komunalnego oraz peł-nienie funkcji głównego realizatora in-westycji”. Recertyfikacje w kolejnych

Zbiornik amoniaku ciekłego o pojemności 15 000 t. – jedna z najnowszych inwestycji realizowanych we współpracy ze służbami inwestycyj-nymi Grupy Azoty Puławy


RYNEK INWESTYCJI 49

�

�

latach aż do dziś uwzględniają już ten klu-czowy dla firmy element oferty.

Zwiększający się zakres świadczo-nych usług, zmierzający do zmaksy-malizowania ich kompleksowości, spra-wił, że konieczne stało się rozszerzeniezakresu certyfikacji o dodatkowe normy:PN-EN ISO 14001 (norma zarządzaniaśrodowiskowego, mająca na celu zmi-nimalizowanie niekorzystnego wpływudziałań organizacji na to środowisko)i PN-N-18001 (System Zarządzania Bez-pieczeństwem i Higieną Pracy). Ko-nieczność ta wynikała wprost z wyma-gań rynku – w zapytaniach ofertowychcoraz częściej zaczął pojawiać się wy-móg zgodności z tymi dwoma normami,a przynajmniej ich spełnianie dawałoprzewagę i zwiększało szanse na po-zyskanie zamówienia.

Aktualny certyfikat potwierdza, żePROZAP wdrożył i stosuje zintegrowa-ny system zarządzania zgodny z nor-mami PN-EN ISO 9001:2009, PN-ENISO 14 001:2005 i PN-N-18 001:2004 w za-kresie projektowania i modernizacji

obiektów przemysłowych, budownic-twa ogólnego i komunalnego, ochronyśrodowiska, zarządzania realizacją,generalnego wykonawstwa, nadzoru in-westorskiego, organizacji dostaw, wtym wykonywania dokumentacji tech-nicznej urządzeń podlegających do-zorowi technicznemu. Zmiany zakresucertyfikacji obrazują też drogę, jakąprzebyła organizacja, nabywając z cza-sem nowe kompetencje i doświadcze-nia, zmierzając ku dojrzałości, jaką jestmożliwość świadczenia usług general-nego wykonawstwa.

Zastępstwo inwestycyjneCzy osiągnięcie dojrzałości organi-

zacyjnej i wypełnienie po brzegi paletyusług kończy drogę rozwoju firmy?Z pewnością nie. Dzięki posiadanemudoświadczeniu w realizacji inwestycjiPROZAP może służyć nim innym. Jed-nym ze sposobów świadczenia takiej po-mocy jest zastępstwo inwestycyjne. Takaforma współpracy potrzebna jest tam,gdzie inwestor nie posiada własnego

działu rozwoju i inwestycji, gdyż np.jest zupełnie nową firmą. Podobniesprawa ma się z dużymi inwestycjamiw firmach niezbyt rozbudowanych or-ganizacyjnie. W takim przypadku inwe-stor może wynająć firmę o odpowiednichkwalifikacjach, która na podstawie od-powiednich pełnomocnictw będzie gozastępować w zarządzaniu inwestycją.Tego typu usługi PROZAP świadczy ak-tualnie Elektrowni Puławy Sp. z o.o.

W ramach kontraktu na zastępstwoinwestycyjne zadaniem PROZAP-u jestreprezentowanie inwestora w nego-cjacjach z władzami lokalnymi, pod-wykonawcami i dostawcami oraz nad-zór nad realizacją projektu inwestycyj-nego we wszystkich aspektach. Za-kres usług PROZAP-u obejmuje szcze-gólnie:• koordynację/udział w wykonaniu kom-pletnej dokumentacji projektowej,• zarządzanie dostawami z uwzględ-nieniem przygotowania zapytań i prze-prowadzenia akcji przetargowej• zarządzanie realizacją robót wrazz wyborem podwykonawcy robót bu-dowlanych i nadzorem nad budową• udział w próbach i odbiorach w imie-niu inwestora.

Gdzie jesteśmy?Uzyskanie i utrzymanie przez biuro

projektowe kompetencji merytorycz-nych i organizacyjnych, umożliwiającychrealizacje w formule „pod klucz” orazświadczenie usług zastępstwa inwe-stycyjnego, zapewnia szersze per-spektywy rozwoju. Na tym etapie spół-ka powinna określić swoje dalsze per-spektywy działalności zgodnie ze stra-tegią grupy kapitałowej i wyzwań sta-wianych przez rynek. �


RYNEK INWESTYCJI50

Rozwój siostrzanej firmy PROZAP Sp. z o.o.mam przyjemność obserwować już od kilkudziesięciulat. Wielokrotnie mieliśmy okazję współpracowaćprzy realizacji zadań modernizacyjnych i inwesty-cyjnych w Grupie Azoty Zakłady Azotowe „Puławy”w Puławach, zwłaszcza że zarówno geneza, jak i hi-storia naszych firm są bliźniaczo podobne. Z dumąobserwowałem, jak PROZAP wychodził na mię-dzynarodowy rynek projektowy, zdobywając stałychklientów, nawet w takich krajach, jak Arabia Sau-dyjska.

Podobna ścieżka rozwoju firm REMZAPi PROZAP doprowadziła ostatecznie do zacieśnieniawspółpracy. W 2013 roku podpisaliśmy list intencyjny,w którym wyrażamy wolę zharmonizowania współ-pracy pomiędzy naszymi firmami w obszarze GRI. Sze-roka oferta wykonawcza REMZAP-u stanowi uzupeł-nienie dla oferty PROZAP-u w zakresie dalszej reali-

zacji inwestycji. Mamy za sobą kilka udanych pro-jektów, m. in. budowę instalacji wytwarzania RSM orazbazy logistycznej nawozów ciekłych typu RSM z do-datkiem modyfikatora w Grupie Azoty Zakłady Azo-towe Kędzierzyn w Kędzierzynie-Koźlu. W trakcie re-alizacji jest duży projekt dla zakładu z branży petro-chemicznej, a już przymierzamy się do startu w ko-lejnych przetargach na projekty z zakresu GRI.

Mam nadzieję, że w przyszłości nasza współ-praca będzie rozwijała się równie owocnie i pozwoliobu naszym firmom zająć istotne miejsce na ryn-ku wykonawstwa inwestycji w formule „pod klucz”,czego życzę i sobie, i firmie PROZAP.

Jerzy Wiśniewskiprezes zarządu, REMZAP Sp. z o.o.

Model nowej Elektrowni Puławy. W ramach tego projektu PROZAP świadczy usługi zastępstwa inwestycyjnego.


RYNEK INWESTYCJI54

Niestety jak wskazuje nasza prak-tyka obiektowa, zdarza się, żeprzyjęte w procesie projekto-

wym założenia dotyczące bezpieczeń-stwa eksploatacji obiektów, często nie-poparte żadną analizą ryzyka, nie speł-niają wymogów ubezpieczycieli, a cogorsza, uniemożliwiają doprowadze-nie stanu zakładu do poziomu akcep-towalnego (przynajmniej w zakresierozsądnych kosztów). Co więcej, takieobiekty często spełniają wymogi nało-żone stosownymi ustawami i przepisa-mi przeciwpożarowymi. Stąd jako in-

żynierowie ryzyka preferujemy rozmo-wy o bezpieczeństwie oraz systemachtechnicznych już na etapie założeńprojektowych. Wówczas mamy bardzodużą dowolność kreowania inwestycji,a nakłady ponoszone na poprawę bez-pieczeństwa są najniższe.

Przykładami decyzji na etapie pro-jektu, z którymi szczególnie ciężko jestnam się zmierzyć, są m.in.:• konstrukcje palne obiektów ze spie-nionych tworzyw sztucznych (tam, gdzieuzasadnione była budowa w innej tech-nologii),• brak wydzieleń pożarowych po-mieszczeń technicznych czy produkcjiod magazynowania,• brak stałych instalacji gaśniczychtam, gdzie jest to uzasadnione, bazującna ocenie ryzyka, lub przynajmniejuwzględnienie nośności konstrukcji da-chu pod przyszły montaż instalacji ga-śniczych,• brak możliwości podwieszenia insta-lacji tryskaczowych bez kosztownegoi trudnego technicznie wzmocnieniakonstrukcji.

Powyższe decyzje nie są podejmo-wane przez projektanta, gdyż w grani-cach prawa to inwestor może decydo-wać o zastosowanych rozwiązaniach,a co za tym idzie – o kosztach inwesty-cji oraz eksploatacji obiektu. Jednakw wielu przypadkach słyszymy, iż gdy-by ktoś na etapie projektu o budżecie kil-kudziesięciu milionów złotych zasuge-rował techniczną możliwość ograni-czenia ryzyka w postaci budowy ścia-ny pożarowej wartej np. 200 tys. zł,klient zdecydowałby się bez wahania.Inną bardzo istotną kwestią z punktu wi-dzenia bezpieczeństwa technicznego

obiektów są założenia związane z przy-jętą metodyką liczenia gęstości obcią-żenia ogniowego oraz wynikającąz tego dopuszczalną wielkością stref po-żarowych. Natomiast zawarte w prze-pisach sposoby techniczne na zwięk-szenie dopuszczalnej strefy pożarowejprzy danej konstrukcji czy też – w dru-gą stronę – obniżenie klasy konstrukcjiprzy zachowaniu istniejącej powierzchnistrefy często są stosowane jako „wy-trych” do usankcjonowania sytuacjinieuzasadnionych z punktu widzenia ry-zyka (np. zastosowanie oddymianiazamiast stałych instalacji gaśniczych).Blokują natomiast często poprawę ry-zyka w postaci możliwości podziałuzakładu na strefy pożarowe, gdyżw przypadku jednej dużej strefy łatwiejjest wykazać, iż uśredniona gęstośćobciążenia ogniowego jest poniżej ko-lejnej granicy określonej prawem, np.500 MJ/mkw. Powyższe jednak zawszezależy od konkretnego przypadku, jakianalizujemy.

Na co dzień inżynierowie ryzykaPZU spotykają się z wieloma zagad-nieniami i problemami, które muszą roz-wiązywać podczas prac audytowych.Przykładem są zagadnienia związanez konstrukcją obiektów, która ma de-cydujący wpływ na konsekwencje po-tencjalnych zdarzeń pożarowych.Obiekty przemysłowe, których elementykonstrukcji zostały wykonane z płytwarstwowych z wypełnieniem PUR (po-liuretan), charakteryzują się dobrą izo-lacyjnością, lekką konstrukcją oraz ła-twością i szybkością montażu. Nieba-gatelną rolę odgrywa także ich sto-sunkowo niska cena zakupu i montażu,dlatego też bardzo chętnie są one sto-

Rekomendacje dla optymalnegobezpieczeństwaPZU Lab specjalizuje się w analizach ryzyka operacyjnego przedsiębiorstw ze szczegól-nym naciskiem na bezpieczeństwo techniczne. Każdorazowo proponujemy rozwiązaniaadekwatne do istniejących zagrożeń. Staramy się, aby proponowane rozwiązania mini-malizujące ryzyko były dopasowane do możliwości technicznych oraz ekonomicznychklienta, stosując podstawową zasadę zarządzania ryzykiem – ALARP (As Low As Re-asonably Practicable).

dr inż. Dariusz Gołębiewskidyrektor ds. inżynierii ryzyka i rozwoju współpracy z przemysłem, PZU SAkierownik projektu PZU LAB

sowane do budowy obiektówprzemysłowo-magazynowych.Niestety oprócz niewątpliwychzalet płyty te – pomimo że zo-stały zakwalifikowane do kate-gorii NRO (nierozprzestrzenia-jące ognia) – w wielu przypad-kach nie potwierdziły tej ce-chy. Poddane działaniu ognia,w początkowej fazie przy niskiejtemperaturze nie ulegają za-paleniu, natomiast wraz zewzrostem temperatury rozpo-czyna się piroliza poliuretanu,która może eskalować do temp.550oC (30 MJ/kg). W takiej sytu-acji proces pirolizy błyska-wicznie postępuje wewnątrzścianek płyt i jest praktycznienie do opanowania. Wysokatemperatura, zadymienie, utra-ta nośności stalowych elementów kon-strukcji powodują, że zazwyczaj mamydo czynienia ze szkodą całkowitą ca-łego obiektu. Aby zapobiec wystąpieniutej sytuacji, inżynierowie ryzyka przed-kładają rekomendacje, które mogązminimalizować występujące ryzyko.

Pierwszym zasadniczym zalece-niem jest wykonanie ścian wydzieleniapożarowego. W przypadku budynków,których konstrukcja składa się z płytwarstwowych PUR, istotne jest wydzie-lenie głównych procesów, tj. magazy-nowania i produkcji. Niestety częstobywa, że zaprojektowane i zastosowa-ne wydzielenia nie spełniają wymo-gów przepisów przeciwpożarowych.

Z reguły podstawowymi błędami, z któ-rymi się spotykamy, są: • brak własnej nośności (R) konstrukcjiścian (np. wykonane są z płyt war-stwowych z wypełnieniem wełną mine-ralną), brak zachowania przepisu mó-wiącego, że ściany wydzielenia ppoż.nie mogą być związane z innymi ele-mentami konstrukcyjnymi budynku (np.dach),• konstrukcja ścian pożarowych po-winna wystawać co najmniej 30 cm po-za obrys budynku, co tworzy naturalnąprzegrodę uniemożliwiającą przedo-stanie się pożaru do sąsiedniej strefy,• nieadekwatne do wydzieleń drzwilub przepusty kablowe.

Drugą bardzo istotną re-komendacją jest montaż sys-temu detekcji pożaru. Sygna-lizacja pożaru pozwala naszybką reakcję załogi i opa-nowanie zarzewia w jego po-czątkowej fazie, która nie sta-nowi jeszcze zagrożenia dlaludzi. Szczególnie istotne jestto w przypadku obiektówz palną konstrukcją, gdzie bar-dzo ważny jest czas reakcji, takaby nie dopuścić do przedo-stania się pożaru do płyt war-stwowych PUR. Zwracającuwagę na czas reakcji perso-nelu, bardzo ważne jest miej-sce zainstalowania centraliSAP, która powinna być zloka-lizowana w miejscach, w któ-rych przeszkolony personel

przebywa 24 h/dobę. Konsekwencjąpowyższego zalecenia jest kolejna re-komendacja, której celem jest zapew-nienie personelowi (pracownicy i ochro-na zakładu) odpowiednich „narzędzi”,które w sposób realny i bezpieczny po-zwoliłyby na opanowanie zarzewia po-żaru. Często bywa, że wymóg prawnyposiadania gaśnic nie powoduje wła-ściwego zabezpieczenia mienia. W tymcelu wnioskuje się o doposażenie bu-dynków w hydranty, agregaty gaśniczelub stałe urządzenia gaśnicze.

Rekomendacje dotyczące SUG, np.instalacje tryskaczowe, przeważnie sto-suje się do pomieszczeń magazyno-wych wysokiego składowania oraz skła-


RYNEK INWESTYCJI 55

Optymalizacja decyzji inwestycyjnych w bezpieczeństwo w cyklużycia przedsiębiorstwa

�

dowania materiałów palnych lub ła-twopalnych. Z reguły w halach produkcjinie stosuje się instalacji tryskaczowychw rejonach maszyn CNC z uwagi namożliwość uszkodzenia maszyny przezczynnik gaśniczy. Oprócz instalacji try-skaczowych stosuje się także instalacjezraszaczowe w miejscach, gdzie pożarmoże się bardzo szybko rozprzestrze-niać i jeżeli istnieje potrzeba, aby całastrefa została wypełniona środkiem ga-śniczym.

Oprócz powyższych zaleceń szcze-gólną uwagę należałoby zwrócić nastan techniczny oraz sposób wykonaniainstalacji elektrycznej. Statystyki do-wodzą, że najczęstszym źródłem po-żarów w tego typu obiektach jest za-niedbanie lub wina człowieka, nato-miast kolejnym istotnym czynnikiemjest wadliwa lub źle wykonana instala-cja elektryczna. Oprócz regularnego wy-konywania badań elektrycznych bardzoważną rzeczą jest zwrócenie uwagi nasposób wykonania przepustów i przejśćkablowych przez płyty warstwowe. Czę-sto bywa, że nie stosuje się przepustów,rurek peszla lub też przelotek chronią-cych kabli przechodzących właśnieprzez płyty warstwowe. Brak zastoso-wania takich rozwiązań powoduje po-tencjalne zagrożenia pożarowe i za-zwyczaj żadne służby (odbiory budyn-ku) nie zwracają na ten fakt uwagi.

Kolejnym zagrożeniem, które możewystępować w halach z płytą war-stwową PUR są stanowiska ładowaniawózków akumulatorowych. Co do za-


RYNEK INWESTYCJI56

Doświadczenia ochrony przeciwpożarowej w in-nych państwach i w Polsce wskazują na ważną rolętowarzystw ubezpieczeniowych w tym procesie.Cele ochronne to zdrowie, życie i mienie. Rezultatemskutecznego działania systemu ochrony przeciwpo-żarowej jest zapewnienie bezpieczeństwa pożarowegoludziom i obiektom budowlanym oraz ochrona mie-nia. Jest to proces złożony i ciągły. Ociągnięcie celu,rozumianego jako zapewnienie właściwego poziomubezpieczeństwa pożarowego, jest możliwe dzięki sy-nergii działań prewencyjnych, działań ratowniczych,a także profilaktyki i edukacji społecznej. Co ważne,konieczne jest rozwijanie wszystkich tych działań i wza-jemne ich powiązanie. Osiągnięcie tego celu bez ak-tywnego udziału w nim środowisk ubezpieczycieli niejest możliwe.

PZU LAB to projekt, idea i kierunek wspólnychdziałań na rzecz poprawy bezpieczeństwa. CNBOP-PIBchętnie przyjęło zaproszenie do współpracy. Idea tajest naszym zdaniem bardzo ważna. W polskich wa-runkach konieczne jest podjęcie aktywnych działańna rzecz poprawy i doskonalenia między innymi ochro-ny przeciwpożarowej. Współpraca różnych pod-miotów i środowisk, a także kompleksowe spojrze-nie na kwestie bezpieczeństwa, to oczekiwany kieruneki konieczność. Dlatego mamy nadzieję, iż zainicjo-wane działania w zakresie wspólnych przedsię-wzięć, wymiany doświadczeń i wsparcia eksperckiegodadzą wymierne wyniki w najbliższej przyszłości.

Jesteśmy przekonani, iż zarówno szerokie, in-terdyscyplinarne możliwości badawcze CNBOP-PIB,prowadzone prace badawcze i rozwojowe, działalnośćnaukowa, ekspercka, normalizacyjna, jak również cer-tyfikacja i dopuszczenia, to cenny wkład we współ-pracę podmiotów skupionych wokół PZU LAB. Cie-szy nas również synergia działań partnerów PZU LAB,a także nowe inicjatywy i pomysły na wspólne dzia-łania i projekty na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Na-

szym zdaniem szczególnie istotne w tym procesie jestwsparcie środowiska ubezpieczeniowego wdrażanegosystemu potwierdzania kwalifikacji i kompetencji per-sonelu oraz usługodawców na rzecz ochrony prze-ciwpożarowej. Certyfikacja ta w innych państwach odwielu lat jest standardem, który stanowi ważne na-rzędzie w procesie oceny, audytu, szacowania ryzy-ka. W Polsce certyfikacja i dopuszczenia wyrobów sta-nowi niezbędną podstawę, konieczne jest jednak nie-ograniczanie się tylko do tego zakresu. Potwierdza-nie kompetencji personelu, kwalifikacje zawodowe,specjalizacja, aktualizacja wiedzy, jakość usług na rzeczochrony przeciwpożarowej to obecnie poważne wy-zwania. Jesteśmy przekonani, iż między innymi tawspółpraca i idea PZU LAB promująca, wspierają-ca i inicjująca dobre praktyki, wiedzę naukową i eks-percką, kwalifikacje i kompetencje, jakość wyrobówi usług, a także całkowicie nowe projekty, formy i me-tody działań, w tym profilaktyka i edukacja społecz-na, zbliżają nas wszystkich do celu, jakim jest per-manentna poprawa szeroko rozumianego bezpie-czeństwa.

bryg. dr inż. Jacek Zboinazastępca dyrektora CNBOP-PIBds. certyfikacji i dopuszczeń

Nie jesteśmy zwolennikami przejmowania i wdrażania wprost standardów obowiązującychna innych rynkach. Naszym zdaniem mamy w Polsce wystarczające zasoby merytoryczne, abyzbudować własne standardy bezpieczeństwauwzględniające specyfikę i możliwości naszychprzedsiębiorców. Na naszym rynku istnieje wieleinnowacyjnych rozwiązań w zakresie bezpie-czeństwa, które przez lata powstawały w biurachinżynierskich. Pozostaje kwestia dostosowaniaich do praktyki przemysłowej i promocji.

�

sady powinny być dedykowane do tegocelu wydzielone pożarowo pomiesz-czenia. Niestety w praktyce bywa ina-czej, stąd też rekomendujemy wykona-nie wydzielenia pożarowego pomiesz-czenia. Dotyczy to także innych po-mieszczeń, takich jak kotłownia i sprę-żarkownia, które powinny być w od-rębnych strefach pożarowych. Problemten powinien być rozwiązany już na eta-pie projektowania obiektu, ponieważkażda dodatkowa ingerencja w tkankębudowlaną jest związana z dużymikosztami oraz skomplikowaną przebu-dową. Do dobrych praktyk należy tak-że regularne wykonywanie badań ter-mowizyjnych rozdzielnic i instalacji elek-trycznych. Można w bezinwazyjny spo-sób zdiagnozować wszelkie usterki in-stalacji elektrycznej, które mogą byćprzyczyną pożaru. Z reguły są to typo-we rekomendacje i oczywiście mogą nieuwzględniać wszystkich zagrożeń to-warzyszących budynkom, których kon-strukcja wykonana jest z płyt PUR.

Tradycyjnie kojarzonym materia-łem budowlanym, na który od zawszeubezpieczyciele patrzyli ze szczególnąobawą i ostrożnością, jest drewno. Tentrend raczej się nie zmienia. Aczkolwiekbazując na dużych szkodach z minio-nych lat oraz na skali stosowania kon-strukcji stalowych z obudowami z płytwarstwowych z rdzeniami palnymi (po-listyren spieniony, pianki) jako zespołyinżynieryjnej oceny ryzyka, szczególniedużą wagę przywiązujemy do analizy ta-kich właśnie konstrukcji. Chcielibyśmyjednak zwrócić uwagę i powtórzyć, iżprzy zastosowaniu metod szczegółowej

analizy technicznej ryzyka żaden przy-padek nie jest jednoznaczny z samegotylko faktu posiadania w budowie takieja nie innej konstrukcji. Liczą się takieczynniki, jak prowadzone procesy, stani zabezpieczenia instalacji obiektu(w szczególności elektrycznych), sposóbi rodzaj składowanych materiałów orazpoziom kultury bezpieczeństwa w or-ganizacji. Przykładem stwierdzonej pod-czas audytu konstrukcji pożarowo-nie-bezpiecznej była hala, w której ścianyi dach wykonane zostały w technologiiżelbetowej prefabrykowanej. Na pierw-szy rzut oka konstrukcyjnie obiekt nie bu-dził zastrzeżeń. Duże ilości palnegomienia zmagazynowanego w hali orazprocesy maszynowe mogące zainicjo-wać pożar oraz ciężkie płyty żelbeto-we stropodachu wsparte na lekkiejkonstrukcji z kątowników stalowych.W efekcie nawet niewielki pożar spo-woduje zawalenie ciężkiego dachui zniszczenie całego mienia wewnątrz,w tym prawdopodobnie obiekt zostaniezakwalifikowany do rozbiórki.

Jak wiadomo, w zakresie bezpie-czeństwa pożarowego obiektów naj-częściej preferowane są nośne kon-strukcje żelbetowe oraz murowane.Jednak inaczej będziemy rozpatrywaćzagadnienia wybuchowe czy poten-cjalne koszty oraz tempo odbudowyw przypadku ubezpieczenia utraty zy-sku na skutek szkody majątkowej. W za-kresie cech pożarowych ścian obiektówkubaturowych wykonanych z płyt war-stwowych, biorąc pod uwagę wyłączniewłaściwości pożarowe, preferowanesą izolacje wykonane z wełny mineral-

nej. Mamy jednakże świadomość, iżwłaściwości pożarowe budynków niemogą funkcjonować w oderwaniu odcech użytkowych, w tym wymagań izo-lacyjnych i sanitarnych, dlatego dlaobiektów ze wspomnianymi wymaga-niami świadomie dopuszczamy (przy


RYNEK INWESTYCJI 57

�

Rozpoczynając współpracę z PZU Lab, FFPoczekiwało fachowego doradztwa ze strony ubezpie-czyciela, popartego wiedzą w zakresie ryzyka ubez-pieczeniowego. Będąc częścią największego polskiegoubezpieczyciela, PZU Lab powinno być źródłem fa-chowej wiedzy odnośnie najnowszych i najskutecz-niejszych zabezpieczeń majątku oraz rozwiązań, któ-re zminimalizują potencjalne zagrożenie stosowanew przemyśle. Posiadając dostęp do baz danych ubez-pieczycieli, liczyliśmy, że współpraca FFP z PZU Labprzyniesie korzyści spółce oraz ubezpieczycielowi, któ-ry poprzez PZU Lab dogłębnie pozna specyfikę zakładuprodukcyjnego i technologii przerobu oraz składowaniaziemniaków.

Pierwsze doświadczenia ze współpracy jedno-znacznie oceniam jako pozytywne. Jeszcze przed for-malnym startem projektu PZU Lab inżynierowie PZUwykonali bardzo dokładną analizę ryzyka związanegoz przerobem ziemniaków, stosowanym wyposażeniemoraz wykorzystywanymi mediami. Raport ten w póź-niejszej fazie był pomocny obu stronom. FFP na jegopodstawie dokonało modyfikacji zabezpieczeń, a PZUmiało dostęp do wszelkich informacji o ubezpieczo-nym. W kolejnej fazie współpracowaliśmy przy oce-nie ryzyka związanego z instalacjami wysokociśnie-niowymi oraz amoniakalnymi przy wykorzystaniutechnik nieniszczących oraz za pośrednictwem PZUrozpoczęliśmy projekt całościowej oceny ryzyka i za-rządzania bezpieczeństwem technicznym.

Ostatnim projektem zrealizowanym z PZU Lab byławycena wartości majątku dla celów ubezpieczenio-wych. Inżynierowie PZU Lab zaktualizowali wycenę war-tości budynków i budowli do wartości odtworzenio-wych. Z posiadanym oświadczeniem planując noweinwestycje wpływające na ogólne ryzyko prowadzo-nej działalności, FFP z pewnością skorzystałoby w przy-szłości z wiedzy i doświadczenia PZU Lab już na eta-pie przygotowywania takiej inwestycji. Pozwoli to unik-nąć błędów, które w przypadku szkód mogą okazaćsię kosztowane finansowo i z punktu widzenia ciągłościdziałalności. Pomoc na etapie projektowania inwestycjimoże okazać się zyskowna dla obu stron.

Zdaję sobie sprawę, że różnorodność podmio-tów współpracujących z PZU Lab jest duża. Z punk-tu widzenia klienta byłoby jednak zasadne, aby wy-ceny dla celów ubezpieczeniowych specjalistyczne-go wyposażenia dokonywane były również przezPZU Lab. Pozwoli to na objęcie całego majątku pro-dukcyjnego jedną wyceną, która będzie spójna.

Rafał ReszkaVice President/Chief Financial Officer, Farm Frites Poland SA

� odpowiednim zabezpieczeniu) jakoakceptowalne stosowanie produktówz pianek PIR (poliizocyjanurat) o pod-wyższonej odporności na działanieognia. Zdecydowanie najtrudniejszymz punktu widzenia ryzyka rozwiąza-niem w tego typu konstrukcjach jest za-stosowanie rdzeni z polistyrenu spie-nionego (tzw. styropian) – w szczegól-ności stosowanie takich rozwiązań nadachach oraz w ścianach, w których wy-magane jest wiercenie wielu indywi-dualnych przejść kablowych instalacjielektrycznych i/lub bez właściwych za-bezpieczeń elektrycznych.

PZU LAB wspólnie z partnerami, doktórych należą liderzy polskiego prze-mysłu oraz instytucje odpowiedzialne zabezpieczeństwo, pracuje nad opraco-wywaniem i wdrażaniem standardóww zakresie bezpiecznego prowadzeniadziałalności przedsiębiorstw. Nie je-steśmy zwolennikami przejmowaniai wdrażania wprost standardów obo-wiązujących na innych rynkach. Naszymzdaniem mamy w Polsce wystarczają-ce zasoby merytoryczne, aby zbudowaćwłasne standardy bezpieczeństwauwzględniające specyfikę i możliwościnaszych przedsiębiorców. Na naszymrynku istnieje wiele innowacyjnych roz-wiązań w zakresie bezpieczeństwa,które przez lata powstawały w biurachinżynierskich. Pozostaje kwestia dosto-sowania ich do praktyki przemysłoweji promocji. W tym zakresie PZU Lab wi-dzi dla siebie rolę „katalizatora” pro-cesu. Jedną z naszych głównych ini-cjatyw jest budowa think tanku bezpie-czeństwa, wokół którego chcemy zebraćliderów polskiego przemysłu, ośrodkinaukowe oraz instytucje odpowiedzial-ne za bezpieczeństwo w Polsce i wy-konać dużą pracę wokół tego tematu.Oczywiście nie chcemy wyważać otwar-tych drzwi, dlatego zamierzamy w na-szych pracach korzystać z doświadczeńzawartych w standardach stosowa-nych na innych rynkach. �


RYNEK INWESTYCJI58

Uważam, że PZU LAB to świetny projekt, któryma szansę wypełnić bardzo istotną lukę w relacji bro-ker–klient. Dotychczas na rynku rola ubezpieczycie-la w zakresie lustracji ryzyka ubezpieczeniowego ogra-niczała się głównie do wydania zaleceń poprawy tech-nologii/procedur/systemów/zabezpieczeń etc., a na-stępnie do kontroli wykonania zaleceń albo na eta-

pie negocjacji ostatecznych warunków ubezpiecze-nia, albo na etapie likwidacji szkody. W zdecydowa-nej większości klienci nie mieli odpowiedniegowsparcia w trakcie dokonywania modernizacji lub po-prawiania procedur. Brak wsparcia powodował opóź-nienia we wdrożeniu zaleceń i dodatkowo często ge-nerowane były niepotrzebne koszty, bo np. klient niemając wiedzy, stosował dużo droższe rozwiązanie po-prawy bezpieczeństwa.

Reasumując, pomoc i asystowanie klientowiod momentu przeprowadzenia lustracji do wdro-

żenia wszystkich zaleceń to bez wątpienia nowa ja-kość we współpracy klient–broker–ubez-pieczyciel. Dzięki temu PZU buduje przewagę kon-kurencyjną, zachęca brokerów do współpracyi przede wszystkim umacnia relacje z klientem. Pro-fesjonalny, dobrze przygotowany i doświadczonyzespół ekspertów jest gotowy do współpracy przynajwiększych przedsiębiorstwach w kraju. Dobrzezaprezentowany projekt budzi duże zainteresowa-nie wśród klientów i pozwala budować przewagękonkurencyjną.

Piotr Kotwickidyrektor oddziału, Greco JLT

Na co dzień inżynierowie ryzyka PZU spotykająsię z wieloma zagadnieniami i problemami,które muszą rozwiązywać podczas prac audyto-wych. Przykładem są zagadnienia związane z konstrukcją obiektów, która ma decydującywpływ na konsekwencje potencjalnych zdarzeńpożarowych.


RYNEK INWESTYCJI60

In recent years ISO 9001 has lost itspopularity as a standard confirmingthe quality of a company’s mana-

gement system, but has becomea ‘commodity’ or a ‘badge’ to be had.Certainly reports by the ISO organiza-tion go some way to support this view.According to the 2014 ISO survey ‘the

quality management standard ISO9001:2008 continues to experience a lull,claiming a mere 1 % share of the mar-ket compared to 2 % and 3 % in the pre-vious two years’. Growth has plateauedand in countries with a longer-establi-shed tradition of certification many of thelargest companies are already certified.

Risk Mitigation in Business

A method of reducing risk in business has been the im-plementation of management system standards – onesuch uncompromising standard is IRIS – ‘The Interna-tional Railway Industry Standard’.

dr Krystyna StephensChairman of the Board, BPIC Sp. z o.o. and AFNOR POLSKA

Railway siding at Wight

In the meantime, the high risk in-dustry sectors such as rail, aerospace,automotive, energy and food sectors re-quire stringent process requirementsfrom both quality and safety perspec-tives to enable them to meet the justi-fiably high level of stakeholder’s expec-tations. One such standard, IRIS, issetting the stringent process require-ments that the railway industry expectscompanies to meet. This standard wasdeveloped by four major global playersin the rail industry Alstom Transport, An-saldoBreda, Siemens TransportationSystems and Bombardier Transporta-tion, which is now owned and managedby the UNIFE Group (The Association ofthe European Rail Industry). The IRIS

standard is based on ISO 9001 structureadding railway specific requirements tothe business management system, e.g.Project Management, Design, Life Cyc-le costs etc. Its aim is to develop and im-plement a global system for the evalu-ation of companies supplying to therailway industry with uniform: language,assessment guidelines and mutual ac-ceptance of audits, which create a highlevel of transparency throughout thesupply chain.

Risk Mitigation through IRIS certification

IRIS differs from ISO 9001 as it isa system that both defines the require-ments in content, procedures and eva-luation of audits as well as a require-ment profile for the certification bodiesand auditors. The requirements for cer-tification bodies and auditors are re-gulated by a single body – UNIFE. Allcertification bodies are required tohave an accreditation in accordancewith ISO/IEC 17021:2006 and an IRISapproval. Only IRIS approved auditors(who have participated in the IRIS tra-ining, passed a written and oral exa-mination) can audit against the stan-dard. The auditors can only auditagainst their competence in a certainproduct category. Finally, auditors whocomply with these requirements canonly work for one IRIS approved certi-fication body which certainly is not thecase with ISO auditors. This greater le-vel of regulation by a single globalbody ensures consistency of compliancewith the IRIS standard to a greaterdegree than is currently experiencedwith the ISO 9001 system.

IRIS is a global standard for the railindustry that is based on ISO 9001 re-quiring cost reductions hence better va-lue to the users, effective business pro-cesses, so meeting objectives, efficientbusiness, meaning delivering more withfewer inputs and it applies to all suppliersregardless of role in supply chain. Mostreaders have heard positive claims abo-ut numerous standards, but IRIS hasactually but mechanisms in place thro-ugh specific requirements to achievesuch aims.

Further many of these could betranslated and used in other industrysectors for the more beneficial imple-mentation or improvement of the new-ly revised ISO 9001:2015. To under-stand these mechanisms it should benoted that the certification rules differfrom the ISO. The IRIS certification

rules include up to 12 applicable‘knock-out’ questions (failing a knock--out question would stop an auditor’srecommendation for certification– major nonconformity for those ofused to ‘ISO speak’) which are prere-quisite for IRIS certification. Theseare clearly documented in IRIS sothere are not to be any interpretationof the requirements. These ‘knock out’areas are listed in Table 1.

4.1 General Requirements – require anyoutsourcing of process or products tobe governed by a documented transferprocedure including the flowing con-trols: Feasibility study, Risk analysis,Planning, Communication to custo-mer, First article inspections.

7.3 Design and Development – for IRISscope 19 (Signalling) the principlesapplied in developing high integritysystems shall conform to applicableEN standards or agreed equivalent.

7.3.2 Design and Development Inputs– application of design input controlsto the adoption of any new technologyor development of new products.

7.3.6 Design and Development Validation– ensure the design and developmentprocess: validates designs for all iden-tified operational conditions.

7.3.8 Design Approval – apply special safetycontrols to signalling equipment asspecified in EN standards.

7.5.2 Validation of Production Processes– manage ‘special processes’ perorganisation’s documented procedureand any contractual requirements.

7.7 Project Management – describe KPI,roles and responsibilities

7.7 Project Management – 7.7.5 Qualitymanagement – associate each projectdeliverables with its processes.

7.9 First article inspection (FAI) – usedocumented procedures to specifyFAI, verification and record keepingrequirements.

7.10 Commissioning/Customer service– organise suppliers and demonstrateadequate customer support duringcommissioning until product valida-tion is complete and accepted by thecustomer.

7.13 Change Management

8.3 8.3.1 Control of Nonconforming pro-cesses


RYNEK INWESTYCJI 61

�

Table 1 : IRIS ‘knock out’ areas

The preliminary IRIS requirementsstate the rules for interpreting the stan-dard which include the principle thatwhere the use of a process is specifiedit shall be documented and controlledby key performance indicators (see4.1c), all processes must be integratedinto the organization’s business mana-gement system, the system must resultin conformity with Euro Norm (EN) 50126(for hardware reliability) and EN 50128and 50129 (for communications and si-gnalling software reliability), and thatthere must be a documented procedu-re for RAMS (Reliability, Availability,Maintainability and Safety) and LCC(Life Cycle Costing). Additionally IRIS re-commends that the business manage-ment system also conforms with envi-ronmental and health and safety ma-nagement according to ISO 14001 andBS OHSAS 18001. For multi-site projectsIRIS requires that the documented bu-siness management system includeother sites involved in projects to cover:each site’s scope of responsibility, in-ternal operational interfaces and re-sponsibilities, customer-related inter-faces and responsibilities, processes,procedures, documents and records ap-

plicable to each site, and as-sess the efficiency of cross-siteprocesses and improve as ne-cessary.

The IRIS system certifica-tion process (provided themandatory areas are passed)requires the audit results to bescored based on a question-naire with 253 questions ofwhich 111 questions relate toISO requirements and 142questions are relative to IRISrequirements. The scoring sys-tem allows the company andother interested parties to seethe maturity of the system andthe year on year improve-ments.

Review of IRIS risk mitigating requirements

‘Knock out’ areas havebeen defined and agreed bythe rail industry as the greatestareas of risk which are not ac-ceptable and must thereforebe mitigated. The first is out-sourcing of process or pro-

�


RYNEK INWESTYCJI62

Launch of Pendolino in Wrocław

Welder at work

ducts – IRIS requires their management,but specifies how this should be done(see Table 1). Design and developmentinputs clause dictates the validation ofnew designs before they are introducedto customer as a ‘knock out’, but alsosuggest that consideration should be gi-ven to Reliability, Availability, Mainta-inability and Safety (R.A.M.S.) and LifeCycle Costing (LCC) as input require-ments to design as well as determiningthe criticality and risks of the product

and function within the finished productor vehicle. By the inclusion of such ele-ments at the design stage the Organi-sation can have an impact on cost re-ductions and effective business pro-cesses as was discussed earlier.

A particularly beneficial area is in-troducing a project management re-quirement which not only refers to thedesign stage, but specifies extensiveadditional requirements for the projectsystem within the organization’s cor-

porate system which include the deve-lopment and use of project manage-ment system or plan or a new productdevelopment process; a description ofkey performance indicators, roles andresponsibilities; the integration of rele-vant functions into one multidisciplina-ry team and the inclusion of functionsas necessary to address all applicableareas as Integration Management, Sco-pe Management, Time Management,Cost Management, Quality Manage-


RYNEK INWESTYCJI 63

�

Train at Kings Cross Station, London, United Kingdom

� ment, Human Resources Management,Communication Management, Riskand Opportunity Management andChange Management.

The description of the IRIS require-ments only touched the ‘tip of the ice-berg’ as the standard contains a largenumber of railway specific issues whichneed to be addressed in the samecomprehensive manner as the mana-gement issues described here. IRIShas addressed risk with respect toquality, safety and reliability from pro-duct design to disposal mitigating itthrough the requirements set in thestandard itself through the require-ments for the certification bodies andauditors. Although the ISO organisationbelieves that with the publication of thenew ISO 9001:2015 version the trend inits popularity will change, for risk miti-gation in business organisations wouldbe well advised to study and use themore specific requirements in IRIS asa reference point for the implementationof for ISO 9001:2015. �


RYNEK INWESTYCJI64

SummaryRisk Mitigation in Business is described by the implementation of an uncompromising stringent standard as adopted by the railway sector – IRIS ‘The InternationalRailway Industry Standard’. The article reviews some of the key risk clauses of this standard and the differences in the certification process approach which mitigate risksin business. This includes a discussion relating to the influence of just a single global accreditation body for IRIS and the benefits from a stringent approach to require-ments. The article also proposes the adoption of IRIS as a reference document by business during the implementation of the new revision of the ISO 9001:2015which is sadly lacking specific requirements relating to risk mitigation. Finally a short case is presented of the benefits of IRIS certification by one of the IRIS’sfounders ALSTOM.

Ograniczanie ryzyka w biznesieOgraniczanie ryzyka w biznesie jest opisane poprzez wdrożenie bezkompromisowej rygorystycznej normy przyjętej przez sektor kolejowy – IRIS (International Railway In-dustry Standard). Artykuł przedstawia niektóre kluczowe rozdziały tej normy dotyczące ryzyka oraz różnice w podejściu procesu certyfikacji, które zmniejszają ryzykow biznesie, a także wpływ globalnego organu akredytacyjnego dotyczącego IRIS oraz korzyści z rygorystycznego podejścia do wymagań. W artykule zaproponowano takżeprzyjęcie IRIS-u jako dokumentu odniesienia przez biznes w trakcie wdrażania nowej rewizji ISO 9001:2015, w którym niestety brakuje szczegółowych wymagań doty-czących ograniczenia ryzyka. Na końcu artykułu został przedstawiony krótki opis korzyści z certyfikacji według normy IRIS przez jednego z założycieli IRIS – Alstom.

The implementation of an IRIS-certified ma-nagement system has enhanced the overall pro-fessionalism in dealing with long-term projectbusiness and has brought it to the level that is in-creasingly expected by the process and automationsector. Developed and manufactured according tocompany processes compliant with the tough IRISrequirements, Alstom Konstal products meet thehighest quality standards and customers who usethese products benefit from reliability, availabilityand easy maintenance. The IRIS standard require-

ments for lifecycle costs for product development,operation and maintenance have ensured thatthese are calculated in collaboration with customers,ensuring a high degree of cost transparency acrossthe entire product lifetime. The optimum operatio-nal reliability and system availability are guarante-ed through comprehensive support, starting in thedevelopment phase through production and servi-cing right up to obsolescence management. Wor-king with AFNOR has enabled Alstom Konstal tounify the requirements through the use of the sameteam of auditors across all plants in the groupAlstom, including units that are both our suppliersand customers.

Radosław BanachChairman of the Board, AlstomKonstal S.A in Chorzów, Poland(certified to IRIS by AFNOR since 2009)

The Railway past


RYNEK INWESTYCJI66

Emisja akustyczna (AE) w diagno-styce, monitoringu i ocenie ryzyka(RBI) urządzeń technicznych orazinfrastruktury przemysłowejBadania z wykorzystaniem metody emisji akustycznej (AE) od 12 lat są skutecznie stosowane na polskim rynku przez operatorów firmy Acoustic Emission Diagnostic Polska Sp. z o.o.(AED Polska).

Instalacje przemysłowe – badania w trakcie eksplotacji metodą AE

Od 2005 roku przedstawicieleAED Polska rozpoczęli budo-wanie świadomości wśród wła-

ścicieli i użytkowników urządzeń i obiek-tów infrastruktury technicznej, ale tak-że w urzędach nadzorujących bezpie-czeństwo ich eksploatacji (m.in. UDTi TDT), upowszechniając wiedzę i do-świadczenia w zakresie skutecznegostosowania oraz użyteczności metodyemisji akustycznej (AE), a także ukazu-jąc w teorii i praktyce możliwość jej sze-rokiego zastosowania w badaniu urzą-dzeń dozorowanych oraz w ocenie ichstanu technicznego czy też ich szczel-ności. Zgodnie z obowiązującymi jużwówczas normami i aktami wykonaw-czymi (instrukcje, procedury, standardytechniczne, m.in. w Urzędzie DozoruTechnicznego) coraz częściej użytkow-nicy byli świadomi, że dzięki metodzieAE można wykonać badania zastępcze,które mogą obejmować zastąpienierewizji wewnętrznej oraz próbę hy-drauliczną (ciśnieniową) dozorowane-go urządzenia lub infrastruktury – w ra-mach badań okresowych.

W kontekście oceny stanu tech-nicznego urządzenia badanego meto-dą AE wykonanie badań AE jest dużymudogodnieniem dla użytkownika, po-nieważ badania wykonywane są „na ru-chu” urządzenia, bez konieczności jegowyłączenia, opróżnienia itd. W trakciebadania metodą emisji akustycznej jestono objęte programem badawczymi oceną stanu technicznego w całości,a nie tylko w ramach tzw. „siatki” refe-rencyjnej UDT, czyli wyznaczonych

punktów pomiaru. Metoda badania AEjest zaliczana do grupy metod pasyw-nych, a w trakcie jej wykonywania do-konujemy oceny struktury materiału,z którego wykonane są badane urzą-dzenie, jego armatura, połączenia sta-łe i niestałe, a także definiujemy lokacjędefektów. Cechą szczególną tego ba-dania i pomiaru jest rejestracja energii,jaka powstaje i zostaje zobrazowanaw aparaturze pomiarowej w trakciebadania AT w wyniku gwałtownegowyładowania energii w postaci „falisprężystej”, wygenerowanej na skutekprzyłożonego obciążenia.

Wartość tego obciążenia jest znor-malizowana – jest ono wyższe o mini-mum 5 proc. od wartości najwyższegoobciążenia roboczego (eksploatacyj-nego), zarejestrowanego w księdzeurządzenia w ciągu ostatnich 6 miesięcyjego eksploatacji – przed datą wyko-nywania badania metodą emisji aku-stycznej (AE). Tzw. referencyjne urzą-dzenia użytkownika, stosowane w trak-cie badań wykonywanych przez ope-ratorów AED Polska w uzgodnieniu zesłużbami technicznymi i utrzymania ru-chu, wynosi 10 proc. powyżej dotych-czasowego najwyższego obciążenia

roboczego. W przypadku urządzeńbezciśnieniowych będziemy brać poduwagę i ustalać poziomy pełnieniaurządzenia w programie badania me-todą AE, natomiast w badaniu szczel-ności urządzenia metodą emisji aku-stycznej program badania może być re-alizowany przy różnych obciążeniach.

Kryterium akceptacji dla metodyAE jest opracowane, znormalizowanei zdefiniowane w ramach instrukcji,procedur i metodyk badawczych w od-mienny sposób, opisujący program ba-

dawczy AT dla: urządzeń nowych, ci-śnieniowych, niskociśnieniowych i bez-ciśnieniowych, badań zastępczych okre-sowych (rewizja wewnętrzna czy próbahydrauliczna), urządzeń naziemnych,podziemnych, podwodnych, termoizo-lowanych, w strefach zagrożonych wy-buchem Atex/Ex, betonach, kompozy-tach, konstrukcjach, urządzeniach wy-sokociśnieniowych i wysokotempera-turowych (powyżej 250°C), w ruchu lubw procesach technologicznych i pro-dukcyjnych.

Badania diagnostyczne z wykorzy-staniem metody AE – zwane dalej AT– mogą być w praktyce wykonywanew zasadzie na urządzeniach i infra-strukturze wykonanych z wszelkich ma-teriałów: stali, betonu, kompozytów,drewna, szkła itp. Przygotowując pro-gram badania urządzenia techniczne-go w ramach testu AT, operator AE(specjalista certyfikowany minimumII klasy NDT-AE) poza analizą doku-mentacji technicznej urządzenia, wizjąlokalną u użytkownika, służącą zapo-znaniu się z lokalizacją urządzenia i jegoinfrastrukturą, oraz możliwością roz-mieszczenia na nim sensorów AE, aletakże stwierdzeniem, że jest zapewnio-

ny dostęp do objętego programem ba-dania AT urządzenia, musi przeprowa-dzić wiele innych czynności. Należą donich m.in. takie ustalenia, jak: analiza wy-konalności zadania ze względu na bu-dowę urządzenia, temperatura pracyurządzenia, ciśnienie (dotyczy urządzeńciśnieniowych), poziom pełnienia robo-czego (dla urządzeń bezciśnieniowych),materiał, z jakiego wykonano urządzenielub konstrukcję, historia urządzenia (kie-dy zbudowany, od kiedy eksploatowany,przeprowadzone naprawy oraz moder-


RYNEK INWESTYCJI 67

Metoda badania AE jest zaliczana do grupymetod pasywnych, a w trakcie jej wykonywaniadokonujemy oceny struktury materiału, z któregowykonane jest badane urządzenie, jego arma-tura, połączenia stałe i niestałe, a także definiu-jemy lokację defektów. Cechą szczególną tegobadania i pomiaru jest rejestracja energii, jakapowstaje i zostaje zobrazowana w aparaturzepomiarowej w trakcie badania AT w wynikugwałtownego wyładowania energii w postaci„fali sprężystej”, wygenerowanej na skutek przy-łożonego obciążenia.

Andrzej Kaźmierczak *AED Polska Sp. z o.o.

�

� nizacje, awarie, a także inne wcześniejwykonane badania diagnostyczne i re-zultaty tych badań – raporty), a wszystkoto zgodnie z obowiązującymi przepisamii procedurami w uzgodnieniu z UDT(w przypadku urządzeń dozorowanychprzez ten urząd). Jak zapisano w rozpo-rządzeniu MGPiPS z dnia 09 lipca 2003roku w sprawie warunków technicznychdozoru technicznego w zakresie eks-ploatacji niektórych urządzeń ciśnienio-wych (Dz.U. Nr 135 poz. 1269, § 18.1 pkt.1), w ramach badań okresowych urzą-dzeń dozorowanych badania metodamiNDT mogą zastąpić rewizję wewnętrznąoraz próbę ciśnieniową „w technicznieuzasadnionych przypadkach” – doty-czy to badań zastępczych, a szczegól-nie emisji akustycznej.

Prezentacja metody emisji aku-stycznej AE zdecydowanie wykraczapoza objętość tego artykułu, jednakmożna uznać, że literatura przed-miotu (AE) jest coraz bardziejobszerna i dostępna (szczególniew wersji elektronicznej), mimo to za-mykając ten obszar prezentacji metodyAE, warto raz jeszcze podkreślić, że me-toda badania AE to badanie globalneurządzenia (3D), badanie nieniszczącei beziwazyjne, wykonywane w trakcieeksploatacji urządzenia lub infrastruk-tury technicznej. Badania ATwykonywane są po przyłożeniuobciążenia na badanym urzą-dzeniu – jest to metoda pasyw-na, zastępuje rewizję we-wnętrzną, hydrauliczną próbęciśnieniową i dzięki jej stoso-waniu użytkownik uzyskuje zna-czące oszczędności finansowe.Metoda AE jest znormalizowa-na, w czasie rzeczywistym ob-razuje zarejestrowane wynikibadania (2D i 3D), gwarantujewysoką efektywność badania,wskazuje lokację defektówz oceną aktywności emisji aku-stycznej wraz z możliwościązdefiniowania klasy defektu (wgnorm: EN, GOST, API, ASTS,ISO), pozwala wydać opinię (ra-port) o stanie technicznym urzą-dzenia, jego szczelności – jakopodstawy wydania decyzjio dalszym dopuszczeniu urzą-dzenia do bezpiecznej eksplo-atacji. Należy także podkreślić,że metoda AE jest przyjaznadla środowiska naturalnego (niema potrzeby opróżniania urzą-dzenia, utylizacji medium lubznacznika, nie ma zatem groź-

by wycieku, rozszczelnienia lub rozlaniaani potrzeby oczyszczania urządzeniatak jak w przypadku rewizji wewnętrz-nej – utylizacji osadów i szlamów).

Warta omówienia przy opisie me-tody AE jest jej skuteczność i przydat-ność dla stałego oraz doraźnego mo-nitoringu AE urządzeń i infrastrukturykrytycznej. Służy ona (AE) do analizywyników badania do oceny ryzyka(RBI) oraz zarządzania zasobami (AM)– patrz rysunek poniżej.

W celu pełniejszego uzasadnienia,że warto stosować metodę emisji aku-stycznej (AE) w badaniach zastępczychurządzeń technicznych dozorowanychprzez UDT oraz przy jej zastosowaniu wefektywnym wykrywaniu defektów wmateriale urządzenia technicznego i in-frastrukturze czy też konstrukcjach w ta-beli poniżej przedstawiamy rekomen-dowane zalecenia metody AE do sto-sowania w badaniach zastępczych dlawybranych typów defektów materiało-wych.

Informacja zawarta w tabeli jestbardzo istotna dla użytkownika urzą-dzenia technicznego, infrastrukturytechnicznej lub konstrukcji, ponieważ

wskazuje zalety metody. Świadomienie prezentujemy pełnej tabeli (opra-cowanej przez specjalistów i eks-pertów AED Polska – na podstawiedostępnej literatury, norm, proce-dur, instrukcji, wyników walidacjimetody AE), która obejmuje zasto-sowanie innych metod NDT w ba-

daniach zastępczych dla oceny sta-nu technicznego badanego urzą-

dzenia oraz skuteczności metod NDTw wykrywaniu defektów. Czynimy tom.in ze względu na fakt, że zarównodokumenty UDT z 2010 roku, jak i z 2015roku dotyczące tego zagadnienia (pro-

cedura DT-1/IN/30, załącznikdo wydania 4/15.06.2015 UDT)istotnie różnią się w części do-tyczącej metody AE oraz w przy-padku zaleceń w stosowaniupozostałych metod NDT w ba-daniach zastępczych.

Zamykając część dotyczącąomówienia samej metody emisjiakustycznej (AE), należy wska-zać, że jest ona coraz częściejstosowana na całym świecie. Odponad 25 lat organizowane sąkrajowe, europejskie i światowekonferencje oraz seminaria, naktórych specjaliści – eksperci AEwraz z przedstawicielami śro-dowisk akademickich i instytu-tów naukowych prezentują naj-nowsze wyniki badań AE, wali-dację wyników badań AE, jej za-stosowania (z medycyną włącz-nie), zalety potwierdzające jejglobalny charakter w diagno-styce (3D), walory ekonomicznei środowiskowe, a szczególnieprzydatność w zakresie efek-tywnego podnoszenia poziomubezpieczeństwa w eksploatacjiurządzeń technicznych i insta-lacji krytycznych.


RYNEK INWESTYCJI68

Zastosowanie metody AE w badaniach zastępczych w zależnościod mechanizmu i rodzaju uszkodzenia materiału wg AED Polska


RYNEK INWESTYCJI 69

Ważnym elementem w dyskusji nadzastosowaniem badań metodą emisjiakustycznej (AE) jest coraz częściejstosowany i dedykowany dla instalacjikrytycznych system monitoringu AE – za-równo tzw. monitoring operacyjny (sta-ły) montowany na urządzeniu lub in-

stalacji, jak i monitoring doraźny, gdziestan techniczny urządzenia – instalacjikrytycznej jest monitorowany przy za-stosowaniu metody emisji akustycznejwedług programu badawczego, np.co 3, 6 lub 12 miesięcy – w okresie mie-dzy planowanymi badaniami okreso-

wymi (rewizja wewnętrzna lub próba ci-śnieniowa).

O monitoringu stanu technicznegourządzenia i infrastruktury przemysło-wej z wykorzystaniem emisji akustycz-nej (AE) szerzej będzie można prze-czytać w II części artykułu, która ukażesię w kolejnym wydaniu „Rynku Inwe-stycji”, zaś III część będzie poświęconaocenie stanu technicznego urządzeń napodstawie analizy RBI z wykorzystaniememisji akustycznej (AE).

* Andrzej Kaźmierczak – założycielfirmy Acoustic Emission Diagnostic Pol-ska Sp. z o.o., główny udziałowiec i pre-zes zarządu firmy. Popularyzator badańnieniszczących (NDT), w szczególnościzastosowania w przemyśle badań dia-gnostycznych z wykorzystaniem emisjiakustycznej (AE). Twórca laboratoriumbadawczego AE, posiadającego od2007 roku uznanie Urzędu Dozoru Tech-nicznego w zakresie badań z wykorzy-staniem metody emisji akustycznej (AE).Aktualnie wdraża na polskim rynku hy-brydowe systemy monitoringu tech-nicznego AE na instalacjach krytycznychkrajowego przemysłu oraz praktycznei efektywne wykorzystanie wynikówbadań diagnostycznych AE w ocenie ry-zyka bezpieczeństwa technicznego in-frastruktury przemysłowej. Kierowanaprzez niego firma AED Polska Sp. z o.o.reprezentuje na polskim rynku firmę In-terunis IT – producenta aparatury dia-gnostycznej AE i wysokoefektywnychsystemów online zintegrowanego mo-nitoringu operacyjnego AE.

www.aed-polska.pl

Należy podkreślić, że metoda AE jest przyjaznadla środowiska naturalnego (nie ma potrzebyopróżniania urządzenia, utylizacji medium lubznacznika, nie ma zatem groźby wycieku, rozsz-czelnienia lub rozlania ani potrzeby oczyszcza-nia urządzenia tak jak w przypadku rewizjiwewnętrznej – utylizacji osadów i szlamów).

Moment wręczenia Złotego Medalu „RynkuInwestycji”

Prezentacja AED Polska podczas konferencji RISK project 2016

Stoisko wystawowe AED Polska na konferencji RISK project 2016 – kierownik laboratorimAE Jakub Kaźmierczak


RYNEK INWESTYCJI70

Zcałą stanowczością mogę stwier-dzić, że „innowacyjność” jest sło-wem kluczem dla Grupy FST.

Angażujemy się m.in. w opracowywanienowych rozwiązań ubezpieczeniowych,takich jak chociażby ubezpieczenie cy-berryzyk o bardzo szerokim zakresie po-krycia, które kierowane jest w szcze-gólności do przedsiębiorstw posiada-jących infrastrukturę krytyczną.

W dzisiejszym otoczeniu bizneso-wym niemal wszystkie przedsiębior-stwa, w tym z branży energetycznej i ga-

zowniczej, posiadające instalacje prze-mysłowe, prowadzące działalność z wy-korzystaniem procesów chemicznychi petrochemicznych, korzystają z łącz-ności za pośrednictwem Internetu,a w konsekwencji są narażone na ata-ki cybernetyczne. Warto wskazać cho-ciażby przykład ataku hakerskiego naport lotniczy im. Fryderyka Chopina, któ-rego efektem było odwołanie 10 lotówi opóźnienie kilkunastu kolejnych. Innymdostrzegalnym obecnie problemem jestkwestia naruszania bezpieczeństwa

przedsiębiorstw w wyniku użycia dro-nów. Do niedawna drony kojarzyły sięgłównie z filmami science fiction i wy-korzystaniem ich przez siły zbrojne.Obecnie powszechna dostępność tegorodzaju bezzałogowych statków po-wietrznych rodzi ryzyko wykorzystaniaich np. do ataku na instalację przemy-słową. Cyberatak z atakiem dronem łą-

czy fakt, iż sprawca może prowadzićswoje działania zdalnie. Jest to zatemstosunkowo nowa kategoria ryzyk, doktórych należy dostosować zarównosystemy zabezpieczeń stosowanew przedsiębiorstwach, jak i rozwiązaniaubezpieczeniowe.

Poza doskonaleniem produktówubezpieczeniowych proces obsługiklienta ulepszamy poprzez wykorzy-stanie innowacyjnych technologii in-formatycznych. Należy przyznać, żewzrost znaczenia tego typu rozwiązań

jest obecnie silnym trendem w branżyubezpieczeniowej. Stopniowo nastę-puje pełna digitalizacja procesów akwi-zycyjnych, obsługowych, w tym w za-kresie likwidacji szkód. Grupa FST jestpionierem w tego rodzaju rozwiąza-niach. Wykorzystujemy m.in. systemCRM (Customer Relationship Mana-gement) z modułem do obsługi proce-

GRUPA FST od zawsze inwestowaław innowacyjne przedsięwzięcia

Innowacyjność jest najważniejszą cechą nowoczesnej gospodarki.Kto nie zdobywa nowej wiedzy, nie ulepsza swojej działalności – szybko pozostaje w tyle w stosunku do konkurencji. W GrupieFST dostrzegamy nowe potrzeby oraz ryzyka i staramy się zna-

leźć narzędzia, które będą wsparciem dla naszych klientów. Stawiamy zwłaszcza na in-nowacje – zarówno procesowe, jak i technologiczne – które traktujemy jako zmianyw działalności (naszej oraz klientów) umożliwiające przede wszystkim lepsze zarządza-nie ryzykiem poprzez ubezpieczenia.

Poza doskonaleniem produktów ubezpieczenio-wych proces obsługi klienta ulepszamy poprzezwykorzystanie innowacyjnych technologii infor-matycznych. Należy przyznać, że wzrost znacze-nia tego typu rozwiązań jest obecnie silnymtrendem w branży ubezpieczeniowej. Stopniowonastępuje pełna digitalizacja procesów akwizy-cyjnych, obsługowych, w tym w zakresie likwida-cji szkód. Grupa FST jest pionierem w tegorodzaju rozwiązaniach.

Przemysław Termińskiprezes zarządu, FST-Management Sp. z o.o.

su likwidacji szkód, który wy-musza automatycznie okre-ślone działania dedykowa-nego pracownika Biura Li-kwidacji Szkód tak, aby prze-bieg procesu odbywał sięzgodnie z zawartą przezklienta umową ubezpiecze-nia oraz ogólnie obowiązu-jącymi przepisami prawa.Moduł szkody w systemieCRM umożliwia bieżący mo-nitoring wszelkich działańpodejmowanych na liniiklient–FST–ubezpieczyciel,co przekłada się w nieba-gatelnym stopniu nie tylko nawzrost jakości usług GrupyFST, lecz także na uspraw-nienie procesu zarządzania finansamipo stronie klienta. Dzięki CRM istniejemożliwość przejęcia przez FST szero-kiego nadzoru i związanej z tym odpo-wiedzialności za proces likwidacji szkódprzy jednoczesnym zachowaniu przezklienta bieżącej kontroli w zakresie sto-sowanych procedur i przebiegu po-szczególnych faz likwidacji danej szko-dy.

Kolejna kwestia to wykorzystaniew ubezpieczeniach systemów do ana-lizy dużych zbiorów danych struktural-nych, tzw. big data, oraz serwisów spo-łecznościowych w celu ułatwienia klien-tom korzystania z naszych usług. W od-powiedzi na zmiany sposobu komuni-kowania się przez społeczeństwo Gru-pa FST przygotowała w pełni webowysystem do oferowania i sprzedaży ubez-pieczeń online. Nasz INS24 to unikalnyportal oparty na webowym (bezpo-średnim) połączeniu z serwerami ubez-pieczycieli. Takiego rozwiązania nieoferuje większość porównywarek funk-cjonujących na polskim rynku. Dziękitemu uzyskana oferta jest zawsze wią-żąca i może być natychmiast sfinalizo-wana. Oprogramowanie pozwala nazakup ubezpieczeń w sposób wygodny,szybki i bezpieczny. Klient nie jest prze-kierowywany na strony ubezpieczycie-li. Zarówno wybór oferty, dokonanie

płatności, jak i zawarcie ubezpieczenia,są realizowane bezpośrednio na stro-nach portalu. Wszystkie wymaganedziałania, w tym ilość informacji nie-zbędnych do uzyskania parametrów ce-nowych ochrony, zostały ograniczone dominimum. Całość rozwiązania zostałaprzygotowana z myślą o maksymalnejwygodzie odbiorców. Dokonując wy-boru, klient może skorzystać z porów-nywarki ofert wielu ubezpieczycieli, jaki z bezpośredniego wyboru oferty da-nego ubezpieczyciela. Przy bezpo-średnim wyborze otrzyma predefinio-wane propozycje tego partnera. Możerównież samodzielnie skonfigurowaćwłasny wariant ochrony. Przykład ten po-kazuje, jak zmieniające się dzięki in-nowacjom społeczeństwo wpływa nawprowadzanie innowacyjnych rozwią-zań przez przedsiębiorstwa funkcjonu-jące w branży ubezpieczeniowej.

Obecnie, śledząc trendy na rynkuubezpieczeń, pracujemy nad wdroże-niem aplikacji do systematycznej oce-ny ryzyka, jak również angażujemy sięw projekty wykorzystujące telematykę,które nabierają dużego znaczeniaw szczególności ze względu na wyraź-ny wzrost składek w ubezpieczeniachkomunikacyjnych w ostatnim czasie.Dla porównania bardziej rozwinięterynki ubezpieczeniowe korzystają z roz-

wiązań telematycznychw przypadku klientów, któ-rzy są potencjalnym źró-dłem szkody, np. młodychkierowców lub osób z bo-gatą przeszłością szkodo-wą. Jestem przekonany, żePolska stoi u progu rewolu-cji ubezpieczeniowej w za-kresie telematyki, co – jakoGrupa FST – oceniamy bar-dzo pozytywnie i staramy sięaktywnie wspierać naszymidziałaniami.

Na koniec chciałbymwspomnieć o rozwiązaniu,które zostało dostrzeżoneprzez „Rynek Inwestycji”i nagrodzone przez maga-

zyn Złotym Medalem. Grupa FST jakojedyny podmiot na rynku opracowałai wdrożyła w ramach wykorzystywane-go systemu IT specjalny moduł do we-ryfikacji i monitoringu umów ubezpie-czenia kontrahentów klienta, tzw. plat-formę informatyczną do zarządzania ry-zykiem ubezpieczeniowym procesu in-westycyjnego (więcej o tym rozwiązaniuprzeczytają państwo w naszym artyku-le w tym wydaniu „Rynku Inwestycji”).

Starałem się przybliżyć państwutylko niektóre działania w zakresie sze-roko pojętej innowacyjności, które po-dejmujemy. Filozofia działalności Gru-py FST bazuje bowiem na przekonaniu,że śledzenie światowych trendów i sta-wianie na nowatorskie rozwiązania jestkluczem do tego, aby zapewnić naszymklientom jak najlepszą jakość obsługi,a tym samym móc konkurować z usłu-gami oferowanymi nie tylko w Polsce,ale i na całym świecie. Moje doświad-czenia utwierdzają mnie w przekonaniu,że drogą do sukcesu polskich przed-siębiorstw jest zwiększenie nacisku nainnowacje. Przynosi to szereg korzyściw ujęciu globalnym: zwiększa się kon-kurencyjność naszej gospodarki, po-wstają nowe przedsiębiorstwa i miejscapracy, wdrażane są rozwiązania uła-twiające nam wszystkim życie. Inno-wacyjność po prostu się opłaca. �


RYNEK INWESTYCJI 71

Prezes Przemysław Termiński na gali rozdania Złotych Medali „Rynku Inwestycji” podczas konferencji RISK project 2016

FST Group – partner in risk managementThe idea behind activities of the FST Group is adaptation to individual needs of client through use of innovative IT tools.As insurance broker our main task is to transfer risk to an external entity, such as insurer. We are also a professionaladvisor in area of the risk management.The FST Group includes i.a. FST-Tax & Consulting Sp. z o.o., which provides support in the process of constructingand maintaining integrated risk management systems, crisis management and business continuity management.The FST Group exploits potential of external entities, eg. RCL Sp. z o.o., which is our partner in the area of safety ma-nagement and technical risk.Continuous development of the FST Group, in particular by offering innovative services and comprehensiveapproach to the needs of our clients, is one of the basis of our business.


RYNEK INWESTYCJI72

Wiele podmiotów obsługiwa-nych przez Grupę FST to spół-ki, które prowadzą bardzo

wiele przetargów, zarówno publicznych,jak i niepublicznych. Dotyczą one inwe-stycji budowlano-montażowych, wszel-kiego rodzaju usług, jak również dosta-wy produktów. W większości takich po-stępowań mamy do czynienia z kwe-stiami ubezpieczeniowymi. Zamawiającychce mieć pewność, że umowa zostaniezrealizowana bezproblemowo. W tymcelu zabezpiecza się, np. żądając odkontrahenta gwarancji ubezpieczeniowejnależytego wykonania kontraktu lubwymagając odpowiedniego ubezpie-czenia odpowiedzialności cywilnej.

Dzięki wykorzystaniu autorskiego roz-wiązania FST-Management Sp. z o.o.

– platformy informatycznej – uspraw-niany jest zarówno proces weryfikacjiwarunków ubezpieczeniowych, jaki przepływ informacji pomiędzy klientema brokerem. Podstawą dla działaniaplatformy jest stworzenie w jej ramachszczegółowej bazy danych ubezpie-czeniowych związanych z realizowa-nymi przez klienta (zamawiającego)umowami. Katalog tych danychuwzględnia dokumenty dające cało-ściowy obraz ochrony ubezpieczeniowej– od projektu wymogów ubezpiecze-niowych na etapie poprzedzającympodpisanie kontraktu, poprzez warun-ki ofert ubezpieczeniowych i polis ubez-pieczeniowych kontrahentów, po po-twierdzenia zapłaty składek za ochro-nę ubezpieczeniową.

Platforma stanowi zatem rozbudo-wane narzędzie przystosowane do ce-lów sprawnej i dokładnej analizy zapi-sów ubezpieczeniowych zarówno naetapie przygotowania umownych wy-mogów dotyczących ubezpieczeń, jaki weryfikacji zgodności warunków przed-stawionych polis z warunkami ubez-pieczeniowymi wskazanymi w kon-

Platforma informatyczna do zarzą-dzania ryzykiem ubezpieczeniowymprocesu inwestycyjnegoWychodząc naprzeciw problemom związanym z kwestiami ubezpieczeniowymi, z ja-kimi borykają się podmioty będące zamawiającymi w ramach prowadzonych postępo-wań przetargowych i zawieranych kontraktów, FST-Management Sp. z o.o. stworzyłaspecjalne rozwiązanie IT, które wspiera skomplikowany proces zarządzania ryzykiemubezpieczeniowym jej klientów.

Agata Cyrkowskadyrektor Biura Produktu i Analiz Ryzyka, FST-Management Sp. z o.o.

trakcie. Informatyzacja tego procesuprzynosi wiele korzyści. Umożliwia to bo-wiem bieżącą aktualizację zapisówzmodyfikowanych umów czy polis. Cowięcej, dostosowane do potrzeb dane-go klienta i danej umowy widoki zakła-dek platformy pozwalają na czytelnegraficznie uporządkowanie zweryfiko-wanych warunków ubezpieczeniowychpod kątem ich zgodności z wymogamikontraktowymi. Ponadto poszczególnedane wprowadzone na platformę są zesobą tak powiązane, aby umożliwić ła-twe poruszanie się w systemie opartymo logicznie pogrupowaną dokumenta-cję.

Dzięki zastosowaniu wyżej wska-zanych mechanizmów możliwa jest do-głębna i stała kontrola nad jakością orazciągłością ochrony zagwarantowanejnp. dla realizowanego projektu inwe-stycyjnego. Uporządkowanie zbioru da-nych ubezpieczeniowych ułatwia jednaknie tylko stałe monitowanie ochrony, lecztakże gwarantuje przejrzystość doku-mentacji, która jest niewątpliwą zaletąw przypadku przeprowadzania audytówwewnętrznych, a w przypadku zaist-nienia szkody pozwala możliwie naj-szybciej skierować roszczenie do ubez-pieczyciela wykonawcy. Ponadto plat-forma przewiduje mechanizm alerto-wania, którego głównym celem jestprzypominanie wykonawcy o obowiąz-kach związanych z zapewnieniem pra-widłowej ochrony ubezpieczeniowej napotrzeby realizacji kontraktu. Alerty in-formują wykonawcę m.in. o konieczno-ści przedłużenia ochrony ubezpiecze-niowej i o terminie zapłaty składki. Z ko-lei zamawiający otrzymuje powiado-mienia dotyczące terminu realizacjiumowy oraz o upływie terminu zobo-wiązań wykonawcy wynikającychz gwarancji lub rękojmi.

Warto dodać, iż jest to jednocześnienarzędzie przyjazne i łatwe w obsłudze,w szczególności z uwagi na to, iż ciężarwprowadzania jakichkolwiek danych naplatformę spoczywa w całości na bro-kerze. Dla naszych klientów platformanie generuje żadnych dodatkowychkosztów ani obowiązków, a wręcz prze-ciwnie – ma za zadanie ułatwić i uspraw-nić pracę dzięki możliwości szybkiegopodglądu systematycznie uporządko-wanych danych ubezpieczeniowych.Platforma została stworzona z myśląo tym, aby jej funkcjonowanie miało jaknajbardziej praktyczny wymiar, w szcze-gólności może być ona modyfikowanaw celu dostosowania jej do potrzebklienta.


RYNEK INWESTYCJI 73

�

Przede wszystkim jednak należy podkreślić, że platforma powinna ba-zować na wypracowanym na potrzeby klienta standardzie ochrony ubez-pieczeniowej dla realizowanych w spółce umów na roboty budowlano-montażowe, dostawy lub usługi. Jednocześnie, aby wymogi ubezpieczeniowekażdorazowo były dostosowywane do danej umowy, sugerowanym roz-wiązaniem jest wprowadzenie formularza ryzyk, tj. ankiety pozwalającej naokreślenie zagrożeń związanych z konkretną umową. Dzięki zastosowaniugo, broker może dopasować parametry ochrony ubezpieczeniowej do kon-kretnej umowy. Jednocześnie wykonawca nie będzie musiał zawierać

Zastosowanie platformy informatycznej niesie ze sobą następujące korzyści:

Stworzenie mechanizmu zarządzania ryzykiem:• opracowanie standardu zabezpieczania kontraktów dostosowanego do potrzeb klienta;• dostosowywanie wymogów ubezpieczeniowych dla każdej umowy poprzez wdrożenie formularza ryzyk;• umiejscowiienie procesów związanych z korzystaniem z platformy w realiach funkcjonowania klienta – przygotowanie dokumentu dotyczącego zasad

postępowania i sposobu zabezpieczania projektu (np. inwestycji).

Zagwarantowanie właściwego zabezpieczenia inwestycji:• możliwość kontrolowania sposobu zabezpieczenia realizacji umów przez wykonawców =zabezpieczenie interesów zamawiającego;• monitowanie ciągłości ochrony ubezpieczeniowej poprzez system alertów, który informuje o konieczności podjęcia działań związanych z zapewnieniem

właściwej ochrony ubezpieczeniowej, m.in.: alert o upływie okresu ubezpieczenia wykonawcy, o terminie płatności składki, o zbliżającym się terminie zakończenia umowy;

• w przypadku zajścia szkody możliwość szybkiego kierowania roszczeń do ubezpieczyciela wykonawcy dzięki usystematyzowaniu i zapewnieniu kompletności zebranej dokumentacji.

Wprowadzenie ułatwień organizacyjnych:• stworzenie uporządkowanego zbioru danych ubezpieczeniowych dla wszystkich umów;• bieżąca aktualizacja zapisów zmodyfikowanych umów czy polis; • w przypadku audytów wewnętrznych zapewnienie przejrzystości co do ochrony dla realizowanych kontraktów;• możliwość dostosowania platformy do specyficznych potrzeb klienta;• maksymalne ograniczenia obowiązków po stronie pracowników zamawiającego – cały ciężar wprowadzania danych i obsługi platformy leży po stronie

FST-Management Sp. z o.o.

Perspektywa korzyści finansowych:• zredukowanie kosztów ubezpieczeń zawieranych przez wykonawców poprzez każdorazowe dostosowywanie wymogów ubezpieczeniowych do danej

realizacji (wykonawca nie musi ponosić kosztów ubezpieczenia w zakresie, w którym ryzyko wystąpienia szkody nie występuje lub jest nikłe), co wpływa na zmniejszenie wysokości ceny w składanych ofertach;

• znajomość kosztów ubezpieczeń zawieranych przez wykonawców, które de facto pokrywane są przez zamawiającego w ramach płaconej wykonawcy marży – w konsekwencji możliwość przewidywania wysokości takich kosztów na przyszłość.

�


RYNEK INWESTYCJI74

Wprowadzenie platformyinformatycznej jak rów-nież wypracowanie stan-dardu ochronyubezpieczeniowej i wdro-żenie formularza ryzyk pozwala na stworzenie u klientów FST-Manage-ment Sp. z o.o. skutecz-nego systemuzarządzania ryzykiemzwiązanym z przekazywa-niem określonych praclub usług do realizacjipodmiotom trzecim przywykorzystaniu produktówubezpieczeniowych.


RYNEK INWESTYCJI 75ubezpieczenia w zakresie, w którymdane ryzyko nie będzie występowałoprzy określonej realizacji. Rozwiązanie

to nie generuje zbędnych kosztów dlawykonawcy, który ostatecznie prze-rzuca przecież ciężar finansowy ubez-

pieczeń na zamawiającego w ramachwynagrodzenia. Ponadto dane doty-czące kosztów ponoszonych przez wy-

konawców na poczet ubezpieczaniaumowy w perspektywie czasu pozwo-lą na dokonanie szczegółowej analizy

obciążeń finansowych, jakie należyzakładać przy okazji prowadzenia ko-lejnych postępowań danego rodzajuw przyszłości.

Wprowadzenie platformy informa-tycznej, jak również wypracowanie stan-dardu ochrony ubezpieczenioweji wdrożenie formularza ryzyk pozwalana stworzenie u klientów FST-Manage-ment Sp. z o.o. skutecznego systemu za-rządzania ryzykiem związanym z prze-kazywaniem określonych prac lub usługdo realizacji podmiotom trzecim przywykorzystaniu produktów ubezpiecze-niowych. Doświadczenia zebrane pod-czas wdrożeń u naszych klientów wska-zują, że wprowadzenie wspominanychnarzędzi okazuje się przydatnym i wy-godnym rozwiązaniem, które pozwalana usprawnienie współpracy z broke-rem. Jednocześnie naszym celem jestciągłe doskonalenie platformy i dopa-sowywanie jej funkcjonalności do no-wych wyzwań, jakie nieustannie poja-wiają się w trakcie współpracy z na-szymi klientami. �

Przede wszystkim należy podkreślić, że plat-forma powinna bazować na wypracowanym na potrzeby klienta standardzie ochrony ubez-pieczeniowej dla realizowanych w spółce umówna roboty budowlano-montażowe, dostawy lubusługi. Jednocześnie aby wymogi ubezpiecze-niowe każdorazowo były dostosowywane dodanej umowy, sugerowanym rozwiązaniem jestwprowadzenie formularza ryzyk, tj. ankiety pozwalającej na określenie zagrożeń związa-nych z konkretną umową.

PGNiG Termika SA jest największym w Unii Eu-ropejskiej wytwórcą ciepła i energii elektrycznej w sko-jarzeniu. Pięć zakładów Termiki – Siekierki, Żerań, Ka-węczyn, Wola i Pruszków – wytwarza 11 proc. pro-dukowanego w Polsce ciepła i zapewnia pokrycie do65 proc. zapotrzebowania stolicy na energię elek-tryczną. W kwietniu br. PGNiG Termika rozszerzyła za-kres działalności o 6 zakładów cieplnych PEC Ja-strzębie w województwie śląskim. W związku z tym,aby zapewnić ciągłość produkcji oraz dyspozycyjnośći sprawność urządzeń, rocznie w naszej spółceprzeprowadzanych jest kilkaset postępowań doty-czących zakupu różnego rodzaju usług, prac bu-dowlano-montażowych, dostaw materiałów, realiza-cji remontów i inwestycji.

Jedną z kwestii realizowanych w trakcie proce-su zakupowego jest ochrona ubezpieczeniowa. W hi-storii naszej spółki mieliśmy już kilka przypadków szkódspowodowanych przez podmioty działające na na-szym terenie, świadczące prace na rzecz PGNIG Ter-mika, dlatego uważamy, że wymaganie od naszychkontrahentów odpowiednich ubezpieczeń jest istot-ne z punktu widzenia zabezpieczenia interesówspółki. We współpracy z grupą brokerską FST stwo-rzyliśmy i wdrożyliśmy platformę informatyczną dozarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym w trakcie re-alizacji procesów remontowych i inwestycyjnych. Apli-kacja ta powstała w wyniku prac zespołu roboczego,

którym kierowałam. Dostosowaliśmy możliwościsystemu do realiów organizacyjnych, technicznych,proceduralnych panujących w naszej spółce, co wy-magało zaangażowania wielu pracowników z różnychjednostek organizacyjnych PGNiG Termika SA,w szczególności z Departamentu Zakupów oraz De-partamentu Zarządzania Majątkiem Wytwórczym i służbinformatycznych. Rezultat okazał się jednak wart wy-siłku – finalnie otrzymaliśmy narzędzie, które wspie-ra nas w codziennej pracy i dba o to, żeby interesyPGNiG Termika SA były odpowiednio zabezpieczo-ne, tj. aby postawione w umowach wobec wyko-nawców wymogi w zakresie ubezpieczenia zostałyspełnione.

Małgorzata Paradowskagłówny specjalista ds. ubezpieczeńmajątkowych, PGNiG Termika SA

This article describes innovative system (platform) introduced by FST-Management to assist clients in verifying whether their contractors provide required insurance co-verage. The platform contains database concerning all insurance-related documents for each contract and tools (i.a. system of alerts) designed for monitoring qualityand validity of insurance protection provided by clients’ contractors, which is especially important for crucial construction projects.


RYNEK INWESTYCJI76

Potwierdzeniem rosnącego zna-czenia tej branży oraz jej zapo-trzebowania na produkty ubez-

pieczeniowe jest m.in. Rozporządzenieministra finansów z dnia 4 stycznia2016 roku w sprawie obowiązkowegoubezpieczenia odpowiedzialności cy-wilnej rzeczoznawcy do spraw zabez-pieczeń przeciwpożarowych (dalej:Rozporządzenie), będące następstwemustawy z dnia 5 sierpnia 2015 rokuo zmianie ustaw regulujących warunkidostępu do wykonywania niektórych za-wodów. Wyżej wymieniona ustawawprowadziła m.in. zmiany do ustawyz dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronieprzeciwpożarowej. Na podstawie do-danego art. 11. ust. 1. tej ustawy rze-czoznawca podlega obowiązkowemuubezpieczeniu odpowiedzialności cy-

wilnej za szkody wyrządzone w związ-ku z uzgadnianiem projektów budow-lanych oraz projektów przeciwpożaro-wych, a także wykonywaniem ekspertyztechnicznych lub innych opracowańtechnicznych z zakresu ochrony prze-ciwpożarowej. Na mocy Rozporządze-nia rzeczoznawcy do spraw zabezpie-czeń przeciwpożarowych zostali zobli-gowani do posiadania obowiązkowegoubezpieczenia odpowiedzialności cy-wilnej z sumą gwarancyjną w wysoko-ści 50 tys. euro w odniesieniu do jednegozdarzenia w okresie ubezpieczenia.

Mimo że wprowadzenie powyższejregulacji może prowadzić do lepszegozabezpieczenia odbiorców omawia-nych usług, przedmiotowe rozwiązanienie odpowiada w całości na zapotrze-bowanie na produkty ubezpieczeniowe

podmiotów działających w tej branży.Należy podkreślić, iż wysokość wyma-ganej sumy gwarancyjnej nie odzwier-ciedla w pełni rzeczywistego ryzyka, któ-re towarzyszy czynnościom wykony-wanym przez rzeczoznawców do sprawzabezpieczeń przeciwpożarowych.

Określona w Rozporządzeniu sumagwarancyjna stanowi swego rodzajukompromis, którego osiągnięcie było ko-nieczne ze względu na rozbieżnościw zakresach oraz skali działalnościprowadzonej przez poszczególnychrzeczoznawców, a co za tym idzie – zewzględu na zróżnicowane ryzyko orazniejednolite możliwości ponoszeniakosztów ubezpieczenia. Ostatecznykształt Rozporządzenia wypracowanyzostał po konsultacjach m.in. z Ko-mendą Główną Państwowej Straży Po-żarnej i organizacjami reprezentują-cymi interesy rzeczoznawców do sprawzabezpieczeń przeciwpożarowych.

W tym miejscu należy również zwró-cić uwagę na fakt, iż rzeczoznawcystanowią wyłącznie jeden segmentomawianej branży, w której występująponadto m.in. producenci, projektancioraz podmioty zajmujące się instalo-waniem i konserwacją technicznych

Ochrona ubezpieczeniowa dedyko-wana podmiotom świadczącymusługi w ochronie przeciwpożarowejOchrona przeciwpożarowa stanowi nieodłączny element prowadzenia działalności go-spodarczej, a w szczególności realizacji procesu budowlano-inwestycyjnego. Pomimostrategicznego znaczenia usług przeciwpożarowych oraz zwiększającej się świadomościprzedsiębiorców, inwestorów oraz pozostałych odbiorców tego typu usług rynek ubez-pieczeniowy nie odpowiadał na rosnące zapotrzebowanie tej branży i nie oferował pro-duktów ubezpieczeniowych dedykowanych osobom i podmiotom świadczącym usługiw zakresie zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Paweł Waszakbroker ubezpieczeniowy, FST-Management Sp. z o.o.

Piotr Polakstarszy broker ubezpieczeniowy,FST-Management Sp. z o.o.


RYNEK INWESTYCJI 77systemów zabezpieczeń przeciwpoża-rowych.

Podmiotem, który zwrócił uwagęna zarysowane powyżej zapotrzebo-wanie rynku, jest Centrum Naukowo--Badawcze Ochrony Przeciwpożaro-wej im. Józefa Tuliszkowskiego – Pań-stwowy Instytut Badawczy.

W naszej opinii z punku widzeniabrokera ubezpieczeniowego na słowauznania zasługuje w szczególności fakt,iż CNBOP-PIB przy okazji przeprowa-dzania procesu certyfikacji usług narzecz ochrony przeciwpożarowej we-ryfikuje również fakt posiadania ochro-ny ubezpieczeniowej przez podmiotyubiegające się o nadanie certyfikatu.Wymaganie od certyfikowanych pod-miotów posiadania polisy ubezpiecze-nia odpowiedzialności cywilnej na okre-

ślonym poziomie jest potwierdzeniemwiarygodności oraz profesjonalizmuprzedsiębiorcy, jak również wpływa nawzrost świadomości ubezpieczeniowejbranży oraz na zabezpieczenie intere-sów zarówno podmiotów w niej działa-jących, jak i odbiorców ich usług. Po-dobny model od lat funkcjonuje np.w przypadku Prawa zamówień pu-blicznych. W postępowaniach wymagasię od wykonawców przedstawieniapolisy ubezpieczenia OC na potwier-dzenie potencjału ekonomicznego i fi-nansowego podmiotu ubiegającegosię o udzielenie zamówienia. Zama-wiający ma dzięki temu pewność, żepodmiot chcący świadczyć usługę mazabezpieczenie, które w przypadkuszkody może być uruchomione.

Sygnały z rynku dochodzące doCNBOP-PIB stały się inspiracją do po-prawy sytuacji w zakresie dostępnościproduktów ubezpieczeniowych dosto-sowanych do potrzeb podmiotówz branży zabezpieczeń przeciwpoża-rowych. W tym celu został opracowanypierwszy na polskim rynku komplekso-wy program ubezpieczeniowy, któryzawiera produkty dedykowane dla oma-wianej branży ochrony przeciwpoża-rowej. Grupa Brokerska FST opraco-wała wraz z PZU S.A. program ubez-pieczeniowy dedykowany dla podmio-tów współpracujących z CNBOP-PIBoraz wskazanych bezpośrednio przezInstytut. Osoby bądź firmy posiadającecertyfikat CNBOP-PIB lub będąceuczestnikami szkoleń prowadzonychprzez Instytut mają możliwość przystą-pienia do programu ubezpieczenio-wego, a w konsekwencji – zawarciaubezpieczenia na preferencyjnych wa-runkach zarówno pod względem ceny,jak i zakresu ochrony, który został do-stosowany do działalności w branżyochrony przeciwpożarowej.

Program ubezpieczeniowyProgram ubezpieczeniowy składa

się z następujących rodzajów ubez-pieczeń:• obowiązkowe ubezpieczenie odpo-wiedzialności cywilnej rzeczoznawcydo spraw zabezpieczeń przeciwpoża-rowych,• ubezpieczenie nadwyżkowe do obo-wiązkowego ubezpieczenia odpowie-dzialności cywilnej rzeczoznawcy dospraw zabezpieczeń przeciwpożaro-wych,• ogólne ubezpieczenie odpowiedzial-ności cywilnej przedsiębiorstw prowa-dzących działalność w zakresie ochro-ny przeciwpożarowej,• ubezpieczenie odpowiedzialności cy-wilnej zawodowej projektantów syste-mów zabezpieczeń przeciwpożaro-wych.

Przedmiot ubezpieczenia poszcze-gólnych produktów z programu obej-muje działalność w zakresie ochronyprzeciwpożarowej. Ponadto opraco-wane zostały dedykowane klauzule,jak chociażby Klauzula odpowiedzial-ności cywilnej projektanta techniczne-go w zakresie projektowania systemówzabezpieczeń przeciwpożarowych. Przy-stępujący do programu mogą zawrzećjedno, kilka bądź wszystkie ze wskaza-nych powyżej ubezpieczeń. W przy-padku zawarcia co najmniej dwóchubezpieczeń z programu ubezpiecza-jącemu przysługują dodatkowe zniżki odskładki.

Kluczową zasadą właściwego do-pasowania produktu ubezpieczenio-wego jest uwzględnienie szeregu wa-runków merytorycznych i finansowych,które muszą odpowiadać potrzebompodmiotu poszukującego ochrony. Od-powiedzią na potrzeby podmiotówz branży usług przeciwpożarowychjest program ubezpieczeniowy opra-cowany przez Grupę Brokerską FSToraz PZU S.A. przy współpracyz CNBOP-PIB. �

Rozumiejąc potrzebę zapewnienia najwyższychstandardów bezpieczeństwa w ochronie przeciw-pożarowej, Instytut postawił sobie za cel promo-wanie podmiotów świadczących usługi na naj-wyższym poziomie poprzez prowadzoną przez Jed-nostkę Certyfikującą Usługi dobrowolną certyfikacjęw zakresie projektowania, montażu oraz konserwacjitechnicznych systemów zabezpieczeń przeciw-pożarowych na zgodność z wymaganiami wy-tycznych Europejskiego Stowarzyszenia Ubez-pieczycieli (Insurance Europe), projektem normyEN 16763 oraz Programami Certyfikacji UsługCNBOP-PIB. Nowa oferta Instytutu oprócz wstęp-nej i pełnej certyfikacji podmiotów świadczącychusługi w ochronie przeciwpożarowej obejmuje cer-tyfikację instalacji przeciwpożarowych, certyfika-cję kompetencji personelu w ochronie przeciw-pożarowej oraz ocenę i weryfikację bezpieczeństwapożarowego obiektów budowlanych.

mgr inż. Paweł GancarczykKierownik Jednostki Certyfikujące j Usługi CNBOP-PIB


RYNEK INWESTYCJI80

Niektórzy twierdzą, że rynek usługprawniczych jest „przesycony”, inniże brakuje prawników specjalistów.Mam wrażenie, że sukces w sektorzeusług prawniczych związany jest z in-nowacyjnością i umiejętnością odnaj-dywania również innych, skutecznychrozwiązań poza tymi tradycyjnymi.Zgadza się pan z tą opinią?

– Bardzo dobrzepan to ujął. Kancelariafunkcjonuje od kilkuna-stu lat i przez ten czasnauczyliśmy się, że naj-ważniejsze to wsłuchi-wać się w potrzeby na-szych partnerów. Stądnasze motto „we arepart of our client`steam”. Ponadto, jak tomówi moja wspólniczka,trzeba pamiętać, żeklienci nie mają proble-mów – oni mają zagad-nienia do rozwiązania.Jeśli te dwa elementyuzupełnimy o umiejęt-ności komunikacyjne, tomamy już podstawy dodobrej relacji z partne-rami. Brzmi to w sumiebanalnie, ale w kontek-ście tematu rozmowy– procesów inwestycyj-nych – ma to bardzoistotne znaczenie. Prze-de wszystkim trzeba ro-zumieć zakres zagad-nienia i to nie tylkow kontekście prawnym.

Potrzeby prawne danego projektu i za-kres suportu prawnego to dopełnienieprojektu. Kilkanaście lat nieustannegorozwoju i nabywania doświadczeń przyróżnego rodzaju inwestycjach, po-cząwszy od modernizacji czy rozbudo-wy istniejących jednostek produkcyj-nych, poprzez procesy inwestycyjnepolegające na budowie zakładów prze-

mysłowych od zera, na inwestycjach li-niowych skończywszy, pozwala namzarówno dobrze rozumieć oczekiwaniaklienta, jak i ocenić zakres uwarunko-wań prawnych wraz z oceną ryzyka. I tonie tylko prawnego. Ryzyko dużychprojektów przemysłowych wiąże sięz koniecznością oceny otoczenia ad-ministracyjno-gospodarczego. Samaznajomość np. procedur budowlanychto za mało. Prawnik, który tego nieuwzględnia, po prostu nie jest wiary-godny, a jak wiemy, element zaufaniajest niezmiernie istotny.Jak rozumiem, chce pan powiedzieć, żekompleksowa realizacja inwestycji totaki projekt interdyscyplinarny, wyma-gający szerokiej wiedzy również odprawników?

– Dokładnie tak. Zasadniczo obec-ność prawników na każdym etapie pro-cesu inwestycyjnego pozwala lepiejzrozumieć charakter i specyfikę dane-go przedsięwzięcia, co bezpośrednioprzekłada się m.in. na skuteczniejszedefiniowanie możliwego ryzyka, szybkąreakcję na pojawiające się przeszkodynatury prawnej – wynikającej m.in. zezmian w przepisach prawa – czy orga-nizacyjnej, a także na odpowiednie za-pisy w kontraktach zawieranych przezinwestora w ramach przedsięwzięcia in-westycyjnego. Często uczestniczymynawet w radach budowy. Jak inaczejmożna zrozumieć potrzeby danej in-westycji? Proszę sobie wyobrazić praw-nika, który negocjuje umowę na dosta-wy gazu z nowej instalacji, która w wie-lu miejscach odwołuje się do kwestiitechnicznych, ma określony kontekst

Mamy szeroką wiedzę i ambitne planyKilkanaście lat nieustannego rozwoju i nabywania doświadczeń przy różnego rodzajuinwestycjach, począwszy od modernizacji czy rozbudowy istniejących jednostek pro-dukcyjnych, poprzez procesy inwestycyjne polegające na budowie zakładów przemysło-wych od zera, na inwestycjach liniowych skończywszy, pozwala nam zarówno dobrzerozumieć oczekiwania klienta, jak i ocenić zakres uwarunkowań prawnych wraz z ocenąryzyka. I to nie tylko prawnego – mówi Marcin Jamrozik, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Polowiec i Wspólnicy sp. j.


RYNEK INWESTYCJI 81biznesowy itp. Bez wiedzy,o której mówiłem, nie ma moż-liwości zabezpieczenia inte-resów partnera w takiej umo-wie. Oczywiście duże inwe-stycje wiążą się z koniecz-nością wsparcia prawnegoz różnych dziedzin, co powo-duje konieczność stworzeniazespołu. I tutaj jest klucz dosukcesu – dobrze skrojonyzespół od początku procesuinwestycyjnego. Nasza kan-celaria to szereg prawnikówwyspecjalizowanych i posia-dających bogate doświad-czenie w negocjowaniu kon-traktów związanych z inwe-stycjami przemysłowymi, pra-wem budowlanym, prawemochrony środowiska, nieru-chomościami, prawem energetycznym,co pozwala nam na doradzanie na kli-ku płaszczyznach jednocześnie. Na-sze kompetencje to nie tylko znajo-mość przepisów i umiejętność zasto-sowania ich w praktyce, lecz takżeznajomość sektora chemicznego wyni-kająca przede wszystkim z długoletniejwspółpracy z grupą kapitałową AirLiquide, a w jej ramach głównie z AirLiquide Polska Sp. z o.o. czy AlkatSp. z o.o., a także znajomość procedurwynikających z przepisów lokalnych.Działamy przede wszystkim na terenieMałopolski oraz Górnego i DolnegoŚląska. To, co nas wyróżnia na rynku, tomoim zdaniem niestandardowe podej-ście do klienta. Istotna jest bowiem

znajomość procesu inwestycyjnego „odkuchni”, a prawnik nie powinien mno-żyć przeszkód, lecz współpracować zewszystkimi uczestnikami procesu in-westycyjnego oraz doradzać, wybiera-jąc bezpieczną i prostą drogę.Co pan rozumie po pojęciem „od po-czątku procesu inwestycyjnego”?

– Najprościej mówiąc, inwestycjęmożna podzielić na kilka faz. Faza I

–przygotowanie, faza II – budowa,faza III – zakończenie procesu. Częstonie uwzględnia się tego, jak istotna jestfaza I, w ramach której dokonuje sięanalizy całego zamierzenia inwesty-cyjnego. Dla nas to okazja do zrobie-nia due diligence. Dobra współpracaz partnerem na tym etapie powoduje,że unikamy wielu pułapek w kolej-nych etapach.Due diligence to pojęcie kojarzące siępowszechnie z projektami M&A.

– Moim zdaniem due diligence jestniezbędne w wielu projektach. Jestemprzekonany, że często jest robione, na-wet jeśli nie jest tak nazywane. Jak wia-domo, wiedza jest kluczem do sukcesu.Due diligence daje nam tę wiedzę. Po-

zwala zlokalizować ryzyka i – co naj-ważniejsze – stanowi pomoc w decy-zjach biznesowych. Mając informacjęo charakterze inwestycji i o jej lokalizacji,możemy m.in. zweryfikować miejscowyplan zagospodarowania przestrzen-nego, a w razie jego braku przeanali-zować, czy wystarczy uzyskanie przezinwestora warunków zabudowy, czyteż konieczne będzie przekonanie miej-

scowych władz douchwalenia miejscowe-go planu. Ustalić, czy ko-nieczne będzie uzyskanie„decyzji środowiskowej”,a przy tej okazji – czytrzeba będzie sporzą-dzać raport środowisko-wy, ewentualnie czy za-mierzona inwestycja bę-dzie w sąsiedztwie tzw. te-renów zamkniętych lubobszarów szczególniechronionych, np. Natura2000. Analiza często obej-muje wycinkę drzew, po-zwolenia wodno-prawne,pozwolenia na zajęciapasa drogowego. Oczy-wiście to tylko podstawo-we elementy. Jak widzi-

my, wykonanie takiej analizy pozwala nalepszy dobór środków do realizacji za-mierzenia inwestycyjnego, ma wpływ naharmonogram prac, a także pozwala le-piej określić zadania poszczególnychpodmiotów uczestniczących w procesieinwestycyjnym: inwestora, projektantai wykonawcy.W jakich projektach inwestycji prze-mysłowych „pod klucz” brali państwoudział?

– Takich projektów było bardzodużo, ale w tym miejscu chciałbymwspomnieć o całkowicie prywatnej, toznaczy bez udziału sektora publiczne-go, inwestycji liniowej rurociągu doprzesyłania tlenu o długości ok. 30 kmz Dąbrowy Górniczej do Zawierciawraz z budową stacji początkowej i koń-cowej realizowanej przez Alkat Sp. z o.o.Była to pierwsza tego typu inwestycja nietylko w Polsce, ale i w Europie. W ostat-nim roku zakończyła się z kolei inwe-stycja, która poległa na budowie od zerazakładu produkcyjnego gazów tech-nicznych na terenie Głogowa, realizo-wana przez Air Liquide Polska Sp. z o.o.A jak rysuje się przyszłość kancelarii?

– Obecnie pracujemy nad kilkomaprojektami, m.in. na terenie Krakowa,Dąbrowy Górniczej i w okolicach Czę-stochowy. Ufam też, że będziemy kon-sekwentni w realizacji założonych pla-nów rozwoju kancelarii, będziemy po-dejmowali dobre decyzje, które po-zwolą nam uczestniczyć w różnego ro-dzaju projektach inwestycyjnych, a przyokazji pracownicy i wspólnicy będąmieli ciekawą pracę i możliwość po-znania ciekawych ludzi.


Ryzyko dużych projektów przemysłowych wiążesię z koniecznością oceny otoczenia administra-cyjno-gospodarczego. Sama znajomość np. pro-cedur budowlanych to za mało. Prawnik, którytego nie uwzględnia, po prostu nie jest wiary-godny, a jak wiemy, element zaufania jest nie-zmiernie istotny.

Wspólnicy z Kancelarii Polowiec i Wspólnicy sp. j. – od lewej Marcin Rusinek, Beata Superson-Polowiec, Marcin Jamrozik, Adam Polowiec


RYNEK INWESTYCJI82

Nie jest tajemnicą, że podstawąpowodzenia inwestycji jest dobreprzygotowanie się do jej reali-

zacji. Dobrą praktyką jest rozpoczęciewspółdziałania z inwestorem na etapieplanowania inwestycji. Rzetelne zba-danie otoczenia gospodarczego (due di-ligence) związanego z lokalizacją,szczególnie ważne przy inwestycjach li-niowych, to przynajmniej połowa suk-cesu. Trzeba bowiem mieć świado-mość, że wprowadzone przy okazjiprzygotowań do Euro 2012 tzw. spec-ustawy nie dają gotowych rozwiązań.Ba, częstokroć w ogóle nie mają za-stosowania przy realizacji danych in-

westycji liniowych, ponieważ inwestycjete nie mają w sobie pierwiastka „celupublicznego” i dopóki nie wejdzie w ży-cie procedowany przez komisję kody-fikacyjną Kodeks budowlany, trzebaumieć poruszać się wśród bardziej lubmniej szczegółowych przepisów regu-lujących zagospodarowanie terenu,dotyczących ochrony środowiska, pro-cesu budowlanego czy szeroko pojętychprzepisów technicznych.

Analiza otoczenia gospodar-czego kluczem do sukcesu

Realizacja fazy przygotowania po-zwala na zdefiniowanie istniejącychryzyk oraz wybór optymalnego rozwią-zania w oparciu o szczegółową anali-zę otoczenia gospodarczego wraz z za-proponowaną rekomendacją. Analizatzw. otoczenia gospodarczego odbywasię jeszcze przed fazą projektowania in-westycji i ma za zadanie ocenę orazanalizę inwestycji, pozwalając wes-przeć podejmowanie decyzji poprzezobiektywne określenie mocnych i sła-bych stron zamierzenia inwestycyjnego.Inwestor posiadający analizę otocze-nia gospodarczego ma więcej danych,a przez to obarczony jest mniejszym ry-zykiem związanym z procesem decy-zyjności. Często zresztą analiza oto-czenia gospodarczego jest częścią stu-dium wykonalności zawierającego rów-nież aspekty techniczne samego pro-jektu.

Analiza otoczenia gospodarczegoobejmuje między innymi weryfikacjęmiejscowego planu zagospodarowaniaprzestrzennego pod kątem zakresujego obowiązywania oraz ewentualnej

zmiany, a w razie jego braku – analizęstudium uwarunkowań oraz analizę,czy wystarczy uzyskanie przez inwestorawarunków zabudowy, czy też koniecz-ne będzie uzyskanie miejscowego pla-nu. Analizie podlegają również kwestiezwiązane z uzyskaniem decyzji środo-wiskowej, a przy tej okazji – czy ko-nieczne będzie sporządzanie ocenyoddziaływania na środowisko, ewen-tualnie czy zamierzona inwestycja bę-dzie w sąsiedztwie tzw. terenów za-mkniętych lub obszarów szczególniechronionych, np. Natura 2000. Analizaczęsto obejmuje zezwolenia na wycin-kę drzew, pozwolenia wodno-prawne,pozwolenia na zajęcie pasa drogowe-go. Bardzo istotna przy realizacji inwe-stycji linowych jest analiza związana zestrukturą własności nieruchomości, naktórych ma powstać inwestycja, bo-wiem zwykle z uwagi na jej rozmiar usy-tuowana jest ona na nieruchomościachniebędących własnością inwestora.Analiza otoczenia gospodarczego jestpodstawą do zbudowania solidnegoharmonogramu planowanych prac orazrzetelnego ustalenia budżetu dla za-mierzonej inwestycji.

Prawo do dysponowaniagruntem na cele budowlane

Każdy inwestor wie, że aby uzy-skać decyzję o pozwoleniu na budowę,musi legitymować się prawem do dys-ponowania nieruchomością na celebudowlane. Przepisy prawa budowla-nego wskazują, że chodzi o tytuł praw-ny wynikający z prawa własności, użyt-kowania wieczystego, zarządu, ogra-niczonego prawa rzeczowego albo sto-

Kilka uwag o inwestycjach liniowychInwestycje liniowe to zbiór wielu następujących po sobie i zależnychod siebie działań, które mają na celu pełną koordynację realizacjii w efekcie pomyślne zakończenie tego rodzaju przedsięwzięcia.W procesie inwestycji liniowych mamy do czynienia z wielopłasz-czyznowym podejściem do zagadnienia i skoordynowaniem nego-cjacji głównych kontraktów, tj. kontraktu z projektantem, kontraktu z wykonawcąinwestycji, a w sytuacji, gdy dana inwestycja powstaje na potrzeby dostawy, np. gazówtechnicznych, również kontraktu dostawy.

Marcin Jamrozikradca prawny, wspólnik w Kan-celarii Polowiec i Wspólnicy sp. j.

sunku zobowiązaniowego przewidują-cego uprawnienia do wykonywania ro-bót budowlanych. Przy inwestycjach li-nowych kluczem do uzyskania prawado dysponowania nieruchomością nacele budowlane jest stosunek zobo-wiązaniowy przewidujący uprawnieniedo wykonywania robót budowlanych.W pierwszej kolejności nasuwa się umo-wa najmu lub umowa dzierżawy, wydajesię jednak, że najprostszym i często sto-sowanym rozwiązaniem jest stworzenienienazwanej umowy, z której będziewynikało dla inwestora uprawnienie dodysponowania nieruchomością na celebudowlane. Uzyskanie prawa do dys-ponowania nieruchomością na celebudowlane gwarantuje jedynie możli-wość uzyskania pozwolenia na budowęi rozpoczęcie prac budowlanych.

Warto już na etapie uzyskania pra-wa do dysponowania nieruchomościąna cele budowlane pomyśleć o zabez-pieczeniu interesów inwestora zwią-zanych z posadowieniem urządzenia,którego jest właścicielem, na nieru-chomości niebędącej jego własnością,co jest istotne chociażby ze względu nakonieczność dokonywania przeglądóww trakcie eksploatacji urządzenia. I tudochodzimy do służebności przesyłu,czyli konstrukcji prawnej stanowiącejo możliwości posadowienia urządze-nia przesyłowego na cudzym gruncie.W skrócie polega to na tym, że właści-ciel urządzenia przesyłowego umawiasię z właścicielem gruntu, na którymurządzenie ma być wybudowane, co dosamej możliwości powstania inwestycjiliniowej, dostępu inwestora do urzą-dzenia w trakcie jego eksploatacji,ograniczeń w korzystaniu z nierucho-mości przez jej właściciela oraz wyna-grodzenia przysługującego właścicie-lowi nieruchomości.

Zarządzanie procesem inwestycyjnym

W trakcie procesu inwestycyjnegoważnym aspektem jest umiejętnośćodpowiedniego zarządzania i koordy-nowania całością dokumentacji for-malno-prawnej w sposób pozwalającyrealizować inwestycje bez większychodstępstw od przyjętego harmonogra-mu. Oczywiście zazwyczaj pojawiają siętzw. nieprzewidziane sytuacje, wyni-kające po pierwsze z czynników ze-wnętrznych (np. w gminie zostaje uru-chomiona procedura uchwalania miej-scowego planu zagospodarowaniaprzestrzennego dla terenu, na którymma być realizowana inwestycja liniowa,


RYNEK INWESTYCJI 83

�Kolumny destylacyjne w zakładzie Alkat Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej

� a inwestor jest na etapie uzyskiwaniadecyzji o warunkach zabudowy, cooznacza zawieszenie postępowaniao wydanie decyzji o warunkach zabu-dowy i w konsekwencji wydłużenieokresu, po jakim możliwe będzie uzy-skanie pozwolenia na budowę), a podrugie z czynników wewnętrznych (np.konieczności zmiany projektu budow-lanego, co często wiąże się z obo-wiązkiem zmiany decyzji o pozwoleniuna budowę).

Koordynując dokumentację for-malno-prawną i zarządzając nią, war-to pamiętać o odpowiednim ustaleniupriorytetów w przygotowaniu poszcze-gólnych części dokumentacji formal-no-prawnej, która umożliwia uzyskaniestosownych zezwoleń i pozwoleń upraw-niających inwestora nie tylko do roz-poczęcia procesu budowlanego, lecztakże do jego sprawnej realizacji. In-westor nie będzie mógł bowiem w peł-ni skorzystać z uprawnień wynikającychz pozwolenia na budowę, jeżeli wcze-śniej nie zadbał o uzyskanie decyzji ze-zwalającej na usunięcie drzew z terenuobjętego wydanym pozwoleniem nabudowę.

W przypadku tak złożonej i rozcią-gniętej w czasie inwestycji jak inwesty-cja liniowa można podjąć działaniamające na celu skrócenie czasu reali-zacji procesu budowlanego. Jednymz możliwych rozwiązań stosowanychw praktyce jest podział całego zamie-rzenia inwestycyjnego na kilka mniej-szych przedsięwzięć, co wymaga od in-westora między innymi uzyskania kilkupozwoleń na budowę. Niewątpliwiewartością dodaną tego rodzaju roz-wiązania jest możliwość prowadzeniaprac budowlanych dla części inwesty-cji przy równoczesnym przygotowaniudokumentacji formalno-prawnej dla in-nej części inwestycji.

Zakończenie procesu inwestycyjnego

W zdecydowanej większości przy-padków inwestycje liniowe wymagająuzyskania pozwolenia na użytkowaniewydawanego przez PINB, co jest po-przedzone zgłoszeniem zakończeniaprac do PIP i PSP, a często także doWIOŚ. Uzyskanie pozwolenia na użyt-kowanie nie oznacza bezwarunkowej

możliwości użytkowania zrealizowanejinwestycji. Drugim, nie mniej istotnym,a często zapominanym przez inwesto-ra elementem, jest uzyskanie zezwole-nia na eksploatację urządzeń działa-jących w ramach inwestycji liniowej, któ-re wydawane jest przez UDT. Dopiero

uzyskanie przez inwestora pozwoleniana użytkowanie oraz zezwolenia naeksploatację oznacza możliwość użyt-kowania inwestycji liniowej, a w efekcie– zakończenie procesu inwestycyjnegoi rozpoczęcie zarządzania obiektem li-niowym. �


RYNEK INWESTYCJI84

The article concerns the completion of the line-investment projects. It focuses on the individual elements necessary to take into account during preparation of the pro-ject, specifically such as the analysis of the economic environment as well as ensuring the right to dispose of land for construction purposes. It also underlines the issueof proper management and coordination of the whole formal and legal documentation as well as the aspects necessary to formally correct complete the investment pro-cess. Particular elements of the building process are clearly mentioned with suggestions of possible solutions to be used in less common situations.

Bardzo istotna przy realizacji inwestycji linowychjest analiza związana ze strukturą własności nie-ruchomości, na których ma powstać inwestycja,bowiem zwykle z uwagi na jej rozmiar usytu-owana jest ona na nieruchomościach niebędą-cych własnością inwestora. Analiza otoczeniagospodarczego jest podstawą do zbudowaniasolidnego harmonogramu planowanych pracoraz rzetelnego ustalenia budżetu dla zamierzo-nej inwestycji.

Część naziemna rurociągu tlenowego Alkatu w Dąbrowie Górniczej


RYNEK INWESTYCJI 85

Wzarządzaniu procesem inwe-stycyjnym kluczowe jest stwo-rzenie odpowiedniego zespo-

łu projektowego, w którym doświad-czenie i kompetencje jego członkówbędą się wzajemnie uzupełniały. Niemniej istotną kwestią jest wykonanie duediligence oraz zamierzenia inwestycyj-nego pozwalającego na zdefiniowa-nie możliwych ryzyk, uzyskanie przez in-westora wiedzy niezbędnej w procesiedecyzyjnym, a także właściwe zarzą-dzanie ryzykiem w trakcie procesu.

Przykładem inwestycji liniowej Air-Liquide jest pierwszy w Polsce prywat-ny rurociąg tlenowy biegnący poza te-renami przemysłowymi (jego długośćwynosi blisko 30 km, a położony jestw czterech gminach na ponad 1000 nie-ruchomościach) i dostarczający gazbezpośrednio z naszej jednostki pro-dukcyjnej do zakładu klienta. Inwesty-cja ta została zwieńczona sukcesemdzięki kompetencjom, determinacjioraz wielowymiarowemu podejściuwszystkich zaangażowanych w niąpodmiotów.

Grupa AirLiquide jest światowym li-derem w dziedzinie gazów, technologiioraz usług dla przemysłu i ochronyzdrowia, a także ekspertem w zakresiedostawy gazów tech-nicznych w formule OTF(over the fence). Odnosisię ona do umów dosta-wy gazów technicznychdo największych global-nych odbiorców branżystalowej, chemiczneji medycznej, dla którychtlen oraz azot, dostar-czane w oparciu o out-

sourcing, są niezbędnymi elementamiprocesu produkcyjnego.

Najpopularniejszym rozwiązaniemsłużącym realizacji dostaw zgodniez OTF jest uprzednie zawarcie długo-terminowej umowy dostawy oraz budo-wa zakładu produkującego gazy tech-niczne w bezpośrednim sąsiedztwiezakładu klienta w ramach umowy typuEPC/M (engineering, procurement, con-struction/management). Każde takieprzedsięwzięcie wymaga dogłębnegozdefiniowania obszarów ryzyka, korzy-ści, a także możliwości stworzenia efek-tu synergii w danej lokalizacji. Aby pro-ces ten zakończył się sukcesem, istotnejest zaangażowanie kompetencji finan-sowych, technicznych czy administra-cyjnych, ale również tych związanychz zagadnieniami prawnymi. Aspekt tenjest kluczowy w perspektywie długolet-niej współpracy stron w ramach umowydostawy gazów technicznych. �

Formuła OTF i inne ścieżki sukcesu

Agnieszka Kula-BorsukGeneral Manager, Grupa AirLiquide

Zbiorniki na gazy techniczne, argonowy, azotowy i tlenowy w zakładzie AirLiquide

Polska Sp. z o.o. w GłogowieKolumny destylacyjne oraz zbiorniki na gazy techniczne, tlenowy, azotowy, argonowy, zakład AirLiquide Polska Sp. z o.o. w Głogowie


RYNEK INWESTYCJI86

Występujące w obrocie umowyEPC/EPCM mogą się różnićzależnie od tego, czy strony

uzgodnią między sobą wariant realizacjiumowy w sposób najbardziej zbliżonydo umowy o roboty budowlane, czy teżbędą warunkowały współpracę o mo-del rozbudowany o elementy umowyo dzieło (np. w zakresie przeprowa-dzenia przeszkolenia personelu inwe-stora). Dlatego często pojawia się kwe-stia kwalifikacji tych umów i rozbieżno-ści, czy tego rodzaju umowa ma cha-rakter umowy mieszanej, czy też stanowiumowę nienazwaną. Pomijając powyż-sze, z całą pewnością należy odróżnićją od umowy o generalne wykonawstwooraz od umowy deweloperskiej.

Główne założenia umów EPC/EPCM

Wspólnym celem tego rodzajuumów jest wykonanie konkretnej inwe-stycji w założonym terminie oraz bu-dżecie, ale sama inwestycja w przy-padku rozwiązań przemysłowych czę-sto ma służyć wieloletniej współpracyw ramach innej umowy, np. świadcze-nia usług, dostawy produktów etc., za-wieranej pomiędzy tymi samymi pod-miotami (np. umowy typu B-O-O – bu-ild, own, operate, w tym OTF, czyli for-muły over the fence, jak również umo-wy typu B-O-T – build, operate, transfer)lub innymi (np. wyłonienie wykonawcykompleksowej inwestycji wraz z prze-kazaniem zamawiającemu zrealizo-

Realizacja projektu w oparciu o formułę EPC

Umowy o generalną realizację inwestycji, a zatem umowy typu EPC(Engineering, procurement, construction)/EPCM (Engineering,procurement, construction management), stanowią bardzo istotnyrodzaj umów zawieranych w ramach realizacji projektów przemy-słowych. Mimo to do tej pory nie opracowano w Polsce jednolitegostanowiska odnoszącego się do uregulowania prawnego tychumów. Ich charakter prawny zależeć będzie od uzgodnień stron.

Anna Leszczyńskaradca prawny w Kancelarii Polowiec i Wspólnicy sp. j.

Instalacja zrzutu azotu w zakładzie AirLiquide Polska Sp. z o.o. w Głogowie


RYNEK INWESTYCJI 87

�

wanej infrastruktury po doko-naniu rozruchu oraz testów).Formuły typu OTF stanowiąprzykład wykorzystania poten-cjału danego przedsiębior-cy do długoterminowego za-spokajania potrzeb klientów,w szczególności znajdującychsię w zonach przemysłowych,w formie outsourcingu kon-kretnych produktów, np. ga-zów technicznych.

Niejednokrotnie zdarza się,że podmiot zamawiający reali-zację inwestycji typu EPC jestskłonny zapłacić wykonaw-cy/dostawcy wyższe wynagro-

dzenie, o ile uzyska pewność, że zo-stanie ona ukończona w projektowanymczasie ze względu na fakt, że realizacjainwestycji, której konsekwencją będzieświadczenie usług lub dostawa pro-duktów na jego rzecz, jest warunkiemwstępnym np. wdrożenia nowej strate-gii produkcyjnej lub innowacji techno-logicznej, nierzadko powiązanej z uzy-skaniem na ten cel dofinansowania.Opóźnienia w harmonogramie lub za-istniałe rozbieżności mogą wiązać sięz utratą dofinansowania lub koniecz-nością jego zwrotu.

Powodzenie inwestycjiWedług szacunków ok. 80 proc. po-

wodzenia danej inwestycji wynika z jejprzygotowania. W związku z tym nie-odzowne jest potraktowanie danegoprojektu realizowanego w oparciu o for-mułę EPC kompleksowo, nawet bezwyraźnego rozdziału merytorycznegopomiędzy poszczególnymi fazami jegorealizacji. Jedna osoba odpowiedzialnaza projekt ze strony wykonawcy – kie-rownik projektu (PM-Project Manager)– powinna być wdrożona w tematykę od

chwili zainicjowania dyskusji o projek-cie aż po zakończenie fazy współpracyw postaci świadczenia usług lub sprze-daży towarów. Aktywność takiej osobyna każdym etapie realizacji projektu,a często również później, pozwala za-chować spójność realizacji projektui współpracy stron, jak również w od-powiednim momencie zareagować napotencjalne opóźnienia w harmono-gramie, zmiany personalne zachodzą-ce w poszczególnych zespołach, kon-flikty kompetencyjne etc.

Oczywiście każdy projekt wymagaindywidualnego podejścia i trudno usta-lić jednolite warunki realizacji tego ro-dzaju inwestycji. Wielość i coraz więk-

Istotne jest ujęcie w planie projektu (i jego budże-cie) wielu aspektów całego procesu, począwszyod konieczności ustalenia założeń handlowych,uwarunkowań technicznych, przygotowaniaewentualnych audytów, po fazę negocjowaniaoraz zarządzania kontraktem po jego podpisaniu.

�

sze skomplikowanie aktów prawnych,których przepisy winny zostać wziętepod uwagę, powoduje, że niezbędnejest powołanie po obu stronach umowyzespołów roboczych składających sięz osób kompetentnych do oceny pra-widłowości proponowanych od stronyhandlowej rozwiązań oraz ułatwieniauzyskiwania walidacji decyzji podję-tych na szczeblu „roboczym” przezosoby zarządzające podmiotami zain-teresowanymi współpracą.

Zespoły negocjacyjne powinny dys-ponować dostępem do informacji z wie-lu zakresów. W szczególności działającjako doradca od strony prawnej, przy-gotowujący umowę lub – jak się częstozdarza w tego typu projektach – wery-fikujący przygotowane rozwiązaniehandlowo-techniczne w postaci umowylub głównych jej założeń – powinienmieć możliwość uczestnictwa w spo-tkaniach zespołów na etapie przygo-towania koncepcji w celu lepszej oce-ny potencjalnego ryzyka i korzyści za-warcia umowy w określonym kształcie.Umożliwia to weryfikację proponowa-nego rozwiązania zarówno od stronystricte prawnej, jak również zwrócenieuwagi osób kompetentnych na pozo-stałe ryzyka i korzyści w celu zapew-nienia jak najpełniejszej ochrony inte-resów reprezentowanej strony. Istotnejest, aby dostawca usług prawnychzwiązanych z danym projektem po-siadał wiedzę prawną specyficzną dladanej branży oraz swoiste wyczucie wy-nikające ze współpracy z osobami od-powiedzialnymi za poszczególne za-kresy umowy. Tylko wtedy, gdy osobazajmująca się opracowaniem osta-tecznej treści umowy (najczęściej jest toprawnik) ma świadomość istoty pro-blematyki, jest w stanie w prawidłowysposób ująć pewne kwestie, a co za tymidzie umożliwić realizację umowy zgod-nie z jej podpisaną wersją. Teoria,zgodnie z którą „umowa jest pisanana złe czasy”, winna być odrzuconaw szczególności przy tego typu projek-tach. Ich stopień skomplikowania po-woduje, że umowa ma faktycznie od-zwierciedlać interesy stron, a realne za-łożenia handlowe, techniczne, organi-zacyjne powinny być w wyniku zasto-sowania zapisów umowy przez stronyprawidłowo realizowane.

Chodzi o to, aby umowa została takskonstruowana, aby stanowiła prze-wodnik/instrukcję obsługi odnoszącą siędo współpracy stron, a nie „straszak”obejmujący swoimi założeniami wy-łącznie roszczenia odszkodowawcze na

wypadek niewykonania lub nienależy-tego wykonania zobowiązania. Wartozauważyć, że im więcej niedomówieńoraz szarej strefy we wzajemnych pra-wach i obowiązkach stron znajdzie sięw umowie, tym większe istnieje ryzyko,że na pewnym etapie umowa będzie in-terpretowana w bardzo szerokim za-kresie przez podmioty niezależne odstron, np. osoby nieuczestniczące w ne-gocjacjach, podpisywaniu umowy, no-wych członków zarządu danej strony,

w ostateczności sąd, arbitra, biegłegoetc. W związku z powyższym należywziąć pod uwagę, że im pełniejszaumowa uwzględniająca interesy obustron, utrzymująca równowagę pomię-dzy ryzykiem a korzyściami po obustronach, tym lepiej dla jej realizacjiw ramach projektu EPC, a następnie– często długoletniej współpracy, np. naświadczenie usług lub dostawę kon-kretnego produktu. Należy wystrzegaćsię podejścia do tematu w ten sposób,że najważniejsze jest podpisanie pa-pieru, aby móc rozpocząć prace, a po-tem proces będzie realizowany auto-matycznie bez odwoływania się do tre-ści umowy łączącej strony. Wbrew po-zorom fakt, że pewne negatywne ele-menty lub aspekty współpracy nie zo-stały ujęte w umowie (a nawet, że w ogó-le nie były przedmiotem dyskusji), nieoznacza, że w związku z tym nie istnie-je ryzyko ich wystąpienia.

Kluczowe aspekty prawneprzygotowania umowy w ramach projektu EPC

Poniższe uwagi mają znaczenieprzy założeniu wyboru przez strony za-interesowane współpracą prawa pol-skiego jako regulującego stosunki mię-dzy nimi. W ujęciu historycznym w Pol-sce wydano szereg przepisów normu-jących realizację dużych inwestycjiprzemysłowych (w tym OWRI – OgólneWarunki Realizacji Inwestycji), które

ramowo określały prawa i obowiązki in-westora oraz wykonawcy. W aktual-nym stanie prawnym umowy typu EPCopierają się swobodzie umów wyrażo-nej w art. 353(1) kodeksu cywilnego. Po-moc w tym zakresie mogą w stanowićrównież założenia Srebrnej Księgi FIDIC– Warunki Kontraktu na realizacjęEPC/pod klucz (ang. Conditions of Con-tract for EPC)/TurkneyProjects, aczkol-wiek należy zachować sporą ostrożnośćw ich ewentualnym stosowaniu i nie

można wykorzystywać ich bezreflek-syjnie, gdyż nie są one kompletne – siłąrzeczy nie uwzględniają każdego ro-dzaju współpracy oraz nie są w całościspójne z bezwzględnie obowiązującymiprzepisami polskiego prawa, które mu-szą znaleźć zastosowanie.

Ponadto jak się wskazuje w litera-turze przedmiotu („Umowa o general-ną realizację inwestycji (EPC/pod klucz)W. Wyrzykowski, Monografie prawnicze,Wydawnictwo C.H. Beck 2013), zasto-sowanie warunków FIDIC ze SrebrnejKsięgi nie powinno raczej mieć miejscaw przypadku, gdy wykonawca nie mamożliwości przeprowadzenia dokładnejanalizy i weryfikacji wymagań zama-wiającego lub gdy realizacja inwestycjipociąga za sobą konieczność prze-prowadzenia prac budowlanych podziemią lub w innych obszarach, którychnie może wcześniej zbadać. Należyzauważyć, że FIDIC opublikował rów-nież szereg materiałów posiłkowychw zakresie umów będących przedmio-tem niniejszego opracowania, w tymm.in. Białą Księgę FIDIC – „Wzór umo-wy o usługach Klient/Konsultant”, do-tyczącą umożliwienia sprawnej współ-pracy w zakresie związanym z konsul-tingiem, przyjętymi rozwiązaniami w za-kresie projektowania, przygotowaniastudium wykonalności (feasibility study),nadzoru, zarządzania etc.

Biorąc pod uwagę złożony charak-ter przedmiotowych umów oraz konse-



Realizacja rozbudowanych projektów typu EPCw oparciu o zawierane umowy wymaga powoła-nia interdyscyplinarnych zespołów, których kom-petencje będą się nawzajem uzupełniać, orazsprawnego zorganizowania wzajemnych konsul-tacji. Należy zwrócić uwagę, że wstępna fazaprojektu nie może zostać oddzielona od fazy ne-gocjowania ani zarządzania.

RYNEK INWESTYCJI 89Wieża powietrza w zakładzie AirLiquide Polska sp. zo.o.w Głogowie

�

kwencje ich realizacji, np. w postaci dłu-goterminowej kooperacji przemysło-wej pomiędzy stronami, niezbędna przyprojektach typu EPC jest wstępna, moż-liwie najdokładniejsza, ocena potencjałuoraz ryzyka realizacji inwestycji, przy za-chowaniu równowagi zainwestowa-nych w tę ocenę środków ludzkich i fi-nansowych. Korzystne na tym etapieprojektu jest również dokonanie wery-fikacji kręgu osób decyzyjnych orazw miarę możliwości wyłonienie grupyosób, które będą kompetentne dodokonywania wstępnych uzgodnień,a w dalszej kolejności – również pro-wadzenia negocjacji oraz płynnejkomunikacji z osobami decyzyjnymiw celu ustalenia spójnej strategii ne-gocjacyjnej i sprawnego przeprowa-dzenia negocjacji.

Każdy projekt wymaga dokładnegozbadania otoczenia gospodarczegozwiązanego z daną lokalizacją. Oczy-wiste jest dokonanie weryfikacji wymo-gów procesu budowlanego, przepisówtechnicznych dotyczących ochrony śro-dowiska, ze szczególnym uwzględnie-

niem czy mamy do czynienia z tworze-niem nowych lub np. rozbudową za-kładów o zwiększonym bądź dużymryzyku wystąpienia poważnej awariiprzemysłowej, jak również zbadaniemstosunków własnościowych dotyczą-cych terenu, na którym ma zostać zlo-kalizowana inwestycja (czy teren sta-nowi własność którejkolwiek ze stronumowy, czy też może zostać udostęp-niony w ramach stosunku zobowiąza-niowego). Może mieć to duże znaczeniez punktu widzenia podatkowego, jakrównież możliwości weryfikacji odpo-wiedniego stanu technicznego terenu– jego potencjalnej niezgodności z za-łożeniami przyjętymi przed przystąpie-niem do realizacji projektu, a takżejego ewentualnym zanieczyszczeniem,co z kolei może skutkować odpowie-dzialnością wzajemną stron umowyoraz odpowiedzialnością w zakresieobowiązków administracyjnych (np.przy stwierdzeniu tzw. historycznego za-nieczyszczenia powierzchni ziemi).

Powyższy zakres dotyczący terenuoraz ewentualnie istniejącej już na te-

renie inwestycji infrastruktury wiąże sięz potrzebą ustalenia ewentualnych dal-szych obowiązków natury administra-cyjno-prawnej, takich jak uzyskanie po-zwoleń objętych reżimem Prawa ochro-ny środowiska, rejestracji REACH w za-kresie przewidywanej produkcji, wery-fikacji obowiązków związanych z go-spodarowaniem opakowaniami orazodpadami. Należy też zwrócić uwagę,że inwestycje typu EPC często są reali-zowane w ramach międzynarodowychgrup kapitałowych, co wiąże się z ko-niecznością zawierania umów na dobórurządzeń (engineering), dostawę (pro-curement), budowę (construction) i za-rządzanie budową (construction ma-nagement) w oparciu o model współ-pracy pomiędzy podmiotami powiąza-nymi, które niejednokrotnie z różnychprzyczyn (w tym podatkowych) są umo-wami wielostronnymi z zaangażowa-niem podmiotów międzynarodowychi przewidującymi określony podziałkosztów (CSA – cost sharing agre-ement). Transakcje pomiędzy podmio-tami powiązanymi wiążą się z kolei


RYNEK INWESTYCJI90

Kolumny destylacyjne oraz sita regeneracyjne w zakładzie AirLiquide Polska Sp. z o.o. w Głogowie


RYNEK INWESTYCJI 91z obowiązkiem zastosowania cen trans-ferowych. Powyższy aspekt zasługuje naszczególne uwzględnienie w związku zezmianą przepisów oraz przyjęciemprzez Ministerstwo Finansów weryfi-kacji stosowania cen transferowychjako jednego z priorytetów na 2016 rok.Warto zaznaczyć, że obowiązki umow-ne zawarte w umowach typu EPC/EPCModnoszące się do dokumentowania po-noszonych kosztów i wydatków, w szcze-gólności w odniesieniu do elementówkonsultingowych i zarządczych, mogąokazać się przydatne na wypadek we-ryfikacji przez organy podatkowe pra-widłowości zastosowanych warunkówumownych.

Dla doradcy prawnego równieżistotne jest ustalenie, czy inwestycjama służyć opracowaniu rozwiązania de-dykowanego dla danego odbiorcy – za-

mawiającego i służyć na jego wyłącznepotrzeby, czy też wchodzi w grę możli-wość świadczenia usług, dostaw pro-duktów przez wykonawcę na rzeczpodmiotów trzecich przy wykorzystaniuinfrastruktury będącej wynikiem zre-alizowanej inwestycji. W takiej sytuacjiu podłoża koncepcji współpracy napotrzeby realizacji inwestycji oraz póź-niejszej kooperacji handlowej legnąw pewnym zakresie odmienne założe-nia, które należy odpowiednio od-zwierciedlić w umowie. Z pewnością po-wyższy aspekt powinien zostać wziętypod uwagę na wczesnym etapie ewa-luacji opłacalności inwestycji oraz oto-

czenia gospodarczego – możliwościzbudowania dodatkowego rynku zbytuusług lub produktów w oparciu o współ-pracę z jednym dużym podmiotem.

Znajomość dodatkowych aspektówwspółpracy pomiędzy zamawiającyma wykonawcą, np. w zakresie mediów,które mogą być przez zamawiającegodostarczane na potrzeby realizacji in-westycji oraz dalszej długofalowejwspółpracy handlowej, jest niezbędnadla doradcy prawnego prowadzącegonegocjacje, ponieważ oznacza ko-nieczność zabezpieczenia interesówstrony, którą reprezentuje w tym zakre-sie. Dostawa odpowiednich mediówwarunkuje możliwość realizacji umowyna każdym jej etapie, a z uwagi na spe-cyfikę umów typu EPC często zdarza się,że zamawiający pełni de facto rolęmonopolisty w dostarczaniu np. energii

elektrycznej, gazu ziemnego czy in-nych surowców. Wyjątkowo niekorzyst-na jest sytuacja, w której po realizacji in-westycji i przystąpieniu do długoletniejwspółpracy okazałoby się, że tak istot-ny element nie został w ogóle wzięty poduwagę przy szacowaniu aspektów han-dlowych współpracy lub nie został za-bezpieczony kontraktowo.

Wreszcie absolutnie niezbędne jestprzygotowanie zrozumiałego i uprzed-nio skoordynowanego wewnętrzniekompletnego harmonogramu, (rzeczo-wego, finansowego, czasowego), jaki wskazanie konkretnych kamieni milo-wych projektu powiązanych np. z obo-

wiązkiem uiszczenia kar umownych zaich nieosiągnięcie. Ważne, aby har-monogram był czytelny i odzwierciedlałrzeczywistość. Wbrew pozorom pomimoże różnego rodzaju harmonogramystanowią załączniki do umowy naturybardziej technicznej, niezbędne jestzaznajomienie się z nimi przez osobęprzygotowującą ostateczną wersję umo-wy do podpisu, a zatem najczęściejprawnika, co najmniej w celu zacho-wania formalnej spójności pomiędzynimi. Niejednokrotnie dyskusje zwią-zane z realizacją umowy wynikają z roz-bieżności pomiędzy poszczególnymiczęściami umowy. Dlatego też dobrzejest ustalić hierarchię stosowania do-kumentów kontraktowych, zwłaszczaprzy rozbudowanych konstrukcjachtypu: akt umowy, ogólne warunki umo-wy, szczególne warunki umowy, wy-magania dodatkowe, oferta etc., cojest rozwiązaniem najczęściej spoty-kanym przy umowach o roboty bu-dowlane.

Podsumowując, istotne jest ujęciew planie projektu (i jego budżecie) wie-lu aspektów całego procesu, począw-szy od konieczności ustalenia założeńhandlowych, uwarunkowań technicz-nych, przygotowania ewentualnych au-dytów, po fazę negocjowania oraz za-rządzania kontraktem po jego podpi-saniu. Z całą pewnością realizacja roz-budowanych projektów typu EPCw oparciu o zawierane umowy wyma-ga powołania interdyscyplinarnych ze-społów, których kompetencje będą sięnawzajem uzupełniać, oraz sprawnegozorganizowania wzajemnych konsul-tacji. Należy zwrócić uwagę, że wstęp-na faza projektu nie może zostać od-dzielona od fazy negocjowania ani za-rządzania. Inwestycja pod klucz służypodpisaniu konkretnej następnej umo-wy, np. dostaw, świadczenia usług.Może być również jej częścią. Będzie za-tem stanowić bazę dla prawdopodob-nie długoletniej współpracy i należywziąć to pod uwagę na każdym etapieprojektu. Brak wcześniejszego zdefi-niowania oczekiwań, wymagań i ryzy-ka, a w konsekwencji brak przygoto-wania rzetelnych i kompletnych wa-runków kontraktowych, praktycznieuniemożliwi wykonanie inwestycji w pla-nowanym terminie i w ramach założo-nych pierwotnie kosztów. �

The article focuses on preparation of a model of cooperation aiming at an agreement based on an EPC (engineering, procurement, management) formula. It discussesthe legal nature of such agreements, the most important aspects which should be taken into consideration by both stakeholders and advisers as well as issues related tothe possible occurrence of project-related typical risks. The article also highlights a significant nature of a proper examination of the economic environment of theinvestment before taking decision on its implementation.

Inwestycja pod klucz służy podpisaniu konkret-nej następnej umowy, np. dostaw, świadczeniausług. Może być również jej częścią. Będziezatem stanowić bazę dla prawdopodobnie dłu-goletniej współpracy i należy wziąć to poduwagę na każdym etapie projektu. Brak wcze-śniejszego zdefiniowania oczekiwań, wymagań i ryzyka, a w konsekwencji brak przygotowaniarzetelnych i kompletnych warunków kontrakto-wych praktycznie uniemożliwi wykonanie inwe-stycji w planowanym terminie i w ramachzałożonych pierwotnie kosztów.


RYNEK INWESTYCJI92

Jesteśmy świadkami przyspieszeniaprac na forach międzynarodowych,w tym w Unii Europejskiej, w zakre-

sie ochrony klimatu i emisji szkodli-wych substancji. Globalne porozumie-nie klimatyczne podpisane w końcukwietnia br. w Nowym Jorku będzie siłąnapędową dla przyspieszenia prac ciałmiędzynarodowych i krajowych w spra-wie zwiększenia ograniczeń dla emisjiszkodliwych substancji. Porozumienieparyskie jest dla tematu ochrony klimatui środowiska tym, czym dla systemuświatowych finansów były porozumieniaz Bretton Woods. Transatlantyckie Part-nerstwo w dziedzinie Handlu i Inwesty-

cji (TTIP) jest kolejnym porozumieniem,które będzie miało ważki wpływ nadziałalność w sektorze chemii i na pol-ski przemysł, w tym górnictwo i ener-getykę. Rośnie presja międzynarodowa,zwłaszcza UE i USA, na zwiększanie po-ziomu bezpieczeństwa w działalnościchemicznej.

Przyszłość polskiego przemysłu,w tym chemii, górnictwa i energetyki wę-glowej, jest w dużej mierze warunko-wana potrzebą sprostania coraz bar-dziej restrykcyjnym normom dotyczą-cym emisji szkodliwych substancjii wdrażania wyśrubowanych norm w za-kresie ochrony środowiska i bezpie-czeństwa chemicznego. Zagadnieniabezpieczeństwa chemicznego i ekolo-gicznego stają się ważnym elemen-tem ochrony interesów polskiego prze-mysłu, w tym górnictwa i energetyki.Znajomość zagrożeń związanych z ro-snącymi wymaganiami wobec ograni-czenia emisji przemysłowych w ra-mach UE i organizacji międzynarodo-wych jest w polskiej administracjii przemyśle niewystarczająca. Potrzebawdrażania przepisów i uregulowańw zakresie szeroko pojętego bezpie-czeństwa chemicznego i ekologiczne-

go w coraz większym stopniu będziezwiększać koszty działalności przemy-słowej, a nawet znacząco wpływać naprzyszłość całych branż w gospodarce,w tym na górnictwo i energetykę wę-glową.

Zapewnienie bezpieczeństwa pro-dukcji, infrastruktury oraz łańcucha do-stawczo-odbiorczego związków che-micznych oraz ograniczenie negatyw-nych skutków działalności chemicznejstaje się priorytetem działań i współ-pracy rządów, przemysłu chemicznego,nauki oraz społeczności lokalnych. Za-sadniczym celem jest kreowanie i re-alizacja lokalnej polityki zrównoważo-nego rozwoju w szeroko pojętej dzia-łalności chemicznej, w postępowaniu zezwiązkami chemicznymi i odpadami,w planowaniu i reagowaniu na zagro-żenia związane z taką działalnością,składowaniem i transportem materiałówniebezpiecznych.

Szeroko rozumiany sukcesPowyższe cele przyświecały Świa-

towemu Kongresowi Bezpieczeń-stwa Chemicznego – Chemical Safetyand Security Summit CHEMSS2016(www.chemss2016.org), któremu towa-

Kreowanie nowego produktu „made in Poland” – globalnegobezpieczeństwa chemicznego W dobie globalizacji przemysłu chemicznego, powszechnego dostępu do substancjichemicznych i rosnących zagrożeń używaniem związków chemicznych w celach terrory-stycznych bezpieczeństwo chemiczne staje się ważnym elementem polityki państwa.Bezpieczeństwo chemiczne oraz ochrona środowiska są powiązane z bezpieczeństwemwewnętrznym i zewnętrznym, ochroną zdrowia publicznego, współpracą gospodarczą i handlową, a także z polityką rozwoju i pomocy humanitarnej.

amb. Krzysztof Paturejprezes zarządu, ICCSS

rzyszyły Międzynarodowe Targi Bez-pieczeństwa Chemicznego – Chem-Safety Expo. Organizatorem kongre-su i targów, które odbyły się w dniach18–20 kwietnia 2016 roku w Kielcach,były Międzynarodowe Centrum Bez-pieczeństwa Chemicznego (ICCSS)w Warszawie i Targi Kielce.

Kongres – pierwsze tego typu świa-towe spotkanie – okazał się sukcesemorganizacyjnym, merytorycznym i poli-tycznym. Zgromadził ponad 400 uczest-ników z 47 państw (m.in. USA, Chin, Ro-sji, Iranu, RPA, organizacji międzyna-rodowych, UE i ONZ, UNEP), repre-zentujących udziałowców ze wszyst-kich sektorów chemii, przemysłu, agendrządowych, nauki, społeczeństwa oby-watelskiego, organizacji pozarządo-wych, niezależnych ekspertów. W czę-ści wystawowej wzięło udział ponad50 wystawców, głównie z Polski, z naj-nowszymi rozwiązaniami technicznymii sprzętowymi w zakresie bezpieczeń-stwa technicznego, chemicznego i eko-logicznego.

Wiodącymi partnerami CHEMSS2016były Departament Stanu i Departa-ment Bezpieczeństwa Publicznego USAoraz DOW Chemicals, a także ChińskaFederacja Przemysłu Chemicznego i Pe-trochemicznego (CPCIF). Należy pod-kreślić, że Departament BezpieczeństwaWewnętrznego USA odegrał wiodącąrolę w przedstawieniu najlepszych kra-jowych programów i praktyk. Ze stronyprzemysłu najliczniej były przedsta-

wione programy bezpieczeństwa che-micznego w ramach DOW ChemicalsCompany.

Program CHEMSS2016 obejmowałprzedstawienie najlepszych rozwiązańdostępnych w poszczególnych krajachi w światowym przemyśle chemicznym.Będą one udostępniane w ramach – roz-wijanej przez ICCSS i partnerów mię-dzynarodowych – globalnej sieci współ-pracy i szkoleń. W trakcie CHEMSS2016


RYNEK INWESTYCJI 93

Kongres CHEMSS 2016 odbył się w nowoczesnym Centrum Kongresowym Targów Kielce

�

Zakończony sukcesem CHEMSS2016 wspierapozytywny obraz Polski za granicą, co przyciągainwestorów i partnerów na nasz rynek.CHEMSS2016 wskazał i otworzył nowe możliwo-ści oraz innowacyjne i proeksportowe kierunkirozwoju polskiej gospodarki i współpracy tech-nicznej i handlowej na rynkach azjatyckich, afry-kańskich i amerykańskich.

� podjęto wiele konkretnych ustaleń, któ-re tworzą szeroką przestrzeń dla roz-woju bezpieczeństwa chemicznegoi ekologicznego na poziomie lokalnym,krajowym, regionalnym i globalnym.

Decyzje i zobowiązaniaWiodącym osiągnięciem politycz-

nym CHEMSS2016 jest DeklaracjaChemss2016 na temat rozwoju współ-pracy międzynarodowej w umacnianiubezpieczeństwa chemicznego. Dekla-racja opracowana przez przedstawicieliUSA i Iranu to pierwszy tego typu do-kument w skali międzynarodowej, któ-ry będzie podstawą polityczną i mery-toryczną globalnej współpracy na rzeczrozwoju bezpieczeństwa chemiczne-go. W deklaracji odnotowano równieżrolę Polski i ICCSS jako międzynaro-dowego lidera w rozwoju bezpieczeń-stwa chemicznego.

W trakcie Forum Afrykańskiegouczestnicy zadeklarowali, że bezpie-czeństwo chemiczne jest ważnym ele-mentem rozwoju gospodarczego bez-pieczeństwa poszczególnych państwi całego regionu, a także wyrazili go-towość do wdrażania środków praw-nych i organizacyjnych dla bezpiecz-nego prowadzenia działalności go-spodarczej. Forum Afrykańskie pod-kreśliło rangę programu ICCSS doty-czącego bezpieczeństwa chemiczne-go w Kenii, finansowanego przez Nor-wegię, jako modelowego rozwiązaniasłużącego umocnieniu bezpieczeń-stwa chemicznego i ekologicznegow Afryce.

W ramach forum polsko-chińskiegona temat dialogu i współpracy w za-kresie redukcji zagrożeń chemicznychoraz bezpieczeństwa chemicznegoi ekologicznego, zorganizowanego wewspółpracy z Grupą Azoty Puławyw Parku Technologicznym w Puławach,przyjęto wspólny komunikat ICCSSi Chińskiej Federacji Przemysłu Che-micznego i Petrochemicznego (CPCIF)w sprawie rozwoju współpracy. Uzgod-niono przystąpienie do realizacji w Chi-nach programu ICCSS dotyczącego lo-kalnej odpowiedzialności i świadomo-ści w bezpieczeństwie chemicznym.Strona chińska zaprosiła partnerówpolskich i międzynarodowych do współ-pracy poprzez ICCSS mającej na celurozwój programu bezpieczeństwa lo-kalnego w Chinach i wskazała ICCSSjako punkt kontaktowy. Strona chińskapotwierdziła strategiczne partnerstwoz ICCSS w przygotowaniu i realizacjikolejnych edycji CHEMSS. Z kolei

w trakcie Forum Ukraińskiego partne-rzy ukraińscy przedstawili propozycjewspółpracy w zakresie stworzenia sys-temu ochotniczych straży pożarnych naUkrainie w ramach programu zinte-growanego bezpieczeństwa chemicz-nego na Ukrainie, który jest realizowanyprzez OBWE i koordynowany przezICCSS.

Współpraca na wielu szczeblach

Sesja na temat innowacyjnych roz-wiązań w utylizacji niebezpiecznychchemikaliów uzgodniła powołanie sta-łego forum wymiany doświadczeń uty-lizacji niebezpiecznych chemikaliówi odpadów przemysłowych z wykorzy-staniem doświadczeń ze stosowanymi


RYNEK INWESTYCJI94

W ramach rozwoju polskiej specjalizacji w bez-pieczeństwie chemicznym należy aktywnie kre-ować przyjazne otoczenie bezpieczeństwachemicznego i ekologicznego w działalnościprzemysłowej, w tym dla górnictwa węglowego i energetyki, w trójkącie zależności: społeczeń-stwo–gospodarka–ochrona środowiska.

Kongres zgromadził blisko 400 uczestników z 44 krajów świata

Ekspozycja targów CHEM-SAFETY-EXPO towarzyszących Kongresowi CHEMSS


RYNEK INWESTYCJI 95w utylizacji materiałami wybuchowymilub bronią chemiczną. Forum poświę-cone budowaniu lokalnej świadomości,odpowiedzialności i reagowania nazagrożenia chemiczne potwierdziło, żetradycyjne metody reagowania kryzy-sowego nie są już wystarczające, abysprostać nowym wyzwaniom, które nie-sie rosnąca liczba awarii chemicznychi katastrof, niezależnie od tego czymają one przyczyny naturalne, czy sąrezultatem działalności człowieka. Fo-rum odnotowało znaczenie i potwier-dziło poparcie dla programu ICCSS pt.„Lokalna świadomość i odpowie-dzialność w bezpieczeństwie che-micznym” jako modelowego programuumacniania bezpieczeństwa che-micznego i ekologicznego na poziomielokalnym.

Seminarium na temat zintegrowa-nej oceny oddziaływania – dla no-wych i istniejących zakładów przemy-słowych potwierdziło rangę zintegro-wanej oceny oddziaływania na środo-wisko dla oceny, w jakim stopniu in-westycja będzie wpływała na otocze-nie oraz czy istnieje możliwość mini-malizacji tego wpływu. Sesje poświę-cone przemysłowym programomwspomagającym ratowników w sytu-acjach incydentu z użyciem materiałówniebezpiecznych, odpowiedzialnemurolnictwu i bezpieczeństwu nawozów,programom w zakresie kontroli prze-wozu chemikaliów, dobrowolnym pro-gramom dla bezpiecznego przewozuchemikaliów przybliżyły najlepsze ist-niejące krajowe oraz przemysłoweprogramy i praktyki. Będą one rozwi-jane i oferowane w ramach programówwspółpracy i dzielenia się najlepszymipraktykami.

Sesja dotycząca encykliki papieżaFranciszka „Laudato si” („Bądź po-chwalony”) podjęła temat zaangażo-wania osób wierzących i przedstawicielireligii na rzecz środowiska. Odnoto-wano, że treść encykliki może stać sięinspiracją dla praktycznych działańw szeroko pojętej ochronie środowiskaoraz może służyć umocnieniu bezpie-czeństwa chemicznego i ekologiczne-go.

W czasie szczytu przyznano Che-mical Security Milestones – specjalnąnagrodę ufundowaną przez ICCSS zawkład w rozwój bezpieczeństwa che-micznego w świecie. W części targowejChemss-Safety-Expo wzięło udział po-nad 50 wystawców z najnowszymi roz-wiązaniami technicznymi i sprzętowymiw zakresie bezpieczeństwa chemicz-

Jedna z wielu sesji CHEMSS 2016

Pokaz dynamiczny widziany z góry

Uczestnicy jednej z sesji Kongresu CHEMSS �


RYNEK INWESTYCJI96nego i ekologicznego. Ważnym ele-mentem wystawy była część pokazowaChem-Arena, na którą złożyły się wy-stąpienia gości oraz prezentacje pro-duktów poszczególnych firm. Wystawcypotwierdzili zainteresowanie włącze-niem się w rozwój programu ICCSSpt. „Lokalna świadomość i odpowie-dzialność w bezpieczeństwie chemicz-nym” poprzez oferowanie i wdraża-nie nowoczesnych technologii, sprzętui programów szkoleniowych w zakresiebezpieczeństwa chemicznego i ekolo-gicznego.

Razem ku lepszej przyszłościZ punktu widzenia interesów go-

spodarczych RP do najważniejszychustaleń kongresu należą: • wspólny komunikat ICCSS i ChińskiejFederacji Przemysłu Chemicznego i Pe-trochemicznego na temat rozwojuwspółpracy dotyczącej redukcji zagro-żeń chemicznych i bezpieczeństwachemicznego i ekologicznego, przyjętyw trakcie seminarium China Dialogw Puławach. (Uzgodniono przystąpieniedo realizacji w Chinach programuICCSS dotyczącego lokalnej odpowie-dzialności i świadomości w bezpie-czeństwie chemicznym. Strona chińskazaprosiła polskie i międzynarodowefirmy do współpracy poprzez ICCSS wewdrażaniu tego programu)• deklaracja strony ukraińskiej w spra-wie wspólnego działania i pomocyw stworzeniu systemu ochotniczychstraży pożarnych na Ukrainie w ra-mach programu zintegrowanego bez-pieczeństwa chemicznego na Ukra-inie, którego koordynatorem z ramieniaOBWE jest ICCSS• powołanie stałego forum wymianydoświadczeń w zakresie utylizacji nie-bezpiecznych chemikaliów i odpadówprzemysłowych z wykorzystaniem do-świadczeń ze stosowanymi w utyliza-cji materiałami wybuchowymi lub bro-nią chemiczną, z udziałem partne-rów z USA, Japonii, Niemiec, Rosji i Pol-ski• aktywne włącznie się polskich firm wewdrażanie w państwach rozwijającychsię programu „Lokalnej odpowiedzial-ności i świadomości w bezpieczeń-stwie chemicznym”• przeniesienie do Polski najlepszychpraktyk i doświadczeń w zakresie bez-pieczeństwa chemicznego i ekologicz-nego, w tym dotyczących bezpieczeń-stwa transportu, ochrony granic, cy-berbezpieczeństwa, ochrony środowi-ska, reagowania kryzysowego.

�

Najważniejsze sesje Kongresu odbyły się w nowoczesnej Sali Kongresowej Targów Kielce

Uroczyste otwarcie Kongresu CHEMSS 2016 i targów CHEM-SAFETY-EXPO

Stoisko ICCSS na targach CHEM-SAFETY-EXPO


RYNEK INWESTYCJI 97Zakończony sukcesem

CHEMSS2016 wspiera po-zytywny obraz Polski za gra-nicą, co przyciąga inwesto-rów i partnerów na nasz ry-nek. CHEMSS2016 wskazałi otworzył nowe możliwościoraz innowacyjne i proek-sportowe kierunki rozwojupolskiej gospodarki i współ-pracy technicznej i handlo-wej na rynkach azjatyckich,afrykańskich i amerykań-skich. Sukces CHEMSS2016potwierdził, że w ramachwspółpracy krajowej i mię-dzynarodowej z udziałempartnerów z agend rządo-wych, przemysłu, naukii społeczeństwa obywatel-skiego kreujemy nowyprodukt „made in Poland”– globalne bezpieczeństwochemiczne.

W ramach rozwoju pol-skiej specjalizacji w bez-pieczeństwie chemicznymnależy aktywnie kreowaćprzyjazne otoczenie bez-pieczeństwa chemicznegoi ekologicznego w działal-ności przemysłowej, w tymdla górnictwa węglowegoi energetyki, w trójkącie za-leżności: społeczeństwo–gospodarka–ochrona śro-dowiska. Wymaga to promocji podej-ścia, zgodnie z którym zwiększanienorm w zakresie bezpieczeństwai ochrony środowiska jest ściśle zwią-zane z możliwościami sprostania im,bez narażania podstawowych interesówprzemysłu i interesu społecznego.

Międzynarodowe Centrum Bezpie-czeństwa Chemicznego we współpra-cy z partnerami międzynarodowymi,

zwłaszcza z USA, wdraża zintegrowa-ne podejście do bezpieczeństwa che-micznego i ekologicznego, łącząc po-tencjał w ramach trzech sektorów: pry-watnego, publicznego i obywatelskie-go, co poszerzy sfery odpowiedzialno-ści za stan bezpieczeństwa środowiska.Wspólnie wdrażamy nowatorskie roz-wiązania w zakresie bezpieczeństwachemicznego w kraju, na poziomie

regionalnym i globalnym.ICCSS rozwija polską spe-cjalizację w świecie w bez-pieczeństwie chemicznympoprzez aktywną realizacjęswojej misji, która obejmujetrzy główne obszary: pro-mocję i włączanie polskichprzedsiębiorstw w globalnyrynek bezpieczeństwa che-micznego i rozwój part-nerstw międzynarodowych;przenoszenie do Polski naj-lepszych praktyk i do-świadczeń w zakresie bez-pieczeństwa chemicznegooraz ekologicznego, zwłasz-cza w zakresie cyberbez-pieczeństwa i ochrony śro-dowiska; tworzenie przyja-znego otoczenia bezpie-czeństwa chemicznegoi ekologicznego dla dzia-łalności polskiego przemy-słu, zwłaszcza górnictwawęglowego i energetyki, któ-ry jest przedmiotem rosną-cej liczby uregulowań unij-nych w zakresie ochronyśrodowiska.

Rozwój polskiej specja-lizacji będzie rozwijać polskipotencjał innowacyjnościi kreatywności w bezpie-czeństwie chemicznymi ekologicznym. Zwiększy

udział polskiego potencjału produkcyj-nego i badawczo-rozwojowego prze-mysłu chemicznego i przedsiębiorstwzajmujących się ochroną przed zagro-żeniami chemicznymi i bezpieczeń-stwem środowiska naturalnego w sys-temie międzynarodowej architekturygospodarczej. Sprzyjać będzie rozwo-jowi konkurencyjności polskiej gospo-darki. �

Building Poland’s leadership in global efforts in chemical safety and security

The Global Chemical Safety and Security Summit CHEMSS2016 (www.chemss2016.org) accompanied by the International Chemical Safety and Security Fair took placein Kielce on 18–20 April 2016. The Summit organized by the International Centre for Chemical Safety and Security ICCSS in Warsaw (www.iccss.eu) and Kielce TradeFairs gathered over 400 participants from 47 (mainly developing) countries. The largest delegations at CHEMSS2016 were from China, the USA, Ukraine and Poland. The Summit got the participants acquainted with the best practices, capacity building and programs enhancing chemical safety and security. The agreements achievedduring CHEMSS2016 built a broad environment for the development of chemical and ecological safety and security on the local, national, regional and global level.The Summit Declaration on the development of international cooperation to increase chemical safety and security links process safety with measures against misuse ofchemicals and environmental protection. During the African Forum participants declared that chemical safety and security is an important element in the economic growthof security in each country and in the region as a whole and expressed readiness to implement legal and organizational measures to increase the security in economicactivities. The China Dialogue on Polish-Chinese Cooperation in Chemical and Ecological Safety and Security produced a Joint Communiqué on ExpandingCooperation between the ICCSS and China Petroleum and Chemical Industry Federation (CPCIF). It was agreed that the ICCSS-coordinated ‘Local Awareness andResponsibility’ program will be implemented in China. During the Ukrainian Forum a proposal was made for Ukraine-Polish partnership in the development of volunteerfire departments in Ukraine.CHEMSS2016 developed in practice leadership of Poland and the ICCSS in global efforts to enhance chemical safety and security. The Global Chemical Safety andSecurity Summit will be organized every year.

Międzynarodowe Centrum Bezpie-czeństwa Chemicznego we współ-pracy z partnerami międzynarodo-wymi, zwłaszcza z USA, wdraża zin-tegrowane podejście do bezpieczeń-stwa chemicznego i ekologicznego,łącząc potencjał w ramach trzechsektorów: prywatnego, publicznego i obywatelskiego, co poszerzy sferyodpowiedzialności za stan bezpie-czeństwa środowiska.

Prezentacja multimedialna jednej z licznych sesji Kongresu

Inicjatorami kongresu oraz targówsą Targi Kielce oraz Międzynaro-dowe Centrum Bezpieczeństwa

Chemicznego (ICCSS). W wydarzeniuuczestniczyły delegacje m.in. z USA,Chin, Egiptu, Ukrainy, Kenii, ArabiiSaudyjskiej, Iranu, Korei Południo-wej, Norwegii i RPA. – Udało się zgro-madzić w Kielcach kompetentne, wy-soko postawione w poszczególnychpaństwach grono ludzi. Oczywiście tomoże być szansa dla polskich produ-

centów, dlatego że oprócz konferen-cji mamy tu prezentacje przemysłu,który właśnie w branży chemicznejprzedstawia imponujące osiągnięcia.To zrozumiałe, że przedstawicieletych wszystkich krajów wrócą do sie-bie i będą mówili, co w Polsce zoba-czyli, usłyszeli, dotknęli i jakie sąszanse na współpracę z Polską – pod-sumował kongres i targi wicemini-ster infrastruktury i budownictwa JerzySzmit.

W targach CHEM-SAFETY-EXPOwzięło udział blisko 50 firm z Polski, Nie-miec, Chin, Japonii i Stanów Zjedno-czonych. Wystawcy bardzo dobrze oce-nili debiutujące w polskim kalendarzutargów wydarzenie.

Kongres zakończony między-narodową deklaracją

Podczas CHEMSS odbywały się se-sje poświęcone innowacyjnym rozwią-zaniom w zakresie utylizacji chemika-

Pierwszy krok w stronę bezpieczeństwa chemicznegoBlisko 400 przedstawicieli nauki, przemysłu i spraw międzynarodowych z 47 krajówświata wzięło udział w Światowym Kongresie Bezpieczeństwa Chemicznego CHEMSS2016, który odbył się w Targach Kielce wraz z Międzynarodowymi Targami Bezpieczeń-stwa Chemicznego CHEM-SAFETY-EXPO. Wydarzenia te w głównej mierze poświę-cone były rozwiązaniom w zakresie dostaw surowców, produkcji, infrastruktury,transportu i stosowania środków chemicznych w różnych dziedzinach gospodarki.

Targom CHEM-SAFETY-EXPO towarzyszyły widowiskowe pokazy dynamiczne


RYNEK INWESTYCJI98

liów, odpowiedzialnemu rolnictwu i bez-piecznym nawozom, cyberbezpie-czeństwu przemysłowych systemówsterowania, a także forum bezpieczeń-stwa Ukrainy i Afryki oraz dyskusjez udziałem przedstawicieli Kościoła natemat ostatniej encykliki papieża Fran-ciszka „Laudato Si”.

Kongres zakończył się przyjęciemdeklaracji CHEMSS 2016 określającejramy światowej współpracy w zakresiebezpieczeństwa chemicznego. Doku-

ment ten pokazuje zintegrowane po-dejście do bezpieczeństwa chemicz-nego, które obejmuje bezpieczeństwoprocesowe, bezpieczeństwo przed za-grożeniami nieuprawnionego użyciachemii w celach zabronionych orazbezpieczeństwo ekologiczne. Równieważnym elementem deklaracji jestwola współpracy krajów na poziomiedziałalności gospodarczej, ekologicz-nej i społecznej na rzecz bezpieczeń-stwa. �

Światowe bezpieczeństwo chemiczne to tematbardzo trudny i szeroki. Ważne jest to, że stworzy-liśmy odpowiednie warunki do podjęcia dialoguo wymiarze globalnym pomiędzy przedsiębiorca-mi a specjalistami w temacie bezpieczeństwachemicznego. Jest zbyt wcześnie, żeby mówićo efektach, perspektywa najbliższych miesięcy po-zwoli ocenić, czy branża jest gotowa na kolejny krok.Zawsze cieszy, gdy w Targach Kielce pojawia sięwielu znamienitych gości z całego świata. KongresCHEMSS oraz Targi CHEM-SAFETY-EXPO od-wiedziło blisko 400 przedstawicieli nauki, przemysłu

i spraw międzynarodowych z 47 krajów i to na pew-no jest sukcesem tego wydarzenia. Równie zada-walający jest fakt, że kongres zakończył się pod-pisaniem deklaracji CHEMSS 2016 określającejramy światowej współpracy w zakresie bezpie-czeństwa chemicznego.

dr Andrzej Mochońprezes zarządu, Targi Kielce

Nagrodzeni w czasie uroczystej gali CHEMSS 2016

Targi CHEM-SAFETY-EXPO gościły zwiedzających z odległych zakątków świata


RYNEK INWESTYCJI 99

Nagrody przyznane podczas targów CHEM-SAFETY-EXPO 2016

Medale Targów Kielce:

• Automatic Systems Engineering Sp. z o.o. (Gdańsk) – za Total Safety Commander

• DENIOS Sp. z o.o. (Michałowice) – za kompleksową i kompatybilną ofertę sprzętu BHP

• TOPSERW SJ (Zielonka) – za urządzenia awaryjne, myjki do oczu i twarzy z wylewką AXION

Osoby wyróżnione przez MiędzynarodoweCentrum Bezpieczeństwa Chemicznego:

w kategorii osobowość:• ambasador Bonnie Jenkins,

osobisty przedstawiciel prezydenta USA do spraw redukcji zagrożeń

w kategorii administracja publiczna: • Mieczysław Borowski,

prezes Urzędu Dozoru Technicznego

w kategorii przemysł: • Timothy J. Scott,

dyrektor do spraw bezpieczeństwa, DOW Chemical Company

w kategorii nauka:• prof. Maurizio Martelini,

sekretarz Generalny Landau Network-Centro Volta

w kategorii organizacja międzynarodowa:• ambasador Vaidotas Verba

w kategorii społeczeństwo obywatelskie:• Oleksandr Sadovskyi

z Ukraińskiej Unii Chemików

Wyróżnienia specjalne otrzymali:• ambasador Kalimi Mworia z Kenii• David Wulff z Departamentu

Bezpieczeństwa Krajowego USA• Hadi Farajvand z Iranu• dr Andrzej Mochoń,

prezes zarządu Targów Kielce


RYNEK INWESTYCJI100

Coraz to nowe czynniki były „od-krywane” jako przyczyniającesię do poprawy bezpieczeń-

stwa, np. lata 60. były nastawione bar-dziej na aspekty techniczne, w latach 70.zwrócono uwagę na niedoskonałośćczłowieka, czyli błąd, czynnik ludzki, lata80. to skupienie się na zarządzaniu,a lata 90. – na systemie zarządzaniabezpieczeństwem. Po roku 2000 ak-cent przesunął się na kulturę bezpie-czeństwa. Każde z poszczególnych po-dejść powstawało na bazie wcześniej-szych doświadczeń, a wszystkie razemskładają się na całokształt budowaniabezpieczeństwa w kontekście przeciw-działania poważnym awariom prze-mysłowym i ograniczania ich skutkóww zakładach przemysłowych w obec-nych czasach.

Wspólne ogniwo: człowiekKluczem do wszystkich elementów

wydaje się umiejętna komunikacjamiędzyludzka. Niezależnie czy rozpa-trujemy aspekty projektowe, technicz-ne czy organizacyjne, za każdym z nichukryty jest człowiek, a relacje międzynajwyższym kierownictwem (może tobyć właściciel, prezes, zarząd) a kie-rownikami średniego szczebla (nie-zależnie od tego, czy będą nazywanimenadżerami, dyrektorami czy kie-rownikami), pracownikami technicz-nymi a pracownikami administracyj-nymi, podwykonawcami (równieżw podziale na kierownictwo i pracow-ników) są niezwykle istotne i w więk-szości przypadków fundamentalne dladobrego funkcjonowania zakładu. Ko-munikacja pionowa („od góry do dołu”)w piramidzie organizacyjnej i komuni-kacja pozioma (w ramach poszcze-gólnych grup) stanowi bazę do prze-kazywania i promowania bezpieczeń-stwa w zakładzie.

Jednak niezależnie od tego, w jakisposób podejdziemy do zagadnieńbezpieczeństwa w samym zakładzie,warto pamiętać, że nie jest on wyrwa-ny z otoczenia. Oczywiście jest to sa-modzielny byt, ale umieszczony w okre-ślonym państwie, na konkretnym ob-szarze, w chcianym lub niechcianym są-siedztwie i jest zależny nie tylko od sie-bie, ale i od innych, a w przypadku wy-stąpienia poważnej awarii koniecznemoże być działanie nie tylko pracow-ników zakładu, lecz także osób i orga-nów z zewnątrz, zaś skutki takich zda-rzeń mogą dotknąć zarówno pracow-ników zakładu, jak i okoliczną społecz-ność. Patrząc z tej perspektywy, możnastwierdzić, że umiejętność współpracyna linii zakład–władza (państwowa,samorządowa itp.), a także zakład–społeczeństwo (społeczność, zaintere-

sowana społeczność itp.) odgrywa istot-ną rolę w postrzeganiu zakładu jakobezpiecznego lub stwarzającego za-grożenie. Nie bez znaczenia jest tak-że wzajemna relacja między władząa społeczeństwem, gdyż może onaw istotny sposób wpłynąć na wizerunekzakładu, promując go lub dyskredytu-jąc.

Komunikacja w relacji zakład–władza

Zakład, a dokładnie prowadzący za-kład, zgodnie z terminologią przyjętąw ustawie Prawo ochrony środowiskajest zobowiązany do wypełniania pra-wa ustanawianego przez władze unijne(dyrektywy, rozporządzania UE) i kra-jowe (ustawy, rozporządzenia). W trak-cie tworzenia prawa przez rządzącychkomunikacja na linii organ wydającydany akt prawny–zakład, np. podczaskonsultacji społecznych, może miećznaczenie dla końcowej formy wymo-gów prawnych. Sposób wypełnianiaobowiązków wynikających z przepi-sów i następnie komunikacja na linii or-gany kontrolno-nadzorcze–zakład rów-nież ma istotne znaczenie zarówno dlawładz właściwych (PSP, WIOŚ), jak i dlasamego zakładu. W odniesieniu do de-finiowania władz warto również wspo-mnieć o władzach lokalnych, samo-rządowych, a także – mniej formal-nych: mediach, uznawanych za czwar-tą władzę, a nawet ubezpieczycielach,którzy często poprzez wielkość składkiubezpieczeniowej mogą mieć wpływ naniektóre decyzje związane z bezpie-czeństwem w samym zakładzie.

Komunikacja zakład–społeczeństwo

Trzeci element trójkąta przedsta-wionego na rys. 2. to społeczeństwo.W Dyrektywie Seveso III zdefiniowanodwa pojęcia: społeczności i zaintere-

Komunikacja – klucz do bezpieczeństwa zakładuPatrząc z perspektywy czasu, można rzec, że podejście do bezpieczeństwa w kontekścieprzeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym i ograniczania ich skutków prze-było długą drogę.

Agnieszka Gajekkierownik, Pracownia Bezpieczeństwa Chemicznego,Zakład Zagrożeń Chemicznych,Pyłowych i Biologicznych CIOP-PIB

sowanej społeczności. Żadna z tych de-finicji nie została jednak transponowa-na do ustawy Prawo ochrony środowi-ska. Niezależnie od braku definicjispołeczności i zainteresowanej spo-łeczności prowadzący zakład du-żego ryzyka został na mocy art. 261ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiskazobligowany do dostarczenia informa-cji na temat środków bezpieczeństwai sposobu postępowania w przypad-ku wystąpienia awarii przemysłowych:

jednostkom organizacyjnym systemuoświaty i pomocy społecznej, podmio-tom leczniczym, obiektom określonymw wykazie zamieszczonym w we-wnętrznym planie operacyjno-ratowni-czym zakładu, innym podmiotom i in-stytucjom służącym społeczeństwu, któ-re mogą zostać dotknięte skutkamitych awarii, społeczeństwu oraz zakła-dom sąsiednim. W jego gestii pozosta-

je jednak sposób wypełnienia tego obo-wiązku.

Komunikacja władza–społeczeństwo

Zapisy Konwencji Europejskiej Ko-misji Gospodarczej ONZ, zwanej Kon-wencją z Aarhus, o dostępie do infor-macji, udziale społeczeństwa w podej-mowaniu decyzji oraz dostępie do spra-wiedliwości w sprawach dotyczą-cych środowiska zostały uwzględnione

w unijnej Dyrektywie Seveso III, co z ko-lei zostało przełożone do polskiegoprawodawstwa. Na poziomie Unii Eu-ropejskiej zostało zapisane w punkcie21. preambuły dyrektywy: „Zgodniez konwencją z Aarhus skuteczny udziałspołeczeństwa w podejmowaniu decy-zji jest konieczny, aby umożliwić zain-teresowanej społeczności wyrażanie,a decydentowi uwzględnianie opinii

i obaw, które mogą być istotne dla tychdecyzji, zwiększając w ten sposób od-powiedzialność w ramach procesu po-dejmowania decyzji i jego przejrzy-stość oraz przyczyniając się do zwięk-szenia świadomości publicznej w za-kresie środowiska oraz poparcia dlapodjętych decyzji”.

Zgodnie z zapisami w ustawie Pra-wo ochrony środowiska konieczność do-starczenia informacji do społeczeń-stwa została nałożona zarówno na wła-dze samorządowe gminy (wójta, bur-mistrza i prezydenta miasta), jak i nawładze właściwe (organy kontrolno--nadzorcze), tzn. komendantów woje-wódzkich PSP i WIOŚ. Warto wspo-mnieć również o zapewnieniu możli-wości udziału społeczeństwa w postę-powaniu, którego przedmiotem jestsporządzenie zewnętrznego planu ope-racyjno-ratowniczego przez komen-danta wojewódzkiego PSP (art. 265.ustawy Prawo ochrony środowiska).

PodsumowanieW artykule zostały pokrótce przed-

stawione tylko niektóre aspekty wza-jemnych relacji władza–zakład–społeczeństwo. Temat jest, oczywiście,dużo szerszy i wielowymiarowy. Nieza-leżnie od przytoczonych aktów praw-nych komunikacja pomiędzy władzami,zakładem i społeczeństwem nie po-winna opierać się tylko i wyłącznie nawypełnianiu wymagań prawnych. Towłaśnie sposób podejścia, czytania i ro-zumienia przepisów, a w wielu przy-padkach – chęć spełniania własnychstandardów definiują inną jakość wza-jemnych relacji. �


RYNEK INWESTYCJI 101

Rys. 1. Ogólny schemat piramidy organizacyjnej zakładu

Kluczem do wszystkich elementów wydaje sięumiejętna komunikacja międzyludzka. Niezależ-nie czy rozpatrujemy aspekty projektowe, tech-niczne czy organizacyjne, za każdym z nichukryty jest człowiek, a relacje między najwyż-szym kierownictwem a kierownikami średniegoszczebla, pracownikami technicznymi a pracow-nikami administracyjnymi, podwykonawcami sąniezwykle istotne i w większości przypadków fun-damentalne dla dobrego funkcjonowania za-kładu.

Rys. 2. Trójkąt wzajemnych relacji


RYNEK INWESTYCJI102

Zpunktu widzenia poprawnej eks-ploatacji przenośników taśmo-wych istotny z jest stan technicz-

ny krążników. Elementem konstrukcjikrążnika potencjalnie ulegającymuszkodzeniu w trakcie eksploatacji sąjego łożyska. Ich uszkodzenie wiąże sięze wzrostem temperatury krążnikaw trakcie pracy, a w końcowej fazie– z jego blokadą. Tarcie taśmy przeno-śnika o zablokowany krążnik powodu-

je dalszy wzrost jego temperatury orazuszkodzenie jego płaszcza. Ostre kra-wędzie płaszcza krążnika mogą po-wodować rozrywanie taśmy, a roz-grzana powierzchnia krążnika – zapa-lenie materiału transportowanego, ście-rów taśmy lub samej taśmy po zatrzy-maniu jej ruchu.

Wynika z tego, że głównym zada-niem systemu zabezpieczającego eks-ploatację przenośnika taśmowego jestdiagnostyka stanu technicznego łożyskkrążników. Z badań przeprowadzo-nych przez firmę Somar wynika, żejednym z pierwszych symptomów uszko-dzenia łożysk krążników jest wzrostdrgań, który przenosi się także na kon-strukcję wsporczą przenośnika. Po-twierdzeniem tego są doświadczeniapracowników służb utrzymania ruchuw zakładach eksploatujących przeno-śniki taśmowe: stan techniczny krążni-ków jest przez nich oceniany metodą„na słuch”, zgodnie z którą głównymkryterium kwalifikującym egzemplarzkrążnika do wymiany jest poziom ge-nerowanego hałasu. Bezpośredni po-miar poziomu hałasu jest techniczniemożliwy, ale niesie ze sobą trudnościzwiązane między innymi z eliminacjąszumów tła, precyzyjną identyfikacjąźródła czy też z utrzymaniem mikrofo-nów czujników w stanie sprawnościtechnicznej, szczególnie w atmosfe-

rach zapylonych. Dodatkowo systembezpieczeństwa oparty na poziomietych drgań ma przewagę nad syste-mami bazującymi na pomiarach tem-peratury, bo pozwala zapobiegać za-grożeniom pożarowym, eliminując nie-sprawne krążniki już we wczesnym sta-dium uszkodzenia. Selekcja niespraw-nych krążników wynika z obiektywnychkryteriów popartych pomiarami, a niez subiektywnej oceny obsługi.

Budowa systemuPrace nad systemem rozpoczęto

w firmie Somar w połowie 2014 roku. Ce-lem pierwszej fazy badań było po-twierdzenie poprawności koncepcji. Zapomocą specjalistycznej aparatury zba-dano drgania wybranych krążnikówprzenośnika taśmowego w warunkacheksploatacyjnych. Do badań wytypo-wano krążniki o różnym stanie tech-nicznym. Poza wstępnym potwierdze-niem słuszności koncepcji badanie po-zwoliło na ustalenie parametrów drgańkrążników, takich jak prędkości, przy-spieszenia, pasmo, co miało istotneznaczenie dla konstrukcji czujnikówdocelowych. Po tym kroku możliwe byłoustalenie podstawowych założeń pro-jektowych systemu: pomiarowych, eko-nomicznych i eksploatacyjnych:• system dokonuje diagnozy stanutechnicznego krążników przenośnika ta-

Bezprzewodowy system diagnostykitechnicznej i przeciwpożarowejprzenośników taśmowychPrzenośniki taśmowe znajdują powszechne zastosowanie w transporcie materiałów sypkich. Jednocześnie zagrożenia wynikające z ich eksploatacji stanowią istotny punkt w analizie ryzyka pracy instalacji. Niezwykle istotna jest więc dbałość o ich dobry stantechniczny. Rzutuje to zarówno na aspekt ekonomiczny eksploatacji (wyłączenie obiektuna czas usuwania usterki związane jest z wymiernymi stratami finansowymi), jak i naaspekt bezpieczeństwa (eksploatacja niesprawnego technicznie obiektu niesie ze sobąm.in. zagrożenia pożarowe, co ma szczególne znaczenie w strefach zagrożonych wybu-chem).

Krzysztof Szczyrbastarszy konstruktor elektronik

śmowego w oparciu o pomiar poziomudrgań,• system nadaje się do stosowania za-równo w nowo budowanych, jak i w ist-niejących systemach transportowych, • montaż systemu jest możliwie prosty, • system nie jest uciążliwy w eksplo-atacji, nie stwarza problemów w koin-

cydencji z istniejącymi instalacjami za-budowanymi w przenośnikach,• system może być eksploatowany w at-mosferach zagrożonych wybuchemgazu i/lub pyłu.

Posiłkując się zebraną wiedzą, przy-stąpiono do projektowania, a następniedo budowy systemu. Oparto go na bez-przewodowym, zasilanym bateryjnieczujniku drgań i temperatury typuWS-VT. Zaletą takiego podejścia jestprostota montażu, brak konieczności bu-dowy infrastruktury kablowej bezpo-średnio na przenośniku, co obniżakoszty instalacji i eliminuje problemy wy-nikające z jej utrzymywania w staniesprawności w warunkach eksploata-cyjnych. Dane z czujników odbieranesą przez sieć odbiorników radiowychITR-1 i przesyłane do bazy danych ser-wera systemu. Oprogramowanie ser-wera dokonuje analizy otrzymanychdanych, umożliwiając między innymiprezentację aktualnego stanu tech-nicznego poszczególnych krążnikóworaz danych historycznych, generowa-nie raportów, prognozowanie usterek.System przetwarza dane pomiarowe(zmierzony poziom drgań przez po-szczególne czujniki, temperaturę w miej-scu instalacji czujników) i diagnostycz-ne (stan naładowania baterii, poziom sy-gnału radiowego w odbiorniku).

System pilotażowyDzięki uprzejmości dyrekcji Elek-

trowni Jaworzno II firma Somar prze-prowadziła badania pilotażowe syste-mu. Spółka Tauron Wytwarzanie udo-stępniła na potrzeby badań jeden

z przenośników systemu nawęglaniaElektrowni Jaworzno II. Szkic instalacjipilotażowej systemu przedstawiono narysunku 1. W ramach pilotażu monito-rowaniem objęto dziesięć konstrukcjiwsporczych krążników, na których za-montowano czujniki WS-VT1. Dobórpunktów pomiarowych na trasie prze-

nośnika podyktowany był potrzebąsprawdzenia konstrukcji wsporczychpracujących w warunkach zróżnico-wanego stanu technicznego krążni-ków. Dwa czujniki zamontowano nakonstrukcji wsporczej krążników emi-tujących hałas wskazujący na ich czę-ściowe zużycie. Część czujników za-montowano w bezpośrednim sąsiedz-twie krążnika uszkodzonego w celubadania wpływu zwiększonej amplitu-dy drgań na sąsiednie konstrukcjewsporcze, a część – w grupie sąsiednichkonstrukcji mocujących oddalonych odhałasujących krążników. Jeden czujnikzamontowano w znacznym oddaleniuod pozostałych.

Na ścianie hali zamontowano od-biornik radiowy ITR-1, w miejscu gwa-rantującym odbiór danych ze wszystkichmonitorowanych konstrukcji wspor-czych. Odbiornik podłączono do kom-putera przemysłowego z zainstalowa-nym oprogramowaniem odpowie-dzialnym za odbiór danych przesyła-nych przez krążniki, prezentację aktu-alnej wartości danych (graficznie wpostaci wykresu słupkowego oraz tek-stowo w formie tabeli odświeżanej pokażdej odebranej ramce danych) orazrejestrację danych w plikach dysko-wych. Czujniki przesyłają dane dia-gnostyczne i pomiarowe. Do danych po-miarowych należą maksymalne i uśred-nione wartości drgań próbkowane w do-branym oknie pomiarowym oraz zmie-rzone wartości temperatury w miejscuzainstalowania czujników. Do danychdiagnostycznych należą: napięcie ba-terii czujnika oraz wskaźniki jakościodbioru sygnału radiowego.

Montaż i uruchomienie systemuprzeprowadzono w kwietniu 2015 roku.Wstępną analizę zarejestrowanych da-nych przeprowadzono już po piątymdniu eksploatacji systemu. Dolny wykresna rysunku 2. prezentuje 10-minutowyprzebieg pracy wszystkich zarejestro-wanych czujników. Można na nim za-uważyć, że zarejestrowane dane po-zwalają rozróżnić stan pracy przeno-śnika (praca–postój), poszczególneczujniki zrejestrowały średnio różnepoziomy drgań, zaś czujniki wytypo-wane do monitorowania krążnikówczęściowo zużytych (nr 1 i nr 7) wska-zują zgodnie z oczekiwaniami znacznie



Z badań przeprowadzonych przez firmę Somarwynika, że jednym z pierwszych symptomówuszkodzenia łożysk krążników jest wzrost drgań,który przenosi się także na konstrukcję wsporcząprzenośnika. Potwierdzeniem tego są doświad-czenia pracowników służb utrzymania ruchu w zakładach eksploatujących przenośniki taśmowe.

�Rys. 1 Szkic instalacji pilotażowej

wyższy poziom drgań niż pozostałeczujniki.

Górny wykres na rysunku 2. pre-zentuje porównanie wartości maksy-malnych przyspieszeń zarejestrowa-nych dla dwóch czujników rejestrują-cych wartości skrajne (czujnik nr 6 – naj-mniejsze i czujnik nr 7 – największe) pod-czas ruchu taśmy przenośnika. Zróżni-cowany poziom drgań świadczy o róż-nym stopniu zużycia łożysk tych krąż-ników.

Badania pilotażowe prowadzonoprzez okres 9 miesięcy. W tym czasie

dla 9 czujników nie zarejestrowanotendencji wzrostowych poziomu drgań.Oznacza to, że w okresie badań przyniewielkim stopniu efektywnej eksplo-atacji przenośnika (ok. 10 proc. do-stępnego czasu pracy) nie zauważo-no symptomu zużycia krążników. Wy-jątkiem był czujnik nr 8, gdzie – jak wi-dać na górnym wykresie rysunku 3.przedstawiającym wartości maksy-malne średnie drgań w całym okresiebadań – od pewnego momentu za-uważa się wzrostową tendencję po-ziomu drgań. Świadczy to o postępu-

jącym, zauważalnym zużywaniu się ło-żyska.

Zauważona tendencja przedsta-wiona na wykresach rys. 4. zaprezen-towana została w innym ujęciu. Porów-nano tu wartości średnie i maksymalnedrgań na każdym rysunku oddzielnie,zestawiając dane z kwietnia i września2015 roku. Wyraźnie widać tendencjęwzrostową wartości obu wielkości po-miarowych.

W ramach badań przeprowadzonopomiar wpływu skokowego wzrostutemperatury łożyska jednego z krążni-ków na wskazania czujnika temperatury.Po przyłożeniu źródła ciepła o mocyumożliwiającej uzyskanie prawie sko-kowego wzrostu temperatury z 23°C dook. 150°C po ok. 2,15 h uzyskano wzrosttemperatury o 2°C. Mierzony przezczujnik wzrost temperatury o 0,5°Cpozwala na uzyskanie informacji o sko-kowym wzroście temperatury pook. 40 min. Oznacza to, że wzrost tem-peratury łożyska krążnika z dużą zwło-ką przenosi się do punktu pomiarowego.Sygnał ten jest jednak bardzo dobrymmiernikiem zagrożenia pożarowego.

We wrześniu 2015 roku w 2 kon-strukcjach wsporczych wykazującychsię najniższym poziomem drgań wy-mieniono komplet krążników (3 szt.)na energooszczędne (produkcji firmySAG). Podczas konstrukcji tych krążni-ków zwrócono szczególną uwagę nadobór jakościowy materiałów i dokład-ność obróbki elementów składowych, cozaowocowało zwiększeniem ich trwa-łości, zmniejszeniem oporów toczenia,a w konsekwencji redukcją mocy nie-zbędnej do zasilania przenośnika wy-posażonego w tego typu krążniki. Po wy-mianie krążników w badanej instalacjiuzyskano 30-procentową redukcję po-ziomu drgań konstrukcji wsporczej.

Podsumowanie badań systemu pilotażowego

Prawie roczny okres prób i badańsystemu monitorowania krążników prze-nośnika taśmowego eksploatowanegow warunkach galerii nawęglania Elek-trowni Jaworzno II daje podstawę doprzeprowadzenia podsumowania uzy-skanych wyników. Zgodnie z wcze-śniejszymi przypuszczeniami pomiardrgań konstrukcji wsporczej przeno-śnika taśmowego rzeczywiście oddajestan techniczny krążników, czyli jestbardzo dobrym symptomem diagno-stycznym stanu technicznego. Zróżni-cowanie poziomu drgań na różnychkonstrukcjach wsporczych odpowiada



Rys. 2.

Rys 3.



stanowi technicznemu jej krążników.Skokowe pogorszenie się stanu tech-nicznego krążnika niezwłocznie znaj-duje odzwierciedlenie w poziomie mie-rzonych drgań. Idea bezprzewodowe-go przesyłania danych eliminuje połą-

czenia kablowe, co upraszcza i obniżakoszty prac montażowych i wdrożenio-wych. Budowa czujników pozwala namontaż systemu bez ingerencji w kon-strukcję przenośnika. Sposób roz-mieszczenia czujników gwarantuje bar-dzo prostą lokalizację uszkodzonychkrążników. Indywidualne stanowiskobadawcze zbudowane z elementówopracowanego systemu może być po-mocne do sprawdzania deklarowa-nych przez dostawców parametrówtechnicznych krążników przed ich za-kupem, jak również przydatne przy ba-

daniach odbiorczych krążników po ichkażdorazowej dostawie. Dodatkowypomiar temperatury konstrukcji wspor-czej pozwala w końcowej fazie uszko-dzenia krążnika na potwierdzenie zdia-gnozowanej przez czujnik drgań de-

gradacji krążnika i może stanowić do-datkowy stopień ochrony przeciwpo-żarowej.

Inne aplikacjeRezultaty badań prowadzonych nad

systemem monitorowania przenośni-ków taśmowych okazały się wartościo-we dla innych zastosowań. Drganiamechaniczne są uniwersalnym wskaź-nikiem diagnostycznym stanu tech-nicznego maszyn. Szybko okazało się,że idea stosowania sieci tanich, bez-przewodowych czujników drgań obję-

tych ciągłym monitoringiem znajdujeszerokie zainteresowanie personelusłużb utrzymania ruchu zakładów prze-mysłowych. Sieć takich czujników nad-zorująca kluczowe elementy dowolnejmaszyny pozwala określić jej aktualnystan techniczny, identyfikować źródłaawarii, a po pewnym okresie badańi doświadczeń prognozować stany awa-ryjne. Dzięki temu służby utrzymania ru-chu mogą z wyprzedzeniem reagowaćna zagrożenia, planując odpowiednieakcje serwisowe, a tym samym mini-malizować ekonomiczne skutki awarii.Ubocznym skutkiem użytkowania sys-temu jest poszerzenie wiedzy o nadzo-rowanych maszynach. Służby utrzy-mania ruchu otrzymują narzędzie po-zwalające na analizę każdego kolej-nego przypadku awarii. Po wystąpieniuusterki są w stanie prześledzić histo-ryczne poziomy drgań i temperaturkluczowych elementów maszyny. Po-zwala to w przyszłości odpowiedniointerpretować symptomy poprzedza-jące awarię i eliminować nieplanowa-ne przestoje procesów obsługiwanychprzez maszyny.

System bezprzewodowych czujni-ków drgań i temperatury znalazł swojezastosowanie w różnych gałęziachprzemysłu: energetycznym, górniczym,hutniczym, drzewnym. Można tu wy-mienić system monitorowania stacjinapędowych przenośnika taśmowegotestowanego obecnie w jednej z kopalń,system monitorowania stanu technicz-nego suwnicy pracującej w hucie staliczy system monitorowania stanu tech-nicznego systemu odpylania trocin za-kładu meblarskiego. W międzyczasie fir-ma Somar zintensyfikowała prace w za-kresie komercjalizacji systemu – przy-gotowano technologię produkcji seryj-nej czujnika, rozpoczęto proces jego cer-tyfikacji na zgodność z wymaganiamidyrektywy ATEX, dopracowano częśćodbiorczą systemu, opracowano nowąwersję oprogramowania. Twórcy sys-temu zadbali także o ochronę prawnąrozwiązania: na przedstawiony systemdo oceny stanu technicznego krążnikówprzenośników taśmowych zgłoszonodo Urzędu Patentowego wniosek (nrP.413699) o objęcie rozwiązania za-strzeżeniem patentowym.

Spółka Somar SA bardzo dziękuje dyrekcji Elek-trowni Jaworzno II za wyrażenie zgody na prze-

prowadzenie badan pilotażowych prototypu sys-temu oraz za duże zaangażowanie przez cały

okres prowadzenia prób.

System bezprzewodowych czujników drgań i temperatury znalazł swoje zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu: energetycznym,górniczym, hutniczym, drzewnym. Można tu wy-mienić system monitorowania stacji napędo-wych przenośnika taśmowego testowanegoobecnie w jednej z kopalń, system monitorowa-nia stanu technicznego suwnicy pracującej w hucie stali czy system monitorowania stanutechnicznego systemu odpylania trocin zakładumeblarskiego.

Rys. 4. Porównanie średnich wartości skutecznych drgań czujnika nr 9 z przykładowych cy-klów nawęglania z kwietnia i września 2015 roku


RYNEK INWESTYCJI106

Zgodnie z ostatnim raportemMcKinseya na temat Big Datazakłady przemysłowe generują

więcej danych niż jakiekolwiek inne źró-dło. Odpowiednia analiza tych danychdaje możliwość wdrożenia efektywnegoprogramu utrzymania technicznego ma-szyn, a w konsekwencji zwiększa zyskiz produkcji i minimalizuje koszty eks-ploatacyjne.

Predykcyjne utrzymanie ruchu – Pre-dictive Maintenance (PdM) – to naj-nowocześniejsze podejście do utrzy-mania technicznego maszyn, któreze względu na swoją ogromną efek-tywność zyskuje coraz więcej zwo-lenników. Podejście to powstało naskutek szybkiego rozwoju technik z ob-szaru analityki predyktywnej (mode-lowanie statystyczne, Machine Lear-ning, Data Mining itd.) oraz wzrostupowszechnie dostępnej mocy obli-czeniowej komputerów, które razemdają możliwość efektywnej analizy hi-storycznych i bieżących danych celemdokonania prognoz przyszłych, nie-znanych zdarzeń.

Utrzymanie ruchu planowane z wy-korzystaniem analityki predyktywnejsprowadza się do analizy historycz-nych danych serwisowo-eksploatacyj-nych, takich jak dane z sensorów, danena temat awarii i wykonanych napraw,dane opisujące parametry techniczneoraz proces eksploatacji maszyn, daneśrodowiskowe itp. Celem predykcyjne-go utrzymania ruchu jest wyszukaniew nich odpowiednich zależności, którewyjaśniają zjawiska powstawania awa-rii, a tym samym dają możliwość ichprzewidywania w przyszłości. Wyszu-kiwanie tych powiązań nazywamy pro-cesem uczenia się, zaś same zależno-ści – modelem predykcyjnym. Na pod-stawie aktualnych danych proceso-wych, przy użyciu odpowiednio skon-struowanego modelu predykcyjnego, ist-nieje możliwość estymacji prawdopo-dobieństwa awarii danej maszyny w wy-branym horyzoncie czasowym. Infor-macja taka może następnie zostać wy-korzystana do podejmowania opty-malnych decyzji serwisowo-eksploata-cyjnych.

RSIMS kluczem do budowaniaprzewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa

Zauważany w ostatnich latach postęp technologiczny w przemyśle to przede wszystkim efekt gwałtownego rozwoju technik komputerowych oraz ich wszechstronnych zastosowań. Następstwem tego postępu jest między innymi czwarta rewolucja przemysłowa (Industry 4.0) oraz pojawienie się takich pojęć, jak Internet rzeczy (The Internet of Things – IoT) czy Big Data. Geneza tych pojęć jestbezpośrednio związana z dynamicznym wzrostem ilości danych pozyskiwanych i gro-madzonych przez zakłady przemysłowe. Nawet niewielkie przedsiębiorstwa posiadająsetki urządzeń, które bez przerwy mierzą wartości procesowe oraz komunikują się mię-dzy sobą, generując ogromne ilości danych zawierających wartościowe informacje.

Mateusz Marzecprezes zarządu, Reliability Solutions Sp. z o.o.

Predictive Maintenance a Condition Monitoring

Klasyczne techniki monitorowaniastanu (takie jak wibrodiagnostyka, ana-liza gazów rozpuszczonych, emisjaakustyczna itp.) pozwalają wykryćuszkodzenie we wczesnym stadium,a tym samym uniknąć awarii maszyny.Ze względu na fakt, że proces ten macharakter przepowiadający, technikimonitorowania stanu utożsamiane sączęsto z analityką predyktywną – nicbardziej mylnego! Analityka predyk-tywna umożliwia analizę znacznie szer-szego zakresu danych, które mogąnieść pewne symptomy awarii, a tymsamym znacznie wcześniej wykryćawarie, a nawet je przewidzieć. Jeśli np.w danej maszynie dochodzi do czę-stych wibracji, skoków ciśnienia, wahańtemperatury czy przepływu mediów,mogą to być zjawiska przepowiadają-ce daną awarię lub będące jej bezpo-średnią przyczyną. Techniki monitoro-wania stanu umożliwiają jedynie pła-skie spojrzenie na dane (pod kątemprzekroczenia określonych wartości

progowych), a nie na ich wielopozio-mowe analizy (np. pod kątem często-tliwości skoków danych wartości, am-plitud, sekwencji, zależności itp.), coskutkuje zwyczajnym pominięciem tegotypu zjawisk. Taka wielopoziomowaanaliza danych z wykorzystaniem tech-nik analitycznych pozwala nie tylkoznacznie wcześniej przewidzieć awa-rie, lecz także rozpatrzyć te, które niemogły zostać wykryte z wykorzysta-niem klasycznych technik monitoro-wania stanu.

W przypadku maszyn, od którychwymagana jest bardzo wysoka goto-wość techniczna, czas wykrycia awariima bardzo duże znaczenie. Dysponu-jąc informacją o tym, że w ciągu kilku dniz dużym prawdopodobieństwem na-stąpi awaria, przedsiębiorstwa mogązaplanować produkcję oraz przygoto-wać się do naprawy i wykonania jejw momencie przestoju technologicz-nego maszyny, minimalizując stratyzwiązane z przestojem instalacji, wczasie gdy wymagana jest od niej peł-na gotowość zadaniowa.

Jak efektywnie wdrożyć strategię predykcyjnegoutrzymania ruchu?

Proces wdrożenia analityki predyk-tywnej w przedsiębiorstwie nie jest za-daniem trywialnym i wymaga dokład-nego zrozumienia warunków bizneso-wych oraz możliwości technicznychprzedsiębiorstwa. Rozpatrując pierwszyaspekt, bardzo duże znaczenie dla po-wodzenia całego przedsięwzięcia maprawidłowe skwantyfikowanie modelubiznesowego uwzględniającego pla-nowane do poniesienia nakłady finan-sowe związane z wdrożeniem analitykipredyktywnej versus planowaneoszczędności wynikające z transfor-macji podejścia do utrzymania ruchu.Drugim istotnym aspektem są możli-wości techniczne.

Proces budowy modeli predykcyj-nych polega na uczeniu algorytmówsztucznej inteligencji z wykorzystaniemdanych, które pośrednio mogą przed-stawiać zachodzące zjawiska oraz wy-stępujące w nich zależności. Aby na-uczyć algorytmy, niezbędne są więc



�

� dane eksploatacyjne, np. telemetrycz-ne (zmienne objaśniające), a także in-formacje, kiedy i w jakich okoliczno-ściach dochodziło do awarii (zmienneobjaśniane). Dlatego też jeśli przedsię-biorstwo nie dysponuje danymi lub nig-dy wcześniej nie dochodziło do awariibądź innych nieprawidłowych zacho-wań maszyny, to nie ma podstaw do na-uczenia algorytmów w procesie budo-wy modelu predykcyjnego. Pominięcietych dwóch aspektów w analizie przed-wdrożeniowej może skutkować nie-prawidłowym zidentyfikowaniem po-trzeb oraz możliwości przedsiębior-stwa, a w konsekwencji niepowodze-niem całego przedsięwzięcia.

Jak wybrać odpowiedni system analityczny?

Na rynku istnieje wiele systemówanalitycznych umożliwiających reali-zację strategii predyktywnego utrzy-mania ruchu, jednak wiele z nich nale-ży do systemów opartych na przesta-rzałej technologii. Większość jest wręczniedostosowana do potrzeb i możliwo-ści przedsiębiorców. Obecne systemy ITklasy Predictive Maintenance wymagająod swoich użytkowników przede wszyst-kim zaawansowanej wiedzy w zakresieuczenia maszynowego i eksploracjidanych. Jest to niezwykle istotne, gdyżbrak takiej wiedzy może skutkowaćnieefektywnie wykonaną analityką,a w konsekwencji może przynieść sku-tek odwrotny od zamierzonego. Oczy-wiście przedsiębiorcy zawsze mogąposiłkować się usługami analitycznymifirm wdrażających oprogramowanie,jednak trzeba mieć świadomość, że każ-da zmiana w procesie produkcyjnym lubw konstrukcji maszyny, a nawet poja-wienie się większej ilości danych, wy-musza potrzebę rekalibracji modelipredykcyjnych, co może skutkować po-wstaniem „finansowej studni bez dna”.

Innym istotnym aspektem, jaki nale-ży wziąć pod uwagę przy wyborze wła-ściwego narzędzia analitycznego, jestjego „silnik matematyczny”, stanowiącyrdzeń całego rozwiązania. Niestety zewzględu na dużą inercję korporacji pro-ces wdrażania nowych algorytmów jestbardzo czasochłonny i wymaga ogrom-nych nakładów finansowych. W związkuz tym wspomniane rozwiązania nie na-dążają za dynamicznym rozwojem tech-nik analitycznych, które rozwijają sięgłównie w środowisku akademickim.W tym kontekście wątpliwości budzirównież kwestia kosztów wdrożenia nie-których rozwiązań, które w efekcie mogą

nie dawać pozytywnego bilansu w opi-sanej wcześniej analizie biznesowej.

RSIMS – innowacja wśród systemów klasy PdM

Wychodząc naprzeciw oczekiwa-niom przedsiębiorców, Reliability Solu-tions we współpracy z naukowcamiz Akademii Górniczo-Hutniczej orazPolitechniki Warszawskiej opracowałorewolucyjny na skalę światową systemklasy PdM o nazwie RSIMS. To jedynyna świecie system tej klasy, który wy-korzystuje najnowocześniejsze osią-gnięcia naukowe z obszaru sztucznej in-teligencji – głębokie uczenie maszyno-we (Deep Learning). Metody głębokie-go uczenia gwarantują niespotykanedotąd możliwości predykcyjne, dzięki ichużyteczności w kontekście ekstrakcjicech dla problemów o tzw. głębokiej ar-chitekturze. Własności te zostały wyko-rzystane przez twórców systemu napotrzeby zagadnień związanych z pre-dykcyjnym utrzymaniem ruchu (patrzwykres sytemu RSIMS).

RSIMS został zaprojektowanyw taki sposób, aby użytkownik, który po-siada jedynie podstawową wiedzę w za-kresie analizy danych, mógł nie tylko wy-konywać pełnowartościową analitykę,lecz także utrzymać moc predykcyjnązbudowanych modeli w przypadkuzmian w procesie eksploatacyjnym ma-szyny. Udało się to osiągnąć przez wy-korzystanie szeregu algorytmów auto-matyzacji wyboru optymalnych para-metrów w procesie uczenia algoryt-mów i rekalibracji modeli analitycz-nych. Takie rozwiązanie pozwala zmi-nimalizować nakłady finansowe zwią-zane z wdrożeniem i utrzymaniem pre-dykcyjnego utrzymania ruchu.

Inną istotną cechą systemu RSIMSjest moduł dedykowany wykrywaniu

anomalii w funkcjonowaniu maszyn.Umożliwia on wdrożenie strategii pre-dykcyjnego utrzymania ruchu dla ma-szyn, które nie dysponują pokaźnymzbiorem danych historycznych, lubtych, w których nigdy nie dochodziło doawarii bądź nieprawidłowych zacho-wań. Rozwiązanie to polega na iden-tyfikacji wzorców występujących pod-czas prawidłowego działania maszy-ny, jak również bezzwłocznym infor-mowaniu o zachowaniu odbiegają-cym od normy. W ten sposób możliwejest zidentyfikowanie problemu w za-lążku.

System RSIMS posiada możliwośćłatwej integracji z powszechnie wyko-rzystywanymi w przedsiębiorstwach sys-temami klasy ERP, EAM, CMMS. Możebyć traktowany jako swego rodzaju„wtyczka”, która po wpięciu do tych sys-temów zapewnia im zaawansowanemożliwości analityczne, na przykład au-tomatycznie pobiera aktualne danewprowadzane przez użytkowników dosystemu CMMS, analizuje je, a następ-nie zwraca polecenia wykonania kontrolilub naprawy danej maszyny przez zmo-dyfikowanie harmonogramu prac służbutrzymania ruchu.

RSIMS to prosty i rewolucyjny sys-tem o mocnym „silniku matematycz-nym”, który sprosta wymaganiom za-równo zaawansowanych użytkowni-ków – posiadających wiedzę w zakre-sie uczenia maszynowego i eksploracjidanych, jak i tych, którzy posiadająpodstawowe informacje na ten temat.Uniwersalność systemu RSIMS – ła-twość wykonywania pełnowartościo-wej analityki bez wątpienia wyróżnia gona tle innych oprogramowań klasyPdM, a niskie koszty wdrożenia spra-wiają, że jest rozwiązaniem dostęp-nym dla każdego przedsiębiorcy. �


RYNEK INWESTYCJI108

RSIMS vs condition monitoring


RYNEK INWESTYCJI110

Jeszcze niedawno ukończenie stu-diów wyższych, a zwłaszcza uzy-skanie tytułu inżyniera, było niemal

jednoznaczne z pewnym zatrudnie-niem i stosunkowo wysokimi zarobka-mi, a także prestiżem społecznymi szansą na nieprzerwany rozwój na-ukowy. Ciągłe zmiany w przemyśle,postęp budownictwa energetycznegoi elektroenergetyki czy dążenie do dy-wersyfikacji i zapewnienia bezpie-czeństwa energetycznego w Polscei poza jej granicami generują ogromnezapotrzebowanie na absolwentówuczelni, których domeną są nauki tech-niczne.

Miękkie kompetencje – niezbędnik absolwenta

Jak się jednak okazuje, dynamicznyrozwój rynku pracy sprawia, iż wyma-gania wobec potencjalnych kandyda-tów rosną w ultraszybkim tempie. Nawetnajzdolniejsi absolwenci prestiżowychkierunków nieposiadający tzw. kom-petencji miękkich (soft skills) nie sązbyt atrakcyjni dla dzisiejszego praco-dawcy, który nade wszystko ceni sobieumiejętność zarządzania zespołemi szeroko pojętą komunikatywność.Świeżo upieczeni inżynierowie są jed-nak nastawieni głównie na pracę tech-niczną, a więc indywidualną, co jestw pełni zrozumiałe – do takiego trybudziałania przyzwyczaili się przez latastudiów. Jak więc pogodzić te dwiesprzeczności? Czy istnieje możliwośćosiągnięcia efektu synergii ze współ-pracy przemysłu i biznesu?

Wygląda na to, że światy te nie są ażtak odległe, jak by się mogło wydawać.Na wielu uczelniach wyższych prężniedziałają projekty (Soft Skills – Your KeyTo Success, Era Inżyniera) mające nacelu uświadomienie studentom, jakważne na liście kwalifikacji zawodowychsą kompetencje miękkie. Ponadto akcja„Dziewczyny na Politechniki!”, organi-zowana przez Fundację EdukacyjnąPerspektywy, pomogła uczelniom tech-nicznym wzbogacić się o 20 tys. stu-dentek – późniejszych „inżynierek”, któ-re z natury bardziej intuicyjnie prowa-dzą rozmowy i szybciej dostosowują siędo sytuacji, a co za tym idzie – przy-czyniają się do budowania dobrychrelacji w zespole. Właśnie z tego po-

wodu wiele firm, nawet w sektorzeprzemysłu ciężkiego, wspiera rozwój za-wodowy kobiet, które coraz częściej pra-cują na stanowiskach do niedawnazdominowanych przez mężczyzn.

Wrodzone kompetencje miękkie tojednak nie wszystko – części z nich trze-ba się wyuczyć, aby móc w pełni wy-korzystać swój potencjał. Mechanizmrównoważenia ich z poziomem wiedzymerytorycznej działa oczywiście w dwiestrony. Osoby związane ze światemekonomii i biznesu, które doskonale ro-zumieją, jak ważne są owe umiejętno-ści przy kształtowaniu własnego wize-runku czy przy rozmowie kwalifikacyjnejz potencjalnym pracodawcą, z powo-dzeniem odnajdą się również w takichsektorach, jak przemysł czy energetyka,które wbrew pozorom mają wiele do za-oferowania absolwentom uczelni eko-nomicznych. Po odpowiednim przygo-towaniu merytorycznym i nabyciu wy-maganego doświadczenia oraz zapo-znaniu się ze specyfiką branży z pew-nością doskonale sprawdzą się w dzia-łach związanych z marketingiem czy PR,stopniowo przyczyniając się do współ-tworzenia pożądanego przez obie stro-ny efektu synergicznego biznesu i prze-mysłu.

Odwieczny problem: finanseBrak umiejętności miękkich to nie je-

dyne zmartwienie przyszłych i obecnychinżynierów. Wśród nich znajduje sięwiele młodych, zdolnych, chętnych dodziałania osób, którym nie brak pomy-słów na nowe wynalazki i na sposobywprowadzenia innowacji, które znacz-nie usprawniłyby codzienne funkcjo-

Niezbędna synergia dla przemysłuRynek pracy nieustannie się zmienia – tak jak sytuacja go-spodarcza Polski. W obliczu nowych wyzwań wzrasta zapo-trzebowanie na pracowników o zróżnicowanychkwalifikacjach. Absolwenci szkół technicznych nie zawszezdają sobie sprawę, jak skomplikowany i kosztowny bywaproces wdrażania ich wynalazków na rynek, a świeżo upieczonym ekonomistom częstobrakuje wiedzy merytorycznej o II sektorze gospodarki. Z pomocą przychodzi im pro-jekt EIOS: Energy, Industry & Oil Summit. Konferencja ta, już po raz czwarty organi-zowana w Szkole Głównej Handlowej, stara się udowodnić, że połączenie świataprzemysłu z biznesem jest możliwe, a w pewnych sytuacjach wręcz niezbędne.

Natalia Wojtaszuk


RYNEK INWESTYCJI 111nowanie i pracę wielu jednostek. Pro-blemem jest jednak finansowanie ichdziałalności przez uczelnie. Z tego po-wodu wielu z nich emigruje za granicę,szukając miejsc, w których mogliby sięrozwijać, nie martwiąc się o pozyski-wanie środków na tworzenie nowychprojektów, co w Polsce nierzadko bywadługim i skomplikowanym procesem.Owszem, są jednostki, którym udaje sięprzejść przez niego zwycięsko. Znako-mitym przykładem jest profesor Poli-techniki Warszawskiej Tomasz Ciach.W jego laboratorium powstały m.in.implant zęba samodzielnie dawkującylek, nowy cewnik, który redukuje ryzykozakażeń i jest bezbolesny w zastoso-waniu, oraz innowacyjne pokrycie pro-tezy serca. Obecnie jego zespół pracujenad nanocząsteczkami uwalniającymileki antynowotworowe. Niestety, środkina badania nad żadnym z tych wyna-lazków nie zostały pozyskane na tere-nie naszego kraju – większość z nich fi-nansuje Bruksela.

Polskim uczelniom wciąż brakujeśrodków na wyposażenie laboratoriów,a możliwości ich działania w biznesie sąograniczone. Problemem jest równieżopatentowywanie wynalazków. Profesorzałożył więc spółkę, która wykupiłaprawo do prawa patentowego, a terazzajmuje się pozyskiwaniem pieniędzy nabadania. Zdobycie patentu międzyna-rodowego, bez którego wdrażanie wy-nalazku nie byłoby możliwe, jest bardzokosztowne. W Polsce brakuje systemu,który w tym procesie łączyłby szkoływyższe i firmy. Daleko nam do systemówobowiązujących np. w USA, gdzie wła-śnie uczelnia finansuje wstępne bada-nia. Jeśli projekt uzyska patent świato-wy, wraz z wynalazcą poszukują firmy,której będą mogli przekazać licencję nawprowadzenie produktu na rynek. Wła-ścicielem wynalazku pozostaje więcuczelnia, której przekazywany jest pe-wien procent zysku. Ten prosty mecha-nizm zdaje się napędzać sam, torującdrogę kolejnym innowatorom. Kluczo-wym elementem jest tu jednak pierwszyetap badań, a dokładniej – finansowa-nie ich przez uczelnię.

Niedoścignione wzory wśród uczelni

Perspektywa przekazywania ogrom-nych środków na ciągłe badania wciążjeszcze jest bardzo odległa – niedości-gnionym wzorem pozostaje np. Wy-dział Inżynierii Chemicznej i Biotech-nologii Uniwersytetu Cambridge wrazz podległymi mu piętnastoma spin-

-outami. Są to przedsiębiorstwa zało-żone przez studentów lub absolwentówdanej uczelni, które pozostają związa-ne z nią osobowo i kapitałowo, dążąc dokomercjalizacji jej dóbr intelektualnych.Cambridge zachęca przedsiębiorcówzarówno do współpracy krótko-, jaki dłu-goterminowej, w ramach której tworząsię wielozadaniowe grupy badawcze, fi-nansowane bezpośrednio lub z udzia-łem środków publicznych. Przedsię-biorstwa te zdobywają najbardziej pre-stiżowe nagrody (np. Finance For TheFuture Award, Queen’s AnniversaryPrize czy Medical Futures InnovationAward), a ich produkty znajdują zasto-sowanie w medycynie na całym świecie.Np. przedsiębiorstwo bioinformatyczneDesktop Genetics Ltd całkiem niedaw-no pozyskało 375 tys. funtów z funduszyventure capital oraz 100 tys. funtówgrantu z programu Innovate UK.

Zdobycie środków takiego rzęduw Polsce jest praktycznie niemożliwe,

choć rodzimi studenci w żaden sposóbnie ustępują potencjałem intelektualnymswoim rówieśnikom z Wysp. Najlep-sza uczelnia techniczna w Polsce – Po-litechnika Warszawska od wielu latprowadzi badania o różnej tematyce.BIT – Badania, Innowacje, TechnologiePW to szereg projektów na światowympoziomie. Obejmują one również bran-żę energetyczną – najnowszej genera-cji łącza inżynierskie typu SMART, tran-zystory z półprzewodników pasmowychczy mechanoperowskity, które mająodmienić przyszłość energetyki spo-łecznej to tylko nieliczne wynalazki ze-społów badawczych działających przyPW. Spora część z nich jest wspieranagrantami i stypendiami, a także podle-ga pod finansowanie z unijnego projektuHoryzont 2020. Ile jednak z tych inno-wacyjnych rozwiązań zostanie bezpo-średnio wdrożonych na rynek, a ile bę-dzie musiało latami walczyć o uzyska-nie patentów międzynarodowych ze �

Obecna sytuacja geopolityczna naszego krajusprawia, że dyskusji na tematy związane z ener-getyką i przemysłem nie można dłużej odwlekać.Zachęcanie studentów do wybierania kierunkówścisłych i tworzenie nowych możliwości finanso-wania wyznacza właściwy kierunek. Aby jednakświaty ekonomii i przemysłu mogły spotkać siępośrodku, należy pójść o krok dalej – umożliwićim bezpośrednią wymianę informacji.

Targi Kariery w ramach konferencji EIOS: Energy, Industry & Oil Summit

� względu na ograniczone możliwościwspółpracy uczelni z partnerami biz-nesowymi?

W 2014 roku na terenie całego kra-ju uruchomiony został Rządowy Pro-gram Ministerstwa Rodziny, Pracy i Po-lityki Społecznej „Wsparcie w starcie”,realizowany przez Bank GospodarstwaKrajowego – jedyny państwowy bankw Polsce. Jego celem jest rozwój przed-siębiorczości i tworzenie nowych miejscpracy poprzez udzielanie nisko opro-centowanych pożyczek z przeznacze-niem na podjęcie działalności gospo-darczej. Świat pożyczek, sprawozdań fi-nansowych i niekiedy skomplikowanejpapierologii oraz kwestii prawnychmoże się okazać prawdziwą udręką dlawynalazców, których głównym celemi zadaniem jest jak najszybsze dotarciedo osób, które ich produktów mogą po-trzebować. W tym miejscu wkroczyć po-winni absolwenci szkół ekonomicznych,którzy oferując swoje usługi, sprawią, żewspółdziałanie biznesu i techniki przy-czyni się do osiągania przez obie tedziedziny efektów o dużo szerszymspektrum oddziaływania. A uzyskiwanietych efektów jest niesamowicie po-trzebne.

Przyszłościowe kierunkiAnaliza Międzynarodowej Agencji

Energetyki Odnawialnej wykazuje, iżwzrost udziału źródeł odnawialnychw światowych miksach energetycznychpozwoli na ogromne oszczędności dlagospodarki, umożliwiając znaczącezmniejszenie emisji dwutlenku węgla, couratuje około 4 miliony ludzkich ist-nień. Równie istotne jest zapewnieniePolsce bezpieczeństwa energetyczne-go. W obliczu odległej perspektywyuruchomienia sektora atomowego kra-jowa energetyka jeszcze przez długiczas będzie skazana na węgiel – uru-chomienie pierwszego bloku zaplano-wano dopiero na 2022 rok. Przedsię-wzięcie to wymagać będzie ogrom-nych nakładów finansowych i zapewni

tysiące miejsc pracy dla inżynierówwyspecjalizowanych w tej dziedzinie.Cieszy się ona sporym zainteresowa-niem – kierunki lub specjalności zwią-zane z energetyką jądrową na stu-diach I i II stopnia wprowadziły jużAkademia Górniczo-Hutnicza w Kra-kowie, Politechnika Warszawska, Uni-wersytet Warszawski i Politechnika Po-znańska. W formie studiów podyplo-mowych można ją zgłębiać na Poli-technice Warszawskiej i PolitechniceGdańskiej. Najczęściej jednak absol-wenci tego typu kierunków planują wy-jazd do Szwecji albo Francji, gdziebędą mogli pracować bezpośredniow przemyśle jądrowym, a nie tylko przyprojektach badawczych.

Jeśli chodzi o obszar gazu i ropy naf-towej, wciąż skazani jesteśmy na import,w którym dominującą pozycję zajmujeRosja. Konieczna jest rozbudowa in-frastruktury i rozszerzenie gamy możli-wości importowych z innych kierun-ków. Aby jednak stało się to możliwe, po-trzeba wielu strategicznie skutecznych

działań rynkowych. Polityka dywersyfi-kacji wzmocni pozycję negocjacyjną Pol-ski i pozwoli uzyskać ceny surowców,które będą stymulować jej rozwój go-spodarczy. Duży nacisk kładziony bę-dzie też na poprawę elastyczności sys-temów energetycznych oraz usuwaniebarier rynkowych stojących na drodzeodnawialnym źródłom energii. Nie bę-dzie to jednak możliwe bez ścisłejwspółpracy zaplecza naukowo-ba-dawczego i największych grup ener-getycznych. Ich połączone siły pozwo-lą Polsce stać się niezależnym, nowo-czesnym krajem i wzmocnić jej pozycjęna arenie międzynarodowej.

Ku spotkaniu ekonomii i przemysłu

Jak widać, dążenie do uzyskaniaefektu synergicznego jest nie tylko za-lecane, ale wręcz niezbędne. Obecnasytuacja geopolityczna naszego krajusprawia, że dyskusji na tematy związa-ne z energetyką i przemysłem nie moż-na dłużej odwlekać. Zachęcanie stu-


RYNEK INWESTYCJI112

Rozwijająca się w Polsce mała przedsiębior-czość, której początki sięgają prywatnych inicjatywz okresu komunizmu, zmuszona jest funkcjonowaćw warunkach prawdziwej ekonomii i rynku glo-balnego, a więc w wykreowanej przez siebie niszy

rynkowej. Przewagę na tym polu zapewnia przed-siębiorcom innowacyjność i opieranie się na wła-snym patencie, co w Stanach Zjednoczonych – ko-lebce kultury start-upowej – oznacza inwestowa-nie w pomysły akademickie, na bazie których po-wstają niewielkie spółki o rocznych obrotach prze-kraczających miliard dolarów. Aby założyć taką fir-mę technologiczną, potrzeba pomysłu i sporej dozyzawziętości, szczególnie w pozyskiwaniu kapitałuna start, co w Polsce jest wyjątkowo trudne ze wzglę-

du na pozostałości poprzedniego systemu – brakakumulacji kapitału w rękach prywatnych. Skru-pulatnie wykorzystują to zagraniczni inwestorzy, prze-nosząc spółki w „lepsze środowiska biznesowe”.Na szczęście sytuacja powoli się poprawia – pro-wadzenie małej firmy coraz częściej kojarzy sięz kreowaniem nowej, pozytywnej wartości. Mam na-dzieję, że młodym ludziom z pomysłem będzie ła-twiej zdobywać kapitał, aby wprowadzać te pomysływ życie.

prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz CiachPolitechnika Warszawska

Przestawiciele CEMS Clubu Warszawa i KN Inżynierii Chemicznej i Procesowej podczaskonferencji

dentów do wybierania kierunków ści-słych i tworzenie nowych możliwości fi-nansowania wyznacza właściwy kieru-nek. Aby jednak światy ekonomii i prze-mysłu mogły spotkać się pośrodku, na-leży pójść o krok dalej – umożliwić imbezpośrednią wymianę informacji.

To właśnie ta idea przyświecałatwórcom projektu, którego specyfikai kompleksowość sprawiają, iż wchodzion na poziom nieco wyższy niż współ-praca w obrębie uczelni. EIOS: Energy,Industry & Oil Summit – konferencja, któ-ra 5 kwietnia 2016 roku już po razczwarty odbyła się w Szkole GłównejHandlowej w Warszawie, to unikalnaplatforma wymiany wiedzy pomiędzypolskim przemysłem a największymiośrodkami akademickimi. Organiza-torem projektu jest CEMS Club War-szawa we współpracy z KorporacjąHandlu Zagranicznego, a jego głównymcelem – zainteresowanie studentów te-matyką nowych technologii i zmian za-chodzących w przemyśle. Tegorocznaedycja wprowadziła trzy ścieżki tema-tyczne – Investment, Consulting & Stra-tegy oraz Production, które bezpośred-nio korespondują z potrzebami rynku,rozszerzając tym samym zakres projektui podkreślając jego ekonomiczny aspekt.Całe wydarzenie to połączenie targówpracy, które jak co roku odbyły się w AuliSpadochronowej Szkoły Głównej Han-dlowej w Warszawie, warsztatów oraz– nowości w tej odsłonie – konkursówpod wspólną nazwą EIOS Challenges.Kulminacyjnym punktem programu byłpanel dyskusyjny, w ramach którego po-ruszone zostały bieżące problemy sek-tora przemysłowego.

Firmy, których domeną są tradycyj-ne gałęzie przemysłu, bardzo rzadkodecydują się na promocję swoich dzia-łań wśród studentów, którzy, nieświa-domi ogromnych możliwości, jakie ofe-ruje praca w określonych branżach, niewybierają związanych z nimi ścieżek ka-riery. Wszystkie cztery edycje Energy, Oil& Industry Summit pomogły obu stro-nom dostrzec, jak wiele tracą, nie de-cydując się na współpracę, i stworzyćjedyne w swoim rodzaju porozumieniez partnerami projektu. Do organizacji

wydarzenia włączyły się takie firmy,jak BP, Lotos, Philips, PKN Orlen, PKPCargo oraz XTB. Projekt otrzymał wspar-cie ze strony patronów merytorycznychoraz prasy. Został on objęty patronatemhonorowym przez prezydent miastastołecznego Warszawy, Polską IzbęPrzemysłu Chemicznego, Polską Or-ganizację Gazu Płynnego oraz Przed-stawicielstwo Komisji Europejskiej w Pol-sce. Przez cały czas trwania projektuCEMS Club Warszawa ściśle współ-pracuje z organizacjami działającymi naPolitechnice Warszawskiej.

Ideą organizatorów wydarzeniabyło przede wszystkim stworzenie moż-liwości spotkania najlepszych polskichstudentów i przedsiębiorców. W ra-mach podsumowania czwartej edycji

projektu śmiało można stwierdzić, żeświadomość społeczności akademic-kiej na temat przemysłu i jego połą-czenia z biznesem wciąż wzrasta i toobustronnie. Studenci uczelni tech-nicznych przywiązują większą wagę douzyskiwania kompetencji miękkich orazdo poznawania sposobów finansowa-nia ich projektów, a przyszli ekonomi-ści – do roli przemysłu, który przecieżjest ostoją polskiej gospodarki. Przy takznakomitych efektach EIOS: Energy, In-dustry & Oil Summit ma szansę już nie-długo stać się kluczowym komentato-rem bieżącej sytuacji energetyczno--przemysłowej, pozwalając wykorzy-stać ogromny potencjał, z którego jesz-cze do niedawna żadna ze stron niezdawała sobie sprawy. �



EIOS to projekt organizowany przez studentówwe współpracy z Korporacją Handlu Zagranicznego,natomiast jego tematyka w znaczący sposób wychodzipoza mury uczelni, poruszając tematy istotne dla ca-łego sektora z punktu widzenia biznesu oraz rozwo-ju nowych technologii kształtujących przyszłośćenergii. Niezmiernie się cieszę, że mogłam przyczy-nić się do sukcesu czwartej edycji EIOS Energy In-dustry & Oil Summit, którego nadrzędnym celem byłwzrost świadomości społeczności akademickiej natemat możliwości, jakie oferuje sektor energetyczno--przemysłowy, oraz wyzwań, jakie przed nim stojąw najbliższych latach. Bezsprzecznie udało nam sięto osiągnąć.

Eliza StankiewiczKoordynator IV edycji EIOS,CEMS Club Warszawa

Gratuluję organizatorom tak pomysłu, jak i kon-sekwencji w profesjonalnym przygotowaniu czwar-tej edycji Energy, Industry & Oil Summit. Wydarze-nie to jest bez wątpienia świetną platformą wymia-ny poglądów i doświadczeń, a możliwość spotkanianajlepszych polskich studentów i przedsiębiorców jestważna dla polskiej gospodarki. Podsumowując ko-lejną edycję tego wydarzenia, można śmiało powie-dzieć za Pablem Picasso, że „działanie jest podsta-wowym kluczem do każdego sukcesu”, a połącze-nie teorii z praktyką biznesową przy współudziale mło-dych kadr naszej gospodarki na pewno zaowocujew niedalekiej przyszłości.

Andrzej OlechowskiDyrektor, Polska OrganizacjaGazu Płynnego

Many newly-graduated engineers, though endowed with exceptional abilities, are not sought after by potential employers because of their lack of soft skills. The modernlabour market requires candidates who, if presented with the chance, will be able to take charge of a group of subordinates. Moreover, most of these gifted inventors arefaced with yet another obstacle: finding funds for their research. Meanwhile, economics students rarely see themselves working in the secondary sector after their gra-duation. However, in a world which is in desperate need of innovative energy policies, any kind of successful cooperation between business and industry has the po-tential to create a synergic effect. In order to enable those two domains to find common ground, members of CEMS Club Warsaw have created a unique project. Thefourth edition of EIOS: Energy, Industry and Oil Summit, which took place on the 5th April 2016 at the Warsaw School of Economics, once again proved that the exchangeof knowledge between students and industry giants can be nothing but profitable.


RYNEK INWESTYCJI114

Oswoje zdrowie powinniśmy za-dbać sami. Nie bójmy się po-nosić za nie odpowiedzialności.

Niestety większość ludzi nie wie, jakiedziałania należy podjąć, by zatroszczyćsię o zdrowie. Potrzebne są do tego od-powiedni zasób wiedzy oraz odrobinachęci i odwagi. To oczywiste, że pierw-sze kroki nie będą łatwe, ale kto znalepiej nasz organizm niż my sami?Z czasem nauczymy się rozpoznawaći interpretować sygnały, które nam wy-

syła. Hipokrates, który był ojcem me-dycyny, mawiał: „Mądry człowiek po-winien wiedzieć, że zdrowie jest jego naj-cenniejszą własnością i powinien uczyćsię, jak sam może leczyć swoje choro-by”. Większość ludzi utraciła instynkt sa-mozachowawczy, „lecząc się” sztucz-nymi substancjami produkowanymiprzez przemysł farmaceutyczny.

Szybki rozwój technologii i inżynie-rii medycznej w krajach wysoko uprze-mysłowionych nie powoduje równie

Wziąć zdrowie w swoje ręcePrzeważająca część społeczeństwa twierdzi, że największą wartością jest dla człowiekazdrowie. Towarzyszy temu przekonanie, że dbać o nie należy tylko wówczas, gdy pojawisię choroba. Tymczasem zarówno dla nas, jak i dla systemu ubezpieczeń zdrowotnych,korzystniejsza byłaby profilaktyka i dbanie o zdrowie, zanim pojawią się symptomy cho-robowe.

Kalina Gołębiewska

szybkiego wzrostu zdrowotności spo-łeczeństw tych państw. Zmniejsza sięogólna odporność na zachorowaniai zwiększa ilość schorzeń przewlekłychuważanych za cywilizacyjne, takich jakchoroby układu krążenia, miażdżyca,otyłość, choroby reumatyczne, scho-rzenia nowotworowe, alergie, cukrzycatypu 2. Ponadto część ludzi preferuje die-tę składającą się z produktów o wyso-kiej zawartości tłuszczów stałych, cukrui wysokokalorycznych mącznych pro-duktów skrobiowych (głównie wyrobówz białej mąki pszennej, ziemniaków).Tego typu model odżywiania prowadzido otyłości, która jest bezpośredniądrogą do nadciśnienia tętniczego, miaż-dżycy oraz cukrzycy typu 2. Nie bez zna-czenia jest również to, że w pogoni zaumykającym czasem i pieniędzmi ludziezapominają o potrzebach swojego cia-ła, które w pewnym momencie zaczynasię buntować. Językiem, którym prze-mawia, są ostrzegawcze symptomyzbliżającej się choroby – może to być bólgłowy, narastające zmęczenie, zabu-rzenia koncentracji uwagi czy kłopoty zesnem. Kiedy ktoś zlekceważy we-wnętrzne potrzeby organizmu, w końcuciało odmówi posłuszeństwa.

Chcąc ratować swój organizmprzed skutkami nieustannego stresu, po-śpiechu i spożywania substancji tok-sycznych zawartych w żywności, wodziei lekach, należy podjąć właściwe środ-ki profilaktyczno-lecznicze. I tak jedniz uporem zabiegają o zdrowie, odwie-dzając lekarzy, a inni je po prostu za-chowują, stosując zasady codziennejprofilaktyki prozdrowotnej. Natury nie dasię oszukać – człowiek ma organizm ty-powego ssaka i źle toleruje substancjechemiczne, którymi zostały zastąpionezioła i naturalne środki lecznicze sto-sowane w niedalekiej przeszłości. Naszczęście nasz organizm posiada skom-plikowany, wielostopniowy system sa-mooczyszczania, którego celem jestutrzymanie wszystkich funkcji narządówwewnętrznych ustroju w stanie stabilnejrównowagi, zwanej homeostazą. Do-piero gdy system ten staje się niewy-dolny, a samopoczucie pogarsza sięz dnia na dzień, zaniepokojeni tym fak-tem ludzie zaczynają się zastanawiać,co jest tego przyczyną. Droga do osią-gnięcia homeostazy nie jest łatwa, wy-maga od nas poświęcenia i cierpliwo-ści – zastosowanie lub powrót do pra-widłowych zasad odżywiania się pro-duktami spożywczymi pochodzenia na-turalnego, picie odpowiedniej ilości do-brej jakościowo wody, przeznaczenie

odpowiedniej ilości czasu na rekre-ację ruchową, wypoczynek i sen zwykleskutkuje ustąpieniem symptomów two-rzącej się choroby.

Z pomocą w powrocie do dobregozdrowia lub utrzymania go przychodzącoraz bardziej popularne biobazary, tar-gi z żywnością i ziołami. Przyjrzyjmysię ziołom, które mogą być pomocnew stopniowym, naturalnym zwalczaniuchorób cywilizacyjnych dotyczącychczęści kadry zarządzającej, managerów(ze względu na siedzący tryb życia),oraz ziołom, które mogą wspomóc wy-dajność tych grup. Zacznijmy od ziół re-dukujących stres, który towarzyszy namw wielu sytuacjach. Czasami działa onmobilizująco, ale innym razem możemieć zły wpływ na nasze zdrowie. Zio-ła niwelują napięcie łagodnie, ale sku-tecznie – pod warunkiem że zażywa sięje regularnie. Większość z nich możnastosować w różnej postaci – inhalacji,herbatek, olejków, naparów. Jednymz najpopularniejszych ziół odstresowu-jących jest kozłek lekarski (waleriana),który swoje łagodnie uspokajające dzia-łanie zawdzięcza obecności walepo-triatów występujących w korzeniu ro-śliny. Obniżają one aktywność ośrod-kowego układu nerwowego, a w efek-cie powodują zmniejszenie napięcia



Kozłek

„Najlepszymi leka-rzami są natura, czas i cierpliwość”

(B. Franklin)�

Melisa

� i uczucia niepokoju, wywołują stan od-prężenia. Dzięki temu poprawia się teżjakość snu – sen przychodzi szybciej,jest głęboki i spokojny. Największą sku-teczność w przypadku kozłka wykazu-ją wyciągi przygotowane na bazie al-koholu (nalewka – po 2 łyżki korzeniai kłączy kozłka posiekaj i wsyp do butelkiz ciemnego szkła; zalej 1/4 l spirytusui odstaw na 7 dni, następnie przecedź;pij przez 3 dni, 3 razy dziennie po 10 kro-pli; zrób 2 tygodnie przerwy). Niecosłabiej działają napary.

Kolejnym popularnym zielem anty-stresowym jest melisa lekarska, zawie-rająca między innymi olejki eteryczne,karoten i witaminę C. Stosuje się ją przytrudnościach z zasypianiem, wyczer-paniu nerwowym oraz biegunkach i bó-lach przewodu pokarmowego na tle ner-wowym. Można ją mieszać z ziołamio zbliżonym działaniu: kozłkiem, zielemdziurawca czy kwiatami rumianku. Naj-popularniejsza jest herbata z melisy, któ-rą możemy popijać w ciągu dnia, aleciekawym rozwiązaniem jest też zro-bienie olejku do masażu (przygotowa-nie: rozcieńczyć 5–10 kropli olejku z me-lisy w 20 ml olejku migdałowego lub z oli-wy; w czasie napięcia nerwowego lubdolegliwości klatki piersiowej używać domasowania ciała) lub inhalacji prze-ciwstresowej (składniki: 1 łyżeczka soli,5 kropli olejku eterycznego – mieszamydwa rodzaje spośród następującycholejków: lawendowy, różany, z rumian-ku, melisy, szałwi; sól i olejki umiesz-czamy w fiolce i szczelnie zamykamy;w okresie wzmożonego stresu otwiera-my i wąchamy).

Następstwem długotrwałego stresuczęsto bywa bezsenność, która dopadanas bez względu na płeć i wiek. W świe-cie pełnym stresów sen jest najlep-szym sposobem na regenerację sił, cojednak zrobić, gdy po ciężkim, pełnymemocji dniu nie nadchodzi? W tymprzypadku również z pomocą przyjdąnam zioła. Chmiel, a szczególnie jegoszyszki, ma działanie nasenne, ale tak-że przeciwzapalne, bakteriostatyczne,moczopędne. Z szyszek chmielowychmożemy zrobić kąpiel – 10 garści szy-szek chmielowych zalać 2 l wrzątku, za-parzać przez 15 minut. Napar odcedzići wlać do kąpieli. Po gorącej kąpieli na-leży natychmiast położyć się do ogrza-nego łóżka. Dobrym sposobem na wy-korzystanie chmielowych szyszek jestwykonanie chmielowego mleka na-sennego – 2 łyżki szyszek chmielowychzagrzać z 200 ml mleka, trzymać podprzykryciem 7 minut, a następnie od-

cedzić, posłodzić 1 łyżką stołową mio-du i wypić przed snem.

Skutkiem braku zrównoważonegotrybu życia jest też nadciśnienie tętnicze.Dolegliwość tę należy leczyć jak naj-wcześniej, aby zapobiec chorobomukładu krążenia. U większości pacjen-tów obserwuje się tzw. nadciśnieniesamoistne, spowodowane głównie pod-wyższonym poziomem cholesterolu, złądietą, paleniem papierosów, szybkimtempem i siedzącym trybem życia,przewlekłym narażeniem na stres.Szczególnie w łagodniejszych stadiachnadciśnienia tętniczego bardzo sku-teczna może być terapia ziołowa (nie-zależnie od leczenia konwencjonalne-go). Sprawdzony i polecany pod tymwzględem jest głóg. Przetwory z kwia-tostanów głogu tonizują i zwiększają siłęskurczów serca, zmniejszają ich czę-stotliwość, rozszerzają naczynia wień-cowe (wyciągi alkoholowe – nalewkaz głogu –1 kg rozdrobnionych owocówzalewamy 3 l spirytusu, zamykamy z sło-ju i odstawiamy w ciepłe miejsce naok. miesiac; co jakiś czas wstrząsamysłojem, a po miesiącu dodajemy litr mio-

du i ponownie odstawiamy na mie-siąc. Dawkowanie: po 1 łyżeczce 2–3razy dziennie. Należy skonsultować z le-karzem), obniżają ciśnienie krwi,uszczelniają i wzmacniają naczyniakrwionośne, działają uspokajająco, roz-kurczowo i moczopędnie. Powodująustąpienie uczucia duszności i wzmo-żenie przepływu krwi. Owoce działająpodobnie, ale nieco słabiej.

Powyższe dolegliwości powodująproblemy z koncentracją i pamięcią. Lu-dzie od wieków próbują usprawniaćswoją pamięć i pragną zwiększyć wy-dajność umysłu. W tym celu nie wartofaszerować się chemią. Znacznie lep-szym rozwiązaniem będzie zastoso-wanie środków naturalnych. Najczęściejwykorzystywaną na świecie rośliną po-prawiającą pamięć jest miłorząb ja-poński (ginkgo biloba). Jest to jednaz najstarszych stosowanych w zielar-stwie roślin. Zawarte w wyciągach z niejflawonoidy i terpeny poprawiają prze-pływ krwi przez mózg, dzięki czemu donarządu dociera znacznie więcej tlenui glukozy. Wykazano również, że flawo-noidy działają stabilizująco na błonę ko-


RYNEK INWESTYCJI116

Chmiel


RYNEK INWESTYCJI 117mórkową neuronów, poprawiając przytym przepływ neuroprzekaźników nie-zbędnych do prawidłowego przebieguprocesów zapamiętywania. W celu uzy-skania efektów leczniczych miłorząb po-winno się stosować co najmniej przez3–6 miesięcy z okresowymi przerwami.Jedną z postaci, w jakich można przyj-mować miłorząb, jest napar (łyżkę roz-drobnionych liści zalać filiżanką wrząt-ku, odstawić pod przykryciem do na-ciągnięcia, następnie odcedzić; pićciepły napar 2 razy dziennie po filiżan-ce; można dosłodzić miodem).

Jak widać, zioła to nie tylko przy-prawy i napary, które stosujemy w kuch-ni. Okazuje się, że z tego, co mamy napółkach kuchennych i grządkach, przyodrobinie chęci i wiedzy można wy-czarować skuteczne preparaty, którewpłyną na stan naszego zdrowia i sa-mopoczucia. Zwykły spacer może byćokazją do skomponowania własnej zio-łowej apteczki. Jednak należy pamiętać,aby z ziół korzystać mądrze i ich sto-sowanie skonsultować z lekarzem bądźosobą profesjonalnie zajmująca sięziołami (coraz bardziej popularne sąspacery organizowane przez do-świadczonych zielarzy, podczas któ-rych możemy poznać właściwości po-szczególnych ziół). Jak pisał Artur Scho-penhauer, 9/10 naszego życia polega nazdrowiu, więc dbajmy o nie.

Źródła:Biruta Markuza „Przyprawy z całego świata”

Andrzej Janus „Postaw na zdrowie”Paul Pitchford „Odżywianie dla zdrowia”

Jerzy Zięba „Ukryte terapie. Czego lekarz Ci nie powie”

Johannes Hinrich von Borstel „Historia wewnętrzna. Serce“

www.deon.plwww.panacea.pl

www.poradnikzielarski.plwww.pomorska.pl

www.polki.plwww.poradnikzdrowie.pl

www.leki.wieszjak.polki.plwww.portal.abczdrowie.pl

www.zielarka.waw.plwww.medico.seomex.pl

www.wiecejnizzdroweodzywianie.plwww.nazdrowie.pl

Work stress, family demands, skimpy sleep schedules' everyday stresses can give us all diseases of civilization symptoms. Herbal medicine uses plants or mixtures ofplant extracts to treat illness and promote health. Traditional herbal medicines are naturally occurring, plant-derived substances with minimal or no industrial processingthat have been used to treat illness within local or regional healing practices. It aims to restore your body's ability to protect, regulate and heal itself. It is a whole bodyapproach, so it looks at your physical, mental and emotional well being. Herbal medicine has been used for centuries to treat many different health conditions. As withmost types of complementary or alternative therapy, people may use it to help themselves feel better or feel more in control of their situation. Herbal medicine is oftenpromoted as a natural way to help you relax and cope with anxiety, depression, allergies, weight problems and cancer, among others. Some common herbs and theiruses are presented in article.

Okazuje się, że z tego, co mamy na półkach kuchennych i grządkach, przy odrobinie chęci i wiedzy można wyczarować skuteczne prepa-raty, które wpłyną na stan naszego zdrowia i samopoczucia. Zwykły spacer może być okazjądo skomponowania własnej ziołowej apteczki.

Głóg

Miłorząb


RYNEK INWESTYCJI118

Kongres rozpoczął się od odczy-tania przez doradcę prezydentaRP Marka Dietla listu prezyden-

ta Andrzeja Dudy skierowanego douczestników. Prezydent podkreślił wagęgłosu przedstawicieli biznesu w czasie,kiedy Europa potrzebuje wielkiego wy-siłku, by utrzymać swoją cywilizacyjnąi gospodarczą pozycję w świecie. Zwró-cił też uwagę na wielkie znaczenie de-bat podczas European Executive Forumw świetle umocnienia polskiej konku-rencyjności i gospodarki opartej nawiedzy.

Debaty otworzyło przemówienie go-ścia specjalnego wydarzenia, ChrisaLowneya – pisarza, ekonomisty, byłegojezuity i dyrektora zarządzającego ban-ku J.P. Morgan. Amerykanin mówił o ce-chach koniecznych, by osiągnąć sukcesi o tym, że nie należy obawiać się po-rażek. Jako przykład podał koszykarzaKoba Bryanta – rekordzistę w liczbie nie-trafionych rzutów, mówiąc o nim: – Nig-dy nie byłby tym, kim jest, gdyby obawiałsię niecelnych rzutów.

Podczas pierwszego panelu dysku-syjnego: „European Economic Dre-

am?” prelegenci debatowali o przy-szłości gospodarczej Europy. Prezy-dent Aleksander Kwaśniewski ocenił, żeEuropa wkroczyła w okres chaosu, a nafali kryzysu ekonomicznego podważo-ne zostało zaufanie do kapitalizmu i po-lityków. Jak twierdzi, na tej sytuacji zy-skują skrajne, populistyczne ruchy przyj-mujące role obrońców starych, trady-cyjnych wartości. Innowacyjności i roz-wojowi Europy przeszkadza mental-ność. Prof. Witold Orłowski (AFiB Vistu-la) zwrócił uwagę na słabości europej-skiej gospodarki, mającej trudności

Eksperci od przyszłości EuropyZakończyła się czwarta edycja European Executive Forum, która w tym roku odbyła sięw Warszawie pod hasłem „Age of innovations”. Podczas 6 paneli dyskusyjnych wybitniprzedstawiciele biznesu i nauki z Polski i zza granicy debatowali nad kierunkiem roz-woju polskich przedsiębiorstw w dobie rewolucji technologicznej.

Laureaci European Leadership Awards


RYNEK INWESTYCJI 119w podejmowaniu decyzji, i brak praw-dziwie wspólnej gospodarki. – Gdyby ist-niała Unia Europejska – przez co rozu-miem wspólną gospodarkę, wspólnerozwiązywanie problemów – to wskaź-niki zadłużenia UE byłyby o niebo lep-sze niż w USA – powiedział. ProfesorSzkoły Biznesu IESE Paddy Miller po-stawił tezę, że Europa wkrótce stanie sięskansenem, podczas gdy reszta świa-ta posuwa się naprzód. Według niegow Europie brakuje przywódców zdol-nych do poświęceń w imię lepszej przy-szłości, takich jak Nelson Mandela.Przyszłość jest jego zdaniem w Azji, a niew Europie. W Europie brakuje demo-kracji, radykalne partie jak Syriza, FrontNarodowy, Podemos zyskują na zna-czeniu, Europę opanował chaos.

Juan de Porras Aguirre (Bank Za-chodni WBK) zadał pytanie, czy ko-nieczne jest dramatyczna zmiana eu-ropejskiej gospodarki. Jego zdaniem Eu-ropa nie da rady stworzyć Doliny Krze-mowej ani Google. Powinna się za to za-stanowić się, jak wykorzystać własny po-tencjał. Prof. Tomasz Szapiro (SGH)mówił o roli uczelni w gospodarce,w przeliczeniu na setki miliardów eurorocznie, podkreślając, że liczą się ludzie,a nie systemy, bo to ludzie tworzą sys-temy. Dynamika amerykańskiej gospo-darki wynika z przyciągania uczonych.Kolejnym punktem programu był wykładprof. Paddy’ego Millera, który wskazy-wał, jakie rozwiązania mogą okazać sięskuteczne we wdrażaniu innowacji i roz-wiązywaniu problemów w zarządzaniu,mi.in. na brak łączności (disconnect)między menedżerami najwyższegoszczebla, którzy mówią o innowacjach,a menedżerami niższego szczebla, któ-rzy innowacje mają wdrażać. Mówił, żerozwiązań nie zawsze warto szukaćw przyszłości, a zamiast tego lepiejwykorzystać to, co jest już dostępne.Choć koło zostało wynalezione tysiącelat temu, dopiero w 1972 roku wynale-ziono walizkę na kółkach. Według Mil-lera często rozwiązanie problemu leżyw innym podejściu, np. w sklepie BottleRocket w Nowym Jorku, gdzie butelkiwina ustawione są według okazji, do ja-kiej mają być użyte (wizyta szefa, pizza)zamiast kategoryzowania rocznikiem,szczepem winogron czy krajem po-chodzenia.

Debata „Digital revolution” skon-centrowała się wokół tego, jak rewolu-cja cyfrowa zmienia współczesny biz-nes. Agnieszka Hryniewicz-Bieniek(Google Polska) stwierdziła, że rozwójtechnologii jest wykładniczy, w kiesze-

niach mamy telefony o większej mocyobliczeniowej niż komputery NASA z lat60. Zaznaczyła, że trzeba się liczyćz tym, że technologia nie przestanie naszaskakiwać. Świat staje się coraz bar-dziej zdigitalizowany – liczba zapytańw Google jest większa za pośrednic-twem urządzeń mobilnych niż z desk-topów. Maciej Nuckowski (Xerox) mówił,że firmy z tradycyjnych branż muszą siędziś zmieniać niemal każdego dnia, bynadążyć za technologiami. – Trzebabrać pod uwagę opinie ludzi, którzyśmieją się z tego, co dziś robimy – po-wiedział. Tomasz Czechowicz, prezesMCI Capital, przypomniał o umiejętno-ściach i zdolnościach naszych rodaków.– Polacy potrafią robić świetne firmytechnologiczne, znam trzy osoby w wie-ku poniżej 40 lat, które mają firmy tech-nologiczne warte kilka mld dol. – mówił.

Zwrócił też uwagę na typowe błędy przyinwestycjach w firmy technologiczne.Pierwszy to kupowanie firmy, która póź-no wchodzi na rynek danej technologiiimitatora imitatorów. Drugi to dobórniewłaściwych ludzi, bo wymiana lide-ra w start-upie jest niezwykle trudna,a trzeci to niewystarczające do komer-cjalizacji i osiągnięcia masy krytycznejbiznesu finansowanie.

Jacek Socha, wiceprezes PwC w Pol-sce, powiedział, że rolę wspierającą dlastart-upów może odgrywać rynek ka-pitałowy, inicjatywy takie jak polskiNewConnect. Jednak obecnie nad pol-skim rynkiem kapitałowym ciąży ryzykopolityczne i szansa, że wśród topo-wych firm na warszawskiej giełdzieznajdą się firmy technologiczne, „polskiGoogle”, jest mała. Sylwia Bilska z PayUzwróciła uwagę, że w perspektywie

Profesor Szkoły Biznesu IESE Paddy Miller posta-wił tezę, że Europa wkrótce stanie się skanse-nem, podczas gdy reszta świata posuwa sięnaprzód. Według niego w Europie brakuje przy-wódców zdolnych do poświęceń w imię lepszejprzyszłości, takich jak Nelson Mandela. Przy-szłość jest jego zdaniem w Azji, a nie w Europie.W Europie brakuje demokracji, radykalne partiejak Syriza, Front Narodowy, Podemos zyskują naznaczeniu, Europę opanował chaos.

�

Gość specjalny European Executive Forum, Chris Lowney – ekonomista i pisarz, były jezuitai dyrektor zarządzający Banku J.P. Morgan

� 10–20 lat połowa współcześnie wyko-nywanych zawodów zniknie, bo stanąsię one niepotrzebne, a całą masę dzi-siejszych pracowników zastąpią ma-szyny. Na pytanie Wawrzyńca Smo-czyńskiego, dyrektora zarządzające-go Polityki Insight, co nas czeka,Agnieszka Hryniewicz-Bieniek odpo-wiedziała, że za 3 lata kolejne 3 mld lu-dzi dołączą do społeczności cyfrowej.– Myślmy globalnie o naszych konsu-mentach, dostosujmy się do cyfrowejrzeczywistości – apelowała. TomaszCzechowicz dowodził, że musimy do-gonić Czechy i Słowację. Maciej Nuc-kowski stwierdził, że dzięki technologiiniebawem ograniczymy kontakt z firmą,jak ma to miejsce w przypadku Uberalbo Google – załatwiamy coś, ale sięnie wiążemy. Sylwia Bilska postawiła nadigitalizację bankowości, a Jacek Sochana cyfryzację zmieniającą rzeczywi-stość.

Trzeci i ostatni panel pierwszegodnia był poświęcony etyce w biznesie.Prof. Bolesław Rok, dyrektor CentrumEtyki Biznesu i Innowacji SpołecznychALK, opisał trzy popularne podejścia doproblemu etyki w biznesie w Polsce.– Firmy zawsze będą szukać sposobówna optymalizację podatkową. To jest tyl-ko wieczna zabawa w kotka i myszkęi jest to normalne. Gdyby podatki byłyniskie albo gdyby było wiadomo, na cosą przeznaczane, to byśmy je płacili.Zmniejszanie należności podatkowychto korzystanie z możliwości, jakie dajeglobalna gospodarka. Piotr Mirosławz Lyreco podkreślił, że jeśli chodzi o ety-kę, firmy nie działają w próżni – są klien-ci, dostawcy, cały ekosystem. Wszyscyoczekują, by przedsiębiorcy działalietycznie. Arkadiusz Wójcik z SamsungElectronics wskazał, że kaganiec etycz-ny oznacza podwyższony koszt. To bru-talny, ale prawdziwy wniosek. Jako przy-kład działań etycznych podał zapobie-ganie zanieczyszczeniom środowiskai ograniczenie zużycia energii przez fir-mę Samsung, co oznacza koszt dla fir-my Samsung, bo musi potencjalniestawić czoła mniej etycznej konkuren-cji.

Na koniec pierwszego dnia forumodbyła się European LeadershipAwards Gala. W tym roku po raz pierw-szy w historii Forum zostały przyznaneprestiżowe statuetki European Leader-ship Awards, którymi uhonorowanonajlepsze przedsiębiorstwa, menedże-rów i liderów biznesu szczególnie za-angażowanych w rozwój gospodarczykraju, a przy tym przestrzegających

zasad etyki. W jury zasiedli: Igor Cha-lupec (Icentis), dr n. med. Dorota Hry-niewiecka-Firlej (Pfizer), Marek Micha-łowski (Budimex), prof. Witold Orłowski(Akademia Finansów i Biznesu Vistula),prof. dr hab. Piotr Płoszajski (SGH)oraz Beata Stelmach (GE). Kapituław tym składzie przyznała statuetki w sze-ściu kategoriach.

Statuetka w kategorii Top IndustryLeader trafiła do firmy Elavon za bogateportfolio najbardziej innowacyjnych

produktów na rynku, a odebrał ją RafałGołębiewski. Liderem innowacji zosta-ło Google Polska za wprowadzenieplatformy edukacyjnej, której zadaniemjest zwiększenie kompetencji cyfrowychpolskich przedsiębiorców. Nagroda wkategorii Global Success Leader trafi-ła do Karola Zarajczyka, prezesa za-rządu URSUS, który odebrał ją z rąkprof. Witolda Orłowskiego. PKN Orlenotrzymało statuetkę Charity Leader zadziałania charytatywne, którą wręczyłgość specjalny wydarzenia, prof. PatrickBarwise (London Business School). Ty-tuł CEO Visionary za wybitne sukcesy wzarządzaniu przedsiębiorstwem otrzy-mali ex aequo François Colombie, pre-zes Auchan Polska i Ukraina, oraz AlexRemez, prezes zarządu Xerox Polska.Ostatnią statuetkę – Visionary Entre-preneur jury przyznało Michałowi So-łowowowi, a odebrał ją członek zarzą-du Synthos Tomasz Piec.

Drugi dzień obraz poświęcony był te-matyce innowacji oraz temu, jak w do-bie postępującego rozwoju nowychtechnologii powinien postępować li-der. Debaty otworzyło wystąpienie prof.Patricka Barwise’a z London BusinessSchool, który skupił się na customermarketingu i przekonywał, że dobra fir-ma ciągle dokonuje ulepszeń, a jejpracownicy cenią silnych menadże-rów, którzy umieją słuchać. W marke-tingu, mówił Barwise, najtrudniejszejest wyśrodkowanie potrzeb firmy i po-


RYNEK INWESTYCJI120

Panel „Digital revolution”: Sylwia Bilska – Commercial Director PayU na Polskę i EuropęCentralną, Członek Zarządu PayU, Tomasz Czechowicz – Założyciel i Partner Zarządzający,MCI Capital, Agnieszka Hryniewicz-Bieniek – Country Director, Google Poland, Maciej Nuc-kowski – Dyrektor Działu Usług, Xerox Global Document Outsourcing, Jacek Socha – Wice-prezes, PwC w Polsce, moderator Wawrzyniec Smoczyński – Dyrektor Zarządzający PolitykiInsight

Beata Radomska – Prezes Executive Club



European Executive ForumThe fourth edition of ‘European Executive Forum’ is now over. This year the event took place in Warsaw and was entitled ‘Age of innovations’. During 6 discussion pa-nels outstanding representatives of business and science from Poland and abroad debated on the direction for Polish enterprises in the age of technological revolution.The partners of the event included such companies as Totalizator Sportowy, BMW, PayU, Synthos and Pfizer. For the first time, the prestigious ‘European Leadership Awards’were granted to honor the best enterprises, distinguished managers and business leaders who exhibit exceptional involvement in the economic development of thecountry and uphold ethical standards in their business activity.

trzeb konsumenta. Innowacja jest ni-czym bez klienta. – Focus on the basics,not the extras – apelował, bo konsu-menci rzadko kupują produkt ze wzglę-du na jego cechy wyjątkowe.

W panelu „Drive for innovation – to-wards a competitive Europe” prof. AdamCzyżewski, główny ekonomista PKNOrlen, mówił o potrzebie stworzenia po-lityki gospodarczej, która stworzy śro-dowisko dla innowacji. Polska musisama wymyślać marki, abyśmy mieli ro-dzimą firmę, która byłaby marką naro-dową, tak jak Nokia jest symbolem Fin-landii. Jean-André Barbosa (AREVA)stwierdził, że innowacje to nie tylkohi-tech, i zwrócił uwagę, że Europaw Global Innovation Index zajmuje do-piero trzecie miejsce, po USA i Azji. Z ko-lei Piotr Kasak (Oracle) zastanawiałsię, na ile pochodzenie danej firmy de-terminuje jej funkcjonowanie na ryn-kach. Tomasz Piec odwoływał się do do-świadczeń firmy Synthos, która jako jed-na z pierwszych zaczęła wprowadzaćChemical Innovations.

Po debacie przyszła kolej na pre-zentację „Smart Power Leadership”prof. Rafała Ohme, założyciela NEU-

ROHM oraz INEMO. Specjalista odemocji dowodził, że neuronauka jest nie-zwykle ważnym elementem w biznesie,bo dzięki niej wiemy co i jak mówić dokonsumenta, a także jak zrozumiećklienta i samego siebie. Według niegoCEO mieliby być Chief Emotions Offi-cers, bo władza nad emocjami innychto właśnie „smart power”. W drugim pa-nelu „Reshaping your business via in-novations” dyskusja skupiła się na przy-szłości przedsiębiorstw. Michał Skow-ronek (MasterCard Polska) przekony-wał, że podstawą jest nauczenie się ko-rzystania z olbrzymich baz danych,a Rafał Fedorowicz (T-Mobile Polska), żeinnowacją jest robienie tego, co kiedyśtylko lepiej. Zarówno François Colom-bie, jak i Andreas Klugescheid (BMW)podkreślali etyczną stronę wdrażania in-nowacji i to, że nie ma innowacji bez lu-dzi i wartości. Kongres zamknęła ostat-nia debata Leadership Mystique, pod-czas której grono prelegentów zasta-nawiało się, jak zdefiniować dobrego li-dera. Prof. Piotr Płoszajski, rektor SGH,utrzymywał, że liderem może być każ-dy – potrzebuje tylko zwolenników, zaśRafał Chwast (Nowy Styl Group) mówił

o roli liderów etapowych i uporządko-wanej organizacji. Dyskutanci zgodzilisię z Markiem Włodarczykiem (UR-SUS) i Przemysławem Kurczewskim(EmiTel) – dobry lider posiada nie-zbędną wiedzę i dba o swoich pra-cowników. �

Strategic Partner: Grupa PKN OrlenMain Partner: Pfizer, SynthosGold Partners: PayU, Totalizator SportowyPartners: Areva, Auchan, Bank Zachodni WBK,BMW, Elavon, EmiTel, Google, MasterCard, NowyStyl Group, Oracle, PwC, T-Mobile, Ursus, XeroxGala Partners: Erbud, EUCO, Lease Plan, Lyreco,PVAPartnerzy Społeczni: Stowarzyszenie Siemacha,Stowarzyszenie Wiosna, Stowarzyszenie SOSWioski Dziecięce w PolscePartnerzy Wspierający: Polityka Insight, IESE,INSEAD, Martis Consulting, Akademia Leona Koź-mińskiego, Szkoła Biznesu Politechniki Warszaw-skiej, Szkoła Główna HandlowaPatroni medialni: TVP INFO, „Dziennik GazetaPrawna”, Radio TOK FM, Emerging Europe, „Po-lish Market”, „Poland Today”, „Manager”, „Ma-dame”, „Law Business Quality”, „WarsawBusiness Journal”, „Obserwator Międzynaro-dowy”, Newseria, Newsrm.pl, „Gazeta Bankowa”

Panel „European Economic Dream?”: Aleksander Kwaśniewski – Prezydent Rzeczypospoli-tej Polskiej w latach 1995-2005, Paddy Miller – Profesor Szkoły Biznesu IESE, Barcelona,Prof. Witold Orłowski – Rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula, Doradca EkonomicznyPwC Polska, Juan de Porras Aguirre – Członek Zarządu Banku Zachodniego WBK S.A. nad-zorujący Pion Globalnej Bankowości Korporacyjnej, Prof. Tomasz Szapiro – Rektor SzkołyGłównej Handlowej

W tym roku po razpierwszy w historiiForum zostały przy-znane prestiżowe sta-tuetki EuropeanLeadership Awards,którymi uhonorowanonajlepsze przedsię-biorstwa oraz mene-dżerów i liderówbiznesu szczególniezaangażowanych w rozwój gospodarczykraju, a przy tym prze-strzegających zasadetyki.


RYNEK INWESTYCJI122

Raporty roczne spółek publicz-nych utożsamiane są z pracąsłużb finansowo-księgowych. Naj-

lepiej znanym elementem raportu rocz-nego jest sprawozdanie finansowe – do-

kument audytowany przez biegłego re-widenta, a więc dokładnie analizowa-ny, weryfikowany przez różne komórkiwewnątrz spółki, publikowany i zgła-szany do różnych organów i instytucji.

Najlepsze raporty roczne spółek publicznych

W tym roku Instytut Rachunkowości i Podatków ogłasza już 11. edycję konkursu „The Best Annual Report” – niekomercyj-nego przedsięwzięcia służącego bezpieczeństwu rynku kapitało-wego. Celem konkursu jest promowanie raportów rocznych onajwiększej wartości użytkowej dla akcjonariuszy i inwestorów. To najważniejsza grupa odbiorców raportów rocznych, którzyoczekują wiarygodnych i rzetelnych informacji, opublikowanychw możliwie najkrótszym terminie. Są one podstawą do rekomen-dacji dla analityków i doradców inwestycyjnych, a przy tym odgrywają istotną rolę w procesach decyzyjnych dla inwestorówinstytucjonalnych i indywidualnych.

Małgorzata Gulaprezes zarządu, Instytut Rachunkowości i Podatków

Sprawozdanie finansowe jest podsta-wowym dokumentem będącym punk-tem wyjścia dla wielu dalszych opra-cowań, ponieważ stanowi finansowy ob-raz spółki.

Należy jednak pamiętać, że podej-mując decyzje inwestycyjne, analitycyi inwestorzy oceniają „przeszłość”, czy-li sprawozdanie finansowe, ale kupują„przyszłość”, czyli informację zawartąw sprawozdaniu z działalności. Dlate-go warto zadbać o właściwą prezen-tację spółki, jej modelu biznesowego,charakterystykę branży, otoczenia mi-kro- i makroekonomicznego, prezen-tację strategii, krótko- i długookresowychplanów na przyszłość, analizę ryzykaoperacyjnego i finansowego, informa-cje nieekonomiczne etc., aby stanowi-ły one zrozumiałe uzupełnienie spra-wozdania finansowego.

Bardzo ważną rolę w przygotowaniutych informacji w przedsiębiorstwachodgrywają służby techniczno-inżynie-ryjne, ponieważ dotyczą one działal-ności operacyjnej. Bez nich nie może sięodbyć żadna wycena środków trwałych,bo to one są źródłem informacji o dłu-gości eksploatacji maszyn i urządzeń,złóż surowców mineralnych etc. Służbyte określają również wskaźniki pro-dukcji, znają otoczenie mikro- i makro-ekonomiczne prowadzonego biznesu,co jest bardzo ważnym elementem pre-zentowanej strategii rozwoju. Wszystkiepowyższe informacje są niezwykle istot-ne z punktu widzenia wyceny przed-siębiorstw będących spółkami pu-blicznymi. Wysoka wycena spółki tokorzyść dla niej samej, ale również dlawszystkich jej interesariuszy.

Właściwa współpraca służb finan-sowo-księgowych i techniczno-inżynie-ryjnych jest kluczowa w przygotowaniudobrego sprawozdania z działalności.Oprócz informacji finansowych w ra-

portowaniu spółek publicznych (szcze-gólnie przedsiębiorstw) coraz większeznaczenie mają informacje niefinanso-we związane z prowadzeniem odpo-wiedzialnego biznesu – z poszanowa-niem praw różnego rodzaju środowisk,grup interesów etc. Dlatego równolegledo raportowania finansowego rozwijasię raportowanie CSR. Świadomośćwagi tych informacji dla spółek pu-blicznych stanowi podstawę prawidło-wego i rzetelnego raportowania orazświadczy o dbałości o ich dobrą wyce-nę.

Dobrym wstępem do oceny jakościraportu rocznego jest udział w konkur-sie „The Best Annual Report”, organi-zowanym przez Instytut Rachunkowościi Podatków. Biorą w nim udział spółkiz rynku regulowanego, które sporzą-dzają skonsolidowane sprawozdania fi-

nansowe według MSSF/MSR, orazspółki z rynku alternatywnego, któresporządzają sprawozdania finansowewedług znowelizowanej Ustawy o ra-chunkowości lub MSSF/MSR. Zwycię-stwo w konkursie jest efektem pracy ze-społowej: zarządów, dyrektorów finan-sowych i operacyjnych, głównych księ-gowych, działów relacji inwestorskich,marketingu i reklamy, nadzorów wła-ścicielskich.

W konkursie nie ma przegranych.Sam udział w tym przedsięwzięciu sta-nowi bardzo czytelny sygnał, że zarządspółki chce prowadzić transparentnąpolitykę informacyjną, co jest jednąz największych wartości dodanych kon-kursu. Ponadto każda spółka biorącaudział w konkursie otrzymuje szczegó-łowy arkusz ocen z uwagami członkówkapituły, dzięki którym można z roku narok doskonalić raport roczny. Instytut Ra-chunkowości i Podatków chce w tensposób spełniać również funkcję edu-kacyjną. Dotychczasowa praktyka po-

kazuje, że jest wiele spółek, które za-stosowały się do uwag kapituły konkursui z niepunktowanych miejsc awansowałydo wyróżnień i nagród. Dodatkowymelementem edukacyjnym jest książka„Raport Roczny Spółki Publicznej”, wy-dana przez Instytut Rachunkowości i Po-datków, będąca praktycznym pod-ręcznikiem dla zespołów przygotowu-jących raporty roczne.

Od 8 lat mamy w konkursie nową ka-tegorię: najlepszy raport roczny w In-ternecie, a od roku – raport zintegro-wany. Nie wszystkie spółki rozumieją, żeInternet jest najszybszym źródłem in-formacji i na stronie internetowej emi-tenta powinien znajdować się raportroczny, użyteczny dla akcjonariuszy i in-westorów, zaprezentowany przystęp-nie z punktu widzenia możliwości, jakiedaje technologia informatyczna. Regu-lamin konkursu szczegółowo określa wa-runki dopuszczenia raportu rocznego doweryfikacji. Pierwsze kryterium selekcjito analiza opinii biegłego rewidenta z ba-dania sprawozdania finansowego. Na-stępnie każdy raport roczny jest oce-niany przez cztery zespoły, które oce-niają sprawozdanie zarządu z działal-ności, zastosowanie MSSF/MSR, war-tość użytkową oraz raport roczny w In-ternecie. Suma pracy tych zespołówmoże dać maksymalnie 100 punktów.

5 lat temu kapituła konkursu zde-cydowała o przyznaniu nagród spe-cjalnych „The Best of The Best” dlanajlepszego przedsiębiorstwa i ban-ku, które trzy razy zdobyły I nagrodęgłówną w konkursie. Prawo do tytułumodelowego raportu rocznego utrzy-mały firmy: KGHM Polska Miedź SA,PKN Orlen SA oraz mBank SA i PKOBank Polski SA, tworząc Klub The Bestof The Best. W roku bieżącym kolejnedwie spółki pretendują do tego miana.

Partnerem strategicznym konkursu„The Best Annual Report” jest GPWw Warszawie SA. Patronat honorowy ob-jęły: KNF, ZBP, SEG, a patronat wspie-rający – IDM, ZMiD, KIG, IZFiA. Patro-nami medialnymi są: Magazyn „RynekInwestycji”, dziennik „Rzeczpospolita”,„Gazeta Giełdy PARKIET”, miesięcznik„Rachunkowość”, „Miesięcznik Finan-sowy BANK”, PAP, „Stockwatch”, „Re-lacje Inwestorskie”, „Ale Bank”, „Capi-tal Trade Magazine”.

Zapraszamy wszystkie spółki z ryn-ku regulowanego i alternatywnego doudziału w kolejnej edycji konkursu – „TheBest Annual Report 2015”. Szczegółoweinformacje na stronie: www.irip.pl/ra-port_roczny. �



Regulamin konkursu szczegółowo określa wa-runki dopuszczenia raportu rocznego do weryfi-kacji. Pierwsze kryterium selekcji to analizaopinii biegłego rewidenta z badania sprawozda-nia finansowego. Następnie każdy raport rocznyjest oceniany przez cztery zespoły, które oceniająsprawozdanie zarządu z działalności, zastoso-wanie MSSF/MSR, wartość użytkową oraz raportroczny w Internecie.


RYNEK INWESTYCJI124

Dzisiaj ekonomiści, przedsiębior-cy i politycy zgodnym chóremmówią o konieczności większej

innowacyjności krajowych firm i po-trzebie zwiększenia zaawansowaniatechnologicznego krajowej produkcji.Dużo mówi się o innowacjach, a mądregłowy teoretyków wymyślają strategierozwoju firm, ale przecież najważniej-szym wyzwaniem jest zebrać kapitał fi-nansowy i ludzki, by taka przemianabyła możliwa. Mówimy tu w szczegól-ności o młodych firmach i ich właści-

cielach, którzy mają dopiero zawojowaćpolski i globalny rynek. Wyzwań stoją-cych przed polskim biznesem jest wie-le, ale chyba możemy śmiało postawićtezę, że to kapitały funduszy private equ-ity i venture capital są rozwiązaniem dlaciekawych projektów z obszaru no-wych technologii – mówiła prezes Exe-cutive Club Beata Radomska, otwiera-jąc konferencję. – To dzięki ich finan-sowaniu te projekty polskich przedsię-biorstw mogą przysłużyć się nie tylkoswoim branżom, lecz także całej polskiejgospodarce.

Cześć konferencyjną otworzył prof.Dariusz Rosati, który w swoim prze-

mówieniu podjął temat wyzwań stoją-cych przed Unią Europejską i strefąeuro, w szczególności w obliczu Brexitu,kryzysu uchodźców i konfliktu rosyjsko--ukraińskiego. Europoseł rozpocząłpytaniem: „Czy Unia Europejska jestw stanie rozkładu?”. Nie – brzmiała od-powiedź, mimo że, jak zaznaczył, kry-zysów jest wiele, choćby miniony kry-zys zadłużenia suwerennego niektó-rych państw strefy euro, przez którywielu komentatorów pesymistyczniespoglądało na przyszłość wspólnoty.Od tego czasu jednak Unia powołałado życia kilka nowych instytucji, któremają zapobiegać powtórzeniu się sce-

Diamenty Private Equity rozdaneZakończyła się konferencja „Investment Forum & Private Equity Awards Gala”. Po razsiódmy najwybitniejsi przedstawiciele sektora rynków inwestycyjnych debatowali nadprzyszłością branży, perspektywami ekspansji zagranicznej dla polskich firm i o tym, jakpowinna przebiegać efektywna współpraca banków, inwestorów i kancelarii.

Laureaci „Diamentów Private Equity”

Beata Radomska prezes, EXECUTIVE CLUB

nariusza, jaki miał miejsce np. w Gre-cji, powstał pakt stabilności wzrostu,gdzie zasady enforcement i sankcje zaniestosowanie się do reguł dyscyplinyfinansowej zostały radykalnie wzmoc-nione. Stworzono pakt fiskalny, przyjętyprzez większość państw członkow-skich UE, który nakłada dodatkowe za-bezpieczenie przed nieodpowiedzial-nym zadłużaniem się rządów narodo-wych. Mamy wreszcie cały pakiet no-wych regulacji związanych z budowa-ną Unią Bankową. – Z całą pewnościązwiększa się stabilność sektora ban-kowego w Europie – mówił Dariusz Ro-sati. Trzecią instytucją jest europejskimechanizm stabilizacyjny, który dys-ponuje sporą siłą rażenia, tj. ponad700 mld euro.

Kolejnym kryzysem był kryzysuchodźców, który kompletnie zasko-czył Europę. Oczywiście, na początkupaństwa starej Unii uległy naiwno-ro-mantycznej tendencji otwierania drzwipod wodzą kanclerz Merkel, teraz jed-nak następuje zdecydowany odwróti wreszcie Unia zaczyna adresować tenproblem tam, gdzie jest jego źródło, czy-li poza jej granicami. Profesor wspo-mniał także o reakcji Unii na konflikt ro-syjsko-ukraiński – pomimo dużej roz-bieżności interesów i niechęci UE dowspólnego działania na arenie mię-dzynarodowej udaje się utrzymać wspól-ny front wobec Rosji. Wygląda też na to,że sankcje zostaną w tym miesiącuprzedłużone o kolejne pół roku. Rosatiodniósł się także do ataków terrory-stycznych wewnątrz Unii. – To smutne,że trzeba tylu ofiar, by służby państwbardziej ze sobą współpracowały – po-wiedział.

– Jeżeli chodzi o Brexit, to nie wydajesię, by za Brytyjczykami poszły inne pań-stwa – mówił, a samo głosowanie uznałza ogromny błąd polityczny DavidaCamerona, który utracił kontrolę nadbiegiem wydarzeń, nie doceniając ste-reotypów o UE. – Kiedy Unia Europejskajest przyciśnięta do ściany, jest w staniesię zreformować – skonkludował euro-poseł. – Jedno, czego można być pew-nym to, że Unia nie będzie się rozsze-rzać. Wciąż jest bowiem w procesieprzetrawiania rozszerzenia, które na-stąpiło w 2004 roku. Dla krajów, które niewychodzą z Unii, powstaje pytanie,jaką przyjąć strategię w obliczu podziału– czy dołączyć do strefy euro, czy po-zostać poza i ryzykować pozostanie namarginesie. Z pewnością minie wiele latzanim Polska dołączy do strefy euro.Mimo tych wyzwań kraje UE będą po-

głębiać integrację, dlatego Polska po-winna dołączyć do strefy euro – mówił.

Plenarny panel dyskusyjny był po-święcony przedsiębiorcom, wyzwaniomi ryzykom związanym z ekspansją za-graniczną polskich spółek oraz możli-wościom inwestycyjnym rodzimych firm.– Tutaj, w Polsce, firmy skupiają się ra-czej na tym, by uniknąć bankructwa, niżna tym, by osiągnąć sukces – oceniłPierre Mellinger, prezes PineBridge In-vestments. Mówił też o potrzebie za-trudnienia managera znającego lokal-ny rynek, a nie – jak to robią Francuzi– ufaniu tylko „swoim” ludziom. Wtóro-wał mu Przemysław Gdański z mBan-ku, twierdząc, że arogancja, czyli prze-konanie, że wiem wszystko, to najlepszadroga do porażki. Prelegenci byli zgod-ni, że wiedza na temat rynku lokalnego,znajomość kultury i przepisów to pod-stawa udanej ekspansji zagranicznej.– Mimo że „Made in Poland” jest corazbardziej rozpoznawalne za granicą,

wciąż musimy edukować obce rynki,które często postrzegają nas przez pry-zmat „polskiego hydraulika”, dlategoistotna jest odpowiednia komunikacjai ocena możliwości danej spółki zagranicą. Polakom brakuje doświad-czenia i wiedzy – zauważył BartłomiejDmitruk (Haitong Bank). Wyraził na-dzieję, że nowy rząd pomoże przedsię-biorcom rozeznać się na obcych ryn-kach i pozyskać informacje biznesoweniezbędne firmom, które chcą rozwijaćsię za granicą. Panel zamknęła pre-zentacja raportu KPMG „Rynek PrivateEquity w Polsce. Trendy i szanse rozwoju.Edycja 2016”, który przedstawił RafałWiza, szef zespołu doradczego dla sek-tora Private Equity KPMG w Polsce.

Kolejna dyskusja skupiła się na no-wej ekonomii, przykładach krajowychi międzynarodowych liderów nowychtechnologii z portfolio funduszy PEi najmocniejszych sektorach polskiegobiznesu. Magdalena Magnuszewska



�

Konferencja „Investment Forum & Private Equity Awards Gala”, hotel Westin

Panel dyskusyjny „Przedsiębiorcy – sól ziemi?”

z Innova Capital zwróciła uwagę namnogość zmian technologicznych, któ-rych efektem będzie rozwój tradycyj-nego biznesu. – Spółki w Polsce mająpotencjał – mówiła. – Przykładem jestchoćby znanylekarz.pl, której modelzostał z sukcesem zduplikowany w wie-lu krajach. Zaznaczyła też koniecz-ność dostępu do nowinek technolo-gicznych, także dla małych i średnichspółek. Dla Tomasza Czechowicza,partnera zarządzającego i prezesa za-rządu MCI Capital, nowe technologieściśle wiążą się z digitalizacją, a opar-te są na czterech wymiarach: cyfryza-cji i nowych mediach, digital transfor-mation, digital adaptation i digital eko-system, ponieważ rewolucja informa-cyjna wymusza zmianę modeli bizne-sowych na całych sektorach. RafałWiza podkreślił, że Polsce potrzebne sąulgi inwestycyjne na badania i rozwój,i z optymizmem mówił o rozwoju i fi-nansowaniu małych firm technologicz-nych.

Polska ma ogromny potencjał,szczególnie w kontekście spółek tech-nologicznych. Polskie gry komputerowei wykwalifikowana kadra programistówpodbijają świat, dlatego kwestią czasujest, byśmy stworzyli giganta na miaręSkype’a. Moderator debaty – Michał Po-piołek, dyrektor Departamentu Finan-sowania Strukturalnego i Mezzaninew mBanku – w podsumowaniu zazna-czył, że nowa ekonomia jest przedmio-tem zainteresowania funduszy, a u jejpodstaw leży nowe spojrzenie na mo-dele biznesowe, dlatego w Polsce mu-szą zostać stworzone lepsze warunki dlarozwoju firm nowej ekonomii.

Ostatni panel dyskusyjny dotyczyłtransakcji fuzji i przejęć w Polsce oraztowarzyszących im stereotypów. Prele-genci zgodzili się, że sytuacja politycz-na, w tym np. oczekiwanie na referen-dum w sprawie Brexitu w Wielkiej Bry-tanii, wpływa na decyzje inwestorów. Sąjednak spokojni o sytuację przedsię-biorców w Polsce. Paweł Bajno (NortonRose Fullbright Piotr Strawa i Wspólni-cy) i Dieter Lobning (Bank Pekao SA) wy-razili przekonanie, że nowi graczez Afryki Południowej czy Chin będą in-westować w Polsce. Nie bójmy się prze-jęć – taki wniosek wybrzmiał podczasdebaty. Tylko napływ świeżej krwi możezwiększyć innowacyjność, podstawąjest odpowiednia organizacja tego pro-cesu i komunikacja. Rafał Błędowski(CIC Corporate) zaapelował o lepsząedukację i zapewnienie lepszego za-plecza dla mniejszych firm. Zauważył

też, że na polskim rynku jest coraz wię-cej doradców, a jakość ich usług po-prawiła się.

Iwona Weiss (ABC Data) podkre-ślała potrzebę konstruktywnej rozmowypomiędzy bankiem, kancelarią a przed-

siębiorcą i oceny ryzyka – tak, abyuniknąć opóźnienia procesu przez nie-spodziewane trudności. Prelegenci za-znaczali też pozytywny wpływ lideratransakcji i specjalnie powołanych ze-społów doradczych. Jak podsumowała

�


RYNEK INWESTYCJI126

Prelegenci zgodzili się, że sytuacja polityczna, w tym np. oczekiwanie na referendum w sprawieBrexitu w Wielkiej Brytanii, wpływa na decyzje in-westorów. Są jednak spokojni o sytuację przed-siębiorców w Polsce. Paweł Bajno (Norton RoseFullbright Piotr Strawa i Wspólnicy) i Dieter Lob-ning (Bank Pekao SA) wyrazili przekonanie, żenowi gracze z Afryki Południowej czy Chin będąinwestować w Polsce. Nie bójmy się przejęć – taki wniosek wybrzmiał podczas debaty.

Panel dyskusyjny „Przedsiębiorcy – sól ziemi?”

Wystąpienie Krzysztofa Pietraszkiewicza, Prezesa Związku Banków Polskich



moderator debaty, Małgorzata Badow-ska (Kancelaria GESSEL), transakcjeM&A są barometrem gospodarki. Wy-raziła też nadzieję, że stworzą onenowe możliwości inwestycyjne.

Zwieńczeniem konferencji była gala„Diamentów Private Equity”. Uroczy-stość otworzył Krzysztof Pietraszkie-wicz, prezes Związku Banków Polskich,który w swoim przemówieniu zwróciłuwagę na fakt, że Polsce udało sięprzetrwać największe zaburzenia go-spodarcze w świecie. – Podjęliśmy wła-ściwe decyzje i trzeba potwierdzić, żewybory te były dla Polaków optymalne.W ciągu 30 lat udało się w Polsce zbu-dować ważny dla każdej gospodarkirynkowej segment zasobny rynku fi-nansowego – mówił. Przypomniał, żew 1993 roku fundusz własny sektora ban-kowego to ponad 3 mld zł, a w końcu

2015 roku – ponad 160 mld zł. Wiecie, coto oznacza – powiedział do zebranychna sali. – Polska jest w dziedzinie ban-kowości w pierwszej dwudziestce ban-ków na świecie i to też jest zasługą osóbzgromadzonych tutaj. Jesteśmy dumni,mając jeden z najbardziej nowocze-snych systemów płatnicznych na świe-cie i system wymiany informacji.

Prezes Związku Banków Polskich za-apelował do inwestorów krajowych i za-granicznych: – W Polsce znajdziecie wie-le szans, a my wspólnie będziemy za-biegać o to, by pojawiały się stabilneprogramy rozwoju. Kończąc, gość spe-cjalny gali wyraził przekonanie, że w na-szym kraju jest wielu przedsiębiorców,którzy czekają na dobrych partnerówz zaangażowaniem kapitałowym. Za-pewnił też, że polski sektor bankowy bę-dzie jak najlepiej służył polskim fir-mom.

Przed rozdaniem statuetek głos za-brała Barbara Nowakowska, dyrektorzarządzająca Polskiego StowarzyszeniaInwestorów Kapitałowych, która mówi-ła o wartości, jaką stały się wzbudzającezainteresowanie i emocje DiamentyPrivate Equity – nagrody od środowiskadla najlepszych. Zwróciła uwagę nafakt, że w głosowaniu wzięło udział aż83 proc. PSIK, co dowodzi ogromnegozaangażowania przedsiębiorców w towydarzenie. Po wystąpieniu BarbaryNowakowskiej rozpoczęła się uroczy-sta gala rozdania Diamentów PrivateEquity. �

Private Equity Diamonds awarded! The Investment Forum & Private Equity Awards Gala conference has come to an end. For the seventh time the most distinguished re-presentatives of the private equity industry and investment markets debated on the future of the sector. The partners of the conference included such companies asKPMG in Poland, PZU, Bank Pekao and ABC Data. The conference part of the event was opened by prof. Dariusz Rosati, who spoke about the challenges faced by theEuropean Union and the euro zone and culminated in the Private Equity Diamonds gala. The ceremony was opened by Krzysztof Pietraszkiewicz, president of the PolishBank Association.

Laureaci Diamentów Private Equity:Firma Zarządzająca Roku:Innova CapitalOsobowość Rynku PE/VC:Paweł Gieryński (Abris Capital Partners),Jacek Siwicki (Enterprise Investors)Spółka Portfelowa PE Roku:Wirtualna Polska (Innova Capital)Spółka Portfelowa VC Roku:Polski Bank Komórek Macierzystych (EnterpriseInvestors)Wyjście PE Roku:home.pl (Value4Capital)Wyjście VC Roku:rankomat.pl (3TS Capital Partners)CEO Roku:Marcin Kuśmierz (home.pl)Bank Roku:mBankKancelaria Prawna Roku:CMS Cameron McKenna Greszta i SawickiDoradca Corporate Finance Roku:PwC PolskaSpecjalne Osiągnięcie:Valores

Partnerzy wydarzenia:Main Partner:mBankPatron:Polskie Stowarzyszenie Inwestorów KapitałowychPremium Partner:DNB Bank Polska SAGold Partner:Innova CapitalProfessional Partner:KPMG, Squire Patton BoggsSupporting Partner:Martis ConsultingPartners:ABC Data SA, Augere Venture, Bain & Com-pany, Bank Pekao SA, Cigno Consulting, CMS,EmiTel, Kancelaria GESSEL, Private Equity Ma-nagers, PayU, Pika, PZU, A.P.N. Promise SAGala Partners:CIC, Dealdone, Haitong Bank, Hogan Lovells,Norton Rose Fullbright, Promedica24,Value4Capital, Złota 44Networking Partner:J.A. BaczewskiSecurity Partner:KonsalnetMedia Patrons:Gazeta Giełdy Parkiet, Wirtualna Polska, PAPBiznes, Investing.com, Karierawfinansach.pl,Law Business Quality, Manager, Rynek Inwesty-cji, Warsaw Business Journal

Executive Club jest organizacją zrzeszającąprzedstawicieli top managementu, reprezentu-jących najważniejsze polskie i międzynaro-dowe przedsiębiorstwa. Począwszy od 2005roku w Klubie skupieni są liderzy biznesuo ugruntowanej pozycji, którzy swoimi działa-niami wyznaczają kierunki rozwoju polskiej go-spodarki. Klub organizuje dla swoich członkówcykliczne spotkania, by umożliwić im wymianęidei oraz nawiązywanie nowych kontaktów biz-nesowych. Jest też liderem w organizacji kon-ferencji branżowych, dedykowanych różnymgałęziom gospodarki. Więcej informacji nastronie: www.executive-club.com.pl.

Wystąpienie prof. Dariusza Rosatiego Beata Radomska, prezes Executive Club

Przeciwdziałanie postępującymzmianom klimatycznym jest jed-nym z filarów polityki Unii Euro-

pejskiej. Niemal każde działanie ini-cjowane, realizowane, a tym bardziej fi-nansowane ze środków wspólnotowychzawiera element proklimatyczny. Fla-gowym narzędziem UE w walce o klimatjest Europejski System Handlu Emisja-mi (EU ETS), który swym zasięgiem

obejmuje ok. 45 proc. emisji gazówcieplarnianych w Unii pochodzącychz przemysłu energochłonnego, ener-getyki zawodowej oraz lotnictwa.

Cele KE godzą w przemysłTrwający III etap EU ETS zakończy

się 31 grudnia 2020 roku. W związkuz tym w październiku 2014 roku RadaEuropejska przyjęła w swoich konklu-zjach cele polityki klimatyczno-ener-getycznej na rok 2030 oraz zalecenia od-nośnie ich osiągnięcia. Obecnie w Par-lamencie Europejskim rozpoczynająsię prace nad propozycją Komisji Eu-ropejskiej z 15 lipca 2015 roku, którauwzględniła wyznaczone przez Radęcele redukcyjne, ignorując kwestie nad-miernych kosztów dla przemysłu, kon-kurencyjności europejskiej gospodarkioraz bezpieczeństwa miejsc pracy.

Najważniejszy z postawionych ce-lów, czyli redukcja emisji gazów cie-plarnianych o 40 proc. względem roku1990, przekłada się na o wiele bardziejwymagający cel dla sektorów obję-tych EU ETS: 43 proc. redukcji wzglę-dem roku 2005. Jest to ponad dwukrot-nie wyższa redukcja w porównaniu do2020 roku (21 proc. względem roku2005), co przekłada się na niewyobra-żalną redukcję o 60–70 proc. względem1990 roku. Aby zmieścić się w narzu-conym limicie emisji, KE zapropono-wała szereg elementów reformy, któ-

rych głównym celem jest zmniejszeniedostępu do bezpłatnych uprawnieńdla przemysłu, co jednocześnie mawymusić zwiększony popyt na nie i ichwyższe ceny.

Zagadkowa ucieczka emisjiO liczbie przysługujących bezpłat-

nych uprawnień decyduje kilka czyn-ników: historyczne poziomy produkcji,wartość benchmarku oraz poziom na-rażenia danego sektora na tzw. „uciecz-kę emisji” (ang. carbon leakage). O ilenie ma wątpliwości, czym są histo-ryczne poziomy produkcji, a bench-mark jest miarą doskonałości emisyj-nej wytwarzania danego produktu, to


RYNEK INWESTYCJI128

Zmiana reguł w trakcie gryW Parlamencie Europejskim rozpoczynają się prace nadzaproponowanym przez Komisję Europejską kształtemreformy systemu EU ETS. Propozycje KE mogą osłabićkonkurencyjną pozycję europejskiego przemysłu i zagro-zić tysiącom miejsc pracy w UE.

dr inż. Krzysztof ŁokajDyrektor, Polska Izba Przemysłu Chemicznego

dla osoby niezwiązanej z unijną poli-tyką klimatyczną hasło ucieczki emisjimoże być co najmniej zagadkowe.

Pod owym hasłem kryje się procesutraty konkurencyjności europejskiegoprzemysłu w wyniku wysokich kosztówpolityki klimatycznej, który skutkujezmniejszeniem produkcji wewnątrzu-nijnej i zastąpieniem jej importem wy-robów z innych regionów świata, w któ-rych produkcja jest tańsza, ale jedno-cześnie obarczona znacznie wyższymiemisjami gazów cieplarnianych. Możesię ona objawiać nie tylko wyparciemeuropejskich produktów z rynku, lecztakże zamknięciem zakładu produk-cyjnego w UE i otwarciem innego poza

Wspólnotą przez to samo przedsię-biorstwo lub zaniechaniem nowych in-westycji w Europie i ich realizację pozanią. Efekt? Mniej miejsc pracy, kurczą-ca się gospodarka i uzależnienie od im-portu. Ale „ucieczka emisji” brzmi o wie-le mniej strasznie.

Odchudzanie administracjikosztem miejsc pracy

Obecnie za narażone na ucieczkęemisji uznaje się 177 sektorów, którymw związku z tym przysługują bezpłatneuprawnienia do wartości wyznaczonejprzez benchmark. Sektor, który nie



Należy postawić pytanie: co ma być priorytetem podejmowanych działań? Jeśli ma to być stworzenie sprawnego i sprawiedliwego systemu,który w zrównoważony sposób będzie napędzał redukcję emisji w parze z zapewnieniem warunków do rozwoju gospodarczego Unii Europej-skiej, to propozycja Komisji Europejskiej nie buduje takiego systemu.

�

Przed eurodeputowanymi i Radą Europejską stoiteraz bardzo trudne zadanie skorygowania re-formy tak, aby nie zmieniła EU ETS w kolejny biu-rokratyczny, bezrefleksyjny mechanizm dościągania podatku.

� znajdzie się na tej liście, może uzyskaćmaksymalnie 30 proc. uprawnień, dla-tego tak istotne jest, aby znaleźć się natzw. liście carbon leakage.

Komisja Europejska zaproponowa-ła nowy zestaw kryteriów opartycho znane już współczynniki intensywno-ści handlu i intensywności emisyjnejproduktów, w efekcie czego prawo do100 proc. uprawnień straci 127 sektorów.Ponieważ sektory te odpowiadają je-dynie za 5 proc. emisji gazów cieplar-nianych objętych ETS-em, efekt środo-wiskowy będzie niezauważalny, wpływna rynek uprawnień równie nikły, ale napewno zmniejszy się obciążenie admi-nistracyjne organów obsługującychsystem. O ile jestem stanowczym zwo-lennikiem odchudzania administracjii redukcji biurokracji, o tyle wyrażamsprzeciw, by odbywało się to kosztemmiejsc pracy w przemyśle.

Pod koniec 2015 roku pojawiła siępropozycja autorstwa Francji, Wiel-kiej Brytanii, Czech i Słowacji, abywprowadzić stopniowanie intensyw-ności pomocy w ramach listy carbonleakage, czyli stworzyć poziomy po-średnie pomiędzy 30 a 100 proc. Pierw-sze konkretne propozycje kształtu tegomechanizmu z marca 2016 bardzomocno różnicują sektory otrzymująceobecnie maksymalną ilość upraw-nień, odbierając niektórym nawet91 proc. bezpłatnych emisji. Propozy-cja pozornie korzystna dla producen-tów nawozów, stali czy aluminiumwprowadza precedens stopniowaniapomocy i w efekcie może prowadzić dojej zmniejszenia za kilka lat nawet dotych najbardziej narażonych sekto-rów, jeśli znowu cena uprawnień niespełni oczekiwań Brukseli. Po wpro-wadzeniu backloadingu i rezerwy sta-bililizującej rynek (MSR) nikt już chybanie wierzy w zapewnienia Komisji i Par-lamentu, że dalszych ingerencji w ry-nek nie będzie.

Problematyczny benchmarkKolejny z wymienionych elemen-

tów, czyli benchmark, stwarza proble-my już od chwili, gdy został wprowa-dzony. Gdy ustalano wartość bench-marków pod koniec pierwszej dekadyXXI wieku, pojawiały się głosy, że nie od-dają one rzeczywistego obrazu sytuacji,gdyż opierają się tylko na paliwie ga-zowym, uwzględniają technologie, któ-rych nie można już legalnie w UE bu-dować lub wręcz nie uwzględnionotych najbardziej emisyjnych, więc sambenchmark jest zaniżony.

Komisja Europejska postanowiłauwolnić nas od tych dylematów i za-proponowała liniową doroczną reduk-cję benchmarków o 0,5–1,5 proc., w za-leżności od postępu technologicznego,jaki dokonał się w obszarze danego pro-duktu. Nie przedstawiła żadnych da-nych popierających takie wyliczenia, niewzięła pod uwagę faktu, że nie możnaredukować emisji w nieskończoność,a już na pewno nie chce słyszeć o po-zostawieniu benchmarków na nie-zmienionym poziomie. Tym samym pro-pozycja KE zmienia benchmark z możeniedoskonałego, ale jednak opartego narzeczywistych danych wskaźnika w ad-ministracyjne narzędzie do rozdziałuuprawnień, które nie ma żadnego po-

wiązania z rzeczywistością inną niżurzędnicza. Powstaje pytanie: jaki bę-dzie efekt wprowadzenia takiego roz-wiązania?

Benchmark miał stanowić pewnązachętę dla przemysłu do obniżaniaemisji. Jeśli udałoby się zmniejszyćśrednie emisje poniżej wartości bench-marku, to operator instalacji nie mu-siałby już płacić za nadmiarowe emisje,a wręcz zarabiałby na sprzedaży tych,które pozostały w jego portfelu. Jeślibenchmark będzie się zmniejszałw sposób liniowy i bez żadnego związ-ku z rzeczywistym rozwojem technologii,to efekt zachęty znika całkowicie. Po coinwestować setki milionów złotych, sko-ro nic się nie uda na tym zyskać? Jeże-li nadszedł czas, aby benchmark uak-tualnić, to powinno się to wydarzyć tyl-ko w oparciu o aktualne dane z instalacjidziałających w Europie. Przeciwnicy ta-kiego rozwiązania zwracają uwagę naczasochłonność i wysokie koszty takiejanalizy. Oczywiście, wprowadzenie li-niowego współczynnika jest prostszei tańsze, bo wymaga jedynie użycia li-nijki i ołówka, a nie długich i skompli-kowanych analiz i wyliczeń, ale chybanie po to stworzono system EU ETS?

Skuteczność w aktualnościOstatnim krytycznym elementem

proponowanej reformy, na który chciał-bym zwrócić uwagę, są poziomy pro-dukcji, na podstawie których wyznaczasię ilość należnych bezpłatnych upraw-nień. W III okresie rozliczeniowym war-tość tę wyznacza średnia produkcja z lat2008–2009 lub 2010–2011, w zależnościod tego, która jest wyższa. Zatem o ilo-ści darmowych uprawnień w 2020 roku.mogą decydować dane sprzed 12 lat.Jest to mechanizm absolutnie nieela-styczny i oderwany od rzeczywistej sy-tuacji rynkowej. Podam w tym miejscuprzykład dynamiki sytuacji: w ciągu20 lat ropa naftowa drożała z 40 do120 dol. za baryłkę, po czym jej cena

spadała do 30 dol. Płynie z tego oczy-wisty wniosek: jeżeli EU ETS ma być na-rzędziem skutecznym, musi być bardziejelastyczny i uwzględniać bieżącą sytu-ację gospodarczą. Aby tak się stało,dane o wielkości produkcji muszą byćmożliwie aktualne. Dzięki temu rozwi-jający się przedsiębiorca nie będzie ka-rany wyższymi kosztami zakupu upraw-nień ze względu na wyższą produkcję,a podmiot, który zmniejszył produkcjęi tym samym wyemitował mniej, nie bę-dzie miał nieuzasadnionych korzyścipłynących ze sprzedaży nadmiarowychdarmowych uprawnień.

Należy postawić pytanie: co mabyć priorytetem podejmowanych dzia-łań? Jeśli ma to być stworzenie spraw-nego i sprawiedliwego systemu, któryw zrównoważony sposób będzie napę-dzał redukcję emisji w parze z zapew-nieniem warunków do rozwoju gospo-darczego Unii Europejskiej, to propo-zycja Komisji Europejskiej nie buduje ta-kiego systemu. Przed eurodeputowa-nymi i Radą Europejską stoi teraz bar-dzo trudne zadanie skorygowania re-formy tak, aby nie zmieniła EU ETS w ko-lejny biurokratyczny, bezrefleksyjny me-chanizm do ściągania podatku. �


RYNEK INWESTYCJI130

Obecnie za narażone na ucieczkę emisji uznajesię 177 sektorów, którym w związku z tym przysłu-gują bezpłatne uprawnienia do wartości wyzna-czonej przez benchmark. Sektor, który nieznajdzie się na tej liście, może uzyskać maksy-malnie 30 proc. uprawnień, dlatego tak istotnejest, aby znaleźć się na tzw. liście carbonleakage.


RYNEK INWESTYCJI132

Wsparcie rozwoju źródeł odna-wialnych, biogazowych i ko-generacyjnych jest faktem, za-

równo w aspekcie politycznym, jaki prawnym oraz ekonomicznym. Jedno-cześnie należy podkreślić, że zaintere-sowanie rozwojem źródeł odnawia-nych i kogeneracyjnych to – przynajm-niej obecnie – pewien wybór politycznyi cywilizacyjny. Systemy wsparcia są co-raz bardziej skomplikowane, choćbyz powodu samej ilości i rodzajów świa-dectw (certyfikatów) możliwych do po-zyskania.

Jakiś czas temu uczestniczyłamw spotkaniu, na którym jeden z uczest-ników (prezes jednej z większych spół-ek) podkreślił znaczenie edukacji i wie-dzy bazowej, stwierdzając, iż jeśli chce-my korzystać z dobrodziejstw systemuwparacia, to najpierw musimy go po-znać. Jego zdaniem nie sposób roz-mawiać o zielonych certyfikatachw sposób rzeczowy, nie umiejscawiającich w całym systemie. Przeglądającdostępne informacje na temat systemuwsparcia, odkryłam, że wiele napisanona temat poszczególnych elementów

Uporządkujmy tęczę,czyli o certyfikatach energetycznych

Często znajdujemy informacje o systemachwsparcia, systemach certyfikatów energe-tycznych, kolorach energii itp. Od 1997 roku,czyli od wejścia w życie Prawa energetycz-nego odnosi się wrażenie, że rozrasta się onoi pozostaje nieuporządkowane. Czy naprawdę tak jest? Od-powiedź oczywiście zależy od punktu widzenia. W gruncierzeczy wszystko jest bowiem kwestią komunikacji i przekazuoraz podstaw, jakie w danej dziedzinie posiadamy.

Beata Superson-Polowiecradca prawny, wspólnik w Kan-celarii Polowiec i Wspólnicy sp.j.

i certyfikatów, ale zbiorcze informacje sąnieliczne.

Kolory certyfikatówStruktura i mechanizmy funkcjono-

wania rynku w Polsce w zasadzie są toż-same ze strukturami i mechanizmami,jakie ukształtowały się w większości in-nych państw europejskich uznanych zarynki konkurencyjne. System certyfika-tów energetycznych został stworzony,aby móc odróżnić pochodzenie wy-produkowanej i sprzedawanej energiielektrycznej. Są one w gruncie rzeczyformą gwarancji o źródle pochodzeniaenergii elektrycznej. Świadectwa tewydane są przez Prezesa Urzędu Re-gulacji Energetyki na wniosek przed-siębiorstwa energetycznego zajmują-cego się wytwarzaniem energii.

Producenci, którzy otrzymali ww.świadectwa, figurują w Rejestrze Świa-dectw Pochodzenia (RŚP), gdzie nada-wane jest im indywidualne konto. Nato-miast sam RŚP jest prowadzony przezTowarową Giełdę Energii. Świadectwapochodzenia po zapisaniu ich w RŚP

w postaci tzw. praw majątkowych stająsię zbywalne i stanowią towar giełdowy.W celu usystematyzowania źródeł po-chodzenia energii elektrycznej wpro-wadzono różne kolory certyfikatów, przyczym każdy kolor przyporządkowany jestdo danego źródła. Tabela obok pre-zentuje rodzaje świadectw pochodzeniaenergetycznego (certyfikatów) wraz z po-daniem podstawy prawnej i opisem po-szczególnych źródeł energii. �



Zainteresowanie roz-wojem źródeł odna-wianych i kogene-racyjnych to – przy-najmniej obecnie – pewien wybór poli-tyczny i cywilizacyjny.Systemy wsparcia sącoraz bardziej skom-plikowane, choćby z powodu samej ilości i rodzajówświadectw (certyfika-tów) możliwych do pozyskania.

Objaśnienie użytych skrótów :p.e. – ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.),o.z.e – ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r., poz. 478 ze zm.),b.k. – ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i paliwach ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 775 ze zm.),e.e. – ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2015 r., poz. 2167 ze zm.). Z dniem1 października 2016 roku e.e. zostanie zastąpiona ustawą z dnia 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej (Dz.U.z 2016 r., poz. 831).

TABELA ŚWIADECTW POCHODZENIA ENERGII (CERTYFIKATÓW)

Kolor certyfikatu Podstawaprawna

Opis źródła energii

Zielony art. 9e ust. 1 p.e. w zw. z art. 2.pkt 22. o.z.e.

Zielone certyfikaty potwierdzają pochodzenie energii z niekopal-nych źródeł energii obejmujących: energię wiatru, promienio-wania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną,hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energięotrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z bio-płynów.

Żółty art. 9l. ust. 1.pkt 1. p.e.

Żółte certyfikaty potwierdzają pochodzenie energii elektrycznejwytworzonej z wysokosprawnej kogeneracji w jednostce koge-neracji opalanej paliwami gazowymi o łącznej mocy zainstalo-wanej elektrycznej źródła poniżej 1 MW.

Fioletowy art. 9l. ust. 1.pkt 1a p.e.oraz art. 2. ust.1. pkt 2. b.k.

Fioletowe certyfikaty potwierdzają pochodzenie energii elektrycz-nej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce ko-generacji opalanej metanem uwalnianym i ujmowanym przydołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub zli-kwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem uzyskiwa-nym z przetwarzania biomasy w rozumieniu art. 2. ust. 1. pkt 2 b.k.

Czerwony art. 9l. p.e.ust.1 pkt 2.

Czerwone certyfikaty potwierdzają pochodzenie energii elek-trycznej wytworzonej w pozostałych źródłach kogeneracyjnych.

Biały art. 21. ust.1.e.e.w zw. z art.3. pkt 1. e.e.

Białe certyfikaty potwierdzają zaoszczędzenie określonej ilościenergii w wyniku realizacji inwestycji służących poprawie efek-tywności energetycznej. Białe certyfikaty mają na celu promo-wanie poprawy efektywności energetycznej i obniżanie zużyciaenergii końcowej.

Brązowy art. 9. p.e w zw. z art. 2.pkt 2. o.z.e.

Brązowe certyfikaty potwierdzają wyprodukowanie i wprowadza-nie do sieci biogazu rolniczego rozumianego jako gaz otrzymy-wany w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych,produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodówzwierzęcych, produktów ubocznych, odpadów lub pozostałościz przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego, biomasy le-śnej lub biomasy roślinnej zebranej z terenów innych niż zaewi-dencjonowane jako rolne lub leśne, z wyłączeniem biogazupozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ściekóworaz składowisk odpadów.

Pomarańczowe BRAK1 Pomarańczowe certyfikaty miałyby potwierdzać pochodzenieenergii elektrycznej wytworzonej ze źródeł zaopatrzonych w in-stalacje wychwytywania i zatłaczania dwutlenku węgła (CCS– Carbon Capture and Storage).

Błękitne BRAK2 Niebieskie certyfikaty miałyby potwierdzać pochodzenie energiielektrycznej wytworzonej z nowych, wysokosprawnych źródeł.

1 Rozważane było wprowadzenie także pomarańczowych certyfikatów wraz z przyjęciem tzw. Małego Trójpaka Energe-tycznego. Ostatecznie jednak projekt ten nie wszedł w życie. Kwestia pomarańczowych certyfikatów potwierdzających po-chodzenie energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł zaopatrzonych w instalacje wychwytywania i zatłaczania dwutlenkuwęgła (CCS – Carbon Capture and Storage) wciąż jest aktualna i być może doczeka się rozwiązania w najbliższych la-tach.2 Rozważane jest wprowadzenie dodatkowo błękitnych certyfikatów potwierdzających pochodzenie energii elektrycznej wy-tworzonej z nowych, wysokosprawnych źródeł. Prace nad tymi certyfikatami znajdują się wciąż na bardzo wstępnych eta-pach – błękitne certyfikaty to na razie wyłącznie postulat zgłaszany przez ekspertów i znawców branży.


RYNEK INWESTYCJI136

Na rozmowy o perspektywach,strategii i wyzwaniach dla pol-skiego i europejskiego przemysłu

chemicznego przyjechali do Krakowaprzedstawiciele największych polskich izagranicznych koncernów oraz organi-zacji działających w branży chemicznej.Panelistami byli m.in.: Dorothee Arns,Executive Director w CEFIC, Petroche-micals Europe, Piotr Chełmiński, CzłonekZarządu PKN Orlen SA, Boyan Georgiev,Business Development Director, RegionEurope, Evonik Industries A.G., TomaszKalwat, Prezes Zarządu SYNTHOS SA,Andreas Gietl, Prezes Zarządu BASF Pol-ska Sp. z o.o., Robert Stankiewicz, Pre-zes Zarządu DOW Polska Sp. z o.o., Ze-non Maślona, Prezes Zarządu BrenntagPolska Sp. z o.o., Artur Kopeć, Wicepre-zes Zarządu Grupy Azoty SA, Rafał Mi-land, Wiceprezes Zarządu PERN SA,Rune Mejer Rasmussen, Partner&Exe-cutive – Europe Industry Lead, ChemicalSector, IBM Global Business Services,Ilona Wołyniec, Dyrektor Pionu Relacjiz Klientami Strategicznymi i Finanso-wania Projektów Inwestycyjnych PKOBP SA, Janusz Wiśniewski, WiceprezesKrajowej Izby Gospodarczej, członekWorld Petroleum Council. W dyskusjachpodczas kongresu wzięli również udziałprzedstawiciele świata nauki, m.in. Ja-nusz Jurczak, Przewodniczący KomitetuChemii Polskiej Akademii Nauk, prof.dr hab. Karol Grela, Uniwersytet War-szawski; Członek Komitetu SterującegoProgramu Sektorowego Innochem, prof.dr hab. inż. Jacek Kijeński, Prezes Za-rządu Głównego, Stowarzyszenie Inży-nierów i Techników Przemysłu Che-micznego.

Przez cały czas trwania kongresudyskusjom przysłuchiwał się Paweł Gru-za, podsekretarz stanu w MinisterstwieSkarbu Państwa. – Cieszy nas, że stwo-

rzyliśmy miejsce, gdzie najważniejsiprzedstawiciele administracji publicznejmogą wsłuchać się w głos przemysłu,a także szukać dróg przezwyciężeniawspólnych problemów polskiej gospo-darki – mówi dr inż. Tomasz Zieliński,

Prezes Zarządu Polskiej Izby PrzemysłuChemicznego.

Rozwój chemii i innowacyjność głównymi tematami kongresu

Tematyka tegorocznego Kongresu„Polska Chemia” objęła najważniejszekwestie dotyczące funkcjonowaniai rozwoju polskiego przemysłu che-micznego: perspektywy sektora na tlegospodarki światowej, kwestie doty-czące nowych technologii, rolę dystry-bucji i transportu, politykę klimatyczno-energetyczną, badania i innowacje, in-westycje, compliance, funkcje wsparciai rozwój kadr. – Przemysł chemiczny jestchlubą polskiej gospodarki – podkreśliłpodczas sesji otwierającej Paweł Gru-za. Słowa ministra znajdują potwier-dzenie we wskaźnikach ekonomicz-nych. W wystąpieniu otwierającym kon-gres dr Tomasz Zieliński zwracał uwa-gę na znaczenie sektora. – Chemia to

III Kongres „Polska Chemia” – podsumowanie

Chemia to około 12 proc. polskiego przemysłu i imponujący wzrost zatrudnienia w ubie-głych latach, do 266 tys. miejsc pracy w 2015 roku – mówił podczas Sesji Otwierającej dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.

W dniach 15–16 czerwca w Krakowie odbył się III Kongres „Polska Chemia”, zorganizowany przez Polską Izbę PrzemysłuChemicznego. – Kongres „Polska Chemia” to najważniejsze wydarzenie branży chemicznej w Europie Środkowo-Wschodniej– przyznają uczestnicy.

Paweł Zawadzki, Kierownik programu „Bezpieczna Chemia”realizowanego w ramach Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.

Fot. PIPC (3)

około 12 proc. polskiego przemysłu i im-ponujący wzrost zatrudnienia w ubie-głych latach, do 266 tys. miejsc pracyw 2015 roku – mówił Zieliński. – Nie wol-no jednak zapominać, że wciąż dzia-łamy w bardzo trudnym otoczeniu re-gulacyjnym.

Wiele wskazuje na to, że stosunko-wo dobra sytuacja polskiej branży che-micznej ma szansę utrzymać się w ko-lejnych latach. Polska chemia okazałasię odporna na wiele wyzwań: sytuacjęna rynku międzynarodowym i we-wnętrznym czy kwestie regulacyjne.Jednym z atutów polskiego przemysłuchemicznego jest to, że około 70 proc.produkcji trafia do odbiorców końco-wych – eksperci zgodnie oceniają, że toimponujący wynik. Dodatkowo kanałysprzedaży polskich firm rzadko zawo-dzą – wypracowane przez lata zaufanieklientów jest kapitałem, z którego polskachemia umie korzystać. Atutem polskichfirm są też specjalistyczne kadry.

Jednym z najważniejszych tematówKongresu „Polska Chemia” była inno-wacyjność. W debacie strategicznej pt.„Badania i innowacje w przemyśle che-micznym” paneliści wskazali na ko-nieczność pogłębiania współpracyz nauką i zasadność tworzenia przezprzedsiębiorstwa centrów badawczych.– Tworzenie centrów badawczychoprócz ich podstawowej funkcji wpływana tworzenie miejsc pracy i rozwójkompetencji pracowników – mówili pa-neliści podczas debaty.

Mimo pozytywnych ocen przedsta-wicieli branży należy zwrócić uwagę nawyzwania, jakie stoją przed polską che-mią. Najważniejsze z nich to kosztyzwiązane z krajowymi i unijnymi regu-lacjami, np. dotyczącymi polityki kli-matycznej. Dobra kondycja polskiejchemii to w dużej mierze efekt spraw-nej organizacji sektora. W najważniej-szych sprawach, choćby w kwestii re-gulacji dotyczących emisji CO2 i ener-

getyki, nasz przemysł umie współdzia-łać. Chemia ma sprawnego rzecznika– Polską Izbę Przemysłu Chemicznego,która jest postrzegana jako jeden z li-derów tego typu organizacji w Europie.– Reprezentujemy sektor przed krajowąi unijną administracją publiczną, za-biegając o jego interesy. Tym samymdziałamy na rzecz całej polskiej go-spodarki, której podstawą jest prze-mysł chemiczny – ocenia dr Tomasz Zie-liński. �



Kongres „Polska Chemia” co roku gromadzi około 400 uczestników: przedstawicieli najważ-niejszych organizacji i koncernów branży chemicznej.

Jednym z najważniejszych tematów Kongresu„Polska Chemia” była innowacyjność. W deba-cie strategicznej pt. „Badania i innowacje w przemyśle chemicznym” paneliści wskazali na konieczność pogłębiania współpracy z naukąi zasadność tworzenia przez przedsiębiorstwacentrów badawczych.

Congress ‘Polish Chemistry’ is the most important event dedicated to the chemical industry in Poland, as well as the leading platform for the exchange of best practi-ces, ideas and strategies for the industry. In addition to industry-wide topics, the discussions will focus on the current issues in the scope of interest of Polish Chamberof Chemical Industry and it’s Commissions.

Kongres „Polska Chemia” odbył się dziękiwsparciu partnerów:

Partnerzy Strategiczni:• PKN Orlen SA• Grupa Azoty SAPartnerzy Główni:• PKO Bank Polski SA• Grupa Lotos SA• DOW Polska Sp. z o.o.• Anwil SA• PERN SAPartner Kongresu: Synthos SAPartner Prawny: WKB Wierciński KwiecińskiBaehr Sp. K.Partner Specjalny: BASF Polska Sp. z o.o.Partner Sesji: Brenntag Polska Sp. z o.o.Partner Merytoryczny: EYPartnerzy Wspierający: • Klimos Piotr Chróścik• Program „Bezpieczna Chemia”Partnerzy Honorowi:• Ministerstwo Energii• Ministerstwo Skarbu Państwa• Ministerstwo Rozwoju• Narodowe Centrum Badań i Rozwoju• Europejska Rada Przemysłu Chemicznego CEFIC• Urząd Dozoru Technicznego• Petrochemicals EuropeGłówny Patron Medialny:Magazyn „Polska Chemia”Patroni Medialni:• WNP.PL• „Puls Biznesu”• ECB• „Chemia Przemysłowa”• „Reporter Chemiczny”• Plastech• „Polish Market”• Miesięcznik „Nowy Przemysł”• „Rynek Inwestycji”• Tomo Group• Miesięcznik „Chemik”• „Przemysł Chemiczny”


RYNEK INWESTYCJI138

Wzwiązku z realizacją wielu klu-czowych inwestycji przemy-słowych w powojennej Polsce

przedsiębiorstwo zostało powołane jakooddział Warszawskiego Przedsiębior-stwa Konstrukcji Stalowych i UrządzeńPrzemysłowych w celu budowy instalacjitechnologicznych dla puławskich Za-kładów Azotowych. Początkowo firmaświadczyła jedynie usługi montażowe,ale już w rok po rozpoczęciu działal-ności uruchomiona została produkcjakonstrukcji stalowych. Wraz z rozwojem

polskiej chemii Mostostal Puławy uczest-niczył w realizacji kolejnej inwestycji,tj. Zakładów Azotowych we Włocławku.Sprawny montaż linii technologicznychw ramach kontraktu wymagał zatrud-nienia ponad 500 osób, natomiast re-kordowe zatrudnienie w szczytowymokresie prac montażowych wyniosło630 osób. Kolejnymi realizacjami dlaprzemysłu chemicznego były m.in. bloktlenowy, instalacja kwasu siarkowegoi oleum oraz instalacja kaprolaktamuw Zakładach Azotowych w Puławach.

Ciągła rozbudowa, modernizacjei bieżące remonty zakładów przemysłuchemicznego wyznaczyły właściwetempo rozwoju wewnątrz MostostaluPuławy, zarówno w wymiarze organi-zacyjnym, jak i wypracowania wysokiejspecjalizacji w zakresie technologiiprodukcji, spawania i montażu. Dla Za-kładów Azotowych w Puławach Mo-stostal Puławy SA zrealizował liczne in-westycje obejmujące rozbudowę i mo-dernizację instalacji chemicznych,m.in. modernizację instalacji amonia-

Mostostal Puławy SA – budowniczy polskiej chemii

Wytwórnia melaminy, Zakłady Azotowe „Puławy” SA

ku II, montaż aparatów i instalacji gra-nulacji mocznika, modernizację i re-mont instalacji kaprolaktamu, moder-nizację kotłów energetycznych na in-stalacji azotu II, modernizację I i II cią-gu syntezy amoniaku, montaż cięż-kich aparatów dla wytwórni mocznika.W charakterze generalnego wyko-nawcy Mostostal Puławy SA wykonałm.in. kompleksową budowę wytwórnimelaminy II i budowę wytwórni mela-miny III. Kolejnym partnerem, dla któ-rego spółka świadczyła usługi, były Za-kłady Chemiczne Police SA. Firma wy-

konała wymianę kondensatora kar-baminianu na instalacji mocznika orazinstalację do neutralizacji monohy-dratu siarczanu żelaza. Z kolei na zle-cenie Zakładów Chemicznych „Za-chem” w Bydgoszczy przedsiębior-stwo wykonało rozbudowę kompleksuTDI. Dlatego można śmiało powie-dzieć, że Mostostal Puławy SA jestbudowniczym polskiej chemii.

Wypracowana marka i zdobyte do-świadczenia Mostostalu Puławy SA zo-stały dostrzeżone nie tylko w kraju, lecztakże za granicą. W związku z ciągłym

rozwojem firmy w 1997 roku w Niem-czech zostało zarejestrowane biurotechniczne, którego zadaniem jest or-ganizacja eksportu usług i dostaw.Wśród zagranicznych odbiorców pro-duktów wymienić można firmę ANA Ja-ponia, dla której zostały wykonanezbiorniki do instalacji mycia chemicz-nego części silników odrzutowych, orazHonkong Aero Engine Services Limited,Kawasaki Heavy Industries, dla któ-rych wykonano zbiorniki stalowe z izo-lacją, a także General Electric w Zjed-noczonych Emiratach Arabskich, któryzlecił Mostostalowi produkcję zbiorni-ków galwanicznych.

W ostatnim czasie Mostostal Puła-wy SA wykonał dla jednego z najwięk-szych producentów surowców che-micznych – firmy Synthos SA projektzbiorników kulistych, które następnie do-starczył i zamontował, natomiast w la-tach 2014–2015 uczestniczył w budowiekompleksu Solution Styrene-ButadieneRubber – SSBR, wykonując i montu-jąc rurociągi technologiczne, podporyi konstrukcję wsporczą oraz odpowia-dając za montaż aparatów i pomp.

Spośród aktualnie realizowanychprzez Mostostal Puławy SA projektówbranżowych na uwagę zasługuje bu-dowa kotła odzysknicowego HRSG dlaSiemens w ramach budowy kogene-racyjnego bloku gazowo-parowegoo mocy 596 MWe w PKN Orlen w Płoc-ku, który będzie pierwszym tego typuobiektem w Europie Centralnej (z wy-łączeniem rynku niemieckiego). Mo-stostal Puławy SA pozyskał ten kontraktpo szczegółowym audycie przeprowa-dzonym przez firmę Siemens, w wynikuktórego zostały zweryfikowane i po-twierdzone nasze liczne referencje z re-alizacji tego typu obiektów.

Z biegiem lat, wraz ze zmieniają-cymi się warunkami rynkowymi firmaprężnie się rozwijała, czego efektembyła również współpraca podejmowa-na przez firmę z jednostkami badaw-czymi. Dotyczyła ona m.in. realizacji jakogeneralny wykonawca budowy cen-trum badań procesów ekstrakcji nad-krytycznej surowców roślinnych z za-stosowaniem CO2 dla Instytutu NowychSyntez Chemicznych w Puławach. Za-kup spółek Energezap Sp. z o.o. i Me-zap Sp. z o.o. w 2005 roku nie tylko spo-wodował zwiększenie mocy przerobo-wych firmy, lecz także zapewnił roz-szerzenie zakresu usług o wytwarzanie,montaż i modernizację aparatów i urzą-dzeń ciśnieniowych stosowanychw przemyśle chemicznym, petroche-


RYNEK INWESTYCJI 139Rozwój spółki Mostostal Puławy SA jest nierozerwalniezwiązany z budową tzw. Wielkiej Syntezy Chemicznej wPuławach. Udział w projekcie ugruntował pozycję firmyjako realizatora najbardziej zaawansowanych zadańmontażowych w branży chemicznej, petrochemicznej iinstalacjach związanych z ochroną środowiska. W Wy-twórni Konstrukcji Stalowych oraz Zakładzie Prefabry-kacji Mostostal Puławy SA powstały liczne obiektytechnologiczne dla Zakładów Azotowych, m.in. dla in-stalacji amoniaku i mocznika.

�

Fot. Mostostal Puławy

micznym, energetycznym, spożywczymi papierniczym w oparciu o wymogiprzepisów UDT, TUV, Polskie Normy i Dy-rektywę Ciśnieniową 97/23/WE.

Współpracując z firmami z sektorachemii, petrochemii i energetyki, Mo-stostal Puławy SA, w ciągu 50 lat ist-nienia zrealizował liczne inwestycjew kraju i za granicą, obejmujące rów-nież montaże kotłów i systemów oczysz-czania spalin w elektrowniach, elek-trociepłowniach i spalarniach. ObecnieGrupa Kapitałowa Mostostal Puławy SAskupia przedsiębiorstwa prowadząceszeroko zakrojoną działalność projek-tową i wykonawczą we wszystkich seg-mentach rynku – od budownictwa ogól-nego, przemysłowego, infrastruktural-nego, drogowego i energetycznego pospecjalistyczne konstrukcje dla prze-mysłu ciężkiego. Lista realizacji Mo-stostal Puławy SA jest najlepszym po-twierdzeniem doświadczenia i pozycjipuławskiego przedsiębiorstwa.

Mostostal Puławy SA to solidny part-ner w biznesie. Od 50 lat w firmie naj-ważniejszą sprawą jest troska o wyso-ki standard usług. Wykwalifikowanakadra z długoletnim doświadczeniem,certyfikacja usług, szkolenia, przepro-wadzone inwestycje są wynikiem od-powiedniej strategii i dobrego zarzą-dzania. Poszczególne relacje bizneso-we rozpoczynały się od współpracy naposzczególnych rynkach. Następnieinwestorzy bacznie śledzili realizacjękontraktów powierzonych MostostalowiPuławy. Dzisiaj można śmiało powie-dzieć, że firma z Puław jest partnerempolskich i międzynarodowych koncer-nów energetycznych, chemicznychi petrochemicznych. Wysiłek i troskao najwyższą jakość zostały wielokrotnienagrodzone, choćby tytułami „Amba-sadora Polskiej Gospodarki”, „Amba-sadora Województwa Lubelskiego” czyMedalem Europejskim za usługi wy-twarzania i montażu konstrukcji stalo-wych.

Mostostal Puławy SA buduje relacjepartnerskie z inwestorami, ponieważ re-komendacje są najlepszym certyfika-tem jakości. Ponadto będąc jednym z naj-większych pracodawców na Lubelsz-czyźnie, spółka dużą wagę przykłada doodpowiedzialności społecznej: wspierasport i kulturę, angażuje się w inicjatywyspołeczne oraz troszczy się o swoich pra-cowników. Wiedza, doświadczenie, ja-kość i rozwój stanowią filary marki Mo-stostal Puławy SA, która na przestrzeni50 lat wpisała się w pejzaż gospodarczyLubelszczyzny i całej Polski. �

�


RYNEK INWESTYCJI140

Montaż zbiorników kulistych, Zakłady Synthos Dwory Sp. z o.o. w Oświęcimiu

Fot. Mostostal Puławy


RYNEK INWESTYCJI144

Funkcja zakupów w przedsiębior-stwie przez długie lata była de-precjonowana, co wiązało się

m.in. z faktem, że zarządzający firma-mi koncentrowali się przede wszystkimna roli działów sprzedaży w osiąganiuzysków. Wychodzili bowiem z założenia,mającego swoje źródło jeszcze w latach50. i 60. XX wieku, że zakupy odpowia-dają za realizację zamówień, a takżepełnią funkcję reaktywnego zaspoka-jania wewnętrznych potrzeb w zakresiedostarczania dóbr oraz towarów nie-zbędnych do prawidłowego funkcjo-nowania przedsiębiorstwa i na tym ichzadania się kończą. Pierwsze znaczą-ce zmiany w podejściu do roli obszaruzakupów pojawiły się dopiero trzy de-kady później i wynikały z ówczesnegonasycenia rynków. Ta sytuacja spowo-dowała, że firmy zostały skonfronto-wane z koniecznością zwiększeniasprzedaży przy zachowaniu dotych-

czasowej marży. Aby przetrwać, przed-siębiorcy musieli dokonać redukcjikosztów prowadzonej działalności.

Możliwości poczynienia oszczęd-ności zaczęto szukać w cenach kupo-wanych surowców oraz półproduktów.Tym samym została dostrzeżona rolaobszaru zakupów, a konkretnie – zna-czenie prowadzonych przez jego pra-cowników negocjacji, których celembyło obniżenie ceny poszczególnych su-rowców, co z kolei pozytywnie wpływałona zysk operacyjny firmy i poprawę jejrentowności. Dlatego od lat 90. rola za-kupów w przedsiębiorstwach zaczęłasystematycznie rosnąć. W dużych or-ganizacjach produkcyjnych zaczętotworzyć działy zakupów, mające zacel optymalizację kosztów związanychz zakupem surowców i usług. W XXIwieku obszar zakupów stał się jednymz tych, które w największej mierze wpły-wają na sukces rynkowy przedsiębior-

Obszar zakupów funkcją wartości dodanejPrzedsiębiorstwa, szczególnie produkcyjne – w świetle postępującej globalizacji i za-ostrzającej się konkurencji – zaczynają doceniać rolę obszaru zakupów w budowaniuprzewag rynkowych. Tym samym dobiega końca okres, w którym obszar ten był po-strzegany wyłącznie z perspektywy generowania oszczędności kosztowych.

Anna Waszkiewiczdyrektor ds. zakupów, ANWIL SA

�



Tylko stosowanie najlepszych praktyk rynkowychumożliwia kupcom realizację stawianych przednimi celów. Stąd też muszą oni dysponować wie-dzą, która obejmuje: rozpoznanie rynku poten-cjalnych dostawców, znajomość oczekiwańpartnera biznesowego, w tym możliwie wyczer-pującą informację na temat celu zakupów orazkupowanego produktu, jak również umiejętnościanalityczne i wysoko rozwiniętą świadomośćkosztową.

stwa, a jego znaczenie w organizacjinadal będzie rosnąć.

Case study ANWILTakże w spółce ANWIL w ostatnich

dwóch latach nastąpiły głębokie zmia-ny w podejściu do funkcji zakupów,w wyniku których obszar zakupów zy-skał na znaczeniu. Nowa filozofia za-rządzania obszarem zakupów jest po-

chodną strategii PKN Orlen – właści-ciela włocławskiej spółki, w której do-kładnie została opisana rola zakupówzarówno na poziomie całego koncernu,jak i poszczególnych podmiotów wcho-dzących w jego skład.

Najważniejsze działania podjętew obszarze zakupów w ANWIL-u objęłystworzenie scentralizowanych kategoriizakupowych, ujednolicenie zasad pro-

wadzenia procesów zakupowych z PKNOrlen, skorzystanie z umów ramowychzawieranych przez PKN Orlen, wpro-wadzenie zasady: „Nie ma zakupówbez zakupów”, dzięki której niemal cał-kowicie wyeliminowano dokonywanietzw. „dzikich zakupów” (z ang. maverickbuying) przez pozostałe obszary spółki,stworzenie systemu miar procesu za-kupowego oraz zarządzanie nim po-przez kluczowe wskaźniki efektywności(z ang. KPI), wprowadzenie standar-dów obsługi partnera biznesowego,zwiększenie skuteczności zarządzaniarelacjami z dostawcami, a także wyko-rzystanie do wszystkich postępowańzakupowych – tak, jak ma to miejscew PKN Orlen – internetowej platformyConnect. Obejmuje ona bowiem całyproces procedury zakupowej, począw-szy od obsługi zapytań ofertowych, po-przez realizację postępowań zakupo-wych, a skończywszy na prowadzaniuaukcji elektronicznych – jako jednej z do-stępnych metod negocjacji. Do głównychzalet platformy Connect należą: po-wszechność dostępu, zwiększanie stop-nia eksploracji rynku potencjalnych do-stawców, możliwość dokonywania wy-boru dostawcy na podstawie jasno zde-


RYNEK INWESTYCJI146

�

finiowanych kryteriów, obniżenie kosztówzwiązanych z poszukiwaniem dostaw-ców, mierzalność i przejrzystość wynikówpracy obszaru zakupów, a także przy-spieszenie całego procesu zakupowe-go. Dzięki zaimplementowanym zmia-nom została zapewniona transparent-ność procesów zakupowych i zagwa-rantowana terminowość dostaw orazkontraktacji, nastąpiło obniżenie jed-nostkowych kosztów zakupów, udałosię zrealizować synergie zakupowe w ra-mach całej Grupy Orlen, a przedewszystkim zwiększyła się efektywnośćobszaru zakupów w ANWIL-u, co najle-piej ilustruje wykres obok.

Wdrożenie strategicznego podej-ścia do zakupów wymagało również no-wego zdefiniowania ról przypisanychpracownikom tego obszaru, którzy mu-szą sprostać nowym, zdecydowanietrudniejszym wyzwaniom. O ile wcze-śniej pełnili oni przede wszystkim nad-zór nad wyborem dostawcy, a ich od-powiedzialność skupiała się główniena negocjacjach warunków cenowych,o tyle wraz ze zmianą funkcji zakupóww ANWIL-u zmieniły się także oczeki-wania względem managerów tego ob-szaru. Do ich zadań zostało dołączonetakże tworzenie i realizacja strategii za-kupowych w danej kategorii, co pocią-ga za sobą konieczność posiadaniaprzez nich kompetencji podobnych dotych przypisywanych tradycyjnie lideromprojektów. Umiejętności stricte admini-stracyjne nie wystarczą już, aby mócz powodzeniem realizować zadaniazakupowe, szczególnie te, których bu-dżety opiewają na setki milionów zło-tych. Tylko stosowanie najlepszychpraktyk rynkowych umożliwia kupcomrealizację stawianych przed nimi celów.Stąd też muszą oni dysponować wie-dzą, która obejmuje: rozpoznanie ryn-ku potencjalnych dostawców, znajo-mość oczekiwań partnera biznesowe-go, w tym możliwie wyczerpującą in-formację na temat celu zakupów orazkupowanego produktu, jak równieżumiejętności analityczne i wysoko roz-winiętą świadomość kosztową.

Przyszłość zaczyna się dziśMożemy śmiało założyć, że w ko-

lejnych latach rola obszaru zakupóww przedsiębiorstwach będzie ewolu-ować. Tezę tę potwierdzają m.in. eks-perci z zespołu doradztwa zakupowe-go KPMG, którzy zdefiniowali 5 klu-czowych trendów, jakie do 2025 rokubędą wpływać na kwestie zakupóww firmach. Najważniejszym z nich bę-



�

Opracowywanie strategii biznesowej umożliwia-jącej nie tylko przetrwanie, ale przede wszystkimrozwój firmy w warunkach zaostrzającej się kon-kurencji, jest więc koniecznością, a nieodzow-nym jej elementem musi być obszar zakupów.Tylko bowiem uwzględnienie jego strategicznejroli w budowaniu przewagi konkurencyjnej orazrentowności i wartości firmy daje gwarancjęosiągnięcia sukcesu biznesowego.

� dzie dalszy wzrost roli partnerstwaz dostawcami. Wzajemne zaufanie,opierające się na jakości relacji, staniesię jednym z warunków sukcesu biz-nesowego odnoszonego zarówno przezfirmę dokonującą zakupu, jak i do-stawcę. Specjaliści z KPMG zwracająszczególną uwagę na fakt, że powią-zanie zarządzania dostawcami z wizjązakupów Anno Domini 2025 nie oznaczaaudytów dostawców czy ich oceny,lecz wymianę know-how, politykę openbook, programy rozwoju. W dłuższejperspektywie to podwykonawcy będąźródłem innowacji dla firmy w łańcuchudostaw.

Partnerstwo z dostawcami jest po-chodną dobrych relacji, za które od-powiadają pracownicy obszaru zaku-pów. Dlatego właśnie umiejętność bu-dowania relacji zarówno z partneramizewnętrznymi, jak i partnerami bizne-sowymi stanie się kluczową kompe-tencją kupców. O sukcesie obszaru za-kupów w coraz większym stopniu będądecydować tzw. umiejętności miękkiejego pracowników, a zwłaszcza zdol-ności komunikacyjne, gotowość do ko-operacji, poszanowanie i akceptacja od-miennych kultur, w tym kultur organi-zacyjnych, a także zdolność do spo-glądania na dane zagadnienie z per-spektywy dostawcy/usługodawcy czyteż partnera biznesowego i szukanie


RYNEK INWESTYCJI148

Możemy śmiało założyć, że w kolejnych latachrola obszaru zakupów w przedsiębiorstwach bę-dzie ewoluować. Tezę tę potwierdzają m.in. eks-perci z zespołu doradztwa zakupowego KPMG,którzy zdefiniowali 5 kluczowych trendów, jakiedo 2025 roku będą wpływać na kwestie zakupóww firmach.



korzyści dla wszystkich stron poprzezstałą analizę relacji długookresowych.Według KPMG rola obszaru zakupówbędzie ewoluowała w kierunku roli we-wnętrznego konsultanta, analityka, za-rządzającego relacjami, co będzie sięprzekładać zarówno na pozytywny wi-zerunek firmy, za który współodpowie-dzialność będą ponosić także kupcy, jaki na powodzenie danego przedsiębior-stwa w wymiarze finansowym.

KPMG wskazuje również, że za10 lat miarą sukcesu firm będzie ichudział rynkowy i zysk, a nie cena i koszt.Celem zakupów strategicznych będzienie tylko redukcja kosztów, lecz przedewszystkim zwiększenie przychodów.Dzięki działaniom obszaru sprzedażywzrost udziału w rynku może następo-wać poprzez wspólną realizację inno-wacyjnych projektów z dostawcamibądź przez budowanie przewag kon-kurencyjnych na drodze optymalizacjikosztów wytworzenia, a przez to pod-niesienie rentowności sprzedaży.

PodsumowanieJednym z dobrodziejstw globalizacji

jest możliwość nawiązywania kontaktówz dostawcami z każdej części globu,oczywiście pod warunkiem że ma touzasadnienie biznesowe. Gdybyśmywięc chcieli nakreślić za pomocą linii naglobusie połączenia tylko pomiędzypierwszą setką amerykańskich przed-siębiorstw ujętych w rankingu TOP 500magazynu „Fortune” a ich dostawcamitowarów i usług, którzy są liczeni w ty-siącach, to okazałoby się, że Ziemięoplata pajęczyna wzajemnych powią-zań. Jednak każdy kij ma dwa końce.Fakt, że żyjemy w globalnej wiosce,sprawia, że kupcy mogą rezygnowaćz lokalnych dostawców na rzecz ich kon-kurencji np. z państw azjatyckich, a tak-że że przedsiębiorstwa muszą mierzyćsię z coraz to nowymi wyzwaniami w dy-namicznie zmieniającym się otoczeniurynkowym.

Opracowywanie strategii bizneso-wej umożliwiającej nie tylko przetrwa-

nie, ale przede wszystkim rozwój firmyw warunkach zaostrzającej się konku-rencji, jest więc koniecznością, a nie-odzownym jej elementem musi być ob-szar zakupów. Tylko uwzględnienie jegostrategicznej roli w budowaniu przewagikonkurencyjnej oraz rentowności i war-tości firmy daje gwarancję osiągnięciasukcesu biznesowego. �

Purchasing Business Unit as a function of value addedEnterprises, especially production enterprises – in the light of progressing globalization and increasingly severe competition – begin to appreciate the role of purchasingbusiness unit in building market advantage. Ipso facto, the period in which this business unit was perceived only from the perspective of generation of cost savings comesto an end. Also in ANWIL company in last 2 years there were thorough changes in attitude to the function of purchasing as a result of which the purchasing business unit becamemore important. A new purchasing area management philosophy is a derivative of PKN Orlen’s strategy – owner of the company from Włocławek. The most significantactions taken in the purchasing area in ANWIL were: creation of a centralized purchasing category, standardization of rules on carrying out purchasing processes withPKN Orlen, benefiting from framework contracts concluded by PKN Orlen, introduction of the rule: ‘No purchasing without purchasing’ thanks to which execution of theso-called maverick buying by other business units of the company was almost completely eliminated, creation of a system for measurement of the purchasing processand its management through key performance indicators, introduction of business partner service standards, increase of effectiveness of managing relationships withsuppliers as well as use of the Connect web platform for all purchasing proceedings just as in PKN Orlen.The implemented changes ensured transparency of purchasing processes, guaranteed execution of supplies and contracting on time, reduced unit purchasing costs,purchasing synergies could be executed within the entire Orlen Group and first of all effectiveness of the purchasing area in ANWIL increased. In the current market con-ditions preparation of a business strategy, making it possible not only to survive, but mainly to develop the company, is the necessity and the purchasing are needs tobe its indispensable element. Since only consideration of its strategic role in building competitive advantage as well as profitability and value of the company guaran-tees that a business success can be achieved.

Anna Waszkiewicz – absolwentka Uniwersy-tetu Gdańskiego oraz George Washington Uni-versity School of Business and PublicManagement. Od początku kariery zawodowejzwiązana z sektorem produkcji przemysłowej. Wlatach 1998–2006 zatrudniona w Philips Ligh-ting Poland, gdzie odpowiadała m.in. za plano-wanie, koordynację i kontrolę procesówzakupowych, jak również sprawowała nadzór nadprowadzonymi negocjacjami oraz uczestniczyław rozmowach z kluczowymi oferentami produk-tów i usług. Pracę dla Grupy Orlen rozpoczęławe wrześniu 2006 roku, obejmując w firmie ko-lejno stanowiska: koordynatora ds. strategii, pro-ject managera, managera zespołu ds.sprawozdawczości zarządczej i informacji, ma-nagera magazynów oraz managera ds. zakupów.Odpowiedzialna za wprowadzenie wielu zmiansystemowych zwiększających efektywność pro-cesów zakupowych w PKN Orlen oraz spółkachnależących do grupy kapitałowej. Współtwórcaplatformy zakupowej Connect – rozwiązaniaoptymalizującego aktywności zakupowe kon-cernu, poprawiającego transparentność prowa-dzonych procesów zakupowych orazusprawniającego zarządzanie bazą danych obec-nych i potencjalnych dostawców surowców iusług. Od sierpnia 2014 roku dyrektor ds. zaku-pów w ANWIL SA, w gestii którego leży m.in.opracowywanie strategii zakupowej i jej wdra-żanie, a tym samym przyczynianie się do stałejpoprawy rentowności spółki oraz wzrostu jejprzewag konkurencyjnych na rynku produktówWielkiej Syntezy Chemicznej.


RYNEK INWESTYCJI150

Obowiązki wytwórców urządzeńi systemów ochronnych prze-znaczonych do pracy w stre-

fach zagrożonych wybuchem zostałyokreślone w Dyrektywie ParlamentuEuropejskiego 94/9/WE z dnia 23 mar-ca 1994 roku (Dyrektywa ATEX 95). Dy-rektywa ta została wdrożona do prawapolskiego Rozporządzeniem MinistraGospodarki z dnia 22 grudnia 2005roku w sprawie zasadniczych wymagańdla urządzeń i systemów ochronnychprzeznaczonych do użytku w prze-

strzeniach zagrożonych wybuchem(Dz. U. 2005 Nr 263, poz. 2203). Istniejewiele powiązań dyrektyw Atex 137 i 95z odpowiadającymi im rozporządze-niami polskimi.

Interpretacja zapisów rozporzą-dzenia w sprawie minimalnych wyma-gań natrafia na szereg trudności i nie-jasności. Poniżej zostały zasygnalizo-wane problemy wynikające z do-świadczeń autora z interpretacją zapi-sów rozporządzenia, z którymi mamy doczynienia podczas opracowywania do-kumentów oceny ryzyka wybuchu(ORW) i dokumentów zabezpieczeniaprzed wybuchem (DZPW). Oto proble-matyczne zapisy rozporządzenia orazkomentarze wyjaśniające wątpliwości.

Paragraf 1.Rozporządzenie określa minimalne

wymagania dotyczące bezpieczeństwai higieny pracy w środowisku pracy,w którym z przyczyn wynikających z cechmiejsca pracy, urządzeń lub używanychsubstancji i mieszanin może wystąpić at-mosfera wybuchowa. Pojęcie „minimal-ne wymagania” jest zdefiniowane w roz-porządzeniu wyłącznie opisowo, co ozna-cza w praktyce, że ustalenie poziomu mi-nimalnych wymagań pozostawia siępracodawcy (użytkownikowi/właścicie-lowi instalacji). Teoretycznie jest to zapisczytelny, ale w praktyce pracodaw-ca/właściciel instalacji natrafia na szereg

Ocena ryzyka wybuchu a problemyzapewnienia bezpiecznej produkcjiw warunkach zagrożenia wybuchemPodstawy prawne dotyczące produkcji w warunkach zagrożenia wybuchem określa w Unii Europejskiej Dyrektywa Atex 137 (EN 99/92/EC). Została ona wdrożona doprawa polskiego Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związa-nych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. 2010Nr 138, poz. 931). Obydwa akty prawne definiują podstawowe obowiązki pracodawcóww tym zakresie.

dr hab. inż. Andrzej WolffGRUPA WOLFF Sp. z o.o. sp. k.Ekspert ds. bezpieczeństwa wybuchowego i procesowego



problemów z interpretacją tego raczejniejasnego pojęcia. Rozporządzenie niedaje bowiem precyzyjnych kryteriów dookreślenia wymagań minimalnych. Ichwyznaczenie dla danej linii produkcyjnej(instalacji czy zakładu) opiera się nie tyl-ko na czynnikach technicznych, lecztakże finansowych.

Ustalenie czynników technicznych(zapewnienie warunków bezpiecznejprodukcji) wymaga przeprowadzeniaodpowiedzialnej oceny ryzyka wybuchu(ORW), do czego konieczne są duże do-świadczenie i odpowiedzialność. Opar-cie się na czynnikach finansowych – ileto ma kosztować i jakie fundusze mo-żemy na to przeznaczyć – jest kryteriumrealnym, ale i ryzykownym. Znalezieniekompromisu pomiędzy zapewnieniemodpowiedniego poziomu techniczne-go a możliwościami finansowymi niejest łatwe. Spełnienie minimalnych wy-magań jest w praktyce realizowanew istotnym stopniu poprzez zapewnie-nie bezpieczeństwa procesowego i wy-buchowego. Jednak problem polega natym, że nie przyczynia się ono do do-datkowej produkcji (zysków), lecz wy-maga nakładów finansowych.

Paragraf 2.Paragraf ten definiuje podstawowe

pojęcia: urządzenia, przestrzenie za-grożone (i niezagrożone) wybuchem,substancja palna, atmosfera wybu-chowa, normalne działanie urządze-nia/systemu ochronnego, osoby pra-

cujące i inne. Atmosfera wybuchowa jestdefiniowana jako mieszanina z powie-trzem w warunkach atmosferycznychsubstancji palnych w postaci gazów,par, mgieł lub pyłów, w której po wy-stąpieniu zapłonu spalanie rozprze-strzenia się samorzutnie na całą mie-szaninę. Definicja ta odnosi się do stan-dardowych warunków atmosferycz-nych (temperatura od –25 do +60ºC, ci-śnienie od 0,8 do 1,1 bara, powietrzez normalną zawartością tlenu – typowo21 proc. obj.).

A co ma zrobić pracodawca/wła-ściciel instalacji, gdy warunki proceso-we instalacji odbiegają istotnie od at-mosferycznych? W przemyśle mamyprzecież do czynienia z wieloma pro-cesami, które przebiegają pod ciśnie-niem/próżnią, wysoką/niską tempera-turą. Nie oznacza to jednak, że praco-dawca jest w takich przypadkach zwol-niony z obowiązku spełnienia wymagańw zakresie ochrony przed wybuchem.Pracodawca musi zapewnić bezpiecz-ne warunki pracy w każdych warun-kach. Rozporządzenie nie daje jednakw tym zakresie żadnych rekomendacji,jak powinien on postępować.

Paragraf 4.1.Paragraf stwierdza, że aby zapo-

biegać wybuchom i zapewnić ochronęprzed ich skutkami, pracodawca po-winien stosować odpowiednie do ro-dzaju działalności – techniczne i orga-nizacyjne – środki ochronne. Określa-

jąc środki ochronne, należy zapewnićrealizację następujących celów w po-danej kolejności:• zapobieganie tworzenia się atmosfe-ry wybuchowej (A),• zapobieganie wystąpienia zapłonu at-mosfery wybuchowej (B),• ograniczenie szkodliwego efektu wy-buchu w celu zapewnienia ochronyzdrowia i bezpieczeństwa osób pracu-jących (C).

Tak zdefiniowane cele są jasne, aleich praktyczna realizacja natrafia naszereg problemów. Jak bowiem zapo-biec tworzeniu się atmosfery wybucho-wej w procesach przemysłowych, w któ-rych z natury rzeczy mamy do czynieniaz obecnością tlenu zawartego w po-wietrzu? Dotyczy to przecież zdecydo-wanej większości procesów przemy-słowych. Istnieją, co prawda, w tym za-kresie pewne możliwości, np. inertyza-cja (głównie azot) czy prowadzenieprocesu w atmosferze gazów spali-nowych, jednak inertyzacja ma bar-dzo ograniczone zastosowanie, gdyż

Wybuch pyłu cukru w filtrze zabezpieczonym systemem tłumienia HRD (bez odsprzęgania wybuchu)

�

Demonstracyjne pokazy wybuchów substancji po-wszechnie stosowanych w przemyśle, podkreślającepowagę zagadnień dotyczących bezpieczeństwa wybuchowego

wymaga pełnej szczelności używanychmaszyn i urządzeń (koszty). Podobneproblemy występują podczas stosowa-nia gazów spalinowych. Takie rozwią-zania wykorzystuje się w niektórychprocesach (mielenie węgla w elek-trowniach czy w cementowniach, pro-cesy rafineryjne i chemiczne), ale jest tostosunkowo nieduża część procesówprzemysłowych.

Lepszą sytuację mamy w przy-padku obecności pyłów osiadłych wy-nikającej m.in. z nieszczelności apa-ratów i urządzeń procesowych orazprowadzenia niektórych operacjiw układzie otwartym (np. zasypy).Wówczas skuteczne odkurzanie jest wstanie znacząco zmienić stan rzeczy.Z dużo lepszą sytuacją mamy do czy-nienia w przypadku punktu B. Przemysłdysponuje bowiem różnymi rozwiąza-niami technicznymi i organizacyjnymi,które ograniczają wystąpienie zapłonuatmosfery wybuchowej lub mu zapo-biegają – separatory magnetyczne(eliminują zanieczyszczenia ferroma-gnetyczne w strumieniu transporto-wanych substancji), uziemienia elek-trostatyczne (eliminują tworzenie sięwyładowań iskrowych czy snopiastych),uziemienia aparatów, instalacje od-gromowe, obudowy iskrobezpiecznei inne.

Przemysł dostarcza również nieza-wodne (gdy są poprawnie zaprojekto-wane i zabudowane) systemy ochron-ne, które zapewniają ograniczenie szko-dliwego efektu wybuchu (C). Stosowa-nie tych systemów wymaga jednak du-żego doświadczenia i odpowiedzial-ności. Zaliczamy do nich odciążenie wy-buchu (gazy: PN-EN 14994, pyły PN-EN14491), tłumienie wybuchu (PN-EN14373) i systemy izolowania wybuchu(PN-EN 15089). Należy podkreślić, że od-ciążenie wybuchu ma zapewnić ukie-runkowane (i bezpieczne) odprowa-dzenie skutków wybuchu z aparatu doatmosfery, podczas gdy tłumienie wy-buchu z natury nie dopuszcza do po-wstania wybuchu w aparacie. Obietechniki (odciążenie i tłumienie wybu-chu) służą do ochrony aparatów pro-cesowych. Do ochrony instalacji pro-cesowych wykorzystuje się połączenietechnik tłumienia/odciążenia i izolacjiwybuchu. Zaprojektowanie takich zło-żonych systemów ochronnych w wieluprzypadkach nie jest proste.

Paragraf 4.2.Środki ochronne, o których mowa

w paragrafie 4.1., pracodawca może

uzupełniać lub łączyć ze środkamiprzeciwdziałającymi rozprzestrzenia-niu się wybuchu. Paragraf wskazującyna zasadność stosowania izolacji wy-buchu („środek przeciwdziałający roz-przestrzenianiu się wybuchu”) to waż-ny, ale znów nieprecyzyjny zapis. Stwier-dzenie, że pracodawca „może łączyćlub uzupełniać”, pozostawia wszystkodo jego decyzji. Nie jest to dobre roz-wiązanie, bo jak wiadomo, dla ochronyinstalacji procesowych przed skutkamirozprzestrzeniania się wybuchu klu-czowe jest zapewnienie skutecznej izo-lacji wybuchu. Ma ona na celu odcięcieaparatu (aparatów) zagrożonego wy-buchem od reszty instalacji. Ponadtomamy przecież paragraf 12.2. Dlategowedług mnie w zapisie tego paragrafunależałoby wprowadzić mocniejszestwierdzenie, np. „konieczność uzu-pełniania”.

Paragraf 12.2.Środki, o których mowa w para-

grafie 12.1., powinny zapobiegać wy-buchowi, a w razie jego wystąpienia– utrzymywać go pod kontrolą i mini-malizować jego rozprzestrzenianie sięw miejscu pracy lub w urządzeniach,a także minimalizować jego skutki dlaosób pracujących. Ten kolejny ważnyparagraf stwierdza, że zastosowaneśrodki „powinny minimalizować roz-przestrzenianie się wybuchu”. Taki za-pis jest lepszy niż ten zawarty w para-grafie 4.2, ale niedostatecznie precy-zyjny. Minimalizacja rozprzestrzenia-nia się wybuchu może być zrealizowa-na tylko poprzez właściwie zaprojekto-waną izolację wybuchu, o której mowawcześniej – w paragrafie 4.2.

Paragraf 4.4.Pracodawca dokonuje komplekso-

wej oceny ryzyka (ORW) związanegoz możliwością wystąpienia w miejscachpracy atmosfery wybuchowej, biorącpod uwagę co najmniej:• prawdopodobieństwo i czas wystę-powania atmosfery wybuchowej (R1),• prawdopodobieństwo wystąpieniaoraz uaktywnienia się źródeł zapłonu,w tym wyładowań elektrostatycznych(R2),• eksploatowane przez pracodawcę in-stalacje, używane substancje i miesza-niny, zachodzące procesy i ich wza-jemne oddziaływania (R3),• rozmiary przewidywanych skutkówwybuchu (R4).

Dokonanie prawidłowej oceny ry-zyka wybuchu nie jest zadaniem pro-

stym, a na pewno jest zadaniem odpo-wiedzialnym. Dokument może zostaćopracowany przez upoważnioną przezwłaściciela osobę (może to być pra-cownik zakładu lub osoba zewnętrzna)albo zewnętrzną firmę. Nie regulujątego żadne przepisy. Jednak ryzyko i od-powiedzialność wynikające z przepro-wadzonej ORW instalacji ponosi wła-ściciel/użytkownik (pracodawca), więczasadniczym warunkiem jest, by oso-ba/firma posiadała dostateczne do-świadczenie praktyczne, jak również byznała proces, prawo (w tym zakresie)



i normy projektowe oraz by stosowałazasady etyki zawodowej.

Ocena ryzyka wybuchu bierze poduwagę prawdopodobieństwo i czaswystępowania atmosfery wybuchowej(R1), a także prawdopodobieństwo wy-stąpienia i uaktywnienia się źródeł za-płonu (R2). To akurat jest jasne. Nie jestjednak jasne, jak określić ilościowo teprawdopodobieństwa. Jak praktyczniezdefiniować wysokie, niskie czy pomi-jalne prawdopodobieństwo? Od czegoono zależy? Jak określić, przynajmniejw niektórych przypadkach i sytuacjach

procesowych, czas występowania at-mosfery wybuchowej? Czy np. godzinato mało czy dużo? Stosowane w tym za-kresie typowe podejście opisane w pa-ragrafie 1. nie daje żadnych ilościowychrekomendacji. Wprowadzone tam okre-ślenia: „wysokie”, „niskie” itd. wymagajądefinicji ilościowej. Bo co np. oznaczawysokie prawdopodobieństwo w danymprocesie? Potwierdzeniem tych pro-blemów z interpretacją ilościową są za-pisy podane w paragrafie 2. W proce-sie oceny ryzyka wybuchu koniecznejest także określenie/oszacowanie prze-

widywanych skutków wybuchu (R4).Rozporządzenie nie daje w tym wzglę-dzie żadnych rekomendacji. Pozostajewięc tylko doświadczenie osoby/firmywykonującej ORW. Oparcie się w oce-nie sytuacji na np. „innych podobnychsytuacjach” jest zadaniem trudnym i od-powiedzialnym.

Paragraf 9.1.Pracodawca powinien zapewnić

osobom pracującym w miejscach,w których istnieje możliwość wystąpie-nia atmosfery wybuchowej, odpowied-



�

Demonstracyjny pokaz wybuchu pyłu cukru z zastosowaniem systemu odciążania i odsprzęgania wybuchu

� nie szkolenie dotyczące ochrony przedwybuchem, w ramach obowiązującychszkoleń w dziedzinie bezpieczeństwai higieny pracy. Zapis ten oznacza po-winność okresowego powtarzania szko-leń. Jest to dobry zapis i wynika m.in.z faktu zatrudniania nowych pracowni-ków. Ale czy w ten sposób postępuje sięw zakładach systematycznie? I jaki za-kres przekazywanej wiedzy powinienwchodzić w grę? Kto powinien uczest-niczyć w takim szkoleniu?

Paragraf 10.2.Jeżeli atmosfera wybuchowa za-

wiera różne rodzaje palnych gazów, par,mgieł lub pyłów, stosuje się środkiochronne odpowiadające największe-mu potencjalnemu zagrożeniu. Jest toważny zapis, gdyż z praktyki wiadomo,że atmosfera wybuchowa powstającaw wyniku stosowanej technologii możezawierać różne składniki. Ilościowaocena sytuacji w przypadku jednocze-snej obecności różnych składników jestbardzo trudna. Przyczyną jest nie tylkozmienny w czasie skład mieszaninytworzącej atmosferę wybuchową, lecztakże (często) brak wiedzy o własno-ściach palnych i wybuchowych po-szczególnych składników.

Problematyczne jest określenie naj-większego potencjalnego zagrożenia.Zagrożenie wynikające z obecnościdanego składnika w mieszaninie wy-buchowej to nie tylko wysokie wartościjego parametrów palności i wybucho-wości, lecz także (a może przede wszyst-kim) jego ilościowy udział w mieszani-nie. Jak więc zdefiniować ilościowo to„największe potencjalne zagrożenie”?Technika i wiedza naukowa nie poda-ją w tym zakresie wielu sprawdzonychrozwiązań.

Dodatkowym problemem jest nie-kompletność dostępnych baz danychdotyczących palności i wybuchowościpojedynczych, zwłaszcza nietypowychsubstancji. A jak postępować w sytuacji,gdy mamy do czynienia z mieszanina-mi hybrydowymi (mieszanina palnychi wybuchowych pyłów oraz gazów/parpalnych cieczy)? Wiedza naukowaw tym zakresie jest jeszcze bardzo uboga.

Paragraf 12.1.Pracodawca powinien podjąć wszel-

kie niezbędne środki w celu zapewnie-nia, że miejsca pracy, urządzenia orazelementy łączące dostępne osobompracującym zostały zaprojektowane,wykonane, połączone i zainstalowa-ne, a także są utrzymywane i działają

w sposób minimalizujący zagrożeniewybuchem. To prawda, tak powinnobyć. Bo tylko zapewnienie odpowiednichrozwiązań technicznych i organizacyj-nych spełni ten warunek. Ale jak okre-ślić ilościowo i jakościowo te „niezbęd-ne środki”? I kto ma zaproponować wła-ściwe rozwiązania w każdej technolo-gicznej sytuacji? Projektant (biuro pro-jektowe), inżynier utrzymania ruchu,kierownik działu technicznego, dyrektor,zewnętrzna firma zajmująca się za-gadnieniami zagrożenia wybuchem? Tokolejny problem łączący się z dużą od-powiedzialnością i odpowiednią wiedzą.

Paragraf 7.1.Pracodawca powinien przed udo-

stępnieniem miejsca pracy sporządzićna podstawie oceny ryzyka, o którejmowa w paragrafach 4.4. i 4.5., doku-ment zabezpieczenia przed wybuchem(DZPW). Kolejne trudne do interpretacjiokreślenie – „przed udostępnieniemmiejsca pracy”. Czy oznacza ono nowąinstalację, nowy węzeł produkcyjny czytakże modernizację uznaną przez pra-codawcę za istotną? Czy zapis tenoznacza, że DZPW ma powstać przedrozpoczęciem testów ruchowych czyw momencie oddania instalacji/węzłaprocesowego do ruchu?

Z powyższej analizy wynika, żeomawiane rozporządzenie nakłada napracodawcę (właściciela) zakładu/in-stalacji przeznaczonych do pracy w stre-fie zagrożenia wybuchem szereg obo-wiązków, niekoniecznie łatwych i pro-stych do spełnienia. Rozporządzenie nie

rozpatruje tego, co powinien zrobićpracodawca w przypadku budowy no-wej czy modernizacji istniejącej instalacjiprzez zewnętrzną firmę wykonawczą.Jak się zabezpieczyć, by otrzymanerozwiązania projektowe (koncepcja,a potem projekt techniczny), zastoso-wane maszyny i urządzenia oraz sys-temy ochronne, a także osprzęt elek-tryczny, spełniały wymogi rozporzą-dzenia na odpowiednim (dla praco-dawcy) poziomie?

W mojej ocenie podstawą jest wpro-wadzenie takich zapisów w dokumen-cie przetargowym SIWZ, by firma wy-konawcza miała obowiązek spełnieniawymogów rozporządzenia w sprawieminimalnych wymagań dotyczącychbezpieczeństwa i higieny pracy (Atex137) oraz rozporządzenia w sprawiezasadniczych wymagań dla urządzeńi systemów ochronnych przeznaczo-nych do użytku w przestrzeniach za-grożonych wybuchem (Atex 95) na do-statecznie wysokim poziomie. Sposób,w jaki zleceniobiorca zapewni poziomminimalnych wymagań, powinien zo-stać zaakceptowany przez zlecenio-dawcę przed podpisaniem kontraktu.Powinien on wynikać ze stosowanychprzez zleceniodawcę standardów za-pewnienia bezpieczeństwa produkcjii przyjętego poziomu bezpieczeństwawybuchowego, ponieważ późniejszerozmowy w tym zakresie są bardzotrudne i nie zawsze owocne.

Pojawiają się też kolejne pytania: jakipoziom bezpieczeństwa procesowegoi wybuchowego, a tym samym poziom


RYNEK INWESTYCJI154

Prelekcja nt. bezpieczeństwa wybuchowego w przemyśle podczas Konferencji INDEX 2015


RYNEK INWESTYCJI 155ryzyka można/należy przyjąć? Z czegoto powinno wynikać i kto ma to ryzykozdefiniować oraz za nie odpowiadać?Odpowiedź na te pytania jest bardzotrudna. Rozporządzenie, jak to próbo-wałem pokazać powyżej, nie zawieradobrych ilościowych kryteriów postę-powania. Nie jest zresztą jasne, czy ta-kie kryteria mogą być w rozporządze-niu zawarte. Powinny one do pewnegostopnia zależeć od typu procesu, ro-dzaju zastosowanej technologii, zasto-sowanych operacji jednostkowych, ma-szyn i urządzeń oraz innych organiza-cyjnych i technicznych czynników. Licz-ba możliwych rozwiązań jest duża,szczególnie liczba oferowanych w róż-nych gałęziach przemysłu technologiiprodukcji. Pomocne w pewnym zakre-sie może być poniższe zestawienie.

Z zestawienia tego wynika, że ty-powe aparaty i operacje jednostkowe(szeroko stosowane w różnych gałę-ziach przemysłu) odpowiadają staty-stycznie za prawie 50 proc. zagrożeńwybuchowych. Należałoby je więcszczególnie brać pod uwagę podczasoceny ryzyka wybuchu związanegoz obecnością palnych i wybuchowychpyłów. Nie jest to zresztą nic nowego.Z praktyki przemysłowej wynika, że dowybuchów najczęściej dochodzi w si-losach (magazynowanie), filtrach (od-pylanie) i podczas transportu mecha-nicznego (np. podajniki kubełkowe).Czy jednak służby odpowiedzialne zaoddawane do ruchu instalacje pro-dukcyjne biorą pod uwagę powyższe za-grożenia w dostatecznym stopniu?

�

Aparat/proces Udział [%]

Silosy (magazynowanie) 20

Filtry/cyklony (odpyla-nie) 17

Transport mechaniczny 10

Razem 47

Mielenie 13

Suszarnie 8

Instalacje dopalające 5

Instalacje mieszania 5

Polerowanie i szlifowanie 5

Przesiewanie 3

Inne 14

Razem: 100

Pokaz wybuchu pyłu węgla na otwartej przestrzeni

Fot. Grupa Wolff (5)


RYNEK INWESTYCJI156

W tym roku Instytut Chemii Przemy-słowej obchodzi 100. rocznicę po-wstania. Jak w roku jubileuszowym pa-trzy pani na tradycje i historyczne ko-rzenie ośrodka w kontekście jego po-zycji, osiągnięć i współczesnej dzia-łalności badawczej?

– Instytut Chemii Przemysłowej ist-nieje od 1916 roku, kiedy to z inicjatywyprof. Ignacego Mościckiego powstaławe Lwowie pierwsza w Polsce placów-ka naukowo-badawcza związanaz przemysłem chemicznym – spółkaMETAN, przekształcona następniew 1922 roku w Chemiczny Instytut Ba-dawczy. W 1926 roku siedzibę instytutuprzeniesiono do Warszawy. Działaniapodejmowane przez IChP w ostatnich la-tach są ściśle związane z jego ciągle ak-tualną podstawową misją sformułowa-ną przez głównego inicjatora ośrodka– prof. Ignacego Mościckiego i zapisaną100 lat temu w statucie jako główny celdziałania instytutu: „działalność pionier-ska w kierunku pracy naukowo-twór-czej nad budową przemysłu chemicz-nego w Polsce”. Działalność naukowo-badawcza instytutu jest ukierunkowanana innowacyjne badania rozwojowei przemysłowe. Dorobek powojenny in-stytutu obejmuje ponad 2000 patentów

oraz setki oryginalnych opracowań tech-nologicznych i aparaturowych zastoso-wanych na skalę przemysłową nie tylkow kraju, lecz także za granicą.Wynalazki opracowane w IChP zdo-bywają medale i wyróżnienia na liczą-cych się międzynarodowych wysta-wach, takich jak Brussels Innova czyiENA w Norymberdze. Czemu przypi-suje pani ich sukces?

– Przede wszystkim jest to zasługanaszej kadry naukowo-badawczej. Todzięki wiedzy, zaangażowaniu i kre-atywności pracowników możliwe sąsukcesy. Wszystkie nasze wynalazkimają bardzo duży, aczkolwiek zróżni-cowany potencjał komercjalizacyjny, adedykowane są różnym obszarom go-spodarki – od budownictwa poprzezprzemysł chemiczny po rolnictwo. Ozna-cza to, że opracowane w IChP inno-wacyjne rozwiązania technologicznenie konkurują ze sobą, a jednocześnie

umożliwiają wzmocnienie ugruntowa-nego i znaczącego miejsca instytutujako placówki badawczej.Większość prac instytutu odpowiadazapewne bardzo konkretnym potrze-bom poszczególnych zakładów che-micznych, ale są też projekty dedyko-wane bezpieczeństwu w znacznie szer-szym rozumieniu. Jak państwa praceprzekładają się na bezpieczeństwo wwymiarze publicznym?

– Jeżeli chodzi o bezpieczeństwochemiczne, od wielu lat prowadzimy

działalność usługową, taką jak opra-cowanie kart charakterystyki czy ana-lizy ryzyka procesowego. Nasi pra-cownicy są zaangażowani w działal-ność grup roboczych stanowiącycheksperckie zaplecze procesu legisla-cyjnego. Dwa lata temu instytut podjąłnową działalność dotyczącą zapobie-gania zdarzeniom, w których niebez-pieczne właściwości substancji che-micznych wykorzystywane są do po-wodowania zniszczeń lub wywołaniaterroru. W jednym z projektów skupili-śmy się na działalności podstawowejpodmiotów łańcucha dostawczego che-mikaliów, wskazując, na jakie substan-cje należy zwrócić uwagę i jakie zabiegiorganizacyjne zastosować, aby ogra-niczyć podatność na działania prze-stępcze. Opracowaliśmy zestaw do-brych praktyk i metodykę szkoleniowąw zakresie bezpieczeństwa i ochronyzasobów własnych przedsiębiorcy oraz

zredagowaliśmy „Podręcznik TreneraBezpieczeństwa Chemicznego” – uni-kalną pozycję wydawniczą w tej dzie-dzinie. Rozszerzając naszą działalnośćw zakresie bezpieczeństwa materiałówCBRN, współtworzyliśmy w ramachmiędzynarodowego konsorcjum pro-gram szkoleniowy dla nauczycieli aka-demickich i studentów w zakresie bez-pieczeństwa materiałów chemicznych,biologicznych i radiacyjnych.

Rozmawiała Renata Wojciechowska

Sukcesy efektem wiedzy i kreatywnościTo dzięki wiedzy, zaangażowaniu i kreatywności pracow-ników możliwe są sukcesy – mówi w jubileuszowym rokustulecia Instytutu Chemii Przemysłowej jego dyrektor, dr hab. inż. Regina Jeziórska, prof. IChP.

Wszystkie nasze wynalazki mają bardzo duży,aczkolwiek zróżnicowany potencjał komercjali-zacyjny, a dedykowane są różnym obszarom go-spodarki – od budownictwa poprzez przemysłchemiczny po rolnictwo.


RYNEK INWESTYCJI158

Ostatnio pojawił się nowy czynniksprawczy – działalność zamie-rzona człowieka godząca

w bezpieczeństwo publiczne, wykorzy-stująca zasoby przedsiębiorstwa, naj-częściej objawiająca się pod postaciąterroryzmu i przestępczości zorganizo-wanej. Dynamika zjawisk zamierzo-nych jest trudna do obiektywnej oceny

i inaczej niż dla wypadków należy osza-cowywać ryzyko nadużyć. Zależy onom.in. od atrakcyjności celu, jaki możestanowić przedsiębiorstwo i od jego po-datności. O atrakcyjności celu decydujerozmiar i rodzaj potencjalnych szkódo zasięgu masowym, jakie przestępcamoże wywołać, wykorzystując zasobyi infrastrukturę przedsiębiorstwa, jegolokalizację, znak firmowy itp. Podat-ność to inaczej wrażliwość na działaniazamierzone. Kluczowym elementempodatności jest czynnik ludzki, zarównowewnątrz firmy, jak i na zewnątrz: w są-siednich firmach, w łańcuchu dostaw-czym chemikaliów, w społeczności lo-kalnej.

Specyficznym rodzajem współcze-snych zagrożeń dla bezpieczeństwachemicznego są zagrożenia cyfrowe.W cyberbezpieczeństwie zazwyczajkładzie się nacisk na ciągłość opera-cyjną firmy, ochronę zasobów bizne-sowych i własności intelektualnej. Nie-mniej ważnym aspektem, który trzebauwzględnić, są potencjalne ataki cy-frowe na instalacje przemysłowe. Re-alnym dowodem tego zagrożenia byłcyberatak na rurociąg Baku–Tbilisi–Ceyhan (BTC), przeprowadzonyw 2008 roku. Straty w wyniku zniszczeńi czasowego zamknięcia rurociąguoszacowano na 5 mln dol.

Przeciwdziałanie nielegalnemu wy-korzystaniu zasobów przedsiębiorstwa

w celu wywołania zagrożeń zbioro-wych staje się obecnie coraz ważniej-szym wyzwaniem dla przedsiębiorców.Umiejętność prowadzenia działalno-ści w zgodzie z bezpieczeństwem załogi,lokalnej społeczności, środowiska na-turalnego poprzez redukcję podatnościna nadużycia intencjonalne świadczy

Odpowiedzialność i wielokierunkowawspółpraca fundamentem bezpieczeństwa chemicznegoZe względu na potencjalne ryzyko związane z właściwościami niebezpiecznych chemi-kaliów, którymi operuje przedsiębiorstwo, oraz niebezpieczne warunki prowadzonychprocesów może ono stanowić źródło zagrożenia dla bezpieczeństwa chemicznego w wymiarze publicznym. Najczęstszą przyczyną zagrożeń są błędy ludzkie, rzadszą – wady materiałowe, usterki systemowe i zjawiska naturalne.

Dorota Kalisz, Lesław GórniakInstytut Chemii Przemysłowej im. prof. I. Mościckiego w Warszawie

mgr inż. Dorota Kalisz – specjalista badaw-czo-techniczny w Dziale Wspierania BranżyChemicznej i Pokrewnych Instytutu ChemiiPrzemysłowej w Warszawie

mgr inż. Lesław Górniak – główny specjali-sta w Dziale Wspierania Branży Chemicz-nej i Pokrewnych Instytutu Chemii Przemy-słowej w Warszawie, ekspert ICCSS, byłyinspektor OPCW

o prawidłowości zarządzania oraz od-powiedzialnej polityce firmy.

Kultura bezpieczeństwa chemicznego podstawą prewencji

Przedsiębiorcy często nie zdają so-bie sprawy, jak znaczącą rolę mogąodegrać w dziedzinie bezpieczeństwapublicznego – od kulturotwórczej po pre-wencyjną. Aby tak było, potrzebne jestszerzenie świadomości, że za bezpie-czeństwo odpowiedzialne są nie tylkowyznaczone służby i instytucje pań-stwowe, ale że jest to zadanie dla każ-dego: od najniższego szczeblem pra-cownika do kierownictwa. O wymier-nych efektach można mówić dopierowtedy, gdy skuteczność działań nie wy-nika wyłącznie ze strachu przed odpo-wiedzialnością karną za niedopełnienieobowiązków, lecz wypływa z przekonańwłasnych i odpowiedzialności za ludz-kie życie i zdrowie oraz środowiskonaturalne, które może być celem ataku.Fundamentem takiej postawy jest takzwana „kultura bezpieczeństwa che-micznego”.

Aby móc krzewić tę kulturę w przed-siębiorstwie potrzebne są: świadomośćzagrożeń i ich identyfikacja, analizai ocena podatności, dostęp do facho-wych źródeł wiedzy, cykliczne szkoleniai praktyczne warsztaty z zakresu bez-pieczeństwa chemicznego, podejmo-wanie środków zaradczych w formie od-powiednich procedur, permanentnapolityka dostosowywania się do zmie-niającego się ryzyka zagrożeń. Ważnesą też sprawna współpraca w wymia-nie informacji, czytelny przydział kom-petencji i obowiązków, jak również ko-ordynacja wspólnych działań wewnątrzprzedsiębiorstwa i poza nim, uwzględ-niająca kooperację z odpowiednimisłużbami państwowymi.

Idea w praktyceW latach 2013–2015 w Instytucie

Chemii Przemysłowej (IChP) realizo-wano projekt „Ku kulturze bezpieczeń-stwa chemicznego” w ramach progra-mu „Zapobieganie i walka z przestęp-czością” Dyrektoriatu GeneralnegoSpraw Wewnętrznych Komisji Europej-skiej. Jego efektem było stworzeniepodstawy programowej dla budowaniakultury bezpieczeństwa chemicznego

we współpracy z MiędzynarodowymCentrum Bezpieczeństwa Chemiczne-go (ICCSS), Rządowym Centrum Bez-pieczeństwa, Departamentem Bezpie-czeństwa Narodowego rządu USA,Centrum Bezpieczeństwa MANHAZw Narodowym Centrum Badań Jądro-wych, Interpolem, Akademią ObronyNarodowej, Ministerstwem Gospodar-ki (obecnie Ministerstwem Rozwoju),Państwową Inspekcją Sanitarną, Pań-stwową Strażą Pożarną, Służbą Celnąi Prokuraturą Generalną.

Ideą projektu było dobrowolne dzia-łanie na zasadach ścisłej współpracy.Spośród wiodących przedsiębiorstwchemicznych pozyskano osoby chętnedo przejścia profesjonalnego szkoleniai uzyskania certyfikatu trenera bezpie-czeństwa chemicznego. Następnie tre-nerzy przekazywali swoją wiedzę, pro-wadząc ogólnokrajowe szkolenia skie-rowane głównie do przedstawicieli sek-tora małych i średnich przedsiębiorstw,gdyż jak wynika z doświadczenia eks-pertów z IChP, sektor ten potrzebujewiększego wsparcia w podnoszeniupoziomu bezpieczeństwa chemicznegow porównianiu z dużymi firmami.

Na podstawie szkoleń wywniosko-wano, że istnieje szereg barier ograni-czających współpracę w zakresie pre-wencji działań przestępczych z udzia-łem chemikaliów. Do barier tych nale-

żą m.in.: częste traktowanie zagad-nień bezpieczeństwa chemicznego jakoobowiązek, a nie misję przedsiębior-stwa; w większości przypadków brakwyznaczonego koordynatora do współ-pracy wewnętrznej i zewnętrznej; nie-dostateczna ilość źródeł specjalistycz-nej wiedzy, procedur sprawnie organi-zujących pracę załogi w warunkachkryzysowych i praktycznych ćwiczeńw tym zakresie; resortowość legislacjii ustalonych procedur utrudniająca jed-noznaczność rozumienia tych samychprzepisów w korelacji z proceduramiz innego resortu.

Odpowiadając na potrzeby uczest-ników szkoleń we współpracy z Mię-dzynarodowym Centrum Bezpieczeń-stwa Chemicznego, stworzono platfor-mę wymiany wiedzy i dobrych praktykz zakresu bezpieczeństwa chemiczne-go, umieszczoną na portalu http://net-work.iccss.eu. Obecnie platforma tadostępna jest dla wszystkich zaintere-sowanych współpracą, którzy się na niejzarejestrują.

Jako źródło specjalistycznej wiedzywydany został „Podręcznik TreneraBezpieczeństwa Chemicznego” (ISBN978-83-925627-6-4, Instytut Chemii Prze-mysłowej, Warszawa 2015), prezentu-jący interdyscyplinarne podejście do za-gadnień bezpieczeństwa chemicznegoze szczególnym uwzględnieniem po-trzeb przedsiębiorców. W przystępnyi profesjonalny sposób porusza on za-gadnienia związane z bezpieczeń-stwem wewnętrznym państwa, zarzą-dzaniem kryzysowym, ratownictwemchemicznym, zadaniami organów pra-wa i porządku, bezpieczeństwem trans-portu towarów niebezpiecznych, anali-zą zagrożeń i podatnością przedsię-biorstw na działania przestępcze, roląprzedsiębiorców w systemie bezpie-czeństwa publicznego i wiele innych.

Wypracowanie odpowiednich stan-dardów postępowania i nacisk na in-teroperacyjność przedsiębiorców za-równo z instytucjami i służbami pań-stwowymi, jak i z lokalną społecznością,organizacjami pozarządowymi, part-nerami biznesowymi i instytucjami na-uki, może znacząco zwiększyć szansęna podniesienie bezpieczeństwa che-micznego w wymiarze publicznym orazzmniejszyć ryzyko zagrożeń zbioro-wych. �



Intentional misuse of enterprise’s resources and infrastructure is one of nowadays emerging threats to public security. Prevention of intentionally induced incidents andrising chemical security culture awareness is a significant role especially assigned to entrepreneurs. It’s a new challenge of nowadays responsible management policyand it should include internal and external cooperation, commitment and establishment of professional knowledge base.

„Podręcznik Trenera Bezpieczeństwa Chemicznego”

Założeniem konkursu było wypromowanie najlepszych przedsię-biorstw, samorządów, spółdzielni oraz instytucji, które funkcjonująna rynku, odnosząc liczne sukcesy. Wyróżnione firmy wzorowo re-

alizują podejmowane działania, a także w efektywny sposób dążą do fi-nalizacji opracowanych strategii rozwoju. Laureaci konkursu zostali do-cenieni również za etykę biznesową, wiarygodność oraz stabilność.

Galę finałową w rewiowym Teatrze Sabat poprowadził Cezary Py-tlos, dziennikarz „Gazety Prawnej”, który wprowadził wszystkich zebranychgości w tematykę współczesnego zarządzania. Następnie MariuszGryżewski, redaktor naczelny „Magazynu Gospodarczego Fakty”,wraz z Cezarym Głogowskim, inicjatorem i koordynatorem konkursu, wrę-czyli statuetki oraz upominki przedstawicielom wszystkich uhonorowa-nych firm.

Miłym akcentem wieczoru był występ zespołuTeatru Sabat Małgorzaty Potockiej, który przy-gotował dla gości jubileuszową rewię taneczno-wokalną – „The best of Sabat”.

Partnerami strategicznymi tegorocznej galiFirma Dobrze Zarządzana były firmy: „Polisa- Ży-cie” TU S.A. Vienna Insurance Group oraz NobleMedica. Patronat medialny nad wydarzeniemsprawował „Rynek Inwestycji”. �


RYNEK INWESTYCJI160

Liderzy zarządzania wybrani17 czerwca poznaliśmy laureatów pierwszej edycji ogólnopolskiego konkursu Firma DobrzeZarządzana, którego organizatorem była redakcja „Magazynu Gospodarczego Fakty”. Pod-czas uroczystej gali w Teatrze Sabat zostało nagrodzonych 29 firm w pięciu kategoriach.

Kategoria Firma Dobrze Zarządzana. Od lewej: Cezary Głogowski (koordynator programu Firma Dobrze Zarządzana), Zbigniew Binienda(prezes zarządu Sinevia Sp. z o.o.), Józef Dąbek (prezes Kopalni Wapienia Morawica), Gabriela Kośmider (prezes zarządu PrzedsiębiorstwaProdukcyjno-Handlowego GABI-PLAST), Justyna Szubert (prezes zarządu Welmax + Sp. z o.o.), Karolina Krzykowska (pełnomocnik zarząduPrzedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego „EKO-WIN”), Jan Kuźmiński (prezes zarządu Miejskich Zakładów Autobusowych Sp. z o.o.), Ma-riusz Gryżewski (wydawca „Magazynu Gospodarczego Fakty”)

Kategoria Samorząd Dobrze Zarządzany. Od lewej: Ce-zary Głogowski (koordynator programu Firma DobrzeZarządzana), Maria Jolanta Batycka-Wąsik (wójt gminyLesznowola), Krzysztof Harmaciński (wójt gminy Iława), Mariusz Gryżewski (wydawca „Magazynu Gospodarczego Fakty”)



Kategoria Firma Dobrze Zarządzana. Od lewej: Cezary Głogowski (koordynator programuFirma Dobrze Zarządzana), Bogdan Szumański (prezes zarządu Małopolskiej Hodowli Ro-ślin), Władysław Brzozowski (właściciel Gospodarstwa Rolnego Władysław Brzozowski),Beata Wójcik (właściciel Cegielni „Przecław” Z.P.U.H.), Ewa Purzycka (prezes zarządu Vimex SA), Dariusz Brzozowiec (lider projektu Zielony Admin Sp. z o.o., laureat w kategoriiKreator Rozwoju), Irena Wojdat (koordynator ds. rozbudowy sieci Compass Money Sp. z o.o.), Mariusz Gryżewski (wydawca „Magazynu Gospodarczego Fakty”)

Laureaci konkursu Firma Dobrze Zarzą-dzana

w kategorii Firma Dobrze Zarządzana:• Kopalnia Wapienia Morawica• Sinevia Sp. z o.o.• Przedsiębiorstwo

Produkcyjno-Handlowe GABI-PLAST• Welmax + Sp. z o.o. Sp. k.• Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe

„EKO-WIN”• Muzeum Wsi Radomskiej• Miejskie Zakłady Autobusowe

Sp. z o.o.• Instytut Biotechnologii Przemysłu

Rolno-Spożywczego im. Prof. Wacława Dąbrowskiego

• Gospodarstwo Rolne Władysław Brzozowski

• Cegielnia „Przecław” Z.P.U.H. Beata Wójcik

• Vimex SA• Compass Money Sp. z o.o.• Quest Investment Sp. z o.o.• Zarząd Portu Morskiego

Darłowo Sp. z o.o.

w kategorii Kreator Rozwoju:• Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o.• Zielony Admin Sp. z o.o.

w kategorii Spółdzielnia Dobrze Zarządzana:• Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa• Spółdzielnia Mieszkaniowa „Lazurowa”• Spółdzielnia Pracy „Muszynianka”• Bank Spółdzielczy w Białobrzegach

w kategorii Placówka Medyczna Dobrze Zarządzana:• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki

Zdrowotnej Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – Centralny Szpital Weteranów

• Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa-Wawer

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego w Płocku

• Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie

• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie

• Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie

w kategorii Samorząd Dobrze Zarządzany:• Gmina Iława• Urząd Miasta i Gminy Kórnik• Gmina Lesznowola

Kategoria Firma Dobrze Zarządzana (Spółdzielczość). Od lewej: Cezary Głogowski (koordy-nator programu Firma Dobrze Zarządzana), Józef Zimmermann (zastępca przewodniczące-go rady nadzorczej Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej), Hanna Zaborowska (kierownikMieszkaniowego Biura Pośrednictwa Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej), Jacek Wi-śniowski (specjalista ds. marketingu Spółdzielni Pracy „Muszynianka”), Elżbieta Syta (za-stępca prezesa Banku Spółdzielczego w Białobrzegach, kategoria Bank Spółdzielczy DobrzeZarządzany), Mariusz Gryżewski (wydawca „Magazynu Gospodarczego Fakty”)

Kategoria Placówka Medyczna Dobrze Zarządzana. Od lewej: Cezary Głogowski (koordyna-tor programu Firma Dobrze Zarządzana), lek. med. Maria Aleksandra Kąkol (dyrektor Samo-dzielnego Zespołu Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa-Wawer), LucynaKęsicka (dyrektor Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – WojewódzkiejStacji Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego w Płocku), Andrzej Kondaszewski(dyrektor Szpitala Wojewódzkiego im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie), Mariusz Gryżewski(wydawca „Magazynu Gospodarczego Fakty”)


RYNEK INWESTYCJI162

Współczesnej cywilizacji, gdziepriorytetem oprócz zdrowegożycia jest szybki rozwój tech-

nologii, nieodłącznie towarzyszą kata-strofy oraz awarie. Pożary jako jednez najczęściej występujących nie tylkostanowią duże zagrożenie dla zdro-wia i życia, lecz także wyrządzająogromne straty w całej gospodarce. Pra-

Bezpieczeństwo pożarowe i przemysł – konsolidacja warta inwestycji! Jak nie teraz, to kiedy?

Ewa Dziatkowskakoordynator ds. projektów,DND Project

wie zawsze wywołane przez czynnikludzki, przyczyniają się nie tylko dozniszczeń obiektów, urządzeń czy in-stalacji, ale tworząc „efekt domina” – za-grażają również środowisku. W prze-myśle w kategorii bezpieczeństwa dużomówi się o bezpieczeństwie podczasprzeprowadzania procesów technolo-gicznych, o higienie pracy, innowa-cjach, natomiast o bezpieczeństwie po-

żarowym słyszymy jedynie w obliczu zda-rzeń, często zapominając, że w wielu wy-padkach pożary są przyczyną a nieskutkiem poważnych awarii przemy-słowyc.(1) Mimo to wysokie ryzykow postaci pożaru nadal jest często nie-doceniane przez różne sektory branż.Dlatego tak ważna jest potrzeba kon-solidacji wzajemnych relacji międzybranżą pożarową a przemysłem po-przez debatę, wspólne działania i sze-roką działalność edukacyjną na rzeczbezpieczeństwa.

Branża pożarowa jednym z wiodących kierunków bezpieczeństwa

Jak wiadomo, im lepiej zidentyfiko-wane ryzyko, tym lepiej można się przednim zabezpieczyć. Tylko w Europie rocz-nie ma miejsce ponad 2 tys. eksplozjisubstancji łatwopalnych, pyłu oraz ga-zów. W samym roku 2015 w Polsce mia-ło miejsce blisko 3542 pożarów(2)

w obiektach produkcyjnych i magazy-nowych, w trakcie których doszło łączniedo 183 wybuchów, w tym do 132 zwią-zanych z gazami pary i cieczy, 41 – z py-łami substancji chemicznych stałych,a 10 – z materiałami wybuchowymi. Bezwzględu na postęp technologiczny sto-sowanie innowacyjnych rozwiązań, m.in.w zakresie oceny ryzyka(9) wdrażanychprocedur bezpieczeństwa, nadal wy-stępują zdarzenia o znamionach po-ważnych awarii przemysłowych, gdzieczynnik ludzki jest nie bez znaczeniai gdzie jako przyczynę całości zdarzeń45 proc. stanowią właśnie pożary.(3)(4)

Zagadnienia związane z ochronąprzeciwpożarową nie są postrzeganezbyt poważnie przez środowiska zaj-mujące się zagrożeniami występujący-mi w przemyśle i często są traktowanejako niezbieżne z ich interesami, zaśsamo bezpieczeństwo pożarowe – w od-różnieniu od innych branż – bywa po-strzegane jako kolejna, niespecjalnieużyteczna branża budowlana.(5) Wo-bec ogólnej nieświadomości podejścieto skutkuje brakiem należytego zainte-resowania ochroną przeciwpożaro-wą, tymczasem odgrywa ona prioryte-tową rolę w projektowaniu, wytwarzaniui eksploatacji urządzeń, budynków orazinfrastruktury, w której przebywa czło-wiek. Stanowi kluczowy aspekt w bez-pieczeństwie zakładów przemysłowych,bierze udział w ochronie i bezpieczeń-stwie indywidualnym i zbiorowym orazrealizowanych procesach technolo-gicznych, wytwórczych czy wydobyw-czych. Bezpieczeństwo pożarowe jakżadne inne nierozerwalnie wiąże sięz przemysłem.

Czynności w zakresie przeciwdzia-łania pożarom, awariom przemysło-wym(6) i innym zagrożeniom są w inte-resie nas wszystkich, bowiem mimowysokiego poziomu środków bezpie-czeństwa nie można zredukować ryzy-ka do zera, a brak skutecznych zabez-pieczeń zawsze finalnie prowadzi dokatastrofy przemysłowej i niewyobra-żalnych strat. Aktualne obostrzeniaformalno-prawne, znaczące zmianyw przepisach regulujących wymaganiaprzeciwpożarowe(12) na równi z rozwo-


RYNEK INWESTYCJI 163W samym roku 2015w Polsce miało miej-sce blisko 3542 poża-rów(2) w obiektachprodukcyjnych i ma-gazynowych, w trak-cie których doszłołącznie do 183 wybu-chów, w tym do 132 związanych z gazami pary i cie-czy, 41 – z pyłamisubstancji chemicz-nych stałych, a 10 – z materiałamiwybuchowymi.

�


RYNEK INWESTYCJI164Bezpieczeństwo jest kluczowym obowiązkiem i interesem właściciela i zarządcy każdegoobiektu, nie tylko w sektorze przemysłu. Dlategoteż w trakcie inwestycji, modernizacji lub re-montu obiektu warto zwrócić uwagę na rodzaje i jakość materiałów podnoszących poziom bez-pieczeństwa.

jem technologii materiałów ognio-chronnych i systemów bezpieczeństwa,ale również wobec ogromnego naciskuinstytucji na całym świecie na wdraża-nie zaawansowanych standardów bez-pieczeństwa, w ostatnich latach równieżna rynku krajowym zmieniają podejścieinwestorów, projektantów i instalato-rów do tych zagadnień. Nie bez zna-czenia jest, iż w wielu wypadkach todzięki zabezpieczeniom opóźniającymrozprzestrzenianie się ognia, syste-mom sygnalizacji i detekcji pożaru,a także sprawnym działaniom straży po-żarnej, przy stratach szacowanych nasetki tysięcy czy milionów złotych uda-ło się uratować majątek wart niejedno-krotnie miliardy złotych.(11)

Synergia w działaniu minimalizacją ryzyka

Jednakże pomimo jasnego zrozu-mienia konieczności spełnienia po-wyższych przesłanek obszar ten nadalczęsto jest pomijany, a jedynie proak-tywne podejście do bezpieczeństwagwarantuje właściwe zabezpieczenieobiektów przed skutkami pożarów.Mamy poczucie, że brakuje jednej,wspólnej inicjatywy, która na partner-skich, spójnych zasadach traktowałabybezpieczeństwo procesów technolo-gicznych, bezpieczeństwo pracy i ochro-nę przeciwpożarową.(7) Czy to możliwe?Dzięki efektowi synergii – z całą pew-nością.

Jak wiele jest jeszcze do zrobieniaw tym zakresie, mogliśmy przekonaćsię podczas pierwszej naukowo-tech-nicznej konferencji RISKproject2016(8)

– wspólnego projektu Risk Coach LabSp. z o.o. i DND Project oraz magazynu„Rynek Inwestycji”, która z początkiemmaja br. gościła w Warszawie specja-listów obydwu branż. I choć bieżącaedycja konferencji temat bezpieczeń-stwa pożarowego traktowała śladowo,był to niewątpliwie pierwszy istotnykrok nadający nie tyle kierunek przyszłejwspółpracy, ile pomost łączący dwaświaty – myśli i na pozór inne spojrze-nia na bezpieczeństwo oraz jego rolęw cyklu życia całej gospodarki rynkowej,dający być może poważne podstawy doprzyszłej dyskusji na temat wypraco-wania spójnej przestrzeni zmierzającejdo tworzenia jednolitych uregulowańprawnych w tym zakresie.

Należy uznać, że poza rozbudowa-nym na szeroką skalę programem edu-kacyjnym, tworzeniem przestrzeni dodyskusji, specjalistycznych badań la-boratoryjnych w świetle planu przy-


RYNEK INWESTYCJI 165�

�

�

szłych działań nie bez znaczenia jestrównież wyróżnianie i wspieranie pod-miotów, jednostek czy rozwiązań, któretworzą bezpieczne, niejednokrotnie no-watorskie, rozwiązania wyznaczają-ce kierunki i trendy w celu prewencjii zwalczania występujących zagrożeń.Jest to możliwe jedynie dzięki wspólnymwysiłkom organów, instytucji, stowa-rzyszeń, środowisk naukowych orazpodmiotów działających na rzecz bez-pieczeństwa, m.in. KG PSP, CNBOP,CIOP, SGSP, Politechnika Łódzka, UDT,a także dzięki działaniom i kampa-niom mającym na celu popularyzacjębezpieczeństwa, prowadzonym przezDND Project, które integrują środowiskai dają impuls do ciągłego podnoszeniaświadomości na temat szeroko rozu-mianego bezpieczeństwa.

Zagrożenie pod kontroląJak istotna jest ochrona przed po-

żarem i jakie zagrożenia niesie za sobąwybuch, mogli zaobserwować m.in.uczestnicy konferencji RISKproject2016podczas specjalnego pokazu GrupyWolff. Siła, a co za tym idzie straty, jakieniosą pożar i wybuch, stają się wobecświadomości konsekwencji kluczowedla istnienia danego zakładu przemy-słowego, pewnych strat nie da się od-


RYNEK INWESTYCJI166

W dobie zagrożeń terrorystycznych, energetycz-nych, również politycznych czy naturalnych, gdyniemal każdemu osiągnięciu towarzyszy elementryzyka, problem bezpieczeństwa wysuwa się napierwsze miejsce. Dlatego naszym wspólnym za-daniem jest to ryzyko zminimalizować.


RYNEK INWESTYCJI 167robić, a koszty wstrzymania produkcjinie zostaną zrekompensowane przez fir-my ubezpieczeniowe, bowiem utratamiejsc pracy i stabilności, a także pro-duktów niedostarczonych do odbiorców,może skutkować nieodnalezieniem sięprzedsiębiorstwa w przyszłości na ryn-ku. Bezpieczeństwo jest zatem kluczo-wym obowiązkiem i interesem właści-ciela i zarządcy każdego obiektu, nie tyl-ko w sektorze przemysłu. Dlatego teżw trakcie inwestycji, modernizacji lub re-montu obiektu warto zwrócić uwagę narodzaje i jakość materiałów podnoszą-cych poziom bezpieczeństwa.

Czy warto inwestować w bezpieczeństwo?

Czy warto inwestować w bezpie-czeństwo, zwłaszcza pożarowe? Czy towłaściwa strategia na przyszłość? Nie-zaprzeczalnie. Najlepszym tego dowo-dem jest kierunek wytyczony przez nasprzed laty, który doprowadził do reali-zacji tegorocznej, 13. edycji KongresuPożarnictwa FIRE|EXPO (wkrótce,21.07.2016 r. na PGE Stadion Narodowyw Warszawie) – jak dotąd największejw branży corocznej konferencji po-święconej bezpieczeństwu pożarowe-mu, gromadzącej liczne grono specja-listów, projektantów i prewentystów,przedstawicieli różnych sektorów branż,decydentów najwyższego i średniegoszczebla kierowniczego oraz pionówtechnicznych odpowiedzialnych za in-westycje, infrastrukturę i bezpieczeń-stwo obiektów o różnym charakterzei przeznaczeniu.

Kongres to wydarzenie o ustalonejmarce, od lat cieszące się nie tylkouznaniem w branży, lecz także najwyż-szą frekwencją. Od kilku lat stanowiważny punkt w kalendarzu wydarzeńbranżowych, który w ciągu jednegodnia w jednym miejscu i czasie skupiaponad 1000 profesjonalistów, ekspertówi osobistości środowisk pożarowych,świata nauki i prawodawstwa, mającychbezpośredni związek z procesami in-westycyjnymi w gospodarce, żywo za-interesowanych tematyką bezpieczeń-stwa pożarowego. Skuteczność działańna rzecz poprawy bezpieczeństwa tkwibowiem w nieustannej aktualizacji wie-dzy, monitorowaniu zmian w obowią-zujących przepisach, jak również śle-dzeniu trendów i rozwiązań postęputechnologicznego.

Konsolidacja warta inwestycjiTo duże wyzwanie. Jak to zrobić?

Unikalność rozwiązań technologicz-

nych w przemyśle wciąż determinuje co-raz to poważniejsze i bardziej nietypo-we zagrożenia, nie tylko pożarowe,dlatego istotna jest potrzeba przyjęciasystemowych rozwiązań dotyczącychbezpieczeństwa już na wstępnym eta-pie planowania projektu technologicz-no-architektonicznego, aż po jego eks-ploatację i wdrażanie rozwiązań narzecz bezpieczenstwa na każdym eta-pie „życia” obiektu czy procesu. Kon-solidacja działań obydwu branż, swoisteporozumienie na rzecz bezpieczeń-stwa, wzajemne wspieranie się w dzia-łaniu, a także wytworzenie zintegro-wanych narzędzi i systemów podno-szących poziom bezpieczeństwa nie-wątpliwie w przyszłości przyspiesząi ułatwią podejmowanie decyzji inwe-stycyjno-projektowych czy eksploata-cyjnych. A interakcja środowisk, pro-cesów i systemów bezpieczeństwa zmi-nimalizuje te straty.

Badania, wdrożenia i inicjatywystwarzające przestrzeń do wzajemnejkorelacji, chociażby Kongres Pożarnic-twa czy RISKproject, to cel wart inwe-stycji. Organizacja takich inicjatyw torozległe przedsięwzięcie logistyczne,dlatego dziś najczęściej zajmują się tymwyspecjalizowane jednostki, do któ-rych niewątpliwie należy DND Project.Wydatki ponoszone na bezpieczeń-stwo, zarządzanie nim czy inicjatywyedukacyjne stanowią inwestycję i wy-siłek wart zaangażowania. Jedynie ca-łościowe podejście do procesu dajeszansę na osiągnięcie satysfakcjonu-jącego kompromisu między kosztamia bezpieczeństwem ludzi, środowiska,ciągłością procesów produkcyjnychoraz oczekiwań ubezpieczycieli. Jestto szczególnie ważne w przypadku za-bezpieczania przeciwpożarowegoobiektów o wymaganiach niestandar-dowych, jakimi są obiekty przemysłowe.

Strategia na przyszłość Poprzez konferencje staramy się

uzmysłowić istotę i znaczenie zabez-pieczeń technicznych i ochrony prze-ciwpożarowej, przygotować uczestni-ków poszczególnych procesów inwe-stycyjnych i technologicznych do świa-domego, odpowiedzialnego działaniaprzy wyborze rozwiązań o najwyższychstandardach jakościowych w celu wdra-żania procedur bezpieczeństwa już napoczątkowym etapie planowania in-westycji czy modernizacji eksploato-wanych obiektów.

W naszej ocenie nieważne jaki pro-jekt konferencyjny realizujemy – trak-

tujący o obiektach służby zdrowia, ga-raży i parkingów, obiektów użyteczno-ści czy też przemysłu – w pewnym mo-mencie zawsze padają pytania o wy-tyczne odnośnie przystosowania da-nego obiektu do wymagań ochronyprzeciwpożarowej. Obserwując krajo-wy rynek konferencji branżowych,mamy pełną świadomość, że niezależ-nie od tego, czego dotyczy przedmiotkonferencji, stałym elementem są te-maty związane z bezpieczeństwem po-żarowym oraz obecność przedstawicielii ekspertów środowisk, które realizujązadania z tego obszaru. Wydaje się za-tem, że nie ma możliwości, aby jakikol-

mgr inż. Mariusz Radoszewskiinżynier wsparcia technicznego,Polon-Alfa

W wielu obiektach przemysłowych ryzyko po-wstania pożaru jest wysokie. Wynika to przedewszystkim ze stosowanych złożonych procesówtechnologicznych, dużej liczby pracujących maszyn,nagromadzenia łatwopalnych surowców do produk-cji i magazynowanych wyrobów gotowych. Obiektyte wymagają zastosowania systemów wykrywania po-żarów o bardzo wysokiej jakości, niezawodności i od-porności na ewentualne zakłócenia. Dzięki odpo-wiedniemu doborowi wyspecjalizowanych urządzeńdo wykrywania pożarów, a także do ich automatycz-nego gaszenia, możemy zapobiec powstaniu dużychstrat materialnych czy przestojom w produkcji. Fir-ma Polon-Alfa zajmuje się rozwojem i produkcją sys-temów sygnalizacji pożarowej od ponad 50 lat. Naj-nowszą tendencję w tej dziedzinie ilustrują centralesygnalizacji pożarowej o architekturze rozproszonej,gwarantujące wysoki poziom bezpieczeństwa prze-ciwpożarowego obiektu, przy jednoczesnej optyma-lizacji kosztów instalacji.

www.polon-alfa.pl

�

� wiek projekt, nawet konferencyjny,w pewnym jego punkcie nie sprowadzałsię do bezpieczeństwa pożarowegolub nie korelował z nim, niezależnie odetapu, na jakim znajduje się inwestycjalub dany proces technologiczny. Wszyst-ko ostatecznie sprowadza się do jed-nego: jak dostosować obiekt, zwiększyćświadomość pracowników i ludzi w nimprzebywających (np. centa handlowe),aby ochronić życie i mienie przed za-grożeniami związanymi z pożarem i wy-buchem.

Stawiamy na ciągłe doskonalenie.DND Project na przestrzeni lat wykonałduży progres zarówno pod względemstandardów, jak i jakości ich realizacji,dzięki czemu wysunął się na niezależ-nego lidera optującego i wspierające-go wszelkie działania na rzecz wdra-żania bezpiecznych rozwiązań już naetapie projektowania. DND związanyjest z najlepszymi publicznymi i nieza-leżnymi instytucjami branżowymi, rze-czoznawcami i specjalistami ochronyprzeciwpożarowej, projektantami orazproducentami zabezpieczeń i syste-mów przeciwpożarowych, podmiotamii środowiskami, dla których poprawa ja-kości bezpieczeństwa w Polsce jest

nie tyle obowiązkiem, co pasją. Wyty-czony kierunek spowodował z rokiem2016 czynnie włączenie się DND Projectw działania Fundacji 112 (www.funda-cja112.pl), tworzonej przez ludzi zwią-zanych z pożarnictwem i służbamimundurowymi, na rzecz bezpieczeń-stwa, edukacji i pomocy osobom po-szkodowanym w wyniku pożarów, wy-padków drogowych, wypadków przypracy czy przy pełnieniu służby pu-blicznej. W przygotowaniu są już kolejnetrzy inicjatywy związane z profilaktyką

na rzecz bezpieczeństwa, ze szcze-gólnym uwzględnieniem bezpieczeń-stwa pożarowego, którego rozwój świa-domości jest dla nas celem nadrzęd-nym.

Bezpieczeństwo – to się opłaca

Postęp cywilizacyjny czyni życieczłowieka ciekawszym, wygodniejszymi pozornie bezpiecznym. Jednak w do-bie zagrożeń terrorystycznych, ener-getycznych, jak również politycznych czy


RYNEK INWESTYCJI168

Badania, wdrożenia i inicjatywy stwarzająceprzestrzeń do wzajemnej korelacji, chociażbyKongres Pożarnictwa czy RISKproject, to cel wartinwestycji. Organizacja takich inicjatyw to rozle-głe przedsięwzięcie logistyczne, dlatego dziś naj-częściej zajmują się tym wyspecjalizowanejednostki, do których niewątpliwie należy DNDProject. Wydatki ponoszone na bezpieczeństwo,zarządzanie nim czy inicjatywy edukacyjne sta-nowią inwestycję i wysiłek wart zaangażowania.


RYNEK INWESTYCJI 169naturalnych, gdy niemal każdemu osią-gnięciu towarzyszy element ryzyka,problem bezpieczeństwa wysuwa się napierwsze miejsce. Dlatego naszymwspólnym zadaniem jest to ryzyko zmi-nimalizować. Podsumowując, po wielulatach działania i obserwacji branży do-chodzimy do przekonania, że mimoogromu wykonanych zadań, najlep-szych praktyk, wzmacniania świado-mości i zaangażowania tak wielu śro-dowisk nadal pozostaje dużo do zro-bienia w zakresie bezpieczeństwa.

www.dndproject.com.pl

Literatura:1 Zbadane wypadki śmiertelne przez PIP za-

istniałe w 2014 r. (relacja wydarzenia–przyczyny),Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z dzia-łalności Państwowej Inspekcji Pracy – 2014

2 Pożary wg kodu obiektu – dane statystycz-ne KG PSP [źródło: www.straz.gov.pl, 2016-03-01]

3 Informacje o poważnych awariach: przyczy-ny, scenariusze, wnioski, Centralny Instytut Ochro-ny Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (18389)

4 Raport o występowaniu zdarzeń o znamionachpoważnej awarii w 2013 roku, Główny InspektoratOchrony Środowiska

5 mgr inż. Robert Kopciński, Bezpieczeństwopożarowe w przemyśle – podejście systemowe

6 Dyrektywa Seveso III, Dyrektywa Parlamen-tu Europejskiego i Rady 2012/18/UE w sprawie kon-troli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z sub-

stancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a na-stępnie uchylająca dyrektywę Rady 96/82/WE

7 Ustawa o ochronie przeciwpożarowejz dn. 24 sierpnia 1991 r. (Dz. U. 2002, nr 147, poz.1229, z późniejszymi zmianami)

8 Biuletyn konferencji Naukowo-TechnicznejRISKproject2016, Innowacyjne rozwiązaniaw zarządzaniu ryzykiem w przemyśle z dnia10–11.05.2016 r.

9 Patrycja Kokot-Stępień, Finanse, Rynki Finan-sowe, Ubezpieczenia, nr 74, t. 1 (2015), Uniwersy-tet Szczeciński nr 855, Identyfikacja ryzyka jako kluczowyelement zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie

10 Jerzy S. Michalik, Zapobieganie poważnymawariom przemysłowym, Warszawa 2005, oraz Ja-nusz Ziarko, Jolanta Walas-Trębacz, Podstawy za-rządzania kryzysowego, Cz.1 Zarządzanie kryzyso-we w administracji publicznej – Zagrożenie poża-rowe i wybuchowe, 2010

11 Dane KG PSP, Koszty pożarów, „Zgaś ryzy-ko” Program ograniczenia liczby ofiar pożarów,2015–2024

12 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ichusytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm,)

Technokabel S.A. od 20 lat produkuje kable i prze-wody do instalacji przeciwpożarowych. Gwarancja za-silania urządzeń oraz bezpieczeństwo ludzi podczaspożaru w budynkach użyteczności publicznej jest obec-nie najważniejszym priorytetem. Wysoka jakośćprodukowanych przez nas kabli i przewodów, po-twierdzona licznymi badaniami zespołu kablowego(kabel+system zamocowań), doceniana jest nie tyl-ko na rynku krajowym, lecz także na rynkach zagra-

nicznych. Staramy się dostarczać wyłącznie kablez najwyższej półki. Spełnienie wysokich standardówjakości wymaga równie wysokich nakładów finan-sowych, co w konsekwencji ma również wpływ na cenęwyrobu. Pomimo rosnącej konkurencji wyroby ofe-rowane przez Technokabel ciągle są doceniane i znaj-dują zastosowanie w najbardziej prestiżowych in-westycjach. Nasze wyroby zostały zainstalowanew takich obiektach, jak Centrum Handlowe „Złote Ta-rasy” w Warszawie, w Terminalu LNG w Świnoujściu,w biurowcach Metropolitan i Warsaw Spire w War-szawie, na Stadionie Narodowym w Warszawie, w me-trze, na Lotnisku Chopina oraz na licznych dworcachPKP. Technokabel bierze również udział w licznychprogramach rozwojowych, innowacyjnych i promo-cyjnych. Ciągłe dążenie do poprawy właściwości użyt-kowych procentuje licznymi wdrożeniami nowator-skich rozwiązań w dziedzinie kablownictwa. Niewąt-pliwie można do nich zaliczyć szeroką ofertę kablii przewodów specjalnych do instalacji przeciwpo-

żarowych, zwanych popularnie ognio-odpornymi lub przeżywającymi, któ-rych działanie podczas pożaru za-pewnione jest do 120 minut w tem-peraturze 1020°C. Technokabel to no-woczesna fabryka kabli realizująca za-mówienia dopasowane do wymagańkażdego klienta. Dużą rolę w pro-mocji naszej firmy oraz wyrobów mawieloletnia współpraca z firmą DNDProject. Udział w licznych konfe-rencjach i Kongresach Pożarnictwapozwolił nam dotrzeć do tysięcy pro-jektantów, rzeczoznawców i wyko-nawców instalacji przeciwpożaro-wych. Szczególną popularnościącieszą się Kongresy Pożarnictwa, or-ganizowane na stadionach, podczasktórych istnieje możliwość zdoby-cia szerokiej wiedzy w zakresie bez-pieczeństwa pożarowego, zarównopodczas paneli eksperckich, jak i pre-zentacji produktowych.

www.technokabel.com.pl

mgr inż. Mariusz Kwiatkowskiszef ds. jakości Technokabel S.A.


RYNEK INWESTYCJI170

Dziesiątki, jeśli nie setki poważ-nych awarii nastąpiło z powoduniewłaściwego obchodzenia się

z pyłami palnymi, aerozolami, reak-tywnymi związkami chemicznymi i in-nymi materiałami niebezpiecznymi. Donajbardziej znanych wydarzeń nale-żą: wybuch we Flixborough (1974), uwol-nienie substancji chemicznych w Bho-palu (1984), katastrofa w Seveso (1976),eksplozja ropy naftowej w Texas City(2005), pożar platform wiertniczychPiper Alpha (1988) i Deepwater Horizon(2010) czy pożar w elektrowni Tilbury

w 2012 roku. Te i wiele innych zdarzeńzmieniły społeczne postrzeganie za-grożeń płynących ze strony przemysłuchemicznego. W odpowiedzi na niewiele państw stworzyło nowe przepisy,takie jak standardy obowiązujące

Integracja inżynierii bezpieczeństwa

pożarowego i procesowego

– czy to możliwe?

Istnieje długa lista wypadków w obiektach przemysłowych, obejmujących czynniki za-grożeń toksycznych, reaktywnych, palnych lub wybuchowych, które wielokrotnie spo-wodowały utratę życia ludzi i straty materialne, sięgające czasami setek milionów czymiliardów euro wydanych na naprawę uszkodzeń i oczyszczenie otaczającego zakładśrodowiska.

dr inż. Dorota BrzezińskaPolitechnika Łódzka, WIPOS

w USA: Zarządzanie BezpieczeństwemProcesowym (ang. OSHA's Process Sa-fety Management – PSM), Plan Zarzą-dzania Ryzykiem (RMP) (ang. EPA'sRisk Management Plan) i Normy Che-micznych Rozwiązań Antyterrorystycz-ny (ang. DHS Chemical Facility Anti-ter-rorism Standards – CFATS) czy w Wiel-kiej Brytanii: Egzekutywa Zdrowia i Bez-pieczeństwa (ang. CoMAH, Health andSafety Executive, 1999) oraz dyrektywyUnii Europejskiej Seveso I, II i III (Komi-sja Europejska, 1982–2012).

Celem tych przepisów była ochronaspołeczeństwa poprzez stworzenie wy-magań dla firm i zakładów przemysło-wych w zakresie podjęcia niezbędnychkroków do identyfikacji zagrożeń i za-rządzania nimi oraz zapobiegania ko-lejnym wypadkom. Jakkolwiek przepisyte stworzyły skuteczne regulacje inży-nierii bezpieczeństwa procesowego(ang. Proces Safety Engineering – PSE),należy pamiętać, iż powstawały one napodstawie koncepcji stworzonych na po-czątku lat 90., kiedy wiele zagadnieńbyło jeszcze nieznanych i nierozwiąza-nych przez środowisko przemysłowei akademickie. Wspomniane zdarzeniaawaryjne, reakcja opinii publiczneji w konsekwencji nowe uregulowaniaprawne stały się niezbędnym bodź-cem do sformalizowania inżynierii bez-pieczeństwa procesowego jako nieza-leżnego nurtu i dyscypliny w środowiskuprzemysłowym.

Rola inżynierii w zapewnieniubezpieczeństwa w zakładachprzemysłowych

Za utrzymanie odpowiedniego po-ziomu bezpieczeństwa pożarowegoi wybuchowego w zakładach przemy-słowych są najczęściej odpowiedzialniinżynierowie bezpieczeństwa proceso-wego. W pozostałych obiektach rolęstrażników bezpieczeństwa pełnią in-żynierowie bezpieczeństwa pożarowe-go.

W przeciwieństwie do inżynierówbezpieczeństwa procesowego inżynie-rowie bezpieczeństwa pożarowego

mają korzenie i doświadczenia sięga-jące pożarów z początku naszej ery, kie-dy miały miejsce częste pożary całychmiast, np. Rzymu w 64 roku, wielki po-żar w Krakowie (1241), we Lwowie(1527), w Lublinie (1575), w Londynie(1666), w Chicago (1871), w Pittsburghuw 1845, w Bostonie (1872), w San Fran-cisco (1906), w Izmirze (1922). Współ-cześnie pożary ograniczają się naj-częściej do pojedynczych obiektów jakWorld Trade Center (2001), klub nocny„The Station” (2003), szpital psychia-

tryczny w Górnej Grupie (1980), hotel so-cjalny w Kamieniu Pomorskim (2009),hala magazynowa w Wólce Kosow-skiej (2009), Arizona Yarnell Hill (2013).

Inżynieria bezpieczeństwa pożaro-wego (ang. Fire Safety Engineering– FSE) jest zatem znacznie starszą dys-cypliną niż inżynieria bezpieczeństwaprocesowego i ma dużo szersze poledziałania. Liczne pożary oraz powodo-wane nimi szkody wpłynęły na po-wstanie inicjatywy tworzenia pierw-szych przepisów przeciwpożarowych.W Polsce jako pierwsze przepisy takiewprowadziły największe miasta – np.w 1374 roku Kraków, przy czym pier-wotnie obowiązki prowadzenia działańgaśniczych leżały po stronie miesz-kańców. W późniejszym okresie zaczę-ły powstawać prywatne i publicznestraże pożarne oraz szkoły pożarniczei przepisy budowlane. W Polsce pierw-sze zorganizowane straże były straża-mi ochotniczymi i stopniowo powstawaływ kolejnych miastach od połowy XIXwieku. Jedną z pierwszych organizacjitworzących standardy w zakresie bez-pieczeństwa pożarowego, nastawionąjednak przede wszystkim na ochronęmienia, było amerykańskie stowarzy-szenie National Fire Protection Asso-ciation (NFPA), założone w 1896 roku.

Wspólny grunt między inżynierią bezpieczeństwa procesowego i pożarowego

Mimo że zasady inżynierii bezpie-czeństwa procesowego i pożarowegozostały opracowane w różnych okre-

sach historii i w wyniku różnych zdarzeńhistorycznych, obydwie te dyscyplinymają wspólny cel, aby zapobiec utracieżycia i mienia z powodu wypadkówi zdarzeń awaryjnych. Mając to nauwadze, obydwie one powinny używaćpodobnych technik ograniczającychczynniki zagrożeń i ich skutki. Wiele zda-rzeń procesowych zaczyna się albokończy pożarem bądź eksplozją. Inży-nieria bezpieczeństwa pożarowego,mając jako dyscyplina dłuższą historię,może być traktowana jako część kom-pleksowego programu procesowego,który ma w swoim zakresie również za-gadnienia związane z toksycznościąi reaktywnością zagrożeń, a także z pro-blemami hałasu i zanieczyszczeń wódi powietrza. Mimo pozornej synergiiw zakresie celów i metod działaniaprzedstawicieli obydwu tych dyscyplinich współpraca jest bardzo ograniczo-na. Niniejszy artykuł ma na celu określićwspólne płaszczyzny omawianych dys-cyplin, w obrębie których mogą sięone wzajemnie od siebie uczyć, orazsposoby integracji, które mogłyby do-prowadzić do poprawy warunków bez-pieczeństwa w przemyśle.

Analizując cechy omawianych tudyscyplin inżynieryjnych, można za-uważyć pomiędzy nimi wspólne pod-stawy. W obydwu przypadkach analizyinżynierskie opracowuje się za pomocątechnik analizy zagrożeń, przewiduje sięi stara zarządzać zagrożeniami orazzwiązanym z nimi ryzykiem. Obie mająna celu identyfikację zagrożeń, okre-ślenie ich możliwych konsekwencjii obliczenie ryzyka wystąpienia zda-rzenia. Analiza zagrożeń procesowych(ang. Process Hazard Analysis – PHA)skupia się na szerokim zestawie pro-blemów technicznych, biorąc pod uwa-gę szereg różnych scenariuszy zdarzeńawaryjnych. Obejmuje to identyfikacjępotencjalnych zagrożeń chemicznychzwiązanych z uwolnieniem materiałówpalnych i toksycznych oraz ich przewi-dywanych konsekwencji. Zakres analizPHA jest ogromny, co czyni je nieoce-nionym narzędziem do zarządzaniaryzykiem i obniżania jego poziomu.

Z kolei analiza zagrożeń pożaro-wych (ang. Fire Hazard Analysis – FHA)jest podobna do PHA, ale koncentrujesię na węższym zestawie problemówtechnicznych, w szczególności związa-nych ze zdarzeniami pożarowymi. FHAidentyfikuje zagrożenia pożarowe i oce-nia ich potencjalne konsekwencje oraz– jeśli to konieczne – oblicza związanez nimi ryzyko. Celem FHA jest określe-



Nigdy nie jest znany dokładny moment, kiedy będzie potrzeba aktywacji systemów bezpie-czeństwa. Muszą one zatem być odpowiednioutrzymywane i w każdej chwili gotowe do działa-nia w przewidziany w projekcie sposób.

�

nie warunków pożaru, które mogą wy-stąpić w przypadku jego wystąpienia.Obejmują one m.in. krzywe tempera-tura–czas, emisję strumieni cieplnychi dymu oraz stężenia palnych substan-cji lotnych. Wyniki FHA są często okre-ślane przy użyciu danych empirycznych,badań w skali rzeczywistej lub mode-lowania komputerowego i porówny-wane następnie z różnymi wartościamigranicznymi, co pozwala zweryfiko-wać zastosowane rozwiązania ochronyprzeciwpożarowej. Dla porównaniaanalizy PHA także obejmują swoim za-kresem aspekty bezpieczeństwa po-żarowego, jednak biorą pod uwagętakże możliwości uwolnienia materiałówtoksycznych, emisję hałasu i zagrożeniajego oddziaływania na słuch, zagroże-nia dla zdrowia wynikające z długo-trwałej ekspozycji na czynniki szkodliwei inne zagrożenia mogące potencjalniezaszkodzić pracownikom, lokalnej spo-łeczności lub środowisku naturalne-mu. Ze względu na szeroki zakres PHArzadko dokonuje tak głębokich analizw zakresie ochrony przeciwpożarowejjak FHA.

Dokumentacja projektowaOdrębny problem stanowią zasady

sporządzania dokumentacji technicznej.Dane wprowadzone do analizy zarzą-dzania bezpieczeństwem procesowym(ang. Process Safety Management– PSM) zwykle generują ogromne ilościinformacji, z których większość musi byćudokumentowana i przechowywanaprzez wiele lat. Zalicza się do nichm.in. dokumentację z analiz PHA, do-kumenty z przebiegu procesu projek-towania, procedury zarządzania zmia-nami dokumentów, procedury opera-cyjne, dokumenty szkoleniowe, plany re-agowania kryzysowego, raporty z kon-troli dokumentów, obowiązujące normy,dokumenty wykonawcze, pozwoleniai raporty kontroli oprogramowania. Ce-lem przechowywania dokumentacji jestzapewnienie, że informacje te będądostępne dla personelu odpowiedzial-nego za realizację innych elementówPSM. Większość elementów PSM jestzależna od prawidłowego przepływu in-formacji, bez których program PSMnie może funkcjonować poprawnie.

Przykładem mogą tu być informacjena temat bezpiecznych sposobów eks-ploatacji reaktora zawarte w PHA, małowartościowe, jeśli poprzez odpowiednieprocedury i szkolenia nie zostaną prze-kazane do odpowiedniego personelui wdrożone do stosowania. Odpowied-

nia dokumentacja przynosi wiele ko-rzyści, m.in. łącząc elementy PSM,umożliwiając zachowanie danych hi-storycznych przez cały cykl życia urzą-dzeń, identyfikując odchylenia od nor-my jeszcze przed wystąpieniem zda-rzenia, ułatwiając regulację instalacji iskracając czas przestojów. Jednocześnienależy mieć świadomość, że prawdo-podobieństwo wystąpienia zdarzeniaawaryjnego zwiększa się, jeśli doku-mentacja zgromadzona w zakładziejest niewystarczająca.

Programy ochrony przeciwpożaro-wej także generują dużą ilość informa-cji i dokumentacji. Systemy inżynierii po-żarowej są określane i realizowane

w obiektach i instalacjach zakładówprzemysłowych już w fazie projekto-wania. Dokumentacja FSE zawieraprocedury reagowania kryzysowego,standardy z zakresu ochrony przeciw-pożarowej (np. NFPA), inne standardyi wytyczne, dokumentacje ze zdarzeńsporządzone przez PSP i instrukcjeobsługi dla wszystkich podzespołówsystemu. Dokumentacja ta może za-wierać także podstawy projektowaniasystemu ochrony przeciwpożarowej,jeśli opracowane zostały one na pod-stawie FHA.

Kontrola, testowanie, konserwacja i integralność mechaniczna

Programy kontroli, testów i konser-wacji są kluczowym elementem każ-dego skutecznego programu bezpie-czeństwa. Nigdy nie jest znany do-kładny moment, kiedy będzie potrzebaaktywacji systemów bezpieczeństwa.Muszą one zatem być odpowiednioutrzymywane i w każdej chwili gotowedo działania w przewidziany w projek-cie sposób. Dla PSE polega to na cią-głej kontroli i testach poszczególnychelementów oraz funkcji systemów pro-cesowych, w tym alarmów, czujnikówgazu, wskaźników poziomu ciśnienia nazaworach i przewodach, uziemienia

i gazu obojętnego, zasłon wodnych,grobli i innych systemów ochronnych.W zakresie ochrony przeciwpożarowejobejmuje to zaplanowane testy lub kon-trole systemów tłumienia pożaru (np. ga-śnice, przewody zraszaczy i tryskaczy,pompy pożarowe, zawory), detekcjęi systemy monitoringu pożarowego (np.sygnalizacja pożaru), oddymianie, wen-tylację oraz bierne elementy przeciw-pożarowe (np. przegrody przeciwpo-żarowe).

W obu dziedzinach na koniec bu-dowy powinny być przeprowadzanekontrole i próby odbiorowe realizowa-ne przed przekazaniem obiektu czy in-stalacji pod nadzór właściciela. Po od-

biorach, przekazaniu i rozruchu wy-magane są próby i testy okresowe, wy-konywane zgodnie z ustalonym har-monogramem, których częstotliwośćjest określana przez wykonawcę, wła-ściciela firmy lub ubezpieczyciela.W projektach realizowanych przez FPEniektóre systemy są testowane w ra-mach zaleceń producentów poszcze-gólnych systemów bezpieczeństwa lubwymagań standardów, zgodnie z któ-rymi zostały zaprojektowane, np. NFPA.Dla PSE jest w tym zakresie większaswoboda i częstotliwość kontroli do-stosowuje się najczęściej do harmono-gramu prac konserwacyjnych ustala-nego na podstawie oceny stanu syste-mu w czasie ostatniego testu i wynikówprzeprowadzonej analizy ryzyka. W obudyscyplinach mogą odbywać się częst-sze inspekcje wizualne, które spraw-dzają sprzęt pod kątem widocznychwad lub uszkodzeń, uzupełniane przezczęstsze badania prawidłowości dzia-łania, w których urządzenia są akty-wowane i sprawdzane w aspekciedziałania zgodnego z przeznaczeniemi założeniami projektowymi. Planowaneterminy badań i wyniki wszystkich prze-prowadzonych badań wraz z planamiprac konserwacyjnych powinny byćdobrze archiwizowane i dostępne dla in-żynierów PSE i FSE oraz ekspertów pod-


RYNEK INWESTYCJI172

Postawy edukacyjne menedżerów w zakresiebezpieczeństwa znacząco wpływają na poziomkultury bezpieczeństwa w całym zakładzie i zwiększają skuteczność wdrażania programówbezpieczeństwa, mimo iż rzadko są oni bezpo-średnio zaangażowani w procesy operacyjne.

�



�

czas audytów i dochodzeń w ramachanaliz FHA i PHA.

Szkolenia i edukacjaOdpowiednie przeszkolenie jest

bardzo ważnym krokiem do zapew-nienia odpowiednich kwalifikacji pra-cowników, w tym specjalistów PSE i FSE,kierownictwa zakładów oraz operato-rów i pracowników niższych szczebli. Po-zwala im ono zdobyć niezbędne umie-jętności i wiedzę oraz zrozumieć wyko-nywane działania praktyczne, przyczy-niając się tym samym do zmniejszeniaprawdopodobieństwa występowaniazdarzeń wypadkowych. Postawy edu-kacyjne menedżerów w zakresie bez-pieczeństwa znacząco wpływają napoziom kultury bezpieczeństwa w całymzakładzie i zwiększają skutecznośćwdrażania programów bezpieczeń-stwa, mimo iż rzadko są oni bezpo-średnio zaangażowani w procesy ope-racyjne. Powinni oni posiadać odpo-wiednie przygotowanie merytoryczne,aby rozumieć znaczenie procesu bez-pieczeństwa i ochrony przeciwpożaro-wej i to, jak ich działanie wpływa na bez-pieczeństwo funkcjonowania organi-zacji.

Przykładowo amerykańskie prze-pisy Occupational Safety and HealthAdministration wymagają, aby każdypracownik zaangażowany w procesbył przeszkolony w zakresie jego prze-biegu i procedur operacyjnych. Szko-lenie musi obejmować specjalne wy-magania dotyczące bezpieczeństwai zagrożeń dla zdrowia wynikającychz normalnego przebiegu procesu, sytu-acji awaryjnych, warunków zatrzymaniaprocesu i innych sytuacji, które mogą wy-stąpić w czasie pracy. Specjaliści PSEi FSE powinni otrzymać obszerne prze-szkolenie zapewniające im umiejętnościi wiedzę niezbędne do oceny zagrożeńi ryzyka związanego z procesami prze-prowadzanymi w danym zakładzie,opracowywania programów skutecz-nego zapobiegania awariom i łago-dzenia ich skutków, jak również prowa-dzenia inspekcji, kontroli i ułatwianiaustanawiania dobrej kultury bezpie-czeństwa wewnątrz organizacji.

Różnice pomiędzy FSE i PSEPomimo podobieństw pomiędzy FSE

i PSE, które zostały omówione, obydwiete dziedziny posiadają swoje unikalnecechy. Inżynieria bezpieczeństwa po-żarowego (FSE), jak sama nazwa wska-zuje, skupia się na łagodzeniu skutkówpożarów w aspekcie oddziaływania na

ludzi, mienie i środowisko. W jej zakreswchodzą zagadnienia dynamiki poża-ru i technik modelowania, systemów ga-śniczych, technik wykrywania pożaru,systemów wentylacji pożarowej, bez-piecznej ewakuacji ludzi, ochrony prze-ciwpożarowej konstrukcji, oceny reak-cji na ogień materiałów, analizy ryzykapożarowego. Inżynierowie bezpie-czeństwa pożarowego są również an-gażowani w dochodzenia popożarowe,mające na celu określenie przyczyn po-żarów, a w niektórych przypadkachtakże do przygotowania analiz opartycho zasady inżynierii pożarowej, wyko-rzystywanych do projektów budynków.

Jak wspomniano wcześniej, inży-nieria bezpieczeństwa procesowego(PSE) jest dziedziną znacznie szersząi nie tylko koncentruje się na scenariu-szach pożarowych, lecz także na innychscenariuszach związanych z bezpie-czeństwem wybuchowym, zagrożenia-mi toksycznymi, wyciekami chemicz-nymi, zagrożeniami ze strony hałasui skażeniami środowiska. Bezpieczeń-stwo procesowe ogólnie ma na celuochronę przed uwolnieniem się sub-stancji chemicznych, energii lub in-nych potencjalnie niebezpiecznych ma-teriałów w ramach procesów chemicz-nych, co może mieć poważne skutkispołeczne i środowiskowe. Obejmujeono zapobieganie wyciekom, przecie-kom, awariom sprzętu, nadmiernymwzrostom ciśnienia i temperatury, ko-rozji, zmęczeniom metali i innym niety-powym sytuacjom i ma na nie oddzia-ływanie poprzez projektowanie obiek-tów, konserwację urządzeń, proceduryi szkolenia.

Przepisy nakazowe a narzędzia inżynieryjne oparte o cele funkcjonalne

Jak pokazują statystyki, zdarzeniapożarowe nadal występują nie tylkow zakładach przemysłowych, lecz tak-że w obiektach mieszkalnych i uży-teczności publicznej. Ze względu naogromną liczbę i niezliczone konfigu-racje budynków we wszystkich krajachrozwiniętych istniejące przepisy z za-kresu ochrony przeciwpożarowej sączęsto zbyt mało szczegółowe i ela-styczne. Tym samym nie są w stanie za-pewnić dość dokładnych wytycznych doprojektowania systemów przeciwpo-żarowych w obiektach nietypowych.

Organizacje takie jak NFPA, SFPE,SITP publikują standardy w oparciuo proces konsensusu, w którym do-kładnie omawiane są założenia pro-

jektowe, cele funkcjonalne danych roz-wiązań i wytyczne do ich realizacji.Projekty oparte na obliczeniach nor-mowych są niejednokrotnie stosowanew sytuacjach, gdy ze względu na nie-typowość obiektów ich realizacja napodstawie przepisów jest niemożliwa.Przykładem mogą tu być obiekty za-bytkowe czy obiekty nowoczesnej ar-chitektury, gdzie konieczna jest pewnaelastyczność w podejściu do zagadnieńochrony przeciwpożarowej. W wielukrajach dotyczy to często również obiek-tów przemysłowych.

Jak sama nazwa wskazuje, zasadyprojektowania na podstawie wytycz-nych inżynieryjnych koncentrują się naokreśleniu pożądanych efektów. Tymróżnią się od tradycyjnego podejścia na-kazowego, które określa jakie rozwią-zania należy zastosować, bez określe-nia celu i poziomu bezpieczeństwa, ja-kie muszą zostać osiągnięte. Przykła-dem może tu być analiza problemu za-grożenia wybuchem i zaprojektowa-nia odpowiedniej wentylacji w po-mieszczeniu akumulatorowni. Bateriei akumulatory należą do urządzeń,w których energia chemiczna zawartychw nich substancji czynnych przekształ-ca się w energię elektryczną w wynikuzachodzących reakcji chemicznych, i sądefiniowane jako chemicznie źródłaprądu. Podczas ładowania oraz rozła-dowywania akumulatory wydzielająwodór, który tworzy z powietrzem mie-szaninę o stężeniu mogącym dojść dowybuchowego. Zgromadzenie dużejilości baterii przy jednoczesnym brakuodpowiedniej wentylacji stwarza za-tem zagrożenie wybuchowe.

Parametry wentylacji oblicza sięnajczęściej zgodnie z zasadami przed-stawionymi w normach z serii PN-EN50272. Druga część normy omawia za-gadnienia związane z bateriami sta-cjonarnymi, natomiast trzecia część– z akumulatorami mobilnymi (w 2014roku została ona zastąpiona normąPN-EN 62485-3:2014-12). Wodór jest ga-zem skrajnie łatwopalnym, tworzy mie-szaniny wybuchowe w szerokim za-kresie stężeń. Posiada on bardzo małąenergię zapłonu, zapłon może pocho-dzić od iskier wyładowań elektrosta-tycznych (np. od odzieży z włókien syn-tetycznych). Zgodnie z wymaganiaminormy PN- EN 50272-2 pomieszczeniaładowania baterii należy wentylowaćz wydajnością zapewniającą utrzyma-nie stężenia wodoru poniżej 4 proc. pro-gu dolnej granicy wybuchowości. Kry-terium to stanowi cel funkcjonalny, któ-

� ry należy osiągnąć wykorzystującodpowiednie narzędzia i rozwiązaniainżynieryjne.

Poza obliczeniami teoretyczny-mi zgodnymi z procedurami przed-stawionymi w normie analizę sku-teczności działania wentylacji aku-mulatorowni można przeprowadzićza pomocą symulacji komputero-wych. Przedstawiona w poniższymprzykładzie akumulatorownia zosta-ła wyposażona w dwa otwory wen-tylacyjne o powierzchni 0,12 mkw.Otwór nawiewny zlokalizowano przyposadzce pomieszczenia, otwór wy-ciągowy – w stropie po przeciwległejstronie pomieszczenia. Powyższa po-wierzchnia otworów wentylacyjnychzostała obliczona na podstawie za-leżności przedstawionych w normiePN-EN 50272-2:2002, przy założeniu,że w akumulatorowni znajduje się 20otwartych akumulatorów ołowiowycho pojemności 2100 Ah każdy.

Na rys. 1. przedstawiono rozkładstężenia wodoru w warunkach usta-bilizowanych, podczas ciągłego ła-dowania akumulatorów i pracującejwentylacji.

Przedstawione wyniki symulacjidla przykładowej akumulatorni wen-tylowanej w sposób naturalny poka-zują, iż wyznaczona na podstawienormy powierzchnia otworu wenty-lacyjnego zapewnia utrzymaniew pomieszczeniu stężenia wodoruna poziomie nieprzekraczającym10 proc. DGW (3,4·10-4 kg/m3). Sy-mulacje pokazują również, jak wy-gląda rozkład stężenia wodoruw przekroju pomieszczenia, dowo-dząc, iż w pobliżu posadzki nie należyspodziewać się występowania wo-doru, natomiast w przestrzeni około¾ wysokości pomieszczenia gaz tenjest stosunkowo równomiernie stę-żony. Dla porównania za pomocąanalogicznych symulacji można wy-kazać, że w przypadku braku wenty-lacji w analizowanym pomieszcze-niu wystąpiłoby przekroczenie stę-żenia wybuchowego (100 proc. DGW= 3,4·10-3 kg/m3) już po czasie około130 minut od początku ładowaniaakumulatorów, co przedstawia rys. 2.

Na powyższym przykładzie zo-brazowana została zasada wyko-rzystania odpowiednich narzędzii rozwiązań inżynieryjnych w celuspełnienia kryteriów normowych sta-nowiących cel funkcjonalny. W ra-mach weryfikacji przedstawionychpowyżej symulacji komputerowych


RYNEK INWESTYCJI174

Jak pokazują statystyki, zdarzenia pożarowenadal występują nie tylko w zakładach przemy-słowych, lecz także w obiektach mieszkalnych i użyteczności publicznej. Ze względu naogromną liczbę i niezliczone konfiguracje budynków we wszystkich krajach rozwiniętychistniejące przepisy z zakresu ochrony przeciwpo-żarowej są często zbyt mało szczegółowe i ela-styczne. Tym samym nie są w stanie zapewnićdość dokładnych wytycznych do projektowaniasystemów przeciwpożarowych w obiektach nietypowych.

Rys. 2. Stężenie wodoru po 130 minutach od rozpoczęcia ładowania akumulatorów przybraku wentylacji w pomieszczeniu akumulatorowni

Rys. 1. Stężenie podczas ciągłego ładowania akumulatorów przy pracującej wentylacji


RYNEK INWESTYCJI 175CFD Politechnika Łódzka wraz z firmąGAZEX planują przeprowadzenie ba-dań w skali rzeczywistej, które pozwo-lą na sformułowanie ostatecznych wy-tycznych do projektowania systemówdetekcji i wentylacji w pomieszczeniachakumulatorowni.

PodsumowaniePodsumowując, można stwierdzić, iż

integracja pomiędzy FSE i PSE mogła-by znacząco poprawić poziom bezpie-czeństwa w projektowanych i eksplo-atowanych obiektach przemysłowych.Pierwszym krokiem na drodze do inte-gracji inżynierii FSE i PSE powinna byćpoprawa koordynacji, komunikacji,współpracy i wzajemna pomoc. Inży-nierowie pożarowi powinni być włą-czani w procesy PHA i do zespołów au-dytorskich oraz współdziałać na każ-dym etapie cyklu życia obiektu – od pro-jektu po jego likwidację, angażującjednocześnie w te procesy swoje na-rzędzia, jakimi są np. symulacje CFD.Pracując razem, obydwie grupy inży-nierów mogą wspólnie dążyć do osią-gnięcia optymalnego poziomu bezpie-czeństwa.

Komunikacja powinna zostaćusprawniona także pomiędzy ludźmi od-powiedzialnymi za tworzenie w krajuprzepisów, które dla obydwu nurtów po-winny być spójne, dążyć do uzyskaniatakich samych celów i przede wszystkimnie zawierać sprzeczności. Najważ-

niejsze jednak wydają się integracjai nawiązanie współpracy pomiędzyprzemysłem i instytucjami odpowie-dzialnymi za tworzenie uregulowańprawnych w zakresie bezpieczeństwa.Pierwszym krokiem w tym kierunkumoże być kontynuacja rozpoczętej w tymroku inicjatywy związanej z konferencjąpoświęconą bezpieczeństwu pożaro-wemu i procesowemu RISK Project.

Literatura:

H. Chen, W. C. Pittman, L. C. Hatanaka,B. Z. Harding, A. Boussouf, D. A. Moore, J. A. Mil-ke, M. S. Mannan, Integration of process safety en-gineering and fire protection engineering for bet-ter safety performance, Journal of Loss Preventionin the Process Industries 37 (2015), 74–81

Wytyczne techniczne dla baterii i akumulato-rów w zakresie ich podlegania przepisom ustawyz dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumula-torach (Dz. U. Nr 79, poz. 666)

PN-EN 50272-2:2007 Wymagania bezpie-czeństwa i instalowania baterii wtórnych – Część 3:Baterie stacjonarne.

PN-EN 50272-3:2007 Wymagania bezpie-czeństwa i instalowania baterii wtórnych – Część 3:Baterie trakcyjne

PN-EN 62485-3:2014-12 Wymagania bez-pieczeństwa dotyczące akumulatorów i ich insta-lowania. Część 3: Akumulatory trakcyjne. (ZastępujePN-EN 50272-3:2007 P)

SFPE Handbook of fire protection engineering,Fifth Edition, 2016

Poradnik inżynierski. Inżynieria bezpieczeństwapożarowego oparta o cele funkcjonalne, Wydaniedrugie, SFPE, 2007 (tyt. oryg. SFPE EngineeringGuide to Performance-Based Fire Protection, 2ndedition, 2007)

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ichusytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm,)

Procedury organizacyjno-techniczne w spra-wie spełnienia wymagań w zakresie bezpieczeństwapożarowego w inny sposób niż to określono w prze-pisach techniczno-budowlanych, w przypadkachwskazanych w tych przepisach, oraz stosowania roz-wiązań zamiennych, zapewniających niepogorsze-nie warunków ochrony przeciwpożarowej, w przy-padkach wskazanych w przepisach przeciwpoża-rowych, KGPSP, Warszawa, 2008

D. Brzezińska, „Wentylacja pożarowa obiektówbudowlanych”, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej,Łódź 2015

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 17 czerw-ca 2011 r. w sprawie warunków technicznych,jakim powinny odpowiadać obiekty budowlanemetra i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 144, poz. 859)

Verification & Validation of Selected Fire Mo-dels for Nuclear Power Plant Applications, Volume7: Fire Dynamics Simulator. US Nuclear RegulatoryCommission Office of Nuclear Regulatory Research(RES), May 2007

J. Januszewski, D. Brzezińska, „Pożar w an-gielskiej elektrowni”, Ochrona Przeciwpożarowa,str. 41–42, 3/2014

D. Brzezińska, S. Nowak, „Pożar biomasy w si-losie – jak go ugasić?”, Chemia Przemysłowa6/2014, str. 45–52

Zintegrowane zarządzanie ryzykiem oznaczaholistyczne podejście do zapobiegania stratom,które mogą powstać w wyniku różnego rodzaju ry-zyk: finansowo-handlowych, marketingowych,prawnych i operacyjno-procesowych. Minimali-zacja tych ryzyk to główne zadanie stojące przednauką o ryzyku, czyli o możliwościach powstawaniastrat. O ile w środowisku analityków ryzyka panujezgoda co do zintegrowanego podejścia, to pro-blemy powstają przy określaniu parametrów wiel-kości ryzyka, tj. prawdopodobieństwa i wielkościskutków oraz ich korelacji z akceptacją społecz-ną. Ryzyko procesowe może być wyznaczone po-przez podejście inżynierskie i ocenę tzw. Mak-symalnie Przewidywanej Straty (MFL-maxforseeable loss) lub Prawdopodobnej Maksymal-nej Straty (PML-probably max loss), ryzyko fi-nansowe oparte jest modelach ekonometrycznych,natomiast największa niepewność występujew przypadku ryzyka politycznego opartego na oce-nach eksperckich.

Dlatego też niejako oddzielnie rozwijają się spe-cyficzne rodzaje ryzyka, np. ryzyko procesowe i ry-zyko pożarowe, o których pisze dr D Brzezińska.O ile ryzyko procesowe jest szeroko wykorzystywanedo całościowej prezentacji oceny zapewnieniabezpieczeństwa operacyjnego zgodnie z wymaga-niami prawnym, to ryzyko pożarowe stanowi przedewszystkim podstawę do projektowania systemuochrony przeciwpożarowej.

Z pewnością ta szczegółowa wiedza na tematcharakterystyk pożarów i przeciwpożarowych środ-ków ochrony jest niezwykle istotna dla każdego pro-gramu zarządzania ryzykiem. Są to dwie wzajemniewspierające się dziedziny, które zresztą rozwijały siępo odrębnych torach, zmierzając do jednego wspól-nego celu – zapewnienia bezpieczeństwa i mini-malizacji strat. Dobrze, że dr Brzezińska spróbowa-ła spojrzeć na te dwie dyscypliny naukowo-inżynierskiei znaleźć podobieństwa i różnice. Będzie to z pew-nością inspiracją do dalszych prac nad zintegrowa-nym podejściem w zakresie zarządzania ryzykiem.

dr hab. inż. Adam S. Markowski, prof. nadzw.Politechnika Łódzka, WIPOS

Zintegrowane zarządzanie ryzykiem w przemyśle


RYNEK INWESTYCJI176

Zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów

W naszym kraju istnieje kilkadziesiąt aktów prawnych re-gulujących stosowanie urządzeń do wykrywania i pomiarustężeń gazów toksycznych i wybuchowych. Do ważniejszychnależą: rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznychw sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innychobiektów budowlanych i terenów oraz rozporządzenie Mi-nistra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych,jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Krzysztof ChmielewskiGAZEX Sp. J.

Istnieją również przepisy i instrukcjebranżowe określające zasady sto-sowania urządzeń do wykrywania

i pomiaru stężeń gazów. Należy sięspodziewać, że wymagania dotyczącebezpieczeństwa pracy wzrosną. Reali-zowany przez Ministerstwo Pracy i Po-lityki Społecznej program wieloletni„Poprawa bezpieczeństwa i warunkówpracy” – III etap (okres realizacji: lata2014–2016) przewiduje „kontynuacjęprac legislacyjnych i normalizacyj-nych w celu bieżącego uwzględnianiaw prawie polskim postanowień wszyst-kich dyrektyw UE w dziedzinie bezpie-czeństwa i higieny pracy, a także w celuwdrożenia do zbioru polskich norm od-powiednich norm europejskich z tejdziedziny”. Rozporządzenie Ministra

Spraw Wewnętrznych i Administracjiz dnia 7 czerwca 2010 roku klasyfikujeurządzenia zabezpieczające przed po-wstawaniem wybuchu i ograniczającejego skutki jako urządzenia przeciw-pożarowe. Jest to zrozumiałe, ponieważbardzo często skutkiem wybuchów sąpożary.

Do urządzeń zapobiegających wy-buchom należą elektroniczne systemydetekcji gazów wybuchowych. Systemyte sygnalizują pojawienie się niebez-piecznych stężeń gazów, a ponadtomogą włączać różne urządzenia wy-konawcze ograniczające lub niwelują-ce zagrożenie wybuchem. Często przy-czyną wybuchu są iskry elektryczne. Au-tomatyczne wyłączenie odpowiednichobwodów elektrycznych może to za-grożenie wyeliminować. Równie sku-teczne może być odcięcie dopływugazu do rozszczelnionej instalacjigazowej lub włączenie wentylatoróww celu usunięcia niebezpiecznej at-mosfery. Do pozbycia się z obiektu ga-zów lżejszych od powietrza może wy-starczyć automatyczne uchylenie klapoddymiających.

Rozporządzenie Ministra Infra-struktury z dnia 12 kwietnia 2002 rokunakazuje stosowanie urządzeń sygna-lizacyjno-odcinających we wszystkichpomieszczeniach, w których suma-ryczna moc grzewcza urządzeń gazo-wych przekracza 60 kW. Urządzenie sy-gnalizacyjno-odcinające to system de-tekcji gazu sprzężony z zaworem odci-nającym. Jeżeli system detekcji gazu zo-stanie uzupełniony o czujkę przeciw-pożarową, to w przypadku pożaru au-tomatycznie zostanie odcięty dopływgazu już w jego początkowej fazie.Gdyby w wyniku oddziaływania wyso-kiej temperatury nastąpiło rozszczel-nienie instalacji gazowej, to wypływającygaz wzmagałby ogień. Takie rozwią-zanie techniczne nie tylko może zapo-biec wybuchowi, lecz także ograniczyćintensywność pożaru.

Rozporządzenie to określa równieżzasady sterowania wentylacją w gara-żach z wykorzystaniem detektorów COi LPG ( § 108). Garaże powyżej 10 sta-nowisk powinny być wyposażonew wentylację mechaniczną sterowanądetektorami tlenku węgla, zaś garażeo podłodze poniżej poziomu terenu,w których dopuszcza się parkowanie sa-mochodów zasilanych gazem, powinnymieć wentylację sterowaną detektora-mi LPG. Przy ocenie zagrożenia nastanowisku pracy należy sprawdzać, czynie są przekraczane dopuszczalne stę-

żenia. Zdefiniowane są trzy rodzajestężeń: NDS1 (najwyższe dopuszczalnestężenie na stanowisku pracy), NDSCh2

(najwyższe dopuszczalne stężenie chwi-lowe) i NDSP3 (najwyższe dopuszczalnestężenie pułapowe). Wielkości tych stę-żeń podane są w rozporządzeniu Mi-nistra Pracy i Polityki Społecznej. NDSi NDSCh są to wielkości uśredniane,więc ich pomiar wymaga bardziej roz-budowanych elektronicznie urządzeńniż pomiar wartości chwilowych. War-tość NDSP nie jest ustalona dla wieluniebezpiecznych gazów toksycznych.W takich przypadkach przy ustalaniuprogów alarmowych warto posłużyćsię kartami charakterystyk substancjiniebezpiecznych publikowanymi przezCentralny Instytut Ochrony Pracy.

Do wykrywania i pomiaru stężeń ga-zów powszechnie stosuje się elektro-niczne detektory gazów. Zawierają onesensory gazów – elementy zmieniająceswoje parametry pod wpływem gazów.Najczęściej stosowane są sensory ka-talityczne, elektrochemiczne, półprze-wodnikowe i absorpcyjne w podczer-wieni (infrared). Różnią się one budową,zasadą działania i oczywiście para-metrami metrologicznymi. Mają inne za-kresy pomiarowe, większą bądź mniej-szą selektywność, różnią się też podat-nością na zakłócenia i żywotnością.Wszystkie sensory zmieniają parametryw miarę upływu czasu i wymagająokresowych korekt wskazań, czyli kali-bracji.

W użyciu są detektory przenośnei stacjonarne. W przypadku stosowaniaurządzeń przenośnych trzeba stworzyćprocedury posługiwania się nimi i eg-zekwować od pracowników ich prze-strzeganie. Należy zapewnić wymaga-ną ilość sprzętu, odpowiednie warunkiprzechowywania i łatwość dostępuoraz uwzględnić konieczność ładowa-nia akumulatorów. Systemy stacjonar-ne działają w sposób ciągły, niezależ-nie od postępowania pracowników.Przekroczenie ustalonych stężeń sy-gnalizowane jest akustycznie i optycz-nie, przy czym mogą być automatycz-nie aktywowane systemy ograniczają-ce groźbę zatrucia lub wybuchu (np.włączenie wentylacji, odcięcie dopływugazu lub wstrzymanie procesu techno-logicznego). Dodatkowo sygnał alarmumoże być przekazywany do służb lubosób zobowiązanych sprawdzić jegoprzyczynę. Wskazania systemu mogąbyć archiwizowane w sposób ciągły, codaje obraz warunków na stanowiskachpracy.



�

Aby stacjonarny system detekcjigazów pracował prawidłowo, musząbyć spełnione cztery podstawowe wa-runki:• właściwy dobór urządzeń uwzględ-niający warunki panujące w monitoro-wanym obiekcie oraz potrzeby użyt-kowników – należy uwzględnić tempe-raturę, wilgotność, obecność gazówzakłócających pomiar, zakres pomia-rowy, sposób wizualizacji i archiwizacjiwyników, konieczność sterowania urzą-dzeniami wykonawczymi, koniecznośćstosowania zasilania awaryjnego; bar-dzo istotne jest właściwe ustalenie pro-gów alarmowych, które powinny być napoziomie zapewniającym bezpieczeń-stwo, ponieważ zbyt nisko ustawionemogą wywoływać niepotrzebne alarmyi zakłócać funkcjonowanie monitoro-wanego obiektu• właściwy wybór miejsc instalowaniadetektorów – detektory wykrywają gazw miejscu zainstalowania; należy wy-brać miejsca najbardziej prawdopo-

dobnego gromadzenia się gazu i po-wstania zagrożenia, jak równieżuwzględnić ciężar właściwy gazu, ruchpowietrza w monitorowanej strefie, lo-kalizację otworów wywiewnych i na-wiewnych; bardzo istotne jest zapew-nienie łatwego dostępu do urządzeń• prawidłowe wykonanie instalacji sys-temu – urządzenia muszą być połą-czone prawidłowo, zgodnie z instrukcją,przy użyciu właściwych materiałów in-stalacyjnych, a instalacja i okablowanie

winny być wykonane starannie, zgodniez przepisami i obowiązującymi zasa-dami• prawidłowa, zgodna z instrukcjąi zdrowym rozsądkiem eksploatacjasystemu – dla prawidłowego działaniasystemu niezbędne jest przestrzeganiezasad określonych w instrukcji obsługi;należy bezwzględnie przestrzegać ter-minów kalibracji detektorów, terminówkontroli pracy systemów, terminów wy-miany akumulatorów, a kontrole po-


RYNEK INWESTYCJI178

�

W przypadku zmiany technologii w zakładziepracy i zmiany rodzajów substancji niebezpiecz-nych nie trzeba wymieniać systemu detekcji – wy-starczy wymienić moduły sensorów naodpowiednie do zmian, co jest rozwiązaniemprostszym, szybszym i tańszym. Co ważne, modułyte sygnalizują konieczność kalibracji sensorów.



�

winny być przeprowadzane zgodniez instrukcją, zaś kalibracja – wykony-wana przez uprawnione laboratoriaw warunkach określonych przez pro-ducenta.

Niezwykle ważną czynnością eks-ploatacyjną jest kalibracja. Polega onana poddaniu sensora działaniu mie-szaniny określonego gazu z powie-trzem. Bardzo istotne są sposób i pre-cyzja przygotowania takiej mieszaninyoraz sposób jej podania na sensor.Kalibracja powinna być wykonywanazgodnie z procedurą określoną przezproducenta. Tylko producent, znająckonstrukcję urządzenia i parametrypracy sensora, może określić warunkikalibracji, które zapewnią prawidłowewskazania. Bardzo ważne jest, aby ro-biły to osoby kompetentne. Nieświado-mość faktu, że do prawidłowej kali-bracji wymagane są wiedza, doświad-czenie i odpowiedni sprzęt, powoduje,że tak ważna czynność eksploatacyjnaczęsto zlecana jest firmom lub oso-bom zupełnie do tego nieprzygotowa-nym.

Nierzadko o wyborze zleceniobior-ców decyduje cena usługi, a nie ichprzygotowanie merytoryczne i tech-niczne, co wykorzystują nierzetelne fir-my, które podejmują się zleceń ze świa-domością, że nie są w stanie ich nale-życie wykonać, ale przekonanie, żezlecający nie ma możliwości weryfika-cji ich pracy, popycha je do takiej nie-odpowiedzialności. Zlecający powi-nien zawsze sprawdzać, czy zlecenio-biorca ma uprawnienia, wiedzę i moż-liwości techniczne do przeprowadzeniaokreślonych czynności eksploatacyj-nych. Instrukcje obsługi z reguły za-wierają informacje pomagające zwe-ryfikować potencjalnych zleceniobior-ców. W przypadku wątpliwości bar-dzo pomocny jest Internet, za pomocąktórego łatwo można odnaleźć produ-centa lub dystrybutora urządzeń i uzy-skać pomoc.

Oryginalne rozwiązanie ułatwiają-ce kalibrację proponuje firma GAZEX.Detektory tej firmy wyposażone są w wy-mienny moduł sensora. Taki moduł za-wiera sensor gazu i wszystkie nie-zbędne elementy elektroniczne po-trzebne do jego kalibracji. W przypad-ku konieczności kalibracji użytkownikmoże we własnym zakresie wymonto-wać moduł sensora i przesłać go dowłaściwego laboratorium w celu kali-bracji bądź wymienić na inny, już ska-librowany. Operacje te są przeprowa-dzane bez konieczności demontażu

detektora z instalacji. To unikatowe roz-wiązanie techniczne znakomicie obni-ża koszty eksploatacji systemów detekcjigazów. Inteligentne moduły sensorówwyposażone są w procesory i zapa-miętują parametry pracy sensora, takiejak ilość alarmów, czas pracy w stanachalarmowych, ilość przekroczeń zakre-sów pomiarowych oraz ewentualnestany awaryjne.

Przy kalibracji można prześledzić,w jakich warunkach pracują detekto-ry i w razie potrzeby dokonać korektw ustawieniach parametrów pracy sys-temów bądź zaproponować zmianęsensorów na inne, bardziej odpowiedniedla konkretnych warunków panującychw monitorowanym obiekcie. W przy-padku zmiany technologii w zakładziepracy i zmiany rodzajów substancji nie-bezpiecznych nie trzeba wymieniać sys-temu detekcji – wystarczy wymienić mo-duły sensorów na odpowiednie dozmian, co jest rozwiązaniem prostszym,szybszym i tańszym. Co ważne, modu-ły te sygnalizują konieczność kalibracjisensorów. Dostępne są moduły senso-ra wyposażone w każdy z wymienionychwyżej typów sensorów.

moduł z sensorem:

półprzewodnikowym

katalitycznym

elektrochemicznym

infrared

Rozwiązaniem technicznym uła-twiającym projektowanie i budowę sys-temów detekcji gazów jest ModularnySystem Detekcji Gazów, uznany za naj-wszechstronniejszy z dostępnych nanaszym rynku i uhonorowany GrandPrix Targów SAWO. W systemie możnawyróżnić trzy rozbudowane grupy urzą-dzeń: detektory, moduły alarmowe (cen-trale alarmowe) i urządzenia wyko-nawcze. Modularność systemu polegana możliwości budowy systemów de-tekcji o różnym stopniu zaawansowaniaw zależności od potrzeb w konkretnymobiekcie. Służby BHP określają rodza-je zagrożeń i wymagania oraz podająwarunki, w jakich system ma pracować,a projektanci dobierają właściwe ele-menty z poszczególnych grup urzą-dzeń tak, aby system spełniał oczeki-wania użytkownika, był prosty w insta-lacji, łatwy w obsłudze i tani w eksplo-atacji.

Detektory produkowane są w wer-sjach pomiarowych (mierzą aktualnestężenie gazu) lub progowych (sygna-lizują przekroczenie określonych stężeńgazu). Najnowszy rodzaj detektorów to

detektory adresowalne, które komuni-kują się z centralą w standardzie prze-mysłowym RS-485, zgodnie z protoko-łem MODBUS RTU. Do transmisji da-nych mogą być wykorzystywane świa-tłowody. Detektory występują w dwóchpodstawowych typach: DEX i DG.

DEX – budowa przeciwwybuchowarodzaju osłona ognioszczelna z cechąEx db IIB T6 lub Ex db IIC T6, spełnia wy-magania Dyrektywy 2014/34/UE (ATEX)w obszarze stosowania II 2 G, posiadaCertyfikat Badania Typu WE: KDB04ATEX133X wraz z certyfikatami uzu-pełniającymi wydany przez Głowny In-stytut Górnictwa w Katowicach (jed-nostka notyfikowana nr 1453).

DG – budowa zwykła, nie możebyć stosowany w strefach klasyfikowa-nych jako strefy zagrożone wybuchemgazów, par lub pyłów. Obudowa wyko-nana jest z trwałego tworzywa sztucz-nego. Przezroczysta płyta czołowaumożliwia wizualizację stanów detek-tora przez diody LED. Specjalna kon-strukcja osłony sensora gazu zapewniabryzgoszczelność. Detektory DG szcze-

gólnie nadają się do detekcji agresyw-nych gazów toksycznych.

Zadaniem modułów alarmowychjest zasilanie podłączonych detekto-rów, odbiór, analiza, wizualizacja i prze-chowywanie informacji przesyłanychprzez detektory oraz sterowanie urzą-dzeniami wykonawczymi. Moduły sy-gnalizują stany alarmowe optyczniei akustycznie. Standardowe modułymogą obsługiwać od 2 do 16 detekto-rów. W przypadku systemów o większejliczbie detektorów moduły można łączyćw zespoły. Istnieje również specjalny typmodułów (MD-1, MDP-1, MDD-256) dobudowania rozległych systemów prze-mysłowych, przystosowanych do mon-tażu na szynie TS-35. Moduł MDD-256/T może zarządzać siecią detektorówcyfrowych i modułów cyfrowych liczącądo 247 urządzeń. Moduły te równieżmożna łączyć w zespoły. Moduły uzu-pełniające (MDD-L32/T, MDD-R4/T,MDD-1/T) ułatwiają wizualizację stanówalarmowych oraz sterowanie urządze-niami wykonawczymi. Oczywiście sys-tem może współdziałać z innymi cen-tralami alarmowymi i sterującymi.

W przypadku wykrycia zagrożeniasystem podejmuje akcję. Najprostsząakcją jest ogłoszenie alarmu i do tegosłużą sygnalizatory optyczne, aku-styczne i optyczno-akustyczne, stero-wane wyjściami napięciowymi modułówalarmowych. Do wyboru jest kilka ro-dzajów sygnalizatorów – od prostej sy-reny po wyświetlacz tekstu alarmowe-go. Ciekawa propozycja to sygnalizatorgłosowy, który wypowiada tekst precy-zyjnie określający rodzaj zagrożenia

oraz sposób zachowania osób przeby-wających w monitorowanej strefie. Jestto rozwiązanie szczególnie przydatnew obiektach, w których występuje kilkaróżnych systemów alarmowych.

Często stosowanymi urządzeniamiwykonawczymi są zawory. System możesterować zaworami klapowymi typuMAG-3 (zakres średnic: 32–100 mm)oraz motylkowymi typu ZM (zakresśrednic: 125–500 mm).

MAG-3 – zawór klapowy zamykanyjest przez zwolnienie napiętej sprężyny;można go otworzyć tylko ręcznie (świa-domie); może pracować w strefach za-grożonych wybuchem; w trakcie ate-stacji w Instytucie Nafty i Gazu w Kra-kowie został określony jako zawór XXIwieku – tani, prosty i niezawodny; obec-nie najpowszechniej stosowany zawórw urządzeniach sygnalizacyjno-odci-nających


RYNEK INWESTYCJI180� Rozwiązaniem technicznym ułatwiającym projek-

towanie i budowę systemów detekcji gazów jestModularny System Detekcji Gazów firmy Gazex,uznany za najwszechstronniejszy z dostępnych nanaszym rynku i uhonorowany Grand Prix TargówSAWO. W systemie można wyróżnić trzy rozbudo-wane grupy urządzeń: detektory, moduły alar-mowe (centrale alarmowe) i urządzeniawykonawcze. Modularność systemu polega namożliwości budowy systemów detekcji o różnymstopniu zaawansowania w zależności od potrzebw konkretnym obiekcie.



ZM – zawór motylkowy sterowanysiłownikiem elektrycznym; stosowanyw dużych instalacjach przemysłowych

W uzasadnionych przypadkach sys-tem może włączyć bądź wyłączyć wła-ściwe urządzenia elektryczne (wenty-

latory, zasuwy, klapy oddymiające), za-mknąć lub otworzyć śluzy, drzwi, wyłą-czyć energię elektryczną czy urządze-nia technologiczne (np. pistolety lakier-nicze w przypadku zagrożenia wybu-chem w lakierni lub zasilacze w akum-latorowni), wykorzystując wyjścia bez-napięciowe modułów alarmowych. Wy-korzystanie telefonii komórkowej i In-ternetu umożliwia monitorowanie obiek-tów na odległość. W przypadku alarmusystem może przesłać informację o alar-mie do terminalu komputerowego użyt-kownika i do służb lub osób mającychpodjąć skuteczną akcję zaradczą. Ist-nieje możliwość wysłania poleceń dosystemu i sterowania urządzeniamielektrycznymi w dozorowanym obiekcie.

System detekcji gazu powinien byćdostosowany do monitorowanegoobiektu tak, aby w pełni wykorzystaćjego funkcjonalność. Bywa, że rozbu-dowane możliwości systemu wykorzy-stywane są zaledwie w kilku procentach,a użytkownik niepotrzebnie przepłacił

przy zakupie i instalacji, w dodatkunadal płaci za drogą eksploatację.

1) NDS – wartość średnia stężenia fizycznego czyn-nika szkodliwego dla zdrowia, którego oddziaływa-nie na pracownika w ciągu ośmiogodzinnegodobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaruczasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przezokres aktywności zawodowej nie powinno spowo-dować ujemnych zmian w stanie zdrowia ani w sta-nie zdrowia przyszłych potomków pracownika.

2) NDSCh – średnia wartość stężenia fizycznegoczynnika szkodliwego dla zdrowia, które nie po-winno spowodować ujemnych zmian w staniezdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowi-sku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasunie krótszym niż 1 godzina.

3) NDSP – wartość stężenia fizycznego czynnikaszkodliwego dla zdrowia, która ze względu na za-grożenie zdrowia lub życia pracownika nie możebyć w środowisku pracy przekroczona w żadnymmomencie.

Wybuchy mogą skutkowaćzniszczeniem infrastrukturyoraz znacznymi stratami ma-

terialnymi. Dlatego też obowiązkiemkażdego pracodawcy, projektanta bądź

właściciela obiektu, na którego tereniemoże wystąpić atmosfera wybucho-wa, jest opracowanie oceny ryzykawybuchu (zgodnie z §4. ust.4. Rozpo-rządzenia Ministra Gospodarki z dnia

8 lipca 2010 roku. w sprawie minimal-nych wymagań dotyczących bezpie-czeństwa i higieny pracy związanychz możliwością wystąpienia w miejscupracy atmosfery wybuchowej).

Bezpieczeństwo w zakładzie pracyKażdy pracodawca powinien dbać o bezpieczeństwo swoich pracowni-ków, a przy tym o nieprzerwaną i prawidłową pracę instalacji. Wybuchyi pożary często występują w zakładach pracy związanych z przemy-słem, produkcją czy przetwórstwem. Jeśli tylko istnieje taka możliwość,należy unikać ryzyka wystąpienia atmosfery wybuchowej. Wybuchmoże bowiem spowodować śmierć lub utratę zdrowia pracowników.


Akredytowane stanowisko do badań parametrów wybuchowości pyłów (według normy PN-EN 14034)

RYNEK INWESTYCJI182

Ocena ryzyka wybuchuOrganem administracyjnym, który

weryfikuje poprawność wykonaniaprzedmiotowej dokumentacji jest wła-ściwy inspektorat Państwowej Inspek-cji Pracy. Zespół Laboratoriów Proce-sów Spalania i Wybuchowości (w no-menklaturze CNBOP-PIB – BW), będą-cy jednostką organizacyjną CentrumNaukowo-Badawczego Ochrony Prze-ciwpożarowej Państwowego InstytutuBadawczego, wykonuje oceny bez-pieczeństwa wynikające z prowadzo-nych procesów, w tym z substancjamipalnymi, w sposób kompleksowy.CNBOP-PIB jest jednostką naukową,której podstawowym celem jest dzia-łalność na rzecz zapewnienia po-wszechnego bezpieczeństwa państwaw zakresie ochrony przeciwpożarowej,zarządzania kryzysowego, ochrony lud-ności i obrony cywilnej.

Laboratorium BW jest wyposażonew nowoczesne urządzenia umożliwia-jące określenie właściwości wybucho-wych i pożarowych różnych materiałówi substancji – w tym pyłów, cieczy i ga-zów. Badania przeprowadzane są znor-malizowanymi metodami, akredytowa-nymi przez Polskie Centrum Akredyta-cji. Do zadań laboratorium należą m.in.ocena właściwości pożarowych mate-riałów budowlanych i parametrów wy-buchowości substancji palnych, a tak-że analizy termodynamiczne proce-sów spalania i wybuchowości. Istot-nym elementem pracy laboratoriumBW są ekspertyzy i opinie w zakresie za-grożenia wybuchem lub pożarem orazokreślanie zaleceń w celu poprawypoziomu bezpieczeństwa pożarowe-go.

Podstawą każdej oceny zagrożeniawybuchem jest zrozumienie i analizakonkretnego przypadku, a przedewszystkim znajomość procesów spala-nia i parametrów technicznych poten-cjalnie wybuchowej substancji. Jednąz częściej występujących przyczyn po-wstawania zagrożenia wybuchem/po-żarem w przemyśle są procesy zwią-zane z obróbką i przetwórstwem stałychmateriałów pylących.

Wybuchowość pyłówRozpoznanie właściwości wybu-

chowych mieszanin pyłowo-powietrz-nych ma bardzo duże znaczenie dla za-pewnienia właściwego poziomu bez-pieczeństwa w prowadzonych proce-sach przemysłowych. Pierwsze udoku-mentowane doniesienia o poważnychw skutkach wybuchach pyłu pocho-

dzą z końca XVIII wieku z Włoch. Doszłotam do wybuchu pyłu mąki. Do bardziejznanych incydentów związanych z wy-buchem pyłów można zaliczyć wybuchelewatora zbożowego w Blaye (Francja)w 1997 roku, w którego wyniku śmierćponiosło 12 osób, a jedna osoba zostałaranna. Innym tragicznym wydarzeniemtego typu był wybuch w fabryce lekówWPS w Kinston (USA) w 2003 roku.Śmierć poniosło wtedy 6 osób, 38 zo-stało rannych, a fabryka uległa całko-witemu zniszczeniu.

Oznaczenie parametrów wybucho-wości danego pyłu pozwala ocenić ry-zyko w procesie wytwarzania wyrobuoraz dobrać niezbędne środki prze-ciwdziałające zagrożeniom w wybra-nych warstwach zabezpieczeń w za-kładzie. Istotne są tutaj wiedza i do-świadczenie zespołu, który dobierawłaściwe metody badawcze umożli-wiające poprawne rozpoznanie zagro-żeń i odpowiedni dobór poziomu za-bezpieczeń.

W zakładach pracy, w których wy-konuje się operacje z materiałamistałymi, w tym obróbkę fizyczną tychmateriałów (szlifowanie, mielenie,przesiewanie, transport pneumatycz-ny itp.), zawsze istnieje możliwość za-grożenia wybuchem pyłowym. Cząst-ki pyłu osadzają się najczęściej w miej-scach, w których przepływ powietrzajest słaby, np. na powierzchniach po-ziomych lub nachylonych pod pewnymkątem, na częściach maszyn, w ka-nałach wentylacyjnych i aspiracyj-nych. Może także dochodzić do stałe-go utrzymywania się atmosfery wybu-chowej w instalacji, np. w stacjach fil-tracyjnych.

Pyły mogą stwarzać zagrożenie wy-buchowe w dwojaki sposób: poprzeztworzenie się mieszaniny pyłowo-po-wietrznej w wyniku uwalniania się pyłówpodczas procesów produkcji bądź skła-dowania (patrz rys. Pięciokąt wybu-chu) lub poprzez osadzanie się warstwypyłu, który w wyniku samonagrzewaniabądź pobierania ciepła np. z elementówmaszyn może ulec zapłonowi/żarze-niu, a następnie przyczynić się do po-wstania kolejnych zapłonów (tzw. wy-buchów wtórnych, wskutek porwaniawarstwy i przeniesienia jej w inne miej-sca instalacji). Taka sytuacja możemieć miejsce m.in. w czasie włączaniastacji wentylacyjnej.

Pierwszy rozważany przypadekmoże wystąpić, gdy rozproszony w po-wietrzu pył wytworzy mieszaninę pyło-wo-powietrzną o stężeniu większym

lub równym dolnej granicy wybucho-wości. W przypadku pojawienia sięźródła zapłonu o wystarczającej ener-gii mieszanina ulegnie zapaleniu i wy-buchnie. Proces ten można scharakte-ryzować w następujący sposób:• transport ciepła ze źródła zapłonu docząstki – ogrzewanie cząstki pyłu,• rozkład termiczny cząstki, wydziela-nie części lotnych,• mieszanie się części lotnych z po-wietrzem – wytworzenie mieszaninypalnej,• zapłon mieszaniny palnej,• transport ciepła w kierunku dalszychcząstek – powtórzenie i eskalacja pro-cesu.

Proces tworzenia się warstw osia-dłego pyłu na urządzeniach generują-cych znaczne ilości ciepła jest równieniebezpieczny. Gorące powierzchnie ta-kich urządzeń mogą stanowić źródłozapłonu osadzającej się na nich war-stwy pyłu, np. wskutek samonagrze-wania się warstwy. Analiza parametrówpotwierdza, że działanie zapobiegaw-cze nie musi być podejmowane w przy-padku, gdy substancja nie przejawiawłaściwości wybuchowych lub zagro-żenie wybuchem jest już wyelimino-wane.

Pyłem palnym nazywa się małecząstki ciała stałego o nominalnymrozmiarze poniżej 500 μm, które przezpewien czas mogą utrzymać się w po-wietrzu i osiadają powoli pod wpły-wem własnego ciężaru. Pyły te mogą siępalić, żarzyć bądź tworzyć z powietrzemw warunkach atmosferycznych mie-szaninę wybuchową. Znane są takżepyły, w których występują cząstki o więk-szym rozmiarze (np. o podłużnym kształ-cie), a mimo to wykazują one właści-wości zapalne/wybuchowe, np. pyłdrzewny lub aluminiowy (ciała o włók-nistej strukturze, blaszkowe). Dlatego teżna potrzeby badań zwykle określa się



�

Pięciokąt wybuchu (ideowy schemat po-wstawania chmury pyłowo-powietrznej i jejzapłonu)

� zarówno rozkład ziarnowy danego pyłu,jak i kształt jego cząstek, aby bardziejkompleksowo rozpoznać możliwe za-grożenie.

Aby dobrać odpowiednią metodęi niezbędne środki ochrony oraz syste-my zabezpieczeń i zapobieganiawybuchom (tłumienie, izolacja itd.),w pierwszej kolejności należy określićpodstawowe parametry wybuchowości.Realizuje się to poprzez zastosowanieodpowiedniej znormalizowanej metodybadawczej dla konkretnego parametru:Pmax – maksymalne ciśnienie wybuchu(metoda badawcza wg PN-EN 14034-1+A1:2011);(dp/dt)max – maksymalny przyrost ci-śnienia wybuchu (metoda badawcza wgPN-EN 14034-2+A1:2011);Kst – stała pyłowa (metoda badawczawg PN-EN 14034-2+A1:2011);DGW – dolna granica wybuchowości(metoda badawcza wg PN-EN 14034-3+A1:2011);

GST – graniczne stężenie tlenu (meto-da badawcza wg PN-EN 14034-4+A1:2011);MEZ – minimalna energia zapłonu ob-łoku pyłu (metoda badawcza wg PN-EN13821:2004);MTZw – minimalna temperatura zapło-nu warstwy pyłu (metoda badawcza Awg PN-EN 50281-2-1:2002);

MTZo – minimalna temperatura zapło-nu obłoku pyłu (metoda badawcza B wgPN-EN 50281-2-1:2002).

Na parametry wybuchowości pyłówmoże mieć wpływ szereg czynników:• skład chemiczny cząsteczek pyłu(różne pierwiastki i związki spalają sięw odmienny sposób, wpływ na para-metry wybuchu może mieć także sy-


RYNEK INWESTYCJI184

Akredytowane stanowisko do wyznaczania minimalnej temperatury zapłonu pyłu (według PN-EN 50281-2-1)

Oznaczenie parametrów wybuchowości danegopyłu pozwala ocenić ryzyko w procesie wytwa-rzania wyrobu oraz dobrać niezbędne środkiprzeciwdziałające zagrożeniom w wybranychwarstwach zabezpieczeń w zakładzie. Istotne sątutaj wiedza i doświadczenie zespołu, który do-biera właściwe metody badawcze umożliwiającepoprawne rozpoznanie zagrożeń i odpowiednidobór poziomu zabezpieczeń.


RYNEK INWESTYCJI 185nergia materiałów w pewnych warun-kach);• rozmiar cząsteczek pyłu (zazwyczajparametry wybuchowości zmieniająsię w zależności od rozmiaru ziaren pyłu– mniejsze ziarna spalają się szybciej.Następuje wzrost parametrów wybu-chowości wraz ze zmniejszaniem sięrozmiaru cząstek pyłu. Stąd istniejekonieczność określania rozkładu sito-wego);• wilgotność pyłu (duża zawartość wil-goci w pyle utrudnia spalanie go);• stężenie pyłu (określa ilość materia-łu palnego w mieszaninie pyłowo-po-wietrznej);• stężenie tlenu (do inicjacji procesuspalania konieczne jest pewne gra-niczne stężenie tlenu – przy zbyt małymstężeniu nie zostanie zainicjowany pro-ces spalania).

Dobór metody badawczejPrzytoczone w artykule normy i me-

tody badawcze są niezbędne do prze-prowadzenia kompleksowej oceny za-grożenia wybuchem. Celem badań pa-rametrów wybuchowości jest poznaniemożliwości zachowania się danegopyłu w prawdopodobnych i występują-cych w środowisku pracy warunkach.Zagrożeniami występującymi w miej-scach pracy mogą być: niekontrolo-wane wyładowania iskrowe spowodo-wane gromadzeniem się ładunku elek-trostatycznego na elementach instala-cji, wyładowania wywołane przerwa-niem ciągłości obwodów elektrycznych,przebicia elektryczne na obudowachurządzeń elektrycznych. Podatność py-łów na te wyładowania określa para-metr MEZ (minimalna energia zapłonu)i metoda badawcza zgodna z normąPN-EN 13821:2004.

Zagrożenia mogą być wywołanerównież przez pył osadzający się na go-rących powierzchniach (nagrzewającesię obudowy pracujących urządzeń

itd.). Wysoka temperatura może spo-wodować zapłon zalegającej warstwypyłu. Parametr określający to zagroże-nie to MTZw (minimalna temperatura za-płonu warstwy pyłu), który sprawdza sięmetodą badawczą zgodną z normąPN-EN 50281-2-1:2002 (metoda A). Jeślipył nie jest bezpośrednio wystawiony naoddziaływanie gorących powierzchni,

może znaleźć się pod wpływem wyso-kiej temperatury na skutek rozpyleniaw gorącej atmosferze (nagrzane po-wietrze), np. we wnętrzu pieca, kominaitd. Podatność pyłu na takie zagrożenienazywa się MTZo (minimalna tempe-ratura zapłonu obłoku pyłu), zaś sposóbbadania tego parametru opisuje normaPN-EN 50281-2-1:2002 (metoda B).

Z kolei rodzina norm PN-EN 14034pozwala wyznaczyć takie parametry, jakPmax, (dp/dt)max, KSt, DGW czy GST – nie-zbędne do podjęcia prac projektowychw kontekście wprowadzenia zabezpie-czeń przeciwwybuchowych. Wielkościte pozwalają określić parametry zwią-zane bezpośrednio ze spalaniem pyłui stwarzaniem przez niego zagrożeniawybuchowego, ciśnień generowanychprzy jego spalaniu i podatności na wy-buch.

Klasyfikacja podstawowaW celu klasyfikacji pyłów i oceny za-

grożenia wybuchem stworzono szeregznormalizowanych metod badawczych.Podstawowa, najczęściej spotykanaklasyfikacja pyłów, określająca stopieńzagrożenia, opiera się na stałej pyłowejKst, na podstawie której pyły podzielo-no na niewybuchowe – St.0 (parametrKst = 0 [bar*m.s]), słabo wybuchowe– St.1 (Kst 1–200), silnie wybuchowe – St.2(Kst 201–300) i bardzo silnie wybuchowe– St.3 (Kst >300).

Pełne przebadanie i wyznaczeniewyżej wspomnianych parametrów po-zwala na kompleksową ocenę zagro-żenia, natomiast ich analiza połączonaz oględzinami miejsca pracy umożliwiawyznaczenie i klasyfikację stref zagro-żenia wybuchem. Pozwala to w odpo-wiedni sposób przygotować miejscepracy, aby zminimalizować ryzyko wy-stąpienia pożaru bądź atmosfery wy-buchowej i tym samym zapewnić od-powiednią ochronę oraz poprawić wa-runki BHP. �

This paper presents the problem of explosibility of dust-air mixtures as one of the main risks in production plants. Dust ignition or dust explosion and its outbreak mayresult in the injury of the plant’s employees, their death or damage to the infrastructure. Understanding and analysis of the specific case, as well as the knowledge ofcombustion processes and technical parameters of potentially dangerous substances constitutes a basis for the assessment of explosion risk. Investigation of the explo-sibility of air and dust mixtures is very important for ensuring a proper level of safety of industrial processes. Determination of specific dust’s explosion parameters helpsto assess the risk of production and choose the necessary measures to prevent accidents related to the explosions and fires at the plants.According to European standard there are some basic parameters for determining explosion characteristics of dust clouds, such as maximum explosion pressure Pmax,maximum rate of explosion pressure rise (dp/dt)max, lower explosibility limits LEL or lower oxygene concentration LOC (PN-EN 14034 from 1 to 4). There are also para-meters such as a minimum ignition temperature of dust layer or of a dust cloud (according to PN-EN 50281-2-1) and minimum ignition energy of dust clouds – MIEaccording to PN-EN 13821. Determination of these parameters helps to assess the risk of fire and explosion in a facility, as well as to prevent the accidents and rescuehuman lives.A complete study and determination of the parameters mentioned above allows for a comprehensive risk assessment while their analysis combined with close-up su-rveys of a workplace enables to determinate and classify the explosion hazard zones. The analysis of the aforementioned parameters enables a proper preparation of theworkplace and reduction of the risk of fire or an explosive atmosphere, consequently providing an adequate protection and improved safety conditions.

mł. bryg. Daniel Małozięćkierownik Zespołu LaboratoriówProcesów Spalania i Wybuchowo-ści (CNBOP-BW)

Bezpieczeństwo państwa pracowni-ków powinno być priorytetem. Elimi-nujmy ryzyko wystąpienia wybuchu i pożaru tam, gdzie to możliwe. Ogra-niczajmy skutki wybuchu lub pożaru i jego rozprzestrzenianie się wszędzietam, gdzie to potrzebne, aby skutecz-nie chronić życie i zdrowie, dbać o bezpieczeństwo i infrastrukturę, a w efekcie cieszyć się nieprzerwanąpracą państwa firm.


RYNEK INWESTYCJI186

Konieczność spełnienia wyma-gań podstawowych dotyczącychbezpieczeństwa pożarowego

i ochrony skomplikowanych technolo-gii w obiektach klasy PM oraz corazbardziej skomplikowane rozwiązaniaarchitektoniczne budynków klasy ZLwymagają zastosowania niezawod-nych urządzeń przeciwpożarowych.Osobną kategorią obiektów budowla-nych, w których w celu uzyskania od-powiedniego poziomu bezpieczeństwapożarowego ludzi i konstrukcji stosujesię wiele urządzeń i systemów, któremają funkcjonować w czasie pożaru,a także w innych sytuacjach zagraża-jących życiu użytkowników, są budow-

le takie jak tunele metra, tunele dro-gowe i kolejowe.

We wszystkich wymienionych kate-goriach obiektów budowlanych stoso-wane są urządzenia mające na celuwczesne wykrycie pożaru przez systemsygnalizacji pożarowej, ograniczenierozprzestrzeniania się pożaru poprzezwydzielenie przestrzeni objętych po-żarem (strefy pożarowe), uruchomienieurządzeń odprowadzających ciepłopożarowe i dym celem ochrony kon-strukcji obiektu, aktywowanie urządzeńalarmowych i zapewniających bez-pieczną ewakuację, takich jak dźwię-kowe systemy ostrzegawcze, systemyoddymiania i systemy różnicowania ci-

śnień, zapobiegające zadymieniu, sys-temy oświetlenia ewakuacyjnego.

Jednym z ważniejszych wymagańjest zapewnienie bezpieczeństwa eki-pom ratowniczo-gaśniczym. Od tech-nicznych urządzeń przeciwpożarowychoczekuje się zapewnienia im prze-strzeni wolnej od dymu i ciepła oraz bez-piecznego użytkowania dźwigów dlastraży pożarnych. Jednym z ważniej-szych wymagań jest gwarancja zasila-nia niezbędnego do działania urzą-dzeń przeciwpożarowych w wymaga-nym czasie. Dotyczy to przede wszyst-kim zasilania urządzeń, których dzia-łanie wymaga dostarczenia energiielektrycznej o parametrach energe-tycznej sieci ogólnej. Wszystkie wymie-nione systemy i urządzenia przeciw-pożarowe powinny działać w odpo-wiedniej sekwencji i w interakcji z innymiurządzeniami (niekoniecznie przeciw-pożarowymi). Urządzenia i systemyprzeciwpożarowe powinny być stalegotowe do działania, a ich uruchomie-nie powinno być realizowane automa-tycznie, na podstawie sygnałów wy-zwalających wypracowanych przezsystem sygnalizacji pożaru. Wykonaniewymaganych funkcji przez urządzeniaprzeciwpożarowe powinno być po-twierdzone i zarchiwizowane.

Podstawowym problemem, którynależy rozwiązać, jest opracowaniei wdrożenie takiego systemu, który po-zwala na rozwiązanie zagadnienia pa-nowania nad całością ochrony prze-ciwpożarowej obiektu budowlanegow czasie pożaru lub innej sytuacji kry-zysowej, a także w czasie codziennejeksploatacji. Panowanie nad systememoznacza sytuację, w której personel

Rola personelu uprawnionego w sytuacjach kryzysowych w obiektach budowlanychBudowane obecnie obiekty budowlane w zakresie bezpie-czeństwa pożarowego powinny spełniać przede wszyst-kim wymagania podstawowe oraz te, które wynikają z przepisów prawa, norm, wytycznych i standardów projektowania.

bryg. w st. spocz. mgr inż.Janusz Sawickiprezes zarządu, Instytut Bezpieczeństwa PożarowegoNODEX Sp. z o.o.

bryg. w st. spocz. mgr inż.Jerzy Ciszewskiwiceprezes zarządu, InstytutBezpieczeństwa PożarowegoNODEX Sp. z o.o.

odpowiedzialny za bezpieczeństwo po-żarowe jest informowany o zagrożeniupożarem oraz o statusie wszystkichurządzeń przeciwpożarowych i innych,mających wpływ na zapewnienie od-powiedniego poziomu bezpieczeństwaprzewidzianego w scenariuszu rozwo-ju zdarzeń w czasie pożaru.

Postulat ten spełniany jest przezurządzenie i system integracyjny urzą-dzeń przeciwpożarowych. Znaczenie ta-kiego rozwiązania znalazło swój wyrazw rozporządzeniu Ministra Infrastrukturyz dnia 17 czerwca 2011 roku w sprawiewarunków technicznych, jakim powin-ny odpowiadać obiekty budowlane me-tra i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 144, poz.859). Do nadzorowania obiektów bu-dowlanych metra w zakresie bezpie-czeństwa pożarowego rozporządze-nie powołuje system integracyjny (punkt66., zał. 1.). Wymienia również trzy pod-stawowe funkcje systemu integracyj-nego:• sterowanie automatyczne i ręczneurządzeniami przeciwpożarowymi, przyczym możliwość sterowań ręcznychpowinna być priorytetowa i przezna-czona do wykorzystania przez jednost-ki ratowniczo-gaśnicze i uprawnionypersonel;• weryfikacja sygnału alarmu pożaro-wego za pomocą innych systemówbezpieczeństwa;• monitorowanie stanu pracy urządzeńbezpieczeństwa, które muszą działaćw przypadku pożaru.

Powyższe wymagania syntetycznieokreślają podstawowe funkcje syste-mów integracyjnych urządzeń prze-ciwpożarowych. Wymagania te możnastosować do wszystkich obiektów bu-dowlanych, które ze względu na swojąkonstrukcję i znaczenie są wyposażonew zaawansowane technicznie instala-cje bezpieczeństwa pożarowego. Szcze-gółowe wymagania dotyczące ich kon-strukcji, niezawodności działania i sto-sowania zostały opracowane przezekspertów IBP Nodex.

Gdybyśmy chcieli rozpatrywać sys-tem bezpieczeństwa pożarowegow obiektach budowlanych jako układmaszyna – człowiek (personel upraw-niony), można powiedzieć, że obecniedopracowany jest tylko pierwszy członukładu, czyli w naszym rozumieniutechniczne środki bezpieczeństwa po-żarowego wraz z urządzeniami inte-grującymi. Jeżeli chodzi o personeluprawniony, sytuacja jest skompliko-wana. W chwili oddawania do użytkuw obiekcie budowlanym poszczegól-

nych instalacji przeciwpożarowych ob-sługa przeszkalana jest w podstawo-wym zakresie obsługi urządzeń wcho-dzących skład tych instalacji. Dotyczy totakże urządzeń integrujących. Po szko-leniu personel umie obsługiwać te urzą-dzenia, jednak nikt nie szkoli persone-lu w zakresie podejmowania decyzjiw czasie trwania pożaru. Personeluprawniony, wyposażony w system in-tegracyjny, jest w początkowej, a więckluczowej dla ograniczenia strat w lu-dziach i zasobach fazie pożaru naj-ważniejszym elementem systemu, któ-ry podejmuje szybkie decyzje i stara sięje realizować. Jednostki ratowniczo-gaśnicze podejmują działania w 10–15minut po wykryciu i weryfikacji zjawiskapożarowego, a także po ich powiado-mieniu. Z reguły jest to od 15 do 20 mi-nut po rozpoczęciu rzeczywistego po-żaru. W tym czasie urządzenia prze-

ciwpożarowe powinny automatycznie,zgodnie z matrycą sterowania, wykonaćprzewidziane funkcje mające na celuosiągnięcie akceptowalnego poziomubezpieczeństwa, spełniające postulatywymagań podstawowych dla danegoobiektu budowlanego.

Można by powiedzieć, że wszystkojest w porządku, rzeczy dzieją się au-tomatycznie, należy je tylko nadzorować.Nadzorować to znaczy kontrolowaćw czasie rzeczywistym funkcje wszyst-kich urządzeń przewidzianych do pra-cy w czasie pożaru. Jednak aby cokol-wiek kontrolować, należy posiadać do-skonałą znajomość instalacji i ich prze-znaczenia. Decyzje trzeba podejmowaćna podstawie spływających informacjiwyświetlanych na monitorze urządzeniaintegracyjnego, procedur postępowa-nia, określenia ważności tych informa-cji w kontekście przeznaczenia strefy



Zajęcia dydaktyczne z zakresu inżynierii bezpieczeństwa pożarowego w IBP Nodex

Po przybyciu straży pożarnej personel upraw-niony współpracuje z kierującym akcją gaśniczo--ratowniczą, wykonując jego polecenia, przeka-zując najważniejsze informacje o stanie obiektubudowlanego i statusie instalacji bezpieczeń-stwa. Taka współpraca spełnia również postulatbezpieczeństwa ekip ratowniczo-gaśniczych, zawarty w wymaganiach podstawowych.

�

�

pożarowej (wielkość gęstości obciąże-nia ogniowego), a niektóre funkcje wy-konane przez automatykę pożarowąmogą się zmienić.

Sytuacja bardzo się komplikujew przypadku, gdy odbierane są infor-macje negatywne o niezadziałaniuurządzeń przeciwpożarowych. Są to sy-tuacje krytyczne, w których decyzjepersonelu uprawnionego powinny byćpodejmowane natychmiast, a działaniazmierzające do eliminacji takiego sta-nu powinny być jednoznaczne. Może tobyć np. sytuacja, w której nieprawidło-wo zadziała element odpowiedzialny zawydzielenie strefy pożarowej. Pewnych

działań w warunkach rzeczywistegorozwoju pożaru nie da się wykonać, cooznacza, że powinny być podjęte innedziałania – przez człowieka, który madoskonałą wiedzę o tym, czym dyspo-nuje i zarządza. Po przybyciu straży po-żarnej personel uprawniony współpra-cuje z kierującym akcją gaśniczo-ra-towniczą, wykonując jego polecenia,przekazując najważniejsze informacjeo stanie obiektu budowlanego i statusieinstalacji bezpieczeństwa. Taka współ-praca spełnia również postulat bez-pieczeństwa ekip ratowniczo-gaśni-czych, zawarty w wymaganiach pod-stawowych.

Najważniejszym czynnikiem deter-minującym wszystkie działania mającena celu zapewnienie bezpieczeństwapożarowego jest czas. Cały systemmaszyna–człowiek ma na celu takiedziałanie w czasie, aby nie dopuścić dofazy rozwoju pożaru, w której przedo-stanie się on do innych stref pożaro-wych, generując olbrzymie straty ma-terialne i ludzkie.

Mając na uwadze ważność problemudotyczącego kompetencji personeluuprawnionego, IBP Nodex we współ-pracy z czołowymi producentami syste-mów przeciwpożarowych zamierza roz-począć szkolenia, które pozwolą uzyskaćuprawnienia kompetencyjne dla osób od-powiedzialnych za bezpieczeństwo po-żarowe obiektów budowlanych. Instytutjako jedyny w Polsce dysponuje odpo-wiednią infrastrukturą, która pozwalana realizację scenariuszy pożarowychprzez uczestników szkoleń. Szkoleniate umożliwiają uczestnikom zapozna-nie się z najnowszą techniką z dziedzinybezpieczeństwa pożarowego i wymagańpodstawowych obiektów budowlanych.IBP Nodex zaprasza do dyskusji mery-torycznych na temat zakresu i formyszkoleń na forum: http://ibpnodex.pl. �


RYNEK INWESTYCJI188

Najważniejszym czynnikiem determinującymwszystkie działania mające na celu zapewnieniebezpieczeństwa pożarowego jest czas. Cały sys-tem maszyna–człowiek ma na celu takie działa-nie w czasie, aby nie dopuścić do fazy rozwojupożaru, w której przedostanie się on do innychstref pożarowych, generując olbrzymie stratymaterialne i ludzkie.

Stanowiska demonstracyjne urządzeń przeciwpożarowych w sali dydaktycznej IBP Nodex

Spółka świadczy usługi montażowe i remontowe w zakresie prac mechanicznych głównych urządzeń elektrociepłowni:kotłów i turbin parowych oraz pomocniczych urządzeń i instalacji kotłowni, maszynowni, nawęglania, preparowania wodyi sieci energetycznych, a także wykonuje:• remonty pomp wirnikowych jedno i wielostopniowych, diagonalnych, zębatych, tłokowych,• remonty zbiorników ciśnieniowych, podgrzewaczy regeneracyjnych oraz wymienników rurowych, płytowych itp.,• części zamienne (toczenie lmax = 3000 mm, Ø 730 mm, frezowanie pionowe do 700 mm – posuw stołu, szlifowanie wałków lmax

= 800 mm, Ø 200 mm),• prefabrykację i montaż konstrukcji stalowych oraz elementów i instalacji ciśnieniowych.

Dla zapewnienia wysokiej jakości wykonywanych robót spółka posiada:• halę produkcyjną o pow. 2500 mkw. z suwnicami Q=5 i 2,5 t.,• gniazdo obróbki skrawaniem (tokarki, frezarka, szlifierka, wiertarki kolumnowe, piły taśmowe i ramowe),• sprzęt spawalniczy firm: KEMPI, FRONIUS, ESSAB, BESTER o różnej wydajności i zastosowaniu,• wyżarzarki oporową i indukcyjną,• podręczny sprzęt podnośnikowo-transportowy oraz środki transportu wewnętrznego (wózki akumulatorowe, wózek widłak itp.),• myjki ciśnieniowe,• płyty grzejne do wulkanizacji taśm przenośników,• ukosowarki do rur Ø 32–300, docierarki do zaworów,• podnośniki hydrauliczne do 100 ton,• profesjonalne elektronarzędzia (szlifierki, zakrętarki, młoty, przecinarki, piły itp.),• zestawy kluczy ogólnego i specjalistycznego zastosowania (dynamometryczne, calowe – do remontu spycharek itp.).

Aktualnie spółka zatrudnia 120 osób. Do prac bezpośredniego wykonawstwa zaangażowani są ślusarze-monterzy, a wspomagająich między innymi spawacze o uprawnieniach dozorowych.

Posiadamy uprawnienia w zakresie wytwarzania, montażu, modernizacji i napraw urządzeń oraz rurociągów ciśnieniowych nadaneprzez UDT w Lublinie.

Spółka współpracuje z komórką kontroli jakości Zakładów Azotowych „Puławy” SA. Zapraszamy do współpracy, szczególniew zakresie robót warsztatowych. Jesteśmy otwarci na każdą propozycję. Gwarantujemy wysoką jakość świadczonych usług i nieza-wodność wykonanych lub wyremontowanych urządzeń. Oferujemy miłą i rzeczową współpracę opartą na partnerstwie i fachowości.

„Energezap” Sp. z o.o. wchodzi w skład grupy kapitałowej Mostostal Puławy SA

Przedsiębiorstwo Remontów Energetycznych ENERGEZAP Sp. z o.o.ul. Ignacego Mościckiego 14, 24-110 Puławy, tel. (81) 473 13 03, fax (81) 473 13 00, [email protected]

www.energezap.pl


RYNEK INWESTYCJI190

Uroczyste przekazanie Referencji Wiarygodności Tech-nicznej odbyło się w Puławach, na terenie Grupy Azo-ty Zakładów Azotowych „Puławy” SA, gdzie PROZAP

ma swoją siedzibę. W wydarzeniu wzięli udział przedstawi-ciele zarządu Grupy Azoty Zakładów Azotowych „Puławy” SA,członkowie kapituły Referencji Wiarygodności Technicznej IPBw składzie: wiceprezes Marek Garliński, wiceprezes Tade-usz Suwara, dyrektorzy Aleksander Krupa i Kazimierz Staś-kiewicz, członkowie zarządu PROZAP oraz jego dyrekcja i kie-rownictwo.

– Członkostwo w Izbie Projektowania Budowlanego, któ-rym szczycimy się już od 25 lat, to dla nas powód do chluby,gdyż jesteśmy w ten sposób częścią grona renomowanych

14 stycznia 2016 roku w Puławach odbyło się wręczenie aktualnych Referencji Wiarygodności Technicznej, przyznawanych przez Izbę Projektowania Budowlanego. Z rąk Marka Garlińskiego, wiceprezesa Izby, wyróżnienie odebrał Marek Zatorski, prezes zarządu PROZAP Sp. z o.o.

PROZAP Sp. z o.o. otrzymuje Referencje Wiarygodności Technicznej IPB

i wykwalifikowanych jednostek projek-towych, których kompetencje są wery-fikowane i potwierdzane przez nieza-leżne gremium – mówi Marek Zatorski,prezes zarządu PROZAP Sp. z o.o. i do-daje: – Wydawane przez Izbę Referen-cje Wiarygodności Technicznej, któreotrzymujemy nieprzerwanie od 1995roku, są nie tylko mile widziane, alewręcz wymagane przez wielu naszychklientów, a u niektórych, np. z krajów Bli-skiego Wschodu, budzą nieskrywaneuznanie.

Po uroczystym wręczeniu Referen-cji Wiarygodności Technicznej uczest-nicy zwiedzili siedzibę PROZAP. Dele-gacji zaprezentowano także aktualneprojekty, realizowane za pomocą naj-nowocześniejszych narzędzi projekto-wych (Intergraph Smart Plant 3D). Na-leżały do nich instalacja odsiarczaniaspalin elektrociepłowni, zbiornik amo-niaku ciekłego o pojemności 15 000 ti Nowy Kompleks Nawozowy.

Po prezentacji goście mieli okazjęzobaczyć wybudowane już instalacjedziałające na terenie Grupy Azoty Za-

kładów Azotowych „Puławy” SA. Mielitakże możliwość podziwiania panoramypuławskiego kompleksu chemicznegoi jego okolicy z wieży granulacyjnejmocznika o wysokości 132 m. �



Izba Projektowania Budowlanego to organizacjasamorządu gospodarczego zrzeszająca firmy pro-jektowo-inżynierskie. Powstała w 1989 roku napodstawie Ustawy o izbach gospodarczych. Jestczłonkiem Krajowej Izby Gospodarczej w grupieizb branżowych. Swoją działalność koncentrujena oddziaływaniu na legislację, aby funkcjono-wanie zgrupowanych firm było sprawne, a ichudział w procesach inwestycyjno-budowlanychprzynosił oczekiwane efekty gospodarcze.Zamiarem Izby było, aby referencje zastępowałyżmudną procedurę oceny kwalifikacji firmy przezzamawiającego w postępowaniach o zamówie-nie publiczne. W 2013 roku do Urzędu ZamówieńPublicznych złożony został wniosek Krajowej IzbyGospodarczej i Izby Projektowania Budowlanego,aby na bazie pozytywnych doświadczeń wprowa-dzić ogólnokrajowy system certyfikacji wyko-nawców. Referencje miały wydawać izbybranżowe, terenowe KIG i inne organizacje poza-rządowe skupiające wykonawców. Podobny sys-tem jest stosowany w krajach europejskich,w tym w Niemczech. Zgodnie z dyrektywą nr 2014/24/WE w sprawiezamówień publicznych w niedalekiej przyszłościw ograniczonym zakresie dokumentowanie przezoferentów ich kwalifikacji ma zapewnić tzw. Jed-nolity europejski dokument zamówienia. Jednakwydawane przez IPB Referencje WiarygodnościTechnicznej precyzyjniej określają specjalizacjęwykonawcy i bardziej kompleksowo oceniają jegokompetencje.W ramach tych działań od 1993 roku na podsta-wie dokumentów Izba po przeprowadzeniu odpo-wiedniej procedury nadaje Referencje Wiary-godności Technicznej w zakresie specjalizacjibiura. Świadectwa referencyjne są dobrowolne,wydawane na podstawie regulaminu wewnętrz-nego. W ramach tej procedury kapituła analizujei ocenia następujące dokumenty:odpis z Krajowego Rejestru Sądowego,dokument firmy zawierający informacje o firmie,takie jak:• zatrudnienie ogółem, w tym osoby z upraw-nieniami budowlanymi w specjalnościach,• wartość sprzedaży ogółem, w tym w siłachwłasnych i realizowanej przez podwykonawców,• wdrożone systemy zarządzania, w tym jakością,środowiskiem, sprawdzaniem projektów itp.,• wykazy wykonanych projektów i zrealizowanychna ich podstawie obiektów budowlanych orazuzyskanych świadectw referencyjnych od inwe-storów, potwierdzających jakość świadczonychusług,• różne działania firmy na rzecz podnoszenia po-ziomu kwalifikacji zawodowych personelu.Izba już pięciokrotnie udzieliła firmie PROZAPSp. z o.o. Referencji Wiarygodności Technicznej.Dysponowanie Referencjami WiarygodnościTechnicznej ułatwiło firmie PROZAP uzyskaniezamówień zarówno w kraju, jak i na rynkach za-granicznych.

zŁota dziesiĄtka rynku inwestycji... 8 rynek inwestycji przemysł chemiczny odgrywa istot-ną...

Documents